In 2024 bereikte de Europese Unie belangrijke mijlpalen bij het versterken van haar economie en veerkracht in reactie op recente mondiale uitdagingen. Halverwege het NextGenerationEU-herstelplan beoordeelde de EU het effect ervan in alle lidstaten, die op hun beurt vorderingen bleven maken bij de uitvoering van hun herstel- en veerkrachtplannen. Daarnaast trad het hervormde kader voor economische governance in werking en is vooruitgang geboekt met belastinghervormingen en de modernisering van de douane-unie. Al deze hervormingen hielpen om het concurrentievermogen op lange termijn te vergroten, de economische groei te bevorderen en tegelijkertijd de schuldhoudbaarheid te waarborgen. De EU voerde ook nieuwe kaders in om klimaatrisico’s, belastingontduiking en duurzaamheid van bedrijven aan te pakken. Deze initiatieven laten zien dat de EU zich inzet voor duurzame groei, innovatie en mondiaal leiderschap om ervoor te zorgen dat de lidstaten concurrerend blijven en tegelijkertijd economische, ecologische en sociale transities bewerkstelligen.

Tendensen

In 2024 begon de EU-economie zich geleidelijk te herstellen - In een nieuw tabblad openen., met een stijging van het bruto binnenlands product met 0,9 %. De algemene inflatie nam af tot 2,6 % — een aanzienlijke daling ten opzichte van de 6,4 % in 2023. De komende twee jaar zal de economische bedrijvigheid naar verwachting versnellen tegen de achtergrond van een verdere vertraging van de inflatie. De arbeidsmarkt in de EU bleef robuust: de werkgelegenheid groeide gestaag en de werkloosheid bereikte in oktober een historisch dieptepunt (5,9 %).

De onzekerheid en risico’s namen echter toe als gevolg van escalerende geopolitieke spanningen (zie de hoofdstukken 1 en 8) en binnenlandse politieke versnippering. De toenemende frequentie en ernst van natuurrampen (zie hoofdstuk 4) leiden ook tot uitdagingen voor de economische activiteit.

Het succes van de herstel- en veerkrachtfaciliteit

In 2021 lanceerde de EU NextGenerationEU - In een nieuw tabblad openen., een uniek plan dat geld zou vrijmaken om de lidstaten te helpen herstellen van de economische impact van de COVID-19-pandemie en veerkrachtiger te worden. Sindsdien heeft het plan ook geholpen om het hoofd te bieden aan de sociaal-economische uitdagingen als gevolg van de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne, zoals de energiecrisis.

Het grootste deel van deze NextGenerationEU-middelen wordt via de herstel- en veerkrachtfaciliteit - In een nieuw tabblad openen. over de lidstaten verdeeld. De herstel- en veerkrachtfaciliteit is bedoeld om het sociaal-economische herstel van de lidstaten te ondersteunen en hun concurrentievermogen te vergroten, en hen tegelijkertijd te helpen bij hun groene en digitale transitie. De middelen worden uitbetaald op basis van de mate waarin de lidstaten de hervormingen en investeringen uitvoeren die zij in hun herstel- en veerkrachtplannen hebben vastgelegd.

In 2024 waren we halverwege het herstelplan - In een nieuw tabblad openen. en dus moest de uitvoering ervan worden geëvalueerd. Uit de evaluatie - In een nieuw tabblad openen. bleek dat de economie van de EU dankzij NextGenerationEU tegen het derde kwartaal van 2021 weer naar het productieniveau van vóór de pandemie was gebracht, veel sneller dan na de economische en financiële crisis van 2007-2008, toen het zeven jaar duurde om volledig te herstellen. Dankzij de uitgaven in het kader van de herstel- en veerkrachtfaciliteit was het bruto binnenlands product van de EU in 2022 ook 0,4 % hoger dan zonder die uitgaven het geval zou zijn geweest.

De evaluatie wees ook uit dat NextGenerationEU het reële bruto binnenlands product van de EU in 2026 met maximaal 1,4 % kan verhogen ten opzichte van een scenario zonder dat plan. Hierbij is geen rekening gehouden met de positieve effecten van de hervormingen die via de herstel- en veerkrachtfaciliteit worden doorgevoerd, die de komende jaren geleidelijk zichtbaarder zullen worden.

Het bedrag aan uitbetaalde middelen is een andere maatstaf om de uitvoering van de herstel- en veerkrachtfaciliteit te meten. Eind 2024 was 306 miljard euro uitbetaald, oftewel 47 % van de vastgelegde middelen.

Het nieuwe kader voor economische governance

De meest ambitieuze en verstrekkende hervorming van het kader voor economische governance - In een nieuw tabblad openen. van de EU sinds de crisis van 2007-2008 trad in 2024 in werking. Dit kader omvat de regels en procedures voor het macro-economisch beleid van de lidstaten.

Het hervormde kader, dat momenteel wordt uitgevoerd, zorgt ervoor dat de economieën van de lidstaten stabiel zijn en gemeenschappelijke doelen nastreven, zoals het voorkomen van buitensporige schulden en tekorten, en tegelijkertijd duurzame en inclusieve groei bevorderen via hervormingen en investeringen. Om de groene en digitale transitie te verwezenlijken en tegelijkertijd de veerkracht en het concurrentievermogen van de EU te versterken, zijn aanzienlijke en duurzame investeringen nodig, onder meer van entiteiten uit de publieke sector.

Met de hervorming worden tekortkomingen in het oude kader aangepakt: het nieuwe kader is eenvoudiger, transparanter en doeltreffender, met een grotere nationale betrokkenheid en betere handhaving. Het nieuwe kader maakt ook onderscheid tussen de lidstaten op basis van hun individuele situatie en staat een tragere begrotingsaanpassing toe als deze wordt ondersteund door hervormingen en investeringstoezeggingen die groei, budgettaire houdbaarheid en EU-prioriteiten bevorderen. Deze aanpak verzacht de neiging van begrotingsbeleid om economische schommelingen te versterken en stabiliseert in plaats daarvan de economie.

Centraal in het nieuwe kader staan budgettair-structurele plannen voor de middellange termijn, waarbij begrotings-, hervormings- en investeringsdoelstellingen in een uniforme aanpak worden gecombineerd. Door deze samenhang wordt het proces gestroomlijnd en worden nationale hervormings- en investeringsinspanningen afgestemd op de herstel- en veerkrachtfaciliteit, wat zorgt voor consistentie tussen nationaal en EU-beleid. In de plannen ligt de nadruk op de eigen verantwoordelijkheid van de lidstaten en wordt hun meer flexibiliteit geboden bij het bepalen van hun budgettaire aanpassingstrajecten en hervormings- en investeringstoezeggingen.

Het Europees Semester

Het Europees Semester is een jaarlijks proces waarin de EU de dringendste economische en sociale uitdagingen voor de lidstaten in kaart brengt en beleidsrichtsnoeren verstrekt om hen te helpen hun volledige potentieel te benutten.

Het voorjaarspakket van het Europees Semester 2024 - In een nieuw tabblad openen. was gericht op het concurrentievermogen en de welvaart van de EU en haar lidstaten op de lange termijn. Ook werd de balans opgemaakt van de uitvoering van de herstel- en veerkrachtplannen en cohesiebeleidsprogramma’s door de lidstaten. Op basis van deze analyse stelde de Commissie landspecifieke aanbevelingen voor om de lidstaten te begeleiden bij de aanpak van belangrijke uitdagingen.

Daarnaast voerde de EU haar inspanningen op om de sociale verschillen tussen regio’s en lidstaten te verkleinen en de energievoorziening te diversifiëren. Voor het eerst omvatte het kader van het Semester een diepgaander beoordeling van de vooruitgang die is geboekt bij de toepassing van de beginselen van de Europese pijler van sociale rechten - In een nieuw tabblad openen., naast een kader - In een nieuw tabblad openen. om risico’s voor sociale convergentie in kaart te brengen. In deze analyse, die is opgenomen in het gezamenlijk verslag over de werkgelegenheid 2024 - In een nieuw tabblad openen., zijn de werking van de arbeidsmarkt en de uitdagingen op het gebied van vaardigheden en sociale vraagstukken in alle lidstaten beoordeeld om potentiële risico’s voor opwaartse sociale convergentie in kaart te brengen.

Ten slotte ging de Commissie na of er sprake was van macro-economische onevenwichtigheden voor de twaalf lidstaten die in het waarschuwingsmechanismeverslag 2024 - In een nieuw tabblad openen. waren geselecteerd voor diepgaande evaluatie. De Commissie stelde op basis van haar omnibusverslag - In een nieuw tabblad openen. ook voor om voor zeven lidstaten buitensporigtekortprocedures in te leiden.

Het najaarspakket van het Europees Semester 2024 - In een nieuw tabblad openen. was gericht op het waarborgen van gezonde overheidsfinanciën en duurzame, inclusieve groei. Het gaf de aanzet tot de uitvoering van een nieuw kader voor economische governance, met aanbevelingen voor begrotingsplannen voor de middellange termijn en beoordelingen van begrotingsplannen voor de eurozone. Verder is nagegaan of de 3 %-tekortregel van de EU (die bepaalt dat lidstaten een begrotingstekort van maximaal 3 % van het bbp mogen hebben) is nageleefd, waarbij zij voor acht lidstaten aanbevelingen deed om het buitensporige tekort te corrigeren en voor vijf lidstaten verslagen over post-programmatoezicht uitbracht. Daarnaast zijn in het pakket de prioriteiten voor het economisch en sociaal beleid voor 2025 uiteengezet, waaronder voorstellen over beleid voor de eurozone, werkgelegenheid en economische waarschuwingen.

In de aanbeveling voor de eurozone van 2025 zijn de lidstaten opgeroepen om zowel afzonderlijk (onder meer door de herstel- en veerkrachtplannen uit te voeren) als collectief (binnen de Eurogroep) op te treden. Doel is het concurrentievermogen te verbeteren, de economische veerkracht te versterken en de macro-economische en financiële stabiliteit blijvend te garanderen.

De EU-begroting: de EU klaarmaken voor huidige en toekomstige uitdagingen

Sinds de vaststelling van de langetermijnbegroting van de EU voor 2021-2027 - In een nieuw tabblad openen. in 2020 heeft de EU te maken gehad met buitengewone uitdagingen. De gevolgen van de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne, een stijging van de rentetarieven en de migratiedruk leidden allemaal tot meer druk op de begroting - In een nieuw tabblad openen.. In reactie daarop bereikten het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie overeenstemming over de allereerste tussentijdse herziening van de langetermijnbegroting van de EU (bekend als het meerjarig financieel kader). Als gevolg daarvan wordt 64,6 miljard euro extra beschikbaar gesteld om de nieuwe uitdagingen het hoofd te bieden en tegemoet te komen aan de wettelijke verplichtingen van de EU, hetgeen zonder die herziening niet meer mogelijk zou zijn.

In november is een EU-begroting van 192,8 miljard euro voor 2025 overeengekomen - In een nieuw tabblad openen., die zal worden aangevuld met naar schatting 72 miljard euro aan betalingen in het kader van NextGenerationEU. De jaarlijkse ontwerpbegroting 2025 wijst middelen toe waar ze het grootste verschil kunnen maken: ondersteuning van de groene en digitale transitie, werkgelegenheid en versterking van de strategische autonomie en mondiale rol van Europa. Ze zal ook kritieke technologieën financieren via het platform voor strategische technologieën voor Europa, en steun blijven verlenen aan vluchtelingen, buurlanden en Oekraïne.

Een samenhangende Europese Unie

Uit het negende verslag over economische, sociale en territoriale cohesie - In een nieuw tabblad openen. blijkt hoe het cohesiebeleid de territoriale, sociale en economische verschillen in de EU helpt verkleinen. Het verslag maakt melding van grote vorderingen in de nieuwere lidstaten, waar het bruto binnenlands product per persoon steeg van 52 % van het EU-gemiddelde in 2004 tot bijna 80 % in 2023.

Het cohesiebeleid hielp de EU-economie concurrerender en duurzamer te worden door onderzoek en ontwikkeling, innovatie en de groene en digitale transitie in alle lidstaten te ondersteunen. Het verbeterde ook het leven van burgers door financiering te verstrekken voor essentiële infrastructuurprojecten die voorheen ontbraken, zoals kritieke vervoersverbindingen en nutsaansluitingen. De geleidelijke uitrol van het Talent Booster Mechanism - In een nieuw tabblad openen. ondersteunt de regio’s ook met technische bijstand en andere activiteiten om de gevolgen van demografische veranderingen en de braindrain te verzachten.

De eengemaakte markt van de EU blijft een hoeksteen van economische stabiliteit en groei: ze maakt het vrije verkeer van goederen, diensten, kapitaal en mensen tussen de lidstaten mogelijk en versterkt tegelijkertijd het concurrentievermogen van EU-industrieën.

Om ervoor te zorgen dat de eengemaakte markt veerkrachtig, concurrerend en toonaangevend blijft in de mondiale groene en digitale transitie, heeft de EU samengewerkt met industriële partners om transitietrajecten op maat voor elk industrieel ecosysteem - In een nieuw tabblad openen. op te zetten. Deze ecosystemen - In een nieuw tabblad openen. brengen bedrijven, onderzoekers, beleidsmakers en dienstverleners samen om gemeenschappelijke economische doelen te bereiken of tegemoet te komen aan specifieke marktbehoeften. Transitietrajecten bieden elke sector strategische richtsnoeren over de manier waarop innovatieve technologieën kunnen worden omarmd, hun koolstofvoetafdruk kan worden verkleind en de digitale capaciteiten kunnen worden verbeterd.

Voorts moeten de regels naar behoren worden uitgevoerd en gehandhaafd om de eengemaakte markt doeltreffend te laten functioneren. De EU richt zich op gebieden die de investeringen verhogen, het herstel bespoedigen en het concurrentievermogen stimuleren, bv. op de aanpak van te late betalingen - In een nieuw tabblad openen. door overheidsinstanties aan bedrijven, met name kmo’s. Via de taskforce voor de handhaving van de eengemaakte markt - In een nieuw tabblad openen. hebben de Commissie en de lidstaten obstakels weggenomen, bv. door de beroepsmobiliteit binnen de EU te vergemakkelijken en administratieve belemmeringen op het gebied van hernieuwbare energie aan te pakken. De Commissie verbetert ook de transparantie en de bestaande regelgevingsinstrumenten om te voorkomen dat er nieuwe obstakels ontstaan.

De EU wil er ook voor zorgen dat kmo’s in alle lidstaten worden ondersteund. Daartoe analyseerde ze de economische situatie van kmo’s in de hele EU en publiceerde ze in juli de jaarlijkse evaluatie van de prestaties van kmo’s - In een nieuw tabblad openen..

De eengemaakte markt is niet alleen belangrijk voor bedrijven in de EU, maar ook voor de 450 miljoen consumenten. De EU voerde in de loop van het jaar regels in om producten die in de EU worden verkocht duurzamer te maken - In een nieuw tabblad openen., de positie van de consument te versterken voor de groene transitie - In een nieuw tabblad openen. en de digitale transitie, en van de reparatie van goederen - In een nieuw tabblad openen. een gemakkelijke en aantrekkelijke optie te maken. De regels zullen ervoor zorgen dat consumenten betere productinformatie krijgen en dat greenwashing en geplande veroudering worden aangepakt (zie hoofdstuk 4).

Tot slot blijft de eengemaakte markt groeien met de geleidelijke toetreding van kandidaat-lidstaten. De uitbreiding creëert aanzienlijke kansen voor EU-bedrijven door de grensoverschrijdende toeleveringsketens te versterken en de handelskosten te verlagen. Bovendien zorgt de uitbreiding ervoor dat huishoudens in zowel nieuwe als bestaande lidstaten gemakkelijker toegang krijgen tot goederen en diensten en een betere betaalbaarheid, wat leidt tot een hogere levensstandaard. Zo wordt met het initiatief voor groene corridors tussen de EU en de Westelijke Balkan - Pdf-bestand – in een nieuw tabblad openen. jaarlijks het equivalent van twintig jaar wachttijd voor passagiers en goederen bespaard. Daarnaast zijn dankzij de integratie van de regio in de alliantie voor kritieke geneesmiddelen - In een nieuw tabblad openen. de waardeketens van de EU uitgebreid en groei en efficiëntie gestimuleerd.

De kapitaalmarktenunie

De EU werkt ook aan de verdere ontwikkeling van haar eengemaakte markt om betere grensoverschrijdende kapitaalstromen mogelijk te maken. Dit staat bekend als de kapitaalmarktenunie - In een nieuw tabblad openen.. Vrijer verkeer van kapitaal in de EU betekent lagere transactiekosten, minder regeldruk en sterkere markten, waardoor EU-bedrijven, met inbegrip van kmo’s, toegang krijgen tot meer financieringsbronnen en de EU concurrerender wordt.

In 2024 zijn maatregelen vastgesteld - In een nieuw tabblad openen. die de kapitaalmarktenunie zullen versterken en zullen bijdragen tot de doelstelling van de EU om de rapportageverplichtingen te vereenvoudigen en de administratieve lasten te verminderen (zie hoofdstuk 9). Het nieuwe wetgevingspakket beursnotering - In een nieuw tabblad openen. wijzigt de regels inzake prospectussen, marktmisbruik, financieel onderzoek en aandelenstructuren met meervoudig stemrecht. Het zal de vereisten versoepelen waaraan bedrijven moeten voldoen op het moment van hun beursgang en daarna, zonder afbreuk te doen aan de transparantie, de bescherming van de beleggers en de marktintegriteit. Het wetgevingspakket zal ook iets doen aan de versnipperde nationale wetgeving die bedrijven hindert om aandelen met meervoudig stemrecht uit te geven na hun beursgang, wat met name gunstig zal zijn voor innovatieve scale-ups.

In de loop van het jaar is ook vooruitgang geboekt met het scheppen van de juiste voorwaarden voor verstrekkers van consolidated tape (consolidated tape providers) om een geconsolideerd beeld van de handel in de hele EU te bieden. Op 16 december publiceerde de Europese Autoriteit voor effecten en markten - In een nieuw tabblad openen. een verslag over normen voor verstrekkers van consolidated tape - Pdf-bestand – in een nieuw tabblad openen.. In het verslag worden de definitieve technische normen voor verstrekkers van consolidated tape uiteengezet, die tot doel hebben de markttransparantie en de gegevenskwaliteit te verbeteren en zo de kapitaalmarktenunie te ondersteunen door een meer geïntegreerde en efficiënte financiële markt te bevorderen.

Daarnaast boekte de EU vooruitgang bij het aanpakken van belemmeringen die werden veroorzaakt door de verschillende insolventiewetten van de lidstaten. Verschillende wetten leiden tot een gefragmenteerde kapitaalmarktenunie. Om belemmeringen weg te nemen en het concurrentievermogen te vergroten, stelde de Commissie in 2022 voor de materiële insolventiewetgeving van de lidstaten te harmoniseren. De conclusies van de Europese Raad van april 2024 hebben een nieuwe impuls gegeven en de onderhandelingen versneld.

Om ervoor te zorgen dat de kapitaalmarktenunie doeltreffend functioneert, vergroot de EU tot slot de aantrekkelijkheid en veerkracht van haar clearingdiensten - In een nieuw tabblad openen.. Dit zijn diensten die worden aangeboden door centrale tegenpartijen (CTP’s) die zich bij transacties in financiële instrumenten tussen de tegenpartijen plaatsen en die koper worden voor elke verkoper en verkoper voor elke koper. Door contractuele verplichtingen in geval van wanbetaling te waarborgen, zijn CTP’s van vitaal belang voor het behoud van de marktstabiliteit, het beperken van systeemrisico’s en het vergroten van het vertrouwen in de markt.

In februari 2024 is een politiek akkoord bereikt over een pakket maatregelen - In een nieuw tabblad openen. dat CTP’s in staat zal stellen nieuwe producten sneller op de EU-markt te brengen, waardoor marktdeelnemers worden aangemoedigd om bij CTP’s uit de EU liquiditeit te clearen en op te bouwen. Het pakket zal ook het toezichtkader van de EU voor CTP’s versterken en de veiligheid en veerkracht van clearingsystemen verbeteren. Het kader zal de buitensporige afhankelijkheid van systeemrelevante CTP’s in niet-EU-landen verminderen door alle betrokken marktdeelnemers te verplichten actieve rekeningen bij CTP’s uit de EU aan te houden en een representatief deel van bepaalde systemische derivatencontracten binnen de eengemaakte markt te clearen.

Digitale financiering

In april zijn nieuwe regels - In een nieuw tabblad openen. in werking getreden - In een nieuw tabblad openen. om instantbetalingen in euro beschikbaar te stellen voor alle mensen en bedrijven met een bankrekening in de EU, die vanaf januari 2025 geleidelijk zullen worden toegepast. Deze regels moeten ervoor zorgen dat instantbetalingen in euro’s in de hele EU betaalbaar en veilig zijn en probleemloos worden verwerkt.

Instantbetalingen bieden snelle en gemakkelijke oplossingen voor mensen in alledaagse situaties, om bijvoorbeeld in noodgevallen snel geld te kunnen ontvangen (in minder dan tien seconden), om online en in winkels te betalen voor goederen en diensten of om in een sociale context gedeelde kosten onmiddellijk te kunnen opsplitsen. Dit soort betalingen verbetert ook het kasstroombeheer voor overheidsdiensten en bedrijven, met name kmo’s; liefdadigheidsinstellingen en niet-gouvernementele organisaties krijgen snel toegang tot geldmiddelen, en banken en andere betalingsdienstaanbieders worden aangemoedigd om innovatieve financiële diensten en producten te ontwikkelen.

Daarnaast zijn met de inwerkingtreding van de verordening cryptoactivamarkten - In een nieuw tabblad openen. in 2024 uniforme marktregels voor cryptoactiva in de EU ingevoerd. Dit zal de marktintegriteit en innovatie ondersteunen door het openbare aanbod van cryptoactiva en tussenpersonen in cryptoactiva die diensten aan consumenten aanbieden, te reguleren en ervoor te zorgen dat ze beter worden beschermd tegen de daaraan verbonden risico’s.

Het instrument voor technische ondersteuning van de EU helpt ook 37 financiële toezichthoudende autoriteiten uit 26 lidstaten bij het vergroten van hun capaciteit om de risico’s van het digitale geldwezen te beheren. In 2024 heeft de EU Supervisory Digital Finance Academy cursussen (zowel online als op locatie) aangeboden aan meer dan 1 000 toezichthouders in de hele EU.

Bestrijding van het witwassen van geld

Het wetgevingspakket ter bestrijding van witwassen van geld en terrorismefinanciering (AML/CFT) - In een nieuw tabblad openen. is in 2024 vastgesteld en omvat de eerste AML/CFT-verordening - In een nieuw tabblad openen. en de zesde AML/CFT-richtlijn - In een nieuw tabblad openen.. Deze voorstellen zullen de basis vormen voor de werkzaamheden van de Autoriteit voor de bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering - In een nieuw tabblad openen..

Met de nieuwe regels worden EU-brede vereisten voor de particuliere sector vastgesteld om te zorgen voor een consistente toepassing van de regels in de hele eengemaakte markt. De regels harmoniseren ook de taken en bevoegdheden van nationale toezichthouders en financiële-inlichtingeneenheden om doeltreffende grensoverschrijdende samenwerking mogelijk te maken. Bovendien versterkt dit kader de bevoegdheden van registers van uiteindelijk begunstigden om te zorgen voor transparantie over wie eigenaar is van of zeggenschap heeft over juridische entiteiten en trusts. Tot slot harmoniseert het de regels voor de toegang tot deze informatie, zodat belanghebbenden met een legitiem belang, waaronder journalisten en het maatschappelijk middenveld, kunnen bijdragen aan de bestrijding van financiële criminaliteit.

Wat zal het nieuwe AML/CFT-kader opleveren?

Praktische voorbeelden

In november hebben het Parlement en de Raad een verordening aangenomen om de transparantie en integriteit van op ecologische, sociale en governancefactoren gebaseerde ratingactiviteiten te vergroten - In een nieuw tabblad openen., waarbij bezorgdheid over greenwashing wordt aangepakt. Dit maakt deel uit van een breder pakket - In een nieuw tabblad openen. maatregelen om de grondslagen van het EU-kader voor duurzame financiering te ontwikkelen en particuliere financiering voor transitieprojecten en -technologieën aan te moedigen.

De nieuwe regels zullen beleggers en financiële instellingen voorzien van betrouwbare gegevens over de ecologische, sociale en governanceprestaties van bedrijven, zodat ze beter gefundeerde beslissingen kunnen nemen over duurzame beleggingen en risicobeheer met betrekking tot deze factoren. De ratings zullen ook meer duidelijkheid verschaffen over de activiteiten van ratingbureaus en over de vraag of ze de nodige maatregelen hebben genomen om belangenconflicten te voorkomen en te beperken.

Het Parlement en de Raad kwamen ook overeen - In een nieuw tabblad openen. de termijn voor de vaststelling van sectorspecifieke Europese standaarden voor duurzaamheidsrapportage uit te stellen van medio 2024 tot medio 2026. Dat zal bedrijven niet alleen meer tijd geven om dergelijke standaarden te ontwikkelen, maar ook om zich te concentreren op de uitvoering van de eerste reeks horizontale standaarden die in juli 2023 zijn aangenomen.

Grote ondernemingen die aan bepaalde criteria voldoen, moeten niet alleen de rapportagestandaarden naleven, maar ook passende zorgvuldigheid betrachten met betrekking tot hun eigen activiteiten en die van hun dochterondernemingen en zakenpartners binnen hun mondiale activiteitenketens, om feitelijke en potentiële negatieve effecten op het milieu en de mensenrechten vast te stellen en aan te pakken. De nieuwe richtlijn passende zorgvuldigheid in het bedrijfsleven op het gebied van duurzaamheid - In een nieuw tabblad openen. vereist dat bedrijven de nodige wijzigingen aanbrengen in hun algemene strategieën en activiteiten, met inbegrip van aankoop-, ontwerp- en distributiepraktijken. Niet-naleving kan leiden tot administratieve maatregelen, met inbegrip van sancties en wettelijke aansprakelijkheid.

Een gezond banksysteem is van essentieel belang voor alle EU-burgers en voor de stabiliteit en welvaart van de EU-economie. Sinds de financiële crisis van 2007-2008 bereikten Europese en internationale leiders overeenstemming over internationale banknormen — de zogenoemde Bazel III-normen - In een nieuw tabblad openen. — om ervoor te zorgen dat banken veerkrachtiger zijn en om de kans op toekomstige financiële crises te verkleinen.

De definitieve tekst van het bankenpakket - In een nieuw tabblad openen. (de verordening kapitaalvereisten en de richtlijn kapitaalvereisten) trad op 9 juli 2024 in werking en vormt een belangrijke mijlpaal in de richting van een nauwgezette toepassing van de Bazel III-normen in de EU. Dit bevestigt de bereidheid van de EU om internationale verbintenissen na te komen en de nieuwe prudentiële regels vanaf 1 januari 2025 toe te passen, zoals eerder aangekondigd. Niettemin is de datum van toepassing van een deel van de Bazel III-normen, de “Fundamental Review of the Trading Book - In een nieuw tabblad openen.”, uitgesteld tot 1 januari 2026 om het mondiale gelijke speelveld voor internationaal actieve Europese banken te behouden en in overeenstemming te brengen met de uitvoeringstermijnen van andere belangrijke rechtsgebieden.

Om de banken verder te versterken hebben zowel het Parlement - In een nieuw tabblad openen. als de Raad - In een nieuw tabblad openen. hun standpunten vastgesteld over de hervorming van het kader voor bankencrisisbeheer en depositoverzekering - In een nieuw tabblad openen., en zijn ze over die hervorming onderhandelingen begonnen.

Daarnaast is in december 2023 overeenstemming bereikt over de herziene Solvabiliteit II-richtlijn. De nieuwe regels - In een nieuw tabblad openen. versterken het regelgevingskader voor verzekeringen door de sector van verzekeringen en herverzekeringen (d.w.z. verzekeringen voor verzekeringsmaatschappijen) betere stimulansen te bieden om in langetermijnkapitaal te investeren. Dankzij de nieuwe regels wordt beter rekening gehouden met macro-economische risico’s, waaronder die in verband met klimaatverandering, en zal de financiële positie van verzekeraars minder gevoelig zijn voor marktschommelingen op korte termijn. Deze veranderingen zorgen er ook voor dat deze sector in moeilijke economische tijden sterk blijft en de belangen van de consument beschermt.

Tegelijkertijd is ook overeenstemming bereikt over een nieuwe richtlijn herstel en afwikkeling van verzekeraars - In een nieuw tabblad openen.. Deze richtlijn waarborgt de financiële stabiliteit en beschermt verzekeringnemers en belastingbetalers bij een faillissement van een verzekeraar of herverzekeraar. Ze vereist een risicogebaseerde selectie van verzekeraars en herverzekeraars en hun afwikkelingsautoriteiten om preventieve herstelplannen en afwikkelingsplannen op te stellen zodat ze voorbereid zijn op crises.

Hervorming van de douane-unie

De in 2023 voorgestelde hervorming van de douane-unie - In een nieuw tabblad openen. van de EU voorziet in een wereldwijd toonaangevend, datagestuurd douanesysteem dat de douaneprocessen voor bedrijven aanzienlijk zal vereenvoudigen en tegelijkertijd de autoriteiten de nodige instrumenten zal bieden om een einde te maken aan invoer die reële risico’s voor de EU, haar burgers en haar economie met zich meebrengt. In 2024 is vooruitgang - In een nieuw tabblad openen. geboekt met het voorstel om een EU-douaneautoriteit en een gecentraliseerde gegevenshub op te richten, de belangrijkste pijlers van de drie kernpunten van de hervorming (samen met e-commerce).

Een aanvulling hierop is de EU-éénloketomgeving voor de douane - In een nieuw tabblad openen., die al geleidelijk wordt ingevoerd en tot doel heeft de administratieve procedures tussen de douane en andere sectoren, zoals gezondheid en milieu, te harmoniseren. Dit zal de digitale uitwisseling tussen overheden aan de EU-grenzen verbeteren en het proces voor het in- en uitklaren van goederen stroomlijnen.

Daarnaast verplicht het invoercontrolesysteem 2 - In een nieuw tabblad openen. de marktdeelnemers nu om veiligheids- en beveiligingsgegevens voor alle vervoerswijzen in te dienen. Dankzij het systeem hebben de Belgische douaneautoriteiten, in samenwerking met andere lidstaten, in maart op de luchthaven van Luik de grootste hoeveelheid drugsprecursoren (chemische stoffen die worden gebruikt voor de productie van illegale drugs) ooit in beslag genomen.

Tot slot is de Europese havenalliantie - In een nieuw tabblad openen. opgericht in het kader van het EU-stappenplan voor de bestrijding van drugshandel en georganiseerde criminaliteit (zie hoofdstuk 7). Deze alliantie zal de coördinatie tussen de douaneautoriteiten verbeteren en de samenwerking met andere rechtshandhavingsinstanties en de particuliere sector vergemakkelijken.

Gelijk speelveld op het gebied van belastingen

In januari 2024 voerde de EU nieuwe regels in waarmee een minimaal effectief belastingtarief van 15 % - In een nieuw tabblad openen. wordt bepaald voor multinationale bedrijven die binnen haar grenzen actief zijn. De inwerkingtreding van deze regels formaliseert de uitvoering door de EU van het pijler 2-kader, als onderdeel van een historisch internationaal akkoord over belastinghervorming - In een nieuw tabblad openen. dat de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling in 2021 heeft bereikt. Bijna 140 landen wereldwijd hebben toegezegd zich aan de regels te houden, maar de EU heeft een voortrekkersrol gespeeld bij het omzetten van de regels in wetgeving. Deze regels ontmoedigen bedrijven om winsten te verschuiven naar laagbelastende jurisdicties en gaan de neerwaartse spiraal tegen waarbij landen met lagere vennootschapsbelastingtarieven investeringen trachten aan te trekken.

Op 28 oktober heeft de Commissie een voorstel - In een nieuw tabblad openen. aangenomen om de richtlijn betreffende de administratieve samenwerking op het gebied van de belastingen - In een nieuw tabblad openen. te wijzigen. De gewijzigde richtlijn stelt de regels en procedures vast voor de belastingautoriteiten van de lidstaten om nauw met elkaar samen te werken op het gebied van directe belastingen, waardoor het voor bedrijven gemakkelijker wordt om te voldoen aan hun indieningsverplichtingen uit hoofde van de pijler 2-richtlijn - In een nieuw tabblad openen., waarmee het bovengenoemde pijler 2-kader ten uitvoer wordt gelegd.

Strijd tegen belastingontduiking en belastingfraude

Het centrale elektronische betalingsinlichtingensysteem - In een nieuw tabblad openen. biedt de belastingdiensten van de lidstaten nu gegevens die hen helpen om btw-fraude gemakkelijker op te sporen, met name in het kader van e-handel. Volgens de nieuwe regels moeten betalingsdienstaanbieders die diensten aanbieden in de EU toezicht houden op de ontvangers van grensoverschrijdende betalingen. Ze moeten ook informatie over grensoverschrijdende betalingen doorgeven aan de belastingdiensten van de lidstaten.

De strijd tegen belastingfraude en -misbruik is ook versterkt door nieuwe regelgeving die in december is goedgekeurd. De richtlijn snellere en veiligere vermindering van te veel ingehouden bronbelasting - In een nieuw tabblad openen. voert regels in die de inhoudingsprocedures in de EU efficiënter en veiliger maken voor investeerders, financiële intermediairs en nationale belastingdiensten. Dit zal het proces voor beleggers om een vermindering te krijgen van te veel ingehouden bronbelasting op grensoverschrijdende dividend- en rentebetalingen versnellen. Het zal ook het risico op dubbele belastingheffing voor belastingplichtigen verminderen en grensoverschrijdende investeringen vergemakkelijken, waardoor de kapitaalmarktenunie wordt versterkt.

Daarnaast omarmt de EU de digitale transitie als hulp bij fraudebestrijding en bij het ondersteunen van EU-bedrijven. Het voorstel inzake btw in het digitale tijdperk - In een nieuw tabblad openen., waarover op 5 november overeenstemming is bereikt, zal de behoefte aan meervoudige btw-registraties in verschillende lidstaten verminderen en het bestaande btw-éénloketmodel uitbreiden. Dit voorstel zal ook helpen om in de strijd tegen btw-fraude gebruik te maken van nieuwe digitale technologieën zoals e-facturering en digitale verslaglegging. De nieuwe regels vormen de eerste stap om de uitdagingen aan te pakken die voortvloeien uit de ontwikkeling van de platformeconomie en bij te dragen tot een gelijker speelveld tussen online- en traditionele kortetermijnaccommodatie- en vervoersdiensten. Ze zullen de overheidsfinanciën van de lidstaten ten goede komen en de administratieve en nalevingskosten voor EU-handelaren verlagen.