Διάθεση κονδυλίων της ΕΕ μέσω ΜΚΟ: απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες για την ενίσχυση της διαφάνειας

Σύνοψη

Η Επιτροπή διαθέτει, κατ΄ εκτίμηση, το 1,7 % του προϋπολογισμού της ΕΕ και το 6,8 % των Ευρωπαϊκών Ταμείων Ανάπτυξης (ΕΤΑ) μέσω ΜΚΟ. Σε πολλούς τομείς πολιτικής, όπως η ανθρωπιστική και η αναπτυξιακή βοήθεια, το περιβάλλον, καθώς και η έρευνα και η καινοτομία, ΜΚΟ βοηθούν την Επιτροπή στον σχεδιασμό, την υλοποίηση και την παρακολούθηση των προγραμμάτων της ΕΕ. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, την περίοδο 2014‑2017 η Επιτροπή δέσμευσε 11,3 δισεκατομμύρια ευρώ για διάθεση μέσω ΜΚΟ. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει εκφράσει συχνά το ενδιαφέρον του για τις ΜΚΟ και τη χρηματοδότησή τους.

Στόχος του ελέγχου μας ήταν να αξιολογηθεί η διαφάνεια της χρησιμοποίησης των κονδυλίων της ΕΕ που αποτέλεσαν αντικείμενο συμβάσεων με ΜΚΟ. Αξιολογήσαμε τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή χαρακτηρίζει οντότητες ως ΜΚΟ, εξετάσαμε πού καταλήγουν τα κονδύλια της ΕΕ τα οποία διατίθενται μέσω ΜΚΟ, καθώς και κατά πόσον η Επιτροπή γνωστοποιούσε αυτές τις πληροφορίες με διαφανή τρόπο. Καλύψαμε τους κύριους τομείς πολιτικής στους οποίους κονδύλια της ΕΕ διατίθενται μέσω ΜΚΟ και εστιάσαμε ιδιαίτερα στον μεγαλύτερο τομέα, αυτόν της εξωτερικής δράσης.

Καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι δεν υπήρχε επαρκής διαφάνεια σε επίπεδο Επιτροπής όσον αφορά τη διάθεση κονδυλίων της ΕΕ μέσω ΜΚΟ.

Η κατάταξη μιας οντότητας ως ΜΚΟ στο λογιστικό σύστημα της Επιτροπής βάσει υπεύθυνης δήλωσης της ενδιαφερόμενης οντότητας, σε συνδυασμό με τους περιορισμένους ελέγχους της Επιτροπής καθιστούσαν αναξιόπιστο τον χαρακτηρισμό μιας οντότητας ως ΜΚΟ.

Στον τομέα της εξωτερικής δράσης, διαπιστώσαμε ότι η επιλογή από την Επιτροπή των έργων που θα υλοποιούσαν ΜΚΟ χαρακτηριζόταν, γενικώς, από διαφάνεια. Εντούτοις, οι διαφορετικές υπηρεσίες της Επιτροπής δεν εφάρμοζαν με ομοιόμορφο τρόπο τις διαδικασίες χορήγησης διαδοχικών επιχορηγήσεων. Επιπλέον, οι ελεγχθείσες διαδικασίες τις οποίες εφάρμοζαν οι οργανισμοί των Ηνωμένων Εθνών για την επιλογή των ΜΚΟ, δεν διακρίνονταν πάντοτε από διαφάνεια.

Οι συλλεγόμενες πληροφορίες σχετικά με τους πόρους της ΕΕ που αποτελούν αντικείμενο εκτέλεσης από ΜΚΟ δεν είναι ομοιογενείς. Ιδίως στον τομέα της εξωτερικής δράσης, η Επιτροπή δεν διέθετε ολοκληρωμένες πληροφορίες. Αυτό ίσχυε ιδιαιτέρως για τα δίκτυα διεθνών ΜΚΟ και τα έργα που υλοποιούνταν υπό έμμεση διαχείριση. Επιπλέον, στο πλαίσιο της έμμεσης διαχείρισης, η έλλειψη διαθέσιμων πληροφοριών δυσχέρανε τη διενέργεια ελέγχων από την Επιτροπή σχετικά με τις δηλωθείσες δαπάνες.

Οι πληροφορίες σχετικά με τα κονδύλια της ΕΕ που διατίθενται μέσω ΜΚΟ δημοσιεύονται σε αρκετά συστήματα, ωστόσο οι πληροφορίες που κοινοποιούνται είναι περιορισμένες. Στον τομέα της εξωτερικής δράσης, η Επιτροπή γνωστοποιούσε, κατά γενικό κανόνα, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα διαφάνειας, τα στοιχεία που αφορούσαν την ανθρωπιστική και την αναπτυξιακή βοήθεια.

Σε πέντε από τα έξι ελεγχθέντα έργα, οι οργανισμοί των Ηνωμένων Εθνών είτε δεν δημοσίευσαν είτε δημοσίευσαν μόνον εν μέρει τις συμβάσεις που ανατέθηκαν σε ΜΚΟ, και η Επιτροπή δεν εξακρίβωσε αν οι εν λόγω οργανισμοί εκπλήρωναν τη συγκεκριμένη υποχρέωση.

Βάσει των παρατηρήσεων που περιέχονται στην παρούσα έκθεση, διατυπώνουμε σειρά συστάσεων που αποσκοπούν στη βελτίωση της διαφάνειας της χρησιμοποίησης κονδυλίων της ΕΕ από ΜΚΟ. Συνιστούμε στην Επιτροπή τα εξής:

1. να βελτιώσει την αξιοπιστία των πληροφοριών σχετικά με τις ΜΚΟ, οι οποίες καταχωρίζονται στο λογιστικό σύστημά της,
2. να ελέγξει την εφαρμογή των κανόνων και των διαδικασιών που αφορούν τη χορήγηση διαδοχικών επιχορηγήσεων σε ΜΚΟ,
3. να βελτιώσει τις πληροφορίες που συλλέγονται σχετικά με τα κονδύλια της ΕΕ που διατίθενται μέσω ΜΚΟ, και
4. να υιοθετήσει μια ενιαία προσέγγιση όσον αφορά τη δημοσιοποίηση λεπτομερών στοιχείων σχετικά με τα κονδύλια που χορηγούνται σε ΜΚΟ και να επαληθεύει τη δημοσιοποίηση, από τους οργανισμούς των Ηνωμένων Εθνών, ακριβών και πλήρων στοιχείων σχετικά με τις συμβάσεις που συνάπτονται με ΜΚΟ οι οποίες χρησιμοποιούν κονδύλια της ΕΕ.

Εισαγωγή

Η έννοια της ΜΚΟ

Το ενδιαφέρον για τη διαφάνεια και τη χρηματοδότηση των ΜΚΟ αυξάνεται όλο και περισσότερο. Παραδείγματος χάριν, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ήδη δημοσιεύσει αρκετές μελέτες επί του θέματος¹, καθώς και ένα «σχέδιο έκθεσης για τον έλεγχο του προϋπολογισμού σχετικά με τη χρηματοδότηση των ΜΚΟ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ»².

Οι μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) αποτελούν σημαντικούς φορείς στην εκτέλεση του προϋπολογισμού της ΕΕ. Η Επιτροπή συνεργάζεται, μεταξύ άλλων εταίρων, με ΜΚΟ για τον σχεδιασμό, την υλοποίηση και την παρακολούθηση προγραμμάτων σε πολλούς τομείς πολιτικής της ΕΕ. Αυτό ισχύει ιδίως στους τομείς της αναπτυξιακής και της ανθρωπιστικής βοήθειας, αλλά και σε άλλους τομείς όπως του περιβάλλοντος, της έρευνας, της εκπαίδευσης και του πολιτισμού. Παρόλα αυτά, δεν υπάρχει επί του παρόντος σε επίπεδο ΕΕ ένας κοινός ορισμός της ΜΚΟ (βλέπε πλαίσιο 1).

Χρηματοδότηση της ΕΕ και ΜΚΟ

Οι ΜΚΟ εισπράττουν κονδύλια της ΕΕ κατά κύριο λόγο όταν ενεργούν ως φορείς υλοποίησης προγραμμάτων και έργων εξ ονόματος της Επιτροπής⁵. Επίσης, σε ορισμένες περιπτώσεις είναι οι τελικοί δικαιούχοι της δράσης της ΕΕ, παραδείγματος χάριν στο πλαίσιο προγραμμάτων ενίσχυσης της κοινωνίας των πολιτών.

Σύμφωνα με το λογιστικό σύστημα της Επιτροπής (ABAC), τα κονδύλια για τα οποία αναλήφθηκε η δέσμευση να διατεθούν μέσω ΜΚΟ ανήλθαν σε 11,3 δισεκατομμύρια ευρώ την περίοδο 2014‑2017 (βλέπε γράφημα 1). Εντούτοις, το ποσό αυτό αποτελεί απλώς μια εκτίμηση, όπως θα καταστεί σαφές στην ενότητα των παρατηρήσεων της παρούσας έκθεσης.

Σύμφωνα με το σύστημα ABAC, το μεγαλύτερο μέρος των κονδυλίων που διατίθενται σε ΜΚΟ προορίζονται για την εξωτερική δράση. Στον τομέα αυτό, οι ΜΚΟ εισπράττουν πόρους στο πλαίσιο του τομέα 4 – «Η Ευρώπη ως παγκόσμιος παράγοντας» – του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (ΠΔΠ), καθώς και από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης (βλέπε γράφημα 1). Οι σχετικές υπηρεσίες της Επιτροπής είναι η Γενική Διεύθυνση Διεθνούς Συνεργασίας και Ανάπτυξης, η Γενική Διεύθυνση Γειτονίας και Διαπραγματεύσεων για τη Διεύρυνση, η Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας και η Υπηρεσία Μέσων Εξωτερικής Πολιτικής (FPI) (βλέπε γράφημα 2).

Η έννοια της διαφάνειας

Η διαφάνεια είναι μια από τις αρχές του προϋπολογισμού που καθορίζονται στον δημοσιονομικό κανονισμό που εφαρμόζεται στον προϋπολογισμό της ΕΕ. Απαιτεί από την Επιτροπή να γνωστοποιεί, με κατάλληλο τρόπο και εγκαίρως, πληροφορίες για τους αποδέκτες των κονδυλίων της ΕΕ, μεταξύ άλλων και στις περιπτώσεις που με τα κονδύλια αυτά στηρίζονται δράσεις υλοποιούμενες από ΜΚΟ⁶. Υπό ευρύτερη προοπτική, η διαφάνεια πρέπει να καλύπτει το σύνολο της διαδικασίας και όλα τα στάδια της υλοποίησης, από την επιλογή των δράσεων που θα υλοποιήσουν οι ΜΚΟ έως τη συλλογή και τη γνωστοποίηση πληροφοριών για τις δράσεις αυτές.

Επιπλέον, στον τομέα της εξωτερικής δράσης, η διαφάνεια αποτελεί από μακρού μία από τις θεμελιώδεις αρχές στις οποίες βασίζεται η αποτελεσματικότητα της αναπτυξιακής βοήθειας. Η βελτίωση της διαφάνειας μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων διευκολύνει επίσης τον συντονισμό των χορηγών βοήθειας, καθώς και τη λογοδοσία όλων των δικαιούχων, συμπεριλαμβανομένων των ΜΚΟ (βλέπε πλαίσιο 2).

Εμβέλεια και τρόπος προσέγγισης του ελέγχου

Τα ενωσιακά κονδύλια που διαθέτει η Επιτροπή μέσω ΜΚΟ, περνούν συχνά από διαδικασία πολλών βαθμίδων. Στο πλαίσιο αυτό, εμφανίζεται ο κίνδυνος έλλειψης διαφάνειας, ιδίως κατά την επιλογή των αιτούντων που θα λάβουν χρηματοδότηση. Επιπλέον, υπάρχει, αφενός, ο κίνδυνος οι πληροφορίες που έχει στη διάθεσή της η Επιτροπή σχετικά με τα ποσά και τον σκοπό της χρηματοδότησης των ΜΚΟ να μην είναι πλήρεις ή αξιόπιστες και, αφετέρου, ο κίνδυνος της μη ίσης μεταχείρισης όλων των κατηγοριών ΜΚΟ.

Κύριος στόχος του ελέγχου μας ήταν να αξιολογηθεί η διαφάνεια της διάθεσης κονδυλίων της ΕΕ μέσω συμβάσεων με ΜΚΟ. Στο πλαίσιο αυτό, αξιολογήσαμε, κατ' αρχάς, τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή χαρακτηρίζει οντότητες ως ΜΚΟ, και στη συνέχεια εξετάσαμε πού καταλήγουν τα κονδύλια της ΕΕ τα οποία διατίθενται μέσω ΜΚΟ, καθώς και κατά πόσον η Επιτροπή γνωστοποιούσε αυτές τις πληροφορίες με διαφανή τρόπο.

Επιδιώξαμε να δώσουμε απάντηση στο εξής ερώτημα: «Γίνεται με διαφανή τρόπο η διάθεση χρηματοδότησης της ΕΕ μέσω ΜΚΟ;» Για τον σκοπό αυτό, το κύριο ερώτημα του ελέγχου αναλύθηκε στα ακόλουθα τρία υποερωτήματα:

1. Είναι αξιόπιστος ο χαρακτηρισμός οντοτήτων ως ΜΚΟ από την Επιτροπή;
2. Στον τομέα της εξωτερικής δράσης, είναι διαφανής η επιλογή των ΜΚΟ που υλοποιούν τις χρηματοδοτούμενες από την ΕΕ δράσεις;
3. Συλλέγει και γνωστοποιεί η Επιτροπή τις πληροφορίες για τη χρηματοδότηση της ΕΕ προς ΜΚΟ με τον κατάλληλο τρόπο;

Εξετάσαμε τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή χαρακτήριζε τις ΜΚΟ στα συστήματά της (πρώτο υποερώτημα). Αξιολογήσαμε τη διαφάνεια της διαδικασίας επιλογής των ΜΚΟ, αφενός, στις περιπτώσεις που η Επιτροπή υπέγραψε απευθείας σύμβαση με ΜΚΟ και, αφετέρου, στις περιπτώσεις που τα κονδύλια της ΕΕ αποτέλεσαν αντικείμενο διαδοχικής επιχορήγησης (δεύτερο υποερώτημα). Αξιολογήσαμε επίσης αν η Επιτροπή συγκέντρωνε πληροφορίες για τις δράσεις που υλοποιούν οι ΜΚΟ, τις έλεγχε και τις γνωστοποιούσε με τον κατάλληλο τρόπο (τρίτο υποερώτημα).

Καλύψαμε τους κυριότερους τομείς πολιτικής από την άποψη του όγκου των κονδυλίων για τα οποία αναλήφθηκε η δέσμευση να χρησιμοποιηθούν από ΜΚΟ (βλέπε γράφημα 2), καθώς και τις κύριες ΓΔ που εμπλέκονται στην εξωτερική δράση (ΓΔ Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας, ΓΔ Διεθνούς Συνεργασίας και Ανάπτυξης και ΓΔ Γειτονίας και Διαπραγματεύσεων για τη Διεύρυνση), και δύο επιπλέον ΓΔ που διαθέτουν σημαντικά ποσά σε ΜΚΟ: τη ΓΔ Έρευνας και Καινοτομίας και τη ΓΔ Εκπαίδευσης, Νεολαίας, Αθλητισμού και Πολιτισμού. Ο έλεγχος κάλυψε επίσης τη ΓΔ Περιβάλλοντος, επειδή εφαρμόζει ένα ειδικό πρόγραμμα παροχής στήριξης σε ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στον τομέα του περιβάλλοντος και της δράσης για το κλίμα. Τέλος, συμπεριλάβαμε στην εμβέλεια του ελέγχου και τη ΓΔ Προϋπολογισμού, επειδή πρόκειται για την υπηρεσία που είναι υπεύθυνη για το λογιστικό σύστημα που χρησιμοποιεί η Επιτροπή για την αναφορά στοιχείων για τη χρηματοδότηση των ΜΚΟ.

Συλλέξαμε αποδεικτικά στοιχεία μέσω εξέτασης εγγράφων και συνεντεύξεων σε αρκετές γενικές διευθύνσεις της Επιτροπής (ΓΔ Προϋπολογισμού, ΓΔ Διεθνούς Συνεργασίας και Ανάπτυξης, ΓΔ Γειτονίας και Διαπραγματεύσεων για τη Διεύρυνση, ΓΔ Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας, ΓΔ Έρευνας και Καινοτομίας, ΓΔ Εκπαίδευσης, Νεολαίας, Αθλητισμού και Πολιτισμού και ΓΔ Περιβάλλοντος), καθώς και στον Εκτελεστικό Οργανισμό Έρευνας (REA), τον Εκτελεστικό Οργανισμό Εκπαίδευσης, Οπτικοακουστικών Θεμάτων και Πολιτισμού (EACEA) και τον Εκτελεστικό Οργανισμό για τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (EASME).

Εστιάσαμε ιδιαιτέρως στον τομέα της εξωτερικής δράσης, δεδομένου ότι πρόκειται για τον τομέα στον οποίο, σύμφωνα με το λογιστικό σύστημα της Επιτροπής, υπάρχει η μεγαλύτερη δέσμευση κονδυλίων προς διάθεση μέσω ΜΚΟ (βλέπε γράφημα 1). Εξετάσαμε τις διαδικασίες που εφαρμόζονται για την επιλογή των δράσεων που θα υλοποιήσουν οι ΜΚΟ, τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για τη συλλογή πληροφοριών σχετικά με τη χρηματοδότηση ΜΚΟ, καθώς και την επακόλουθη γνωστοποίηση αυτών των πληροφοριών.

Στον τομέα της εξωτερικής δράσης, επικεντρωθήκαμε κυρίως στη χρηματοδότηση που δεσμεύθηκε από το 2014 και έπειτα, προκειμένου να εξετάσουμε δράσεις της τρέχουσας περιόδου προγραμματισμού. Εξετάσαμε 14 έργα που υλοποίησαν ΜΚΟ υπό άμεση διαχείριση⁹ (βλέπε παράρτημα I) και 6 έργα που υλοποίησαν οργανισμοί των Ηνωμένων Εθνών υπό έμμεση διαχείριση¹⁰, σχετικά με τα οποία επιλέχθηκαν 10 ΜΚΟ για να λάβουν διαδοχική επιχορήγηση (βλέπε παράρτημα II).

Η επιλογή των έργων αυτών έγινε σε δύο στάδια. Πρώτον, επιλέξαμε δύο χώρες στις οποίες θα πραγματοποιούσαμε επίσκεψη (την Αιθιοπία και τον Λίβανο), βάσει κριτηρίων όπως η αρμόδια ΓΔ, ο αναφερθείς όγκος της χρηματοδότησης που δεσμεύθηκε προς διάθεση μέσω ΜΚΟ και το εφικτό της πραγματοποίησης επίσκεψης ελέγχου. Δεύτερον, επιλέξαμε το δείγμα των προς έλεγχο έργων βάσει του μεγέθους των προϋπολογισμών, του επιτευχθέντος ποσοστού υλοποίησης, του εύρους των χρηματοδοτικών μέσων, των τρόπων διαχείρισης που χρησιμοποιήθηκαν και των διαφόρων επιπέδων υλοποίησης στα οποία παρενέβησαν οι ΜΚΟ.

Πραγματοποιήσαμε επισκέψεις ελέγχου στην Αιθιοπία και τον Λίβανο τον Φεβρουάριο του 2018, στο πλαίσιο των οποίων επισκεφθήκαμε τα τοπικά γραφεία της ΓΔ Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας, τις αντιπροσωπείες της ΕΕ, τα γραφεία αρκετών οργανώσεων των Ηνωμένων Εθνών στις χώρες αυτές, καθώς και εκπροσώπους διεθνών και τοπικών ΜΚΟ που συμμετέχουν στην υλοποίηση των χρηματοδοτούμενων από την ΕΕ έργων.

Παρατηρήσεις

Ο τρόπος χαρακτηρισμού οντοτήτων ως ΜΚΟ στα συστήματα της Επιτροπής δεν είναι αξιόπιστος

Εξετάσαμε τις διαφορετικές διαδικασίες που εφαρμόζουν οι υπηρεσίες της Επιτροπής για την καταχώριση στα συστήματά τους μη κυβερνητικών οργανώσεων, οι οποίες ενδέχεται να επιλεγούν για τη διάθεση χρηματοδότησης της ΕΕ. Εξετάσαμε αν υπήρχαν ειδικά συστήματα και προγράμματα για τις ΜΚΟ, καθώς και αν αυτά διέφεραν μεταξύ των υπηρεσιών που επισκεφθήκαμε, και ελέγξαμε τον τρόπο λειτουργίας τους, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο χαρακτηρίζονταν και καταχωρίζονταν οι οντότητες ως ΜΚΟ στα συστήματα της Επιτροπής.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η επιλεξιμότητα της χρηματοδότησης της ΕΕ δεν εξαρτάται από το καθεστώς της ΜΚΟ

Κατά γενικό κανόνα, οι ΜΚΟ υποβάλλουν αίτηση χρηματοδότησης στην Επιτροπή με τον ίδιο τρόπο όπως και οι άλλες οργανώσεις μέσω των οποίων διατίθενται κονδύλια της Επιτροπής. Και αυτό επειδή ο δημοσιονομικός κανονισμός που εφαρμόζεται στον προϋπολογισμό της ΕΕ δεν διακρίνει τους δικαιούχους με καθεστώς ΜΚΟ από τους λοιπούς δικαιούχους. Επιπροσθέτως, η Επιτροπή δεν διαθέτει στρατηγική ειδικά για τις ΜΚΟ, και οι υπηρεσίες της δεν έχουν καταλήξει σε κοινά κριτήρια σχετικά με την έννοια της «ΜΚΟ».

Μόνο δύο από τις ελεγχθείσες ΓΔ διαθέτουν προγράμματα απευθυνόμενα αποκλειστικά σε ΜΚΟ:

• Η ΓΔ Περιβάλλοντος διαθέτει ένα πρόγραμμα δράσης για επιχορηγήσεις λειτουργίας με σκοπό τη στήριξη ευρωπαϊκών ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στον τομέα του περιβάλλοντος και της δράσης για το κλίμα. Στο πλαίσιο αυτό, θεωρεί¹¹ ότι η ΜΚΟ είναι νομικό πρόσωπο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, ανεξάρτητη από οικονομική και πολιτική άποψη, ιδίως από κυβερνήσεις και δημόσιες αρχές, καθώς και από πολιτικά ή εμπορικά συμφέροντα και είναι νομίμως καταχωρισμένη.
• Η ΓΔ Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας παρέχει ανθρωπιστική βοήθεια μέσω αρκετών ΜΚΟ με τις οποίες έχει συνάψει συμφωνίες-πλαίσιο εταιρικής σχέσης. Η εν λόγω ΓΔ ακολουθεί τον ορισμό του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1257/96 του Συμβουλίου για την ανθρωπιστική βοήθεια, σύμφωνα με τον οποίο οι επιλέξιμες για χρηματοδότηση ΜΚΟ πρέπει να έχουν συσταθεί ως αυτόνομες οργανώσεις μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα σε κράτος μέλος σύμφωνα με την ισχύουσα σε αυτό το κράτος νομοθεσία¹².

Κατά την καταχώριση στο λογιστικό σύστημα, η Επιτροπή διενεργεί περιορισμένους ελέγχους στις υπεύθυνες δηλώσεις των οντοτήτων στις οποίες χαρακτηρίζονται ως ΜΚΟ

Δεν υφίσταται ακόμη κοινό σύστημα εγγραφής των αιτούντων

Όλοι οι αιτούντες χρηματοδότηση από την ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των ΜΚΟ, πρέπει να εγγραφούν προκειμένου να μπορούν να υποβάλουν αίτηση χρηματοδότησης στους διάφορους τομείς πολιτικής. Εντούτοις, οι γενικές διευθύνσεις τις οποίες ελέγξαμε δεν διαθέτουν ακόμη κοινό σύστημα εγγραφής των αιτούντων (βλέπε πλαίσιο 3).

Δεδομένου ότι τα συστήματα αυτά δεν είναι διασυνδεδεμένα, οι ΜΚΟ πρέπει να εγγράφονται χωριστά στο σύστημα κάθε γενικής διεύθυνσης με την οποία έχουν επαφές.

Επί του παρόντος βρίσκεται σε εξέλιξη ένα έργο της Επιτροπής, ο «ενιαίος χώρος ηλεκτρονικής ανταλλαγής δεδομένων» (Single Electronic Data Interchange Area-SEDIA), το οποίο θα παρέχει σε αιτούντες, υποψηφίους και υποβάλλοντες προσφορά ένα ενιαίο σημείο εισόδου για επικοινωνία με τις υπηρεσίες της. Το σύστημα αυτό θα χρησιμοποιείται τόσο για τις διαδικασίες σύναψης συμβάσεων όσο και για τις διαδικασίες επιχορήγησης.

Η Επιτροπή διενεργεί περιορισμένους μόνον ελέγχους σχετικά με την ορθότητα της καταχώρισης των οντοτήτων ως ΜΚΟ

Όταν ένας καταχωρισμένος αιτών χρηματοδότησης συνάπτει για πρώτη φορά σύμβαση με την Επιτροπή, δηλώνει ο ίδιος μια σειρά πληροφοριών. Η Επιτροπή επαληθεύει τις πληροφορίες που δήλωσε ο αιτών στα διαφορετικά συστήματα εγγραφής και δημιουργεί ένα δελτίο νομικού προσώπου στο σύστημα ABAC.

Στο εν λόγω σύστημα, οι νομικές οντότητες μπορούν να χαρακτηριστούν ΜΚΟ. Για να γίνει αυτό, μια οργάνωση πρέπει να δηλωθεί ως ΜΚΟ κατά την καταχώρισή της σε ένα από τα συστήματα. Προϋπόθεση για να χαρακτηριστεί μια νομική οντότητα ως ΜΚΟ είναι να έχει ταξινομηθεί στην κατηγορία των ιδιωτικών και μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα οργανώσεων. Οι υπηρεσίες επικύρωσης της Επιτροπής ελέγχουν αν πληρούται η εν λόγω προϋπόθεση. Πέραν αυτού, οι εν λόγω υπηρεσίες δεν προβαίνουν σε πρόσθετες εξακριβώσεις όσον αφορά τον χαρακτηρισμό της οργάνωσης ως ΜΚΟ, εκτός εάν οι γενικές διευθύνσεις θεωρούν το καθεστώς της ΜΚΟ κριτήριο για τη συμμετοχή σε πρόσκληση υποβολής προτάσεων¹³.

Το γεγονός ότι δεν γίνεται επαλήθευση του καθεστώτος της ΜΚΟ καθιστά αναξιόπιστες τις πληροφορίες της Επιτροπής σχετικά με τη χρηματοδότηση των ΜΚΟ. Παραδείγματος χάριν, στην περίπτωση του τομέα 1α του ΠΔΠ «Ανταγωνιστικότητα για την ανάπτυξη και την απασχόληση», οι μεγαλύτεροι δικαιούχοι που χαρακτηρίζονται ως ΜΚΟ στο σύστημα ABAC είναι ως επί το πλείστον ερευνητικά ιδρύματα και πανεπιστήμια, καθώς και μία συνεταιριστική εταιρεία. Τέτοιου είδους οντότητες δεν μπορούν να θεωρούνται πάντοτε ως ΜΚΟ. Μολονότι οι όροι «ΜΚΟ» και «ΟΚΠ» (οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών) χρησιμοποιούνται συχνά αδιακρίτως, οι ΜΚΟ αποτελούν υποσύνολο των ΟΚΠ, ενώ οι τελευταίες καλύπτουν ευρύτερη ομάδα οργανώσεων, στις οποίες περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων τα ερευνητικά ιδρύματα ή οι συνεταιρισμοί¹⁴.

Επιπλέον, δεδομένου ότι το πεδίο «ΜΚΟ» δεν είναι υποχρεωτικό στο σύστημα ABAC, η Επιτροπή δεν προσδιορίζει συστηματικά όλες τις ΜΚΟ ως τέτοιες σε όλα τα συστήματα πληροφοριών της. Παραδείγματος χάριν, σε δύο από τα ελεγχθέντα έργα μας¹⁵ δύο συμμετέχουσες ΜΚΟ, μολονότι είχαν δηλωθεί ως μη κυβερνητικές οργανώσεις στο σύστημα εγγραφής των αιτούντων (PADOR), δεν είχαν καταχωριστεί ως ΜΚΟ στο ABAC.

Στον τομέα της εξωτερικής δράσης, η διαδικασία επιλογής των έργων προς υλοποίηση από ΜΚΟ ήταν συνολικά διαφανής, ωστόσο υπήρχαν αδυναμίες όταν η επιλογή γινόταν από τρίτους

Η διαδικασία επιλογής από την Επιτροπή των έργων που θα υλοποιούνταν από ΜΚΟ ήταν γενικώς διαφανής

Διενεργήσαμε έλεγχο σε δείγμα έργων που υλοποίησαν ΜΚΟ στον τομέα πολιτικής της εξωτερικής δράσης, υπό την άμεση διαχείριση της Επιτροπής (βλέπε παράρτημα I). Αξιολογήσαμε τη διαφάνεια των διαδικασιών επιλογής, εξακριβώνοντας κατά πόσον οι δραστηριότητες που υλοποιήθηκαν και οι στόχοι που τέθηκαν συμφωνούσαν με τις στρατηγικές, καθώς και κατά πόσον οι διαδικασίες επιλογής ήταν αξιόπιστες, επαρκώς τεκμηριωμένες, βασισμένες σε σαφή κριτήρια επιλογής, καθώς και αν αξιοποιούσαν επαρκώς την προηγούμενη πείρα των ΜΚΟ. Σύνοψη της αξιολόγησης παρατίθεται στο παράρτημα III).

Οι διαδικασίες επιλογής οι οποίες εξετάστηκαν στον τομέα της αναπτυξιακής βοήθειας ήταν ως επί το πλείστον προσκλήσεις υποβολής προτάσεων¹⁶. Συμμορφώνονταν με τις απαιτήσεις του δημοσιονομικού κανονισμού και τις στρατηγικές της Επιτροπής, και χρησιμοποιούσαν, συνολικά, σαφή κριτήρια επιλογής τα οποία είχαν γνωστοποιηθεί σε όλους τους ενδιαφερομένους και διασφάλιζαν την ίση μεταχείριση των αιτούντων.

Εντοπίσαμε ορισμένες αδυναμίες όσον αφορά τη διαφάνεια στις εξετασθείσες διαδικασίες επιλογής του 2014, 2015 και 2016 της ΓΔ Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας. Τα προβλήματα που αφορούσαν την τεκμηρίωση της διαδικασίας επιλογής, είχαν ήδη διαπιστωθεί στο πλαίσιο παλαιότερου ελέγχου του ΕΕΣ¹⁷. Κατά συνέπεια, η ΓΔ Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας έλαβε διορθωτικά μέτρα, τα οποία οδήγησαν στην κατάρτιση σχεδίου δράσης και νέου υποδείγματος συνοπτικής αξιολόγησης για το 2017, το οποίο αναθεωρήθηκε περαιτέρω για το 2018, με σκοπό να τεκμηριώσει καλύτερα την ειδική αξιολόγηση για κάθε κριτήριο επιλογής.

Η επιχειρησιακή ικανότητα των αιτούντων είναι ένα από τα κριτήρια που οι ΓΔ Διεθνούς Συνεργασίας και Ανάπτυξης και ΓΔ Γειτονίας και Διαπραγματεύσεων για τη Διεύρυνση εφαρμόζουν στις διαδικασίες επιλογής τους. Οι επιτροπές αξιολόγησης εκτιμούν την ικανότητα αυτή βάσει της προηγούμενης πείρας που δηλώνουν οι αιτούντες, ωστόσο σπανίως ζητούν αποδεικτικά στοιχεία. Η ΓΔ Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας θεωρεί επίσης ότι η προηγούμενη πείρα αποτελεί συναφές κριτήριο αξιολόγησης.

Η Επιτροπή δεν επαληθεύει πάντοτε την ορθότητα των δηλώσεων όσον αφορά την προηγούμενη πείρα, επειδή τα συστήματά της για τις πληροφορίες διαχείρισης δεν διατηρούν όλες τις σχετικές πληροφορίες για τη χρηματοδότηση που εισέπραξαν οι ΜΚΟ και για τις δραστηριότητες που υλοποίησαν. Επομένως, οι πληροφορίες αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον σκοπό της επιλογής σε μάλλον περιορισμένο βαθμό.

Διαπιστώσαμε ότι η Επιτροπή είχε κάνει δεκτές ασυνέπειες και εσφαλμένες δηλώσεις σχετικά με την προηγούμενη πείρα, κατά την επιλογή δύο από τα ελεγχθέντα έργα¹⁸.

Σε ορισμένες περιπτώσεις διαπιστώθηκε έλλειψη διαφάνειας όσον αφορά τη χορήγηση διαδοχικών επιχορηγήσεων σε τρίτους που διαθέτουν το καθεστώς ΜΚΟ

Εξετάσαμε τον βαθμό διαφάνειας της διαδικασίας επιλογής των ΜΚΟ στις περιπτώσεις που η εν λόγω επιλογή δεν έγινε άμεσα από την Επιτροπή. Ακόμη, εξετάσαμε αν οι διαφορετικές υπηρεσίες της Επιτροπής εφάρμοζαν συστηματικά τις διαδικασίες διασφάλισης της διαφάνειας κατά την επιλογή των ΜΚΟ που θα λάμβαναν διαδοχικές επιχορηγήσεις. Επιπροσθέτως αξιολογήσαμε αν ο τρόπος επιλογής των ΜΚΟ εξασφάλιζε την ίση μεταχείριση των αιτούντων, αν οι υπηρεσίες της Επιτροπής βασίζονταν στην προηγούμενη πείρα τους για να βελτιώσουν την επιλογή και αν εξακρίβωναν κατά πόσον οι ΜΚΟ διέθεταν την αναγκαία ικανότητα για να υλοποιήσουν τη χρηματοδοτούμενη δράση.

Οι διαφορετικές υπηρεσίες της Επιτροπής δεν εφαρμόζουν ομοιόμορφα τις διαδικασίες χορήγησης διαδοχικών επιχορηγήσεων

Στο πλαίσιο της άμεσης διαχείρισης, όταν η Επιτροπή συνάπτει συμφωνίες επιχορήγησης με αναδόχους, συμπεριλαμβανομένων ΜΚΟ, ή λαμβάνει αποφάσεις επιχορήγησης που τους αφορούν, μεταξύ των δύο μερών δημιουργείται έννομη σχέση. Εντούτοις, σε ορισμένες περιπτώσεις ενωσιακά κονδύλια διατίθενται σε τρίτους με τη μορφή διαδοχικών επιχορηγήσεων. Στο πλαίσιο αυτού του είδους των διαδοχικών επιχορηγήσεων πρέπει να πληρούνται ειδικές προϋποθέσεις και να εξασφαλίζεται η διαφάνεια¹⁹. Παραδείγματος χάριν, το μέγιστο ποσό που μπορεί να καταβληθεί σε τρίτον δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 60 000 ευρώ, εκτός των περιπτώσεων που η οικονομική ενίσχυση αποτελεί τον κύριο στόχο της ενέργειας²⁰.

Μολονότι οι περισσότερες ελεγχθείσες υπηρεσίες της Επιτροπής²¹ εφαρμόζουν συστηματικά τους γενικούς κανόνες του δημοσιονομικού κανονισμού και τις κατευθυντήριες οδηγίες για τις επιχορηγήσεις που έχει εκδώσει η ΓΔ Προϋπολογισμού, η ΓΔ Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας τους ερμηνεύει διαφορετικά. Επικαλούμενη την ανάγκη η δράση της να αντικατοπτρίζει τις ειδικές ανάγκες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ανθρωπιστικής βοήθειας, η ΓΔ Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας θεωρεί ότι όλες οι δράσεις που ανατίθενται σε εταίρους υλοποίησης έχουν ως κύριο στόχο την οικονομική ενίσχυση τρίτων. Αυτό στην πράξη συνεπάγεται ότι δεν τηρεί το ανώτατο όριο των 60 000 ευρώ, επειδή θεωρεί ότι όλες οι διαδοχικές επιχορηγήσεις εμπίπτουν στην προαναφερθείσα εξαίρεση.

Βάσει της ερμηνείας αυτής, είναι δυνατή η χορήγηση διαδοχικών επιχορηγήσεων χωρίς περιορισμό στο συμβατικό ποσό ή στον αριθμό των επιπλέον βαθμίδων υλοποίησης. Η έλλειψη τέτοιου είδους περιορισμών στην ΓΔ Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας επηρεάζει τη διαφάνεια των διαδοχικών επιχορηγήσεων.

Οι διαδικασίες επιλογής των ΜΚΟ από τους οργανισμούς των Ηνωμένων Εθνών δεν ήταν πάντοτε διαφανείς

Στο πλαίσιο της έμμεσης διαχείρισης, ένας οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών που υποβάλλει αίτηση για χρηματοδότηση από την ΕΕ πρέπει να αποδείξει ότι διαθέτει ικανότητα χρηματοοικονομικής διαχείρισης και προστασίας των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ αντίστοιχη με εκείνη της Επιτροπής. Εφόσον πληροί αυτή την προϋπόθεση, μπορεί να επιλέγει τους εταίρους υλοποίησης (στους οποίους χορηγούνται διαδοχικές επιχορηγήσεις) σύμφωνα με τους κανόνες και τις διαδικασίες του²².

Στο ήμισυ των υπό έμμεση διαχείριση έργων που επιλέξαμε για έλεγχο (βλέπε παράρτημα II), διαπιστώσαμε έλλειψη διαφάνειας στις διαδικασίες των οργανισμών των Ηνωμένων Εθνών για την επιλογή των ΜΚΟ. Και αυτό, παρά το γεγονός ότι οι οργανισμοί είχαν αξιολογηθεί θετικά από την Επιτροπή. Σε αυτές τις τρεις περιπτώσεις²³, οι οργανισμοί των Ηνωμένων Εθνών είχαν προβεί σε απευθείας ανάθεση διαδοχικών επιχορηγήσεων σε ΜΚΟ, χωρίς να τηρήσουν τις δικές τους εσωτερικές διαδικασίες (βλέπε πλαίσιο 4).

Η Επιτροπή δεν συλλέγει ούτε επαληθεύει πάντοτε με τον κατάλληλο τρόπο τις πληροφορίες σχετικά με τα κονδύλια της ΕΕ που διατίθενται μέσω ΜΚΟ

Αξιολογήσαμε κατά πόσον η Επιτροπή γνώριζε πώς χρησιμοποιούνταν τα κονδύλια της ΕΕ που διαχειρίζονται ΜΚΟ, καθώς και αν οι πληροφορίες αυτές συλλέγονταν και επαληθεύονταν με τον κατάλληλο τρόπο. Για τον σκοπό αυτό, εξετάσαμε αν η Επιτροπή διέθετε ολοκληρωμένες πληροφορίες σχετικά με όλες τις ΜΚΟ που χρηματοδότησε, συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων που υλοποίησαν και των κονδυλίων που εισέπραξαν, καθώς και κατά πόσον χρησιμοποιούνται κατάλληλα συστήματα για τη συλλογή των εν λόγω πληροφοριών. Εξετάσαμε επίσης κατά πόσον οι πληροφορίες αυτές έδιναν στην Επιτροπή τη δυνατότητα να ελέγχει τις δηλωθείσες δαπάνες.

Στα συστήματα της Επιτροπής δεν καταχωρίζονται πάντοτε πληροφορίες σχετικά με τη χρηματοδότηση που εισέπραξαν όλοι οι δικαιούχοι μιας σύμβασης

Διαπιστώσαμε ότι οι υπηρεσίες της Επιτροπής τις οποίες ελέγξαμε διαχειρίζονταν τις επιχορηγήσεις μέσω διαφορετικών συστημάτων, τα οποία περιείχαν διαφορετικό όγκο πληροφοριών σχετικά με τη χρηματοδότηση που παρασχέθηκε στους δικαιούχους (βλέπε τέσσερα παραδείγματα στο πλαίσιο 5).

Κατά συνέπεια, οι πληροφορίες που συλλέγονται στα διαφορετικά συστήματα της Επιτροπής δεν είναι ομοιόμορφες και δεν επιτρέπουν πάντοτε την καταχώριση της χρηματοδότησης που εισέπραξαν όλοι οι δικαιούχοι των συμβάσεων.

Στον τομέα της εξωτερικής δράσης, η Επιτροπή δεν διαθέτει ολοκληρωμένες πληροφορίες για όλες τις ΜΚΟ που λαμβάνουν στήριξη

Σε αρκετά έργα του δείγματός μας, τόσο υπό άμεση όσο και υπό έμμεση διαχείριση, διαπιστώσαμε ότι η Επιτροπή διέθετε εσφαλμένες πληροφορίες για τους διαφορετικούς φορείς υλοποίησης της χρηματοδοτούμενης δράσης. Αυτό ίσχυε κυρίως για τα δίκτυα διεθνών ΜΚΟ, σχετικά με τα οποία τα συστήματα της Επιτροπής περιλάμβαναν πληροφορίες για τη δομή των οντοτήτων που είχαν αναλάβει την υλοποίηση, οι οποίες δεν αντικατόπτριζαν την πραγματική οργάνωσή τους.

Στις περιπτώσεις τεσσάρων από τα 14 έργα που εξετάσαμε στο πλαίσιο της άμεσης διαχείρισης²⁵, διαπιστώσαμε ότι οι ΜΚΟ που είχαν υπογράψει τις συμφωνίες επιχορήγησης είχαν αναθέσει την υλοποίηση των έργων σε άλλες οντότητες του ίδιου δικτύου, μέσω διαδοχικών επιχορηγήσεων, χωρίς οι πληροφορίες αυτές να έχουν καταχωριστεί στα συστήματα της Επιτροπής (βλέπε γράφημα 3).

Πηγή: ΕΕΣ.

Εντοπίσαμε επίσης τρεις περιπτώσεις μεταξύ των εν λόγω 14 έργων²⁶ όπου ο προσδιορισμός των εταίρων στα συστήματα της Επιτροπής προκαλούσε σύγχυση ή αναφερόταν σε διαφορετικές νομικές οντότητες εντός του ίδιου δικτύου διεθνών ΜΚΟ. Επομένως οι διαθέσιμες πληροφορίες σχετικά με τις οντότητες που υλοποίησαν τη δράση και τις οντότητες που εισέπραξαν τη χρηματοδότηση δεν ήταν σαφείς.

Επιπλέον, στις περιπτώσεις πέντε από τα έξι έργα που εξετάσαμε στο πλαίσιο της έμμεσης διαχείρισης²⁷, οι πληροφορίες που έλαβε η Επιτροπή από τους οργανισμούς των Ηνωμένων Εθνών δεν μας επέτρεψαν να διαπιστώσουμε το ύψος της ληφθείσας χρηματοδότησης ή ποιες δραστηριότητες υλοποίησε κάθε ΜΚΟ που ήταν δικαιούχος διαδοχικής επιχορήγησης (βλέπε παράρτημα III).

Στις περιπτώσεις των δύο από αυτά τα πέντε έργα, η Επιτροπή είχε ζητήσει επιπλέον πληροφορίες και διευκρινίσεις από τους οργανισμούς των Ηνωμένων Εθνών, ωστόσο οι απαντήσεις που έλαβε είτε δεν ήταν ικανοποιητικές είτε διαβιβάστηκαν μόνο μετά την ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων του έργου και κατόπιν επανειλημμένων αιτημάτων²⁸.

Στο πλαίσιο της έμμεσης διαχείρισης, η έλλειψη διαθέσιμων πληροφοριών δυσχέρανε τη διενέργεια ελέγχων από την Επιτροπή σχετικά με τις δηλωθείσες δαπάνες

Στην περίπτωση έργων υπό έμμεση διαχείριση από την Επιτροπή, οι συμβάσεις περιλαμβάνουν, κατά γενικό κανόνα, ένα ποσοστό στον συνολικό προϋπολογισμό τους για την κάλυψη των γενικών εξόδων, με ανώτατο όριο το 7 %. Εντοπίσαμε πέντε περιπτώσεις²⁹ επί συνόλου έξι που εξετάσαμε, στις οποίες είχαν δηλωθεί γενικά έξοδα για τις διάφορες βαθμίδες υλοποίησης, πρώτον για την εντεταλμένη οντότητα και δεύτερον για τις ΜΚΟ που έλαβαν διαδοχική επιχορήγηση³⁰.

Εξαιτίας της έλλειψης επαρκών πληροφοριών σχετικά με τις δαπάνες που δήλωσαν οι ΜΚΟ που ήταν δικαιούχοι διαδοχικής επιχορήγησης, η Επιτροπή δεν μπορούσε πάντοτε να επαληθεύει τις δαπάνες που δήλωσαν όλες οι ΜΚΟ που έλαβαν χρηματοδότηση, και, κατά συνέπεια, να εντοπίζει πιθανές περιπτώσεις δήλωσης δαπανών καθ' υπέρβαση των πραγματικών.

Οι πληροφορίες σχετικά με τα κονδύλια της ΕΕ που διατίθενται μέσω ΜΚΟ δημοσιεύονται σε αρκετά συστήματα, ωστόσο οι πληροφορίες που γνωστοποιούνται είναι περιορισμένες

Αξιολογήσαμε κατά πόσον η Επιτροπή είχε γνωστοποιήσει εγκαίρως ολοκληρωμένες πληροφορίες σχετικά με τα κονδύλια που αποτέλεσαν αντικείμενο σύμβασης με ΜΚΟ στους τομείς δράσης που ελέγξαμε. Στον τομέα της εξωτερικής δράσης, εξετάσαμε κατά πόσον η Επιτροπή τηρούσε τα διεθνή πρότυπα για τη διαφάνεια της βοήθειας κατά τη δημοσίευση πληροφοριών σχετικά με τα κονδύλια της ΕΕ που διατίθενται μέσω ΜΚΟ. Επαληθεύσαμε αν είχε ελέγξει την επάρκεια των πληροφοριών που διαβίβαζαν τρίτοι με το καθεστώς ΜΚΟ, οι οποίοι ήταν δικαιούχοι διαδοχικών επιχορηγήσεων από την ΕΕ. Επιπροσθέτως, όσον αφορά τα έργα που ελέγξαμε, επαληθεύσαμε τη συνοχή των στοιχείων που δημοσιεύθηκαν σε διαφορετικές διαδικτυακές πύλες σχετικές με τη διαφάνεια.

Πληροφορίες σχετικά με τη σύναψη συμβάσεων με ΜΚΟ δημοσιεύονται στο σύστημα δημοσιονομικής διαφάνειας, ωστόσο οι εν λόγω πληροφορίες είναι ελλιπείς

Κάθε χρόνο, η Επιτροπή δημοσιεύει στο σύστημα δημοσιονομικής διαφάνειας (ΣΔΔ) στοιχεία για τους δικαιούχους χρηματοδοτήσεων της ΕΕ στο πλαίσιο της άμεσης διαχείρισης σε όλους τους τομείς πολιτικής³¹ (βλέπε πλαίσιο 7). Δημοσιεύοντας εκ των υστέρων πληροφορίες για τους αποδέκτες πόρων της ΕΕ στο ΣΔΔ, η Επιτροπή συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις του δημοσιονομικού κανονισμού³².

Εντούτοις, το ΣΔΔ δεν παρέχει ολοκληρωμένες πληροφορίες για τη χρηματοδότηση που έλαβαν οι ΜΚΟ επειδή:

• δεν γνωστοποιούνται πληροφορίες σχετικά με τις πραγματικές πληρωμές,
• η κατηγορία δικαιούχων «ΜΚΟ» δημιουργήθηκε μόλις το 2016 και δεν χρησιμοποιείται συστηματικά, λόγω έλλειψης κριτηρίων για τον προσδιορισμό των ΜΚΟ, και
• δεν αναφέρονται οι οντότητες που λαμβάνουν χρηματοδότηση μέσω διαδοχικής επιχορήγησης.

Οι υπηρεσίες της Επιτροπής ακολουθούν διαφορετικές προσεγγίσεις όταν γνωστοποιούν τις χρηματοδοτήσεις στο ΣΔΔ. Σε περίπτωση σύναψης συμβάσεων με πολλαπλούς δικαιούχους, οι ΓΔ Έρευνας και Καινοτομίας, ΓΔ Περιβάλλοντος και ΓΔ Εκπαίδευσης, Νεολαίας, Αθλητισμού και Πολιτισμού (μέσω του EACEA) δημοσιοποιούν τα ονόματα όλων των δικαιούχων και περιλαμβάνουν ανάλυση των κονδυλίων. Η ΓΔ Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας δημοσιοποιεί το ποσό και την επωνυμία της ΜΚΟ με την οποία συνήψε η Επιτροπή τη συμφωνία επιχορήγησης, δεν γνωστοποιεί όμως πληροφορίες σχετικά με άλλους εταίρους υλοποίησης οι οποίοι ενδεχομένως υλοποιούν τμήμα ή και το σύνολο της δράσης (βλέπε γράφημα 3). Οι ΓΔ Γειτονίας και Διαπραγματεύσεων για τη Διεύρυνση και ΓΔ Διεθνούς Συνεργασίας και Ανάπτυξης αναφέρουν τα ονόματα των ΜΚΟ με τις οποίες συνήψε η Επιτροπή συμφωνίες επιχορήγησης, καθώς και τους λοιπούς αιτούντες. Ωστόσο, το ποσό της επιχορήγησης συνδέεται εξ ολοκλήρου με τον κύριο εταίρο, χωρίς ανάλυση ανά δικαιούχο.

Όσον αφορά και τα 14 έργα που εξετάστηκαν στο πλαίσιο της άμεσης διαχείρισης, διαπιστώσαμε ότι τα ποσά που δημοσιοποιήθηκαν στο ΣΔΔ συμφωνούσαν με τα ποσά που είχαν δεσμευθεί στις συμφωνίες επιχορήγησης. Εντούτοις, σε πέντε περιπτώσεις³³, ορισμένα στοιχεία σχετικά με το είδος δράσης ή τον τόπο εγκατάστασης ή την αρμόδια υπηρεσία είτε απουσίαζαν είτε ήταν εσφαλμένα.

Επιπλέον πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών σχετικών με τα αποτελέσματα, γνωστοποιούνται σε διαφορετικές διαδικτυακές πύλες για τη διαφάνεια

Πέραν του ΣΔΔ, η Επιτροπή δημοσιεύει πληροφορίες σχετικά με τις χρηματοδοτούμενες δράσεις σε διάφορες πλατφόρμες για τους διαφορετικούς τομείς πολιτικής. Παραδείγματος χάριν, στον τομέα της έρευνας, η Επιτροπή γνωστοποιεί πληροφορίες για τη χρηματοδότησή της μέσω του CORDIS, το οποίο είναι δημόσιο αποθετήριο και διαδικτυακή πύλη για τα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ ερευνητικά έργα και τα αποτελέσματά τους³⁴.

Στον τομέα της εξωτερικής δράσης, η Επιτροπή γνωστοποιεί πληροφορίες σχετικά με τη χρηματοδότηση των ΜΚΟ σε αρκετές διαδικτυακές πύλες για τη διαφάνεια της βοήθειας: στον ιστότοπο EU Aid Explorer³⁵, στο ευρωπαϊκό σύστημα πληροφοριών για την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών και καταστροφών (European Emergency Disaster Response Information System-EDRIS)³⁶, καθώς και στην υπηρεσία χρηματοδοτικής παρακολούθησης³⁷. Συνολικά, οι πληροφορίες που δημοσιοποιούνται σχετικά με τα ελεγχθέντα έργα συμφωνούν με τους πόρους που πράγματι χορηγήθηκαν.

Οι πληροφορίες για την ανθρωπιστική και αναπτυξιακή βοήθεια γνωστοποιούνται, γενικώς, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα σχετικά με τη διαφάνεια

Η Επιτροπή υποβάλλει στοιχεία σχετικά με την ανθρωπιστική και αναπτυξιακή βοήθεια ώστε να εκπληρώνει τις διεθνείς δεσμεύσεις της σχετικά με τη διαφάνεια της βοήθειας. Οι πληροφορίες διαβιβάζονται στα εργαλεία του ΟΟΣΑ «Creditor Reporting System»³⁸ και «Forward Spending Survey»³⁹, καθώς και στο αποθετήριο της πρωτοβουλίας για τη διαφάνεια της διεθνούς βοήθειας (ΠΔΔΒ)⁴⁰, σύμφωνα με τα διεθνή κοινά πρότυπα.

Η Επιτροπή δημοσίευσε στοιχεία για την ανθρωπιστική και αναπτυξιακή βοήθεια σύμφωνα με το κοινό πρότυπο της ΠΔΔΒ, ωστόσο ορισμένα εξ αυτών εμφάνιζαν αδυναμίες

Η Επιτροπή γνωστοποιεί τα στοιχεία για την ανθρωπιστική και αναπτυξιακή βοήθεια σύμφωνα με ένα κοινό πλαίσιο τυποποιημένης αναφοράς που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο της ΠΔΔΒ⁴¹, που αποτελεί μια παγκόσμια πρωτοβουλία για την αύξηση της διαφάνειας και της αποτελεσματικότητας της αναπτυξιακής συνεργασίας.

Συνολικά, η Επιτροπή δημοσιεύει στοιχεία σύμφωνα με το πρότυπο ΠΔΔΒ. Εντούτοις, διαπιστώσαμε ότι τα στοιχεία που κοινοποιούνται στο πλαίσιο της ΠΔΔΒ δεν περιλαμβάνουν πληροφορίες ούτε για τα καταπιστευµατικά ταμεία της ΕΕ ούτε για τα αποτελέσματα των έργων που χρηματοδοτήθηκαν⁴².

Όσον αφορά τα έργα του δείγματός μας, συγκρίναμε τα πραγματικά στοιχεία με τις πληροφορίες που δημοσιεύθηκαν στη φιλική προς το χρήστη διαδικτυακή πύλη της ΠΔΔΒ. Παρότι είχαν δημοσιευθεί πληροφορίες για όλα τα ελεγχθέντα έργα, εντοπίσαμε αρκετά σφάλματα στα ποσά των συμβάσεων⁴³, τις εκταμιεύσεις⁴⁴ και τις ημερομηνίες περάτωσης των έργων⁴⁵ (βλέπε πλαίσιο 8).

Οι πληροφορίες που δημοσίευαν οι οργανισμοί των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με τις συμβάσεις με ΜΚΟ ήταν ανεπαρκείς

Η Επιτροπή αναθέτει σε τρίτους την υλοποίηση έργων, στο πλαίσιο της έμμεσης διαχείρισης. Στις περιπτώσεις αυτές, η εντεταλμένη οντότητα έχει την ευθύνη της γνωστοποίησης πληροφοριών σχετικά με τις επιχορηγήσεις που έλαβε από την ΕΕ⁴⁶.

Επαληθεύσαμε τα στοιχεία που είχαν δημοσιοποιήσει οι εντεταλμένοι οργανισμοί των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με τα έξι έργα του δείγματος στο πλαίσιο της έμμεσης διαχείρισης (βλέπε παράρτημα II). Διαπιστώσαμε ότι, σε πέντε περιπτώσεις, οι οργανισμοί των Ηνωμένων Εθνών είτε δεν είχαν δημοσιεύσει⁴⁷ είτε είχαν δημοσιεύσει μόνον εν μέρει⁴⁸ τις απαιτούμενες πληροφορίες σχετικά με τις επιχορηγήσεις που είχαν λάβει οι ΜΚΟ με πόρους της ΕΕ (βλέπε πλαίσιο 9). Επιπλέον, η Επιτροπή δεν εξακρίβωσε κατά πόσον οι οργανισμοί των Ηνωμένων Εθνών είχαν εκπληρώσει αυτή την υποχρέωσή τους.

Συμπεράσματα και συστάσεις

Στο πλαίσιο του ελέγχου μας, εξετάσαμε τη διαφάνεια της διάθεσης κονδυλίων της ΕΕ μέσω ΜΚΟ. Μεταξύ άλλων, εξετάσαμε κατά πόσον ήταν αξιόπιστος ο χαρακτηρισμός από την Επιτροπή οντοτήτων ως ΜΚΟ, καθώς και αν ήταν διαφανής η διαδικασία επιλογής των ΜΚΟ που υλοποιούν τις χρηματοδοτούμενες από την ΕΕ δράσεις. Ακόμη, εξετάσαμε αν η διαδικασία συλλογής, ελέγχου και γνωστοποίησης πληροφοριών σχετικά με τις ΜΚΟ διεξαγόταν με τον κατάλληλο τρόπο. Καλύψαμε τους κύριους τομείς πολιτικής στους οποίους κονδύλια της ΕΕ διατίθενται μέσω ΜΚΟ, εστιάζοντας στον μεγαλύτερο τομέα, αυτόν της εξωτερικής δράσης.

Καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι δεν υπήρχε επαρκής διαφάνεια σε επίπεδο Επιτροπής όσον αφορά τη διάθεση κονδυλίων της ΕΕ μέσω ΜΚΟ.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η επιλεξιμότητα για χρηματοδότηση από την ΕΕ δεν εξαρτάται από το καθεστώς της ΜΚΟ. Η κατάταξη μιας οντότητας ως ΜΚΟ στο λογιστικό σύστημα της Επιτροπής βάσει υπεύθυνης δήλωσης της ενδιαφερόμενης οντότητας, σε συνδυασμό με τους περιορισμένους ελέγχους της Επιτροπής καθιστούσαν αναξιόπιστο τον χαρακτηρισμό μιας οντότητας ως ΜΚΟ (βλέπε σημεία 18 έως 27).

Δεν υπήρχε σε επίπεδο Επιτροπής ενιαίο σύστημα εγγραφής των αιτούντων χρηματοδότηση. Επιπλέον, τα διαφορετικά συστήματα που χρησιμοποιούνταν για την εγγραφή των εν λόγω αιτούντων, συμπεριλαμβανομένων των ΜΚΟ, δεν συνδέονταν μεταξύ τους (βλέπε σημείο 22).

Σύσταση 1 – Βελτίωση της αξιοπιστίας των πληροφοριών για τις ΜΚΟ

Η Επιτροπή πρέπει να ενισχύσει τις επιδόσεις και τη διαφάνεια των πληροφοριών που αναφέρει σχετικά με τις υλοποιούμενες από ΜΚΟ δράσεις της ΕΕ. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή πρέπει να λαμβάνει τις κατάλληλες πληροφορίες και να βελτιώσει την αξιοπιστία των πληροφοριών που περιλαμβάνει το λογιστικό σύστημά της σχετικά με τις ΜΚΟ στις οποίες διατίθενται κονδύλια της ΕΕ, μέσω των εξής:

1. συμπεριλαμβάνοντας, στις εσωτερικές κατευθυντήριες οδηγίες της για την επικύρωση των νομικών οντοτήτων, σαφή κριτήρια για τον χαρακτηρισμό μιας οντότητας ως ΜΚΟ στο σύστημα ABAC,
2. συμπεριλαμβάνοντας, στο πλαίσιο ενός ενιαίου συστήματος εγγραφής, την υποχρέωση (ή την επιλογή, στην περίπτωση ΜΚΟ που επικαλούνται λόγους ασφάλειας) των αιτούντων χρηματοδότηση από την ΕΕ να δηλώνουν την ιδιότητα της ΜΚΟ, αναφέροντας τα κριτήρια που θα χρησιμοποιούνται για τον χαρακτηρισμό μιας οργάνωσης ως ΜΚΟ.

Χρονοδιάγραμμα: έως το τέλος του 2020.

Στον τομέα της εξωτερικής δράσης, διαπιστώσαμε ότι η επιλογή από την Επιτροπή των έργων που θα υλοποιούσαν ΜΚΟ χαρακτηριζόταν, γενικώς, από διαφάνεια. Εντούτοις, σε ορισμένες περιπτώσεις διαπιστώθηκαν αδυναμίες (βλέπε σημεία 28 έως 33).

Διαπιστώσαμε ότι οι διαφορετικές υπηρεσίες της Επιτροπής δεν εφάρμοζαν ομοιόμορφα τις διαδικασίες χορήγησης διαδοχικών επιχορηγήσεων. Η ΓΔ Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας ερμήνευε τους κανόνες για τη χορήγηση οικονομικής στήριξης σε τρίτους ευρύτερα από άλλες γενικές διευθύνσεις, καθιστώντας δυνατή την ύπαρξη αρκετών βαθμίδων υλοποίησης χωρίς περιορισμό στο ύψος των διαδοχικών επιχορηγήσεων (βλέπε σημεία 35 και 37).

Οι διαδικασίες των ελεγχθέντων οργανισμών των Ηνωμένων Εθνών για την επιλογή των ΜΚΟ δεν ήταν πάντοτε διαφανείς (βλέπε σημεία 38 και 39).

Σύσταση 2 – Έλεγχος της εφαρμογής των κανόνων για τη χορήγηση διαδοχικών επιχορηγήσεων

Όταν η υλοποίηση μιας δράσης στο πλαίσιο της άμεσης διαχείρισης απαιτεί τη χορήγηση διαδοχικών επιχορηγήσεων, η Επιτροπή πρέπει:

1. να μεριμνά ώστε οι διαφορετικές υπηρεσίες της να ερμηνεύουν συνεκτικά τους ισχύοντες κανόνες του δημοσιονομικού κανονισμού, λαμβάνοντας υπόψη τις τομεακές ιδιαιτερότητες• συγκεκριμένα, όταν η υλοποίηση μιας δράσης απαιτεί την οικονομική στήριξη τρίτου, οι όροι της στήριξης αυτής πρέπει να καθορίζονται στη συμφωνία επιχορήγησης, σύμφωνα με τις διατάξεις του δημοσιονομικού κανονισμού του 2018.

Όταν οι οργανισμοί των Ηνωμένων Εθνών επιλέγουν δικαιούχους στο πλαίσιο της έμμεσης διαχείρισης, η Επιτροπή πρέπει:

2. να εξακριβώνει αν οι οργανισμοί αυτοί εφαρμόζουν ορθώς τους κανόνες και τις διαδικασίες τους για την επιλογή εταίρων υλοποίησης.

Χρονοδιάγραμμα: από τα μέσα του 2019 και εξής.

Η Επιτροπή δεν συνέλεγε ούτε εξακρίβωνε πάντοτε με τον κατάλληλο τρόπο τις πληροφορίες σχετικά με τις ΜΚΟ. Συγκεκριμένα, τα συστήματά της δεν επέτρεπαν πάντοτε την καταχώριση της χρηματοδότησης που εισέπρατταν όλοι οι δικαιούχοι των συμβάσεων (βλέπε σημεία 41 έως 42).

Όσον αφορά τον τομέα της εξωτερικής δράσης, η Επιτροπή δεν διέθετε ολοκληρωμένες πληροφορίες για τη χρηματοδότηση που εισέπραξαν και τις δραστηριότητες που υλοποίησαν όλοι οι φορείς υλοποίησης. Αυτό ίσχυε ιδιαιτέρως για τα δίκτυα διεθνών ΜΚΟ και τα έργα που υλοποιούνταν υπό έμμεση διαχείριση. Επιπλέον, στο πλαίσιο της έμμεσης διαχείρισης, η έλλειψη διαθέσιμων πληροφοριών δυσχέρανε τη διενέργεια ελέγχων από την Επιτροπή σχετικά με τις δηλωθείσες δαπάνες (βλέπε σημεία 43 έως 49).

Σύσταση 3 – Βελτίωση των πληροφοριών σχετικά με τα κονδύλια που διατίθενται μέσω ΜΚΟ

Η Επιτροπή πρέπει να βελτιώσει τις πληροφορίες που συλλέγει σχετικά με τις χρηματοδοτούμενες ΜΚΟ. Για τον σκοπό αυτό, πρέπει:

1. να μεριμνήσει ώστε στα διαφορετικά συστήματα διαχείρισης των συμβάσεων να μπορούν να καταχωρίζονται οι χρηματοδοτήσεις που λαμβάνουν όλοι οι δικαιούχοι (και όχι μόνο ο κύριος δικαιούχος) που έχουν σύμβαση με την ΕΕ, και οι πληροφορίες αυτές να μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τους σκοπούς της ανάλυσης και της επεξεργασίας.

Στον τομέα της εξωτερικής δράσης, η Επιτροπή πρέπει να βελτιώσει την ανιχνευσιμότητα των κονδυλίων. Για τον σκοπό αυτό, πρέπει:

2. στην περίπτωση δράσεων που υλοποιούν δίκτυα διεθνών ΜΚΟ, να προσδιορίζει στα συστήματά της τις οντότητες που όντως υλοποιούν τις χρηματοδοτούμενες δράσεις,
3. στην περίπτωση έργων που υλοποιούνται υπό έμμεση διαχείριση από οργανισμούς των Ηνωμένων Εθνών, να εξακριβώνει αν παρέχονται επαρκείς πληροφορίες σχετικά με τις έμμεσες δαπάνες που δήλωσαν οι ΜΚΟ που χρηματοδοτήθηκαν, γεγονός που θα επέτρεπε την αξιολόγηση των δαπανών που δήλωσαν όλοι οι φορείς υλοποίησης.

Χρονοδιάγραμμα: έως τα μέσα του 2021.

Οι πληροφορίες σχετικά με τα κονδύλια της ΕΕ που διατίθενται μέσω ΜΚΟ δημοσιεύονται σε αρκετά συστήματα, ωστόσο οι πληροφορίες που γνωστοποιούνται είναι περιορισμένες, με εξαίρεση τον τομέα της εξωτερικής δράσης (βλέπε σημεία 51 έως 56).

Η Επιτροπή γνωστοποιούσε, κατά γενικό κανόνα, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα διαφάνειας, τα στοιχεία που αφορούσαν την ανθρωπιστική και την αναπτυξιακή βοήθεια, ωστόσο ορισμένα στοιχεία είχαν αδυναμίες (βλέπε σημεία 58 έως 60).

Σε πέντε περιπτώσεις, οι εντεταλμένοι οργανισμοί των Ηνωμένων Εθνών είτε δεν δημοσίευσαν καθόλου είτε δημοσίευσαν μόνον εν μέρει τις συμβάσεις που ανατέθηκαν σε ΜΚΟ, και η Επιτροπή δεν επαλήθευσε αν οι εν λόγω οργανισμοί εκπλήρωσαν τη συγκεκριμένη υποχρέωση (βλέπε σημείο 62).

Σύσταση 4 – Εναρμόνιση και βελτίωση της ακρίβειας των δημοσιοποιούμενων πληροφοριών

Η Επιτροπή πρέπει:

1. να μεριμνήσει ώστε οι υπηρεσίες της να ακολουθούν ομοιόμορφη προσέγγιση όσον αφορά τη δημοσίευση στοιχείων στο σύστημα δημοσιονομικής διαφάνειας, εξασφαλίζοντας ότι αναφέρονται όλοι οι δικαιούχοι που έχουν σύμβαση με την ΕΕ, καθώς και το ποσό της χορηγηθείσας χρηματοδότησης.

Χρονοδιάγραμμα: έως τα μέσα του 2021.

Στον τομέα της εξωτερικής δράσης, η Επιτροπή πρέπει:

2. να βελτιώσει περαιτέρω τη συμμόρφωσή της με τα διεθνή πρότυπα για τη διαφάνεια της βοήθειας, αναφέροντας πληροφορίες σχετικά με τα αποτελέσματα των χρηματοδοτούμενων έργων και στοιχεία για τα καταπιστευματικά ταμεία της ΕΕ,
3. να εξακριβώνει αν οι οργανισμοί των Ηνωμένων Εθνών εκπληρώνουν την υποχρέωσή τους σχετικά με την κατάλληλη δημοσιοποίηση των συμβάσεων που ανατέθηκαν, οι οποίες περιλαμβάνουν χρηματοδότηση από την ΕΕ.

Χρονοδιάγραμμα: έως τα μέσα του 2021.

Η παρούσα έκθεση εγκρίθηκε από το Τμήμα V, του οποίου προεδρεύει ο Λάζαρος Στ. ΛΑΖΑΡΟΥ, Μέλος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, στο Λουξεμβούργο, κατά τη συνεδρίασή του της 5ης Δεκεμβρίου 2018.

Για το Ελεγκτικό Συνέδριο

Klaus-Heiner LEHNE
Πρόεδρος

Ακρωνύμια και συντομογραφίες

ΓΔ BUDG Γενική Διεύθυνση Προϋπολογισμού

ΓΔ Εκπαίδευσης και Πολιτισμού Γενική Διεύθυνση Εκπαίδευσης, Νεολαίας, Αθλητισμού και Πολιτισμού

ΓΔ Περιβάλλοντος Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος

ΓΔ Γειτονίας και Διαπραγματεύσεων για τη Διεύρυνση Γενική Διεύθυνση Γειτονίας και Διαπραγματεύσεων για τη Διεύρυνση

ΓΔ Διεθνούς Συνεργασίας και Ανάπτυξης Γενική Διεύθυνση Διεθνούς Συνεργασίας και Ανάπτυξης

ΓΔ Έρευνας και Καινοτομίας Γενική Διεύθυνση Έρευνας και Καινοτομίας

ΓΔ Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας

ΕΤΑ Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης

ΜΚΟ Μη κυβερνητική οργάνωση

ΟΚΠ Οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών

ΟΟΣΑ Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης

ΠΔΔΒ Πρωτοβουλία για τη διαφάνεια της διεθνούς βοήθειας

ΠΔΠ Πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο

ΣΔΔ Σύστημα δημοσιονομικής διαφάνειας

ABAC (accrual-based accounting) Σύστημα λογιστικής σε δεδουλευμένη βάση της Επιτροπής

CORDIS (Community Research and Development Information Service) Υπηρεσία παροχής πληροφοριών στον τομέα της κοινοτικής έρευνας και ανάπτυξης

CRIS (Common External Relations Information System) Κοινό σύστημα πληροφόρησης εξωτερικών σχέσεων

EACEA Εκτελεστικός Οργανισμός Εκπαίδευσης, Οπτικοακουστικών Θεμάτων και Πολιτισμού

EASME Εκτελεστικός Οργανισμός για τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις

EDRIS (European Disaster Response Information System) Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών για την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών και καταστροφών

ERCEA Εκτελεστικός Οργανισμός του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας

PADOR (Potential Applicant Data On-line Registration) Σύστημα ηλεκτρονικής εγγραφής δυνητικών αιτούντων

REA Εκτελεστικός Οργανισμός Έρευνας

UNICEF Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Παιδιά

Παραπομπές

¹ Γενική Διεύθυνση Εσωτερικών Πολιτικών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, «EU financing for NGOs in the area of home affairs, security and migration»• Υπηρεσία Κοινοβουλευτικής Έρευνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, «Financial accountability of civil society organisations», Μάιος 2015• Γενική Διεύθυνση Εσωτερικών Πολιτικών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, θεματικό τμήμα δημοσιονομικών υποθέσεων, «Democratic Accountability and Budgetary Control of non-Governmental Organisations Funded by the EU Budget», Ιανουάριος 2017.

² Στο «Σχέδιο έκθεσης για τον έλεγχο του προϋπολογισμού σχετικά με τη χρηματοδότηση των ΜΚΟ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ» (2015/2345(INI) ζητείται από το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο να καταρτίσει ειδική έκθεση για τη διαφάνεια της χρηματοδότησης της ΕΕ που παρέχεται σε ΜΚΟ.

³ Οι διεθνείς οργανισμοί χρησιμοποιούν διαφορετικούς ορισμούς. Παραδείγματος χάριν, για τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) ως ΜΚΟ νοείται κάθε «μη κερδοσκοπική, εθελοντική ομάδα πολιτών που οργανώνεται σε τοπικό, εθνικό ή διεθνές επίπεδο» (https://outreach.un.org/ngorelations/content/about-us-0).

⁴ COM(1997) 241 τελικό της 6.6.1997, «Προώθηση του ρόλου των σωματείων και των ιδρυμάτων στην Ευρώπη», παράγραφος 2.3, σημεία α) έως ε).

⁵ Οι επιχορηγήσεις δράσης αντιστοιχούσαν στο 95 % των κονδυλίων που αποτέλεσαν αντικείμενο σύμβασης με ΜΚΟ στον γενικό προϋπολογισμό της ΕΕ (6,3 δισεκατομμύρια ευρώ επί συνόλου 6,6 δισεκατομμυρίων ευρώ) την περίοδο 2014‑2016.

⁶ Κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 966/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2012, σχετικά με τους δημοσιονομικούς κανόνες που εφαρμόζονται στον γενικό προϋπολογισμό της Ένωσης (ΕΕ L 298 της 26.10.2012, σ. 1), κεφάλαιο 8, άρθρο 35: «Δημοσίευση πληροφοριών περί των αποδεκτών και άλλων πληροφοριών».

⁷ Συμπεράσματα του Συμβουλίου όσον αφορά την κοινή θέση της ΕΕ σχετικά με το τέταρτο Φόρουμ υψηλού επιπέδου για την αποτελεσματικότητα της βοήθειας, τα οποία εγκρίθηκαν στις 14 Νοεμβρίου 2011.

⁸ Η Ευρωπαϊκή κοινή αντίληψη για την ανάπτυξη αποτελεί κοινή δήλωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών μελών της, η οποία παρέχει ένα ολοκληρωμένο κοινό πλαίσιο για την ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της ανάπτυξης.

⁹ Στο πλαίσιο της άμεσης διαχείρισης, η Επιτροπή είναι υπεύθυνη για όλα τα καθήκοντα εκτέλεσης του προϋπολογισμού της ΕΕ, τα οποία ασκούνται απευθείας από τις υπηρεσίες της, είτε στην έδρα της είτε στις αντιπροσωπείες της ΕΕ είτε μέσω εκτελεστικών οργανισμών της ΕΕ.

¹⁰ Στο πλαίσιο της έμμεσης διαχείρισης, η Επιτροπή αναθέτει καθήκοντα εκτέλεσης του προϋπολογισμού σε διεθνείς οργανισμούς, σε αναπτυξιακούς οργανισμούς των κρατών μελών της ΕΕ, σε χώρες-εταίρους ή άλλους φορείς.

¹¹ Βλέπε προσκλήσεις για την υποβολή προτάσεων σχετικά με επιχορηγήσεις λειτουργίας σε ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται ως επί το πλείστον στον τομέα του περιβάλλοντος και της δράσης για το κλίμα (π.χ. προσκλήσεις με τους κωδικούς LIFE-NGO-EASME-2014, LIFE-NGO-FPA-EASME-2017).

¹² Η δεύτερη απαίτηση προκειμένου οι ΜΚΟ να είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση στο πλαίσιο του εν λόγω κανονισμού είναι να έχουν την κύρια έδρα τους σε ένα κράτος μέλος ή σε τρίτη χώρα-δικαιούχο βοήθειας. Κατ' εξαίρεση, η έδρα μπορεί να ευρίσκεται σε άλλη τρίτη δωρήτρια χώρα.

¹³ Παραδείγματος χάριν, στις κατευθυντήριες οδηγίες της ΓΔ Διεθνούς Συνεργασίας και Ανάπτυξης για αιτούντες που συμμετέχουν σε προσκλήσεις υποβολής προτάσεων απαιτείται από τις ΜΚΟ να προσκομίσουν το καταστατικό τους ή άλλο ιδρυτικό έγγραφο καθώς και δικαιολογητικά έγγραφα. Οι επιτροπές αξιολόγησης ελέγχουν αν τα νομικά έγγραφα αντιστοιχούν στο είδος της οντότητας.

¹⁴ Στο COM(2012) 492 τελικό της 12.9.2012 «Οι ρίζες της δημοκρατίας και της διατηρήσιμης ανάπτυξης: συνεργασία της Ευρώπης με την κοινωνία των πολιτών στον τομέα των εξωτερικών σχέσεων» στην κατηγορία των ΟΚΠ κατατάσσονται, μεταξύ άλλων, ΜΚΟ, τοπικές οργανώσεις, οργανώσεις με βάση την πίστη, ιδρύματα, ερευνητικά ιδρύματα, συνεταιρισμοί, επαγγελματικές και επιχειρηματικές οργανώσεις.

¹⁵ Έργα αριθ. 7 και 16.

¹⁶ Το έργο 4 επιλέχθηκε στο πλαίσιο διαδικασίας απευθείας ανάθεσης.

¹⁷ Ειδική έκθεση αριθ. 15/2016, με τίτλο «Ήταν αποτελεσματική η διαχείριση από την Επιτροπή της ανθρωπιστικής βοήθειας προς τους πληθυσμούς που πλήττονται από συγκρούσεις στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών της Αφρικής;», σημεία 27‑29 (https:eca.europa.eu).

¹⁸ Έργα αριθ. 16 και 17.

¹⁹ Όπως ορίζεται στο άρθρο 137 του δημοσιονομικού κανονισμού και στο άρθρο 210 των κανόνων εφαρμογής του.

²⁰ Πρέπει να σημειωθεί ότι στον νέο δημοσιονομικό κανονισμό του 2018 έχει αλλάξει η διατύπωση αυτών των κανόνων και στο άρθρο 204 προβλέπεται ότι: «το μέγιστο ποσό της οικονομικής ενίσχυσης που μπορεί να καταβληθεί σε τρίτον, δεν υπερβαίνει τα 60 000 ευρώ […] Η υπέρβαση του ορίου [αυτού] είναι δυνατή όταν η επίτευξη των στόχων των ενεργειών θα ήταν διαφορετικά ανέφικτη ή εξαιρετικά δύσκολη.»

²¹ ΓΔ Έρευνας και Καινοτομίας, ΓΔ Περιβάλλοντος, ΓΔ Εκπαίδευσης, Νεολαίας, Αθλητισμού και Πολιτισμού, ΓΔ Γειτονίας και Διαπραγματεύσεων για τη Διεύρυνση και ΓΔ Διεθνούς Συνεργασίας και Ανάπτυξης.

²² Στο άρθρο 60, παράγραφος 2, στοιχείο δ), του δημοσιονομικού κανονισμού ορίζεται ότι οι εντεταλμένες οντότητες «εφαρμόζουν τους κατάλληλους κανόνες και τις διαδικασίες για την παροχή χρηματοδότησης από πόρους της Ένωσης με συμβάσεις, επιδοτήσεις και χρηματοδοτικά μέσα». Η συμμόρφωση με τη διάταξη αυτή επαληθεύεται μέσω εκ των προτέρων αξιολόγησης («αξιολόγηση κατά πυλώνες»), την οποία διενεργεί ανεξάρτητος ελεγκτής σύμφωνα με τους γενικούς όρους που καταρτίζει κάθε γενική διεύθυνση.

²³ Έργα αριθ. 9, 18 και 20.

²⁴ Οι επιχορηγήσεις λειτουργίας σε ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στον τομέα του περιβάλλοντος και της δράσης για το κλίμα έχουν πάντοτε ως αποδέκτη έναν μόνο δικαιούχο.

²⁵ Έργα αριθ. 4, 11, 12 και 13.

²⁶ Έργα αριθ. 11, 12 και 15.

²⁷ Έργα αριθ. 8, 9, 10, 18 και 19.

²⁸ Έργο αριθ. 8. Ο οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών παρείχε ικανοποιητικές απαντήσεις μετά το τρίτο αίτημα της ΓΔ Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας, έπειτα από την επιτόπια επίσκεψη των ελεγκτών.

²⁹ Έργα αριθ. 8, 9, 18, 19 και 20.

³⁰ Το Συνέδριο έχει ήδη επισημάνει τον κίνδυνο του διπλού καταλογισμού των έμμεσων δαπανών σε έργα που υλοποιούν, υπό έμμεση διαχείριση, τρίτοι που διαθέτουν το καθεστώς ΜΚΟ, στην ειδική έκθεση αριθ. 4/2018 με τίτλο «Συνδρομή της ΕΕ προς τη Μιανμάρ/Βιρμανία». Βλέπε επίσης σημείο 48 της ειδικής έκθεσης αριθ. 11/2017 του ΕΕΣ, με τίτλο «Καταπιστευματικό ταμείο Bêkou της ΕΕ για την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία: ελπιδοφόρο ξεκίνημα παρά τις όποιες αδυναμίες».

³¹ Σύστημα δημοσιονομικής διαφάνειας: http://ec.europa.eu/budget/fts/index_en.htm.

³² Άρθρο 35 του δημοσιονομικού κανονισμού που εφαρμόζεται στον γενικό προϋπολογισμό της Ένωσης και άρθρο 21 των κανόνων εφαρμογής του: «Δημοσίευση πληροφοριών περί των αποδεκτών και άλλων πληροφοριών».

³³ Έργα αριθ. 1, 2, 5, 14 και 15.

³⁴ Πηγή: https://cordis.europa.eu/

³⁵ https://euaidexplorer.ec.europa.eu/

³⁶ https://webgate.ec.europa.eu/hac/

³⁷ https://fts.unocha.org/ - υπό τη διαχείριση του γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για τον συντονισμό της ανθρωπιστικής βοήθειας (UNOCHA).

³⁸ https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=CRS1

³⁹ https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=FSS

⁴⁰ https://www.iatiregistry.org/

⁴¹ Η ΠΔΔΒ δρομολογήθηκε το 2008, έπειτα από το τρίτο Φόρουμ υψηλού επιπέδου για την αποτελεσματικότητα της βοήθειας που πραγματοποιήθηκε στην Άκκρα.

⁴² Τον Φεβρουάριο του 2018, η ΓΔ Διεθνούς Συνεργασίας και Ανάπτυξης γνωστοποίησε στην ΠΔΔΒ μια πρώτη δέσμη στοιχείων σχετικά με τα αποτελέσματα περισσότερων από 700 έργων.

⁴³ Έργα αριθ. 4, 5, 6, 7, 14, 15, 16 και 17.

⁴⁴ Έργα αριθ. 1, 2, 11, 12 και 13.

⁴⁵ Έργα αριθ. 7, 14 και 15.

⁴⁶ Σύμφωνα με τους γενικούς όρους που διέπουν τις συμφωνίες της Επιτροπής με τις εντεταλμένες οντότητες, οι τελευταίες υποχρεούνται να δημοσιεύουν, στον ιστότοπό τους ή στα συστήματά τους, λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τις επιχορηγήσεις που χρηματοδοτήθηκαν από την ΕΕ. Υποχρεούνται να γνωστοποιούν τον τίτλο της σύμβασης / του έργου, τη φύση και το αντικείμενό του, την επωνυμία και τον τόπο εγκατάστασης του δικαιούχου της επιχορήγησης, καθώς και το ποσό της σύμβασης. Στην περίπτωση δράσεων με πολλαπλούς χορηγούς βοήθειας, η δημοσιοποίηση ακολουθεί τους κανόνες της εντεταλμένης οντότητας.

⁴⁷ Έργα αριθ. 9, 18 και 20.

⁴⁸ Έργα αριθ. 8 και 19.

⁴⁹ Στο έγγραφο COM(2012) 492 final της 12.9.2012 «Οι ρίζες της δημοκρατίας και της διατηρήσιμης ανάπτυξης: συνεργασία της Ευρώπης με την κοινωνία των πολιτών στον τομέα των εξωτερικών σχέσεων», στην κατηγορία των ΟΚΠ κατατάσσονται, μεταξύ άλλων, οι ΜΚΟ, οι τοπικές οργανώσεις, οι οργανώσεις με βάση την πίστη, τα ιδρύματα, τα ερευνητικά κέντρα, οι συνεταιρισμοί, οι επαγγελματικές και επιχειρηματικές οργανώσεις.

⁵⁰ Σημείωση: οι επιλέξιμοι αιτούντες στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE δεν χρειάζεται να έχουν εγγραφεί ως ΜΚΟ. Πρέπει να πληρούν όλα τα κριτήρια επιλεξιμότητας προκειμένου να μπορούν να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα δράσης LIFE για επιχορηγήσεις λειτουργίας με σκοπό τη στήριξη ευρωπαϊκών ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στον τομέα του περιβάλλοντος και του κλίματος.

⁵¹ Οι διεθνείς οργανισμοί χρησιμοποιούν διαφορετικούς ορισμούς. Για παράδειγμα, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) περιγράφει ως ΜΚΟ οποιαδήποτε «μη κερδοσκοπική, εθελοντική ομάδων πολιτών που είναι οργανωμένη σε τοπικό, εθνικό ή διεθνές επίπεδο» (https://outreach.un.org/ngorelations/content/about-us-0).

⁵² Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Γενική Διεύθυνση Εσωτερικών Πολιτικών, Θεματικό Τμήμα Δ: δημοσιονομικές υποθέσεις, μελέτη με τίτλο «Democratic Accountability and Budgetary Control of Non-Governmental Organisations funded by the EU Budget» («Δημοκρατική λογοδοσία και έλεγχος του προϋπολογισμού των μη κυβερνητικών οργανώσεων που χρηματοδοτούνται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ»), 17 Νοεμβρίου 2016.

Κλιμάκιο ελέγχου

Οι ειδικές εκθέσεις του ΕΕΣ παρουσιάζουν τα αποτελέσματα των ελέγχων που αυτό διενεργεί επί των πολιτικών και προγραμμάτων της ΕΕ ή επί διαχειριστικών θεμάτων που αφορούν συγκεκριμένους τομείς του προϋπολογισμού. Το ΕΕΣ επιλέγει και σχεδιάζει τα εν λόγω ελεγκτικά έργα κατά τρόπον ώστε αυτά να αποφέρουν τον μέγιστο αντίκτυπο, λαμβανομένων υπόψη των κινδύνων για τις επιδόσεις ή για τη συμμόρφωση, του επιπέδου των σχετικών εσόδων ή δαπανών, των επικείμενων εξελίξεων και του πολιτικού και δημόσιου συμφέροντος.

Ο εν προκειμένω έλεγχος επιδόσεων διενεργήθηκε από το Τμήμα Ελέγχου V, του οποίου προεδρεύει ο Λάζαρος Στ. Λαζάρου, Μέλος του ΕΕΣ, και το οποίο εστιάζει στους τομείς της χρηματοδότησης και διοίκησης της EE. Επικεφαλής του ελέγχου ήταν η Annemie Turtelboom, Μέλος του ΕΕΣ, συνεπικουρούμενη από τους Dennis Wernerus, προϊστάμενο του ιδιαίτερου γραφείου της, Sabine Hiernaux-Fritsch, ανώτερο διοικητικό στέλεχος, Roberto Ruiz Ruiz, υπεύθυνο έργου, Eva Maria Coria Paramas, Erika Katalin Söveges, Maria-Luisa Gomez Valcarcel, ελέγκτριες και Francesco Zoia Bolzonello, ελεγκτή. Γλωσσική υποστήριξη παρασχέθηκε από τη Hannah Critoph.

Από αριστερά: Hannah Critoph, Roberto Ruiz Ruiz, Annemie Turtelboom, Erika Katalin Söveges, Dennis Wernerus.

Επικοινωνία

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ
12, rue Alcide De Gasperi
1615 Luxembourg
ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ

Τηλ:. +352 4398-1
Πληροφορίες: eca.europa.eu/el/Pages/ContactForm.aspx
Ιστότοπος: eca.europa.eu
Twitter: @EUAuditors

Περισσότερες πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχονται από το διαδίκτυο (https://europa.eu/european-union/index_el).

Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2018

© Ευρωπαϊκή Ένωση, 2018

Επιτρέπεται η αναπαραγωγή με αναφορά της πηγής. Για οποιαδήποτε χρήση ή αναπαραγωγή φωτογραφιών ή άλλου υλικού που δεν αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρέπει να ζητηθεί άδεια απευθείας από τους δικαιούχους των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΤΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΕ

Αυτοπροσώπως
Σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχουν εκατοντάδες κέντρα πληροφόρησης Europe Direct. Μπορείτε να βρείτε τη διεύθυνση του πλησιέστερου σε σας κέντρου στον δικτυακό τόπο https://europa.eu/european-union/index_el

Τηλεφωνικά ή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου
Η Europe Direct είναι μια υπηρεσία που απαντά στις ερωτήσεις σας για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μπορείτε να επικοινωνήσετε με αυτήν την υπηρεσία:

• καλώντας ατελώς τον αριθμό 00 800 6 7 8 9 10 11 (ορισμένα δίκτυα τηλεφωνίας ενδέχεται να χρεώνουν τις κλήσεις αυτές),
• καλώντας ατελώς τον αριθμό +32 22999696 ή
• μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από τον δικτυακό τόπο https://europa.eu/european-union/contact_el

ΒΡΕΙΤΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΕ

Στο διαδίκτυο
Πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση σε όλες τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ είναι διαθέσιμες στον δικτυακό τόπο Europa: https://europa.eu/european-union/contact_el

Στις εκδόσεις της ΕΕ
Μπορείτε να τηλεφορτώσετε ή να παραγγείλετε δωρεάν και επί πληρωμή εκδόσεις της ΕΕ στην ακόλουθη διεύθυνση: https://publications.europa.eu/el/publications. Μπορείτε να ζητήσετε πολλαπλά αντίγραφα δωρεάν εκδόσεων επικοινωνώντας με την υπηρεσία Europe Direct ή με το τοπικό σας κέντρο πληροφόρησης (βλ. https://europa.eu/european-union/contact_el).

Στη νομοθεσία της ΕΕ και σε σχετικά έγγραφα
Για πρόσβαση σε νομικές πληροφορίες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του συνόλου της ενωσιακής νομοθεσίας από το 1951 σε όλες τις επίσημες γλώσσες, μεταβείτε στον δικτυακό τόπο EUR-Lex, στην ακόλουθη διεύθυνση: http://eur-lex.europa.eu/homepage.html?locale=el

Στα δημόσια δεδομένα από την ΕΕ
Η Πύλη Δημόσιων Δεδομένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (http://data.europa.eu/euodp/el/data) παρέχει πρόσβαση σε σύνολα δεδομένων από την ΕΕ. Τα δεδομένα μπορούν να τηλεφορτωθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν δωρεάν, τόσο για εμπορικούς όσο και για μη εμπορικούς σκοπούς.