Μέσα διεθνοποίησης των ΜΜΕ
πολυάριθμες οι δράσεις στήριξης, όχι όμως πλήρως συνεκτικές και συντονισμένες

Σύνοψη

I Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ευρωπαϊκής οικονομίας. Αντιπροσωπεύουν περίπου το 99 % του συνόλου των επιχειρήσεων και το 65 % του συνόλου των θέσεων εργασίας στον μη χρηματοπιστωτικό τομέα.

II Το διεθνές εμπόριο αποτελεί κρίσιμο κινητήριο μοχλό για την οικονομία της ΕΕ, καθώς περισσότερες από 90 εκατομμύρια θέσεις εργασίας εξαρτώνται από τις εξαγωγές. Παρά τη σημασία τους για την οικονομία, οι ΜΜΕ δεν συνεισφέρουν στο διεθνές εμπόριο στον ίδιο βαθμό με τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις. Στις ΜΜΕ αναλογεί μόνο το 30 % των συνολικών εξαγωγών (βάσει αξίας) προς χώρες εκτός ΕΕ.

III Η συνεισφορά της ΕΕ σε μέσα που στοχεύουν συγκεκριμένα στη διεθνοποίηση των ΜΜΕ ανήλθε σε περίπου 850 εκατομμύρια ευρώ την περίοδο 2014‑2020, ποσό στο οποίο περιλαμβάνεται χρηματοδότηση ύψους περίπου 450 εκατομμυρίων ευρώ για το δίκτυο Enterprise Europe Network και 30 εκατομμυρίων ευρώ για την πρωτοβουλία Startup Europe. Τα μέσα αυτά συμπληρώνονται από δράσεις της ΕΕ που καλύπτουν, μεταξύ πολλών άλλων τομέων, και τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ. Οι εν λόγω δράσεις εμπίπτουν, παραδείγματος χάριν, στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ), στο πρόγραμμα «Ορίζων 2020» ή στα μέσα εξωτερικής πολιτικής.

IV Η παρούσα ειδική έκθεση είναι η τελευταία μιας σειράς δημοσιεύσεων του ΕΕΣ, στις οποίες εξετάζεται η στήριξη για τις ΜΜΕ. Η έκθεση επικεντρώνεται σε δύο βασικά μέσα της ΕΕ για τη στήριξη της διεθνοποίησης των ΜΜΕ, τόσο στην ενιαία αγορά της ΕΕ όσο και σε χώρες εκτός ΕΕ, κατά την περίοδο προγραμματισμού 2014‑2020, ήτοι το δίκτυο Enterprise Europe Network και την πρωτοβουλία Startup Europe. Η διεθνοποίηση των ΜΜΕ παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και άλλους σχετικούς φορείς, λόγω της σημασίας της για τη μεγιστοποίηση του αναπτυξιακού δυναμικού της ΕΕ, ιδίως μέσω των εξαγωγών. Ο εν προκειμένω έλεγχος αναμένεται να συμβάλει στην ενίσχυση της συνοχής και του συντονισμού των προγραμμάτων της ΕΕ σε αυτόν τον σημαντικό τομέα πολιτικής και να ενισχύσει τα συστήματα που εφαρμόζει η Επιτροπή για την παρακολούθηση της συνολικής εφαρμογής της στρατηγικής της για τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ, από τα αρχικά στάδια της περιόδου προγραμματισμού.

V Ελέγξαμε τη στρατηγική της ΕΕ για τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ και δύο από τις βασικές πρωτοβουλίες που διαχειρίζεται άμεσα η Επιτροπή στον τομέα αυτό, δηλαδή το δίκτυο Enterprise Europe Network και την πρωτοβουλία Startup Europe. Το κύριο ερώτημα του ελέγχου ήταν αν η στήριξη της ΕΕ για τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ υπήρξε συνεκτική και συντονισμένη και αν συνέβαλε με επιτυχία στη διεθνοποίησή τους.

VI Διαπιστώσαμε ότι στη στρατηγική της ΕΕ προσδιορίστηκαν σωστά τα βασικά εμπόδια για τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ και ότι η ΕΕ και τα κράτη μέλη έχουν θέσει σε εφαρμογή έναν μεγάλο αριθμό δράσεων για τη στήριξη της διεθνοποίησης αυτής. Ωστόσο, σημαντικές δράσεις που συμπεριλαμβάνονται στη στρατηγική δεν έχουν υλοποιηθεί με επιτυχία. Ειδικότερα, δεν υπάρχει επικαιροποιημένος κατάλογος όλων των σχετικών δράσεων στον συγκεκριμένο τομέα, κάτι που θα επέτρεπε τον εντοπισμό κενών, αλληλεπικαλύψεων και δυνητικών συνεργιών μεταξύ των υφιστάμενων δράσεων. Επιπλέον, η οικονομική βιωσιμότητα των δράσεων της ΕΕ δεν εξετάζεται πάντοτε επαρκώς, με αποτέλεσμα ορισμένες να έχουν διακοπεί παρά τα θετικά αποτελέσματά τους.

VII Το δίκτυο για τη στήριξη των επιχειρήσεων Enterprise Europe Network (EEN) έχει επιτύχει τους στόχους του, παραμένει ωστόσο ασαφές σε ποιο βαθμό έχει προωθήσει τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ. Επιπλέον, οι επιδόσεις του EEN διαφέρουν μεταξύ χωρών και κοινοπραξιών, ενώ τα μέλη του θα μπορούσαν να έχουν επιπλέον υποστήριξη σε ορισμένους τομείς, όπως η πρόσβαση στη χρηματοδότηση. Η συνεργασία μεταξύ του EEN και άλλων μέσων λειτουργεί ικανοποιητικά σε επίπεδο ΕΕ, είναι όμως λιγότερο ικανοποιητική μεταξύ των ενωσιακών και των εθνικών μέσων.

VIII Η πρωτοβουλία Startup Europe ανταποκρίνεται στις ανάγκες των νεοφυών επιχειρήσεων, αλλά μόνο βραχυπρόθεσμα, καθώς όλα τα χρηματοδοτούμενα έργα σταμάτησαν να λειτουργούν με την παύση των επιχορηγήσεων και, γενικώς, οι δραστηριότητες αντιμετώπισαν προβλήματα βιωσιμότητας. Η Επιτροπή δεν διαθέτει μια γενική δομή για τον συντονισμό της πρωτοβουλίας, γεγονός που οδηγεί σε περιορισμένη συνεργασία μεταξύ των διαφόρων έργων, καθώς και μεταξύ της ίδιας της πρωτοβουλίας και άλλων ενωσιακών και εθνικών μέσων. Η παρακολούθηση των αποτελεσμάτων είναι εφικτή μόνο σε επίπεδο μεμονωμένων έργων, με αποτέλεσμα να παρέχονται περιορισμένες πληροφορίες σχετικά με τα συνολικά επιτεύγματά της. Επιπλέον, σε ορισμένες περιπτώσεις η πρωτοβουλία έχει οδηγήσει στην εξαγορά νεοφυών επιχειρήσεων από οντότητες εκτός ΕΕ.

IX Συνιστούμε στην Επιτροπή τα εξής:

• να ενισχύσει την επίγνωση, τη συνοχή, τον συντονισμό και τη βιωσιμότητα όσον αφορά τη στήριξη της διεθνοποίησης των ΜΜΕ·
• να αυξήσει την προβολή του Enterprise Europe Network, τη συνεργασία του με άλλα παρόμοια προγράμματα, την εμβέλεια των δραστηριοτήτων κατάρτισης και τη γεωγραφική κάλυψη βασικών εμπορικών εταίρων από τρίτες χώρες·
• να βελτιώσει την παρακολούθηση και τη μακροπρόθεσμη αποτελεσματικότητα της Startup Europe.

Εισαγωγή

01 Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ευρωπαϊκής οικονομίας. Αποτελούν περίπου το 99 % του συνόλου των επιχειρήσεων στην ΕΕ, στις οποίες αντιστοιχεί λίγο περισσότερο από το ήμισυ της οικονομικής παραγωγής της ΕΕ από τον μη χρηματοπιστωτικό τομέα. Αυτές οι 21 εκατομμύρια επιχειρήσεις απασχολούν περί τους 100 εκατομμύρια εργαζόμενους και, ως εκ τούτου, είναι υπεύθυνες για το 65 % του συνόλου των θέσεων εργασίας στον μη χρηματοπιστωτικό επιχειρηματικό τομέα¹.

02 Η διεθνοποίηση αποτελεί σημαντικό παράγοντα της ανάπτυξης στην ΕΕ. Όταν οι επιχειρήσεις αναπτύσσονται μέσω εμπορικών συναλλαγών διεθνώς, υπάρχει θετική επίδραση και στην απασχόληση. Εντός της ΕΕ, 56 εκατομμύρια θέσεις εργασίας εξαρτώνται από το ενδοενωσιακό εμπόριο², και πάνω από 38 εκατομμύρια από τις εξαγωγές προς χώρες εκτός ΕΕ³. Αν και δεν υπάρχουν ακριβή αριθμητικά στοιχεία για το μερίδιο δραστηριοποίησης των ΜΜΕ στο διεθνές εμπόριο (εντός και εκτός ΕΕ), εκτιμάται ότι στις εξαγωγικές ΜΜΕ αναλογεί μόλις το 31,8 % της αξίας των συνολικών εξαγωγών προς τρίτες χώρες⁴.

03 Οι ευρωπαϊκές και οι παγκόσμιες αγορές είναι, επομένως, σημαντικές για την ανάπτυξη των ΜΜΕ. Το μικρό τους μέγεθος δεν σημαίνει –ή δεν πρέπει να σημαίνει– ότι δεν μπορούν να προσπαθήσουν να αντλήσουν από το διασυνοριακό εμπόριο τα ίδια οφέλη με τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις. Επίσης, δεδομένου του μεγέθους του τομέα των ΜΜΕ, τα μέτρα που τις βοηθούν να αναπτυχθούν μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την απασχόληση και την ανάπτυξη στην ΕΕ.

Εμπόδια στη διεθνοποίηση των ΜΜΕ

04 «Διεθνοποίηση» είναι η διαδικασία κατά την οποία οι επιχειρήσεις συμμετέχουν στις διεθνείς αγορές (εντός ή εκτός ΕΕ), κυρίως μέσω των εξαγωγών, αλλά και μέσω των εισαγωγών και της τεχνικής συνεργασίας. Διάφοροι εσωτερικοί και εξωτερικοί παράγοντες μπορεί να εμποδίσουν τις ΜΜΕ να συμμετάσχουν στη διεθνοποίηση το ίδιο εύκολα με τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται η γενική έλλειψη γνώσεων σχετικά με το διεθνές εμπόριο ή τις επιχειρηματικές ευκαιρίες σε άλλα μέρη, η περίπλοκη αλλοδαπή νομοθεσία, τα διάφορα τελωνειακά καθεστώτα και άλλοι διοικητικοί φραγμοί, οι περιορισμένοι πόροι και ικανότητες (συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε χρηματοδότηση), η απροθυμία για ανάληψη κινδύνων και η ανεπαρκής ενημέρωση σχετικά με τα καθεστώτα δημόσιας στήριξης. Η παροχή βοήθειας στις ΜΜΕ για την υπέρβαση αυτών των εμποδίων αποτελεί σημαντική προτεραιότητα για την ΕΕ, η οποία έχει δρομολογήσει διάφορες πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση των αναγκών τους.

Στρατηγική της ΕΕ για τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ

05 Η συνολική πολιτική της ΕΕ για τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ, τόσο στην ενιαία αγορά όσο και εκτός ΕΕ, απορρέει από την πράξη «Small Business Act» (εφεξής SBA)⁵. Η πράξη αυτή αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της στήριξης των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων και αποσκοπεί στην εξασφάλιση της συνοχής μεταξύ των πολλών μέσων και δράσεων της ΕΕ που προάγουν τη διεθνή ανάπτυξη των ευρωπαϊκών ΜΜΕ. Επίσης, καθορίζει τις αρχές που διέπουν τις πρωτοβουλίες της ΕΕ στον τομέα αυτό (βλέπε πλαίσιο 1) και ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη να ακολουθούν παρόμοιες αρχές και προτεραιότητες στο πλαίσιο των εθνικών πολιτικών τους με τις οποίες στηρίζουν τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ.

06 Μετά από τις αρχές που καθορίστηκαν στο πλαίσιο της SBA, ακολούθησε, το 2011, η ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Μικρή επιχείρηση, μεγάλος κόσμος», με την οποία θεσπίστηκε μια στρατηγική της ΕΕ για τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ. Σκοπός της στρατηγικής ήταν να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις (γράφημα 1), να ενισχυθεί η συνοχή των διαφόρων υφιστάμενων δράσεων για τη στήριξη της διεθνούς ανάπτυξης των ευρωπαϊκών ΜΜΕ και να διατυπωθούν οι αρχές που θα έπρεπε να διέπουν κάθε πρωτοβουλία της ΕΕ στον τομέα αυτό από το 2014 και μετά.

07 Για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που εντοπίστηκαν, στη στρατηγική της ΕΕ για τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι:

• παροχή ευπρόσιτης και επαρκούς πληροφόρησης στις ευρωπαϊκές ΜΜΕ σχετικά με τρόπους επέκτασης των δραστηριοτήτων τους στις διεθνείς αγορές,
• μεγαλύτερη συνεκτικότητα των υφιστάμενων δραστηριοτήτων υποστήριξης,
• βελτίωση του συντονισμού, της συνεργασίας και της οικονομικής αποδοτικότητας μεταξύ των υφιστάμενων προγραμμάτων της ΕΕ, μεταξύ των προγραμμάτων της ΕΕ και εκείνων των κρατών μελών της, καθώς και μεταξύ των πρωτοβουλιών του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα,
• κάλυψη των υφιστάμενων κενών στις υπηρεσίες υποστήριξης,
• διαμόρφωση ίσων όρων ανταγωνισμού και παροχή ίσης στήριξης στις ΜΜΕ από όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ.

08 Επιπλέον, στη στρατηγική καθορίζονται βασικές κατευθυντήριες αρχές, οι οποίες πρέπει να διέπουν κάθε ενωσιακή πρωτοβουλία στον συγκεκριμένο τομέα:

• Συμπληρωματικότητα και προσθετικότητα: Όλες οι δράσεις που αναλαμβάνονται σε επίπεδο ΕΕ πρέπει να συμπληρώνουν και να μην επικαλύπτουν δραστηριότητες στήριξης επιχειρήσεων που εφαρμόζονται ήδη από τα κράτη μέλη ή/και από ιδιωτικούς φορείςŠŠŠŠ.
• Επικουρικότητα και κατάλληλη κατανομή εργασιών: Όλες οι δράσεις της ΕΕ πρέπει να καλύπτουν ελλείψεις ή να ενισχύουν υφιστάμενες υπηρεσίες υποστήριξης στις περιπτώσεις κατά τις οποίες οι ανάγκες δεν καλύπτονται –ή δεν καλύπτονται επαρκώς– από άλλους δημόσιους ή ιδιωτικούς οργανισμούς.
• Βιωσιμότητα: Οι υπηρεσίες στήριξης των επιχειρήσεων της ΕΕ πρέπει να βασίζονται σε αποδεδειγμένη ύπαρξη ζήτησης της αγοράς. Μπορούν να χρηματοδοτούνται βραχυπρόθεσμα από δημόσια κονδύλια βάσει του δημοσιονομικού κανονισμού, ωστόσο πρέπει να αυτοχρηματοδοτούνται κατά το δυνατόν περισσότερο, ώστε να αποφεύγεται ο ανταγωνισμός με ιδιωτικούς φορείς παροχής υπηρεσιών.
• Αποδοτικότητα της χρήσης δημόσιων πόρων: Σύμφωνα με την αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, για κάθε δραστηριότητα πρέπει να ορίζονται συγκεκριμένοι, μετρήσιμοι, εφικτοί, σχετικοί και χρονικά προσδιορισμένοι (SMART) στόχοι και να προβλέπεται η κατάλληλη αξιολόγησή τους.
• Ισότιμοι όροι ανταγωνισμού σε όλα τα κράτη μέλη: Οι ΜΜΕ πρέπει να δέχονται την ίδια στήριξη σε όλη την Ευρώπη.

09 Η Επιτροπή δεσμεύθηκε να αναλάβει σειρά δράσεων για την εφαρμογή της στρατηγικής και την επίτευξη των παραπάνω στόχων. Οι δράσεις αυτές περιλάμβαναν τη δρομολόγηση μιας λεπτομερούς χαρτογράφησης και επακόλουθης ανάλυσης των υφιστάμενων δράσεων στήριξης σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο, την ενίσχυση του Enterprise Europe Network (EEN), ως κύριου μέσου της ΕΕ για την παροχή άμεσης στήριξης στη διεθνοποίηση των ΜΜΕ και την προώθηση ομάδων και δικτύων για τον σκοπό αυτό.

10 Από το 2015 έως το 2021, η SBA και η στρατηγική για τη διεθνοποίηση συμπληρώθηκαν από μια σειρά ανακοινώσεων σχετικά με το διεθνές εμπόριο, την ενιαία αγορά, τις νεοφυείς και τις επεκτεινόμενες επιχειρήσεις, την πρόσβαση στη χρηματοδότηση και άλλα θέματα που έχουν αντίκτυπο στη διεθνοποίηση των ΜΜΕ (παράρτημα I). Μαζί με τη SBA, οι ανακοινώσεις αυτές αποτελούν το γενικό πλαίσιο πολιτικής της Επιτροπής στον συγκεκριμένο τομέα.

Κύρια μέσα, ρόλοι και αρμοδιότητες της ΕΕ για τη στήριξη της διεθνοποίησης των ΜΜΕ

11 Η ΕΕ έχει θεσπίσει διάφορα μέσα για τη στήριξη της διεθνοποίησης των ΜΜΕ, τα οποία διαφέρουν σημαντικά ως προς την προσέγγιση και τους στόχους τους. Στα μέσα αυτά συγκαταλέγονται, μεταξύ άλλων, δίκτυα υποστήριξης για παροχή γενικών πληροφοριών και συμβουλών, χρηματοδοτική συνδρομή και εργαλεία τεχνολογίας των πληροφοριών (ΤΠ), καθώς και πύλες και γραφεία υποστήριξης που παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τις κανονιστικές απαιτήσεις για το διεθνές εμπόριο. Ορισμένα μέσα στοχεύουν αποκλειστικά στις ΜΜΕ (ή και στη διεθνοποίηση των ΜΜΕ), ενώ σε άλλα οι ΜΜΕ αποτελούν έναν μόνο από τους διάφορους υποστηριζόμενους τομείς. Την περίοδο 2014‑2020, η συνεισφορά της ΕΕ σε μέσα που στοχεύουν ειδικά στη διεθνοποίηση των ΜΜΕ (EEN, πρωτοβουλία Startup Europe, Κέντρο βιομηχανικής συνεργασίας ΕΕ-Ιαπωνίας, Κέντρο ΜΜΕ της ΕΕ για την Κίνα, δίκτυο ELAN για την επιχειρηματική συνεργασία ΕΕ και Λατινικής Αμερικής, δίκτυο ENRICH, EU Gateway, Eurostars και γραφείο υποστήριξης ΔΔΙ) ανήλθε σε περίπου 850 εκατομμύρια ευρώ.

12 Τα πολυάριθμα μέσα και δράσεις στον τομέα αυτό συνοδεύονται από τον μεγάλο αριθμό οργανισμών και υπηρεσιών που τα διαχειρίζονται. Για μια επισκόπηση των κύριων μέσων και των αρμόδιων υπηρεσιών της ΕΕ, βλέπε πίνακα 1 και, για μια λεπτομερέστερη περιγραφή των διαφόρων μέσων, βλέπε παράρτημα ΙΙ. Τα μέσα της ΕΕ συμπληρώνονται από προγράμματα στήριξης στα κράτη μέλη, τα περισσότερα από τα οποία εφαρμόζονται μέσω εθνικών και περιφερειακών οργανισμών για την προώθηση του εμπορίου (ΟΠΕ), καθώς και μέσω των ενώσεων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων.

13 Μεταξύ των πολλών μέσων της ΕΕ για τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ, ιδιαίτερα σημαντικά είναι το EEN και η πρωτοβουλία Startup Europe. Αυτά αποτελούν το πρώτο σημείο επαφής για τις ΜΜΕ και τις νεοφυείς επιχειρήσεις που αναζητούν συμβουλευτική υποστήριξη και δικτύωση με σκοπό τη διεθνοποίηση. Κατά συνέπεια, ο έλεγχός μας επικεντρώθηκε συγκεκριμένα στα δύο αυτά μέσα.

Enterprise Europe Network

14 Το EEN είναι το κύριο εργαλείο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ και το μεγαλύτερο δίκτυο υποστήριξης των ΜΜΕ με διεθνείς φιλοδοξίες. Κύριος στόχος του είναι η παροχή υπηρεσιών με προστιθέμενη αξία που βοηθούν τις ευρωπαϊκές ΜΜΕ να ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα, τη βιωσιμότητα και τις ικανότητές τους για καινοτομία, ώστε να αναπτύσσονται και να συναλλάσσονται εντός και εκτός Ευρώπης.

15 Το EEN δημιουργήθηκε το 2008. Στο πλαίσιο του προγράμματος COSME, το EEN έλαβε 385 εκατομμύρια ευρώ για ολόκληρη την περίοδο 2015‑2021, ή περί τα 55 εκατομμύρια ετησίως. Το ίδιο διάστημα, περί τα 11 εκατομμύρια ευρώ διατέθηκαν από το «Ορίζων 2020» για υπηρεσίες που σχετίζονταν με την καινοτομία προς όφελος των ΜΜΕ, μαζί με τη χρηματοδότηση από οργανισμούς υποδοχής του EEN (η ΕΕ συγχρηματοδοτεί έως και το 60 % του προϋπολογισμού του EEN).

16 Την περίοδο 2015‑2021, το EEN περιλάμβανε ως μέλη του περισσότερους από 600 οργανισμούς σε 60 χώρες. Σε αυτούς περιλαμβάνονται οργανισμοί περιφερειακής ανάπτυξης, τεχνολογικοί πόλοι, οργανισμοί υποστήριξης της καινοτομίας, πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα, καθώς και εμπορικά και βιομηχανικά επιμελητήρια. Τα μέλη αυτά είναι ομαδοποιημένα σε περιφερειακές κοινοπραξίες που επιλέγονται μέσω ανοικτών προσκλήσεων για υποβολή προτάσεων. Όλες οι κοινοπραξίες πρέπει να είναι σε θέση να παρέχουν στις επιχειρήσεις υπηρεσίες υποστήριξης υψηλής ποιότητας, και τα μέλη πρέπει να έχουν αποδεδειγμένη πείρα συνεργασίας με μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.

17 Οι υπηρεσίες υποστήριξης του EEN καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων που συμβάλλουν στην καινοτομία, την ανάπτυξη και την επέκταση των ΜΜΕ της ΕΕ, τόσο εντός της ΕΕ όσο και πέραν αυτής. Σε αυτές περιλαμβάνονται η παροχή εμπειρογνωσίας, επαφών και εκδηλώσεων για την ενθάρρυνση των διεθνών συμπράξεων, καθώς και η παροχή συμβουλών σχετικά με τις διεθνείς αγορές και την καινοτομία (γράφημα 2).

Startup Europe

18 Το 2012, η Επιτροπή εγκαινίασε την πρωτοβουλία Startup Europe με σκοπό να βοηθήσει τις νεοφυείς επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας να αναπτυχθούν στις ευρωπαϊκές και διεθνείς αγορές. Οι ανάγκες των νεοφυών επιχειρήσεων διαφέρουν από αυτές των εδραιωμένων ΜΜΕ, καθώς οι πρώτες διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να εξαγοραστούν πριν μπορέσουν να αναπτυχθούν πλήρως σε διεθνές επίπεδο.

19 Προκειμένου να βοηθήσει τις νεοφυείς επιχειρήσεις να επιτύχουν στις αγορές εντός και εκτός της ΕΕ, η Startup Europe παρέχει χρηματοδότηση σε κατασκευαστές οικοσυστημάτων, δηλαδή οργανισμούς που συνδέουν τις νεοφυείς επιχειρήσεις της ΕΕ με επενδυτές και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς, και τους παρέχουν τις πληροφορίες και την υποστήριξη που χρειάζονται προκειμένου αυτές να αναπτυχθούν και να διεθνοποιηθούν. Την περίοδο προγραμματισμού 2014‑2020, η Startup Europe δαπάνησε 30 εκατομμύρια ευρώ για την προώθηση 22 έργων, προσεγγίζοντας πάνω από 1 000 επιχειρήσεις σε περίπου 60 οικοσυστήματα νεοφυών επιχειρήσεων σε ολόκληρη την ΕΕ.

Εμβέλεια και τρόπος προσέγγισης του ελέγχου

20 Η παρούσα ειδική έκθεση αποτελεί συνέχεια μιας σειράς δημοσιεύσεων του ΕΕΣ με θέμα τη στήριξη προς τις ΜΜΕ⁶. Η έκθεση επικεντρώνεται στη διεθνοποίηση των ΜΜΕ τόσο στην ενιαία αγορά της ΕΕ όσο και σε χώρες εκτός ΕΕ, καθώς και στις δραστηριότητες που υλοποιήθηκαν για τον σκοπό αυτό κατά την περίοδο προγραμματισμού 2014‑2020. Ο εν προκειμένω έλεγχος πραγματοποιήθηκε σε συντονισμό με άλλον έλεγχό μας με αντικείμενο τη στήριξη του ΕΤΠΑ υπέρ της ανταγωνιστικότητας των ΜΜΕ.

21 Τόσο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όσο και το Συμβούλιο έχουν τονίσει τη σημασία της στήριξης των καινοτόμων ΜΜΕ και των νεοφυών επιχειρήσεων, προκειμένου να μεγιστοποιηθεί το αναπτυξιακό δυναμικό της ΕΕ. Όσον αφορά το Κοινοβούλιο, ο σημαντικός αντίκτυπος της διεθνοποίησης των ΜΜΕ στην ανάπτυξη και την απασχόληση παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις επιτροπές που είναι αρμόδιες για το διεθνές εμπόριο και τη βιομηχανία, την έρευνα και την ενέργεια. Προσδοκούμε ότι οι παρατηρήσεις και οι συστάσεις του εν προκειμένω ελέγχου θα συμβάλουν στην ενίσχυση της συνοχής και του συντονισμού μεταξύ των πολλών μέσων της ΕΕ στον τομέα αυτό, ιδίως του EEN και της πρωτοβουλίας Startup Europe. Επιπλέον, με τον έλεγχο αναμένεται να ενισχυθούν τα συστήματα που εφαρμόζει η Επιτροπή για την παρακολούθηση της συνολικής υλοποίησης της στρατηγικής της υπέρ της διεθνοποίησης των ΜΜΕ σε αυτό το αρχικό στάδιο της περιόδου προγραμματισμού.

22 Με τον έλεγχο αξιολογήθηκε αν η στήριξη της ΕΕ ήταν συνεκτική και συντονισμένη και αν συνέβαλε με επιτυχία στη διεθνοποίηση των ΜΜΕ. Ο έλεγχος διενεργήθηκε με σκοπό να δοθούν απαντήσεις στα εξής ερωτήματα:

• αν η στήριξη της ΕΕ για τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ είναι συνεκτική και συντονισμένη· και
• αν το EEN και η Startup Europe, ως βασικές δράσεις τις οποίες διαχειρίζεται άμεσα η Επιτροπή, συμβάλλουν επιτυχώς στη διεθνοποίηση των ΜΜΕ.

23 Για τον έλεγχο αυτό, συγκεντρώσαμε στοιχεία από διάφορες πηγές:

• από συναντήσεις με εμπειρογνώμονες και εκπροσώπους ενδιαφερόμενων φορέων, συμπεριλαμβανομένων των κύριων ενώσεων υποστήριξης των ΜΜΕ της ΕΕ,
• από έλεγχο εγγράφων τεκμηρίωσης, γραπτά ερωτηματολόγια και δομημένες συνεντεύξεις με υπηρεσίες της Επιτροπής (με τις ΓΔ GROW, TRADE, RTD, CONNECT, REGIO και INTPA, την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης, την Υπηρεσία Μέσων Εξωτερικής Πολιτικής), τον Εκτελεστικό Οργανισμό για το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας και τις ΜΜΕ (EISMEA), την ΕΤΕπ, το ΕΤαΕ, τους ΟΠΕ και τις ενώσεις ΜΜΕ, έρευνα μεταξύ των μελών του EEN σχετικά με τη συμβολή του EEN στη διεθνοποίηση των ΜΜΕ και τον συντονισμό / τη συνεργασία του με τα κύρια μέσα της ΕΕ στον τομέα αυτό (βλέπε παράρτημα ΙΙ για λεπτομέρειες σχετικά με τη μεθοδολογία της έρευνας),
• έρευνα στους ΟΠΕ σχετικά με τα κύρια ενωσιακά μέσα για τη διεθνοποίηση των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων και τη συμπληρωματικότητά τους με τα εθνικά μέσα στον τομέα αυτό (βλέπε παράρτημα ΙΙ για λεπτομέρειες σχετικά με τη μεθοδολογία της έρευνας),
• ανάλυση της οικονομικής βιωσιμότητας και της συνέχειας επιλεγμένων γεωγραφικών μέσων της ΕΕ που παρουσιάζονται στον πίνακα 2 και έργων της Startup Europe και ανάλυση του συντονισμού και της συνεργασίας τους με το Enterprise Europe Network.

Παρατηρήσεις

Η εφαρμογή της στρατηγικής για τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήταν ατελής

24 Στη στρατηγική διεθνοποίησης των ΜΜΕ εντοπίζονταν διάφορες προκλήσεις που αφορούσαν τη διεθνοποίηση αυτή (βλέπε σημείο 4). Για την αντιμετώπισή τους, η στρατηγική έθετε, μεταξύ άλλων, τους ακόλουθους στόχους:

• παροχή ευπρόσιτης και επαρκούς πληροφόρησης στις ΜΜΕ σχετικά με τρόπους επέκτασης των δραστηριοτήτων τους,
• μεγαλύτερη συνεκτικότητα των δραστηριοτήτων υποστήριξης,
• κάλυψη των υφιστάμενων κενών στις υπηρεσίες υποστήριξης.

25 Προς επίτευξη αυτών των στόχων, στο πλαίσιο της στρατηγικής για τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ, η Επιτροπή δεσμεύθηκε για μια σειρά δράσεων, όπως:

• χαρτογράφηση των υφιστάμενων δυνατοτήτων παροχής υπηρεσιών υποστήριξης, έτσι ώστε να επιτραπεί μια ορθολογικότερη και συνεκτικότερη προσέγγιση στο μέλλον,
• δημιουργία ενιαίας εικονικής πύλης με πληροφορίες για τις ΜΜΕ που επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν επιχειρηματικά πέρα από τα σύνορα της ΕΕ,
• μεγαλύτερη συνεκτικότητα των σχεδίων υποστήριξης σε επίπεδο ΕΕ έτσι ώστε να ενισχυθεί ο αντίκτυπός τους,
• προώθηση ομάδων και δικτύων για τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ.

Δεν υπάρχει συνολική εικόνα της στήριξης για τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ, ενώ και ο συντονισμός είναι ελλιπής

26 Όταν η Επιτροπή εγκαινίασε τη στρατηγική για τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ το 2011, εντόπισε περισσότερα από 300 προγράμματα στήριξης με προϋπολογισμό άνω των 2 εκατομμυρίων ευρώ, τα οποία συνέβαλαν στη διεθνοποίηση των επιχειρήσεων στην ΕΕ και στα κράτη μέλη της⁷. Έκτοτε, ο αριθμός αυτός συνεχίζει να αυξάνεται, εγείροντας ανησυχίες σχετικά με ενδεχόμενο κίνδυνο πολλαπλασιασμού των ανεπαρκώς συντονισμένων καθεστώτων στήριξης στον τομέα αυτό⁸.

27 Προκειμένου να ενισχυθεί η συνοχή μεταξύ των πολυάριθμων μέσων και να εντοπιστούν πιθανή αλληλεπικάλυψη, κατακερματισμός, κενά και συνεργίες, η Επιτροπή δεσμεύθηκε να διενεργήσει λεπτομερή μελέτη για τη χαρτογράφηση των υφιστάμενων δραστηριοτήτων υποστήριξης των ΜΜΕ σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο, τόσο των δημόσιων όσο και των ιδιωτικών, και να προβεί στη συνέχεια σε ανάλυση, προκειμένου να εντοπιστούν οι αλληλεπικαλύψεις και ο κατακερματισμός, καθώς και τα κενά και οι πιθανές συνεργίες στις υφιστάμενες δραστηριότητες υποστήριξης των ΜΜΕ. Η μελέτη⁹ κάλυψε το σύνολο των 27 κρατών μελών της ΕΕ και επιπλέον 25 επιλεγμένες χώρες και είχε ως αποτέλεσμα την κατάρτιση καταλόγου 1 156 υπηρεσιών υποστήριξης (734 στην ΕΕ και 422 σε τρίτες χώρες). Παρά την ευρεία κάλυψη, στο πόρισμα της μελέτης επισημαίνεται ότι υπάρχουν ακόμη εκατοντάδες υπηρεσίες υποστήριξης που δεν μπόρεσαν να συμπεριληφθούν στον κατάλογο.

28 Το 2015, η Επιτροπή δημοσίευσε μια περισσότερο περιορισμένη επισκόπηση των μέσων της ΕΕ που συμβάλλουν στη διεθνοποίηση των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, η οποία στη συνέχεια επικαιροποιήθηκε το 2017, το 2019 και το 2020¹⁰. Αν και η επισκόπηση αυτή είναι χρήσιμη, το γεγονός ότι δεν περιλαμβάνει τα εθνικά μέσα περιορίζει την αξία της όσον αφορά την εξασφάλιση της συνοχής εντός του εκτεταμένου πεδίου των δραστηριοτήτων υποστήριξης που προωθούν τόσο η ΕΕ όσο και τα κράτη μέλη.

29 Οι δραστηριότητες που προωθούνται στα κράτη μέλη μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τη συνοχή και τον συντονισμό με άλλες ενωσιακές δράσεις στον τομέα αυτό. Διαπιστώσαμε ότι, αν και στο ΕΤΠΑ αναλογούσε το μεγαλύτερο μερίδιο του προϋπολογισμού της ΕΕ που διατέθηκε για την ανταγωνιστικότητα των ΜΜΕ, συμπεριλαμβανομένης της διεθνοποίησης¹¹, η Επιτροπή δεν καθόρισε συγκεκριμένο κωδικό κατηγορίας παρέμβασης υπέρ των δράσεων που προωθούν τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ μέσω του ΕΤΠΑ για την περίοδο προγραμματισμού 2014‑2020. Ως εκ τούτου, οι πληροφορίες για συγκεκριμένα έργα στον τομέα αυτό δεν ήταν συστηματικά προσβάσιμες και δεν χρησιμοποιήθηκαν για ανάλυση και συντονισμό. Για την περίοδο προγραμματισμού 2021‑2027, ο κανονισμός 2021/1060¹² περιλαμβάνει συγκεκριμένο κωδικό κατηγορίας παρέμβασης: «Επιχειρηματική ανάπτυξη και διεθνοποίηση των ΜΜΕ», ο οποίος είναι πιθανό να αυξήσει τη διαφάνεια των δράσεων που συγχρηματοδοτούνται από την ΕΕ στον τομέα αυτό.

30 Παρά τον μεγάλο αριθμό δράσεων που εξαγγέλθηκαν στο πλαίσιο της στρατηγικής και παρά τον διατομεακό χαρακτήρα της πολιτικής για τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ, δεν ορίστηκε ειδική υπηρεσία σε επίπεδο Επιτροπής για την κεντρική διαχείριση και τον συντονισμό της εφαρμογής της στρατηγικής. Συνεπεία αυτού, ο συντονισμός μεταξύ των υπηρεσιών της Επιτροπής λειτούργησε πολύ καλά σε ορισμένους τομείς [παραδείγματος χάριν, κεφάλαια για τις ΜΜΕ στις συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών (ΣΕΣ)], αλλά δεν συνέβη το ίδιο με τα διάφορα δίκτυα που συγχρηματοδοτούνται από την ΕΕ, όπως το EEN, η «Startup Europe» ή το δίκτυο ELAN, όπως καταδεικνύεται στις επόμενες ενότητες της παρούσας έκθεσης.

Η προσβασιμότητα σε πληροφορίες σχετικά με τη στήριξη της διεθνοποίησης των ΜΜΕ έχει αυξηθεί, αλλά η ενημέρωση για τα οφέλη των ΣΕΣ παραμένει περιορισμένη

31 Η Επιτροπή δεσμεύθηκε να αναλάβει σειρά δράσεων για τη βελτίωση της πρόσβασης των ΜΜΕ στις πληροφορίες που χρειάζονται για την είσοδό τους σε νέες αγορές. Το 2014, η Επιτροπή δημιούργησε τη διαδικτυακή πύλη για τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ, με σκοπό την παροχή χρήσιμων και ευπρόσιτων πληροφοριών στις ΜΜΕ σχετικά με όλες τις υπηρεσίες που τους είναι διαθέσιμες στον συγκεκριμένο τομέα. Ωστόσο, η Επιτροπή διαπίστωσε ότι ήταν πολύ δύσκολο να διατηρεί επικαιροποιημένες πληροφορίες σχετικά με τις δημόσιες και ιδιωτικές υπηρεσίες υποστήριξης εντός και εκτός ΕΕ. Επιπλέον, η παροχή δεδομένων από ιδιωτικές υπηρεσίες υποστήριξης μέσω δημόσιας πύλης εκτός αρμοδιότητας της Επιτροπής δημιούργησε πρόσθετες νομικές προκλήσεις. Οι δυσκολίες αυτές οδήγησαν στο κλείσιμο της διαδικτυακής πύλης το 2017.

32 Το 2020, η Επιτροπή εγκαινίασε την πύλη Access2Markets, η οποία συνδυάζει, αφενός, την προηγούμενη βάση δεδομένων για την πρόσβαση στην αγορά (Market Access Database), το γραφείο υποστήριξης εμπορίου της ΕΕ και τη βάση δεδομένων για τους «κανόνες καταγωγής» σε ένα ενιαίο εργαλείο και, αφετέρου, το εργαλείο αυτοαξιολόγησης των «κανόνων καταγωγής» (ROSA)¹³ (βλέπε πλαίσιο 2). Και τα δύο εργαλεία αξιολογήθηκαν πολύ θετικά από τα μέλη του EEN και τους εθνικούς ΟΠΕ που συμμετείχαν στην έρευνά μας.

33 Η εισαγωγή ειδικών κεφαλαίων για τις ΜΜΕ στις ΣΕΣ μεταξύ της ΕΕ και τρίτων χωρών¹⁵ αποτέλεσε σημαντικό επίτευγμα για τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ την περίοδο 2014‑2020. Όπως τονίζεται στη στρατηγική για τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ, τα κεφάλαια αυτά έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να βοηθούν τις ΜΜΕ να αντλούν τα οφέλη που προσφέρουν οι ΣΕΣ εξαλείφοντας τους δασμολογικούς και μη δασμολογικούς φραγμούς και παρέχοντας παράλληλα ένα ολοκληρωμένο κανονιστικό πλαίσιο και θεσμικούς μηχανισμούς για τον εντοπισμό προβλημάτων κατά την εφαρμογή των κανόνων.

34 Προκειμένου να επωφεληθούν από τις ΣΕΣ που έχει υπογράψει η ΕΕ, οι ΜΜΕ πρέπει να γνωρίζουν τόσο τα δυνητικά πλεονεκτήματα που μπορούν αυτές να αποφέρουν όσο και το πώς μπορούν οι ίδιες να ικανοποιήσουν πολύπλοκες απαιτήσεις, όπως αυτές που αφορούν τους κανόνες καταγωγής. Η ενημέρωση και η επικοινωνία αποτελούν συλλογική ευθύνη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, των κρατών μελών, των επιχειρηματικών ενώσεων και των ΟΠΕ.

35 Το 2019, μετά από έρευνα που διεξήγαγαν η Επιτροπή των Περιφερειών και η Eurochambres σε επίπεδο εκπροσώπων περιφερειακών και τοπικών ενδιαφερόμενων φορέων και εθνικών και περιφερειακών εμπορικών επιμελητηρίων στην ΕΕ¹⁶, διαπιστώθηκε ότι η ενημέρωση των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων σχετικά με τις ΣΕΣ εξακολουθούσε να είναι ελλιπής, ενώ πάνω από το 70 % των ερωτηθέντων δήλωσε ότι οι πρακτικές πληροφορίες για τον τρόπο χρήσης της συμφωνίας ήταν ανεπαρκείς¹⁷.

36 Από τις συνομιλίες μας με εκπροσώπους της Επιτροπής, καθώς και από τις απαντήσεις τους στα γραπτά μας ερωτηματολόγια συνάγεται, επίσης, ότι η ενημέρωση σχετικά με τα πλεονεκτήματα των ΣΕΣ για τις ΜΜΕ εξακολουθεί να είναι ελλιπής. Για την ακρίβεια, οι ΣΕΣ δεν προωθούνται επαρκώς, ενώ η πύλη Αccess2Market δεν συνδέεται με άλλες πύλες πληροφόρησης που αφορούν το εμπόριο, όπως οι δικτυακοί τόποι των εθνικών ΟΠΕ. Επιπλέον, στην έρευνα που διενεργήσαμε μεταξύ των εθνικών ΟΠΕ, σχεδόν το 80 % των συμμετεχόντων εξέφρασαν την επιθυμία για περισσότερη ευθυγράμμιση μεταξύ της ΕΕ και των κρατών μελών όσον αφορά την προώθηση των ΣΕΣ μέσω ενός οργάνου διαβούλευσης για το συγκεκριμένο θέμα.

Η βιωσιμότητα και η μακροπρόθεσμη συνέχεια δεν είναι δεδομένες για όλα τα έργα

37 Τα δίκτυα που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ στο πλαίσιο της διεθνοποίησης των ΜΜΕ χρειάζονται χρόνο, προκειμένου να δημιουργήσουν τις απαραίτητες διασυνδέσεις, και πρέπει να είναι ευρέως γνωστά ώστε να παρέχουν πολύτιμη υποστήριξη στις ΜΜΕ. Αυτή η συνέχεια μπορεί, κατ’ αρχήν, να επιτευχθεί με δύο διαφορετικούς τρόπους: είτε οι υπηρεσίες υποστήριξης λαμβάνουν μακροπρόθεσμη δημόσια χρηματοδότηση είτε επιτυγχάνουν να δημιουργήσουν έσοδα και, κατ’ αυτόν τον τρόπο, να καταστούν οικονομικά βιώσιμες.

38 Στη στρατηγική διεθνοποίησης των ΜΜΕ δηλώνεται ρητώς η προτίμηση στον δεύτερο τρόπο, καθώς η βιωσιμότητα αποτελεί μία από τις βασικές αρχές της στρατηγικής. Σύμφωνα με την αρχή αυτή, οι υπηρεσίες στήριξης των επιχειρήσεων που παρέχονται από την ΕΕ πρέπει να βασίζονται στην αποδεδειγμένη ζήτηση της αγοράς. Βραχυπρόθεσμα μπορούν να χρηματοδοτούνται από δημόσια κονδύλια στο πλαίσιο του δημοσιονομικού κανονισμού, μακροπρόθεσμα ωστόσο θα πρέπει να αυτοχρηματοδοτούνται όσο το δυνατόν περισσότερο. Αυτό δεν αποκλείει τη συνέχιση της μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης από άλλα μέσα της Επιτροπής που υποστηρίζουν τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ, όπως το EEN.

39 Παράδειγμα υπηρεσιών υποστήριξης με μακροπρόθεσμες ρυθμίσεις δημόσιας χρηματοδότησης ήδη από την έναρξη λειτουργίας τους είναι το Κέντρο Βιομηχανικής Συνεργασίας ΕΕ-Ιαπωνίας και το πρόγραμμα Πύλη της ΕΕ / Επιχειρηματικές Αποστολές στην Ιαπωνία, τα οποία λειτουργούν εδώ και περισσότερο από μία 30ετία (βλέπε πλαίσιο 3).

40 Από την άλλη πλευρά, διαπιστώσαμε ότι η συνέχεια ήταν γενικά ένα πρόβλημα για τα έργα που συγχρηματοδοτούνταν από το ELAN, το ICI+ στη νοτιοανατολική Ασία (ICI+ΝΑΑ) και την πρωτοβουλία «Startup Europe» κατά την περίοδο 2014‑2020. Όλα αντιμετώπιζαν προβλήματα στην ανάπτυξη επαρκών εσόδων και, ως εκ τούτου, στην επίτευξη οικονομικής βιωσιμότητας, όπως είχε ζητηθεί στη συμφωνία επιχορήγησης. Ως εκ τούτου, τα έργα αυτά διακόπηκαν, παρόλο που ορισμένα αξιολογήθηκαν μάλλον θετικά στις εκθέσεις παρακολούθησης (βλέπε παραδείγματα στο πλαίσιο 4 για τα ELAN και ICI+SEA, καθώς και στα σημεία 67-70 για τη διακοπή των έργων της Startup Europe).

41 Το ποσοστό ικανοποίησης που δήλωσαν οι βασικοί ενδιαφερόμενοι φορείς, όπως τα μέλη του EEN, για τα βραχυπρόθεσμα μέσα και τις δράσεις ήταν κάτω του 45 %, ήτοι σημαντικά χαμηλότερο από αυτό που αφορούσε τα μέσα και τις δράσεις που είχαν επιτύχει μακροπρόθεσμη συνέχεια (βλέπε πίνακα 2).

Η στρατηγική διεθνοποίησης των ΜΜΕ δεν αξιολογήθηκε συστηματικά

42 Προκειμένου να καθοδηγήσει την υλοποίηση όλων των δράσεων που ανακοινώθηκαν στη στρατηγική για τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ, η Επιτροπή δεσμεύθηκε να παρακολουθεί την πρόοδο και να αξιολογεί περιοδικά την αποτελεσματικότητα της στρατηγικής, με τη συμμετοχή όλων των κύριων ενδιαφερόμενων φορέων.

43 Ενώ έχουν πραγματοποιηθεί τακτικές συναντήσεις και φόρουμ με εκπροσώπους των ΜΜΕ και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς (παραδείγματος χάριν, Ευρωπαϊκή εβδομάδα ΜΜΕ, Συνέλευση των ΜΜΕ και τακτικές συναντήσεις με τους εθνικούς ΟΠΕ), η εφαρμογή της στρατηγικής δεν έχει αξιολογηθεί συγκεκριμένα ή ολοκληρωμένα, όπως περιγράφεται ανωτέρω. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχουν ολοκληρωμένες αναφορές σχετικά με την εφαρμογή της.

44 Τον Μάιο του 2021, η Επιτροπή εξέδωσε έγγραφο εργασίας με τίτλο «Ετήσια έκθεση για την ενιαία αγορά». Πρόκειται για έκθεση σχετικά με την πρόοδο που έχει επιτευχθεί ως προς την εφαρμογή των στρατηγικών της ΕΕ για τη βιομηχανία και τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις του 2020. Ωστόσο, οι πληροφορίες που παρέχονται για συγκεκριμένες δράσεις που προωθούν τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ είναι πολύ γενικές και ανεπαρκείς για τους σκοπούς της παρακολούθησης και της αξιολόγησης.

Το EEN επιτυγχάνει μεν τους κύριους στόχους του, αλλά χωρίς επαρκή προβολή και κάλυψη στις τρίτες χώρες

Μολονότι πέτυχε τους γενικούς στόχους του, το EEN δεν χαίρει ακόμη επαρκούς προβολής

45 Για την περίοδο 2015‑2021, ορίστηκαν δύο σύνολα τιμών-στόχου και κύριων δεικτών επιδόσεων (ΚΔΕ) για το EEN:

• οι δείκτες του κανονισμού COSME¹⁸ με τιμές-στόχο υψηλού επιπέδου για το EEN συνολικά (βλέπε πίνακα 3) και
• οι τιμές-στόχος του «συστήματος ενίσχυσης των επιδόσεων» που συμφωνήθηκαν σε χαμηλότερο επίπεδο μεταξύ EISMEA και κάθε κοινοπραξίας.

46 Στην τελική έκθεση δραστηριοτήτων του EEN για το 2020, η Επιτροπή επισήμανε ότι οι συγκεντρωτικές τιμές-στόχος υψηλού επιπέδου είχαν επιτευχθεί, αλλά δεν έδωσε πληροφορίες σχετικά με την πρόοδο όσον αφορά την αναγνώριση του EEN από τις ΜΜΕ.

47 Σε επίπεδο κοινοπραξιών EEN, στην τελική έκθεση δραστηριοτήτων για το 2020 αναφέρθηκε ότι, συνολικά, το EEN είχε υπερκαλύψει τις τιμές-στόχο του για τους δείκτες, όπου είχαν οριστεί τέτοιες τιμές. Ωστόσο, τα αριθμητικά στοιχεία για τον αριθμό των συμφωνιών εταιρικής σχέσης και των συμβουλευτικών υπηρεσιών που παρέχονται από τις κοινοπραξίες δείχνουν ότι οι επιδόσεις διαφέρουν σημαντικά από χώρα σε χώρα: ενώ αναφέρονται 24 επιτεύγματα ανά προϊστάμενο προσωπικού (ισοδύναμο πλήρους απασχόλησης) στην Ιρλανδία και 20 στη Λιθουανία, σε πολλές άλλες χώρες αναφέρονται αντιστοίχως δύο, τρία ή τέσσερα. Αυτές οι διαφοροποιήσεις ως προς τις επιδόσεις αποδίδονται σε ζητήματα διαχείρισης κοινοπραξιών, σε αλλαγές που επηρέασαν τους συντονιστικούς οργανισμούς και στην αποχώρηση βασικού προσωπικού.

48 Αν και το EEN έχει, συνολικά, επιτύχει τους γενικούς στόχους του, δεν μπορεί να προσδιοριστεί εντελώς σε ποιο βαθμό αυτό έχει μεταφραστεί σε πραγματικές βελτιώσεις όσον αφορά την ανάπτυξη ΜΜΕ εντός της ενιαίας αγοράς και πέραν αυτής. Ενδιάμεση αξιολόγηση του προγράμματος COSME του 2017²⁰ κατέληγε στο συμπέρασμα ότι, ενώ το EEN ήταν αποτελεσματικό, στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή ήταν αδύνατο να μετρηθεί ο πλήρης αντίκτυπός του. Με άλλα λόγια, αν και οι υπηρεσίες που παρέχει το EEN μπορεί να έχουν πολλά θετικά αποτελέσματα, όπως η επέκταση των επιχειρήσεων, η ενίσχυση της καινοτομίας και των ικανοτήτων, είναι δύσκολο να διαπιστωθεί η άμεση σχέση με καθένα από αυτά τα αποτελέσματα, καθώς οι υπηρεσίες του EEN έχουν μόνο υποστηρικτικό ρόλο, και τα συγκεκριμένα αποτελέσματα επιτυγχάνονται τελικά από τις ίδιες τις ΜΜΕ.

49 Η ενίσχυση της ενημέρωσης των ενδιαφερόμενων φορέων σχετικά με το EEN εξακολουθεί να αποτελεί στόχο της Επιτροπής. Για τον σκοπό αυτό, οι οργανισμοί υποδοχής οφείλουν να διασφαλίζουν ότι οι δραστηριότητές τους σε σχέση με το EEN έχουν υψηλό βαθμό προβολής. Το 2015, μόνο το 8 % των ΜΜΕ που συμμετείχαν στην έρευνα του Ευρωβαρόμετρου του εν λόγω έτους ήταν ενήμερες για το EEN, και το ποσοστό αυτό διέφερε σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών. Από τον επικοινωνιακό έλεγχο του EASME το 2017‑2018 διαπιστώθηκε ότι δεν εκπληρώνονταν συστηματικά οι απαιτήσεις προβολής για τους δικτυακούς τόπους πολλών μελών του EEN. Αυτό επιβεβαιώθηκε από τον έλεγχό μας: μόνο δέκα από τους 30 δικτυακούς τόπους που εξετάσαμε εμφάνιζαν στην αρχική σελίδα τους το λογότυπο του EEN, παραθέτοντας σύνδεσμο προς τις υπηρεσίες του. Η Επιτροπή δεν έχει δημοσιεύσει επικαιροποιημένα αριθμητικά στοιχεία ως προς τον δείκτη αναφοράς για ενημερωτικούς σκοπούς.

Ο συντονισμός μεταξύ του EEN και των εθνικών μέσων δεν αξιοποιείται πλήρως

50 Ο συντονισμός μεταξύ του EEN και άλλων ενωσιακών, εθνικών και περιφερειακών μέσων είναι σημαντικός, προκειμένου να διασφαλίζεται ότι υπάρχει ένα συνεκτικό, ολοκληρωμένο και συμπληρωματικό φάσμα υπηρεσιών υποστήριξης της διεθνοποίησης των ΜΜΕ. Αν και δεν αποτελεί επίσημη απαίτηση, οι κοινοπραξίες του EEN ενθαρρύνονται να συμπεριλαμβάνουν οργανισμούς που στηρίζουν τις ΜΜΕ στην περιοχή τους, προκειμένου να επεκτείνουν την εμβέλειά τους στην επιχειρηματική κοινότητα. Επιπλέον, οι υποβάλλοντες αίτηση στο EEN πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι δραστηριότητές τους δεν αλληλεπικαλύπτονται με τις υπηρεσίες που ήδη παρέχουν άλλοι οργανισμοί στην ίδια γεωγραφική περιοχή, και ενθαρρύνονται να συνεργάζονται στενά με τους εκπροσώπους άλλων δικτύων της ΕΕ στην περιοχή τους, όπως τα εθνικά σημεία επαφής του προγράμματος πλαισίου για την έρευνα και οι ενδιάμεσοι φορείς και διαχειριστικές αρχές του ΕΤΠΑ, και να έρχονται σε επαφή μαζί τους σε τακτική βάση. Στον οδηγό του EEN για τους αιτούντες²¹ τονίζεται ότι αυτό συνεπάγεται υψηλό βαθμό τακτικής συμμετοχής των ενδιαφερόμενων φορέων στις δραστηριότητες του EEN σε όλα τα επίπεδα (τοπικό, περιφερειακό και εθνικό) και συνεχή διάλογο με άλλους παρόχους υπηρεσιών υποστήριξης.

51 Σχεδόν το 70 % των συμμετεχόντων στην έρευνα που διενεργήσαμε μεταξύ των εθνικών και περιφερειακών ΤΠΟ εξέφρασαν την άποψη ότι το EEN παρέχει προσθετικότητα στις ευρωπαϊκές ΜΜΕ πέραν των δυνατοτήτων των εθνικών δομών υποστήριξης της διεθνοποίησης. Ωστόσο, εκφράστηκε επίσης η επιθυμία για μεγαλύτερη ενσωμάτωση του EEN στους εθνικούς και περιφερειακούς οργανισμούς των κρατών μελών της EΕ. Τα επίπεδα ικανοποίησης ήταν υψηλά όσον αφορά τη συνεργασία με πολλά μέσα της ΕΕ για τη στήριξη της διεθνοποίησης των ΜΜΕ (βλέπε πίνακα 2), αλλά εκφράστηκε η άποψη ότι η συνεργασία θα μπορούσε να ενισχυθεί, ειδικότερα με μέσα στήριξης όπως η Startup Europe και τα δίκτυα ELAN και ENRICH.

52 Την περίοδο 2015‑2021, στο πλαίσιο του EEN, για την υποστήριξη των δραστηριοτήτων του και την προώθηση της συνεργασίας σε επίπεδο ΕΕ μεταξύ της Επιτροπής και των οργανισμών που δραστηριοποιούνται στον τομέα της διεθνοποίησης των ΜΜΕ, η Επιτροπή συνήψε χωριστές διμερείς συμφωνίες με τους εν λόγω οργανισμούς, οι οποίοι αναδείχθηκαν σε συνεργαζόμενα μέλη που παρείχαν υπηρεσίες στο δίκτυο. Επιπλέον, η Επιτροπή θα μπορούσε να συνάψει ειδικά μνημόνια συνεννόησης με τους σχετικούς διεθνείς οργανισμούς.

53 Μέχρι το τέλος του 2020, το ΕΕΝ είχε συνάψει διμερείς συμφωνίες ή ειδικές συμφωνίες με επτά ευρωπαϊκά συνεργαζόμενα μέλη, δύο ευρωπαϊκούς οργανισμούς, τα γραφεία υποστήριξης για θέματα δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας (ΔΔΙ) και μια σειρά εθνικών συνεργαζόμενων μελών. Το EEN είχε επίσης υπογράψει δήλωση πρόθεσης συνεργασίας με τους ευρωπαϊκούς κόμβους ψηφιακής καινοτομίας. Ωστόσο, μέχρι το τέλος του 2021 δεν είχαν ακόμη επισημοποιηθεί συμφωνίες με πολλά μέσα και δίκτυα, συμπεριλαμβανομένων του δικτύου εθνικών σημείων επαφής, της Startup Europe, του δικτύου ENRICH, της ΕΤΕπ και του ΕΤαΕ (για την προώθηση των χρηματοδοτικών μέσων της ΕΕ μέσω του EEN), καθώς και των εθνικών και περιφερειακών ΟΠΕ των κρατών μελών.

Οι ενδιαφερόμενοι φορείς εντόπισαν κενά στην κάλυψη τρίτων χωρών και τα μέλη του EEN αναφέρουν διαφοροποιήσεις στην ποιότητα των υπηρεσιών

54 Η παρουσία του EEN σε όλο τον κόσμο είναι κρίσιμης σημασίας για την ικανότητά του να βοηθά τις ΜΜΕ να εξασφαλίζουν πρόσβαση στις παγκόσμιες αγορές. Το έργο του EEN εκτείνεται και σε χώρες που δεν συμμετέχουν στο COSME μέσω της δημιουργίας γραφείων συνεργασίας επιχειρήσεων (ΓΣΕ). Τα γραφεία αυτά λαμβάνουν μη χρηματοδοτική στήριξη από την Επιτροπή για δραστηριότητες του EEN, ιδίως τεχνική βοήθεια και υποστήριξη, και πρόσβαση σε εργαλεία ΤΠ, στο ενδοδίκτυο του EEN, σε βάσεις δεδομένων και άλλες ηλεκτρονικές υπηρεσίες. Το EEN δεν έχει τα μέσα ή την εντολή να παρέχει χρηματοδοτική στήριξη σε ΓΣΕ σε χώρες εκτός ΕΕ. Κατά συνέπεια, τα ΓΣΕ εξαρτώνται εν μέρει από οποιαδήποτε χρηματοδοτική ενίσχυση μπορούν να λάβουν από τις εθνικές αρχές ή από άλλες πηγές.

55 Στα τέλη του 2020, το EEN εκπροσωπούνταν σε 65 χώρες (κυρίως χώρες με τις οποίες η ΕΕ ενδιαφέρεται να έχει οικονομική συνεργασία και, κατά κανόνα, έχει συνάψει εμπορική συμφωνία) μέσω 625 οργανισμών εταίρων. Από αυτούς τους οργανισμούς, οι 427 βρίσκονταν σε κράτη μέλη της ΕΕ, 92 σε άλλες χώρες του προγράμματος COSME, 23 στο Ηνωμένο Βασίλειο και 73 (ως ΓΣΕ) σε 29 άλλες χώρες (βλέπε γράφημα 3).

56 Αν και δεν υπάρχει συγκεκριμένος στόχος για τον αριθμό των ΓΣΕ, στην έρευνα που διενεργήσαμε μεταξύ των μελών του EEN και στις συνεντεύξεις με τους ενδιαφερόμενους φορείς, οι ερωτηθέντες ανέφεραν συχνά ορισμένες χώρες στις οποίες θα επιθυμούσαν να δουν ενισχυμένη παρουσία των ΓΣΕ. Οι χώρες αυτές ήταν η Νότιος Αφρική (με την οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει συνάψει ΣΕΣ), η Αυστραλία (επί του παρόντος σε εμπορικές διαπραγματεύσεις με την ΕΕ), η Κίνα και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Επιπλέον, η Ένωση Ευρωπαϊκών Οργανισμών για την Προώθηση του Εμπορίου (ETPOA) χαρακτήρισε την Αφρική ως ιδανική περιοχή για την ανάπτυξη νέων μορφών συνεργασίας και την εξασφάλιση πρόσβασης των ΜΜΕ της ΕΕ στην αγορά της²², καθώς οι ΟΠΕ των κρατών μελών υποεκπροσωπούνται στη συγκεκριμένη ήπειρο.

57 Όσον αφορά την ποιότητα των υπηρεσιών, η έρευνα έδειξε ότι τα μέλη του EEN είναι πολύ ικανοποιημένα με ορισμένα ΓΣΕ. Αναφέρθηκαν διαφοροποιήσεις στην ανταπόκριση, την ποιότητα και τη χρησιμότητα των υπηρεσιών που παρέχουν τα υπόλοιπα ΓΣΕ, καθώς και περιπτώσεις ανεπαρκούς συνεργασίας ή ενσωμάτωσης με τους ευρωπαϊκούς ΟΠΕ και επίδειξης ελάχιστου ενδιαφέροντος για τους Ευρωπαίους εξαγωγείς. Στη νέα της πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για «διεθνείς εταίρους του δικτύου» (η νέα ονομασία των ΟΠΕ)²³, η Επιτροπή συμπεριέλαβε ρητά τους εθνικούς και περιφερειακούς ΟΠΕ στην ενότητα «είδος οργανισμών που ζητούνται», αυξάνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τα δυνητικά μελλοντικά οφέλη του δικτύου.

Τα μέλη του EEN θα επιθυμούσαν πρόσθετη ή ευρύτερη κατάρτιση όσον αφορά την πρόσβαση σε χρηματοδότηση και τις συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών

58 Η αξιόπιστη πρόσβαση σε χρηματοδότηση είναι μία από τις υψηλότερες προτεραιότητες των ΜΜΕ, είτε τις αφορά η διεθνοποίηση είτε όχι²⁴. Για τον λόγο αυτό, η Επιτροπή έχει καταβάλει μεγάλες προσπάθειες, προκειμένου να παράσχει στις ΜΜΕ ένα ευρύ φάσμα χρηματοδοτικών μέσων, τα οποία εφαρμόζονται ποικιλοτρόπως από την Επιτροπή, την ΕΤΕπ, το ΕΤΕ ή τους χρηματοοικονομικούς διαμεσολαβητές.

59 Σκοπός του EEN είναι να παρέχει πληροφορίες και συμβουλές σχετικά με τα χρηματοδοτικά μέσα της ΕΕ και τις διάφορες πύλες της ΕΕ που παρέχουν πληροφορίες σχετικά με την πρόσβαση σε χρηματοδότηση, ιδίως δε τις πύλες της Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κόμβου Επενδυτικών Συμβουλών (ΕΚΕΣ). Ωστόσο, η διαδικτυακή προβολή και η προσβασιμότητα των εν λόγω πληροφοριών διαφέρει σημαντικά μεταξύ των μελών του δικτύου. Επιπλέον, τόσο η πύλη του ΕΚΕΣ όσο η πύλη «Πρόσβαση στη χρηματοδότηση» της Επιτροπής δεν παρέχουν επαρκείς πληροφορίες και καθοδήγηση για το EEN.

60 Τα σχόλια των συμμετεχόντων στις δύο έρευνές μας επιβεβαιώνουν την ανάγκη να προωθηθεί η ενημέρωση και να υπάρχουν ευκολότεροι σύνδεσμοι προς τις πληροφορίες που αφορούν την πρόσβαση των ΜΜΕ σε χρηματοδότηση, ιδίως με την ενίσχυση του ρόλου του EEN σε συντονισμό με προγράμματα της ΕΕ, όπως η πύλη «Πρόσβαση στη χρηματοδότηση» της Επιτροπής και ο ΕΚΕΣ.

61 Το 2019, η Επιτροπή συνέταξε οδηγό με μια σειρά ειδικών συστάσεων²⁵. Ωστόσο, δεν έχουν ακόμη υλοποιηθεί ορισμένες από τις βασικές συστάσεις, όπως ο ορισμός μόνιμων σημείων επαφής ΣΕΣ και τα ειδικά σεμινάρια κατάρτισης σχετικά με την εφαρμογή των ΣΕΣ για τα μέλη του EEN (τα οποία λειτουργούν ως βασικές πηγές πληροφόρησης και παροχής συμβουλών για τις ΜΜΕ).

62 Τα εργαλεία ΤΠ και η ανάπτυξη ικανοτήτων αποτελούν σημαντικά μέσα που βοηθούν ολοένα και περισσότερο να επικεντρωθούν οι υπηρεσίες του EEN στον πελάτη και να προσαρμοστούν στις ειδικές απαιτήσεις των ΜΜΕ. Σύμφωνα με την έρευνα που διενεργήσαμε, το EEN πρέπει να βελτιώσει και να αναπτύξει περαιτέρω τα εργαλεία ΤΠ που διαθέτει για τον σκοπό αυτό, καθώς ένας στους πέντε συμμετέχοντες εξέφρασε δυσαρέσκεια (υψηλότερο επίπεδο δυσαρέσκειας από ό,τι για άλλους τομείς υποστήριξης).

63 Από την έρευνά μας και τις συνομιλίες που είχαμε με εκπροσώπους υπηρεσιών της Επιτροπής και της ΕΤΕπ/ΕΤαΕ προέκυψε ανάγκη για περαιτέρω κατάρτιση με τη συμμετοχή εμπειρογνωμόνων της ΕΤΕπ και του ΕΤαΕ. Επιπλέον, είναι περιορισμένες οι δυνατότητες διαδραστικής μάθησης, η οποία θα ενίσχυε την ικανότητα των ΜΜΕ να διαχειρίζονται συγκεκριμένους και περισσότερο τεχνικούς τομείς, όπως οι ΣΕΣ και η πρόσβαση στη χρηματοδότηση.

Μολονότι η Startup Europe ανταποκρίθηκε σε σημαντικές ανάγκες, η βιωσιμότητα, η παρακολούθηση και ο συντονισμός παρουσιάζουν διακυμάνσεις

64 Γενικός στόχος της Startup Europe είναι να ενισχύσει τις ευκαιρίες δικτύωσης για τις επεκτεινόμενες επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας και τους κατασκευαστές οικοσυστημάτων, και να επιταχύνει την ανάπτυξη ολόκληρου του επιχειρηματικού οικοσυστήματος στην ΕΕ. Αυτό με τη σειρά του στηρίζει τις τοπικές κοινότητες νεοφυών επιχειρήσεων, συνδέοντας τις νεοφυείς επιχειρήσεις, τις επεκτεινόμενες επιχειρήσεις, τους επενδυτές, τους επιταχυντές, τα εταιρικά δίκτυα και τα πανεπιστήμια.

65 Κατά την περίοδο προγραμματισμού 2014‑2020, η πρωτοβουλία Startup Europe υλοποιήθηκε μέσω τριών προσκλήσεων υποβολής προτάσεων (τα έτη 2014, 2017 και 2019). Κάθε πρόσκληση είχε προϋπολογισμό που δεν υπερέβαινε τα 10 εκατομμύρια ευρώ περίπου. Ενώ η πρόσκληση του 2014 επικεντρώθηκε στην ενθάρρυνση των επιχειρηματιών του διαδικτύου να ιδρύσουν επιχείρηση στην ΕΕ και να αναπτυχθούν διεθνώς, το 2017 και το 2019 οι προσκλήσεις διεύρυναν το πεδίο εφαρμογής της Startup Europe σε όλες τις νεοφυείς επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας και τις καινοτόμους ΜΜΕ, ενθαρρύνοντας την ανάπτυξη και την επέκταση σε ολόκληρη την ΕΕ και πέραν αυτής.

66 Η Επιτροπή επέλεξε 22 έργα από τις τρεις προσκλήσεις. Τα έργα έχουν συνήθως διάρκεια δύο ετών. Καθένα υλοποιείται από μια κοινοπραξία που συνδέει εταίρους από διαφορετικά οικοσυστήματα νεοφυών επιχειρήσεων σε όλη την ΕΕ και παρέχει ευκαιρίες δικτύωσης για τις νεοφυείς και τις επεκτεινόμενες επιχειρήσεις. Ο αριθμός των εταίρων στην κοινοπραξία κυμαίνεται από 3 έως 15. Στο πλαίσιο 5 παρουσιάζονται ορισμένα παραδείγματα στόχων και δραστηριοτήτων των έργων που υλοποιούνται μέσω της Startup Europe. Το παράρτημα IV περιέχει σύντομες περιγραφές όλων των έργων της Startup Europe που χρηματοδοτήθηκαν κατά την περίοδο προγραμματισμού 2014‑2020. Οι περιγραφές έγιναν από τα ίδια.

Τα έργα της Startup Europe δεν έχουν συνέχεια

67 Όλα τα επιλεχθέντα έργα αποσκοπούσαν στην αντιμετώπιση ενός ή περισσότερων φραγμών που εμποδίζουν την ανάπτυξη των επιχειρήσεων και αποτρέπουν την επέκταση ή την εξέλιξή τους σε πανευρωπαϊκές ή παγκόσμιες. Συνδέονταν σαφώς με τις συνήθεις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι νεοφυείς και οι επεκτεινόμενες επιχειρήσεις, όπως η πρόσβαση σε χρηματοδότηση, η πρόσβαση σε νέες αγορές, η πρόσληψη ειδικευμένου προσωπικού και η εξεύρεση εταίρων.

68 Ωστόσο, οι συνεισφορές αυτές στους στόχους της Startup Europe ήταν βραχείας διάρκειας. Οι δραστηριότητες και οι δράσεις των έργων σταμάτησαν στο τέλος της αντίστοιχης περιόδου επιχορήγησης, παρά τον όρο στις προσκλήσεις του 2017 και του 2019 ότι τα έργα πρέπει να αποδεικνύουν βιωσιμότητα δράσεων που να υπερβαίνει τη διάρκεια ζωής του έργου.

69 Στις συνομιλίες που είχαμε με συντονιστές έργων και υπαλλήλους της Επιτροπής προτάθηκαν ορισμένοι πιθανοί λόγοι για αυτό:

• οι νεοφυείς επιχειρήσεις δεν είναι διατεθειμένες ή δεν έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν για υπηρεσίες·
• οι υπηρεσίες παρέχονται αλλού δωρεάν·
• οι νεοφυείς επιχειρήσεις διστάζουν να ζητήσουν εξωτερικές συμβουλές.

70 Επιπλέον, όλες οι συμφωνίες επιχορήγησης περιλάμβαναν έναν κανόνα «μη αποκόμισης κέρδους», που σημαίνει ότι τυχόν κέρδη θα αφαιρούνταν από την επιχορήγηση. Η μέση χρηματοδοτική συνεισφορά της ΕΕ στα έργα ήταν πολύ υψηλή, καθώς κάλυπτε το 88 % του συνολικού κόστους, σε ορισμένες δε περιπτώσεις το 100 %. Κατά συνέπεια, τυχόν παραγόμενα έσοδα θα μπορούσαν να μειώσουν αυτομάτως τη συνεισφορά της ΕΕ. Ο κανόνας της «μη αποκόμισης κέρδους», μολονότι μπορεί να δικαιολογηθεί, μπορεί να αποθαρρύνει τις κοινοπραξίες να παράγουν έσοδα, γεγονός που μειώνει τις πιθανότητες οικονομικής βιωσιμότητας και, εν τέλει, τη συνέχεια των έργων.

Ανεπαρκής παρακολούθηση της Startup Europe συνολικά

71 Κάθε πρόταση έργου στο πλαίσιο της Startup Europe πρέπει να περιλαμβάνει κατάλογο με τα παραδοτέα, τα ορόσημα και τους ΒΔΕ που αφορούν το συγκεκριμένο έργο για τη μέτρηση της προόδου και των αποτελεσμάτων. Ανά τακτά χρονικά διαστήματα υποβάλλεται έκθεση σχετικά με την πρόοδο των έργων, και η Επιτροπή απαντά με πορίσματα και συστάσεις με τη μορφή επισκοπήσεων για κάθε έργο. Γενικά, η Επιτροπή αξιολογεί θετικά τα επιτεύγματα των έργων. Ωστόσο, δεν μπορέσαμε να αξιολογήσουμε τον βαθμό στον οποίο η Startup Europe έχει εκπληρώσει τους γενικούς στόχους της, καθώς τα επιμέρους έργα έχουν τελείως διαφορετικούς ΒΔΕ που δεν μπορούν να εξεταστούν συγκεντρωτικά.

Περιορισμένος εσωτερικός και εξωτερικός συντονισμός της Startup Europe

72 Η Επιτροπή δημοσιεύει πληροφορίες σχετικά με τα έργα της Startup Europe και τις εκδηλώσεις που διοργανώνονται στον δικτυακό της τόπο. Ωστόσο, δεν διαπιστώσαμε να υπάρχει κεντρικός συντονιστικός μηχανισμός, εργαλείο ή φορέας, που να κατευθύνει την πρωτοβουλία προς την επίτευξη των γενικών στόχων της. Κάθε έργο υλοποιήθηκε ξεχωριστά, με περιστασιακή μόνο συνεργασία, καθώς, για παράδειγμα, ορισμένα μέλη κοινοπραξίας ήταν εταίροι σε περισσότερα από ένα έργα.

73 Οι υπάλληλοι της Επιτροπής που ήταν υπεύθυνοι για την υλοποίηση της Startup Europe είχαν περιστασιακές συναντήσεις με συναδέλφους από άλλες γενικές διευθύνσεις (παραδείγματος χάριν σε εκδηλώσεις έργων). Ωστόσο, δεν υπήρχε τακτικός, δομημένος συντονισμός των δραστηριοτήτων των διαφόρων γενικών διευθύνσεων που στηρίζουν τις νεοφυείς και τις επεκτεινόμενες επιχειρήσεις. Ούτε, επίσης, συντόνισε η Επιτροπή τις δραστηριότητες της Startup Europe με εθνικά προγράμματα που παρέχουν στήριξη στις νεοφυείς και τις επεκτεινόμενες επιχειρήσεις. Στην ανακοίνωση της Επιτροπής του 2016 σχετικά με το θέμα αυτό τονίστηκε η ανάγκη ενίσχυσης της συνεργασίας μεταξύ των έργων EEN και Startup Europe. Ωστόσο, και αυτό ακόμα δεν οργανώθηκε συστηματικά, και οι επαφές μεταξύ των δύο δικτύων είναι μάλλον σπάνιες. Μόνο το 35 % όσων από τα μέλη του EEN συμμετείχαν στην έρευνά μας δήλωσαν ότι είναι ικανοποιημένοι από το επίπεδο συνεργασίας μεταξύ του EEN και της πρωτοβουλίας Startup Europe.

Δεν έχει αξιολογηθεί η συμβολή στη συνολική στρατηγική για τις ΜΜΕ

74 Ένας από τους στόχους των πολιτικών και των στρατηγικών της ΕΕ σε αυτόν τον τομέα είναι να βοηθήσουν τις νεοφυείς και επεκτεινόμενες επιχειρήσεις να παραμείνουν στην Ευρώπη, όπου μπορούν να αναπτυχθούν ώστε να γίνουν πρωτοπόροι σε παγκόσμιο επίπεδο και να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας στην ΕΕ²⁶.

75 Ωστόσο, σε αρκετά έγγραφα της Επιτροπής²⁷ έχει επισημανθεί ότι οι υποσχόμενες νεοφυείς και επεκτεινόμενες επιχειρήσεις στην ΕΕ δεν κατορθώνουν να γίνουν παγκόσμιοι πρωτοπόροι στην Ευρώπη, καθώς εξαγοράζονται σε αρχικό στάδιο από εταιρείες εκτός ΕΕ. Οι αμερικανικές εταιρείες είναι οι πλέον δραστήριες, αφού εξαγόρασαν 12 780 νεοφυείς επιχειρήσεις της ΕΕ (27 % του συνόλου των εξαγορών νεοφυών επιχειρήσεων της ΕΕ) μεταξύ 2010 και 2018. Όσον αφορά το επενδυόμενο κεφάλαιο, στις αμερικανικές εταιρείες αναλογούσε το 55 % της συνολικής αξίας των συμφωνιών²⁸.

76 Εντοπίσαμε δύο εταίρους έργων της Startup Europe, που συμμετείχαν σε 10 από τα 22 έργα, οι οποίοι συμμετείχαν στην αναζήτηση εταιρικών πελατών, συμπεριλαμβανομένων εταιρειών εκτός ΕΕ. Αυτό περιλάμβανε έλεγχο των οικοσυστημάτων νεοφυών επιχειρήσεων για καινοτόμους νεοφυείς επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας με πιθανό ενδιαφέρον, δεδομένων των αναγκών των πελατών τους για καινοτομία. Η συνεργασία που προκύπτει μεταξύ εταιρειών και νεοφυών/επεκτεινομένων επιχειρήσεων λαμβάνει πολλές μορφές, από την αδειοδότηση έως τη σύναψη εταιρικών σχέσεων ή και την πλήρη εξαγορά. Οι δραστηριότητες εύρεσης εταίρων ενός τέτοιου έργου της Startup Europe οδήγησαν σε 27 συγχωνεύσεις και εξαγορές, από τις οποίες μόνο 12 πραγματοποιήθηκαν εντός της ΕΕ (μεταξύ αυτών επτά εξαγοράζουσες εταιρείες από το Ηνωμένο Βασίλειο, που τότε αποτελούσε ακόμα μέλος της ΕΕ).

77 Αν και η συνεργασία μπορεί να είναι επωφελής και για τα δύο μέρη, οι εξαγορές νεοφυών ή επεκτεινομένων επιχειρήσεων της ΕΕ από τρίτες χώρες προσκρούουν στον στόχο της πολιτικής και της στρατηγικής της ΕΕ να βοηθήσει τις επιχειρήσεις να αναπτυχθούν διεθνώς ενώ παραμένουν στην ΕΕ.

Συμπεράσματα

78 Σύμφωνα με τον έλεγχό μας, η ΕΕ και τα κράτη μέλη έχουν θεσπίσει πολυάριθμες δράσεις στήριξης για την κάλυψη των αναγκών διεθνοποίησης των ΜΜΕ, αλλά οι δράσεις αυτές δεν είναι πλήρως συνεκτικές και συντονισμένες. Το EEN επιτυγχάνει μεν τις κύριες τιμές-στόχο του, αλλά χωρίς επαρκή προβολή και κάλυψη στις τρίτες χώρες Σε μικρότερη κλίμακα, η Startup Europe παρουσιάζει ορισμένα θετικά αποτελέσματα σε επίπεδο έργων, αλλά δεν έχει συνέχεια ούτε μετρήσιμα συνολικά αποτελέσματα.

79 Καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι η εφαρμογή της στρατηγικής της ΕΕ του 2011 για τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ παραμένει ατελής. Αν και έχουν υλοποιηθεί, τουλάχιστον εν μέρει, βασικές δράσεις, όπως η ενίσχυση του Enterprise Europe Network και η δημιουργία της πύλης Access2Market, ορισμένες άλλες για τη βελτίωση της συνοχής σε όλο το εκτενές τοπίο των πρωτοβουλιών της ΕΕ και των κρατών μελών δεν ήταν επιτυχείς (σημεία 24-29).

80 Ο συντονισμός των πολυάριθμων δράσεων της ΕΕ και των κρατών μελών που καλύπτουν τις ανάγκες διεθνοποίησης των ΜΜΕ είναι ελλιπής σε πολλά επίπεδα. Μολονότι ο συντονισμός μεταξύ των υπηρεσιών είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικός σε ορισμένους βασικούς τομείς του έργου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (παραδείγματος χάριν συνεργασία στα κεφάλαια των ΣΕΣ για τις ΜΜΕ), αυτό δεν ισχύει σε άλλους, ιδίως όσον αφορά τα δίκτυα διεθνοποίησης και τα μέσα της ΕΕ που παρέχουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση (σημεία 30-36).

81 Η οικονομική βιωσιμότητα ορισμένων δράσεων της ΕΕ που ξεκίνησαν κατά την περίοδο προγραμματισμού 2014‑2020 δεν θωρακίστηκε επαρκώς, με αποτέλεσμα αρκετές δράσεις να διακοπούν παρά τα θετικά αποτελέσματα. Επιπλέον, δεν υπήρξε ούτε τακτική και ειδική υποβολή εκθέσεων και παρακολούθηση ούτε ολοκληρωμένη αξιολόγηση της εφαρμογής της στρατηγικής για τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ (σημεία 37-44).

82 Το Enterprise Europe Network έχει επιτύχει τους κύριους στόχους του, αλλά απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες όσον αφορά την προβολή, τον συντονισμό, την κάλυψη τρίτων χωρών και την ανάπτυξη ικανοτήτων (σημείο 45).

83 Το EEN έχει εκπληρώσει μεν ως επί το πλείστον τους συνολικούς στόχους του στα υψηλότερα επίπεδα, υπάρχει ωστόσο διαφοροποίηση των ποσοστών επίτευξης στα χαμηλότερα επίπεδα. Επιπλέον, ο βαθμός στον οποίο αυτά τα επιτεύγματα σχετίζονται με τις δράσεις του EEN δεν μπορεί πάντοτε να διαπιστωθεί εύκολα. Παρά τις βελτιώσεις στη μέτρηση των επιδόσεων, πολλά μέλη του ΕΕΝ δεν πληρούν ακόμα συστηματικά τις απαιτήσεις προβολής και επικοινωνίας που στοχεύουν στην αύξηση της ενημέρωσης και της προσβασιμότητας (σημεία 45-49).

84 Ο συντονισμός μεταξύ του EEN και άλλων μέσων διεθνοποίησης σε ενωσιακό, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο αποτελεί τη βάση για ένα συνεκτικό, ολοκληρωμένο και αλληλοσυμπληρούμενο φάσμα υπηρεσιών υποστήριξης. Αν και σε ορισμένες περιπτώσεις η συνεργασία μεταξύ του EEN και άλλων ενωσιακών μέσων είναι καλή, δεν εφαρμόζονται πάντοτε επίσημες συμφωνίες συνεργασίας (σημεία 50-53).

85 Εκτός της ΕΕ, το EEN λειτουργεί κυρίως μέσω γραφείων συνεργασίας επιχειρήσεων. Το έργο ορισμένων ΓΣΕ εκτιμάτο ιδιαιτέρως, ενώ άλλα επικρίνονταν για τις ανεπαρκείς υπηρεσίες και την ελλιπή ανταπόκρισή τους. Επίσης, τα μέλη του EEN εξέφρασαν τη δυσαρέσκειά τους για αυτό που θεώρησαν ως ανεπαρκή παρουσία των ΓΣΕ σε επίπεδο βασικών εμπορικών εταίρων, όπως η Αυστραλία, η Κίνα, η Νότιος Αφρική και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (σημεία 54-57).

86 Τα μέλη του EEN θεωρούν ότι η στήριξη που παρέχει η Επιτροπή –και ειδικότερα ο EISMEA– είναι χρήσιμη. Όσον αφορά τον τομέα της πρόσβασης στη χρηματοδότηση και τον τομέα των ΣΕΣ, υπάρχει ανάγκη για επιπλέον κατάρτιση και στενότερη συνεργασία με την Επιτροπή, την ΕΤΕπ και το ΕΤΕ, προκειμένου να ενισχυθούν η ανάπτυξη ικανοτήτων και η τεχνική εμπειρογνωσία. Τα εργαλεία ΤΠ είναι ένας ακόμα τομέας στον οποίο τα μέλη του ΕΕΝ θα ήθελαν να δουν βελτιώσεις (σημεία 58-63).

87 Η Startup Europe έχει επικεντρωθεί στις σχετικές ανάγκες των νεοφυών επιχειρήσεων, αλλά η συμβολή της στη διεθνοποίηση των ΜΜΕ συνολικά είναι ασαφής και επηρεάζεται από ζητήματα βιωσιμότητας και διακυβέρνησης (σημεία 64-70).

88 Η Επιτροπή δεν διαθέτει μια γενική δομή για τον συντονισμό της πρωτοβουλίας και των σχέσεών της με άλλα προγράμματα. Συνεπώς, υπάρχει περιορισμένη συνεργασία τόσο μεταξύ των έργων της Startup Europe όσο και μεταξύ της Startup Europe και άλλων ενωσιακών και εθνικών μέσων (σημεία 72-73).

89 Παρά την ύπαρξη στοιχείων σχετικά με την πρόοδο και τα επιτεύγματα των επιμέρους έργων, ο περιορισμένος αριθμός γενικών τιμών-στόχου, οροσήμων και δεικτών δυσχεραίνει την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της ίδιας της πρωτοβουλίας (σημείο 71).

90 Σε ορισμένες περιπτώσεις, στο πλαίσιο έργων και κοινοπραξιών της Startup Europe, οι εταίροι έχουν εμπλακεί σε διαδικασίες επιλογής και αξιολόγησης που διενεργούν εταιρείες οι οποίες αναζητούν καινοτόμες επιχειρήσεις υψηλού δυναμικού, με κατάληξη την εξαγορά νεοφυών επιχειρήσεων της ΕΕ από χώρες εκτός ΕΕ (σημεία 74-77).

Συστάσεις

Σύσταση 1 – Ενίσχυση της ενημέρωσης, της συνοχής και της βιωσιμότητας στο πλαίσιο στήριξης της διεθνοποίησης των ΜΜΕ

Η Επιτροπή πρέπει:

1. να παρέχει πληροφορίες σχετικά με τα υφιστάμενα μέσα και τα έργα που συγχρηματοδοτούνται από την ΕΕ στον τομέα της διεθνοποίησης, μεταξύ άλλων και από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία·
2. βασιζόμενη στη σύσταση α), να αναλύει το φάσμα των συγχρηματοδοτούμενων μέσων και έργων για να εντοπίζει τυχόν κενά και αλληλεπικαλύψεις και να προωθεί τις συνεργίες·
3. να συμπεριλαμβάνει συστηματικά την οικονομική βιωσιμότητα, την αποδεδειγμένη ζήτηση της αγοράς και τον συντονισμό με τις υφιστάμενες δράσεις και υπηρεσίες της ΕΕ και των κρατών μελών σε εκ των προτέρων αξιολογήσεις ή εκτιμήσεις επιπτώσεων των νέων μέσων διεθνοποίησης των ΜΜΕ·
4. να διενεργήσει εξωτερική αξιολόγηση προκειμένου να αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα της στρατηγικής για τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ.

Χρονοδιάγραμμα για την υλοποίηση της σύστασης: τέλος του 2023 για τις συστάσεις α) και γ)· τέλος του 2024 για τη σύσταση β)· τέλος του 2025 για τη σύσταση δ)

Σύσταση 2 – Αύξηση της προβολής του Enterprise Europe Network, της συνεργασίας του με παρόμοια προγράμματα, των δικών του δραστηριοτήτων κατάρτισης και της γεωγραφικής του κάλυψης

Η Επιτροπή πρέπει:

1. να βελτιώσει την προβολή του EEN, επιβεβαιώνοντας ότι τα μέλη του παρέχουν σαφή και εμφανή καθοδήγηση προς όλες τις σχετικές υπηρεσίες στους δικτυακούς τόπους τους, και διασφαλίζοντας ότι ο Ευρωπαϊκός Κόμβος Επενδυτικών Συμβουλών και η πύλη της Επιτροπής για την πρόσβαση σε χρηματοδότηση διαθέτουν επίσης σαφείς και εμφανείς συνδέσμους προς το EEN·
2. όπου είναι δυνατόν, να συνάψει συμφωνίες συνεργασίας ή άλλες σχετικές ρυθμίσεις μεταξύ του EEN και άλλων ενωσιακών, εθνικών και περιφερειακών προγραμμάτων που στηρίζουν τη διεθνοποίηση των ευρωπαϊκών ΜΜΕ·
3. να αυξήσει την εμβέλεια της κατάρτισης που παρέχει το EEN στον τομέα της πρόσβασης στη χρηματοδότηση και των συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών·
4. να ενθαρρύνει αξιόπιστα επιλέξιμα μέρη να καταστούν «διεθνείς εταίροι του δικτύου» σε τρίτες χώρες, όταν αυτό εξυπηρετεί της εμπορικές προτεραιότητες της ΕΕ.

Χρονοδιάγραμμα για την υλοποίηση της σύστασης: τέλος του β’ τριμήνου του 2022 για τις συστάσεις α), β) και γ)· τέλος του β’ τριμήνου του 2025 για τη σύσταση δ)

Σύσταση 3 – Βελτίωση της παρακολούθησης και της μακροπρόθεσμης αποτελεσματικότητας της πρωτοβουλίας Startup Europe

Η Επιτροπή πρέπει να βελτιώσει τη διαχείριση της πρωτοβουλίας Startup Europe προχωρώντας σε:

1. ανάπτυξη ειδικών δεικτών και τιμών-στόχου για τη μέτρηση της συνολικής αποτελεσματικότητας της πρωτοβουλίας, περιλαμβανομένης της βιωσιμότητας των δραστηριοτήτων των έργων·
2. εξασφάλιση συντονισμού και συνεργασίας με άλλα ενωσιακά και εθνικά μέσα που στηρίζουν την ανάπτυξη και τη διεθνοποίηση των νεοφυών επιχειρήσεων·
3. καθορισμό κριτηρίων επιλογής ώστε να δίνεται προτεραιότητα σε έργα που βοηθούν τις νεοφυείς επιχειρήσεις να αναπτύξουν πλήρως το δυναμικό και την ανταγωνιστικότητά τους, συμβάλλοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο στην οικονομική μεγέθυνση της ΕΕ και στην αύξηση των θέσεων απασχόλησης στην ΕΕ.

Χρονοδιάγραμμα για την υλοποίηση της σύστασης: τέλος του δ’ τριμήνου του 2022 για τις συστάσεις α) και γ)· τέλος του α’ τριμήνου του 2023 για τη σύσταση β)

Η παρούσα έκθεση εγκρίθηκε από το Τμήμα IV, του οποίου προεδρεύει ο Mihails Kozlovs, Μέλος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου, στο Λουξεμβούργο, στις 5 Απριλίου 2022.

Παραρτήματα

Παράρτημα I – Έγγραφα πολιτικής με αντίκτυπο στη διεθνοποίηση των ΜΜΕ

Παράρτημα II – Κύρια ενωσιακά μέσα που στηρίζουν τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ

Πηγή: ΕΕΣ, βάσει του εγγράφου της Επιτροπής με τίτλο «Overview of EU instruments for the internationalisation of European Businesses» (Νοέμβριος 2020) και άλλων πηγών της Επιτροπής.

Παράρτημα III – Μεθοδολογία ερευνών

Στον έλεγχο συμπεριλήφθηκαν δύο έρευνες: μία μεταξύ των μελών του EEN και μία μεταξύ των οργανισμών για την προώθηση του εμπορίου (ΟΠΕ).

Έρευνα μεταξύ των μελών του ΕΕΝ

Η έρευνα μεταξύ των μελών του EEN επικεντρώθηκε στη συμβολή του EEN στη διεθνοποίηση των ΜΜΕ και στον συντονισμό/τη συνεργασία του με τα κύρια μέσα της ΕΕ στον συγκεκριμένο τομέα. Απευθύνθηκε σε 94 συντονιστές του EEN και σε 436 εταίρους του EEN, και τα αντίστοιχα ποσοστά απαντήσεων ήταν 83 % και 31 %.

Οι πιθανές απαντήσεις σε κάθε ερώτηση ήταν «Πολύ ικανοποιημένος», «Ικανοποιημένος», «Δυσαρεστημένος», «Πολύ δυσαρεστημένος», «Δεν έχω γνώμη/άνευ αντικειμένου». Εκτός από τις τυποποιημένες απαντήσεις, οι συμμετέχοντες μπορούσαν επίσης να συμπεριλάβουν προτάσεις ή να διατυπώσουν γενικές παρατηρήσεις.

Έρευνα μεταξύ των οργανισμών για την προώθηση του εμπορίου

Η έρευνα μεταξύ των ΟΠΕ εστάλη σε 32 ευρωπαϊκούς ΟΠΕ, από τους οποίους ανταποκρίθηκαν οι 13 (41 %). Η έρευνα επικεντρώθηκε στα κύρια μέσα της ΕΕ για τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ και στη συμπληρωματικότητά τους με τα εθνικά μέσα στον συγκεκριμένο τομέα.

Παράρτημα IV – Στόχοι των έργων της Startup Europe

Αρκτικόλεξα και συντομογραφίες

Γλωσσάριο

Διαδικτυακή πύλη Access2Markets: Βάση δεδομένων της ΕΕ για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις, η οποία παρέχει πληροφορίες σχετικά με τους δασμούς, τους φόρους, τους κανόνες που αφορούν τα προϊόντα και άλλες κανονιστικές απαιτήσεις για όλες τις χώρες της ΕΕ σε πάνω από 135 άλλες αγορές σε όλο τον κόσμο.

Επεκτεινόμενη επιχείρηση: Μικρή εταιρεία που έχει πραγματοποιήσει τη μετάβαση από το στάδιο της νεοφυούς επιχείρησης στο στάδιο της ανάπτυξης, που ορίζεται ως μέση ετήσια ανάπτυξη για τριετή περίοδο άνω του 20 %.

Ευρωπαϊκή ένωση οργανισμών για την προώθηση του εμπορίου (European Trade Promotion Organisations’ Association): Ευρωπαϊκή ένωση εθνικών και περιφερειακών οργανισμών προώθησης του εμπορίου.

Κανόνες καταγωγής: Ως κανόνες καταγωγής νοούνται τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό της χώρας από την οποία προέρχεται ένα προϊόν. Η εφαρμογή προτιμησιακών δασμών στο πλαίσιο συμφωνίας ελεύθερων συναλλαγών με χώρα εκτός ΕΕ εξαρτάται από το πιστοποιητικό προέλευσης των σχετικών προϊόντων.

Κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη βελτίωση της νομοθεσίας: Σύνολο εσωτερικών οδηγιών για το προσωπικό της Επιτροπής με σκοπό την επίτευξη των στόχων της «βελτίωσης της νομοθεσίας», συμπεριλαμβανομένων ολοκληρωμένων αξιολογήσεων και εκτιμήσεων επιπτώσεων, ώστε να διασφαλίζεται ότι η νομοθεσία και τα προγράμματα δαπανών είναι αποδοτικά, αποτελεσματικά, συναφή και συνεκτικά, και ότι οι παρεμβάσεις σε επίπεδο ΕΕ πράγματι προσθέτουν αξία.

Μέσο για τις ΜΜΕ: Χρηματοδοτικό μέσο, το οποίο τελεί υπό τη διαχείριση του EASME στο πλαίσιο του προγράμματος Ορίζων 2020, το οποίο παρέχει στις ΜΜΕ εύκολη πρόσβαση σε κεφάλαια για έργα έρευνας και καινοτομίας.

ΜΜΕ: Προσδιορισμός μεγέθους που εφαρμόζεται σε εταιρείες και άλλους οργανισμούς, βάσει του αριθμού των εργαζομένων και ορισμένων οικονομικών κριτηρίων. Οι μικρές επιχειρήσεις απασχολούν έως 50 υπαλλήλους και έχουν κύκλο εργασιών ή συνολικό ισολογισμό που δεν υπερβαίνει τα 10 εκατομμύρια ευρώ. Οι μεσαίες επιχειρήσεις απασχολούν έως 250 υπαλλήλους και έχουν κύκλο εργασιών έως 50 εκατομμύρια ευρώ ή συνολικό ισολογισμό που δεν υπερβαίνει τα 43 εκατομμύρια ευρώ.

Νεοφυής επιχείρηση: Νέα επιχειρηματική δραστηριότητα, ιδίως ΜΜΕ ή πολύ μικρή επιχείρηση που απαιτεί επένδυση κεφαλαίου.

Οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων: Κοινό σύνολο πόρων, το οποίο βρίσκεται γενικά εντός ακτίνας 100 χιλιομέτρων γύρω από ένα κεντρικό σημείο, το οποίο είναι επωφελές για τις τοπικές νεοφυείς επιχειρήσεις και περιλαμβάνει υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, επιταχυντές, εκκολαπτήρια, χώρους συνεργασίας, εκπαιδευτικά ιδρύματα και ομάδες χρηματοδότησης.

Ορίζων 2020 (H2020): Το πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας της ΕΕ για την περίοδο 2014‑2020.

Συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών: Συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών της ΕΕ με τρίτες χώρες οι οποίες επιτρέπουν αμοιβαίο άνοιγμα αγορών με ανεπτυγμένες χώρες και αναδυόμενες οικονομίες, παρέχοντας προτιμησιακή πρόσβαση στις αγορές.

Απαντήσεις της Επιτροπής

https://www.eca.europa.eu/el/Pages/DocItem.aspx?did=61072

Χρονογραμμή

https://www.eca.europa.eu/el/Pages/DocItem.aspx?did=61072

Κλιμάκιο ελέγχου

Οι ειδικές εκθέσεις του ΕΕΣ παρουσιάζουν τα αποτελέσματα των ελέγχων που αυτό διενεργεί επί των πολιτικών και προγραμμάτων της ΕΕ ή επί διαχειριστικών θεμάτων που αφορούν συγκεκριμένους τομείς του προϋπολογισμού. Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο επιλέγει και σχεδιάζει τα εν λόγω ελεγκτικά έργα κατά τρόπον ώστε αυτά να αποφέρουν τον μέγιστο αντίκτυπο, λαμβανομένων υπόψη των κινδύνων για τις επιδόσεις ή για τη συμμόρφωση, του επιπέδου των σχετικών εσόδων ή δαπανών, των επικείμενων εξελίξεων και του πολιτικού και δημόσιου συμφέροντος.

O εν προκειμένω έλεγχος επιδόσεων διενεργήθηκε από το Τμήμα Ελέγχου IV (Ρύθμιση των αγορών και ανταγωνιστική οικονομία), του οποίου προεδρεύει ο Mihails Kozlovs, Μέλος του ΕΕΣ. Επικεφαλής του ελέγχου ήταν η Ivana Maletić, Μέλος του ΕΕΣ, συνεπικουρούμενη από τους Sandra Diering, προϊσταμένη του ιδιαίτερου γραφείου της, Tea Japunčić, σύμβουλο στο ιδιαίτερο γραφείο της, John Sweeney, διοικητικό στέλεχος και Alvaro Netrido-Lestache Angulo, υπεύθυνο έργου.

Το κλιμάκιο ελέγχου περιλάμβανε τους Wayne Codd, Christian Detry, Juan Antonio Vazquez και Wolfgang Schwender, ελεγκτές, και τη Satu Levelä-Ylinen, ελέγκτρια. Ο Thomas Everett παρείχε γλωσσική υποστήριξη.

Από αριστερά: Tea Japunčić, Satu Levelä-Ylinen, Christian Detry, Sandra Diering, Alvaro Garrido-Lestache Angulo, Wayne Codd, Ivana Maletić, Thomas Everett, Wolfgang Schwender, Juan Antonio Vazquez, John Sweeney.

Παραπομπές

¹ Annual Report on European SMEs 2020/2021. SME Performance Review 2020/2021. Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ιούλιος 2021.

² Højbjerre Brauer Schultz, βάσει των πινάκων εισροών-εκροών της διεθνούς βάσης δεδομένων WIOD και στοιχείων της Eurostat.Μελέτη του 2018,«25 years of the European Single Market».

³ Έκδοση 2021.Μελέτη της ΓΔ TRADE,«EU Exports to the World:Effects on Employment».

⁴ DG Trade Statistical Guide.Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Αύγουστος 2021.

⁵ Ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Προτεραιότητα στις μικρές επιχειρήσεις - Μια «Small Business Act για την Ευρώπη», COM(2008) 394 final, της οποίας ανασκόπηση περιλαμβάνεται στο έγγραφο COM(2011) 78.

⁶ Πρόκειται για τις εξής ειδικές εκθέσεις του ΕΕΣ: 20/2017 σχετικά με τον μηχανισμό εγγυήσεων υπέρ των ΜΜΕ, 17/2019 σχετικά με τα κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών, 2/2020 σχετικά με το μέσο για τις ΜΜΕ, 25/2020 σχετικά με την Ένωση Κεφαλαιαγορών.

⁷ «Opportunities for the internationalisation of European SMEs». Μελέτη κατά παραγγελία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, 2010.

⁸ «How to support the internationalisation of SMEs and microenterprises», μελέτη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, 2017.

⁹ Study on Support Services for SMEs in International Business, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2013.

¹⁰ Overview of EU instruments contributing to internationalisation, Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

¹¹ Άρθρο 5, παράγραφος 3, στοιχείο δ), του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1301/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2013, σχετικά με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης.

¹² Κανονισμός (ΕΕ) 2021/1060 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 24ης Ιουνίου 2021, για τον καθορισμό κοινών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+, το Ταμείο Συνοχής, το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας, και δημοσιονομικών κανόνων για τα εν λόγω Ταμεία και για το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης, το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας και το Μέσο για τη Χρηματοδοτική Στήριξη της Διαχείρισης των Συνόρων και την Πολιτική των Θεωρήσεων.

¹³ «Rules of origin in Access2Markets», ΓΔ TRADE, Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

¹⁴ SME united Statement on the World Trade Organisation’s MSMEs Workstream: How to Make International Trade Fit for MSMEs, 19 Φεβρουαρίου 2020.

¹⁵ Έκθεση της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή των εμπορικών συμφωνιών της ΕΕ, COM(2020) 705 final.

¹⁶ «Implementation of Free Trade Agreements», Επιτροπή των Περιφερειών και Eurochambres, 2019.

¹⁷ ECON and Eurochambres Survey Results Note on the Implementation of Free Trade Agreements.

¹⁸ Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1287/2013 για τη θέσπιση του προγράμματος COSME.

¹⁹ Στοιχεία από την έρευνα ικανοποίησης πελατών του EEN το 2021.

²⁰ Interim Evaluation of the COSME Programme, παράρτημα B στο σχέδιο τελικής έκθεσης: Business Management Capacity thematic area (EEN), Technopolis Group για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Δεκέμβριος 2017.

²¹ Guide for Applicants, Call for proposals: COS-WP2014‑2-1. COSME Enterprise Europe Network 2015‑2020.

²² Towards a joint EU-Member States agenda for the internationalisation of SMEs, έγγραφο θέσης της ETPOA, Νοέμβριος 2020.

²³ Πρόγραμμα για την ενιαία αγορά, Call for expressions of interest for International Network Partners of the Enterprise Europe Network, SMP-COSME-2021-EEN-INTERNATIONAL.

²⁴ Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Έκτακτο Ευρωβαρόμετρο 421, έκθεση σχετικά με τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ. Οκτώβριος 2015.

²⁵ EEN-Commission Guidebook «Enhancing services to improve the export & import performance of European companies under EU Free Trade Agreements (FTAs)», Νοέμβριος 2019.

²⁶ Δικτυακός τόπος της Επιτροπής για τη βιομηχανική υπεροχή.

²⁷ EC Funding & tender opportunities website.

²⁸ MTB & Crunchbase, Tech Startup M&As – 2018 Report, σ. 11 και 13.

Επικοινωνία

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ
12, rue Alcide De Gasperi
1615 Luxembourg
ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ

Τηλ:. +352 4398-1
Πληροφορίες: eca.europa.eu/el/Pages/ContactForm.aspx
Ιστότοπος: eca.europa.eu
Twitter: @EUAuditors

Περισσότερες πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχονται από το διαδίκτυο (https://europa.eu/european-union/index_el).

Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2022

PDF	ISBN 978-92-847-7715-0	ISSN 1977-5660	doi:10.2865/997942	QJ-AB-22-005-EL-N
HTML	ISBN 978-92-847-7696-2	ISSN 1977-5660	doi:10.2865/545158	QJ-AB-22-005-EL-Q

ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ

© Ευρωπαϊκή Ένωση, 2022.

Η πολιτική για την περαιτέρω χρήση εγγράφων του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ) εφαρμόζεται δυνάμει της απόφασης αριθ. 6‑2019 του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου για την πολιτική ανοικτών δεδομένων και την περαιτέρω χρήση εγγράφων.

Με εξαίρεση τις περιπτώσεις όπου ορίζεται διαφορετικά (π.χ. σε χωριστές ανακοινώσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας), το περιεχόμενο του ΕΕΣ που ανήκει στην ΕΕ παραχωρείται βάσει της άδειας Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0). Αυτό σημαίνει ότι επιτρέπεται η περαιτέρω χρήση, υπό τον όρο ότι αναφέρεται η πηγή και επισημαίνονται οι αλλαγές. Απαγορεύεται η διαστρέβλωση του αρχικού νοήματος ή μηνύματος των εγγράφων από τον περαιτέρω χρήστη. Το ΕΕΣ δεν φέρει ευθύνη για οποιαδήποτε συνέπεια προερχόμενη από την περαιτέρω χρήση εγγράφων.

Εάν συγκεκριμένο περιεχόμενο αναφέρεται σε ταυτοποιήσιμα φυσικά πρόσωπα, π.χ. φωτογραφίες υπαλλήλων του ΕΕΣ, ή περιλαμβάνει έργα τρίτων, υποχρεούστε να μεριμνήσετε για την απόκτηση των αναγκαίων δικαιωμάτων. Όταν λαμβάνεται έγκριση, η έγκριση αυτή ακυρώνει και αντικαθιστά την ανωτέρω γενική έγκριση και αναφέρει σαφώς τυχόν περιορισμούς στη χρήση.

Για τη χρήση ή την αναπαραγωγή περιεχομένου που δεν ανήκει στην ΕΕ, μπορεί να χρειάζεται να ζητήσετε άδεια απευθείας από τους κατόχους των δικαιωμάτων:

Το λογισμικό ή τα έγγραφα που καλύπτονται από δικαιώματα βιομηχανικής ιδιοκτησίας, όπως τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας, τα εμπορικά σήματα, τα καταχωρισμένα σχέδια, οι λογότυποι και οι επωνυμίες/ονομασίες, εξαιρούνται από την πολιτική του ΕΕΣ για την περαιτέρω χρήση και δεν σας παρέχεται σχετική άδεια.

Η «οικογένεια» των ιστοτόπων των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στον τομέα europa.eu, παρέχει συνδέσμους προς ιστοτόπους τρίτων. Δεδομένου ότι το ΕΕΣ δεν έχει έλεγχο επ’ αυτών, σας συνιστούμε να εξετάζετε τις πολιτικές τους για την προστασία του ιδιωτικού απορρήτου και της πνευματικής ιδιοκτησίας.

Χρήση του λογοτύπου του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου

Δεν επιτρέπεται η χρήση του λογοτύπου του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου χωρίς την προηγούμενη σύμφωνη γνώμη του οργάνου.

Επικοινωνήστε με την ΕΕ

Αυτοπροσώπως
Σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχουν εκατοντάδες κέντρα Europe Direct. Μπορείτε να βρείτε τη διεύθυνση του πλησιέστερου σ’ εσάς κέντρου στο διαδίκτυο european-union.europa.eu/contact-eu/meet-us_el).

Τηλεφωνικώς ή γραπτώς
Η Europe Direct είναι μια υπηρεσία που απαντά στις ερωτήσεις σας για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μπορείτε να επικοινωνήσετε με αυτή την υπηρεσία:

• καλώντας ατελώς τον αριθμό 00 800 6 7 8 9 10 11 (ορισμένα δίκτυα τηλεφωνίας ενδέχεται να χρεώνουν τις κλήσεις αυτές),
• καλώντας τον αριθμό +32 22999696,
• συμπληρώνοντας το ακόλουθο ηλεκτρονικό έντυπο: european-union.europa.eu/contact-eu/write-us_el.

ΒΡΕΙΤΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΕ

Στο διαδίκτυο
Πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση σε όλες τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ είναι διαθέσιμες στον ιστότοπο Europa (european-union.europa.eu).

Στις εκδόσεις της ΕΕ
Μπορείτε να δείτε ή να παραγγείλετε εκδόσεις της ΕΕ στη διεύθυνση op.europa.eu/el/publications. Μπορείτε να ζητήσετε πολλαπλά αντίγραφα δωρεάν εκδόσεων επικοινωνώντας με την υπηρεσία Europe Direct ή με το τοπικό σας κέντρο τεκμηρίωσης (european-union.europa.eu/contact-eu/meet-us_el).

Στη νομοθεσία της ΕΕ και σε σχετικά έγγραφα
Για πρόσβαση σε νομικές πληροφορίες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του συνόλου της ενωσιακής νομοθεσίας από το 1951 σε όλες τις επίσημες γλώσσες, μεταβείτε στον ιστότοπο EUR-Lex (eur-lex.europa.eu).

Στα δημόσια δεδομένα από την ΕΕ
Η πύλη data.europa.eu παρέχει πρόσβαση σε σύνολα ανοιχτών δεδομένων από τα θεσμικά και λοιπά όργανα και τους οργανισμούς της ΕΕ. Τα εν λόγω δεδομένα μπορούν να καταφορτωθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν δωρεάν, τόσο για εμπορικούς όσο και για μη εμπορικούς σκοπούς. Η πύλη παρέχει επίσης πρόσβαση σε πληθώρα συνόλων δεδομένων από τις ευρωπαϊκές χώρες.