L-ISTORJA TA’ KIF INBNIET L-EWROPA
Niftakru + l-oriġini tagħna
L-oriġini tal-Ewropa kif nafuha llum tmur lura għal ħafna żmien.
Biex nifhmu x’tista’ toffrilna l-Ewropa tallum, huwa importanti li nkunu nafu kif twieldet.
L-ewwel tentattivi...
Uħud, bħal Karlu Manju u Napuljun, ippruvaw jgħaqqdu l-pajjiżi kollha tal-Ewropa f’nazzjon wieħed. Iżda ħafna drabi, dik l-Ewropa kien ir-riżultat ta’ gwerer imdemmija.
Fis-seklu 20, faqqgħu żewġ gwerer fil-kontinent Ewropew li mbagħad infirxu mad-dinja kollha. Għalhekk insejħulhom il-Gwerer Dinjija.
L-Ewwel Gwerra Dinjija seħħet bejn l-1914 u l-1918 u madwar 20 sena wara, faqqgħet it-Tieni Gwerra Dinjija.
Kont taf li l-isem “Ewropa” ġej millmitoloġija Griega?
Europa kienet prinċipessa l-ġmiel tagħha li kienet tgħix f’Tyr, fuq il-kosta Asjatika tal-Mediterran (il-Libanu). Zeus, ir-re talallat, sar iħobbha. Irnexxielu jisseduċiha u jeħodha miegħu l-Greċja. Mill-imħabba tagħhom twieldu tlett itfal u bis-saħħa tal-prinċipessa, il-kontinent kiseb ismu: Ewropa.
It-Tieni Gwerra Dinjija
Wara t-Tieni Gwerra Dinjija, fl-1945, l-Ewropa kienet imfarrka.
Din il-gwerra orribbli li damet 6 snin ħalliet 20 miljun tifel u tifla orfni, toroq kompletament meqruda, nies mejtin bil-ġuħ u maħruba minn pajjiżhom. Kien hemm qerda sħiħa. Kollox kellu jerġa’ jinbena.
Żewġ blokok kontra xulxin
Wara l-1945, l-Ewropa sabet il-paċi, iżda nqasmet f’żewġ blokok: l-Ewropa tal-Lvant u l-Ewropa tal-Punent. Il-linja tal-firda kienet tgħaddi mill-Ġermanja.
B’hekk il-Ġermanja spiċċat maqsuma fi tnejn: il-Ġermanja tal-Lvant u l-Ġermanja tal-Punent.
Il-ħajja tan-nies kienet differenti ħafna minn naħa għall-oħra.
In-nies fil-Punent kif għexu fil-paċi, minkejja kollox?
Iżda, nistħajjilkom tgħidu, dan x’għandu x’jaqsam mal-Unjoni Ewropea?
Fid-9 ta’ Mejju 1950, statista Franċiż, Robert Schuman, kellu idea brillanti: il-Ġermanja tal-Punent u Franza setgħu jaħdmu flimkien fil-qasam tal-faħam u tal-azzar. B’hekk, ma tgħaddilhomx minn rashom li jiġġieldu aktar bejniethom.
L-Ewropa tal-Punent bdiet tinbena mill-ġdid b’mod paċifiku.
Mingħajr ma tpinġihom, semmi xi oġġetti differenti li wieħed jista’ joħloq millazzar:
Il-Komunità Ewropea tal-Faħam u l-Azzar
Fi ftit żmien, pajjiżi oħrajn bdew jipparteċipaw fil-proġett tal-faħam u tal-azzar: il-Belġju, l-Italja, il-Lussemburgu u n-Netherlands.
Fit-18 ta’ April 1951, dawn is-sitt pajjiżi ffirmaw dokument imsejjaħ “Trattat” li stabbilixxa l-Komunità Ewropea tal-Faħam u tal-Azzar (KEFA). Pass ieħor lejn il-paċi!
Il-pijunieri tal-UE
Iżda l-bini ta’ Ewropa magħquda ma kienx se jkun faċli. Dan kien jeħtieġ mexxejja viżjonarji verament impenjati – kemm irġiel kif ukoll nisa – biex jappoġġaw l-idea u jibdluha fi proġett komuni reali. Illum, meta niftakru fihom, nirreferu għalihom bħala “pijunieri tal-UE”. Min huma?
1A — 2D — 3E — 4B — 5E — 6F — 7C — 8A — 9D — 10E
Il-Komunità Ekonomika Ewropea (KEE)
Wara l-faħam u l-azzar, is-sitt pajjiżi ddeċidew li joħolqu suq kbir mingħajr fruntieri. Fl-1957, ħolqu l-Komunità Ekonomika Ewropea (KEE). “Ekonomika” tfisser li tikkonċerna l-flus, in-negozju, l-impjiegi u l-kummerċ.
L-ekonomija reġgħet qamet. Il-gwerra kienet xi ħaġa tal-passat. L-Ewropa tal-Punent kienet fil-paċi.
Il-Ħajt ta’ Berlin (ara l-mappa)
Tiftakar li wara t-Tieni Gwerra Dinjija, l-Ewropa nqasmet f’żewġ blokok li ma setgħux jifhmu lil xulxin?
Fl-1961, il-Ġermanja tal-Lvant bniet ħajt li qasam il-belt ta’ Berlin fi tnejn: Berlin tal-Lvant u Berlin tal-Punent. In-nies li kienu jgħixu hemmhekk ma setgħux jaqsmu aktar mil-Lvant għall-Punent. Il-Ħajt ta’ Berlin kien is-simbolu tal-Gwerra Bierda, is-separazzjoni bejn il-Lvant (komunisti) u l-Punent (kapitalisti).
Fil-Lvant, l-Istat kien is-sid ta’ kollox u jorganizza kollox: il-produzzjoni agrikola u industrijali, u t-tqassim tal-merkanzija. Fil-Punent, in-nies kienu liberi, setgħu jesprimu ruħhom, joħolqu kumpanija, jivvjaġġaw, jagħżlu lill-mexxejja tagħhom u jivvutaw.
L-ewwel tkabbir
L-Ewropa tal-Punent kienet qed tikber u pajjiżi oħrajn riedu jissieħbu mas-sitt membri oriġinali tal-KEE. Fl-1973, id-Danimarka, l-Irlanda, u r-Renju Unit(1) saru membri. Imbagħad, it-tkabbir lejn in-Nofsinhar tal-Ewropa beda bid-dħul tal-Greċja fl-1981, segwita minn Spanja u mill-Portugall fl-1986.
Il-waqgħa tal-Ħajt
Fl-1989, seħħ avveniment importanti ħafna fil-qalba tal-kontinent Ewropew: L-Ewropej tal-Lvant reġgħu ngħaqdu mal-Ewropej tal-Punent.
Il-Ħajt ta’ Berlin li kien jisseparahom kemm fiżikament kif ukoll politikament spiċċa. Eluf ta’ Berliniżi kissru l-ħajt u ltaqgħu mal-kompatrijotti tagħhom: il-Ġermanja reġgħet ingħaqdet. Kienet festa kbira għall-poplu fl-Ewropa.
Dan l-avveniment kien jindika t-tmiem tal-Komuniżmu fil-Ġermanja u, maż-żmien, ħafna pajjiżi tal-Lvant bdew bil-mod il-mod jingħaqdu mal-Unjoni Ewropea.
It-Twelid tal-Unjoni Ewropea
Fl-1992, permezz tat-Trattat ta’ Maastricht, il-Komunità Ekonomika Ewropea saret l-Unjoni Ewropea (UE).
It-tkabbir suċċessiv
Bejn l-1995 u l-2013, 16-il pajjiż ingħaqdu mal-Unjoni Ewropea. Peress li r-Renju Unit ħareġ mill-Unjoni Ewropea fl-2020, issa hemm 27 Stat Membru.
