Instrumenty służące umiędzynarodowieniu MŚP
zapewniono dużo działań wspierających, lecz nie były one w pełni spójne ani skoordynowane

Streszczenie

I Małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) są ważnymi filarami unijnej gospodarki. Stanowią około 99% wszystkich przedsiębiorstw i przypada na nie 65% całkowitego zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw niefinansowych.

II Handel międzynarodowy to kluczowa siła napędowa unijnej gospodarki, a ponad 90 mln miejsc pracy zależy od eksportu. Pomimo swojego znaczenia dla gospodarki MŚP nie przyczyniają się do rozwoju handlu międzynarodowego w takim samym stopniu jak większe przedsiębiorstwa: udział MŚP w całkowitym eksporcie (według wartości) do państw niebędących członkami UE wynosi zaledwie 30%.

III Wkład UE w instrumenty ukierunkowane w szczególności na umiędzynarodowienie MŚP wyniósł około 850 mln euro w latach 2014–2020, w tym około 450 mln euro w ramach unijnego finansowania Europejskiej Sieci Przedsiębiorczości i 30 mln euro na rzecz inicjatywy Startup Europe. Uzupełnieniem tych instrumentów są działania UE ukierunkowane na wiele obszarów, w tym umiędzynarodowienie MŚP, i prowadzone przykładowo w ramach europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych, programu „Horyzont 2020” czy instrumentów polityki zagranicznej.

IV Niniejsze sprawozdanie to najnowsza publikacja z cyklu sprawozdań Europejskiego Trybunału Obrachunkowego dotyczących wsparcia na rzecz MŚP. Skoncentrowano się w nim na dwóch głównych instrumentach UE wspierających umiędzynarodowienie MŚP w okresie programowania 2014–2020, zarówno na jednolitym rynku UE, jak i w państwach niebędących członkami UE, a mianowicie na Europejskiej Sieci Przedsiębiorczości i inicjatywie Startup Europe. Umiędzynarodowienie MŚP jest przedmiotem dużego zainteresowania Parlamentu Europejskiego i innych właściwych zainteresowanych stron ze względu na jego znaczenie dla maksymalizacji potencjału wzrostu UE, w szczególności poprzez eksport. Oczekuje się, że kontrola przyczyni się do poprawy spójności i koordynacji programów UE w tym ważnym obszarze polityki oraz do wzmocnienia systemów monitorowania przez Komisję ogólnej realizacji jej strategii na rzecz umiędzynarodowienia MŚP już na wczesnym etapie okresu programowania.

V Trybunał przeprowadził kontrolę strategii UE na rzecz umiędzynarodowienia MŚP oraz dwóch z kluczowych inicjatyw w tej dziedzinie zarządzanych bezpośrednio przez Komisję, tj. Europejskiej Sieci Przedsiębiorczości oraz inicjatywy Startup Europe. Główne pytanie kontrolne brzmiało: czy wsparcie UE na rzecz umiędzynarodowienia MŚP miało spójny i skoordynowany charakter oraz czy skutecznie przyczyniło się do umiędzynarodowienia MŚP?

VI Kontrolerzy stwierdzili, że w strategii UE prawidłowo określono główne przeszkody utrudniające umiędzynarodowienie MŚP oraz że UE i państwa członkowskie wprowadziły wiele działań wspierających umiędzynarodowienie MŚP. Nie doszło jednak do skutecznego wdrożenia istotnych działań uwzględnionych w strategii. W szczególności nie istnieje aktualny wykaz wszystkich istotnych działań w tej dziedzinie, który pozwoliłby na wskazanie luk, obszarów pokrywania się działań oraz potencjalnych synergii między istniejącymi działaniami. Ponadto nie zawsze w wystarczającym stopniu zajmowano się kwestią stabilności finansowania działań UE, wskutek czego niektóre działania zostały przerwane pomimo pozytywnych wyników.

VII Europejska Sieć Przedsiębiorczości (EEN) osiągnęła swoje cele, ale nie jest jasne, w jakim stopniu przełożyło się to na promowanie umiędzynarodowienia MŚP. Ponadto wyniki EEN różnią się w poszczególnych krajach i konsorcjach, a członkowie EEN mogli skorzystać z dodatkowego wsparcia w niektórych obszarach – takich jak dostęp do finansowania. Współpraca między EEN a innymi instrumentami przebiega dobrze na szczeblu UE, ale gorzej między UE a instrumentami krajowymi.

VIII Inicjatywa Startup Europe odpowiada na potrzeby przedsiębiorstw typu start-up, lecz tylko w perspektywie krótkoterminowej – po okresie finansowania żaden z projektów nie był kontynuowany i ogólnie rzecz biorąc, występowały problemy związane z trwałością działań. Komisja nie ustanowiła ogólnej struktury koordynującej inicjatywę, co prowadzi do ograniczonej współpracy między różnymi projektami, jak również między inicjatywą Startup Europe a innymi instrumentami unijnymi i krajowymi. Monitorowanie wyników jest skuteczne jedynie na poziomie poszczególnych projektów, wobec czego informacje na temat ogólnych osiągnięć inicjatywy Startup Europe są ograniczone. Ponadto w niektórych przypadkach inicjatywa ta doprowadziła do przejęcia przedsiębiorstw typu start-up przez podmioty spoza UE.

IX Trybunał zaleca, by Komisja:

• poprawiła spójność, koordynację i trwałość wsparcia na rzecz umiędzynarodowienia MŚP oraz stan wiedzy na ten temat;
• zwiększyła widoczność Europejskiej Sieci Przedsiębiorczości, zacieśniła współpracę w ramach podobnych programów, zwiększyła dostęp do jej działań szkoleniowych i zasięg geograficzny głównych partnerów handlowych UE w państwach trzecich;
• poprawiła monitorowanie i długoterminową skuteczność inicjatywy Startup Europe.

Wstęp

01 Małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) są ważnymi filarami unijnej gospodarki. Około 99% wszystkich przedsiębiorstw w UE, generujących ponad połowę unijnego wyniku gospodarczego w sektorze niefinansowym, to MŚP. Te 21 mln firm zatrudnia około 100 mln osób, a zatem przypada na nie 65% całego zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw niefinansowych¹.

02 Umiędzynarodowienie jest istotnym czynnikiem pobudzającym wzrost w UE. Rozwój przedsiębiorstw wynikający z handlu międzynarodowego wywiera również pozytywny wpływ na zatrudnienie. W UE 56 mln miejsc pracy jest zależnych od handlu wewnątrzunijnego², a ponad 38 mln – od eksportu do państw niebędących członkami UE³. Chociaż nie są dostępne dokładne dane dotyczące udziału zatrudnienia w handlu międzynarodowym przypadającego na MŚP (zarówno w UE, jak i poza nią), szacuje się, że eksportujące MŚP odpowiadają jedynie za 30% wartości całego eksportu do państw niebędących członkami Unii⁴.

03 Rynki europejskie i światowe mają zatem istotne znaczenie dla rozwoju MŚP. Niewielki rozmiar tych przedsiębiorstw nie oznacza – lub nie powinien oznaczać – że nie mogą one próbować uzyskać takich samych korzyści z handlu transgranicznego jak większe przedsiębiorstwa. Biorąc bowiem pod uwagę skalę sektora MŚP, środki, które pomagają MŚP w rozwoju mogą mieć znaczny wpływ na zatrudnienie i wzrost gospodarczy w UE.

Bariery utrudniające umiędzynarodowienie MŚP

04 „Umiędzynarodowienie” to proces, w wyniku którego przedsiębiorstwa zyskują udział w rynkach międzynarodowych (w UE lub poza nią), co odbywa się głównie poprzez eksport, ale również za pośrednictwem importu i współpracy technicznej. Szereg czynników wewnętrznych i zewnętrznych może powstrzymywać MŚP przed angażowaniem się w umiędzynarodowienie z taką samą intensywnością jak większe przedsiębiorstwa. Do czynników tych należą: ogólny brak wiedzy na temat handlu międzynarodowego lub możliwości biznesowych w innych miejscach, skomplikowane prawo zagraniczne, systemy celne i inne bariery administracyjne, ograniczone zasoby i możliwości (w tym dostęp do finansowania), niechęć do podejmowania ryzyka oraz niska świadomość istnienia publicznych programów wsparcia. Pomoc, która pozwoli MŚP przezwyciężyć te przeszkody stanowi jeden z priorytetów UE, a przyczynić ma się do tego szereg inicjatyw ukierunkowanych na zaspokojenie ich potrzeb.

Strategia UE na rzecz umiędzynarodowienia MŚP

05 Ogólna polityka UE w zakresie umiędzynarodowienia MŚP, zarówno na jednolitym rynku, jak i poza UE, wywodzi się z programu Small Business Act (SBA)⁵. Jest to podstawa wsparcia dla MŚP, służąca zapewnieniu spójności pomiędzy wieloma instrumentami i działaniami UE promującymi międzynarodowy wzrost europejskich MŚP. W programie określono również zasady rządzące inicjatywami UE w tej dziedzinie (zob. ramka 1), a państwa członkowskie są zachęcane do stosowania podobnych zasad i priorytetów w ich własnych politykach wspierających umiędzynarodowienie MŚP.

06 W następstwie zasad określonych w programie Small Business Act (SBA), w 2011 r. Komisja wydała komunikat „Małe przedsiębiorstwo, wielki świat”, w którym ustanowiła unijną strategię na rzecz umiędzynarodowienia MŚP. Strategia ta miała na celu sprostanie wyzwaniom (rys. 1), zapewnienie spójności pomiędzy istniejącymi działaniami wspierającymi wzrost europejskich MŚP w wymiarze międzynarodowym oraz określenie zasad, które powinny regulować wszelkie inicjatywy UE w tej dziedzinie, począwszy od 2014 r.

07 Aby MŚP mogły sprostać zidentyfikowanym wyzwaniom, w strategii UE na rzecz ich umiędzynarodowienia określono następujące cele:

• zapewnienie europejskim MŚP łatwo dostępnych i odpowiednich informacji na temat sposobów rozszerzenia działalności na rynkach międzynarodowych;
• zwiększenie spójności istniejących działań ukierunkowanych na wsparcie;
• poprawa koordynacji, współpracy i opłacalności istniejących programów UE, programów UE i państw członkowskich oraz inicjatyw publicznych i prywatnych;
• wyeliminowanie luk w usługach wsparcia;
• ustanowienie równych warunków działania i zapewnienie równego wsparcia MŚP ze wszystkich państw członkowskich.

08 Ponadto w ramach strategii wyznaczono kluczowe zasady przewodnie, jakie powinny leżeć u podstaw wszelkich inicjatyw na szczeblu UE podejmowanych w tym obszarze:

• komplementarność i dodatkowość – wszelkie działania podejmowane na poziomie UE powinny uzupełniać działania realizowane przez państwa członkowskie lub organizacje prywatne na rzecz wspierania przedsiębiorstw, natomiast nie powinny ich powielać;
• pomocniczość i odpowiedni podział pracy – wszelkie działania UE powinny wypełniać luki lub umacniać świadczone usługi wsparcia w przypadku, gdy inne publiczne lub prywatne organizacje nie zaspokajają zapotrzebowania lub zaspokajają je niedostatecznie;
• trwałość – usługi wsparcia przedsiębiorstw w UE powinny opierać się na widocznym zapotrzebowaniu na rynku. W perspektywie krótkoterminowej mogą być finansowane ze środków publicznych, z zastrzeżeniem przepisów rozporządzenia finansowego, lecz długoterminowo powinny być w możliwie największym stopniu samowystarczalne, aby uniknąć konkurowania z prywatnymi usługodawcami;
• efektywność w wykorzystaniu środków publicznych – zgodnie z zasadą należytego zarządzania finansami dla każdej działalności należy określić konkretne, wymierne, osiągalne, odpowiednie i określone w czasie (SMART) cele oraz zaplanować właściwą ocenę;
• równe warunki działania we wszystkich państwach członkowskich – należy zapewnić równe wsparcie na rzecz MŚP z całej Europy.

09 Komisja zobowiązała się do podjęcia szeregu działań w celu wdrożenia strategii i osiągnięcia powyższych celów. Działania te obejmowały rozpoczęcie dokładnego mapowania i późniejszą analizę istniejących działań wspierających na poziomie UE i na poziomie krajowym, wzmocnienie Europejskiej Sieci Przedsiębiorczości (EEN) jako głównego instrumentu UE na rzecz bezpośredniego wspierania umiędzynarodowienia MŚP oraz propagowanie klastrów i sieci ukierunkowanych na umiędzynarodowienie MŚP.

10 W latach 2015–2021 program SBA i strategię na rzecz umiędzynarodowienia uzupełniono szeregiem komunikatów dotyczących handlu międzynarodowego, jednolitego rynku, przedsiębiorstw typu start-up i przedsiębiorstw scale-up, dostępu do finansowania oraz innych tematów mających wpływ na umiędzynarodowienie MŚP (załącznik I). Wraz z programem SBA tworzą one ogólne ramy polityki Komisji w tej dziedzinie.

Główne instrumenty UE, role i obowiązki w zakresie wspierania umiędzynarodowienia MŚP

11 Unia Europejska wprowadziła szereg instrumentów wspierających umiędzynarodowienie MŚP, które różnią się znacznie pod względem podejścia i celów. Ich zakres sięga od sieci wsparcia zapewniających ogólne informacje i doradztwo po pomoc finansową i narzędzia informatyczne, a także portale i punkty pomocy dostarczające informacji na temat wymogów regulacyjnych w handlu międzynarodowym. Niektóre instrumenty są ukierunkowane wyłącznie na MŚP (a nawet na umiędzynarodowienie MŚP), podczas gdy w przypadku innych instrumentów MŚP stanowią tylko jeden z kilku obszarów wsparcia. Wkład UE w instrumenty ukierunkowane konkretnie na umiędzynarodowienie MŚP (EEN, inicjatywa Startup Europe, Europejska Sieć Klastrów, Centrum UE-Japonia ds. Współpracy Przemysłowej, Centrum MŚP UE w Chinach, sieć ELAN-LATAM, SIEĆ ENRICH, program EU Gateway, program Eurostars i Punkty Informacyjne IPR) wyniósł około 850 mln euro w latach 2014–2020.

12 Wielości instrumentów i działań w tej dziedzinie towarzyszy znaczna liczba organizacji i służb zarządzających nimi. Przegląd głównych instrumentów i odpowiedzialnych za nie agend UE znajduje się w tabeli 1, natomiast bardziej szczegółowy opis poszczególnych instrumentów – w załączniku II. Uzupełnienie instrumentów UE stanowią systemy wsparcia w państwach członkowskich, z których większość jest wdrażana za pośrednictwem krajowych i regionalnych organizacji promocji handlu (TPO) oraz stowarzyszeń MŚP.

13 Spośród wielu instrumentów UE na rzecz umiędzynarodowienia MŚP szczególne znaczenie mają EEN oraz inicjatywa Startup Europe. Stanowią one pierwszy punkt kontaktowy dla MŚP i przedsiębiorstw typu start-up, które poszukują wsparcia doradczego i sieci kontaktów w celu umiędzynarodowienia. W związku z tym kontrola Trybunału skoncentrowała się w szczególności na wspomnianych dwóch instrumentach.

Europejska Sieć Przedsiębiorczości

14 Europejska Sieć Przedsiębiorczości (EEN) jest podstawowym narzędziem Komisji w zakresie umiędzynarodowienia MŚP oraz największą na świecie siecią wsparcia dla MŚP o ambicjach międzynarodowych. Jej główny cel polega na świadczeniu takich usług o wartości dodanej, które zapewnią pomoc europejskim MŚP w zwiększeniu ich konkurencyjności, trwałości oraz zdolności innowacyjnych tak, aby mogły się one rozwinąć i prowadzić działalność gospodarczą w Europie i poza nią.

15 EEN zaczęła działać w 2008 r. W ramach COSME sieć uzyskała 385 mln euro na całościowe funkcjonowanie w latach 2015–2021, czyli około 55 mln euro rocznie. W tym samym czasie przeznaczano rocznie około 11 mln euro z programu „Horyzont 2020” na świadczone na rzecz MŚP usługi związane z innowacjami równolegle do finansowania przydzielonego przez organizacje uczestniczące w EEN (współfinansowanie unijne sięgało 60% budżetu EEN).

16 W latach 2015–2021 sieć zrzeszała ponad 600 organizacji członkowskich z ponad 60 krajów. Należą do nich agencje rozwoju regionalnego, bieguny technologiczne, organizacje wspierające innowacje, uniwersytety i instytuty badawcze, jak również izby handlowo-przemysłowe. Są one zgrupowane w konsorcjach regionalnych wybieranych w drodze otwartych zaproszeń do składania wniosków. Wszystkie konsorcja muszą być w stanie świadczyć wysokiej jakości usługi wsparcia dla przedsiębiorstw, a ich członkowie powinni posiadać udokumentowane doświadczenie w pracy z MŚP.

17 Usługi wsparcia świadczone przez EEN obejmują szerokie spektrum działań mających na celu świadczenie pomocy na rzecz MŚP w zakresie innowacji, rozwoju i zwiększania skali, zarówno w UE, jak i poza jej granicami. Obejmują one dostarczanie wiedzy fachowej, kontakty i wydarzenia zachęcające do nawiązywania międzynarodowych partnerstw, a także doradztwo w zakresie rynków międzynarodowych i innowacji (rys. 2).

Inicjatywa Startup Europe

18 W 2012 r. Komisja uruchomiła inicjatywę Startup Europe, aby pomóc zaawansowanym technologicznie przedsiębiorstwom typu start-up w rozwoju na rynkach europejskich i międzynarodowych. Potrzeby przedsiębiorstw typu start-up są inne niż potrzeby MŚP o ugruntowanej pozycji, przy czym przedsiębiorstwa te są bardziej narażone na ryzyko wykupu, zanim zdołają w pełni rozwinąć działalność na rynku międzynarodowym.

19 Aby pomóc przedsiębiorstwom typu start-up w osiągnięciu sukcesu rynkowego w UE i poza nią, w ramach inicjatywy Startup Europe zapewnia się finansowanie twórcom ekosystemów, czyli organizacjom, które łączą przedsiębiorstwa typu start-up w UE z inwestorami i innymi zainteresowanymi stronami, oraz udziela im informacji i wsparcia, których potrzebują, aby się rozwijać i umiędzynarodowić. W okresie programowania 2014–2020 w ramach inicjatywy Startup Europe wydano 30 mln euro na promocję 22 projektów, docierając do ponad 1000 przedsiębiorstw w około 60 ekosystemach przedsiębiorstw typu start-up w całej UE.

Zakres kontroli i podejście kontrolne

20 Niniejsze sprawozdanie opiera się na cyklu sprawozdań Europejskiego Trybunału Obrachunkowego dotyczących wsparcia na rzecz MŚP⁶. Skoncentrowano się w nim na umiędzynarodowieniu MŚP, zarówno na jednolitym rynku UE, jak i w państwach niebędących członkami UE, jak również działaniach wdrożonych w tym celu w okresie programowania 2014‑2020. Przeprowadzona kontrola została skoordynowana z kontrolą Trybunału dotyczącą wsparcia ze środków EFRR na rzecz konkurencyjności MŚP.

21 Zarówno Parlament Europejski, jak i Rada podkreśliły, jak ważne jest wspieranie innowacyjnych przedsiębiorstw typu start-up i MŚP, aby zmaksymalizować potencjał wzrostu UE. W przypadku Parlamentu znaczący wpływ umiędzynarodowienia MŚP na wzrost i zatrudnienie był przedmiotem szczególnego zainteresowania komisji handlu międzynarodowego i przemysłu, badań naukowych i energii. Trybunał spodziewa się, że uwagi i zalecenia wynikające z niniejszej kontroli przyczynią się do zwiększenia spójności i koordynacji wielu instrumentów UE w tej dziedzinie, w szczególności EEN i inicjatywy Startup Europe. Ponadto oczekuje, że kontrola wzmocni systemy monitorowania przez Komisję ogólnej realizacji jej strategii na rzecz umiędzynarodowienia MŚP na tym wczesnym etapie okresu programowania.

22 W ramach kontroli oceniono, czy wsparcie UE było spójne i skoordynowane oraz czy skutecznie przyczyniło się do umiędzynarodowienia MŚP. W szczególności kontrola miała na celu udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:

• czy wsparcie UE na rzecz umiędzynarodowienia MŚP jest spójne i skoordynowane;
• czy EEN i inicjatywa Startup Europe, jako dwa z kluczowych działań zarządzanych bezpośrednio przez Komisję, skutecznie przyczyniają się do umiędzynarodowienia MŚP?

23 Dowody na potrzeby kontroli zgromadzono w ramach:

• spotkań z ekspertami i przedstawicielami zainteresowanych stron, w tym głównych unijnych stowarzyszeń wspierających MŚP;
• przeglądów dokumentacji; pisemnych kwestionariuszy i ustrukturyzowanych rozmów ze służbami Komisji (DG GROW, TRADE, RTD, CNECT, REGIO i INTPA, Europejską Służbą Działań Zewnętrznych, Służbą ds. Instrumentów Polityki Zagranicznej), Agencją Wykonawczą Europejskiej Rady ds. Innowacji i ds. MŚP (EISMEA), EBI, EFI, TPO i stowarzyszeniami MŚP; ankiety przeprowadzonej wśród członków EEN na temat wkładu EEN w umiędzynarodowienie MŚP oraz koordynacji/współpracy EEN z głównymi instrumentami UE w tej dziedzinie (informacje dotyczące metodyki przeprowadzenia ankiety można znaleźć w załączniku II);
• ankiety przeprowadzonej wśród TPO na temat głównych instrumentów UE na rzecz umiędzynarodowienia MŚP oraz ich komplementarności z krajowymi instrumentami w tej dziedzinie (informacje dotyczące metodyki ankiety można znaleźć w załączniku II);
• analizy ciągłości i stabilności finansowania wybranych instrumentów geograficznych UE przedstawionych w tabeli 2 oraz projektów inicjatywy Startup Europe; analizy ich koordynacji i współpracy z Europejską Siecią Przedsiębiorczości.

Uwagi

Wdrożenie przez Komisję strategii na rzecz umiędzynarodowienia MŚP było niekompletne

24 W strategii na rzecz umiędzynarodowienia MŚP określono szereg wyzwań związanych z tą kwestią (zob. pkt 4). Aby im sprostać w strategii wyznaczono między innymi następujące cele:

• zapewnienie MŚP łatwo dostępnych i odpowiednich informacji na temat sposobów rozszerzenia działalności;
• zwiększenie spójności działań ukierunkowanych na wsparcie;
• wyeliminowanie luk w usługach wsparcia.

25 Aby osiągnąć te cele Komisja zobowiązała się w strategii na rzecz umiędzynarodowienia MŚP do podjęcia szeregu działań, takich jak na przykład:

• mapowanie aktualnej podaży usług wsparcia w celu zapewnienia bardziej racjonalnego i spójnego podejścia na przyszłość;
• utworzenie jednego wirtualnego punktu dostępu do informacji dla MŚP zamierzających prowadzić działalność gospodarczą poza granicami UE;
• zapewnienie większej spójności systemów wsparcia na poziomie UE w celu zwiększenia ich skuteczności;
• propagowanie klastrów i sieci ukierunkowanych na umiędzynarodowienie MŚP.

Brak jest pełnego przeglądu wsparcia na rzecz umiędzynarodowienia MŚP, a koordynacja jest niewystarczająca

26 Kiedy w 2011 r. Komisja rozpoczęła realizację strategii na rzecz umiędzynarodowienia MŚP, wskazała ponad 300 programów wsparcia o budżecie powyżej 2 mln euro, które pomagają w umiędzynarodowieniu przedsiębiorstw w UE i jej państwach członkowskich⁷. Od tego czasu ich liczba stale rośnie, co budzi obawy, że powstaną bardzo liczne, lecz słabo skoordynowane programy wsparcia w tej dziedzinie⁸.

27 W celu zwiększenia spójności między licznymi instrumentami oraz wskazania, które działania są potencjalnie powielane, a także określenia stopnia fragmentacji, luk i synergii Komisja zobowiązała się do przeprowadzenia dokładnego badania mapującego istniejące działania wspierające MŚP realizowane przez podmioty publiczne i prywatne, a następnie analizy mającej na celu określenie powielanych działań i stopnia fragmentacji, jak również luk i potencjalnych synergii w istniejących działaniach wspierających MŚP. Badaniem⁹ objęto wszystkie 27 państw członkowskich UE oraz 25 innych państw wybranych do analizy, a w jego wyniku opracowano wykaz 1156 usług wsparcia (734 w UE i 422 w innych państwach). Pomimo szerokiego zakresu badania stwierdzono, że nadal istnieją setki usług wsparcia, których nie można było uwzględnić w wykazie.

28 W 2015 r. Komisja opublikowała mniej rozbudowany przegląd pt. „Overview of EU instruments contributing to internationalisation of European Business”, który następnie zaktualizowano w latach 2017, 2019 i 2020¹⁰. Przegląd ten był użyteczny, jednak fakt, że nie obejmuje on instrumentów krajowych, ogranicza jego wartość pod względem zapewnienia spójności rozległego krajobrazu działań wspierających promowanych zarówno przez UE, jak i państwa członkowskie.

29 Działania promowane w państwach członkowskich poprzez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) są szczególnie istotne dla spójności i koordynacji z innymi działaniami UE w tym obszarze. Kontrolerzy stwierdzili, że chociaż EFRR stanowił największą część budżetu UE przeznaczonego na konkurencyjność MŚP, w tym umiędzynarodowienie¹¹, Komisja nie ustanowiła specjalnego kodu kategorii interwencji dla działań promujących umiędzynarodowienie MŚP za pośrednictwem EFRR w okresie programowania 2014‑2020. Wobec tego informacje na temat konkretnych projektów w tej dziedzinie nie były systematycznie udostępniane i nie były wykorzystywane do celów analizy i koordynacji. W rozporządzeniu (UE) 2021/1060¹² ujęto konkretny kod kategorii interwencji na okres programowania 2021–2027: „rozwój działalności gospodarczej MŚP i umiędzynarodowienie”, co prawdopodobnie zwiększy przejrzystość działań współfinansowanych przez UE w tej dziedzinie.

30 Pomimo znacznej liczby działań zapowiedzianych w strategii oraz przekrojowego charakteru polityki umiędzynarodowienia MŚP nie wyznaczono żadnej specjalnej służby Komisji, której zadaniem byłoby centralizowanie i koordynowanie wdrażania strategii. W rezultacie koordynacja pomiędzy służbami Komisji działała bardzo dobrze w niektórych obszarach (np. rozdziały dotyczące MŚP w umowach o wolnym handlu), ale gorzej w przypadku różnych sieci współfinansowanych przez UE, takich jak EEN, inicjatywa Startup Europe lub sieć ELAN, co przedstawiono w kolejnych częściach niniejszego sprawozdania.

Dostępność informacji na temat wsparcia na rzecz umiędzynarodowienia MŚP zwiększyła się, ale wiedza na temat korzyści płynących z umów o wolnym handlu (FTA) pozostaje ograniczona

31 Komisja zobowiązała się do podjęcia szeregu działań służących poprawie dostępu MŚP do informacji, których potrzebują, aby wejść na nowe rynki. W 2014 r. Komisja utworzyła portal poświęcony umiędzynarodowieniu MŚP, którego celem było zapewnienie MŚP użytecznych i dostępnych informacji na temat wszystkich usług, z których mogą korzystać w tej dziedzinie. Komisja miała jednak spore trudności w zapewnieniu aktualnych informacji na temat usług wsparcia w UE i poza nią świadczonych przez podmioty publiczne i prywatne. Ponadto dostarczanie danych dotyczących prywatnych usług wsparcia za pośrednictwem publicznego portalu, za który Komisja nie mogła ponosić odpowiedzialności, wiązało się z dodatkowymi wyzwaniami prawnymi. Trudności te doprowadziły do jego zamknięcia w 2017 r.

32 W 2020 r. Komisja uruchomiła portal Access2Markets, który łączy dawną bazę danych dotyczących dostępu do rynku i unijny punkt kontaktowy ds. handlu, a także obejmuje w ramach jednego narzędzia bazę danych w zakresie „reguł pochodzenia” oraz narzędzie do samooceny w zakresie „reguł pochodzenia” (ROSA)¹³ (zob. ramka 2). Oba narzędzia zostały bardzo pozytywnie ocenione przez respondentów ankiety Trybunału przeprowadzonej wśród członków EEN i krajowych organizacji ochrony handlu.

33 Wprowadzenie specjalnych rozdziałów dotyczących MŚP w FTA między UE a państwami trzecimi¹⁵ było znaczącym osiągnięciem w zakresie umiędzynarodowienia MŚP w okresie 2014–2020. Jak podkreślono w strategii na rzecz umiędzynarodowienia MŚP, rozdziały te mają pomóc MŚP osiągnąć korzyści w ramach umów FTA płynące z wyeliminowania barier taryfowych i pozataryfowych, zapewniając jednocześnie kompleksowe ramy regulacyjne i mechanizmy instytucjonalne umożliwiające wykrywanie problemów we wdrażaniu postanowień.

34 Aby odnieść korzyści z FTA podpisanych przez UE, MŚP muszą uświadomić sobie zarówno potencjalne korzyści, jakie mogą z nich wyniknąć, jak i sposób, w jaki mają spełnić złożone wymogi, przykładowo dotyczące reguł pochodzenia. Podnoszenie poziomu wiedzy i komunikacja są wspólnym obowiązkiem Komisji, państw członkowskich, stowarzyszeń przedsiębiorców i TPO.

35 W 2019 r. w badaniu Komitetu Regionów/Eurochambers przeprowadzonym wśród przedstawicieli regionalnych i lokalnych zainteresowanych stron oraz krajowych i regionalnych izb handlowych w UE¹⁶ stwierdzono, że MŚP są nadal słabo poinformowane o FTA, przy czym ponad 70% respondentów stwierdziło „brak wystarczających informacji praktycznych na temat sposobu korzystania z umowy”¹⁷.

36 Z rozmów z Komisją oraz z jej odpowiedzi na pisemne kwestionariusze Trybunału wynika również, że wiedza na temat korzyści płynących z FTA dla MŚP nadal nie jest pełna. Dokładniej rzecz ujmując, FTA nie są jeszcze wystarczająco promowane, a portal Access2Market nie jest połączony z innymi portalami informacyjnymi dotyczącymi handlu, takimi jak strony internetowe krajowych TPO. Ponadto w badaniu Trybunału przeprowadzonym wśród krajowych TPO prawie 80% respondentów wyraziło życzenie większego wzajemnego dostosowania się UE i państw członkowskich, jeśli chodzi o promowanie FTA za pośrednictwem organu konsultacyjnego zajmującego się tą konkretną kwestią.

Nie wszystkie projekty osiągają trwałość i długoterminową ciągłość

37 Sieci finansowane przez UE w kontekście umiędzynarodowienia MŚP potrzebują czasu, aby nawiązać niezbędne kontakty i muszą być szeroko znane, aby mogły zapewnić cenne wsparcie MŚP. Ciągłość tę można zasadniczo osiągnąć na dwa różne sposoby: albo na usługi wsparcia zostanie przeznaczone długoterminowe finansowanie publiczne, albo dzięki nim zostanie wygenerowany dochód i w ten sposób staną się finansowo stabilne.

38 W strategii na rzecz umiędzynarodowienia MŚP wyraźnie preferuje się to drugie rozwiązanie, a trwałość jest jedną z kluczowych jej zasad. Zasada ta wymaga, aby usługi wsparcia przedsiębiorstw w UE opierały się na widocznym zapotrzebowaniu rynkowym. W perspektywie krótkoterminowej mogą one być finansowane z funduszy publicznych, z zastrzeżeniem przepisów rozporządzenia finansowego, ale powinny długoterminowo być w możliwie największym stopniu samowystarczalne. Nie wyklucza to ciągłego, długoterminowego finansowania innych instrumentów Komisji – takich jak EEN – w celu wsparcia umiędzynarodowienia MŚP.

39 Jednym z przykładów usług wsparcia, gdzie już na samym początku zawarto długoterminowe umowy o finansowaniu publicznym, jest Centrum UE-Japonia ds. Współpracy Przemysłowej oraz program EU Gateway/Business Missions to Japan, które działają od ponad 30 lat (zob. ramka 3).

40 Z drugiej strony Trybunał stwierdził, że zasadniczo ciągłość stanowiła problem w przypadku projektów współfinansowanych w ramach inicjatywy ELAN, ICI+ Azja Południowo-Wschodnia (ICI+SEA) i inicjatywy Startup Europe w okresie 2014–2020. We wszystkich tych projektach wykazano problemy z wypracowaniem wystarczających dochodów, a tym samym z osiągnięciem stabilności finansowej zgodnie z wymogami umowy o udzielenie dotacji. W rezultacie nie były one kontynuowane, mimo że w sprawozdaniach z monitorowania niektóre z nich oceniono raczej pozytywnie (zob. przykłady dotyczące ELAN i ICI+SEA w ramce 4 oraz pkt 67–70 dotyczące zaprzestania realizacji projektów w ramach inicjatywy Startup Europe).

41 Poziom zadowolenia określony przez kluczowe zainteresowane strony, takie jak członkowie EEN, w odniesieniu do instrumentów i działań krótkoterminowych wynosił poniżej 45% – był znacznie niższy niż w przypadku instrumentów i działań, które zapewniły długoterminową ciągłość (zob. tabela 2).

Strategia na rzecz umiędzynarodowienia MŚP nie była poddawana systematycznej ocenie

42 Aby pokierować wdrożeniem wszystkich działań zapowiedzianych w strategii na rzecz umiędzynarodowienia MŚP, Komisja zobowiązała się do monitorowania postępów i okresowej oceny skuteczności strategii przy udziale wszystkich głównych zainteresowanych stron.

43 Pomimo udziału w regularnych spotkaniach i forach z przedstawicielami MŚP i innymi zainteresowanymi stronami (np. tydzień europejskich MŚP, zgromadzenie MŚP i regularne spotkania z krajowymi TPO), wdrożenie strategii nie było poddawane szczegółowej ani kompleksowej ocenie, jak opisano powyżej. W związku z tym brak jest kompleksowej sprawozdawczości na temat jej wdrożenia.

44 W maju 2021 r. Komisja opracowała dokument roboczy służb Komisji zatytułowany „Annual Single Market Report”. Jest to sprawozdanie z postępów we wdrażaniu strategii UE 2020 na rzecz przemysłu i MŚP. Przedstawione informacje na temat konkretnych działań promujących umiędzynarodowienie MŚP są jednak bardzo ogólne i niewystarczające do celów monitorowania i oceny.

EEN osiąga swoje główne cele, ale jej widoczność i zasięg w krajach trzecich nie są optymalne

EEN zrealizowała swoje ogólne cele, lecz nie osiągnęła jeszcze wystarczającej widoczności

45 Na okres 2015–2021 dla EEN wyznaczono dwa zestawy celów i kluczowych wskaźników efektywności (KPI):

• wskaźniki określone w rozporządzeniu COSME¹⁸ wraz z celami nadrzędnymi dla EEN jako całości (zob. tabela 3);
• cele w ramach „systemu poprawy wyników” uzgodnione na niższym szczeblu między EISMEA a poszczególnymi konsorcjami.

46 W końcowym sprawozdaniu z działalności EEN za 2020 r. Komisja odnotowała, że zagregowane cele nadrzędne zostały osiągnięte, ale nie podała żadnych informacji na temat postępów w zakresie rozpoznawalności EEN wśród MŚP.

47 Na poziomie konsorcjów EEN w końcowym sprawozdaniu z działalności za 2020 r. stwierdzono, że łącznie EEN osiągnęła z nadwyżką swoje cele w zakresie wskaźników, dla których określono wartości docelowe. Dane dotyczące liczby podpisanych umów o partnerstwie i usług doradczych świadczonych przez konsorcja pokazują jednak, że wyniki różnią się znacznie w zależności od kraju: od 24 osiągnięć na jednego pracownika (ekwiwalent pełnego czasu pracy) w Irlandii i 20 na Litwie, do dwóch, trzech lub czterech w wielu innych krajach. Owe różnice w wynikach przypisuje się kwestiom związanym z zarządzaniem konsorcjum, zmianom, które wywarły wpływ na organizacje koordynujące, oraz odejściu kluczowych pracowników.

48 Chociaż EEN zasadniczo osiągnęła swoje ogólne cele, nie można w pełni określić, w jakim stopniu przełożyło się to na rzeczywiste usprawnienia prowadzące do rozwoju MŚP na jednolitym rynku i poza nim. W ocenie okresowej programu COSME przeprowadzonej w 2017 r.²⁰ stwierdzono, że sieć była skuteczna, lecz w tym momencie zmierzenie jej całkowitego wpływu nie było możliwe. Innymi słowy, chociaż usługi świadczone przez EEN mogą prowadzić do wielu pozytywnych rezultatów, takich jak zwiększanie skali, wzmocnienie innowacyjności i poprawa zdolności, trudno jest wskazać ich bezpośrednie powiązanie z każdym z tych elementów, ponieważ usługi EEN odgrywają jedynie rolę wspierającą, zaś konkretne wyniki nadal muszą zostać osiągnięte przez same MŚP.

49 Zwiększenie poziomu wiedzy zainteresowanych stron na temat EEN nadal pozostaje celem Komisji. W związku z tym organizacje uczestniczące są zobowiązane do podejmowania takich działań w ramach EEN, które charakteryzują się wysokim stopniem widoczności. W 2015 r. jedynie 8% MŚP objętych badaniem Eurobarometru w owym roku wiedziało o EEN, a dodatkowo liczba ta znacznie różniła się w poszczególnych państwach członkowskich. Kontrola w zakresie komunikacji EASME przeprowadzona w latach 2017–2018 ujawniła, że wiele stron internetowych członków EEN nie spełniało systematycznie wymogów dotyczących widoczności. Ustalenia te potwierdziła kontrola przeprowadzona przez Trybunał: tylko na dziesięciu z 30 zbadanych przez kontrolerów stron internetowych wyeksponowano logo EEN i link do usług EEN na stronie głównej. Komisja nie opublikowała danych zaktualizowanych względem poziomu odniesienia w zakresie poziomu wiedzy.

Koordynacja pomiędzy EEN a instrumentami krajowymi nie jest w pełni wykorzystana

50 Koordynacja pomiędzy EEN a innymi instrumentami unijnymi, krajowymi i regionalnymi jest istotna dla zapewnienia spójnego, kompleksowego i komplementarnego zakresu wsparcia na rzecz umiędzynarodowienia MŚP. Chociaż nie jest to wymóg formalny, konsorcja EEN zachęca się do włączania organizacji wspierających MŚP w ich regionie do sieci, aby rozszerzać ich zasięg w otoczeniu biznesowym. Ponadto wnioskodawcy EEN muszą dopilnować, by przez swoje działania nie powielać usług już świadczonych przez inne organizacje na tym samym obszarze geograficznym. Zachęca się ich też do ścisłej współpracy i regularnych kontaktów z przedstawicielami innych sieci UE w ich regionie, takimi jak krajowe punkty kontaktowe programu ramowego w zakresie badań naukowych oraz organy pośredniczące i instytucje zarządzające EFRR, a także do regularnych kontaktów z nimi. W przewodniku EEN dla wnioskodawców²¹ podkreślono, że będzie się to wiązało z wysokim stopniem regularnego zaangażowania zainteresowanych stron w działania EEN na wszystkich szczeblach (lokalnym, regionalnym i krajowym) oraz ze stałym dialogiem z innymi podmiotami świadczącymi usługi wsparcia.

51 Blisko 70% respondentów biorących udział w ankiecie przeprowadzonej wśród krajowych i regionalnych TPO uznało, że EEN zapewnia europejskim MŚP dodatkowość, wykraczającą poza możliwości krajowych struktur wsparcia umiędzynarodowienia. Wyrazili oni jednak również życzenie silniejszej integracji EEN z organizacjami krajowymi i regionalnymi państw członkowskich UE. Poziom zadowolenia respondentów był wysoki, jeżeli chodzi o współpracę z wieloma instrumentami UE wspierającymi umiędzynarodowienie MŚP (zob. tabela 2), jednak w ich odczuciu można by wzmocnić współpracę w szczególności z takimi instrumentami wsparcia jak inicjatywa Startup Europe oraz sieci ELAN i ENRICH.

52 W celu wsparcia działań EEN i zacieśniania współpracy na poziomie UE między Komisją a organizacjami działającymi w obszarze umiędzynarodowienia MŚP w latach 2015–2021 Komisja zawarła odrębne umowy dwustronne z tymi organizacjami, które zostały członkami stowarzyszonymi świadczącymi usługi na rzecz EEN. Ponadto Komisja mogła podpisać specjalne protokoły ustaleń z odpowiednimi organizacjami międzynarodowymi.

53 Do końca 2020 r. EEN zawarła umowy dwustronne lub umowy szczegółowe z siedmioma europejskimi członkami stowarzyszonymi, dwiema agencjami europejskimi, Punktami Informacyjnymi dotyczącymi praw własności intelektualnej (IPR) oraz kilkoma krajowymi członkami stowarzyszonymi. EEN podpisała również deklarację intencji dotyczącą współpracy z europejskimi ośrodkami innowacji cyfrowych (EDIH). Jednak do końca 2021 r. nie sformalizowano jeszcze żadnych porozumień z szeregiem instrumentów i sieci, w tym z siecią krajowych punktów kontaktowych, inicjatywą Startup Europe, siecią ENRICH, EBI i EFI (w celu promowania instrumentów finansowych UE za pośrednictwem EEN) oraz krajowymi i regionalnymi TPO państw członkowskich.

Zainteresowane strony wskazały na luki w zasięgu w krajach trzecich, a członkowie EEN informują o zróżnicowanej jakości usług

54 Obecność EEN na całym świecie ma kluczowe znaczenie dla jej zdolności wspomagania MŚP w uzyskiwaniu dostępu do rynków światowych. Działalność EEN obejmuje też państwa niebędące członkami COSME poprzez tworzenie ośrodków BCC. Ośrodki takie otrzymują od Komisji wsparcie niefinansowe na działania w ramach EEN, w szczególności pomoc i wsparcie techniczne oraz dostęp do narzędzi informatycznych, intranetu EEN, baz danych i innych usług online. EEN nie posiada środków ani kompetencji do tego, by zapewnić wsparcie finansowe ośrodkom BCC w państwach niebędących członkami UE. W związku z tym BCC są częściowo zależne od wsparcia finansowego, jakie mogą otrzymać od władz krajowych i z innych źródeł.

55 Na koniec 2020 r. EEN była reprezentowana w 65 krajach (głównie w tych, z którymi współpraca gospodarcza i – zazwyczaj – umowa handlowa leżą w interesie UE) za pośrednictwem 625 organizacji partnerskich. 427 z tych organizacji znajdowało się w państwach członkowskich UE, 92 w innych państwach COSME, 23 w Zjednoczonym Królestwie, a 73 (jako BCC) w 29 innych krajach (zob. rys. 3).

56 Nie ustanowiono wprawdzie żadnego konkretnego celu dotyczącego liczby BCC, lecz w ankiecie przeprowadzonej przez Trybunał wśród członków EEN oraz w rozmowach z zainteresowanymi stronami respondenci często wymieniali kilka krajów, w których ich zdaniem powinno znaleźć się więcej BCC. Do krajów tych należały RPA (z którą UE ma podpisaną FTA), Australia (obecnie w trakcie negocjacji handlowych z UE), Chiny oraz Zjednoczone Emiraty Arabskie. Ponadto Europejskie Stowarzyszenie Organizacji Promocji Handlu uznało Afrykę za idealny region dla rozwoju nowych form współpracy i uzyskania dostępu do rynku dla MŚP²² z UE, ponieważ TPO państw członkowskich są na tym kontynencie niedostatecznie reprezentowane.

57 Jeżeli chodzi o jakość usług, w ankiecie wykazano, że członkowie EEN są bardzo zadowoleni z niektórych BCC. Zdolność reagowania, jakość i użyteczność usług świadczonych przez inne BCC były zróżnicowane: odnotowano przypadki niedostatecznej współpracy lub integracji z europejskimi TPO i zbyt małego zainteresowania eksporterami europejskimi. W swoim nowym zaproszeniu do wyrażenia zainteresowania skierowanym do „międzynarodowych partnerów sieci” (nowa nazwa BCC)²³ Komisja wyraźnie uwzględniła krajowe i regionalne TPO w części poświęconej „rodzajowi poszukiwanych organizacji”, zwiększając w ten sposób możliwości odniesienia przez sieć korzyści w przyszłości.

Członkowie EEN przyjęliby z zadowoleniem dalsze przeszkolenie w zakresie finansowania i umów o wolnym handlu lub zwiększony dostęp do nich

58 Niezawodny dostęp do finansowania jest jednym z najważniejszych priorytetów MŚP, niezależnie od tego, czy dotyczy ich umiędzynarodowienie²⁴. W związku z tym Komisja podjęła intensywne działania, aby zapewnić MŚP szeroki wachlarz instrumentów finansowych, które są w różny sposób wdrażane przez Komisję, EBI, EFI lub pośredników finansowych.

59 Celem EEN jest zapewnianie informacji i doradztwa na temat instrumentów finansowych UE oraz różnych portali unijnych oferujących szczegóły na temat dostępu do finansowania, w szczególności portali Komisji i Europejskiego Centrum Doradztwa Inwestycyjnego (EIAH). Jednakże widoczność i dostępność tych informacji w internecie różni się znacznie wśród członków EEN. Ponadto zarówno w portalu EIAH, jak i w portalu Komisji poświęconym dostępowi do finansowania brakuje informacji i wskazówek na temat EEN.

60 Komentarze respondentów uczestniczących w dwóch ankietach Trybunału potwierdzają potrzebę promowania wiedzy na temat możliwości finansowania MŚP oraz poprawienia dostępności linków do tych informacji, w szczególności poprzez wzmocnienie roli EEN w koordynacji z systemami UE, takimi jak portal Komisji poświęcony dostępowi do finansowania i EIAH.

61 W 2019 r. Komisja opracowała przewodnik zawierający szereg konkretnych zaleceń²⁵. Niektóre z głównych zaleceń, w tym wyznaczenie stałych punktów kontaktowych ds. FTA i zaplanowanie konkretnych sesji szkoleniowych dotyczących wdrażania FTA dla członków EEN (którzy pełnią rolę kluczowych źródeł informacji i doradztwa dla MŚP), nie zostały jednak jeszcze wdrożone.

62 Narzędzia informatyczne i budowanie potencjału są coraz ważniejszym sposobem zapewnienia, aby usługi EEN były bardziej zorientowane na klienta i dostosowane do konkretnych wymagań MŚP. Ankieta Trybunału pokazała, że w tym celu EEN musi ulepszyć i dalej rozwijać swoje narzędzia informatyczne, przy czym jeden na pięciu respondentów wyraził dotyczące ich niezadowolenie (poziom niezadowolenia jest wyższy niż w przypadku innych obszarów wsparcia).

63 Ankieta Trybunału oraz wywiady z przedstawicielami Komisji i EBI/EFI wykazały, że potrzebne jest organizowanie dalszych szkoleń z udziałem ekspertów z EBI i EFI. Ponadto możliwości interaktywnego uczenia się, które zwiększyłoby zdolność MŚP do zdobycia wiedzy na temat konkretnych i bardziej technicznych zagadnień, takich jak FTA i dostęp do finansowania, są ograniczone.

Inicjatywa Startup Europe zaspokoiła istotne potrzeby, ale jej trwałość, monitorowanie i koordynacja są niestabilne

64 Ogólnym celem inicjatywy Startup Europe jest zwiększenie możliwości tworzenia sieci kontaktów dla zaawansowanych technologicznie przedsiębiorstw scale-up i twórców ekosystemów, tak aby przyspieszyć rozwój całego ekosystemu przedsiębiorczości w UE. To z kolei zapewnia wsparcie lokalnym społecznościom przedsiębiorstw typu start-up poprzez nawiązywanie kontaktów pomiędzy przedsiębiorstwami typu start-up, przedsiębiorstwami scale-up, inwestorami, akceleratorami, sieciami korporacyjnymi i uniwersytetami.

65 W okresie programowania 2014–2020 inicjatywę Startup Europe realizowano za pośrednictwem trzech zaproszeń do składania wniosków (w latach 2014, 2017 i 2019). Każde z zaproszeń miało budżet ograniczony do około 10 mln euro. O ile zaproszenie z 2014 r. koncentrowało się na zachęcaniu przedsiębiorców internetowych do rozpoczynania działalności gospodarczej w UE i rozwijania jej w skali międzynarodowej, zaproszenia z 2017 r. i 2019 r. rozszerzyły zakres inicjatywy Startup Europe na wszystkie zaawansowane technologicznie przedsiębiorstwa typu start-up oraz innowacyjne MŚP, zachęcając do rozwoju i zwiększania skali w całej UE i poza nią.

66 Komisja wybrała 22 projekty w ramach trzech zaproszeń do składania wniosków. Czas trwania projektów wynosi zazwyczaj dwa lata. Każdy z nich jest realizowany przez konsorcjum, które łączy partnerów z różnych ekosystemów przedsiębiorstw typu start-up w całej UE i zapewnia możliwości tworzenia sieci kontaktów dla przedsiębiorstw typu start-up i scale-up. Liczba partnerów w ramach konsorcjów waha się od trzech do 15. W ramce 5 przedstawiono kilka przykładów celów projektów i działań realizowanych w ramach inicjatywy Startup Europe. W załączniku IV znajdują się krótkie autorskie opisy wszystkich projektów inicjatywy Startup Europe finansowanych w okresie programowania 2014–2020.

Projektom w ramach inicjatywy Startup Europe brakuje ciągłości

67 Wszystkie wybrane projekty miały na celu usunięcie jednej lub kilku barier hamujących wzrost i uniemożliwiających przedsiębiorstwom zwiększenie skali lub przekształcenie się w przedsiębiorstwa ogólnoeuropejskie lub globalne. Były one wyraźnie związane z typowymi wyzwaniami stojącymi przed przedsiębiorstwami typu start-up i przedsiębiorstwami scale-up, mianowicie z dostępem do finansowania, dostępem do nowych rynków, rekrutacją wykwalifikowanych pracowników i znalezieniem partnerów.

68 Wkład w realizację celów inicjatywy Startup Europe był jednak krótkotrwały. Działania prowadzone w ramach projektów w większości ustały z końcem okresu, na który przyznano dotację, mimo że w zaproszeniach na lata 2017 i 2019 zawarto wymóg dotyczący wykazania trwałości działań po zakończeniu realizacji projektu.

69 Rozmowy kontrolerów z koordynatorami projektów i pracownikami Komisji pozwoliły na wskazanie kilku możliwych przyczyn takiego stanu rzeczy:

• przedsiębiorstwa typu start-up nie chcą lub nie mogą płacić za usługi;
• niektóre usługi można znaleźć gdzie indziej za darmo;
• przedsiębiorstwa typu start-up niechętnie korzystają z porad zewnętrznych specjalistów.

70 Ponadto wszystkie umowy o udzielenie dotacji zawierały „zasadę niedochodowości”, co oznaczało, że wszelkie zyski były odliczane od dotacji. Średni wkład finansowy UE w projekty był bardzo wysoki i wynosił 88% całkowitych kosztów, a w niektórych przypadkach 100% kosztów. W związku z tym wszelkie wygenerowane dochody mogłyby automatycznie zmniejszyć wkład UE. Chociaż „zasada niedochodowości” ma swoje uzasadnienie, może zniechęcać konsorcja do generowania dochodów, co zmniejsza szanse na stabilność finansowania, a wreszcie ciągłość projektów.

Nieodpowiednie monitorowanie inicjatywy Startup Europe jako całości

71 Każda propozycja projektu w ramach inicjatywy Startup Europe musi zawierać wykaz rezultatów, celów pośrednich i specyficznych dla projektu kluczowych wskaźników efektywności, za pomocą których można mierzyć postępy i wyniki. W ramach projektów okresowo składa się sprawozdania z postępów, a Komisja odpowiada na nie, przedstawiając ustalenia i zalecenia w formie przeglądów pojedynczych projektów. W ujęciu ogólnym Komisja pozytywnie ocenia osiągnięcia projektów. Trybunał nie był jednak w stanie ocenić, w jakim stopniu udało się osiągnąć ogólne cele inicjatywy Startup Europe, ponieważ poszczególne projekty mają zupełnie inne, niemożliwe do zagregowania KPI.

Ograniczona koordynacja w ramach inicjatywy Startup Europe i poza nią

72 Komisja publikuje na swojej stronie internetowej informacje o projektach inicjatywy Startup Europe i wydarzeniach organizowanych w ramach tych projektów. Brak jest jednak centralnego mechanizmu koordynacyjnego, narzędzia lub organu, który nadawałby inicjatywie kierunek pozwalający na osiągnięcie jej ogólnych celów. Każdy projekt realizowano oddzielnie, przy czym współpraca była sporadyczna: przykładowo niektórzy członkowie konsorcjum byli partnerami w więcej niż jednym projekcie.

73 Pracownicy Komisji zajmujący się wdrażaniem inicjatywy Startup Europe spotykali się okazjonalnie ze współpracownikami z innych dyrekcji generalnych (np. podczas wydarzeń związanych z projektem). Brakowało jednak regularnej, ustrukturyzowanej koordynacji działań różnych dyrekcji generalnych wspierających przedsiębiorstwa typu start-up i przedsiębiorstwa scale-up. Komisja nie koordynowała również działań w ramach inicjatywy Startup Europe z programami krajowymi zapewniającymi wsparcie przedsiębiorstwom typu start-up i przedsiębiorstwom scale-up. W komunikacie Komisji z 2016 r. w tej sprawie podkreślono potrzebę wzmocnienia współpracy między projektami w ramach EEN i inicjatywy Startup Europe. Jednak i tych działań nie zaplanowano w sposób ustrukturyzowany, a kontakty między tymi dwiema sieciami są raczej rzadkie. Jedynie 35% respondentów ankiety Trybunału przeprowadzonej wśród członków EEN zadeklarowało zadowolenie z poziomu współpracy pomiędzy EEN a inicjatywą Startup Europe.

Wkład w ogólną strategię na rzecz MŚP nie został oceniony

74 Jednym z celów polityk i strategii UE w tej dziedzinie jest pomoc przedsiębiorstwom typu start-up i przedsiębiorstwom scale-up w pozostaniu w Europie, gdzie mogą one rozwijać się, aby stać się globalnymi liderami i tworzyć miejsca pracy w UE²⁶.

75 W kilku dokumentach Komisji²⁷ sygnalizowano jednak, że obiecującym unijnym przedsiębiorstwom typu start-up i przedsiębiorstwom scale-up nie udaje się uzyskać statusu globalnych liderów w Europie, ponieważ są przejmowane na wczesnym etapie przez korporacje spoza UE. Największą aktywność wykazują przedsiębiorstwa amerykańskie, które w latach 2010–2018 nabyły 12 780 unijnych przedsiębiorstw typu start-up (27% wszystkich unijnych przedsiębiorstw typu start-up). Pod względem zainwestowanego kapitału przedsiębiorstwa amerykańskie odpowiadały za 55% całkowitej wartości transakcji²⁸.

76 Trybunał wskazał dwóch partnerów projektu Startup Europe, uczestniczących w 10 z 22 projektów, którzy byli zaangażowani w wyszukiwanie klientów korporacyjnych, w tym korporacji spoza UE. Działania te polegały na sprawdzaniu ekosystemów przedsiębiorstw typu start-up w poszukiwaniu innowacyjnych, zaawansowanych technologicznie przedsiębiorstw typu start-up, które mogłyby być potencjalnie interesujące z punktu widzenia potrzeb innowacyjnych ich klientów. Wynikająca z tego współpraca między korporacjami a przedsiębiorstwami typu start-up/scale-up przybiera różne formy: od licencjonowania, przez partnerstwa, po przejęcia na pełną skalę. Działania w zakresie nawiązywania kontaktów przez przedsiębiorstwa w ramach jednego z takich projektów Startup Europe doprowadziły do 27 fuzji i przejęć, z których tylko 12 miało miejsce w UE (w tym siedem przedsiębiorstw przejmujących miało siedzibę w Zjednoczonym Królestwie, które w tym czasie było jeszcze państwem członkowskim UE).

77 Współpraca może być korzystna dla obu stron, lecz przejęcia unijnych przedsiębiorstw typu startup lub scale-up przez podmioty spoza UE są sprzeczne z celem polityki i strategii UE, polegającym na wspomaganiu międzynarodowego rozwoju przedsiębiorstw, które jednocześnie pozostają w UE.

Wnioski

78 Kontrola Trybunału wykazała, że UE i państwa członkowskie wprowadziły dużą liczbę działań wspierających w celu zaspokojenia potrzeb MŚP w zakresie umiędzynarodowienia, ale działania te nie są w pełni spójne lub skoordynowane. Sieć EEN osiąga swoje główne cele, ale jej widoczność i zasięg w krajach trzecich nie są optymalne. Na małą skalę inicjatywa Startup Europe wykazuje pewne pozytywne wyniki na poziomie projektów, ale brakuje jej ciągłości i wymiernych wyników ogólnych.

79 Kontrolerzy stwierdzili, że nie zrealizowano w pełni strategii UE z 2011 r. na rzecz umiędzynarodowienia MŚP. Kluczowe działania, takie jak wzmocnienie Europejskiej Sieci Przedsiębiorczości i rozwój portalu Access2Market, zostały co prawda przynajmniej częściowo zrealizowane, lecz niektóre z nich, mające na celu poprawę spójności pomiędzy licznymi inicjatywami UE i państw członkowskich, nie zakończyły się sukcesem (pkt 24–29).

80 Koordynacja rozlicznych działań UE i państw członkowskich mających odpowiedzieć na potrzeby MŚP w zakresie umiędzynarodowienia jest na wielu poziomach niewystarczająca. W niektórych kluczowych obszarach służby Komisji bardzo skutecznie koordynują między sobą prace (np. współpraca nad rozdziałami dotyczącymi MŚP w FTA), lecz inaczej jest w pozostałych obszarach, w szczególności dotyczących sieci umiędzynarodowienia i instrumentów UE zapewniających dostęp do finansowania (pkt 30–36).

81 Nie zajęto się też w wystarczającym stopniu kwestią stabilności finansowania szeregu działań UE rozpoczętych w okresie programowania 2014–2020, w wyniku czego kilka działań przerwano, mimo że osiągnięto pozytywne wyniki. Ponadto zabrakło regularnej i szczegółowej sprawozdawczości i monitorowania, a także kompleksowej oceny realizacji strategii na rzecz umiędzynarodowienia MŚP (pkt 37–44).

82 Sieć EEN osiągnęła swoje główne cele, ale konieczne jest podjęcie dalszych działań w celu poprawy widoczności, koordynacji, zasięgu w krajach trzecich i budowania zdolności (pkt 45).

83 EEN w większości osiągnęła swoje zagregowane cele wyższego szczebla, ale na niższych poziomach wskaźniki realizacji są zróżnicowane. Ponadto nie zawsze jest jasne, w jakim zakresie osiągnięcia te odnoszą się do działań EEN. Pomimo ulepszenia pomiaru wyników wielu członków EEN nie spełnia jeszcze systematycznie wymogów w zakresie widoczności i komunikacji, które mają służyć podwyższeniu poziomu wiedzy i zwiększeniu dostępności (pkt 45–49).

84 Koordynacja pomiędzy EEN a innymi instrumentami umiędzynarodowienia na poziomie unijnym, krajowym i regionalnym stanowi podstawę spójnego, kompleksowego i komplementarnego zakresu działań wspierających. Współpraca pomiędzy EEN a innymi instrumentami UE bywa wprawdzie dobra, lecz w niektórych przypadkach brakuje oficjalnych umów o współpracy (pkt 50–53).

85 EEN poza UE działała głównie poprzez ośrodki współpracy biznesowej. Niektóre BCC zebrały bardzo dobre oceny swojej pracy, inne natomiast były krytykowane za niską jakość usług i zdolność reagowania. Członkowie EEN skarżyli się również na niewystarczającą ich zdaniem obecność BCC w państwach będących kluczowymi partnerami handlowymi, takich jak Australia, Chiny, Republika Południowej Afryki i Zjednoczone Emiraty Arabskie (pkt 54–57).

86 Członkowie EEN uważają, że wsparcie udzielane przez Komisję – w szczególności przez EISMEA – jest użyteczne. W konkretnych obszarach: dostępu do finansowania i FTA istnieje potrzeba prowadzenia dodatkowych szkoleń i ściślejszej współpracy z Komisją i EBI/EFI w celu wzmocnienia zdolności budowania potencjału i przekazania fachowej wiedzy technicznej. Kolejny obszar, w którym członkowie EEN chcieliby wprowadzić ulepszenia, to narzędzia informatyczne (pkt 58–63).

87 Inicjatywa Startup Europe koncentruje się na istotnych potrzebach przedsiębiorstw typu start-up, ale jej wkład w umiędzynarodowienie MŚP w ogólnym ujęciu jest niejasny, a ponadto w ramach inicjatywy występują problemy w zakresie trwałości i zarządzania (pkt 64–70).

88 Komisja nie posiada ogólnej struktury koordynującej inicjatywę Startup Europe i jej związki z innymi programami. W efekcie ograniczona jest zarówno współpraca w ramach projektów realizowanych w zakresie inicjatywy Startup Europe, jak i współpraca łącząca tę inicjatywę z innymi instrumentami unijnymi i krajowymi (pkt 72–73).

89 Pomimo dostępnych informacji na temat postępów i osiągnięć w ramach poszczególnych projektów ograniczona liczba ogólnych wartości docelowych, celów pośrednich i wskaźników utrudnia dokonanie oceny skuteczności inicjatywy Startup Europe na poziomie całej inicjatywy (pkt 71).

90 W niektórych przypadkach partnerzy konsorcjów i projektów inicjatywy Startup Europe zaangażowali się w wyszukiwanie i sprawdzanie innowacyjnych, zaawansowanych technologicznie przedsiębiorstw typu start-up w imieniu korporacji, co doprowadziło do przejmowania unijnych przedsiębiorstw typu start-up przez podmioty spoza UE (pkt 74–77).

Zalecenia

Zalecenie 1 – Podwyższenie poziomu wiedzy, spójności, koordynacji i trwałości wsparcia na rzecz umiędzynarodowienia MŚP

Trybunał zaleca, aby Komisja:

1. udostępniła informacje o tym, na które istniejące instrumenty i projekty przeznaczono współfinansowanie UE w dziedzinie umiędzynarodowienia, w tym finansowanie z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych;
2. w oparciu o lit. a) przeanalizowała zakres współfinansowanych instrumentów i projektów, aby wskazać wszelkie luki i obszary pokrywania się działań oraz wspierać synergię;
3. systematycznie uwzględniała w ocenach ex ante lub ocenach skutków dotyczących nowych instrumentów na rzecz umiędzynarodowienia MŚP takie elementy jak: stabilność finansowania, możliwe do wykazania zapotrzebowanie na rynku oraz koordynacja z istniejącymi działaniami i usługami UE i państw członkowskich;
4. przeprowadziła ocenę zewnętrzną, aby ocenić skuteczność strategii na rzecz umiędzynarodowienia MŚP.

Termin realizacji: koniec 2023 r. dla zaleceń z lit. a) i c), koniec 2024 r. dla zalecenia z lit. b) oraz koniec 2025 r. dla zalecenia z lit. d).

Zalecenie 2 – Zwiększenie widoczności Europejskiej Sieci Przedsiębiorczości, zacieśnienie współpracy w ramach podobnych programów w EEN, zintensyfikowanie jej działań szkoleniowych i poprawa zasięgu geograficznego

Trybunał zaleca, aby Komisja:

1. poprawiła widoczność EEN poprzez sprawdzenie, czy jej członkowie zamieszczają na swoich stronach internetowych jasne i wyraźne odsyłacze do wszystkich odpowiednich usług, oraz poprzez dopilnowanie, by Europejskie Centrum Doradztwa Inwestycyjnego i portal Komisji poświęcony dostępowi do finansowania również zawierały czytelne i wyraźne hiperłącza do EEN;
2. w miarę możliwości zawierała umowy o współpracy lub przyjmowała inne rozwiązania dotyczące współpracy między EEN a innymi unijnymi, krajowymi i regionalnymi programami wspierającymi umiędzynarodowienie europejskich MŚP;
3. poprawiła dostęp do szkoleń EEN w dziedzinie dostępu do finansowania i umów o wolnym handlu;
4. zachęcała kwalifikujące się i wiarygodne podmioty, aby starały się zostać międzynarodowymi partnerami sieci w państwach trzecich w przypadkach, gdy jest to zgodne z handlowymi priorytetami UE.

Termin realizacji: koniec II kw. 2022 r. dla zaleceń z lit. a), b) i c) oraz koniec II kw. 2025 r. dla zalecenia z lit. d).

Zalecenie 3 – Poprawa monitorowania i długoterminowej skuteczności inicjatywy Startup Europe

Komisja powinna poprawić zarządzanie inicjatywą Startup Europe poprzez:

1. opracowanie konkretnych wskaźników i wartości docelowych do pomiaru ogólnej skuteczności inicjatywy, w tym pomiaru trwałości działań w ramach projektów;
2. zapewnienie koordynacji i współpracy z innymi instrumentami unijnymi i krajowymi, które wspierają wzrost i umiędzynarodowienie przedsiębiorstw typu start-up;
3. ustalenie kryteriów wyboru w celu priorytetowego traktowania projektów, które wspomagają przedsiębiorstwa typu start-up w pełnym rozwinięciu ich potencjału i konkurencyjności, a tym samym przyczyniają się do wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy w UE.

Termin realizacji: koniec IV kw. 2022 r. dla zaleceń z lit. a) i c) oraz koniec I kw. 2023 r. dla zalecenia z lit. b).

Niniejsze sprawozdanie zostało przyjęte przez Izbę IV, której przewodniczy Mihails Kozlovs, członek Trybunału Obrachunkowego, w Luksemburgu w dniu 5 kwietnia 2022 r.

Załączniki

Załącznik I – Dokumenty strategiczne mające wpływ na umiędzynarodowienie MŚP

Załącznik II – Najważniejsze instrumenty UE wspierające umiędzynarodowienie MŚP

Źródło: Europejski Trybunał Obrachunkowy na podstawie „Przeglądu instrumentów UE przyczyniających się do umiędzynarodowienia europejskich przedsiębiorstw” (listopad 2020 r.) oraz innych źródeł Komisji.

Załącznik III – Metodyka przeprowadzania ankiety

Kontrola objęła dwie ankiety: jedną przeprowadzoną wśród członków EEN i jedną wśród organizacji promujących handel (TPO).

Wyniki ankiety skierowanej do członków EEN

Ankieta przeprowadzona wśród członków EEN dotyczyła wkładu EEN w umiędzynarodowienie MŚP oraz jej koordynacji/współpracy z głównymi instrumentami UE w tej dziedzinie. Ankieta była skierowana do 94 koordynatorów EEN i 436 partnerów EEN, a odpowiednie wskaźniki odpowiedzi wyniosły 83% i 31%.

Możliwe odpowiedzi dla każdego pytania to: „Bardzo zadowoleni”, „Zadowoleni”, „Niezadowoleni”, „Bardzo niezadowoleni”, „Brak opinii / nie dotyczy”. Oprócz udzielenia standardowych odpowiedzi respondenci mogli również przedstawić sugestie lub ogólne uwagi.

Ankieta dotycząca organizacji zajmujących się promocją handlu (TPO)

Ankieta ta została wysłana do 32 europejskich TPO, z których 13 (41%) udzieliło odpowiedzi. Ankieta koncentrowała się na głównych instrumentach UE na rzecz umiędzynarodowienia MŚP oraz ich komplementarności z krajowymi instrumentami w tej dziedzinie.

Załącznik IV – Cele projektów Startup Europe

Wykaz akronimów i skrótów

Glosariusz

Ekosystem przedsiębiorstw typu start-up – wspólna pula zasobów, zazwyczaj zlokalizowana w promieniu 100 km wokół centralnego punktu, która jest korzystna dla lokalnych przedsiębiorstw typu start-up i obejmuje decydentów, akceleratory, inkubatory, przestrzenie co-workingowe, instytucje edukacyjne i grupy finansujące.

Europejskie Stowarzyszenie Organizacji Promocji Handlu – europejskie stowarzyszenie krajowych i regionalnych organizacji promocji handlu.

Instrument przeznaczony dla MŚP – instrument finansowy zarządzany przez EASME w ramach programu „Horyzont 2020”, który zapewnia MŚP łatwy dostęp do funduszy na projekty badawcze i innowacyjne.

MŚP – definicja stosowana w odniesieniu do przedsiębiorstw i innych organizacji oparta na ich wielkości, tj. liczbie zatrudnionych pracowników i pewnych kryteriach finansowych. Małe przedsiębiorstwa zatrudniają mniej niż 50 osób i osiągają obroty nieprzekraczające 10 mln euro; średnie przedsiębiorstwa zatrudniają mniej niż 250 osób i osiągają obroty nieprzekraczające 50 mln bądź wykazują sumę bilansową nieprzekraczającą 43 mln euro.

Portal Access2Markets – baza danych UE dla przedsiębiorstw eksportujących, zawierająca informacje o cłach, podatkach, przepisach dotyczących produktów i innych wymogach regulacyjnych dla wszystkich krajów UE oraz ponad 135 innych rynków na całym świecie.

Program „Horyzont 2020” – program UE w zakresie badań naukowych i innowacji na okres programowania 2014–2020.

Przedsiębiorstwa scale-up – małe przedsiębiorstwo, które dokonało przejścia z fazy start-up do fazy wzrostu, definiowanej jako średni roczny wzrost w okresie trzech lat przekraczający 20%.

Przedsiębiorstwo typu start-up – nowe przedsięwzięcie biznesowe, w szczególności MŚP lub mikroprzedsiębiorstwo wymagające inwestycji kapitałowych.

Reguły pochodzenia – reguły pochodzenia to kryteria stosowane w celu określenia kraju, z którego pochodzi dany produkt. Zastosowanie preferencyjnych stawek celnych w ramach umowy o wolnym handlu z państwem niebędącym członkiem UE jest uzależnione od świadectwa pochodzenia danego towaru.

Umowy o wolnym handlu – umowy handlowe między UE a państwami trzecimi, które umożliwiają wzajemne otwarcie rynków dzięki przyznaniu preferencyjnego dostępu; są zawierane z krajami rozwiniętymi i gospodarkami wschodzącymi.

Wytyczne dotyczące lepszego stanowienia prawa opracowane przez Komisję Europejską – zbiór wewnętrznych instrukcji dla pracowników Komisji dotyczących realizacji celów „lepszego stanowienia prawa”, w tym kompleksowych ocen i ocen wpływu, mających na celu osiągnięcie tego, że prawodawstwo i programy wydatków będą skuteczne, efektywne, odpowiednie i spójne oraz że interwencje na poziomie UE rzeczywiście przyniosą wartość dodaną.

Odpowiedzi Komisji

https://www.eca.europa.eu/pl/Pages/DocItem.aspx?did=61072

Kalendarium

https://www.eca.europa.eu/pl/Pages/DocItem.aspx?did=61072

Zespół kontrolny

Sprawozdania specjalne Trybunału przedstawiają wyniki kontroli dotyczących obszarów polityki i programów UE bądź kwestii związanych z zarządzaniem w wybranych obszarach budżetowych. Trybunał wybiera i opracowuje zadania kontrolne, tak aby osiągnąć jak największe oddziaływanie, biorąc przy tym pod uwagę kryteria takie jak: zagrożenia dla wykonania zadań lub zgodności, poziom dochodów lub wydatków w danym obszarze, nadchodzące zmiany oraz interes polityczny i publiczny.

Niniejsza kontrola wykonania zadań została przeprowadzona przez Izbę IV – której przewodniczy członek Trybunału Mihails Kozlovs – zajmującą się obszarami regulacji rynków i konkurencyjnej gospodarki. Kontrolą kierowała Ivana Maletić, członkini Trybunału, a w działania kontrolne zaangażowani byli: Sandra Diering, szefowa gabinetu; Tea Japunčić, attaché oraz John Sweeney, kierownik.

Zadanie kontrolne koordynował Alvaro Garrido-Lestache Angulo, a w prace kontrolne zaangażowani byli kontrolerzy: Wayne Codd, Christian Detry, Satu Levelä-Ylinen, Juan Antonio Vazquez i Wolfgang Schwender. Wsparcie językowe zapewnił Thomas Everett.

Od lewej: Tea Japunčić, Satu Levelä-Ylinen, Christian Detry, Sandra Diering, Alvaro Garrido-Lestache Angulo, Wayne Codd, Ivana Maletić, Thomas Everett, Wolfgang Schwender, Juan Antonio Vazquez i John Sweeney.

Przypisy

¹ Roczne sprawozdanie dotyczące europejskich MŚP na lata 2020–2021. Przegląd wyników MŚP – 2020/2021. Komisja Europejska, lipiec 2021 r.

² Højbjerre Brauer Schultz, na podstawie tablic przepływów międzygałęziowych oraz danych Eurostatu. Badanie z 2018 r. pt. „25 years of the European Single Market”.

³ Wydanie z 2021 r., badanie DG Trade „EU Exports to the World: Effects on Employment”.

⁴ DG Trade Statistical Guide. Komisja Europejska, sierpień 2021 r.

⁵ Komunikat Komisji „Najpierw myśl na małą skalę”. Program „Small Business Act” dla Europy, KOM(2008) 394 wersja ostateczna, przegląd w KOM(2011) 78.

⁶ Sprawozdania specjalne Trybunału 20/2017 dotyczące instrumentów gwarancji kredytowych finansowanych przez UE, 17/2019 dotyczące kapitału wysokiego ryzyka, 02/2020 dotyczące instrumentu na rzecz MŚP oraz 25/2020 dotyczące unii rynków kapitałowych.

⁷ Sprawozdanie Opportunities for the internationalisation of European SMEs, na zlecenie Komisji Europejskiej, 2010.

⁸ Badanie Parlamentu Europejskiego „How to support the internationalisation of SMEs and microenterprises”, 2017.

⁹ Study on Support Services for SMEs in International Business, Komisja Europejska, 2013 r.

¹⁰ Overview of EU instruments contributing to internationalisation, Komisja Europejska.

¹¹ Art. 5 ust. 3 lit. d) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1301/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

¹² Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1060 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, Funduszu Spójności, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury, a także przepisy finansowe na potrzeby tych funduszy oraz na potrzeby Funduszu Azylu, Migracji i Integracji, Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instrumentu Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej.

¹³ „Rules of origin in Access2Markets”, DG TRADE, Komisja Europejska.

¹⁴ SMEunited Statement on the World Trade Organisation’s MSMEs Workstream: How to Make International Trade Fit for MSMEs, 19 lutego 2020 r.

¹⁵ Sprawozdanie Komisji w sprawie wdrażania umów handlowych UE, COM (2020) 705 final.

¹⁶ „Implementation of Free Trade Agreements”, Komitet Regionów i Eurochambers, 2019 r.

¹⁷ ECON and Eurochambers Survey Results Note on the Implementation of Free Trade Agreements.

¹⁸ Rozporządzenie (UE) nr 1287/2013 ustanawiające program COSME.

¹⁹ Dane z badania zadowolenia klientów EEN 2021.

²⁰ Interim Evaluation of the COSME Programme, załącznik B do projektu raportu końcowego – Business Management Capacity thematic area (EEN), Technopolis Group dla Komisji Europejskiej, grudzień 2017 r.

²¹ Guide for Applicants, Call for proposals: COS-WP2014-2-1. COSME Europejska Sieć Przedsiębiorczości 2015–2020.

²² Towards a joint EU-Member States agenda for the internationalisation of SMEs, dokument przedstawiający stanowisko ETPOA, listopad 2020 r.

²³ Program na rzecz jednolitego rynku, Call for expressions of interest for International Network Partners of the Enterprise Europe Network, SMP-COSME-2021-EEN-INTERNATIONAL.

²⁴ Komisja Europejska, sprawozdanie „Flash Eurobarometer 421 Internationalisation of SMEs report”, październik 2015 r.

²⁵ Poradnik EEN-Komisja „Enhancing services to improve the export & import performance of European companies under EU Free Trade Agreements (FTAs)”, listopad 2019 r.

²⁶ Strona internetowa Komisji Europejskiej dotycząca wiodącej pozycji w przemyśle.

²⁷ Strona internetowa Komisji Europejskiej dotycząca możliwości finansowania i informacji o przetargach.

²⁸ Sprawozdanie MTB & Crunchbase, Tech Startup M&As – 2018 Report, s. 11 i 13.

Kontakt

EUROPEJSKI TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY
12, rue Alcide De Gasperi
1615 Luxembourg
LUKSEMBURG

Tel. +352 4398-1
Formularz kontaktowy: eca.europa.eu/pl/Pages/ContactForm.aspx
Strona internetowa: eca.europa.eu
Twitter: @EUAuditors

Więcej informacji o Unii Europejskiej można znaleźć w portalu Europa (https://europa.eu).

Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2022

PDF	ISBN 978-92-847-7729-7	ISSN 1977-5768	doi:10.2865/556475	QJ-AB-22-005-PL-N
HTML	ISBN 978-92-847-7709-9	ISSN 1977-5768	doi:10.2865/009454	QJ-AB-22-005-PL-Q

PRAWA AUTORSKIE

© Unia Europejska, 2022.

Polityka Europejskiego Trybunału Obrachunkowego w zakresie ponownego wykorzystywania dokumentów została określona w decyzji Trybunału nr 6/2019 w sprawie polityki otwartych danych oraz ponownego wykorzystywania dokumentów.

O ile nie wskazano inaczej (np. nie zamieszczono szczegółowych adnotacji o prawach autorskich), treści Europejskiego Trybunału Obrachunkowego będące własnością UE objęte są licencją Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Oznacza to, że co do zasady ponowne wykorzystanie jest dozwolone, pod warunkiem że treści zostaną odpowiednio oznaczone i zostaną wskazane wszelkie dokonane w nich zmiany. W przypadku ponownego wykorzystania treści Trybunału niedozwolone jest zmienianie ich oryginalnego znaczenia albo przesłania. Trybunał nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek konsekwencje ponownego wykorzystywania.

Jeżeli konkretna treść wskazuje na możliwą do zidentyfikowania osobę fizyczną – tak jak w przypadku zdjęć, na których widoczni są pracownicy Trybunału – lub zawiera prace stron trzecich, wymagane jest uzyskanie dodatkowego zezwolenia.

W takim przypadku uzyskane dodatkowe zezwolenie na ponowne wykorzystanie określonej treści unieważnia i zastępuje wspomniane wcześniej zezwolenie ogólne. Powinny być w nim wyraźnie wskazane wszelkie ograniczenia dotyczące wykorzystania treści.

W celu wykorzystania lub powielenia treści niebędącej własnością UE konieczne może być wystąpienie o zgodę bezpośrednio do właścicieli praw autorskich.

Oprogramowanie lub dokumenty objęte prawem własności przemysłowej, takie jak patenty, znaki towarowe, wzory użytkowe, znaki graficzne i nazwy, nie są objęte polityką Europejskiego Trybunału Obrachunkowego w zakresie ponownego wykorzystywania.

Na stronach internetowych instytucji Unii Europejskiej dostępnych w domenie europa.eu zamieszczane są odsyłacze do stron zewnętrznych. Trybunał nie ma kontroli nad ich zawartością i w związku z tym zachęca użytkowników, aby we własnym zakresie zapoznali się z polityką ochrony prywatności i polityką w zakresie praw autorskich obowiązującymi na tych stronach.

Wykorzystywanie znaku graficznego Europejskiego Trybunału Obrachunkowego

Znak graficzny Europejskiego Trybunału Obrachunkowego nie może być wykorzystywany bez uprzedniej zgody Trybunału.

JAK SKONTAKTOWAĆ SIĘ Z UE

Osobiście
W całej Unii Europejskiej istnieje kilkaset centrów informacyjnych Europe Direct. Adres najbliższego centrum można znaleźć na stronie: https://europa.eu/european-union/contact_pl.

Telefonicznie lub drogą mailową
Europe Direct to serwis informacyjny, który udziela odpowiedzi na pytania na temat Unii Europejskiej. Można się z nim skontaktować:

• dzwoniąc pod bezpłatny numer telefonu: 00 800 6 7 8 9 10 11 (niektórzy operatorzy mogą naliczać opłaty za te połączenia),
• dzwoniąc pod standardowy numer telefonu: +32 22999696,
• drogą mailową: https://europa.eu/european-union/contact_pl.

WYSZUKIWANIE INFORMACJI O UE

Online
Informacje o Unii Europejskiej są dostępne we wszystkich językach urzędowych UE w portalu Europa: https://europa.eu/european-union/index_pl.

Publikacje UE
Bezpłatne i odpłatne publikacje UE można pobrać lub zamówić na stronie: https://op.europa.eu/pl/publications. Większą liczbę egzemplarzy bezpłatnych publikacji można otrzymać, kontaktując się z serwisem Europe Direct lub z lokalnym centrum informacyjnym (zob. https://europa.eu/european-union/contact_pl).

Prawo UE i powiązane dokumenty
Informacje prawne dotyczące UE, w tym wszystkie unijne akty prawne od 1951 r., są dostępne we wszystkich językach urzędowych UE w portalu EUR-Lex: https://eur-lex.europa.eu.

Portal Otwartych Danych UE
Unijny portal otwartych danych (https://data.europa.eu/pl) umożliwia dostęp do zbiorów danych pochodzących z instytucji i innych organów UE. Dane można pobierać i wykorzystywać bezpłatnie, zarówno do celów komercyjnych, jak i niekomercyjnych.