CZĘSTO MOŻNA USŁYSZEĆ W WIADOMOŚCIACH, ŻE „BRUKSELA” O CZYMŚ ZADECYDOWAŁA. ALE CO TO TAK NAPRAWDĘ ZNACZY? KIM LUB CZYM DOKŁADNIE JEST TA „BRUKSELA”? TEN ROZDZIAŁ ZAWIERA KRÓTKI PRZEGLĄD STRUKTURY UE. POZNACIE W NIM GŁÓWNE INSTYTUCJE UE, DOWIECIE SIĘ, JAKIE MAJĄ OBOWIĄZKI I CO WOLNO IM ROBIĆ. DOWIECIE SIĘ RÓWNIEŻ, JAK MOŻECIE WPŁYWAĆ NA ICH PRACĘ.

W JAKI SPOSÓB FUNKCJONUJE UNIA?

Kto w UE podejmuje decyzje i w jakiej sprawie?

Kiedy słyszycie dyskusje o polityce, często wspominane są w nich pewne osoby, jak na przykład premier Waszego kraju lub przywódca opozycji. Dzieje się tak, ponieważ to ludzie podejmują decyzje i kształtują politykę. To samo dotyczy UE.

Instytucje europejskie to po prostu miejsca, w których politycy z wszystkich państw członkowskich UE spotykają się, aby wspólnie pracować na rzecz konkretnych rezultatów. Przyjrzyjmy się instytucjom, w których podejmowana jest większość decyzji.

Parlament Europejski

europarl.europa.eu

Parlament Europejski jest jedyną instytucją UE wybieraną bezpośrednio, a więc jest głosem obywateli w Unii Europejskiej. Obywatele Unii wybierają posłów do Parlamentu Europejskiego co pięć lat. Głosować w tych wyborach może każdy, kto posiada obywatelstwo Unii. W niektórych krajach UE, w których osoby niebędące obywatelami mogą czasami głosować w wyborach na szczeblu niższym niż krajowy, osoby spełniające inne warunki pobytu (np. osoby niebędące obywatelami legalnie mieszkające w danym kraju) również mogą głosować w wyborach do Parlamentu Europejskiego.

Ostatnie wybory europejskie odbyły się w 2019 r. Kolejne odbędą się w 2024 r. Prawo do głosowania uzyskuje się po ukończeniu 18 lat we wszystkich państwach UE z wyjątkiem Austrii i Malty, w których można głosować po ukończeniu 16 lat, i Grecji, w której można głosować po ukończeniu 17 lat.

Rada Europejska

consilium.europa.eu/pl/european-council/

Rada Europejska zrzesza wybranych przywódców państw UE, czyli szefów państw lub szefów rządów. Spotykają się oni przynajmniej cztery razy do roku, a ich posiedzenia są często nazywane „szczytami europejskimi”. Rada Europejska ustala główne priorytety polityczne UE i ogólny kierunek polityki. Kieruje nią przewodniczący, który jest wybierany co 2,5 roku.

Rada Europejska nie uchwala unijnych aktów prawnych. Jest to zadanie Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej – nie pomylcie ich!

Rada Unii Europejskiej

consilium.europa.eu/pl

Rada Unii Europejskiej – zwana również w skrócie Radą – reprezentuje rządy państw UE. W Radzie ministrowie ze wszystkich krajów UE spotykają się, aby prowadzić dyskusje i podejmować decyzje w sprawie polityki i prawa UE. To, którzy ministrowie uczestniczą w posiedzeniach, zależy od tematu dyskusji. Jeżeli na przykład posiedzenie dotyczy zanieczyszczenia powietrza, wówczas spotykają się ministrowie środowiska. Jeśli głównym tematem dyskusji jest bezrobocie, uczestniczą w nim ministrowie odpowiedzialni za zatrudnienie i sprawy społeczne.

Rada jest jednym z dwóch organów stanowienia prawa w UE. Tak więc bez ministrów z wszystkich państw UE nie można nic zrobić w Unii Europejskiej.

Zasady głosowania w Radzie ustalają państwa UE. Rada podejmuje znaczną część swoich decyzji większością głosów, a w niektórych przypadkach jednomyślnie. W dziedzinach, w których państwa UE uzgodniły, że decyzje muszą być podejmowane jednomyślnie – na przykład w kwestiach dotyczących opodatkowania lub bezpieczeństwa – oznacza to, że aby decyzja została podjęta, muszą się na nią zgodzić wszyscy ministrowie.

W wielu innych dziedzinach ministrowie podejmują decyzje większością głosów, np. przy uchwalaniu unijnych aktów prawnych dotyczących praw konsumentów, w kwestiach takich jak odbudowa gospodarcza po pandemii COVID-19 lub w kwestiach środowiskowych dotyczących np. sposobów postępowania z odpadami miejskimi.

Co 6 miesięcy kolejne państwo UE przejmuje prezydencję w Radzie UE. Po Portugalii i Słowenii, które sprawowały prezydencję w 2021 r., Francja i Czechy będą ją sprawować w 2022 r., a Szwecja i Hiszpania w 2023 r.

Komisja Europejska

ec.europa.eu

Kandydaturę przewodniczącego Komisji wysuwają państwa członkowskie za pośrednictwem Rady Europejskiej, a Parlament Europejski powołuje go oficjalnie na pięcioletnią kadencję. Pozostali komisarze są mianowani po wysunięciu kandydatury przez ich rząd i zatwierdzeniu przez Parlament Europejski. Komisarze nie reprezentują punktu widzenia swojego kraju, ale wspólny interes UE. Przewodniczący przydziela każdemu członkowi Komisji konkretny obszar polityki, za który będzie odpowiedzialny, taki jak energia, gospodarka czy środowisko.

Komisja proponuje nowe akty prawne i programy w interesie ogólnym UE. Przed przedłożeniem wniosku Komisja prosi o wyrażenie opinii na jego temat parlamenty krajowe, rządy, grupy interesów, ekspertów oraz społeczeństwo, zapraszając ich do udziału w konsultacjach publicznych przez internet.

Więcej informacji na temat tego, w jaki sposób można zabrać głos w procesie kształtowania polityki UE, możecie znaleźć w części „Wasz głos w procesie decyzyjnym UE”.

Wnioski Komisji są szczegółowo analizowane przez Parlament Europejski i Radę. Te dwie instytucje podejmują ostateczną decyzję w sprawie wszystkich aktów prawnych UE – mogą zmieniać wnioski lub w całości je odrzucać. Komisja Europejska zarządza również polityką i budżetem UE oraz zapewnia, aby państwa UE prawidłowo stosowały prawo UE.

Komisja Europejska jest „organem wykonawczym” UE.

CZY WIECIE, ŻE ...?

Codzienną pracę Komisji wykonuje jej personel administracyjny, eksperci, tłumacze pisemni i ustni oraz asystenci. Rekrutacją urzędników Komisji – tak jak i pracowników innych instytucji UE – zajmuje się Europejski Urząd Doboru Kadr (epso.europa.eu).

Urzędnicy ci są obywatelami krajów UE, wybranymi w trybie otwartych konkursów. W Komisji pracuje około 32 tys. osób. Liczba ta może wydawać się wysoka, ale w rzeczywistości jest niższa niż liczba pracowników administracji większości dużych miast w UE.

Jeśli wydaje Wam się, że jest to praca, która mogłaby Was interesować, możecie ubiegać się o staż w instytucjach UE.

Więcej informacji można znaleźć na tej stronie: europa.eu/!yx47kM.

CZY WIECIE, ŻE ...?

Możecie odwiedzić instytucje europejskie!

Wybierzcie się na wycieczkę po Parlamencie Europejskim, Radzie, Radzie Europejskiej lub Komisji Europejskiej osobiście lub wirtualnie.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej

W ciągu ostatnich 70 lat państwa Unii opracowały razem wiele aktów prawnych UE. Trybunał Sprawiedliwości czuwa nad jednolitą wykładnią prawa Unii i jego jednolitym stosowaniem. Jeśli sąd krajowy ma wątpliwości związane z wykładnią któregokolwiek aktu prawnego UE, może zwrócić się do Trybunału Sprawiedliwości o wyjaśnienie. Poszczególne kraje UE nie zawsze w pełni stosują unijne akty prawne. W takim przypadku Komisja lub inne państwo członkowskie UE może wnieść sprawę do Trybunału. Trybunał ma siedzibę w Luksemburgu, a w jego skład wchodzi po jednym sędzi z każdego kraju UE.

Więcej informacji można znaleźć pod adresem: curia.europa.eu.

Wasz głos w procesie decyzyjnym UE

Jako obywatele Unii Europejskiej możecie wpływać na politykę UE na kilka sposobów.

Głosuj w swoim kraju

Głosowanie na posłów do Parlamentu Europejskiego w Brukseli i Strasburgu ma ogromne znaczenie, podobnie jak głosowanie na członków rządów krajowych. Jest tak dlatego, że zarówno głowa państwa, jak i rząd krajowy mają wpływ na pracę UE.