De afgelopen jaren verdubbelde de Europese Unie, in het licht van mondiale uitdagingen zoals de COVID-19-pandemie, de crisis in verband met de kosten van levensonderhoud, de klimaatverandering en de digitale transitie, haar inspanningen om mensen en gemeenschappen te beschermen en weerbaarder te maken. In 2024 zette zij haar werkzaamheden om de levens- en arbeidsomstandigheden voor iedereen te verbeteren gestaag voort. In het verlengde van het succesvolle Europees Jaar van de Vaardigheden presenteerde de Europese Commissie een nieuw actieplan om tekorten aan arbeidskrachten en vaardigheden aan te pakken en zo de duurzame en inclusieve groei van de EU te ondersteunen en haar concurrentievermogen te waarborgen. De EU bleef nieuwe maatregelen steunen die ervoor zorgen dat werkenden hun sociale rechten kunnen genieten. Zo beginnen nieuwe regels te waarborgen dat werknemers worden beschermd door toereikende minimumlonen, terwijl de omstandigheden voor werkenden in de kluseconomie zullen verbeteren door nieuwe rechten en beschermingsmaatregelen. Daarnaast keurde de EU baanbrekende wetgeving ter bestrijding van geweld tegen vrouwen goed en voerde ze nieuwe kaarten in die reizen gemakkelijker zullen maken voor personen met een handicap.

De EU stippelde een ambitieuze koers uit naar een eerlijk en inclusief Europa dat haar burgers beschermt en kansen creëert. Haar beleid is erop gericht de levens- en arbeidsomstandigheden voor iedereen in de EU te verbeteren door meer en betere banen, vaardigheden, gelijkheid en sociale bescherming en inclusie te bevorderen.

De twintig beginselen van de Europese pijler van sociale rechten - In een nieuw tabblad openen. — en het actieplan voor de Europese pijler van sociale rechten - In een nieuw tabblad openen., dat deze beginselen in concrete maatregelen omzet — vormen de leidraad voor het EU- en nationale beleid op deze belangrijke gebieden. Tijdens een conferentie op hoog niveau - In een nieuw tabblad openen. in april in Terhulpen, België, spraken de EU, haar sociale partners en maatschappelijke organisaties opnieuw hun toewijding aan een sterker sociaal Europa uit door een verklaring te ondertekenen waarin ze herbevestigen dat de pijler richtinggevend is voor het sociaal beleid van de EU. In de Verklaring van Terhulpen over de toekomst van de Europese pijler van sociale rechten wordt ook de aanstaande toetsing van het bijbehorende actieplan in 2025 verwelkomd. Deze toetsing zal de basis vormen voor verdere maatregelen ter verwezenlijking van de kerndoelen van de EU en de nationale streefcijfers voor 2030 op het gebied van werkgelegenheid, vaardigheden en armoedebestrijding.

De vooruitgang op EU- en nationaal niveau bij de verwezenlijking van de doelstellingen wordt in detail bijgehouden in het jaarlijkse “gezamenlijk verslag over de werkgelegenheid”. Uit het jongste verslag - In een nieuw tabblad openen. blijkt dat de EU na een banenrijk herstel goed op schema ligt om haar werkgelegenheidsdoelstelling te halen. Er is echter nog een lange weg te gaan om de doelstelling inzake armoedebestrijding te bereiken. De vorderingen in die richting zijn licht verbeterd, zelfs ondanks de verschillende crises van de afgelopen jaren, en met name ondanks hoge inflatie. Er is ook verdere vooruitgang nodig op het gebied van volwasseneneducatie. De effecten van de beleidsinspanningen van de EU op dit gebied zijn in de meeste lidstaten nog niet voelbaar.

Drie EU-brede doelstellingen

• Uiterlijk in 2030 moet ten minste 78 % van de bevolking van 20 tot en met 64 jaar een baan hebben
• Uiterlijk in 2030 moet ten minste 60 % van alle volwassenen jaarlijks aan een opleiding deelnemen
• Uiterlijk in 2030 moet het aantal mensen dat met armoede of sociale uitsluiting wordt bedreigd met ten minste 15 miljoen verminderen

Dakloosheid is een van de meest extreme vormen van sociale uitsluiting en treft alle lidstaten. In februari vond een informele ministeriële conferentie - In een nieuw tabblad openen. plaats met vertegenwoordigers van de lidstaten en het Europees Parlement, samen met deskundigen en verenigingen die actief strijd leveren tegen dakloosheid. De afgevaardigden spraken hun steun uit voor het Europees platform voor de bestrijding van dakloosheid - In een nieuw tabblad openen. en waren ingenomen met de reeds verrichte werkzaamheden. Ze benadrukten dat er meer inspanningen, politieke inzet en middelen nodig zijn om dakloosheid te bestrijden, met het oog op de verwezenlijking van de doelstelling van de Verklaring van Lissabon om uiterlijk in 2030 een einde te maken aan dakloosheid. De conclusies van de conferentie zijn opgenomen in de Verklaring van Terhulpen.

In 2024 zijn met steun van de EU meerdere projecten ter aanvulling van de werkzaamheden van het Europees platform voor de bestrijding van dakloosheid gelanceerd, waaronder het project In kaart brengen van dakloosheid in Europa - In een nieuw tabblad openen., de OESO-toolkit ter bestrijding van dakloosheid - In een nieuw tabblad openen. en vier proefprojecten voor het aanpakken van dakloosheid.

Transitie naar een langlevendheidsmaatschappij

Aangezien Europeanen langer en gezonder leven, moet EU- en nationaal beleid toekomstgericht zijn om de zelfredzaamheid van mensen van alle leeftijden te vergroten en het welzijn van toekomstige generaties te waarborgen. Dit betekent dat beleid moet worden ontwikkeld dat actief en gezond ouder worden stimuleert en een positief effect heeft op de manier waarop Europeanen ouder worden. Voortbouwend op de bevindingen van het vergrijzingsverslag 2024 - In een nieuw tabblad openen. en het verslag over de toereikendheid van de pensioenen 2024 - In een nieuw tabblad openen. kwamen deskundigen en belanghebbenden bijeen om na te denken over de belangrijkste uitdagingen in verband met langlevendheid in Europa. De deelnemers gaven aan dat verdere hervormingen nodig zijn om een adequate en duurzame bescherming van ouderen te waarborgen en sociaal-economische en genderongelijkheden op latere leeftijd aan te pakken. Investeren in actief en gezond ouder worden, het verlengen van het beroepsleven en het ondersteunen van aangepaste en flexibele werkregelingen zullen deel uitmaken van de oplossing, naast doeltreffende en efficiënte pensioen- en langetermijnzorgstelsels.

Tekorten aan arbeidskrachten en vaardigheden aanpakken

Het tekort aan arbeidskrachten en vaardigheden neemt in alle lidstaten al bijna een decennium toe. Dit is grotendeels het gevolg van demografische veranderingen en van de toenemende vraag naar vaardigheden in het kader van de groene en de digitale transitie, alsook van slechte arbeidsomstandigheden in bepaalde beroepen en sectoren. De Commissie bracht meer dan veertig beroepen in verschillende sectoren in kaart die met EU-brede tekorten - In een nieuw tabblad openen. kampen, met enkele verschillen tussen de lidstaten. Het aanpakken van deze tekorten is van cruciaal belang om de innovatiecapaciteit van de EU te vergroten, haar groeipotentieel te ontsluiten, haar concurrentievermogen te versterken, het scheppen van hoogwaardige banen te bevorderen en de economische en sociale veerkracht te verhogen.

• Tegen 2030 zullen in de hernieuwbare-energiesector naar verwachting 3,5 miljoen nieuwe banen worden gecreëerd
• Bijna twee derde (63 %) van de kleine en middelgrote ondernemingen vindt niet het nodige talent
• Voor tweeënveertig beroepen heersen in de hele EU tekorten

Om deze uitdaging aan te pakken, presenteerde de Commissie in maart een actieplan - In een nieuw tabblad openen. dat werd opgesteld in nauwe samenwerking met haar sociale partners. Zij staan het dichtst bij de arbeidsmarkt en spelen dus een cruciale rol bij het helpen verwezenlijken van de oplossingen voor deze uitdagingen. Het plan biedt een omvattend kader voor het aanpakken van tekorten op vijf belangrijke beleidsterreinen op het niveau van de EU, de lidstaten en de sociale partners.

De uitvoering van het actieplan is cruciaal om de kerndoelen van de EU voor werkgelegenheid en vaardigheden tegen 2030 te verwezenlijken. Het plan bouwt voort op de vele beleids- en financieringsmaatregelen die al zijn genomen op EU-niveau, zoals het pact voor vaardigheden - In een nieuw tabblad openen.. Vaardighedenpartnerschappen hebben zich ertoe verbonden uiterlijk in 2030 aan meer dan 25 miljoen mensen in de werkende leeftijd in de EU om- en bijscholingen aan te bieden. Daarnaast hebben de leden van het pact voor vaardigheden sinds de lancering ervan in 2020 samen meer dan 150 miljoen euro geïnvesteerd in bij- en omscholingsactiviteiten. De EU investeert voorts ongeveer 65 miljard euro in vaardighedenprogramma’s, voornamelijk via de herstel- en veerkrachtfaciliteit - In een nieuw tabblad openen. (zie hoofdstuk 3) en het Europees Sociaal Fonds Plus - In een nieuw tabblad openen..

Het Europees Jaar van de Vaardigheden, dat liep van 9 mei 2023 tot en met 8 mei 2024, gaf een nieuwe impuls aan een leven lang leren door vaardigheden centraal te stellen en de aspiraties en vaardigheden van mensen te matchen met kansen op de arbeidsmarkt. De lokale communicatie-inspanningen bereikten miljoenen mensen en droegen zo bij tot een aanzienlijke toename van de bekendheid met het vaardighedenbeleid van de EU.

VIDEO: Het Europees Jaar van de Vaardigheden — de weg effenen voor beter geschoolde arbeidskrachten.

In april werd de academie van het Nieuw Europees Bauhaus - In een nieuw tabblad openen. gelanceerd, die tot doel heeft duurzaamheidsvaardigheden in de bouwsector te stimuleren. De academie zal de waarden van duurzaamheid, esthetiek en inclusiviteit combineren en de uitvoering van de Europese Green Deal - In een nieuw tabblad openen. ondersteunen. De komende twee jaar zal ze beroepsbeoefenaren in de onderwijs- en opleidingssector samenbrengen en vijf lokale en regionale hubs in heel Europa met elkaar verbinden.

Ondersteuning voor de lidstaten

Het instrument voor technische ondersteuning - In een nieuw tabblad openen. van de EU helpt twaalf lidstaten bij hun hervormingen op het gebied van vaardigheden. De verleende steun varieert van hulp bij het ontwerpen van een competentiegericht curriculum en de ontwikkeling van microcredentials (waarmee de resultaten van korte leerervaringen worden gecertificeerd) tot de integratie van vluchtelingenkinderen in het onderwijsstelsel.

Voorbeeld van een project

Het instrument ondersteunde een tweejarig project in België om scholen te helpen doeltreffend gebruik te maken van ICT voor lesgeven en leren. Het doel was scholen in staat te stellen teamgerichte benaderingen van ICT-coördinatie en digitaal onderwijs te ontwikkelen.

- In een nieuw tabblad openen.

VIDEO: Digitale transformatie in het Vlaamse onderwijsstelsel. © Knowledge Centre Digisprong

Ondersteuning van werkenden

Nieuwe regels - In een nieuw tabblad openen. die ervoor moeten zorgen dat de nationale minimumlonen werknemers een waardig bestaan garanderen, moesten uiterlijk op 15 november in het nationale recht zijn opgenomen. De meeste lidstaten stelden de Commissie ervan in kennis dat dit was gebeurd. De uitvoering van de richtlijn betreffende toereikende minimumlonen zal bijdragen tot betere levens- en arbeidsomstandigheden door de toereikendheid van de wettelijke minimumlonen te verbeteren en collectieve loononderhandelingen te bevorderen. De richtlijn zal werknemers betere toegang tot bescherming door minimumlonen bieden door ervoor te zorgen dat de handhaving, de informatie en de verhaalmechanismen verbeteren. Ze begint al positieve effecten te sorteren, door op nationaal niveau debatten op gang te brengen over de toereikendheid van de minimumlonen. Daardoor zijn de wettelijke minimumlonen de afgelopen twee jaar in de meeste lidstaten aanzienlijk gestegen, wat het effect van de hoge inflatie op de koopkracht van mensen met een laag inkomen helpt te compenseren.

In juli 2024 varieerde het minimumloon in de EU-lidstaten van 477 euro per maand in Bulgarije tot 2 571 euro per maand in Luxemburg.

De EU heeft in 2024 nieuwe regels - In een nieuw tabblad openen. vastgesteld om de arbeidsomstandigheden van 28 miljoen platformwerkers in de EU te verbeteren. De richtlijn platformwerk zal ervoor zorgen dat de arbeidsstatus van mensen die via digitale arbeidsplatformen werken, correct wordt bepaald. Zodra de status van platformwerkers is geherkwalificeerd, zullen ze de arbeidsrechten en sociale uitkeringen kunnen genieten waarop ze recht hebben. De nieuwe regels bevorderen ook meer transparantie en verantwoordingsplicht met betrekking tot geautomatiseerde systemen die leidinggevende functies op het werk ondersteunen of vervangen, met inbegrip van het recht om op algoritmen gebaseerde beslissingen aan te vechten. De lidstaten hebben twee jaar de tijd om de nieuwe regels in hun nationale wetgeving om te zetten.

Daarnaast is in 2024 vooruitgang geboekt met de inspanningen ter versterking van de organen die Europese werknemers vertegenwoordigen in multinationale ondernemingen. Met een nieuw voorstel - In een nieuw tabblad openen. tot herziening van de huidige regels wordt beoogd een grotere rol te geven aan de Europese ondernemingsraden - In een nieuw tabblad openen., die werknemers raadplegen en ze op de hoogte houden van beslissingen die van invloed kunnen zijn op hun arbeidsomstandigheden of -voorwaarden. Doel is de oprichting van deze organen te vergemakkelijken, hun genderevenwicht te verbeteren en ervoor te zorgen dat werknemers worden geraadpleegd voordat besluiten worden genomen.

Telewerken is wijd verbreid, met name sinds de COVID-19-pandemie. Volgens de arbeidskrachtenenquête van de EU - In een nieuw tabblad openen. is het totale aandeel thuiswerkende werknemers in de EU de afgelopen jaren meer dan verdubbeld, van 11,1 % in 2019 tot 22,4 % in 2023. Tegelijkertijd wordt meer aandacht besteed aan de impact van een cultuur van “altijd aan staan” op de geestelijke gezondheid van werknemers. In maart is met de sociale partners een raadpleging in twee fasen gestart - In een nieuw tabblad openen. over eerlijk telewerken en het recht om offline te zijn.

Er zijn naar schatting ongeveer 3,1 miljoen stagiairs in de EU. Hoogwaardige stages kunnen jongeren helpen praktische werkervaring op te doen en nieuwe vaardigheden te verwerven, terwijl ze werkgevers in staat stellen personeel aan te trekken, op te leiden en te behouden. In maart stelde de Commissie een initiatief voor ter verbetering van de arbeidsomstandigheden van stagiairs in de EU, met inbegrip van beloning, inclusiviteit en de kwaliteit van stages. Behalve in de toetsing van het bestaande kwaliteitskader voor stages - In een nieuw tabblad openen., om kwesties als eerlijke beloning en toegang tot sociale bescherming aan te pakken, voorziet het initiatief ook in wetgevingsmaatregelen om de arbeidsomstandigheden van stagiairs te verbeteren en als stage verhulde arbeid tegen te gaan.

Om de arbeidsmarkt verder te ondersteunen, voerde de EU via het Europees Sociaal Fonds Plus voor 23 miljoen euro aan nieuwe financiering - In een nieuw tabblad openen. in voor innovatieve projecten om langdurige werkloosheid terug te dringen en mensen te helpen werk te vinden. Ook werd via het Europees Fonds voor aanpassing aan de globalisering - In een nieuw tabblad openen. voor ontslagen werknemers steun aan bijna 1 600 ontslagen werknemers in België, Denemarken en Duitsland verleend.

De sociale dialoog versterken

De sociale partners — organisaties die de belangen van werkenden en werkgevers in de EU vertegenwoordigen — spelen een belangrijke rol bij het verbeteren van de arbeidsomstandigheden en de productiviteit, het versterken van het concurrentievermogen van EU-bedrijven en het stimuleren van de welvaart en veerkracht van de EU. Dit is met name relevant in het licht van de veranderingen als gevolg van nieuwe technologieën en de noodzaak van een eerlijke transitie naar klimaatneutraliteit. Tijdens een bijeenkomst in januari in Hertoginnedal in Brussel, België, deden de EU en haar sociale partners een hernieuwde toezegging - In een nieuw tabblad openen. om de sociale dialoog op EU-niveau te versterken en de krachten te bundelen om de belangrijkste uitdagingen voor de economieën en arbeidsmarkten van de EU aan te pakken. De sociale partners bespraken ook de uitdagingen op de arbeidsmarkt tijdens de tripartiete sociale top - In een nieuw tabblad openen. in maart.

De Europese onderwijsruimte

De Europese onderwijsruimte - In een nieuw tabblad openen. is de belangrijkste EU-beleidsstrategie voor onderwijs en helpt de lidstaten samen te werken om inclusievere en veerkrachtigere onderwijs- en opleidingsstelsels op te bouwen. Ze heeft tot doel belemmeringen voor leren weg te nemen en de toegang tot inclusieve en hoogwaardige mogelijkheden op het gebied van onderwijs, opleiding en een leven lang leren voor iedereen te verbeteren. In het kader van deze visie lanceerde de EU een initiatief om allianties tot stand te brengen tussen instellingen voor hoger onderwijs uit heel Europa.

VIDEO: Het initiatief “Europese Universiteiten”.

De afgelopen vijf jaar is het initiatief “Europese Universiteiten” - In een nieuw tabblad openen., dat door Erasmus+ - In een nieuw tabblad openen. wordt gefinancierd, sterker en sterker geworden. Dankzij veertien nieuwe allianties - In een nieuw tabblad openen., boven op de vijftig eerder geselecteerde allianties, heeft dit initiatief de doelstelling - In een nieuw tabblad openen. bereikt van ten minste zestig allianties van Europese universiteiten, waarbij medio 2024 meer dan vijfhonderd universiteiten betrokken waren. Door samen te werken en middelen te bundelen, kunnen instellingen voor hoger onderwijs innovatieve programma’s en de meest geavanceerde vaardigheden aanbieden die nodig zijn voor de groene en de digitale transitie in de hele EU. Universiteiten zullen aantrekkelijke en concurrerende programma’s voor een gezamenlijk diploma kunnen aanbieden en talent uit de hele wereld kunnen aantrekken en behouden.

Naar aanleiding van de oproep voor meer gezamenlijke programma’s van de hogeronderwijssector, inclusief tal van allianties van Europese universiteiten, deed de Commissie concrete voorstellen voor samenwerking - In een nieuw tabblad openen. tussen de lidstaten en de sector met het oog op de invoering van een Europees diploma. De blauwdruk - In een nieuw tabblad openen. voor een nieuw type programma, dat op nationaal, regionaal of institutioneel niveau wordt uitgevoerd, bouwt voort op zes projecten waarbij meer dan 140 instellingen voor hoger onderwijs uit de hele EU betrokken zijn. Deze visie over de wijze waarop het Europees diploma kan worden verwezenlijkt, werd gepresenteerd samen met twee voorstellen voor aanbevelingen van de Raad ter ondersteuning van het hoger onderwijs. Het eerste - In een nieuw tabblad openen. voorstel heeft tot doel de kwaliteitsborgingsprocessen en de automatische erkenning van kwalificaties in het hoger onderwijs te verbeteren. Het tweede - In een nieuw tabblad openen. voorstel beoogt academische loopbanen aantrekkelijker en duurzamer te maken.

Leermobiliteit

De EU werkt ook met regeringen samen om het hoger onderwijs in Europa inclusiever en toegankelijker te maken via het Bolognaproces - In een nieuw tabblad openen., dat de landen die deel uitmaken van de Europese ruimte voor hoger onderwijs en de Commissie samenbrengt. In mei bevestigden 47 vertegenwoordigers van ministeries voor hoger onderwijs en de EU hun toezegging om de mobiliteit van studenten en personeel te ondersteunen. In het communiqué van Tirana - In een nieuw tabblad openen. maakten ze de balans op van de samenwerking op het gebied van hoger onderwijs en zetten ze de koers uit voor de periode 2025-2027. Ze kwamen ook geactualiseerde verbintenissen overeen met betrekking tot het wegnemen van belemmeringen voor leermobiliteit, de internationalisering van het hoger onderwijs en hoogwaardig onderwijs, waarbij wordt gezorgd voor sterke koppelingen met EU-vlaggenschipinitiatieven zoals het initiatief “Europese Universiteiten” en de blauwdruk voor een Europees diploma.

Erasmus+

Het EU-programma voor onderwijs, opleiding, jeugd en sport

• 37 jaar Erasmus+ - In een nieuw tabblad openen.
• Meer dan 16 miljoen deelnemers aan leermobiliteitsprojecten
• Sinds 2014 hebben meer dan 900 000 organisaties deelgenomen
• Begroting voor 2024: €4,65 miljard

In 2024 werd de twintigste verjaardag van Erasmus Mundus - In een nieuw tabblad openen. gevierd, het door het Erasmus+-programma gefinancierde initiatief voor samenwerking op het gebied van hoger onderwijs waarmee de oprichting van internationale gezamenlijke masteropleidingen wordt ondersteund. Sinds de start ervan hebben bijna 50 000 studenten uit 179 landen deelgenomen aan Erasmus Mundus-masterprogramma’s. Meer dan 34 000 studenten hebben een beurs van de EU ontvangen. De resultaten van het programma en de bijdragen ervan aan de ontwikkeling van de internationale dimensie van Erasmus+ werden gevierd tijdens een conferentie - In een nieuw tabblad openen. in mei.

Onderzoek en innovatie ondersteunen

In 2024 was het veertig jaar - In een nieuw tabblad openen. geleden dat het eerste aan onderzoek en innovatie gewijde financieringsprogramma van de EU werd gelanceerd. Sinds 1984 heeft de EU meer dan 280 miljard euro geïnvesteerd in wetenschap, onderzoek en innovatie, en meer dan 120 000 subsidies verstrekt aan ongeveer 75 000 begunstigden. Met deze financiering zijn hoogwaardige banen gecreëerd, innovatieve bedrijven ondersteund en het concurrentievermogen en het technologisch leiderschap van de EU versterkt. De afgelopen vier decennia heeft de EU haar investeringen op het gebied van onderzoek en innovatie verhoogd en haar focus verruimd om mondiale uitdagingen aan te pakken, het potentieel van technologie te benutten en aan de veranderende behoeften van de samenleving tegemoet te komen. De vruchten van deze arbeid kregen ook erkenning in de vorm van meer dan dertig Nobelprijzen voor door de EU gefinancierde onderzoekers.

VIDEO: 40 jaar onderzoek en innovatie.

“Ondersteuning van de EU-kaderprogramma’s voor onderzoek is voor mij zeer belangrijk geweest gedurende mijn hele loopbaan, vanaf het begin in Zweden, omdat deze steun me in staat heeft gesteld om een onderzoeksgroep uit te bouwen, de nodige laboratoriumapparatuur te kopen en innovatieve ideeën te verkennen.”

Professor Anne L’Huillier, Nobelprijswinnaar voor Natuurkunde in 2023.

David Baker, die financiering ontving in het kader van het EU-programma Marie Skłodowska-Curie-acties - In een nieuw tabblad openen., kreeg in 2024 de Nobelprijs voor Scheikunde “voor computationeel eiwitontwerp”, samen met Demis Hassabis en John M. Jumper “voor de voorspelling van de eiwitstructuur”. Hij treedt toe tot een illuster gezelschap van 18 fellows, wetenschappers en promotoren van het programma die sinds 2010 een Nobelprijs hebben ontvangen.

Horizon 2020

Horizon Europa

Nieuw in het huidige kaderprogramma voor onderzoek en innovatie voor 2021-2027, Horizon Europa - In een nieuw tabblad openen., is de invoering van strategische plannen die worden ontwikkeld door de Commissie, samen met de lidstaten, geassocieerde landen en het Parlement, met input van belanghebbenden en burgers. Het tweede strategisch plan voor Horizon Europa - In een nieuw tabblad openen., dat in maart werd gepubliceerd, bepaalt de prioriteiten voor de laatste drie jaar van het programma (2025-2027). Het zal de financiering van onderzoek en innovatie binnen en buiten Europa richten op belangrijke mondiale uitdagingen, zoals klimaatverandering, vervuiling en biodiversiteitsverlies, de digitale transitie en de vergrijzing. Met dit nieuwe strategisch plan versterkt de EU de ambitie van het programma op het gebied van biodiversiteit door zich ertoe te verbinden 10 % van de totale begroting van Horizon Europa voor 2025-2027 voor biodiversiteitsgerelateerde thema’s te bestemmen. Deze verbintenis vormt een aanvulling op de bestaande doelstellingen voor klimaatuitgaven (35 % gedurende de looptijd van Horizon Europa) en de belangrijkste digitale activiteiten (13 miljard euro in dezelfde periode).

Het strategisch plan introduceert ook de “faciliteit voor het Nieuw Europees Bauhaus - In een nieuw tabblad openen.”, een nieuw financieringsinstrument om buurten in de EU en daarbuiten nieuw leven in te blazen. Tussen 2025 en 2027 zal via Horizon Europa jaarlijks 120 miljoen euro beschikbaar worden gesteld voor onderzoeks- en innovatieprojecten in het kader van het Nieuw Europees Bauhaus. De uitrol zal naar verwachting worden ondersteund met een vergelijkbaar niveau aan financiering afkomstig van andere EU-programma’s. Het baanbrekende initiatief Nieuw Europees Bauhaus brengt burgers, overheden, deskundigen, bedrijven, universiteiten en instellingen samen om met nieuwe ideeën voor duurzaam en inclusief wonen te komen en deze gezamenlijk te bevorderen.

In het kader van Horizon Europa helpt de Europese Onderzoeksraad - In een nieuw tabblad openen. met zijn prestigieuze subsidieregelingen de grenzen van kennis op alle domeinen van de wetenschap te verleggen. In 2024 werd in totaal voor 2,3 miljard euro aan subsidies toegekend aan projecten geselecteerd op basis van hun wetenschappelijke excellentie.

In de loop van het jaar werd 1,25 miljard euro aan financiering aangekondigd ter ondersteuning van onderzoek in het kader van de Marie Skłodowska-Curie-acties, het vlaggenschipprogramma van de EU voor doctoraats- en postdoctoraatsopleidingen. De financiering zal zo’n tienduizend getalenteerde onderzoekers uit de hele wereld ondersteuning en werk bieden in alle stadia van hun loopbaan.

Om de voorwaarden voor loopbaanontwikkeling te verbeteren en onderzoekers in Europa aan te trekken en te behouden, is in juni het talentenplatform van de Europese Onderzoeksruimte - In een nieuw tabblad openen. gelanceerd. Het zal fungeren als een centrale hub die onderzoekers gemakkelijke toegang biedt tot instrumenten voor loopbaanontwikkeling, financiering en internationale samenwerking, zodat hun mobiliteit en loopbaanontwikkeling in heel Europa worden bevorderd.

Gelijkheid en non-discriminatie zijn kernwaarden en grondrechten in de EU. Om een open en inclusieve samenleving te waarborgen, heeft de EU een reeks specifieke strategieën ingevoerd, met concrete maatregelen en financiering om een verschil te maken voor het leven van mensen in de hele EU.

Gehandicapten- en parkeerkaarten die in de hele EU gelden

In oktober zijn nieuwe regels goedgekeurd - In een nieuw tabblad openen. voor de invoering van de Europese gehandicaptenkaart en de Europese parkeerkaart voor personen met een handicap. De kaarten zullen gelden voor EU-burgers met een erkende handicap en hun familieleden en voor niet-EU-burgers met een erkende handicap die in de EU wonen.

Bij reizen in andere lidstaten zal de Europese gehandicaptenkaart gelijke toegang bieden tot bijzondere voorwaarden en voorkeursbehandelingen die door een breed scala aan diensten worden aangeboden. Het kan bijvoorbeeld gaan om prioritaire of gratis toegang, persoonlijke assistentie op locaties, braille- of audiogidsen en gratis of verlaagde tarieven. Houders van een Europese parkeerkaart zullen toegang hebben tot parkeervoorwaarden en -faciliteiten voor personen met een handicap in andere lidstaten. De nieuwe regels zullen gelden voor korte verblijven van maximaal drie maanden, of voor langere perioden in sommige gevallen, bijvoorbeeld voor kaarthouders die deelnemen aan EU-mobiliteitsprogramma’s (zoals Erasmus+ en projecten van het Europees Solidariteitskorps - In een nieuw tabblad openen.). De lidstaten kunnen de richtlijn ook voor langere perioden toepassen voor andere kaarthouders.

De Europese gehandicaptenkaart zal een aanvulling vormen op nationale gehandicaptenkaarten of -certificaten, en de nieuwe parkeerkaart zal in de plaats komen van de huidige EU-parkeerkaart voor personen met een handicap. Beide kaarten zullen naar verwachting in 2028 in de hele EU kunnen worden gebruikt.

Onze steden toegankelijker maken

Toegankelijke ruimten zijn een cruciale eerste stap in de richting van gelijkheid. In 2024 is de Access City Award - In een nieuw tabblad openen. voor de vijftiende keer uitgereikt. Met deze prestigieuze prijs worden de buitengewone inspanningen erkend die EU-steden leveren om prioriteit te geven aan toegankelijkheid voor personen met een handicap.

In november ging de Access City Award 2025 - In een nieuw tabblad openen. naar Wenen, Oostenrijk, omdat deze stad een uitmuntend voorbeeld is van hoe grote hoofdsteden toegankelijkheid met succes in alle aspecten van het stadsleven kunnen integreren. Ter ere van de Olympische en Paralympische Spelen van 2024 kreeg Neurenberg, Duitsland, daarnaast een speciale vermelding voor toegankelijke sportinfrastructuur omdat het investeert in inclusieve sportcentra met aangepaste uitrusting, opleidingen voor trainers voor adaptieve sporten en inclusief zwemmen.

VIDEO: San Cristóbal de La Laguna, Spanje, wint de Access City Award 2024. © Adobe Stock

Ter gelegenheid van de vijftiende verjaardag van de Access City Award kwamen vertegenwoordigers van voormalige winnende steden, organisaties die personen met een handicap vertegenwoordigen en verenigingen van belanghebbenden bijeen om beste praktijken uit te wisselen. Ze verzamelden ook feedback voor de tweede fase van de Europese strategie voor de rechten van personen met een handicap 2021-2030 - In een nieuw tabblad openen..

Gendergelijkheid

De EU heeft de afgelopen jaren aanzienlijke vooruitgang geboekt bij de bevordering van gendergelijkheid. Mijlpalen zijn onder meer nieuwe regels inzake loontransparantie - In een nieuw tabblad openen. om de toepassing van het beginsel van gelijk loon voor gelijk werk te versterken, nieuwe rechten om het evenwicht tussen werk en privéleven - In een nieuw tabblad openen. te verbeteren en doelstellingen om het genderevenwicht in raden van bestuur te verbeteren - In een nieuw tabblad openen..

Ondanks aanzienlijke vorderingen is er echter nog een lange weg te gaan om tot gendergelijkheid te komen. Volgens het verslag van 2024 over gendergelijkheid in de EU - Pdf-bestand – in een nieuw tabblad openen. bestaan er nog steeds aanzienlijke genderkloven op de arbeidsmarkt en in besluitvormingsfuncties, inclusief politieke vertegenwoordiging, terwijl genderstereotypen in verband met de rol van vrouwen in de samenleving een uitdaging blijven vormen. Daarnaast blijven vrouwen en meisjes bijzonder kwetsbaar voor de gevolgen van oorlog en conflicten. In het verslag wordt ook gewezen op toegenomen belemmeringen voor de vrijheid van meningsuiting, met name online, en op een toenemende beknotting van vrouwenrechten in verschillende delen van de wereld.

In 2024 werd baanbrekende EU-wetgeving - In een nieuw tabblad openen. aangenomen ter bestrijding van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld. De nieuwe wetgeving merkt bepaalde vormen van geweld tegen vrouwen als specifieke strafbare feiten aan, met name vrouwelijke genitale verminking, gedwongen huwelijken en de meest voorkomende vormen van cybergeweld (bv. het zonder toestemming delen van intiem of gemanipuleerd materiaal, cyberstalking en cyberintimidatie), samen met online aanzetten tot geweld of haat op basis van gender.

1 op de 3 vrouwen in de EU kreeg te maken met fysiek geweld, seksueel geweld of bedreigingen.

Slechts 1 op de 8 vrouwen die met geweld te maken kregen, deed aangifte bij de politie.

Slechts 1 op de 5 vrouwen die met geweld te maken kregen, wendde zich om hulp tot een gezondheidswerker of socialedienstverlener.

Bron: Eurostat - In een nieuw tabblad openen.; Europees Instituut voor gendergelijkheid - In een nieuw tabblad openen.; Bureau van de Europese Unie voor de grondrechten - In een nieuw tabblad openen..

Nieuwe normen voor organen voor gelijke behandeling

De gelijkheid van lhbtiq’ers in Europa versterken

Uit de resultaten van de derde lhbtiq-enquête - In een nieuw tabblad openen., die in mei is gepubliceerd door het Bureau van de Europese Unie voor de grondrechten - In een nieuw tabblad openen., blijkt dat lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen, transpersonen, interseksuelen en queers (lhbtiq’ers) in hun sociale omgeving opener zijn over hun seksuele gerichtheid, genderidentiteit of geslachtskenmerken dan in het verleden. Ze krijgen echter meer met intimidatie en geweld te maken. Tegelijk blijft het aantal ongemelde incidenten van discriminatie, geweld en intimidatie hoog.

Uit een verslag - Pdf-bestand – in een nieuw tabblad openen. over de uitvoering van de strategie voor gelijkheid van lhbtiq’ers blijkt dat deze strategie een positief effect op de situatie van lhbtiq’ers in de EU heeft. Twaalf lidstaten hebben al strategieën of actieplannen voor gelijkheid van lhbtiq’ers, die de EU-strategie aanvullen, terwijl andere lidstaten momenteel hun eerste specifieke nationale strategieën of actieplannen aan het opstellen zijn. De samenwerking met de lidstaten zal worden versterkt door de uitwisseling van goede praktijken bij de ontwikkeling en uitvoering van nationale actieplannen.

1 op de 2 lhbtiq’ers is nu open over wie ze zijn.

1 op de 3 lhbtiq’ers krijgt te maken met discriminatie.

1 op de 2 lhbtiq’ers is het slachtoffer van intimidatie.

2 op de 3 lhbtiq’ers kregen te maken met pesten op school.

1 op de 7 lhbtiq’ers krijgt te maken met geweld.

Bron: Bureau van de Europese Unie voor de grondrechten, LGBTIQ equality at a crossroads: progress and challenges - In een nieuw tabblad openen., 2024.

Bestrijden van racisme in al zijn vormen

In 2024 werd het eerste voortgangsverslag - In een nieuw tabblad openen. over de EU-strategie 2021-2030 ter bestrijding van antisemitisme en ter bevordering van het Joodse leven gepubliceerd. Uit het verslag blijkt dat Europa sinds de aanvallen van Hamas op Israël op 7 oktober 2023 en de daaropvolgende oorlog in Gaza de hoogste niveaus van haatincidenten en geweld tegen joden sinds de oprichting van de EU heeft gekend. Volgens een enquête - In een nieuw tabblad openen. van het Bureau van de Europese Unie voor de grondrechten uit 2023 was het niveau van antisemitisme ook vóór de aanvallen van Hamas al hoog, en werd het verder aangewakkerd door de COVID-19-pandemie en de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne. In het verslag wordt uiteengezet hoe de EU en haar lidstaten werken aan de bestrijding van antisemitisme en welke maatregelen ze hebben genomen om de veiligheid van Joodse gemeenschappen te versterken. Het verslag laat zien dat er vooruitgang is geboekt bij de opbouw van duurzame EU- en nationale structuren ter preventie en bestrijding van antisemitisme. Als gevolg van de EU-strategie namen 23 lidstaten een nationale strategie tegen antisemitisme aan en stelden 20 lidstaten een nationale coördinator voor antisemitisme aan.

Volgens het rapport Being Muslim in the EU — Experiences of Muslims - Pdf-bestand – in een nieuw tabblad openen., dat in oktober werd gepubliceerd door het Bureau van de Europese Unie voor de grondrechten, wordt bijna een op de twee moslims in de EU in hun dagelijks leven geconfronteerd met racisme en discriminatie — een sterke stijging sinds 2016. Moslimvrouwen, -mannen en -kinderen vormen een doelwit, zowel online als offline, niet alleen vanwege hun godsdienst, maar ook vanwege hun huidskleur en hun etnische of immigratieachtergrond. De in het verslag gebruikte cijfers werden verzameld vóór de aanvallen van Hamas op 7 oktober 2023 en de daaropvolgende oorlog in Gaza, die tot een toename van moslimhaat hebben geleid.

In een verslag over de uitvoering van de nationale strategische kaders voor de Roma - In een nieuw tabblad openen. wordt gewezen op de vooruitgang die de lidstaten en de uitbreidingslanden hebben geboekt bij het invoeren van de nodige structuren, processen en programma’s voor de doeltreffende uitvoering van hun nationale Roma-kaders. Hoewel deze inspanningen een belangrijke stap voorwaarts zijn, is er nog ruimte voor meer ambitie om de EU-doelstellingen voor 2030 - In een nieuw tabblad openen. volledig te verwezenlijken, waarbij wordt gemonitord in hoeverre de doelstellingen van het strategisch EU-kader voor de Roma zijn verwezenlijkt op het gebied van gelijkheid, sociaal-economische inclusie en betekenisvolle participatie van Roma. De EU blijft zich inzetten om de lidstaten te ondersteunen met richtsnoeren en door de uitvoering van hun nationale Roma-kaders te monitoren.

Inclusieve samenlevingen in de kijker

De Europese Maand van de Diversiteit is een uiting van de langdurige inzet van de EU voor diverse en inclusieve werkplekken en samenlevingen. In 2024 vonden in de hele EU meer dan vijftig evenementen plaats. Een van de hoogtepunten was de derde editie van de jaarlijkse prijs voor Europese hoofdsteden voor inclusie en diversiteit - In een nieuw tabblad openen., waarmee de inspanningen worden erkend die steden, gemeenten en regio’s in de EU hebben geleverd om inclusie te bevorderen en discriminatievrije samenlevingen tot stand te brengen. Dit jaar was er een specifieke prijscategorie voor overheden die veilige steden, gemeenten en regio’s mogelijk maken door geweld tegen vrouwen aan te pakken.

De winnaars van de prijs voor Europese hoofdsteden voor inclusie en diversiteit van 2024 - In een nieuw tabblad openen.

LOKALE OVERHEDEN MET MEER DAN 50 000 INWONERS

Zagreb, Kroatië
© Adobe Stock

Växjö (gemeente), Zweden
© Marcus Lindstrom/E+ via Getty Images

La Laguna, Spanje
© Adobe Stock

LOKALE OVERHEDEN MET MINDER DAN 50 000 INWONERS

Corbetta, Italië
© AleksandarGeorgiev/E+ via Getty Images

Miranda de Ebro, Spanje
© Abuela Pinocho/Moment Open via Getty Images

Casares, Spanje
© Adobe Stock

SPECIFIEKE ONDERSCHEIDING

Ljubljana, Slovenië
© Adobe Stock

Miranda de Ebro, Spanje
© Abuela Pinocho/Moment Open via Getty Images

Växjö (gemeente), Zweden
© Marcus Lindstrom/E+ via Getty Images