HOOFDSTUK 4
Op weg naar een klimaatneutraal Europa
Bekijk het foto-onderschrift
De Europese Green Deal is het antwoord van de Europese Unie op de drievoudige planetaire crisis van klimaatverandering, biodiversiteitsverlies en vervuiling. Om mens en planeet te beschermen, wil de EU tegen 2050 klimaatneutraal zijn. Dat wil zeggen dat er in dat jaar per saldo geen uitstoot en geen verontreiniging meer plaatsvinden. Dat moet met name gebeuren door de emissies terug te dringen, te investeren in groene technologieën en de natuurlijke omgeving te beschermen. Dit maakt deel uit van een nieuw groeimodel voor Europa op basis van een schone en circulaire economie en een schone transitie die economisch solide en sociaal rechtvaardig is. In 2024 lag de nadruk op de uitvoering van het rechtskader van de Europese Green Deal om de klimaatdoelstelling van de EU voor 2030 te halen en de weg vrij te maken voor een doelstelling voor 2040 in het kader van de Europese klimaatwet. In een jaar dat opnieuw werd gekenmerkt door extreme weersomstandigheden en de verwoestende gevolgen daarvan, werd het belang van het vergroten van de klimaatbestendigheid benadrukt met de publicatie van de Europese klimaatrisicobeoordeling, gevolgd door de aankondiging van een Europees klimaataanpassingsplan.
In een jaar waarin de temperaturen wereldwijd opnieuw een record bereikten, werd Europa weer geconfronteerd met de harde realiteit van een snel veranderend klimaat. De EU-lidstaten en -regio’s kregen te maken met meerdere extreme klimaatomstandigheden — van aanhoudende droogte in Zuid-Europa en ernstige bosbranden in Portugal en het Middellandse Zeegebied tot dodelijke overstromingen in Midden- en Oost-Europa en in Spanje, die samen meer dan 250 levens eisten.
Het EU-mechanisme voor civiele bescherming - In een nieuw tabblad openen. kende een aanzienlijke toename van het aantal activeringen als reactie op extreme weersomstandigheden. Deze trends wijzen op de escalerende gevolgen van de klimaatverandering op het continent, waardoor de vraag naar een gecoördineerde respons bij rampen toeneemt. Naarmate de gevolgen van de klimaatverandering steeds ernstiger worden, hebben de Europese landen hun samenwerking opgevoerd en blijk gegeven van solidariteit in tijden van crisis. In 2024 ondernam de EU verdere stappen om haar mechanisme voor civiele bescherming te versterken om beter voorbereid te zijn op rampen in de EU en daarbuiten en deze te voorkomen en erop te reageren. Te denken valt aan de versterking van de rescEU - In een nieuw tabblad openen.-brandbestrijdingsvloot en de strategische plaatsing van brandweerlieden op belangrijke locaties in Europa om lokale brandweerkorpsen te ondersteunen.
In het jaarlijkse European State of the Climate report - Pdf-bestand – in een nieuw tabblad openen. werd gewezen op de alarmerende trend van stijgende temperaturen, waarbij Europa twee keer zo snel opwarmt als het wereldwijde gemiddelde, en werd benadrukt dat de EU klimaatneutraal en klimaatbestendig moet worden. Extreme weersomstandigheden komen vaker voor en zijn ernstiger geworden, wat leidt tot een toename van het aantal sterfgevallen door hitte, ernstige hittegolven op zee en ontwrichting van de landbouw, de watervoorziening en de infrastructuur.
Naar een grotere klimaatbestendigheid
De verwoesting en vernietiging als gevolg van extreme weersomstandigheden maken duidelijk dat er dringend behoefte is aan een betere anticipatie en reactie op de gevolgen van klimaatverandering. Net zoals de EU actie onderneemt om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen en de klimaatverandering te beperken, moet zij ook veerkracht opbouwen tegen deze gevolgen, die onvermijdelijk zijn. Naar aanleiding van de allereerste Europese klimaatrisicobeoordeling - In een nieuw tabblad openen., die door het Europees Milieuagentschap is gepubliceerd, kwam de Europese Commissie met belangrijke initiatieven - In een nieuw tabblad openen. om klimaatrisico’s te beheersen, Europa klimaatbestendig te maken en de mensen en de welvaart te beschermen.
Beleidskader voor betere klimaatbestendigheid
GOVERNANCE
- Meer duidelijkheid over verantwoordelijkheden en over welke risico’s op EU-niveau en welke op het niveau van de lidstaten moeten worden aangepakt.
- Processen op EU-niveau om klimaatrisico’s beter te integreren in planning en beleidsvorming.
- De lidstaten moeten zorgen voor voldoende capaciteit om de risico’s aan te pakken.
STRUCTUREEL BELEID
- De lidstaten moeten klimaatrisico’s meenemen in hun besluitvorming over ruimtelijke ordening en maatregelen ter bescherming van kritieke infrastructuur.
- Sterkere solidariteitsmechanismen van de EU om anticipatie op risico’s beter te stimuleren.
INSTRUMENTEN
- Betere toegang tot gegevens, modellen en scenario’s die nodig zijn voor goed onderbouwde besluitvorming — van systemen voor vroegtijdige waarschuwing tot langetermijnplanning.
- Voortzetting van de steun voor capaciteitsopbouw en voor het geven van advies, en betere benutting van de bestaande instrumenten.
FINANCIËLE VEERKRACHT
- Ervoor zorgen dat klimaatbestendigheid een kernelement is van alle uitgavenbeslissingen van de EU.
- Publieke en private financiële instellingen en het bedrijfsleven moeten samenwerken om meer particuliere investeringen te genereren.
- De lidstaten moeten in hun aanbestedingen rekening houden met klimaatbestendigheid.
Daarmee wordt voortgebouwd op de uitvoering van de EU-strategie voor aanpassing aan de klimaatverandering van 2021 - In een nieuw tabblad openen., die in volle gang is. De lidstaten nemen klimaatbestendigheid op in hun nationale energie- en klimaatplannen - In een nieuw tabblad openen. en hebben aanbevelingen van de Commissie gekregen over het verbeteren van hun aanpassingsmaatregelen in het kader van de Europese klimaatwet - In een nieuw tabblad openen.. De speciale EU-missie voor aanpassing aan de klimaatverandering - In een nieuw tabblad openen. moet tegen 2030 ten minste 150 regio’s en gemeenschappen begeleiden bij het begrijpen van klimaatrisico’s, bij het ontwikkelen van trajecten om voorbereid te zijn op klimaatverandering, en bij het invoeren van innovatieve oplossingen.
In haar in oktober gepubliceerde speciaal verslag over klimaatadaptatie in de EU - In een nieuw tabblad openen. concludeerde de Europese Rekenkamer dat het risico bestaat dat het adaptatiebeleid van de EU geen gelijke tred houdt met de klimaatverandering. In dit verslag werden verschillende aanbevelingen gedaan: de manier waarop de lidstaten verslag uitbrengen over klimaatadaptatie, moet worden verbeterd; de EU-instrumenten op het gebied van adaptatie moeten beter worden gebruikt, en de EU-financiering voor klimaatadaptatie moet toekomstbestendig worden gemaakt. De Commissie heeft deze aanbevelingen geheel of gedeeltelijk overgenomen. Een van de prioriteiten van de nieuwe Commissie is dat zij met een voorstel voor een Europees klimaataanpassingsplan komt om de klimaatbestendigheid aanzienlijk te versterken.
Op 15 juli vond de tweede jaarlijkse EU-dag van de slachtoffers van de wereldwijde klimaatcrisis plaats. De slachtoffers werden herdacht en er werd aangedrongen op maatregelen om de gevolgen van toekomstige rampen te beperken. Veel lidstaten zijn nog aan het herstellen van catastrofale weersomstandigheden. In augustus stelde de Commissie voor - In een nieuw tabblad openen. om Griekenland, Frankrijk, Italië, Oostenrijk en Slovenië meer dan 1 miljard euro steun te geven uit het EU-Solidariteitsfonds - In een nieuw tabblad openen. om de gevolgen van overstromingen in 2023 op te vangen. Als reactie op de verwoestende overstromingen en bosbranden die Midden-, Oost- en Zuid-Europa in het najaar van 2024 troffen, stelde de Commissie voor om de cohesiefondsen meer in te zetten - In een nieuw tabblad openen. voor de slachtoffers van klimaatgerelateerde rampen. In november werd een hulppakket van 116 miljoen euro - In een nieuw tabblad openen. uit het EU-solidariteitsfonds goedgekeurd ter ondersteuning van Duitsland en Italië na de verwoestende natuurrampen in het voorjaar.
Klimaatverandering en gezondheid
Bijna 500 onderzoekers, besluitvormers en financieringsorganisaties van over de hele wereld kwamen in februari bijeen op een conferentie in Brussel - In een nieuw tabblad openen., België, over de onderzoeksbehoeften op het gebied van klimaatverandering en gezondheid. De deelnemers bespraken de belangrijkste uitdagingen en prioriteiten op dit gebied en begonnen met de uitwerking van een ambitieuze, toekomstgerichte en inclusieve Europese onderzoeks- en innovatieagenda met een wereldwijde focus.
De klimaatverandering heeft geleid tot de aanwezigheid in Europa van steeds meer muggen die ernstige ziekten kunnen overbrengen. In reactie hierop verleende de EU een vergunning - In een nieuw tabblad openen. voor het allereerste vaccin tegen het Chikungunyavirus. Een rapport - In een nieuw tabblad openen. van het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding bevestigde de aanwezigheid in 13 Europese landen van de mug Aedes albopictus, die Chikungunya overbrengt. De mug Aedes aegypti, die onlangs op Cyprus werd aangetroffen, kan ook de verspreiding van Chikungunya in de hand werken, en daarnaast van Zika, dengue en gele koorts. De vergunning werd unaniem goedgekeurd na een strenge beoordeling - In een nieuw tabblad openen. door het Europees Geneesmiddelenbureau. Om het risico op verspreiding van muggenziekten in Europa verder in te dammen, trok de Commissie 500 000 euro uit voor een proefproject om de mug Aedes aegypti op Cyprus uit te roeien. Dit geld komt uit het EU4Health-programma.
Op de website van de Europese waarnemingspost voor klimaat en gezondheid - In een nieuw tabblad openen. is te zien hoe Europa zich wapent tegen gezondheidsrisico’s die het gevolg zijn van klimaatverandering.
De Europese Green Deal - In een nieuw tabblad openen. zorgt voor de veranderingen die nodig zijn om tegen 2050 klimaatneutraal te zijn. De EU-wetgeving om de uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met ten minste 55 % te verminderen, is er nu.
Met de aanneming van de Europese klimaatwet - In een nieuw tabblad openen. en de Europese Green Deal - In een nieuw tabblad openen. heeft de EU juridisch bindende klimaatdoelstellingen voor alle belangrijke sectoren van de economie. Daarmee is Europa op weg om zijn doelstellingen voor 2030 op een rechtvaardige, kosteneffectieve en concurrerende manier te bereiken. Om een gelijk speelveld voor Europese bedrijven te creëren, zorgt een nieuw mechanisme - In een nieuw tabblad openen. ervoor dat over ingevoerde goederen in bepaalde sectoren een even hoge koolstofprijs wordt betaald. Daarnaast zal in de zwaarst getroffen regio’s steun worden verleend aan werknemers om nieuwe vaardigheden te ontwikkelen. Kwetsbare burgers en bedrijven krijgen maatschappelijke ondersteuning.
Als volgende stap op weg naar klimaatneutraliteit presenteerde - In een nieuw tabblad openen. de Commissie haar beoordeling van een EU-klimaatdoelstelling voor 2040. Aanbevolen werd om de netto-uitstoot van broeikasgassen tegen 2040 met 90 % te verminderen ten opzichte van het niveau van 1990, in overeenstemming met recent wetenschappelijk advies en de toezeggingen van de EU uit hoofde van de Overeenkomst van Parijs - In een nieuw tabblad openen.. De beoordeling zal door de nieuwe Commissie worden meegenomen bij het opstellen van haar wetgevingsvoorstel om dit streefcijfer voor 2040 in het kader van de Europese klimaatwet te halen.
Om de aanbevolen reductie met 90 % te halen, zijn niet alleen drastische en duurzame emissiereducties nodig, maar ook maatregelen om koolstofdioxide uit de atmosfeer te verwijderen. Dit betekent dat de EU technologieën nodig heeft om koolstofdioxide af te vangen of rechtstreeks uit de atmosfeer te halen en vervolgens op te slaan of te gebruiken. In de in maart gepresenteerde strategie voor het beheer van industriële koolstof - In een nieuw tabblad openen. wordt in kaart gebracht welke actie op EU- en nationaal niveau nodig is om de inzet van deze technologieën en de nodige infrastructuur mogelijk te maken en er zo voor te zorgen dat er in de komende decennia in de EU één markt voor koolstofdioxide in Europa komt. In november werd een verordening - In een nieuw tabblad openen. met het eerste EU-brede vrijwillige kader voor de certificering van koolstofverwijdering, koolstoflandbeheer en koolstofopslag aangenomen - In een nieuw tabblad openen.. Daarmee wordt het gemakkelijker om te investeren in zowel innovatieve technologieën voor koolstofverwijdering als duurzame oplossingen voor koolstoflandbeheer - In een nieuw tabblad openen..
Uitkomen op nettonul
De verordening voor een nettonulindustrie - In een nieuw tabblad openen., die in juni in werking trad, creëert een regelgevingskader dat het concurrentievermogen van de industrie en technologieën moet stimuleren en de EU moet helpen haar klimaatdoelstellingen te halen. Daarmee ligt de EU op schema om haar binnenlandse productie van belangrijke schone technologieën te versterken. Het uniforme en voorspelbare ondernemingsklimaat voor de productiesector van schone technologie dat er met deze verordening komt, is goed voor de plannings- en investeringszekerheid en voor het scheppen van hoogwaardige banen en geschoolde arbeidskrachten (zie ook hoofdstuk 2).
Vanaf het najaar konden voorstellen - In een nieuw tabblad openen. worden ingediend voor projecten voor de productie van schone technologie die moeten worden aangemerkt als “strategische nettonulprojecten”. De goedgekeurde projecten zullen de sector schone technologie in de EU een impuls geven en het concurrentievermogen en de klimaatactie versterken. Tegelijkertijd krijgen ze sneller een vergunning, een voorkeursbehandeling op nationaal niveau en financieringsadvies.
De Europese academie voor zonne-energie - In een nieuw tabblad openen., die in juni van start ging, zal een cruciale rol spelen bij het bijbrengen van de werkvaardigheden die nodig zijn in de zonne-energiesector. Dat is van essentieel belang om de doelstellingen van de EU op het gebied van hernieuwbare energie te halen. Deze academie is de eerste in een reeks EU-academies die in het kader van de verordening worden opgericht.
De wereldmarkt voor nettonultechnologieën zal tegen 2030 verdrievoudigen, tot een jaarlijkse waarde van ongeveer 600 miljard euro.
Belangrijke nettonultechnologieën
- SYSTEMEN VOOR FOTOVOLTAÏSCHE EN THERMISCHE ZONNE-ENERGIE
- ELEKTROLYSE-INSTALLATIES EN BRANDSTOFCELLEN
- ONSHOREWINDENERGIE EN HERNIEUWBARE OFFSHORE-ENERGIE
- DUURZAAM BIOGAS/BIOMETHAAN
- BATTERIJEN EN OPSLAG
- KOOLSTOFAFVANG EN -OPSLAG
- WARMTEPOMPEN EN GEOTHERMISCHE ENERGIE
- NETTECHNOLOGIEËN
Transitie naar schone energie
Als reactie op de ontwrichting van de wereldwijde energiemarkt en de verschrikkingen van de niet-uitgelokte en ongerechtvaardigde invasie van Oekraïne door Rusland in 2022 lanceerde de EU het REPowerEU-plan - In een nieuw tabblad openen., dat de transitie naar schone energie moet versnellen en haar afhankelijkheid van Russische fossiele brandstoffen snel moet afbouwen. Dankzij dit plan heeft de EU de afgelopen twee jaar energie bespaard, haar energievoorziening gediversifieerd, meer schone energie geproduceerd en investeringen slim gekoppeld aan hervormingen.
Met energiebesparing en verbetering van de energie-efficiëntie werd het energieverbruik teruggedrongen. Er werd ook aanzienlijke vooruitgang geboekt op het gebied van hernieuwbare energie. In de eerste helft van 2024 werd de helft van de elektriciteit in de EU geproduceerd met hernieuwbare energie. Noorwegen verving Rusland als belangrijkste gasleverancier van de EU. Ook werd duidelijk meer vloeibaar aardgas ingevoerd. Inmiddels zijn de Verenigde Staten de grootste leverancier van vloeibaar aardgas aan de EU. Cruciaal is dat de EU het hoofd wist te bieden aan grote risico’s voor haar energievoorziening en de energiemarkt en -prijzen weer onder controle wist te krijgen en de transitie naar klimaatneutraliteit wist te versnellen.
- In 2024 werd in de EU voor het eerst meer elektriciteit opgewekt met windenergie dan met gas. Wind is daarmee de op een na grootste bron van elektriciteitsproductie geworden, na kernenergie.
- De invoer van Russisch gas (via pijpleidingen en vloeibaar aardgas) daalde van 45 % van de totale gasinvoer in de EU in 2021 naar slechts 19 % in 2024.
- De EU drong de vraag naar gas tussen augustus 2022 en november 2024 met 18 % terug. Dit leverde een besparing van ongeveer 165 miljard kubieke meter gas op.
- Maatregelen op EU- en nationaal niveau wierpen vruchten af: de elektriciteits- en gasprijzen zijn inmiddels veel lager en stabieler dan op het hoogtepunt van de energiecrisis.
- Ondertussen daalden de broeikasgasemissies in de EU met 37 % ten opzichte van 1990, terwijl de EU-economie in dezelfde periode met ongeveer 68 % groeide.
Hervorming van de elektriciteitsmarkt
De energiemarkten zijn weer stabieler, met prijzen die lager zijn dan in 2022 en 2023. Met de aanneming van nieuwe wetgeving, zoals de nieuwe verordening en richtlijn voor de hervorming van de elektriciteitsmarkt - In een nieuw tabblad openen., zouden de kleinhandelsprijzen minder afhankelijk moeten worden van de dagmarktprijzen. In het geval van een toekomstige gasprijscrisis kunnen de lidstaten maatregelen nemen om de consument te beschermen en de toegang tot betaalbare energie en essentiële sociale diensten te waarborgen. Door de hervorming van de elektriciteitsmarkt krijgen consumenten ook een ruimere keuze aan contracten en duidelijkere contractuele informatie. Toekomstbestendige energiemarkten zullen ook investeringen in schone energie stimuleren en lagere en stabielere prijzen mogelijk maken. Dat is essentieel om de EU-industrie wereldwijd concurrerender te maken.
De hervorming van de elektriciteitsmarkt van de EU zal:
- zorgen voor meer investeringen in hernieuwbare energie
- EU-consumenten beter beschermen en hun positie versterken
- de EU-industrie concurrerender maken.
Energie-efficiëntie van gebouwen
De bouwsector is van cruciaal belang voor het behalen van de energie- en klimaatdoelstellingen van de EU. De herziene richtlijn energieprestatie van gebouwen - In een nieuw tabblad openen., die in mei in werking trad, zal het renovatietempo in de EU verhogen, met name voor de minst energiezuinige gebouwen. De nieuwe wetgeving biedt de lidstaten een kader voor het verminderen van de emissies van en het energieverbruik in gebouwen — van woningen tot bedrijfspanden en openbare gebouwen — en zorgt zo voor een betere volksgezondheid en levenskwaliteit en voor een lagere rekening.
- Gebouwen zijn goed voor ongeveer 40 % van het energieverbruik in de EU.
- Meer dan een derde van de energiegerelateerde broeikasgasemissies in de EU is afkomstig van gebouwen.
- Ongeveer 80 % van de energie die in EU-woningen wordt verbruikt, is voor verwarming, koeling en warm water.
Europese waterstofmarkt
Door de gassector in de EU koolstofvrij te maken en een waterstofmarkt te realiseren, zal een belangrijke bijdrage worden geleverd aan het bereiken van klimaatneutraliteit in 2050. De waterstofmarkt zal een impuls krijgen dankzij de in mei aangenomen nieuwe regels - In een nieuw tabblad openen. voor waterstof en koolstofarm gas, waaronder regels voor een Europees netwerk van netwerkbeheerders voor waterstof - In een nieuw tabblad openen. en een proefmechanisme - In een nieuw tabblad openen. om kopers en leveranciers met elkaar in contact te brengen. Nieuwe stimulansen voor hernieuwbare waterstof, zoals de eerste veiling in het kader van de Europese waterstofbank - In een nieuw tabblad openen. en de goedkeuring - In een nieuw tabblad openen. van vier belangrijke waterstofprojecten van Europees belang - In een nieuw tabblad openen., zullen naar verwachting leiden tot meer investeringen. De EU wil dat er in 2030 ten minste vijftig “waterstofvalleien” - In een nieuw tabblad openen. zijn, waar schone waterstof lokaal wordt geproduceerd voor huishoudens, de vervoerssector en de industrie.
Staatssteunregels, zoals de richtsnoeren staatssteun voor klimaat, milieubescherming en energie - In een nieuw tabblad openen., helpen mee om de doelstellingen van de Europese Green Deal te verwezenlijken. Ze ondersteunen de uitrol van hernieuwbare energie doordat de lidstaten overheidsfinanciering mogen toekennen aan bedrijven die de nodige investeringen doen tegen de laagst mogelijke kosten voor de belastingbetaler, zonder dat de regels de mededinging verstoren.
Vooruitgang boeken met het actieplan voor nulverontreiniging
Verontreiniging brengt meerdere risico’s met zich mee voor de gezondheid van mensen, dieren en ecosystemen. Om de doelstelling van nulverontreiniging te bereiken, neemt de EU maatregelen ter verbetering van de monitoring, rapportage, preventie en remediëring van lucht-, water- en bodemverontreiniging en van schade die wordt veroorzaakt door chemische stoffen.
WATER
In 2024 werden er verschillende nieuwe maatregelen aangenomen om de kwaliteit van drinkwater in de EU te waarborgen. Nieuwe normen en procedures - In een nieuw tabblad openen. voor materialen en producten die met drinkwater in contact komen, moeten microbiële groei voorkomen en het risico verminderen dat schadelijke stoffen in drinkwater terechtkomen. Er werd ook een nieuwe methode - In een nieuw tabblad openen. voor het meten van microplastics vastgesteld en er werden technische richtsnoeren - In een nieuw tabblad openen. opgesteld voor de monitoring van slecht afbreekbare chemische stoffen.
Stedelijk afvalwater is, als het niet wordt opgevangen en behandeld overeenkomstig de EU-wetgeving, een belangrijke bron van waterverontreiniging. Er werd overeenstemming bereikt - In een nieuw tabblad openen. over nieuwe regels om verontreiniging uit stedelijke bronnen verder terug te dringen en nieuwe verontreinigende stoffen, waaronder microplastics en microverontreinigende stoffen, te bestrijden. In overeenstemming met het beginsel “de vervuiler betaalt” werd een regeling voor uitgebreide producentenverantwoordelijkheid ingevoerd. Dit houdt in dat vervuilers opdraaien voor de kosten van het verwijderen van microverontreinigende stoffen. Er werden nieuwe richtsnoeren - In een nieuw tabblad openen. uitgevaardigd die ervoor moeten zorgen dat gezuiverd afvalwater veilig kan worden hergebruikt in de landbouw.
Uit het jaarverslag - In een nieuw tabblad openen. van de EU over de stranden en andere zwemlocaties blijkt dat het zwemwater in Europa nog steeds veilig is: meer dan 85 % voldoet aan de norm voor “uitstekende” waterkwaliteit.
De EU nam vier nieuwe wetgevingsteksten aan - In een nieuw tabblad openen., die nieuwe instrumenten bieden om schone en moderne scheepvaart te ondersteunen. De regels moeten ook helpen om illegale lozingen te voorkomen en mariene ecosystemen in stand te houden.
LUCHT
In december trad een nieuwe richtlijn - In een nieuw tabblad openen. in werking - In een nieuw tabblad openen. die de EU-luchtkwaliteitsnormen voor 2030 aanscherpt en zo de volksgezondheid en het milieu beter moet beschermen. De jaarlijkse grenswaarde voor de belangrijkste verontreinigende stof — fijne zwevende deeltjes — wordt met meer dan de helft verlaagd. Personen die een ziekte oplopen door luchtverontreiniging, krijgen ook recht op compensatie als de EU-regels voor luchtkwaliteit zijn geschonden.
INDUSTRIËLE EMISSIES
Een groot deel van de verontreiniging in de EU is het gevolg van industriële productie. Te denken valt aan de uitstoot van luchtverontreinigende stoffen, aan de lozing van afvalwater en aan afvalproductie. Nieuwe regels - In een nieuw tabblad openen. zullen de emissies van belangrijke lucht-, water- en bodemverontreinigende stoffen verder terugdringen door nieuwe emissiebronnen eronder te laten vallen en door de bepalingen voor het verlenen van exploitatievergunningen voor de betrokken industriële installaties en landbouwbedrijven te stroomlijnen. Er worden verplichtingen en maatregelen ingevoerd om de toegang tot openbaar beschikbare informatie over emissies en het gebruik van hulpbronnen door de grootste industriële installaties in de EU te verbeteren. Het Innovatiecentrum voor industriële transformatie en emissies - In een nieuw tabblad openen., dat in juli van start ging, moet de ontwikkeling en het gebruik van innovatieve oplossingen voor de bestrijding van verontreiniging versnellen.
BODEM
Om de bodems in Europa gezonder te maken, wil de EU dat er tegen 2030 honderd living labs - In een nieuw tabblad openen. en vuurtorens - In een nieuw tabblad openen. (locaties voor het demonstreren van oplossingen) zijn. In het kader van het EU-initiatief “bodemmissie” - In een nieuw tabblad openen. zijn de eerste 25 living labs geselecteerd en van start gegaan. In deze labs worden oplossingen en bedrijfsmodellen ontwikkeld en in reële omstandigheden getest. Daarnaast wordt in tien bodemmissie-projecten gewerkt aan de ontwikkeling van saneringsstrategieën, -modellen en -oplossingen voor het monitoren en aanpakken van verontreiniging en voor de reiniging van land en water in stedelijke, plattelands- en kustgebieden.
CHEMISCHE STOFFEN
De EU stelde leidende beginselen - In een nieuw tabblad openen. vast om te bepalen wat voor de samenleving “essentiële toepassingen” zijn van de schadelijkste chemische stoffen. Het doel is te komen tot een snellere uitfasering van niet-essentiële toepassingen van de schadelijkste stoffen en tegelijkertijd meer tijd te geven voor de uitfasering van toepassingen die essentieel zijn voor de samenleving en waarvoor er nog geen alternatieven bestaan.
In 2024 werden in de hele EU nieuwe regels - In een nieuw tabblad openen. van toepassing die de resterende opzettelijke toepassingen van kwik verbieden. Het gebruik en de uitvoer van tandheelkundig amalgaam is vanaf 1 januari 2025 verboden. Aan lidstaten die meer tijd nodig hebben om hun nationale gezondheidszorgstelsels aan te passen, kan een beperkte en tijdelijke afwijking worden verleend voor het gebruik, de productie en de invoer van tandheelkundig amalgaam (tot 30 juni 2026). Op termijn zullen materialen voor tandvulling vrij zijn van kwik, behalve in geval van speciale medische behoeften en wanneer een arts het gebruik van kwik toch noodzakelijk acht.
Met het oog op de bescherming van de volksgezondheid en het milieu werden er door de EU ook nieuwe maatregelen vastgesteld - In een nieuw tabblad openen. om het gebruik van bepaalde schadelijke, moeilijk afbreekbare chemische stoffen in producten als textiel, cosmetica en verpakkingen aan banden te leggen.
In december trad de herziene wetgeving voor de indeling, etikettering en verpakking van chemische stoffen in werking - In een nieuw tabblad openen.. Met deze nieuwe regels wil de EU werknemers, consumenten en het milieu beschermen tegen gevaarlijke chemische stoffen door betere voorlichting over de risico’s in de toeleveringsketens.
In 2024 kwam in de EU een circulaire economie weer dichterbij door de druk op natuurlijke hulpbronnen te verminderen, de hoeveelheid afval terug te dringen en duurzame groei en banen te creëren. Nieuwe wetgeving zal de productiviteit van hulpbronnen doen toenemen en een impuls geven aan het concurrentievermogen en de veerkracht van de EU-economie.
78 %
van de mensen in de EU is van mening dat het milieu een directe impact heeft op hun dagelijks leven en gezondheid.
De meest doeltreffende manier om milieuproblemen aan te pakken is volgens hen:
17 %
afvalvermindering en hergebruik of recycling van producten
15 %
natuurherstel
14 %
handhaving van de milieuwetgeving
14 %
ervoor zorgen dat er in de EU geen producten worden verkocht die schadelijk zijn voor het milieu
Bron: Europese Commissie, Speciale Eurobarometer 550 - In een nieuw tabblad openen., mei 2024.
Duurzame producten worden de norm
Producten en het gebruik ervan kunnen een wezenlijke impact hebben op het milieu, maar dankzij nieuwe EU-regels worden duurzame producten geleidelijk de norm. Die nieuwe regels - In een nieuw tabblad openen. zorgen ervoor dat alledaagse huishoudelijke goederen en industriële producten langer meegaan, energie-efficiënter en gemakkelijker te repareren en te recyclen zijn en meer gerecycled materiaal bevatten. Kopers kunnen ook voor duurzamere producten kiezen dankzij digitale productpaspoorten - In een nieuw tabblad openen. — handige scanbare tags die op een product zitten en toegang bieden tot informatie over de duurzaamheid ervan. Onverkochte kleding en schoeisel mogen niet meer worden vernietigd.
In maart kwamen er nieuwe EU-regels - In een nieuw tabblad openen. die de positie van consumenten in de groene transitie versterken. Consumenten krijgen bij aankoop van een product betere informatie over de duurzaamheid en repareerbaarheid ervan en over de wettelijke garantie. Bedrijven mogen niet meer beweren dat hun producten “groen” zijn als ze dat niet met de juiste documenten kunnen aantonen. Bovendien worden wanpraktijken verboden. Zo mag een product niet al te snel slijten en mogen geen valse claims worden gedaan over de duurzaamheid van een product. De nieuwe regels gelden vanaf september 2026.
Het repareren van artikelen past binnen duurzame consumptie. In juli kwamen er nieuwe regels - In een nieuw tabblad openen. die ervoor moeten zorgen dat er voortaan meer producten worden gerepareerd, binnen en buiten de wettelijke garantietermijn. Fabrikanten van bijvoorbeeld koelkasten en smartphones moeten deze, als ze kapot gaan, binnen een redelijke termijn en tegen een redelijke prijs repareren. Valt het product nog binnen de wettelijke garantieperiode, dan moet de verkoper het repareren, tenzij reparatie duurder is dan vervanging. Ook na de wettelijke garantieperiode kan de consument een artikel nog zonder veel moeite laten repareren. Consumenten hebben ook recht op een extra jaar wettelijke garantie als ze besluiten om het product te laten repareren en geen nieuw product te kopen. De nieuwe regels gelden vanaf juli 2026.
Recycling bespaart niet alleen energie en geld, maar kan ook een prima bron van onmisbare grondstoffen zijn. Een onbelemmerde toegang tot bepaalde grondstoffen is steeds minder zeker. De verordening kritieke grondstoffen, die in mei inging - In een nieuw tabblad openen., bevat een benchmark: ten minste 25 % van het jaarlijkse verbruik van dergelijke grondstoffen in de EU moet uit recycling komen. De verordening bevat ook regels die de duurzaamheid en circulariteit van onmisbare grondstoffen in de EU moeten verbeteren.
Een inwoner van de EU produceert gemiddeld ongeveer een halve kilo verpakkingsafval per dag. Nieuwe regels - In een nieuw tabblad openen., die in december werden aangenomen, zorgen ervoor dat onnodige verpakkingen worden teruggedrongen en er meer statiegeldregelingen komen voor plastic flessen en metalen blikjes. Per persoon is een besparing tot 100 euro per jaar mogelijk als bedrijven het voordeel doorgeven aan de consument.
De EU-uitvoer van afval naar niet-EU-landen is vanaf 2004 met 88 % gestegen tot 35 miljoen ton in 2023. In mei kwamen er nieuwe regels die bepalen dat de EU meer verantwoordelijkheid moet nemen voor haar eigen afval. De nieuwe verordening - In een nieuw tabblad openen. moet ervoor zorgen dat de EU haar afval niet meer naar landen buiten de EU uitvoert en afval op milieuhygiënisch verantwoorde wijze beheert.
Tijdens het festival van het Nieuw Europees Bauhaus in april stond een van de dagen in het teken van duurzame mode. Zestien internationale ontwerpers uit acht landen presenteerden in een modeshow hun milieuvriendelijke creaties. Tijdens het evenement werd niet alleen de esthetische aantrekkelijkheid van duurzame mode zelf voor het voetlicht gebracht, maar ook het belang ervan voor een leefstijl die in harmonie is met de natuur.
Milieu en natuur
Een tussentijdse evaluatie van het achtste milieuactieprogramma - In een nieuw tabblad openen., die als leidraad zal dienen voor het Europees milieubeleid tot 2030, bevestigt dat de EU-doelstellingen die berusten op de Europese Green Deal, haalbaar zijn als alle geplande maatregelen onverkort worden uitgevoerd. Ook wordt gewezen op het belang van het halen van de klimaat- en milieudoelstellingen: dit heeft positieve economische en sociale gevolgen op allerlei terreinen, zoals welzijn, gezondheid, veerkracht, concurrentievermogen en voorzieningszekerheid van grondstoffen.
In augustus ging de baanbrekende EU-verordening natuurherstel - In een nieuw tabblad openen. in, die de ernstige achteruitgang van de biodiversiteit moet ombuigen en moet bijdragen aan de strijd tegen klimaatverandering. De verordening bouwt voort op de biodiversiteitsstrategie van de EU - In een nieuw tabblad openen. en bevat streefcijfers voor het herstel van aangetaste ecosystemen, en met name ecosystemen met het grootste potentieel om koolstof af te vangen en op te slaan, natuurrampen te voorkomen en de gevolgen van dergelijke rampen te beperken. De nieuwe verordening bevat maatregelen om uiterlijk in 2030 ten minste 20 % van de land- en zeegebieden van de EU te herstellen. In 2050 moeten dergelijke maatregelen er zijn voor alle ecosystemen. Van de lidstaten wordt verwacht dat ze uiterlijk medio 2026 een nationaal herstelplan indienen waarin ze laten zien hoe ze de streefcijfers denken te halen. De verordening natuurherstel, wereldwijd de eerste in haar soort, zal de EU en haar lidstaten ook helpen om de internationale biodiversiteitsverplichtingen na te komen die zij binnen het mondiaal biodiversiteitsraamwerk van Kunming-Montreal - In een nieuw tabblad openen. zijn aangegaan.
Een project - In een nieuw tabblad openen. om de Duitse rivier de Isar en zijn overstromingsgebieden terug te brengen in de oorspronkelijke staat — een uniek samenwerkingsverband tussen Beierse water- en natuurinstanties — heeft de LIFE-onderscheiding 2024 gewonnen. Bijna tien jaar na de start van het project kan de rivier weer vrijelijk stromen en zijn bedreigde soorten teruggekeerd.
Een EU-gefinancierd project - In een nieuw tabblad openen. helpt Denemarken, Duitsland en Nederland bij het volgen en beschermen van watervogels op de Oost-Atlantische trekroute.
Het Natura 2000-netwerk van beschermde gebieden vormt al dertig jaar de ruggengraat van het natuurbeschermingsbeleid van de EU. In 2024 werden met de Natura 2000-onderscheidingen - In een nieuw tabblad openen. allerlei nieuwe initiatieven in het zonnetje gezet, van de instandhouding van de zwarte ooievaar in Polen tot het behoud van “blauwe bossen” in Portugal.
Daarnaast werd in 2024 weer steun verleend voor bestaande initiatieven, zoals de publicatie van een nieuwe gids - In een nieuw tabblad openen. voor het ontwerpen van beter beleid voor landgebruik. De gids moet als handvat dienen voor wie zich vertrouwd wil maken met de wetgeving voor landgebruik, verandering in landgebruik en bosbouw (LULUCF-wetgeving), en meer wil weten over best practices. LULUCF is van essentieel belang voor het behoud van de natuur en het tegengaan van klimaatverandering omdat deze op grote schaal koolstof uit de atmosfeer haalt. Voorafgaand aan de Internationale Dag van het Bos in maart organiseerde de Commissie een conferentie - In een nieuw tabblad openen. over het planten van drie miljard bomen - In een nieuw tabblad openen., uiterlijk in 2030, om de weerbaarheid tegen klimaat- en milieudreigingen te vergroten.
Milieucriminaliteit is een steeds groter probleem en berokkent het milieu, de volksgezondheid en de economie forse schade, zowel binnen als buiten de Unie. Herziene wetgeving - In een nieuw tabblad openen., die in mei inging, pakt de ernstigste inbreuken op de EU-milieuregelgeving aan. Er zijn diverse nieuwe categorieën milieudelicten ingevoerd, zoals illegale recycling van vervuilende scheepsonderdelen en illegale waterwinning. De nieuwe regels versterken de strafrechtketen en ondersteunen uitvoerders en mensen en organisaties die voor het milieu opkomen, bij de aanpak van milieucriminaliteit. De lidstaten hebben twee jaar de tijd om hun wetgeving aan te passen.
Milieucriminaliteit:
- is de op drie na grootste vorm van georganiseerde criminaliteit wereldwijd
- groeit met 5 tot 7 % per jaar
- berokkent schade in de orde van grootte van 80 tot 230 miljard euro
Bron: Milieuprogramma van de Verenigde Naties, The Rise of Environmental Crime — A growing threat to natural resources, peace, development and security - In een nieuw tabblad openen., 2016.
Steun voor Europese landbouwers
De afgelopen jaren kregen de Europese landbouwers te maken met een aaneenschakeling van problemen en onzekerheden, van een pandemie en een sterke stijging van de energieprijzen, die nog werd verergerd door de ongerechtvaardigde aanvalsoorlog van Rusland tegen Oekraïne, tot steeds vaker voorkomende extreme weersomstandigheden. In 2024 bleef de EU de landbouwers steunen, ook bij de aanpak van de problemen die zich na de hervorming van het gemeenschappelijk landbouwbeleid - In een nieuw tabblad openen. voordeden.
In maart stelde de Commissie wijzigingen voor in een aantal regels van het gemeenschappelijk landbouwbeleid, zonder dat dit ten koste zou gaan van de overgang naar duurzame landbouw. Daarnaast werden verdere maatregelen voorgesteld om de administratieve rompslomp voor landbouwers terug te dringen, dit als onderdeel van een breder beleid om de in 2023 ingevoerde meldingsverplichtingen te stroomlijnen. In een online-enquête werd de landbouwers in de EU gevraagd hoe ze aankijken tegen de administratieve lasten en meldingsverplichtingen die verbonden zijn aan het gemeenschappelijk landbouwbeleid. Er werden 27 000 reacties ontvangen.
Steun voor landbouwers in de EU
- Ten minste 50 % minder bezoeken van nationale inspecteurs bij landbouwbedrijven wat betreft de controle op de uitvoering van het gemeenschappelijk landbouwbeleid
- 98 miljard euro voor vrijwillige maatregelen op het gebied van milieu, klimaat en dierenwelzijn
- Voor landbouwbedrijven kleiner dan tien hectare: geen controles en boetes meer in verband met de (niet)-naleving van de zogeheten conditionaliteitseisen - In een nieuw tabblad openen.
Bron: Europese Commissie, “EU actions to address farmers’ concerns - In een nieuw tabblad openen.”, 2024.
Daarnaast stelde de Commissie maatregelen voor om het inkomen van landbouwers te verbeteren. In juli werd het EU-waarnemingscentrum voor de voedselketen - In een nieuw tabblad openen. gelanceerd. Dit centrum moet gaan kijken naar de productiekosten, marges en handelspraktijken. Het doel is om de transparantie en het vertrouwen tussen de verschillende partijen te vergroten. Dat moet worden bereikt door gegevens openbaar te maken en informatie uit te wisselen. Ook werden opties gepresenteerd voor nieuwe regels om onevenwichtigheden in de voedselvoorzieningsketen tegen te gaan. In april presenteerde de Commissie ook een verslag - In een nieuw tabblad openen. over de uitvoering van de richtlijn oneerlijke handelspraktijken - In een nieuw tabblad openen. in de voedselvoorzieningsketen, dat zal worden meegenomen in een lopende evaluatie van de wetgeving. In december stelde zij nieuwe maatregelen voor - In een nieuw tabblad openen. om de positie van landbouwers in de agrovoedingsketen te versterken en de grensoverschrijdende handhaving in verband met oneerlijke handelspraktijken te verbeteren.
In 2024 werd 233 miljoen euro steun verleend aan landbouwers die getroffen waren door natuurrampen en extreme weersomstandigheden in Bulgarije, Tsjechië, Duitsland, Estland, Griekenland, Italië, Oostenrijk, Polen, Roemenië en Slovenië. Ook werden steunmaatregelen getroffen om de marktverstoring in de wijnsector in Portugal en de negatieve gevolgen van vogelgriep in Italië voor de pluimvee- en de eiermarkt aan te pakken.
In januari ging de strategische dialoog over de toekomst van de landbouw - In een nieuw tabblad openen. in de EU van start. 29 belangrijke partijen in de agrovoedingssector werkten een gedeelde visie op de toekomst van het landbouw- en voedselsysteem van de EU uit.
In september werd het eindrapport met de titel “A shared prospect for farming and food in Europe - In een nieuw tabblad openen.” gepresenteerd. Het gaat in op de uitdagingen en kansen en komt met 14 aanbevelingen. De suggesties zullen voor de Commissie als leidraad dienen bij de uitwerking van haar visie op landbouw en voedsel, waarmee zij in de eerste honderd dagen van haar nieuwe ambtstermijn komt (zie hoofdstuk 0).
De nieuwe verordening geografische aanduidingen voor wijn, gedistilleerde dranken en landbouwproducten - In een nieuw tabblad openen. ging in mei in. De verordening bevat een samenstel van beschermende regels en procedures voor alle geografische aanduidingen van landbouwproducten. Ook worden deze aanduidingen voortaan beter beschermd, met name ook online en in internetdomeinnamen.
In 2024 bereikte de EU in onderhandelingen met Zuid-Korea een akkoord over de opheffing van het handelsembargo dat Zuid-Korea had ingesteld op Frans en Iers rundvlees. Producenten uit deze lidstaten kregen weer toegang tot een van de grootste rundvleesmarkten ter wereld.
Duurzame visserij en aquacultuur
Klimaatverandering, biodiversiteitsverlies en vervuiling van de oceaan en zoetwater vormen een bedreiging voor beviste en gekweekte bestanden en dus voor de visserij en aquacultuur zelf. Met het pakket visserij en oceanen - In een nieuw tabblad openen. van 2023 stelde de Commissie maatregelen voor om deze problemen aan te pakken via het gemeenschappelijk visserijbeleid - In een nieuw tabblad openen.. Er werd een consultatie - In een nieuw tabblad openen. gestart over de verordening gemeenschappelijk visserijbeleid. Het rapport wordt eind 2025 verwacht.
Controles zijn van fundamenteel belang voor de uitvoering van het gemeenschappelijk visserijbeleid, met name om het gebruik van vangstquota te volgen en illegale teruggooi in zee van ongewenste vangsten te voorkomen. In januari gingen nieuwe regels - In een nieuw tabblad openen. voor de modernisering van de visserijcontroles in. Deze gelden voor schepen uit de EU én uit landen daarbuiten die in EU-wateren vissen. De nieuwe regels helpen overbevissing te voorkomen, vergroten de effectiviteit en uniformiteit van het systeem van visserijcontroles en zorgen voor een gelijk speelveld voor de verschillende zeebekkens en vloten. Ook verlichten ze dankzij digitalisering de administratieve druk en bevorderen ze het gebruik van technologieën.
In december bereikten de EU-ministers van Visserij een akkoord - In een nieuw tabblad openen. over de vangstmogelijkheden voor 2025. Het akkoord bevat twaalf duurzaamheidsmaatregelen - In een nieuw tabblad openen., die zullen resulteren in een fors aantal extra visdagen.
De Commissie is ook ingegaan op oproepen tot terugdringing van de administratieve lasten die verbonden zijn aan de vestiging en exploitatie van aquacultuurlocaties in de EU. Zij deed dit door ondersteuning te bieden bij de uitvoering van de zogeheten strategische richtsnoeren om aquacultuur duurzamer en concurrerender te maken.
Op weg naar een duurzame oceaan
De EU staat voor een goed beheer van de internationale oceanen. Dat bleek opnieuw bij de aankondiging van 40 actiepunten voor 2024 - In een nieuw tabblad openen. op de conferentie Our Ocean - In een nieuw tabblad openen. in Griekenland. Voor die actiepunten was 3,5 miljard euro uitgetrokken. Ze hebben onder meer betrekking op duurzame visserij, beschermde mariene gebieden, oceaan- en klimaatverandering, duurzame blauwe economieën en mariene vervuiling.
Illegale, ongemelde en ongereglementeerde visserij is een van de ernstigste bedreigingen voor een duurzame exploitatie van levende aquatische hulpbronnen en daarmee voor alle mondiale inspanningen om de oceaan beter te beheren, en voor het gemeenschappelijk visserijbeleid van de EU. In mei kreeg Senegal een “gele kaart - In een nieuw tabblad openen.” van de EU — een waarschuwing dat het harder moet optreden tegen dergelijke visserij. De totale opbrengst van illegale, ongemelde en ongereglementeerde visserij wordt op 10 à 20 miljard euro per jaar geraamd. Jaarlijks wordt 11 tot 26 miljoen ton vis illegaal gevangen, zeker 15 % van de wereldwijde vangsten.
Een aantal belangrijke besluiten - In een nieuw tabblad openen., onder meer over drijvende voorwerpen die worden gebruikt voor de vangst van tonijn en andere vis, zal resulteren in duurzamere visserij in de Indische Oceaan. Tijdens de 28e jaarvergadering van de Commissie voor de tonijnvisserij in de Indische Oceaan in mei werd op basis van een voorstel van de EU een resolutie aangenomen voor een geleidelijke invoering van de eis dat lokvlotten uiterlijk in 2030 volledig biologisch afbreekbaar moeten zijn. Ook werd de regelgeving voor dergelijke middelen verbeterd op het gebied van traceerbaarheid en naleving.
De EU is klaar voor ratificatie van het Verdrag voor de volle zee - In een nieuw tabblad openen., ook bekend als het BBNJ-verdrag. Zij zal dit samen met diverse lidstaten doen vóór de derde VN-oceaanconferentie in juni 2025. Het verdrag moet de oceaan beschermen en aantasting van het milieu, klimaatverandering en biodiversiteitsverlies op volle zee tegengaan. Het verdrag treedt in werking als het door zestig partijen is geratificeerd. De EU treft al voorbereidingen voor de invoering ervan en biedt andere landen ondersteuning bij hun inspanningen om het verdrag te ratificeren en in te voeren.
Vervoer is verantwoordelijk voor bijna een kwart van de broeikasgasemissies in de EU. In het kader van de Europese Green Deal wil de EU de uitstoot in het vervoer uiterlijk in 2050 met 90 % terugdringen. De strategie voor duurzame en slimme mobiliteit - In een nieuw tabblad openen. bevat een routekaart voor deze ambitieuze emissiedoelen. In de afgelopen vijf jaar werd aanzienlijke vooruitgang geboekt bij het verduurzamen van de vervoerssector in de EU.
Meer dan 90 % van de 82 initiatieven binnen de strategie voor duurzame en slimme mobiliteit is al tot een goed einde gebracht of is gaande.
In het kader van de Connecting Europe Facility 2021-2027 werd over de hele EU meer dan 21,2 miljard euro uitgetrokken voor 630 infrastructuurprojecten op vervoersgebied.
In de nationale herstelplannen van de lidstaten was bijna 100 miljard euro bestemd voor de sector vervoer.
Er werd 4 miljard euro geïnvesteerd in onderzoek en innovatie op het gebied van vervoer.
De luchtvaartverordening ReFuelEU - In een nieuw tabblad openen. bevordert het gebruik van duurzame luchtvaartbrandstoffen. In 2050 moet de uitstoot van CO2 fors zijn teruggebracht, met meer dan 60 % ten opzichte van het niveau van 1990. De verordening werd in januari 2024 van kracht.
De verordening stelt ook een vrijwillig milieulabelsysteem - In een nieuw tabblad openen. in voor de berekening van de uitstoot van vluchten. De consument kan de verschillende vluchtopties dan onderling vergelijken op uitstoot.
De maritieme verordening FuelEU - In een nieuw tabblad openen. zal tot een lagere uitstoot in de scheepvaart leiden door bevordering van het gebruik van hernieuwbare, koolstofarme brandstoffen en schone energietechnologieën voor schepen. De verordening geldt vanaf januari 2025.
De verordening infrastructuur voor alternatieve brandstoffen - In een nieuw tabblad openen. zal zorgen voor een toename van het aantal elektrische oplaadpunten en het aantal tankstations voor waterstof. De verordening geldt sinds april 2024.
In de loop van het jaar werden 42 nieuwe projecten geselecteerd, die meer dan 424 miljoen euro aan EU-financiering - In een nieuw tabblad openen. kregen voor de uitrol van infrastructuur voor alternatieve brandstoffen (installatie van tankstations voor waterstof en van elektrische oplaadpunten, elektrificatie van grondoperaties op luchthavens).
TERUGDRINGING
VAN DE UITSTOOT
IN HET VERVOER
De herziene streefcijfers voor de vermindering van de uitstoot van kooldioxide voor zware bedrijfsvoertuigen (vrachtwagens, bussen en touringcars), die in juli van kracht werden, zullen de emissies in 2030 met 45 %, in 2035 met 65 % en in 2040 met 90 % terugbrengen.
Er werden nieuwe regels - In een nieuw tabblad openen. aangenomen die grenswaarden voor de uitstoot van wegvoertuigen bevatten en eisen stellen aan de duurzaamheid van batterijen. Ze zorgen ervoor dat er minder rem- en bandendeeltjes vrijkomen in het milieu, zodat ook de emissie van vaste deeltjes en microplastics wordt teruggedrongen.
De binnenvaart is energie-efficiënt en nagenoeg filevrij. Een nieuw voorstel - In een nieuw tabblad openen. om het verkeersmanagement op de rivieren en kanalen van de EU te verbeteren, zal de efficiëntie en betrouwbaarheid van de binnenvaart ten goede komen en meehelpen bij het halen van de doelstelling van de EU om meer vracht over Europese rivieren en kanalen te vervoeren.
Ook zette de EU wat de terugdringing van de uitstoot in het vervoer betreft, duidelijke stappen in de goede richting met het aannemen van de Europese Verklaring over fietsen - In een nieuw tabblad openen.. Daarin wordt het fietsen officieel erkend als duurzame, toegankelijke en betaalbare vorm van vervoer.
De leden van de Alliantie voor emissievrije luchtvaart - In een nieuw tabblad openen. presenteerden een ambitieuze doelstelling: uiterlijk in 2050 moet tussen 36 % en 68 % van de vluchten binnen de EU worden uitgevoerd met vliegtuigen die worden aangedreven door waterstof of elektriciteit. Daardoor kan de CO2-uitstoot op deze routes met 12 % tot 31 % verminderen. Binnen de alliantie kunnen particuliere en publieke partners op vrijwillige basis samen werken aan nieuwe vormen van duurzaam vervoer voor reizigers in Europa.
Een duurzaam en veerkrachtig vervoersnetwerk
Om de vervoersverbindingen over Europa te verbeteren investeert de EU een recordbedrag van 7 miljard euro - In een nieuw tabblad openen. in duurzame, veilige en slimme vervoersinfrastructuur. Meer dan 80 % van de financiering is bestemd voor projecten die van belang zijn voor de klimaatdoelstellingen van de EU en die leiden tot een verbetering en modernisering van het EU-netwerk van spoorwegen, binnenwateren en zeeroutes. De financiering gaat naar grote projecten om grensoverschrijdende spoorverbindingen te verbeteren, zoals de Rail Baltica, die de Baltische staten Estland, Letland en Litouwen - In een nieuw tabblad openen. met elkaar zal verbinden, en de Fehmarnbelt-tunnel - In een nieuw tabblad openen. tussen Duitsland en Denemarken.
Dankzij nieuwe regels - In een nieuw tabblad openen. met ambitieuze streefcijfers voor de Europese vervoersinfrastructuur komen er hogere snelheden aan op het spoor. Uiterlijk in 2040 moeten passagierstreinen ten minste 160 km per uur over de belangrijkste delen van het EU-spoornetwerk kunnen rijden.
De wegen veiliger maken
De verkeersveiligheid in de EU is de afgelopen decennia duidelijk verbeterd: vielen er twintig jaar geleden nog rond de 50 000 verkeersdoden, tegenwoordig zijn dat er circa 20 400. Er is echter verdere actie - In een nieuw tabblad openen. op lokaal, nationaal en EU-niveau nodig om de doelstelling van de EU te halen: geen dodelijke slachtoffers meer in 2050.
Voor alle motorvoertuigen die in de EU worden verkocht, werden er nieuwe regels - In een nieuw tabblad openen. van kracht die voertuigen veiliger moeten maken. Alle nieuwe voertuigen moeten zijn uitgerust met allerlei nieuwe technologieën en geavanceerde rijhulpsystemen. Omdat de regels in 2022 voor het eerst gingen gelden voor nieuwe modellen, is de verkeersveiligheid al verbeterd voor alle weggebruikers in de EU — passagiers, voetgangers en fietsers. Verwacht wordt dat het aantal verkeersdoden tot 2038 met meer dan 25 000 terugloopt en het aantal ernstig gewonden met ten minste 140 000, dankzij de regelgeving.
Coöperatieve, intelligente vervoerssystemen - In een nieuw tabblad openen. zijn van essentieel belang om het vervoer in Europa groener, veiliger en concurrerender te maken. De EU investeert samen met particuliere partners via Horizon Europa 500 miljoen euro in onderzoek naar deze technologie.
De samenwerking van de EU met belangrijke internationale partners om de drievoudige crisis van klimaatverandering, biodiversiteitsverlies en vervuiling het hoofd te bieden, werd in 2024 voorgezet. Er vonden belangrijke internationale onderhandelingen plaats: op de VN-klimaatconferentie in Azerbeidzjan, op de VN-biodiversiteitsconferentie in Colombia en op de VN-conferentie over woestijnvorming in Saudi-Arabië.
Conferentie van de Verenigde Naties over klimaatverandering
De 29e VN-klimaatconferentie (COP29) vond in Bakoe, Azerbeidzjan, plaats van 11 tot en met 24 november 2024. Doel van de top was meer vaart te zetten achter maatregelen om het doel van de Overeenkomst van Parijs te halen: beperking van de wereldwijde temperatuurstijging tot 1,5 °C boven pre-industrieel niveau.
De conferentie was erop gericht de aanzienlijke financiële investeringen veilig te stellen die nodig zijn om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen en kwetsbare bevolkingsgroepen te beschermen. De EU speelde een cruciale rol - In een nieuw tabblad openen. bij het bereiken van een akkoord over nieuwe financiële steun voor klimaatmaatregelen van ontwikkelingslanden.
De partijen stelden een ambitieus nieuw collectief doel vast: opschaling van alle bronnen van klimaatfinanciering tot 1,3 biljoen dollar per jaar tegen 2035. De ontwikkelde landen zegden toe om daarvan tegen 2035 ten minste 300 miljard dollar per jaar voor hun rekening te nemen. Ook werd de wereldwijde basis van bijdragende landen verbreed; er werden meer landen uitgenodigd om een bijdrage te leveren, gezien hun toenemende uitstoot en economisch gewicht. Ook werd benadrukt dat multilaterale banken een rol kunnen spelen bij het opschalen van klimaatactie.
Daarnaast speelde de EU een belangrijke rol bij het afronden van het akkoord over de CO2-handel tussen landen onderling, een onderdeel van de Overeenkomst van Parijs. Met dat akkoord, dat al negen jaar lang in de maak was, worden de internationale koolstofmarkten - In een nieuw tabblad openen. operationeel en is een robuust kader voor transparantie, verantwoordingsplicht en grotere milieu-integriteit gewaarborgd. Een ander belangrijk resultaat was de verlenging van het uitgebreide genderwerkprogramma van Lima, waarmee het belang van “genderresponsieve klimaatactie” werd benadrukt.
Tijdens de COP29 publiceerde de EU vóór de deadline (eind van het jaar) haar allereerste tweejaarlijkse transparantieverslag. Dit is een wezenlijke mijlpaal in de uitvoering van de Overeenkomst van Parijs en luidt een nieuw tijdperk in van verantwoordingsplicht en samenwerking in de wereldwijde strijd tegen klimaatverandering.
Conferentie van de Verenigde Naties over biodiversiteit
Op de 16e conferentie van de partijen bij het Verdrag inzake biologische diversiteit in oktober in Cali, Colombia, werd een bemoedigend elan aan de dag gelegd voor de uitvoering van het mondiaal biodiversiteitsraamwerk - In een nieuw tabblad openen.. Het is de bedoeling om uiterlijk in 2030 een halt toe te roepen aan de achteruitgang van biodiversiteit en om de trend daarna te keren. Op de conferentie, ook wel de “COP van het volk” genoemd, werden diverse belangrijke stappen gezet - In een nieuw tabblad openen., waaronder een akkoord om inheemse volkeren en lokale gemeenschappen nauwer te betrekken bij het behoud van biodiversiteit. Ook werd een baanbrekend akkoord gesloten over de gezamenlijke benutting van de voordelen van digitale genetische informatie. De EU kwam met een pakket nieuwe initiatieven, goed voor bijna 160 miljoen euro, om partnerlanden te ondersteunen en de biodiversiteit wereldwijd te beschermen. Daarmee maakte de EU duidelijk dat zij hecht aan nakoming van de mondiale financieringsafspraken ter bescherming van de natuur.
Conferentie van de Verenigde Naties over woestijnvorming
Op de 16e conferentie van de partijen bij het VN-Verdrag ter bestrijding van woestijnvorming (UNCCD) werkte de EU met internationale partners nauw samen aan mondiale oplossingen voor woestijnvorming, droogte en aantasting van de grond. Tijdens de conferentie werd de eerste mondiale droogteatlas - In een nieuw tabblad openen. gepresenteerd. Deze was gemaakt vanuit het UNCCD en het Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek, onderdeel van de Commissie. De atlas is bedoeld ter illustratie van droogte in al haar facetten en van de toenemende wereldwijde risico’s. Niet alleen worden de problemen in kaart gebracht, ook worden er oplossingen geboden waarmee beleidsmakers aan de slag kunnen.
Grote droogtes, met voorbeelden van de getroffen systemen (2022-2024)
In 2022 waren de gevolgen in het westen van de Verenigde Staten voelbaar op het vlak van ecosystemen, landbouw, waterkracht en watervoorziening. In datzelfde jaar waren er in Centraal-Azië verstoringen in de landbouw en de watervoorziening, in Oost-Azië in de landbouw, de binnenvaart, de industrie en de productie, en in Zuidoost-Azië in de landbouw. In 2022-2023 kreeg Europa als gevolg van droogte problemen op het gebied van binnenvaart, waterkracht, landbouw, watervoorziening, ecosystemen en gezondheid. In West-Afrika leden de landbouw en de voedselzekerheid onder de droogte, en Oost-Afrika kreeg af te rekenen met grote problemen op het vlak van landbouw, voedselzekerheid en ontheemding. In het extratropische deel van de Andes en het stroomgebied van La Plata waren er watertekorten, werd de binnenvaart verstoord en kreeg de landbouw klappen. In 2023-2024 werden de landbouw en de watervoorziening in Midden-Amerika en het noordelijke deel van Zuid-Amerika getroffen. In het Amazonebekken in Brazilië liet de impact zich voelen op het gebied van ecosystemen, binnenvaart en waterkracht. In 2024 werd het Middellandse Zeegebied geconfronteerd met waterschaarste en problemen in de landbouw, en kreeg zuidelijk Afrika en het stroomgebied van de Zambezi te maken met problemen op het gebied van landbouw, voedselzekerheid, waterkracht en ecosystemen. In Afghanistan waren er verstoringen in de landbouw en de watervoorziening.