Conflicten, humanitaire crises en natuurrampen bleven de wereld in 2024 op de proef stellen. De Europese Unie speelde een actieve rol en bevestigde haar gehechtheid aan vrede, veiligheid en menselijke waardigheid. In het derde jaar van de Russische agressie tegen Oekraïne bleef de EU haar defensie en veiligheid versterken. De EU werkte ook samen met kandidaat-lidstaten, waaronder Oekraïne, aan hun noodzakelijke hervormingen, en met potentiële kandidaat-lidstaten bij de voorbereiding op een toekomstige toetreding. De EU verleent humanitaire hulp aan het Midden-Oosten en blijft vastbesloten oplossingen te vinden voor de verschillende crises die er heersen, zoals die in Gaza en Syrië. In de loop van het jaar heeft de EU haar internationale partnerschappen versterkt, mensen in nood geholpen en gereageerd op rampen overal ter wereld. Door haar hulpverlening aan te passen aan nieuwe risico’s en sterkere partnerschappen op te bouwen, heeft de EU haar leidende rol op het gebied van mondiale bijstand geconsolideerd. Met deze eensgezinde aanpak heeft de EU blijk gegeven van haar veerkracht en haar visie op een open, welvarend continent, ondanks de mondiale uitdagingen.

Uitbreiding

De huidige geopolitieke spanningen, en met name de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne, onderstreepten het belang van het uitbreidingsbeleid. Uitbreiding is een investering in duurzame vrede, veiligheid en stabiliteit voor ons continent. Elke nieuwe lidstaat versterkt de economie van de EU door groei en banen te creëren.

In 2024 was het 20 jaar geleden dat de EU de grootste uitbreiding in haar geschiedenis realiseerde. In 2004 verwelkomde de EU tien nieuwe lidstaten en werd zo een van de grootste eengemaakte markten ter wereld. Sindsdien hebben miljoenen mensen in de hele EU geprofiteerd van nieuwe kansen, banen en programma’s.

VIDEO: 20-jarig jubileum van de uitbreiding van de EU in 2004

• Meer dan 2,7 miljoen jongeren uit de tien lidstaten die in 2004 zijn toegetreden, hebben sinds 2004 deelgenomen aan het Erasmus+-programma
• 26 miljoen nieuwe banen zijn sinds 2004 in de hele EU gecreëerd
• 79 % van de burgers in deze lidstaten is ervan overtuigd dat hun land baat heeft bij het EU-lidmaatschap

De deur naar lidmaatschap blijft open voor Europese landen die de waarden van de EU omarmen en aan essentiële criteria voldoen. Landen die lid van de EU willen worden, moeten onder meer blijk geven van sterke democratische praktijken, de rechtsstaat eerbiedigen, hun economieën stabiel houden en hun bestuur verbeteren (zie ook hoofdstuk 9).

De EU evalueert regelmatig de vorderingen die de uitbreidingslanden hebben geboekt. In oktober publiceerde de EU haar jaarlijkse uitbreidingspakket - In een nieuw tabblad openen., waarin zij de vorderingen beoordeelde van de kandidaat-lidstaten (Albanië, Bosnië en Herzegovina, Georgië, Moldavië, Montenegro, Noord-Macedonië, Oekraïne, Servië en Turkije) en van de potentiële kandidaat-lidstaat Kosovo (deze benaming laat de standpunten over de status van Kosovo onverlet en is in overeenstemming met Resolutie 1244/1999 van de VN-Veiligheidsraad en het advies van het Internationaal Gerechtshof over de onafhankelijkheidsverklaring van Kosovo). De jaarlijkse verslagen zijn toegespitst op belangrijke hervormingen, van onder meer de rechtsstaat, openbaar bestuur en democratische instellingen, en op de economische criteria voor toetreding tot de EU.

Wanneer de toetredingsonderhandelingen eenmaal zijn geopend, vinden zij plaats in het kader van intergouvernementele conferenties tussen ministers en ambassadeurs van de lidstaten en de kandidaat-lidstaat die over toetreding onderhandelt. In juni 2024 vond zo’n intergouvernementele conferentie voor het eerst plaats, met Moldavië - In een nieuw tabblad openen. en Oekraïne - In een nieuw tabblad openen.. Daarmee is formeel het startsein gegeven voor de toetredingsonderhandelingen met beide landen. In juli ging het screeningproces - In een nieuw tabblad openen. van start en dit zal in 2025 worden voortgezet. In die periode moeten Moldavië en Oekraïne laten zien hoe zij van plan zijn EU-regels en -beleid over te nemen en uit te voeren, en plannen voor verdere aanpassing opstellen.

De vorderingen van de Westelijke Balkan op weg naar EU-lidmaatschap in 2024

Albanië en Noord-Macedonië - In een nieuw tabblad openen. rondden het screeningproces af, de eerste stap naar toetreding tot de EU.

• Er is een screeningverslag gepresenteerd over de eerste van zes clusters regelgeving, waarvoor beide landen moeten voldoen aan specifieke vereisten (benchmarks), zoals hervormingen in hun rechtsstelsel, overheidsdiensten, bestuur enz.
• In oktober werden tijdens een intergouvernementele conferentie de onderhandelingen over de eerste cluster met Albanië geopend.
• De onderhandelingen over de eerste cluster met Noord-Macedonië zullen beginnen wanneer het land aan de vereiste voorwaarden voldoet.

In maart gingen de toetredingsonderhandelingen met Bosnië en Herzegovina - In een nieuw tabblad openen. van start. In een forum op hoog niveau werden vervolgens de hervormingen besproken die nodig zijn voor de volgende stappen.

Montenegro - In een nieuw tabblad openen. boekte vooruitgang in zijn EU-toetredingsproces en voldeed in juni aan de belangrijkste vereisten op het gebied van de rechtsstaat en de grondrechten, zoals blijkt uit zijn landverslag. De EU sluit de onderhandelingshoofdstukken inmiddels voorlopig af wanneer aan de desbetreffende voorwaarden is voldaan, te beginnen met drie hoofdstukken in december.

Kosovo - In een nieuw tabblad openen. voldeed in januari aan de voorwaarden voor visumliberalisering, wat betekent dat Kosovaarse burgers nu zonder visum de EU kunnen binnenkomen voor een kort verblijf.

Servië - In een nieuw tabblad openen. heeft vooruitgang geboekt op het gebied van justitiële hervormingen en corruptiebestrijding, maar moet de mediawetgeving nog steeds volledig uitvoeren, zijn buitenlands beleid beter afstemmen op dit van de EU, het maatschappelijk middenveld en de media ondersteunen en zijn toezegging nakomen om de betrekkingen met Kosovo te normaliseren.

Het streven van Georgië naar toetreding tot de EU kwam in 2024 in de problemen toen een controversiële wet tegen met buitenlandse middelen gefinancierde organisaties werd aangenomen. Dit leidde tot bezorgdheid dat onafhankelijke stemmen het zwijgen werd opgelegd en democratische vrijheden werden ingeperkt. Als gevolg van deze en andere negatieve ontwikkelingen bij de vorderingen van Georgië op weg naar toetreding tot de EU kwam het toetredingsproces in feite tot stilstand.

De toetredingsonderhandelingen met Turkije liggen sinds 2018 stil, vanwege de aanhoudende bezorgdheid over de democratie, de rechtsstaat, de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht en de eerbiediging van de grondrechten.

Het perspectief van een grotere EU zal gevolgen hebben voor de manier waarop de EU werkt. Tegen deze achtergrond is in maart een mededeling betreffende pre-toetredingshervormingen en -beleidsevaluaties - In een nieuw tabblad openen. aangenomen, waarin wordt onderzocht wat voor gevolgen een uitgebreide EU heeft op het gebied van waarden, beleid, begroting en bestuur. Deze proactieve aanpak moet ervoor zorgen dat de EU voorbereid is op toekomstige uitbreiding.

Ondersteuning van de hervorming, groei en integratie van de uitbreidingslanden

Het dichten van de economische kloof tussen de EU en haar toekomstige lidstaten bevordert een vlottere transitie van deze landen. De EU biedt actieve ondersteuning aan de ontwikkeling van toekomstige lidstaten met nieuwe financieringsinstrumenten, zoals de faciliteit voor Oekraïne (zie hoofdstuk 1), het groeiplan voor Moldavië - In een nieuw tabblad openen. en het groeiplan voor de Westelijke Balkan - In een nieuw tabblad openen., en verstrekt expertise van de huidige lidstaten om de hervormingen te versnellen.

Sinds 2021 verstrekte de EU 2,2 miljard euro aan financiële bijstand aan Moldavië ter ondersteuning van de energieonafhankelijkheid, justitiële hervormingen en nauwere banden met de EU. Het nieuwe groeiplan dat in oktober werd voorgesteld, zal Moldavië helpen om toe te treden tot de EU. Tussen 2025 en 2027 wordt tot 1,8 miljard euro uitgetrokken om de Moldavische economie te laten groeien en de hervormingen met het oog op toetreding tot de EU aan te zwengelen.

Als gevolg van de achteruitgang van de democratie in Georgië heeft de EU de politieke contacten teruggeschroefd en de betaling van 30 miljoen euro in het kader van de Europese Vredesfaciliteit en van 121 miljoen euro aan directe bijstand aan de Georgische regering opgeschort. Dit had geen gevolgen voor de steun van de EU aan het maatschappelijk middenveld en de onafhankelijke media, aangezien zij van vitaal belang zijn voor de handhaving van de democratie. Op 20 december 2024 kwam de EU ook met het voorstel - In een nieuw tabblad openen. dat Georgische diplomaten en ambtenaren, samen met familieleden die houder zijn van een diplomatiek of officieel paspoort, een visum nodig hebben om voor een kort verblijf naar de EU te reizen.

Ondanks de vooruitgang die ze boekten in hun toetredingsproces, bedraagt het bruto binnenlands product per hoofd van de bevolking in de landen van de Westelijke Balkan tussen een kwart en de helft van het EU-gemiddelde. Om deze kloof te dichten, heeft de EU het groeiplan voor de Westelijke Balkan aangenomen, dat tot doel heeft de economische banden met de EU en binnen de regio te versterken en binnen een termijn van tien jaar de omvang van de economieën van de Westelijke Balkan zo mogelijk te verdubbelen. Het groeiplan wordt inmiddels uitgevoerd en in mei trad ook de hervormings- en groeifaciliteit van 6 miljard euro in werking. Vijf van de zes partners in de Westelijke Balkan presenteerden sindsdien ambitieuze hervormingsagenda’s, met daarin belangrijke verbeteringen op gebieden als de rechtsstaat, bestuur, menselijk kapitaal, de energie- en digitale transitie en de particuliere sector, samen met een indicatieve lijst van projecten voor investeringen. Deze hervormingsagenda’s werden in oktober goedgekeurd.

Om de integratie-inspanningen te bespreken, organiseerden de leiders van de Westelijke Balkan in de loop van het jaar verschillende ministeriële bijeenkomsten over het groeiplan (in Noord-Macedonië in januari, in Albanië in februari en in Montenegro in mei). Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, bezocht de zes partners van de Westelijke Balkan in het najaar, terwijl de top EU-Westelijke Balkan - In een nieuw tabblad openen. op 18 december plaatsvond.

Op de top in het kader van het proces van Berlijn - In een nieuw tabblad openen. 2024 werd een nieuw actieplan goedgekeurd voor de gemeenschappelijke regionale markt om de regionale economische integratie te versterken, hetgeen ook een centrale doelstelling van het groeiplan is.

- In een nieuw tabblad openen.

VIDEO: Met steun van de EU zetten duizenden projecten het levendige en unieke culturele erfgoed van de Westelijke Balkan in de schijnwerpers en bevorderen zij creativiteit en samenwerking.

Na spanningen over illegale booractiviteiten in het oostelijke Middellandse Zeegebied herstelt de EU geleidelijk weer de banden met Turkije door middel van bezoeken op hoog niveau en dialogen over gezondheid, onderzoek, innovatie en handel. Daarnaast heeft de EU in 2024 aanzienlijke financiële middelen toegezegd om het land op verschillende gebieden te ondersteunen.

Oostelijk Partnerschap

De EU streeft er ook naar de economieën in haar oostelijke nabuurschap te versterken en nauwer met de Europese Unie te verbinden.

In april werd tijdens een bijeenkomst op hoog niveau tussen de EU en Armenië een herstel- en groeiplan voor Armenië ten belope van 270 miljoen euro aangekondigd - In een nieuw tabblad openen.. Dit initiatief beoogt de Armeense economie te versterken en ontheemden te ondersteunen. De onderhandelingen over een partnerschapsagenda EU-Armenië hebben ook tot doel de samenwerking te versterken door middel van een meer doortastend stappenplan voor het partnerschap.

Azerbeidzjan blijft een gewaardeerde energiepartner, nu de EU haar gasvoorziening diversifieert om onafhankelijk te worden van Rusland. De aanhoudende ondersteuning van de EU voor de Azerbeidzjaanse sector voor hernieuwbare energie in het kader van de 29e VN-klimaatconferentie (COP29) in Bakoe bevordert nauwere samenwerking op het gebied van de groene transitie.

Met steun van de EU namen studenten in Bakoe (Azerbeidzjan) deel aan milieu-uitdagingen van de EU4Climate-wedstrijd om het milieu te verbeteren en het Masazirmeer te redden. Het initiatief EU4Climate helpt de landen van het Oostelijk Partnerschap om klimaatbeleid te ontwikkelen en uit te voeren en zo uitstootarme en klimaatbestendige ontwikkeling te bevorderen. 5 juni 2024.

Door de nauwe economische banden met Belarus slaagt Rusland erin een aantal van de aan Rusland opgelegde sancties te omzeilen. Naar aanleiding van de betrokkenheid van het regime van Loekasjenko bij de oorlog tegen Oekraïne zijn in juni 2024 aanvullende sancties tegen Belarus getroffen. Deze nieuwe maatregelen tegen Belarus stemmen overeen met veel van de reeds aan Rusland opgelegde maatregelen en maken de EU-sancties tegen Rusland nog doeltreffender (zie hoofdstuk 1).

Investeringen van de EU in het Oostelijk Partnerschap sinds 2021

Sinds 2021 verstrekt de EU 2,539 miljard euro financiering voor het Oostelijk Partnerschap, en wordt naar verwachting in totaal 13,919 miljard euro aan investeringen gemobiliseerd. Hiermee is aanzienlijke vooruitgang geboekt in de richting van de beoogde 17 miljard euro aan verwachte gemobiliseerde investeringen tegen eind 2027. Om dat doel te halen is nog 3,081 miljard euro nodig.

Zuidelijk nabuurschap

Er werd meer nadruk gelegd op alomvattende partnerschappen met de zuidelijke buurlanden om hun levensstandaard te verbeteren en hun macro-economische stabiliteit te vergroten. Deze partnerschappen op maat maken de regio veiliger door de onderliggende oorzaken van migratie en complexe kwesties zoals veiligheid aan te pakken.

In maart sloten de EU en Egypte een alomvattend partnerschap dat betrekking heeft op politieke betrekkingen, migratie, economische stabiliteit, duurzame investeringen en handel. In juni organiseerden de EU en Egypte een investeringsconferentie EU-Egypte - In een nieuw tabblad openen., waarbij nieuwe investeringen van 49 miljard euro werden aangetrokken.

De ondertekening van een belangrijk alomvattend partnerschap met Tunesië leidde tot een belangrijke investeringsconferentie EU-Tunesië - In een nieuw tabblad openen. in juni, waarop een memorandum van overeenstemming (een formeel samenwerkingskader) over energie, met inbegrip van hernieuwbare energie, is gesloten.

De recente gebeurtenissen in het Midden-Oosten vergrootten de onzekerheid over de politieke, sociale en economische stabiliteit in de regio. De EU en de Palestijnse Autoriteit zijn het eens geworden over een kortetermijnpakket van 400 miljoen euro aan financiële noodhulp om in de dringendste financiële behoeften van de Palestijnse Autoriteit te voorzien en hervormingen te ondersteunen. Deze financiële steun op korte termijn zal de weg vrijmaken voor een meerjarig programma dat tot doel heeft de financiële stabiliteit van de Palestijnse Autoriteit op lange termijn en de uitvoering van haar hervormingsagenda te waarborgen.

Tijdens haar bezoek aan Libanon - In een nieuw tabblad openen. in mei zegde voorzitter Von der Leyen 1 miljard euro toe. Het eerste deel, 500 miljoen euro, dat in augustus is goedgekeurd, zal Libanon in 2024 en 2025 ondersteunen. Deze financiering zal gericht zijn op basisdiensten als gezondheidszorg, onderwijs en sociale bescherming, en op water, sanitaire voorzieningen en hygiëne voor kwetsbare groepen, waaronder Syrische vluchtelingen en kwetsbare Libanezen. Met deze financiering worden ook belangrijke hervormingen, de veiligheidssector, grensbeheer (met inbegrip van de bestrijding van mensenhandel en -smokkel), economische veerkracht en de groene transitie ondersteund. Daarnaast bleef de EU zich inzetten voor de ondersteuning van Syrische vluchtelingen door middel van lopende humanitaire en ontwikkelingshulp (zie deel over “Humanitaire hulp en civiele bescherming”).

Investeringen van de EU in het Zuidelijk Partnerschap sinds 2021

Sinds 2021 verstrekt de EU 5,698 miljard euro financiering voor het Zuidelijk Partnerschap, en wordt naar verwachting in totaal 26,686 miljard euro aan investeringen gemobiliseerd. Hiermee is aanzienlijke vooruitgang geboekt in de richting van de beoogde 30 miljard euro aan verwachte gemobiliseerde investeringen tegen eind 2027. Om dat doel te halen is nog 3,314 miljard euro nodig.

West-Europese partners

In 2024 bleven de betrekkingen tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk een belangrijk aandachtspunt. Daarbij werd uitgegaan van de volledige, getrouwe en tijdige uitvoering van het terugtrekkingsakkoord, met inbegrip van het Windsor-kader, en de handels- en samenwerkingsovereenkomst. Deze inspanningen beschermen de rechten van miljoenen EU-burgers en Britse onderdanen die in het buitenland wonen, ondersteunen de economische stabiliteit en vergemakkelijken de handel. Ook de onderhandelingen over een overeenkomst tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk over Gibraltar werden voortgezet.

De EU startte en voltooide onderhandelingen met Zwitserland over een breed pakket overeenkomsten die tot doel hebben de bilaterale betrekkingen te verdiepen en uit te breiden. Ook de ondertekening van de associatieovereenkomst met Andorra en San Marino kwam dichterbij.

Voor informatie over handels- en technologieovereenkomsten, zie hoofdstuk 2.

Global Gateway

Via de Global Gateway, haar mondiale investeringsstrategie, is de EU in 2024 wereldwijd partnerschappen blijven aangaan. Samen streven de EU, haar lidstaten, ontwikkelingsbanken en Europese financieringsinstellingen ernaar om tegen 2027 tot 300 miljard euro aan investeringen te verstrekken om de mondiale investeringskloof te verkleinen en de groene en digitale transitie wereldwijd te ondersteunen.

De Global Gateway ondersteunt projecten om de digitale connectiviteit te verbeteren, de toegang tot duurzame energie te bevorderen, transportroutes te ontwikkelen en gezondheid, onderwijs en onderzoek te versterken. Het doel is duurzame welvaart voor zowel de partnerlanden als de EU.

• Tot 300 miljard euro aan investeringen tussen 2021 en 2027
• Wereldwijd al meer dan 200 vlaggenschipprojecten
• 3,2 miljard euro voor projecten op het gebied van hernieuwbare energie in Afrika

• De EU en haar lidstaten blijven samen wereldwijd de belangrijkste verstrekker van officiële ontwikkelingshulp: in 2023 (het laatste jaar waarvoor gegevens beschikbaar zijn) ging het om 95,9 miljard euro, ofwel 42 % van de totale ontwikkelingshulp. De EU levert ook de grootste bijdrage aan het initiatief “Hulp voor handel” van de Wereldhandelsorganisatie.

Afrika ten zuiden van de Sahara

In 2024 zette de EU aanzienlijke stappen vooruit in haar partnerschappen met Afrika. Daarbij lag het accent op duurzame ontwikkeling, gezondheid en economische groei. De EU boekte vooruitgang met de uitrol van het Global Gateway-investeringspakket Afrika-Europa van 150 miljard euro, dat gericht is op gebieden als schone energie, digitale infrastructuur, vervoer, gezondheid en onderwijs.

Op het Global Gateway-evenement op hoog niveau over onderwijs - In een nieuw tabblad openen. zijn overeenkomsten over programma’s voor een totaalbedrag van 245 miljoen euro ondertekend, die onder meer betrekking hebben op:

• onderzoeks- en leermobiliteit in Nigeria
• steun voor het onderwijs voor meisjes in Zambia
• een nieuw Team Europa-initiatief inzake beroepsonderwijs en -opleiding in Afrika
• de oprichting van een Afrika-Europa-jongerenacademie
• 15 nieuwe projecten voor academische mobiliteit in Afrika.

Deze initiatieven weerspiegelen de aanhoudende inzet van de EU voor inclusief en hoogwaardig onderwijs in het kader van de Global Gateway.

Tijdens het derde handelsforum Uganda-EU op 6 en 7 maart is het startschot gegeven voor acht nieuwe projecten ter waarde van meer dan 200 miljoen euro. Deze projecten zijn bedoeld om kleine bedrijven, jonge vrouwelijke ondernemers, agro-bedrijven en digitale infrastructuur te ondersteunen. Het forum bestond uit twaalf lidstaten, acht financiële instellingen, waaronder de Europese Investeringsbank, en 193 Europese bedrijven.

De EU heeft in de loop van het jaar bijgedragen aan de versterking van de Afrikaanse landbouw door lokale levensmiddelen met geografische aanduidingen te beschermen. Deze kwaliteitslabels tonen de oorsprong van een product aan en bieden toegang tot de Europese markt. Met het partnerschap inzake voedsel- en voedingszekerheid en duurzame landbouw - In een nieuw tabblad openen. werd gestreefd naar de oprichting van een onderzoeksconsortium voor klimaatverandering, biodiversiteit en gendergelijkheid in landbouw. Daarbij lag het accent op praktische landbouwoplossingen en kennisdeling.

De Commissie en Zuid-Afrika zetten samen met Global Citizen, een internationale belangenvereniging, voor de duur van een jaar de donorcampagne “Meer hernieuwbare energie in Afrika” - In een nieuw tabblad openen. op. Dit initiatief zal publieke en particuliere investeringen mobiliseren om projecten op het gebied van hernieuwbare energie op het hele continent te versnellen. Het doel is de Afrikaanse bevolking toegang te geven tot betaalbare energie en de wereldwijde uitstoot te helpen verminderen, overeenkomstig de toezeggingen die zijn gedaan tijdens de VN-klimaatconferentie van 2023 (COP28).

Azië en de Stille Oceaan

In het kader van het Global Gateway-initiatief werkt de EU ook aan de omvorming van de trans-Kaspische vervoerscorridor tot een snelle, moderne route tussen Europa en Azië. De EU versterkte ook haar betrekkingen met landen in de regio door het ondertekenen van een nieuwe partnerschapsovereenkomst met Kirgizië - In een nieuw tabblad openen. en een memorandum van overeenstemming en actieplan inzake kritieke grondstoffen met Oezbekistan - In een nieuw tabblad openen..

De EU verdiepte ook haar partnerschap met Zuidoost-Azië, onder meer door nauwere samenwerking met de Associatie van Zuidoost-Aziatische Staten, door steun te verlenen aan projecten voor zaken als vaardigheden en beroepsopleidingen in Cambodja - In een nieuw tabblad openen., duurzame landbouw en het herstel van een nationale weg in Laos - In een nieuw tabblad openen., en een pakket voor de digitale economie in de Filipijnen - In een nieuw tabblad openen..

Daarnaast breidde de EU haar samenwerking in Azië verder uit. In april vond in Tokio een belangrijke beleidsdialoog met Japan - In een nieuw tabblad openen. plaats over onderwijs, cultuur en sport, terwijl Zuid-Korea - In een nieuw tabblad openen. werd opgenomen in het onderzoeks- en innovatieprogramma Horizon Europa van de EU.

Het Regionaal Protocol Stille Oceaan, een regionale overeenkomst in het kader van de Overeenkomst van Samoa - In een nieuw tabblad openen. (het 20-jarige partnerschapskader van de EU met landen in Afrika, het Caribisch gebied en de Stille Oceaan, ondertekend in 2023) versterkte het partnerschap tussen de EU en de regio van de Stille Oceaan. De EU bleef de eilandstaten in de Stille Oceaan ondersteunen op het gebied van klimaatbestendigheid, de blauwe economie en duurzame landbouw.

Noord- en Zuid-Amerika en het Caribisch gebied

In 2024 gaf de EU uitvoering aan haar Global Gateway-investeringsagenda - In een nieuw tabblad openen. in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied door een initiatief in het leven te roepen ten behoeve van eerlijke en inclusieve samenlevingen. De EU startte ook EL PAcCTO 2.0 - In een nieuw tabblad openen., een programma ter bestrijding van transnationale georganiseerde criminaliteit. Met dit programma worden rechtshandhavings- en rechtsstelsels ondersteund bij het aanpakken van zaken als drugshandel, mensenhandel en cybercriminaliteit. Samen met projecten op het gebied van drugsbeleid (Samenwerkingsprogramma tussen Latijns-Amerika, het Caribisch gebied en de Europese Unie over drugsbeleid - In een nieuw tabblad openen.) en grensbeheer (Eurofront - In een nieuw tabblad openen.) leiden deze stappen in de hele regio tot veiligere gemeenschappen en sterkere partnerschappen.

Landen en gebieden overzee

De EU heeft vijf nieuwe samenwerkingsovereenkomsten met de landen en gebieden overzee ondertekend. Deze hebben betrekking op digitalisering, water en sanitaire voorzieningen, bescherming van mariene ecosystemen, duurzaam toerisme en intraregionale samenwerking. In het kader van de EU-strategie voor het noordpoolgebied - In een nieuw tabblad openen. is een nieuw bureau van de EU opgezet in Nuuk, Groenland, om het partnerschap tussen de EU en dit gebiedsdeel te versterken.

Tijdens de G7- en G20-toppen komen de staatshoofden en regeringsleiders van ’s werelds belangrijkste economieën samen om wereldproblemen te bespreken, politieke maatregelen te coördineren en belangrijke toezeggingen te doen met betrekking tot mondiale kwesties.

In juni werd op de G7-top - In een nieuw tabblad openen. in Fasano, Puglia, Italië, opnieuw krachtige steun betuigd aan Oekraïne. De leiders kwamen overeen Oekraïne een extra lening van 45 miljard euro te verstrekken, door gebruik te maken van uitzonderlijke opbrengsten uit geïmmobiliseerde Russische staatsactiva. De G7-leiders startten ook initiatieven om de economische veiligheid te versterken, de samenwerking in de energiesector (met name met Afrika) te intensiveren, de voedselzekerheid te verbeteren en mensensmokkel te bestrijden.

De G7 zet zich ook in voor de bevordering van veilige, beveiligde en betrouwbare artificiële intelligentie (AI). Verder wil de G7 een actieplan voor het gebruik van AI op de werkplek starten en een keurmerk ontwikkelen ter ondersteuning van de internationale gedragscode voor organisaties die geavanceerde AI-systemen ontwikkelen. De AI-verordening van de EU (zie hoofdstuk 5) en de ondertekening - In een nieuw tabblad openen. door de EU van het Kaderverdrag van de Raad van Europa over artificiële intelligentie moeten waarborgen dat AI in overeenstemming is met de mensenrechten en democratische waarden.

In november bogen de leiders zich op de G20-top - In een nieuw tabblad openen. in Rio de Janeiro, Brazilië, over ongelijkheid, hervorming van de mondiale governance en klimaatverandering. Ook startten ze de wereldwijde alliantie tegen honger en armoede. De EU sloot zich bij de alliantie aan als oprichtend lid, samen met 82 landen, de Afrikaanse Unie, 24 internationale organisaties, 9 internationale financiële instellingen en 31 filantropische organisaties en niet-gouvernementele organisaties. Tijdens de top opende voorzitter Von der Leyen de donorcampagne voor hernieuwbare energie in Afrika, die een jaar zal duren. Om bredere vooruitgang te boeken bij de verwezenlijking van de tijdens de COP28 overeengekomen doelstellingen, heeft voorzitter Von der Leyen de leiders van de G20 en andere leiders opgeroepen om hun krachten te bundelen in een nieuw mondiaal forum voor energietransitie. Binnen dit nieuwe verband zullen regeringen, internationale organisaties en financiële actoren samen hun uitvoeringsinspanningen kunnen intensiveren.

Op basis van de idealen van vrede en samenwerking bleef de EU samen met haar bondgenoten grote mondiale uitdagingen aangaan, om de vrede te handhaven, de defensie te versterken en haar bevolking te beschermen. Zo herwon het partnerschap EU-NAVO - In een nieuw tabblad openen. in 2024 aan belang door te helpen de stabiliteit aan beide zijden van de Atlantische Oceaan in stand te houden en Oekraïne te ondersteunen. De EU en de NAVO zetten zich in om het civiele en militaire optreden beter te coördineren, vitale infrastructuur veerkrachtiger te maken en beter inzicht te krijgen in en beter te reageren op crises en rampen. In nieuwe gestructureerde dialogen komen nu ook kwesties aan bod als cyberdreigingen, ruimtevaartactiviteiten, disruptieve technologieën, klimaatveranderingseffecten en de defensie-industrie.

Ook de VN is een belangrijke partner van de EU in de strijd voor vrede, veiligheid en stabiliteit. Samen proberen zij over de hele wereld conflicten te voorkomen, vredeshandhavingsmissies te ondersteunen en de wederopbouw na conflicten te vergemakkelijken. Het strategisch partnerschap tussen de EU en de VN inzake vredesoperaties en crisisbeheersing voor 2022-2024 is gedurende het jaar voortgezet.

De EU erkent dat doortastend optreden essentieel is voor het handhaven van vrede en stabiliteit, met name in tijden van crisis. Gebeurtenissen buiten de grenzen van de EU kunnen rechtstreekse gevolgen hebben voor de veiligheid van haar bevolking. Het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid stelt de EU in staat op veiligheidsuitdagingen te reageren met missies en operaties in het buitenland. Zo helpt de EU conflicten te voorkomen, stelt ze haar partnerlanden in staat veiligheidskwesties beter aan te pakken en beperkt ze mogelijke bedreigingen voor Europa tot een minimum.

In het kader van dit beleid startte de EU in 2024 een veiligheids- en defensie-initiatief - In een nieuw tabblad openen. om West-Afrikaanse landen langs de kust van de Golf van Guinee te ondersteunen en te helpen bij de veiligheidsproblemen die zich verbreiden vanuit de Sahel, zoals terrorisme en illegale activiteiten.

Inzet van de EU op het gebied van veiligheid en defensie in de hele wereld

• 5 lopende militaire missies/operaties
• 12 lopende civiele missies
• 3 lopende militaire marineoperaties
• 1 civiel en militair initiatief
• Geïntegreerde aanpak De veiligheids- en defensie-acties van de EU worden uitgevoerd in samenhang met andere EU-instrumenten om een strategische impact te bereiken.
• Doelstellingen Vrede handhaven, conflicten voorkomen, de internationale veiligheid versterken, de rechtsstaat ondersteunen, mensenhandel en piraterij voorkomen, maritieme veiligheid bevorderen en EU-partners van militaire uitrusting en veiligheidsinfrastructuur voorzien.

In februari 2024 startte de EU ook de Eunavfor-operatie Aspides - In een nieuw tabblad openen., om schepen op doortocht door de Rode Zee te beschermen tegen aanvallen van de Houthi-rebellen, een gewapende groep in Jemen. Deze operatie draagt ertoe bij dat schepen veilig kunnen varen en versterkt ook de algehele veiligheid in de Rode Zee en de nabijgelegen Golfregio.

De crisis in het Midden-Oosten

De humanitaire situatie in de Gazastrook is drastisch verslechterd sinds oktober 2023, toen de brute terroristische aanval van Hamas op Israël, de daaropvolgende escalatie van de vijandelijkheden tussen de partijen en grootschalige Israëlische militaire operaties een bestaande crisis verergerden.

In 2024 bleef de EU aandringen op een onmiddellijk staakt-het-vuren in Gaza, de onvoorwaardelijke vrijlating van alle gijzelaars, een dringende uitbreiding van de humanitaire hulp aan Gaza en een duurzame beëindiging van de vijandelijkheden. Ook riep ze alle partijen, met inbegrip van Israël, herhaaldelijk op om zich te houden aan het internationaal recht en het internationaal humanitair recht, waaronder met name de Verdragen van Genève, en alles in het werk te stellen om onschuldige burgers te beschermen en niet te schaden. De EU zet alles op alles om te voorkomen dat het conflict overslaat naar de bredere regio. Ze blijft zich inzetten voor een blijvende duurzame vrede op basis van de tweestatenoplossing en de desbetreffende resoluties van de VN-Veiligheidsraad. Daartoe zal ze een nieuwe impuls geven aan het vredesproces in het Midden-Oosten.

Slachtoffers van de crisis in Gaza (situatie september 2024)

• 40 000doden
• 88 000gewonden
• 1,9 miljoenontheemden

Meer dan 2,2 miljoen mensen zijn getroffen en honderdduizenden mensen kampen met ernstige tekorten aan basisbenodigheden als voedsel, water en onderdak. Schade aan scholen en ziekenhuizen heeft vitale diensten nog minder toegankelijk gemaakt. Voor kinderen zijn de gevolgen het zwaarst; velen hebben zowel fysieke als psychische trauma’s opgelopen. Ook op de Westelijke Jordaanoever verslechtert de situatie, nu de humanitaire nood onder Palestijnse gemeenschappen toeneemt door het wijdverbreide geweld door kolonisten - In een nieuw tabblad openen..

Ondanks deze uitdagingen blijft de EU haar humanitaire missie voortzetten en zorgen voor een reddingslijn in de vorm van rechtstreekse bijstand en aanzienlijke financiële steun. Deze brede hulp omvat essentiële diensten — van voedsel en schoon water tot medische zorg, onderdak, onderwijs en bescherming — voor de meest behoeftigen in de getroffen gebieden. Ook het Uniemechanisme voor civiele bescherming - In een nieuw tabblad openen., het noodresponssysteem van de EU, werd in 2024 tien keer geactiveerd om Gaza bijstand te verlenen, evacuaties te coördineren en steun te verlenen aan buurlanden waar de crisis doorwerkt.

Ondanks de aanzienlijke veiligheidsrisico’s blijft de EU bijstand verlenen via het mechanisme. Ze doet dit onder meer via de maritieme corridor van Cyprus - In een nieuw tabblad openen., een belangrijke route over zee die Duitsland, Cyprus, Roemenië en Slowakije gebruiken om voedsel en opvangmateriaal te verstrekken. Negen lidstaten steunden het Egyptische ministerie van Volksgezondheid met hulp in natura. Via het mechanisme steunt de EU ook haar partners door deskundigen te sturen en medische evacuaties - In een nieuw tabblad openen. van ernstig zieke Palestijnse patiënten naar Europa te coördineren.

Meer dan 20 jaar EU-steun voor Palestijnen

De EU is de grootste internationale donor van het Palestijnse volk.

ONTWIKKELINGSHULP

• 2014 tot 2020€2,2 miljard toegewezen
• 2021 tot 2024€1,36 miljard toegewezen (waarvan ruim 920 miljoen euro is goedgekeurd)

HUMANITAIRE HULP

• In of na 2000 Meer dan€1,1 miljard
• In 2024€238 miljoen (*) aan humanitaire hulp vastgelegd Meer dan 4 000 ton humanitaire hulpgoederen voor Palestijnen in nood in Gaza.

(*) Met inbegrip van de extra aanvulling van 45 miljoen euro die voorzitter Von der Leyen in september heeft aangekondigd.

VIDEO: Gaza helpen — medische steun voor Palestijnen in nood. © WHO

Op de Westelijke Jordaanoever werken de EU en verschillende lidstaten samen met humanitaire partners ter plaatse om gemeenschappen te beschermen die moeten vrezen voor gedwongen ontheemding en geweld door kolonisten.

VIDEO: Schoon water voor Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever — de EU heeft met 13 landen samengewerkt om waternetwerken zoals die in Masafer Yatta op te bouwen, zodat er schoon en betaalbaar water beschikbaar is voor duizenden Palestijnen. © West Bank Protection Consortium

Humanitaire hulp

Wanneer zich natuurrampen voordoen of conflicten uitbreken, komen miljoenen mensen in gevaar. Humanitaire hulp in de vorm van voedsel, onderdak en medische zorg voor de meest kwetsbaren wordt dan van levensbelang.

De EU speelt bij deze hulpverlening een voortrekkersrol en is een van ’s werelds grootste donoren van humanitaire hulp. Ze biedt hulp op basis van behoeften bij door de mens veroorzaakte crises en natuurrampen overal ter wereld. In 2024 trok de EU 2,49 miljard euro uit om meer dan 300 miljoen mensen in nood te helpen.

De Commissie start een nieuwe humanitaire luchtbrug voor de meest behoeftigen in Syrië, om dringende gezondheidszorg en andere essentiële benodigdheden te leveren, en zij breidt haar humanitaire financiering uit.

Humanitaire hulp van de EU overal ter wereld in 2024

Het budget van 2,5 miljard euro voor mondiale humanitaire hulp omvat 956 miljoen euro voor Afrika ten zuiden van de Sahara, 665 miljoen euro voor het Midden-Oosten en Noord-Afrika, 447 miljoen euro voor Azië, Latijns-Amerika, de Stille Oceaan en het Caribisch gebied, 214 miljoen euro voor Oekraïne, de Westelijke Balkan en de Kaukasus, en 205 miljoen euro voor niet-geografische toewijzingen. In de Sahel, die wordt geteisterd door conflicten, klimaatcrises en epidemieën, heeft de EU essentiële hulp verleend op het gebied van ondervoeding, ontheemding, gezondheid en onderwijs. De EU heeft steun ter beschikking gesteld voor slachtoffers van aanslepende conflicten en extreme weersomstandigheden in oostelijk en zuidelijk Afrika. In Afghanistan, waar meer dan de helft van de bevolking humanitaire hulp nodig heeft als gevolg van conflicten, armoede en klimaatverandering, heeft de EU zowel in het land zelf als in de buurlanden cruciale hulp verleend, vooral op het vlak van voedselzekerheid, gezondheidszorg en bescherming. Tijdens het escalerende conflict in Myanmar/Birma heeft de EU geholpen om in de toenemende behoeften van de lokale bevolking te voorzien en Rohingya-vluchtelingen in Bangladesh te ondersteunen. Ook in andere Aziatische landen kregen slachtoffers van conflicten en rampen steun. Op het Amerikaanse continent heeft de EU geholpen bij het aanpakken van de humanitaire crisis in Venezuela, heeft zij steun verleend aan slachtoffers van de conflictsituatie in Colombia, aan slachtoffers van geweld en criminaliteit in Midden-Amerika en elders en aan ontheemden in de hele regio, en heeft zij in 2024 de allereerste humanitaire luchtbrug naar Haïti helpen opzetten als reactie op het toenemende bendegeweld.

De capaciteit voor Europese humanitaire respons in 2024

• 16 crises in 17 landen (Afghanistan, Burkina Faso, Cuba, Democratische Republiek Congo, Haïti, Jemen, Laos, Libanon, Mali, Niger, Palestina, Rwanda, Saint Vincent en de Grenadines, Somalië, Sudan, Syrië en Tsjaad).
• De capaciteit voor Europese humanitaire respons ondersteunde Team Europa-initiatieven bij 5 crises en werkte samen met 8 lidstaten bij gezamenlijke operaties.
• 93 chartervluchten
• 5 402 ton aan hulpgoederen vervoerd (door de lucht, over zee en over land)
• 16 683 personen vervoerd via humanitaire hulpvluchten van de EU
• 3 opslagplaatsen geopend
• 817 ton gemobiliseerde voorraden
• 13 ingezette deskundigen

In 2024 organiseerde de EU ook verschillende evenementen op hoog niveau om de impact van haar humanitaire optreden te maximaliseren. In maart werd in Brussel, België, het derde Europees humanitair forum - In een nieuw tabblad openen. gehouden, waar de EU bekendmaakte in 2024 meer dan 7,7 miljard euro te zullen uitrekken voor wereldwijde crises.

De daaropvolgende maand organiseerden de EU, Duitsland en Frankrijk samen een internationale conferentie over Sudan - In een nieuw tabblad openen.. In april 2023 was daar een burgeroorlog uitgebroken die massale ontheemding en een ernstige humanitaire crisis veroorzaakte. Naar aanleiding van de oproep van de VN in februari 2024 zegden internationale donoren tijdens de conferentie meer dan 2 miljard euro toe. Van dat bedrag werd bijna 900 miljoen euro door de EU en haar lidstaten toegezegd voor ondersteuning van de burgerbevolking in Sudan en vluchtelingen in buurlanden.

Farchana in Tsjaad wordt geconfronteerd met een humanitaire crisis als gevolg van de toestroom van Sudanese oorlogsvluchtelingen en de gevolgen van herhaaldelijke natuurrampen. Meer dan 800 000 mensen worden nu geconfronteerd met acute voedselonzekerheid en hebben dringend humanitaire hulp nodig. 28 en 29 april 2024.

De EU bleef zich inzetten voor het aanpakken van mondiale humanitaire problemen en leidde in mei de ministeriële bijeenkomst op hoog niveau in het kader van de achtste conferentie in Brussel over de ondersteuning van de toekomst van Syrië en de regio - In een nieuw tabblad openen.. De deelnemers benadrukten de noodzaak van een vreedzame politieke oplossing voor het Syrische conflict en van voortgezette financiële steun voor de getroffen personen. De EU en haar lidstaten zegden 3,8 miljard euro aan subsidies toe en blijven de grootste donor van hulp aan Syrië. Deze middelen zijn bestemd voor de dringende behoeften van Syriërs in Syrië, vluchtelingen in buurlanden en hun gastgemeenschappen.

Syrië verkeert nu al 13 jaar in crisis en de humanitaire behoeften zijn ongekend. Ongeveer 7,2 miljoen Syriërs zijn nog steeds in eigen land ontheemd en de behoefte aan humanitaire hulp was nog nooit zo groot. Vrouwen en kinderen, die meer dan twee derde van de ontheemde bevolking uitmaken, zijn door het aanhoudende conflict grotendeels uitgesloten van formeel onderwijs.

© GOAL

Anderen helpen bij rampenpreventie, -paraatheid en -respons

In juni maakte de EU tijdens het Forum voor civiele bescherming - In een nieuw tabblad openen. en de crisisbeheersingsconferentie - In een nieuw tabblad openen. duidelijk vorm te willen geven aan de toekomst van mondiale crisisbeheersing. Dit streven kan rekenen op grote steun van de bevolking, die voorstander is van een uniforme respons bij rampen.

In 2024 ondernam de EU verdere stappen om haar mechanisme voor civiele bescherming te versterken teneinde beter voorbereid te zijn op rampen binnen en buiten de EU en deze doeltreffender te voorkomen en bestrijden (zie de hoofdstukken 4 en 7).