Wprowadzenie do sprawozdań rocznych Europejskiego Trybunału Obrachunkowego za 2019 r.

Słowo wstępne Prezesa Trybunału

Prace nad sprawozdaniem rocznym Trybunału za rok budżetowy 2019 – przedostatni w okresie 2014–2020 – zostały zakończone w trudnym momencie dla Unii Europejskiej i państw członkowskich. W tych okolicznościach Trybunał jako zewnętrzny kontroler UE podjął wszelkie możliwe kroki, by w dalszym ciągu skutecznie sprawować funkcje kontroli publicznej w UE pomimo wybuchu pandemii COVID-19.

Podobnie jak w latach poprzednich, Trybunał stwierdził, że w sprawozdaniu finansowym UE przedstawiono prawdziwy i rzetelny obraz sytuacji finansowej UE. W odniesieniu do wiarygodności sprawozdania rocznego Unii Europejskiej za rok budżetowy 2019 Trybunał wydaje opinię bez zastrzeżeń. Dochody za 2019 r. były legalne i prawidłowe i nie wystąpił w nich istotny poziom błędu.

Trybunał szacuje, że w 2019 r. ogólny poziom błędu w wydatkach wyniósł 2,7% (w porównaniu z 2,6% w 2018 r.).

Należy odnotować pewne pozytywne zmiany w istotnych obszarach wydatków UE. Jeśli chodzi o działy, w odniesieniu do których Trybunał wydaje ocenę szczegółową, poziom błędu nie przekroczył progu istotności w dziale „Administracja”, w przypadku działu „Zasoby naturalne” natomiast Trybunał uznał – po uwzględnieniu oszacowanego przez siebie poziomu błędu (1,9%) i innych dostępnych dowodów – że poziom ten jest zbliżony do progu istotności. Powinno się przy tym odnotować, że w przypadku płatności bezpośrednich, stanowiących 70% wydatków w dziale „Zasoby naturalne”, poziom błędu był znacznie niższy od progu istotności. Jednocześnie w pozostałej części wydatków w dziale „Zasoby naturalne” oraz w działach „Spójność” i „Konkurencyjność” wciąż występuje istotny poziom błędu.

Przez ostatnie kilka lat Trybunał kontrolował dochody i wydatki UE, wprowadzając rozróżnienie między tymi obszarami budżetu, w których w opinii Trybunał ryzyko dla legalności i prawidłowości jest wysokie, a tymi, w których zdaniem Trybunału takie ryzyko jest niewielkie. W ostatnich trzech latach Trybunał wydawał opinię z zastrzeżeniem w odniesieniu do wydatków. Zgodnie z międzynarodowymi standardami kontroli Trybunał był uprawniony do wydania takiej opinii, ponieważ uznał, że błędy nie miały rozległego charakteru i ograniczały się głównie do wydatków obarczonych wysokim ryzykiem.

Ze względu na pozycje składające się na budżet UE i zmiany zachodzące w budżecie udział wydatków obarczonych wysokim ryzykiem w populacji objętej kontrolą zwiększył się, z 61 mld euro w 2018 r. do 66,9 mld euro. Wydatki tego rodzaju stanowiły istotny odsetek populacji kontrolnej Trybunału w odniesieniu do 2019 r. – 53%. Jednocześnie w wydatkach obarczonych wysokim ryzykiem wciąż występuje istotny poziom błędu – Trybunał oszacował, że poziom błędu dla wydatków tego rodzaju wyniósł 4,9% (w 2018 r. – 4,5%). W związku z powyższym Trybunał wydał opinię negatywną w odniesieniu do wydatków.

W lipcu 2020 r. Rada Europejska osiągnęła porozumienie polityczne w sprawie wieloletnich ram finansowych (WRF) na lata 2021–2027 oraz doraźnego instrumentu na rzecz odbudowy pod nazwą Next Generation EU. Porozumienie to oznacza doniosłą historyczną zmianę w finansach UE. UE istotnie zwiększy – w porównaniu z poprzednim okresem siedmioletnim – kwotę wydatków, aby złagodzić gospodarcze i społeczne skutki sytuacji kryzysowej związanej z pandemią COVID-19. Płatności unijne wzrosną praktycznie dwukrotnie w pierwszych latach nowego okresu. W tych trudnych czasach jest niezwykle ważne, by wydatki UE zapewniły szybkie osiągnięcie rezultatów, co pozwoli wykazać wartość dodaną europejskiej współpracy i solidarności.

W obecnych okolicznościach zarządzanie finansami UE w sposób należyty i skuteczny stanie się zatem jeszcze bardziej istotne. Pociąga to za sobą zwiększenie odpowiedzialności spoczywającej na Komisji i państwach członkowskich, ale również na Europejskim Trybunale Obrachunkowym. W nadchodzących latach Trybunał zamierza nadal odgrywać aktywną rolę we wspieraniu rozliczalności i przejrzystości w odniesieniu do wszystkich form finansowania unijnego, badając zarówno budżet UE, jak i wsparcie finansowe udzielane za pośrednictwem instrumentu Next Generation EU.

Ocena ogólna

Najważniejsze ustalenia

• Ogólnie rzecz biorąc, szacowany poziom błędu w wydatkach z budżetu UE za 2019 r. wyniósł 2,7% (2,6% w 2018 r.). W wydatkach obarczonych wysokim ryzykiem (dokonywanych głównie na zasadzie zwrotu kosztów), które podlegają często skomplikowanym przepisom, wystąpił istotny poziom błędu szacowany na 4,9% (4,5% w 2018 r.). W bieżącym roku, głównie ze względu na wzrost wydatków w dziale „Spójność”, udział wydatków tego rodzaju zwiększył się do 53,1%, co stanowi istotną część populacji objętej kontrolą Trybunału. W odróżnieniu od sytuacji w trzech poprzednich latach błąd ma więc rozległy charakter, co stanowi podstawę do wydania opinii negatywnej w odniesieniu do wydatków.
• Uchybienia w kontrolach ex post wpływają niekorzystnie na jakość informacji na temat prawidłowości przedstawianych przez Komisję Europejską. Znajduje to odzwierciedlenie w podawanych przez Komisję szacunkowych kwotach obarczonych ryzykiem w momencie dokonywania płatności, które są niższe niż poziom błędu oszacowany przez Trybunał w odniesieniu do działów „Spójność” i „Konkurencyjność”. W przypadku działu „Zasoby naturalne ” oszacowane przez Komisję ryzyko w momencie dokonywania płatności jest zbieżne z szacunkami Trybunału.
• W 2019 r. odnotowano znaczny wzrost w zakresie wniosków o płatność w odniesieniu do europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (funduszy ESI) w dziale „Spójność”. Jednocześnie w szóstym roku obowiązywania WRF na lata 2014–2020 tempo wykorzystania, tj. absorpcji funduszy ESI przez państwa członkowskie, było wciąż wolniejsze niż planowano. Przyczyniło się to do zwiększenia kwoty zobowiązań pozostających do spłaty w odniesieniu do funduszy ESI.
• Trybunał zgłasza wszystkie przypadki podejrzenia nadużycia finansowego stwierdzone podczas kontroli Europejskiemu Urzędowi ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF). Wykryto dziewięć takich przypadków na ogólną liczbę 747 transakcji zbadanych przez Trybunał na potrzeby wydania poświadczenia wiarygodności za 2019 r.

Pełny tekst sprawozdań rocznych Trybunału za 2019 r. dotyczących budżetu UE oraz działań finansowanych z ósmego, dziewiątego, dziesiątego i jedenastego Europejskiego Funduszu Rozwoju znajduje się na stronie internetowej Trybunału (eca.europa.eu).

Zakres kontroli przeprowadzonych przez Trybunał

Budżet UE na 2019 r. w liczbach

Roczny budżet UE jest przyjmowany przez Parlament Europejski i Radę w oparciu o długoterminowe ramy budżetowe uzgodnione na okres kilku lat (które są określane mianem wieloletnich ram finansowych lub WRF). Obecne WRF obejmują lata 2014–2020.

Ostateczną odpowiedzialność za prawidłowe wykonanie budżetu ponosi Komisja. W 2019 r. wydatki wyniosły łącznie 159,1 mld euro, co odpowiada 2,1% wydatków publicznych państw członkowskich UE ogółem i 1,0% dochodu narodowego brutto UE.

Skąd pochodzą środki finansowe?

Ogółem w 2019 r. dochody wyniosły 163,9 mld euro. Budżet UE jest finansowany z różnych źródeł. Największą część (105,5 mld euro) wpłacają państwa członkowskie proporcjonalnie do swojego dochodu narodowego brutto. Do innych źródeł dochodów należą cła (21,4 mld euro), wkłady oparte na podatku od wartości dodanej pobranym przez państwa członkowskie (17,8 mld euro) oraz np. wkłady i zwroty związane z realizacją porozumień i programów unijnych (12,6 mld euro).

Na co wydawane są środki finansowe?

Środki z rocznego budżetu UE wydatkowane są w wielu różnych obszarach takich jak:

• wspieranie rozwoju gospodarczego regionów słabiej rozwiniętych pod względem strukturalnym;
• promowanie innowacji i badań naukowych;
• projekty z zakresu infrastruktury transportowej;
• szkolenia dla osób bezrobotnych;
• działalność rolnicza i wspieranie różnorodności biologicznej;
• przeciwdziałanie zmianie klimatu;
• zarządzanie granicami;
• pomoc na rzecz krajów sąsiednich i krajów rozwijających się.

Około dwóch trzecich wydatków z budżetu objętych jest tak zwanym zarządzaniem dzielonym, w ramach którego poszczególne państwa członkowskie rozdzielają środki, wybierają projekty i zarządzają wydatkami ze środków UE (dzieje się tak na przykład w przypadku wydatków w działach „Zasoby naturalne” lub „Spójność”).

Poświadczenie wiarygodności dotyczące budżetu UE wydawane przez Trybunał

Każdego roku Trybunał przeprowadza kontrolę dochodów i wydatków UE, aby sprawdzić, czy roczne sprawozdanie finansowe jest wiarygodne i czy transakcje po stronie dochodów i wydatków leżące u podstaw rozliczeń są zgodne z przepisami unijnymi i krajowymi.

Na podstawie wyników tych prac Trybunał wydaje poświadczenie wiarygodności, które przedstawia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie zgodnie z art. 287 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Trybunał kontroluje wydatki po tym, jak końcowy odbiorca środków UE podejmie działania lub poniesie koszty, a Komisja zaakceptuje odnośne wydatki. W praktyce oznacza to, że populacja transakcji na potrzeby kontroli Trybunału obejmuje płatności okresowe i końcowe. Kontrolą nie objęto natomiast płatności zaliczkowych, chyba że zostały rozliczone w 2019 r.

Wartość populacji objętej kontrolą Trybunału za 2019 r. wyniosła 126,1 mld euro. Na rys. 1 przedstawiono płatności zrealizowane w 2019 r. w podziale na poszczególne działy WRF oraz populację objętą kontrolą Trybunału.

W tym roku największy udział w populacji objętej kontrolą ogółem miał dział „Zasoby naturalne” (47%), przed działami „Spójność” (23%) i „Konkurencyjność” (13%).

Więcej informacji na temat podejścia kontrolnego przyjętego przez Trybunał oraz podstawy, na jakiej Trybunał formułuje opinię w odniesieniu do wydatków, można znaleźć w sekcji Informacje ogólne.

Ustalenia Trybunału

Sprawozdanie finansowe UE daje prawdziwy i rzetelny obraz sytuacji

Sprawozdanie finansowe UE za 2019 r. przedstawia rzetelnie we wszystkich istotnych aspektach wyniki finansowe UE oraz aktywa i zobowiązania na koniec roku, zgodnie z międzynarodowymi standardami rachunkowości sektora publicznego.

W odniesieniu do wiarygodności rozliczeń Trybunał jest więc w stanie wydać opinię bez zastrzeżeń, podobnie jak co roku, począwszy od 2007 r.

Dochody za 2019 r. są legalne i prawidłowe

Trybunał stwierdził, że w dochodach nie wystąpił istotny poziom błędu. Ponadto Trybunał zbadał wybrane systemy związane z dochodami i ocenił, że są one ogólnie skuteczne, z wyjątkiem kluczowych mechanizmów kontroli wewnętrznej w zakresie tradycyjnych zasobów własnych (TZW) w Komisji i w niektórych państwach członkowskich, które to mechanizmy zostały ocenione przez Trybunał jako częściowo skuteczne. Trybunał wykrył również istotne uchybienia w kontrolach przeprowadzanych przez państwa członkowskie w celu zmniejszenia luki w należnościach celnych. Uchybienia te wymagają podjęcia działań ze strony UE.

Poziom błędu oszacowany przez Trybunał wzrósł

Jeśli chodzi o całość wydatków, Trybunał szacuje, że poziom błędu za 2019 r. mieści się w przedziale od 1,8% do 3,6%. Środkowy punkt w tym przedziale, tzw. najbardziej prawdopodobny poziom błędu, wynosi 2,7% (zob. rys. 2). Oznacza to wzrost w stosunku do dwóch poprzednich lat (2017 – 2,4%, 2018 r. – 2,6%).

W ponad połowie populacji objętej kontrolą wystąpił istotny poziom błędu

W 2019 r. Trybunał ponownie stwierdził, że sposób dokonywania wydatków wpływa na ryzyko wystąpienia błędu. W związku z powyższym Trybunał wprowadza rozróżnienie na płatności obarczone wysokim ryzykiem wystąpienia błędu, dokonywane głównie na zasadzie zwrotu kosztów, oraz płatności obarczone niskim ryzykiem wystąpienia błędu, które opierają się zasadniczo na uprawnieniach (zob. ramka poniżej).

W ramach wydatków obarczonych wysokim ryzykiem Trybunał najczęściej wykrywał następujące rodzaje błędów:

• projekty niekwalifikowalne oraz przypadki naruszenia zasad rynku wewnętrznego (w szczególności nieprzestrzeganie przepisów dotyczących zamówień publicznych) w dziale „Spójność”;
• niekwalifikujący się beneficjenci, niekwalifikowalne działania lub koszty w obszarze „Rozwój obszarów wiejskich, środki rynkowe, środowisko naturalne, działania w dziedzinie klimatu i rybołówstwo”. W obszarze tym dokonywane jest około 30% płatności z działu „Zasoby naturalne”;
• koszty niekwalifikowalne w obszarze „Badania naukowe”. W obszarze tym realizowane są programy stanowiące około 55% płatności z działu „Konkurencyjność”;
• nieprzestrzeganie przepisów dotyczących zamówień publicznych, nieprawidłowe procedury przyznawania dotacji, brak dokumentacji poświadczającej oraz koszty niekwalifikowalne w dziale „Globalny wymiar Europy”.

W 2019 r. udział wydatków obarczonych wysokim ryzykiem wzrósł w porównaniu z poprzednimi trzema latami – stanowiły one większość (53%) populacji objętej kontrolą Trybunału. Wzrost ten w dużej mierze wynika z wzrostu o 4,8 mld euro wartości populacji objętej kontrolą w dziale „Spójność”. Szacowany przez Trybunał poziom błędu w wydatkach obarczonych wysokim ryzykiem wyniósł 4,9% (w 2018 r. – 4,5%).

Szacowany najbardziej prawdopodobny poziom błędu w wydatkach obarczonych niskim ryzykiem (które stanowiły pozostałe 47% populacji objętej kontrolą Trybunału i dotyczyły głównie płatności dokonywanych w oparciu o uprawnienia) znajdował się poniżej progu istotności ustalonego przez Trybunał na 2% (zob. rys. 3).

Na rys. 4 przedstawiono porównanie szacowanych poziomów błędu w poszczególnych obszarach wydatków UE między latami 2015 i 2019. Więcej informacji na temat wyników kontroli podano w rozdziale „Szczegółowa analiza dochodów i obszarów wydatków” niniejszego dokumentu oraz w odpowiednich rozdziałach sprawozdania rocznego Trybunału za 2019 r.

Porównanie poziomów błędu oszacowanych przez Komisję i Trybunał

Każda dyrekcja generalna Komisji sporządza roczne sprawozdanie z działalności. Obejmuje ono oświadczenie, w którym dyrektor generalny poświadcza, że w sprawozdaniu prawidłowo przedstawiono informacje finansowe i że transakcje znajdujące się w jego gestii są legalne i prawidłowe. W tym celu poszczególne dyrekcje generalne przedstawiają szacunkowe poziomy błędu w wydatkach, za które są odpowiedzialne.

W odniesieniu do tych działów WRF, dla których Trybunał przedstawił ocenę szczegółową, przeprowadzono porównanie szacunków Komisji z poziomami błędu oszacowanymi przez Trybunał.

Jak wynika z tego porównania, w przypadku działów „Konkurencyjność” i „Spójność” wartości podane przez Komisję są niższe niż szacunki Trybunału. Znajduje to wytłumaczenie w uchybieniach, które Trybunał wykrył w odniesieniu do audytów ex post stanowiących kluczowy element systemu kontroli. Więcej szczegółowych informacji na temat tych uchybień można znaleźć we fragmentach dokumentu poświęconych poszczególnym działom WRF.

Ogólnie rzecz biorąc, oszacowane przez Komisję ryzyko w momencie dokonywania płatności za 2019 r. kształtuje się na poziomie 2,0%. Tym samym znajduje się w dolnym zakresie przedziału oszacowanego przez Trybunał (między 1,8% a 3,6%).

Trybunał zgłosił dziewięć przypadków podejrzenia nadużycia finansowego do OLAF

Osoba dopuszczająca się nadużycia oznacza kogoś, kto fałszuje dokumenty lub ukrywa informacje, aby uzyskać korzyść finansową lub korzyść ekonomiczną innego rodzaju. Szacowany przez Trybunał poziom błędu w budżecie UE nie jest zatem ani miarą nadużyć finansowych, ani braku wydajności czy marnotrawstwa. Jest to oszacowanie kwot, które nie zostały wykorzystane zgodnie z obowiązującymi przepisami i w związku z tym nie powinny były zostać wypłacone.

Trybunał zgłasza wszystkie przypadki podejrzenia nadużycia finansowego wykryte w toku kontroli Europejskiemu Urzędowi ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF), który następnie decyduje, czy wszcząć dochodzenie i podjąć dalsze kroki, w razie potrzeby we współpracy z krajowymi organami wymiaru sprawiedliwości. W 747 transakcjach zbadanych na potrzeby wydania poświadczenia wiarygodności za 2019 r. Trybunał wykrył i następnie przekazał do OLAF dziewięć przypadków podejrzenia nadużycia finansowego. Liczba ta nie odbiega od liczby podobnych przypadków wykrytych w poprzednich latach. W pięciu sprawach OLAF zdecydował się wszcząć dochodzenie, w czterech natomiast postanowił nie wszczynać dochodzenia.

Pełne informacje na temat głównych ustaleń Trybunału można znaleźć w rozdziale 1 sprawozdania rocznego za 2019 r. Pełny tekst tego sprawozdania jest dostępny na stronie internetowej Trybunału (eca.europa.eu).

Zarządzanie budżetem i finansami w 2019 r.

Dostępne środki budżetowe zostały niemal w pełni wykorzystane

W rozporządzeniu w sprawie wieloletnich ram finansowych (WRF) ustanowiono maksymalne kwoty dla poszczególnych siedmiu lat obowiązywania WRF (tzw. pułapy WRF). Odrębne pułapy dotyczą nowych zobowiązań finansowych UE (środków na zobowiązania), a także płatności, których można dokonać z budżetu UE (środków na płatności).

W 2019 r. środki na zobowiązania zostały niemal w pełni wykorzystane – wykorzystano 165,2 mld euro z podanej w budżecie końcowym kwoty 166,2 mld euro (99,4%). Zgodnie z możliwością dopuszczoną w art. 3 ust. 2 rozporządzenia w sprawie WRF kwota i poziom wykorzystania tych środków nieznacznie przekroczyły pułap określony w WRF (164,1 mld euro). Wynikało to w dużej mierze z zastosowania instrumentów szczególnych (takich jak rezerwa na pomoc nadzwyczajną, Fundusz Solidarności Unii Europejskiej, Instrument Elastyczności, Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji, margines na nieprzewidziane wydatki, specjalna elastyczność służąca przeciwdziałaniu bezrobociu osób młodych i zintensyfikowaniu badań naukowych oraz globalny margines na zobowiązania).

W 2019 r. na potrzeby środków na płatności przewidziano w ramach pułapu WRF kwotę 166,7 mld euro, natomiast zgodnie z budżetem końcowym zatwierdzonym przez władzę budżetową kwota ta wyniosła 148,5 mld euro. Wypłacono środki o wartości 146,2 mld euro, 19 mld euro mniej niż wynosiła kwota środków, na które zaciągnięto zobowiązania.

Ciągły wzrost kwoty zobowiązań pozostających do spłaty

Kwota zobowiązań do spłaty ciągle rosła i z końcem 2019 r. wyniosła 298,0 mld euro (zob. rys. 6). W 2019 r. zobowiązania pozostające do spłaty wyrażone jako wielokrotność rocznej kwoty zobowiązań wyniosły 2,7, co stanowi wzrost w stosunku do 2012 r. – tego samego roku wykonania poprzednich WRF – gdy wskaźnik ten wynosił 2,3. Można wskazać dwie zasadnicze przyczyny bezprecedensowo wysokiego poziomu zobowiązań pozostających do spłaty: kwota środków na zobowiązania systematycznie przekracza kwotę środków na płatności, a potrzeby w zakresie płatności przesuwa się na kolejne WRF, głównie ze względu na opóźnienia we wdrażaniu funduszy ESI.

Wolniejsze tempo absorpcji środków w ramach funduszy ESI w porównaniu z poprzednimi WRF

Zgodnie ze stanem na koniec 2019 r. ogólne tempo absorpcji dla funduszy ESI było wolniejsze niż w poprzednich WRF – wypłacono jedynie 40% środków z funduszy ESI przydzielonych w bieżących WRF (465 mld euro), a tymczasem na koniec 2012 r. – tego samego roku wykonania poprzednich WRF – wskaźnik ten kształtował się na poziomie 46%. Jedynie w dziewięciu państwach członkowskich wskaźniki absorpcji środków były wyższe w bieżących WRF niż w poprzednich (zob. rys. 7).

Mniej niż jedna piąta unijnego wsparcia udzielanego za pośrednictwem instrumentów finansowych objętych zarządzaniem dzielonym trafiła do odbiorców końcowych

Instrumenty finansowe objęte zarządzaniem dzielonym stanowią narzędzie służące do udzielania wsparcia finansowego z budżetu UE (w postaci pożyczek, gwarancji i inwestycji kapitałowych). W WRF na lata 2014–2020 na rzecz takich instrumentów przeznaczono 16,9 mld euro ze środków funduszy ESI (zob. rys. 8). Zgodnie ze stanem na początek 2019 r. na rzecz instrumentów wypłacono 7,0 mld euro z tej kwoty, z czego do odbiorców końcowych trafiło – w postaci pożyczek, gwarancji i instrumentów kapitałowych – 2,8 mld euro. Z tego wynika, że na początku szóstego roku obowiązywania obecnych WRF do odbiorców końcowych trafiło jedynie 17% łącznej kwoty środków ESI przeznaczonych na rzecz instrumentów finansowych objętych zarządzaniem dzielonym.

Główne zagrożenia dla budżetu UE w nadchodzących latach

Środki na płatności mogą okazać się niewystarczające na przyspieszone pokrycie w 2020 r. wydatków związanych z COVID-19

W maju 2020 r. Parlament Europejski i Rada przyjęły zmiany do budżetu UE na 2020 r. i zatwierdziły szereg działań zapewniających dodatkową płynność i wyjątkową elastyczność w odniesieniu do wydatków w ramach funduszy ESI w reakcji na skutki gospodarcze pandemii COVID-19.

Jedną z tych inicjatyw było przyspieszone wypłacenie 14,6 mld euro środków na płatności w 2020 i 2021 r. na działania związane z COVID-19, przy czym 8,5 mld euro z tej kwoty zostanie udostępnione w 2020 r. Biorąc pod uwagę wielkość łącznej kwoty środków z funduszy ESI udostępnionych na potrzeby zaciągania zobowiązań i dokonywania płatności w odniesieniu do wydatków związanych z COVID-19 w 2020 r., istnieje ryzyko, że środki na płatności dostępne na ten rok nie wystarczą do pokrycia wszystkich potrzeb.

W łącznej kwocie ekspozycji na ryzyko podanej przez Komisję nie uwzględniono funduszu gwarancyjnego EFIS

Komisja przedstawia co roku informacje na temat ryzyka, na które narażony jest budżet UE w związku z pożyczkami pokrywanymi bezpośrednio ze środków z budżetu UE i operacjami finansowymi objętymi gwarancjami. Komisja poinformowała, że zgodnie ze stanem na dzień 31 grudnia 2019 r.:

• szacowana łączna kwota ekspozycji na ryzyko dla operacji tego rodzaju wynosiła 72,7 mld euro, co obejmowało kapitał wraz z odsetkami;
• roczny poziom ryzyka (tj. maksymalna kwota, którą UE byłaby zmuszona uiścić w danym roku budżetowym, jeśli wszystkie wspomniane operacje finansowe byłyby niespłacone) wynosił 4,5 mld euro.

W podanej przez Komisję kwocie łącznej ekspozycji na ryzyko nie uwzględniono operacji związanych z EFIS. Zgodnie ze stanem na dzień 31 grudnia 2019 r. ekspozycja budżetu UE z tytułu ewentualnych przyszłych płatności związanych z gwarancją EFIS sięgała 22 mld euro operacji objętych podpisanymi umowami, przy czym 17,7 mld euro z tej kwoty zostało już wypłacone. Uwzględnienie tej kwoty wypłaconych środków poskutkowałoby istotnym zwiększeniem całkowitej kwoty ekspozycji na ryzyko obliczonej przez Komisję, do 90,5 mld euro (na dzień 31 grudnia 2018 r. kwota ta wynosiła 90,3 mld euro) (zob. rys. 9).

Przyszła ekspozycja budżetu UE wymaga przeprowadzenia ponownej analizy

Zgodnie z art. 210 ust. 3 rozporządzenia finansowego zobowiązania warunkowe wynikające z gwarancji budżetowych lub pomocy finansowej obciążające budżet UE można uznać za stabilne, jeśli ich prognozy w perspektywie wieloletniej mieszczą się w granicach wyznaczonych w rozporządzeniu określającym WRF oraz w granicach pułapu rocznych środków na płatności. Taka sytuacja ma miejsce obecnie. Aby jednak złagodzić skutki spowolnienia gospodarczego wynikłego z sytuacji kryzysowej związanej z pandemią COVID-19, konieczne może okazać się istotne zwiększenie kwoty pożyczek i gwarancji z budżetu UE w kolejnych latach. Rośnie również ryzyko, że beneficjenci nie będą w stanie spłacić tych pożyczek lub gwarancje będą wymagały uruchomienia.

Uprawnienia kontrolne Trybunału obejmują jedynie część operacji EBI

Grupa EBI –w skład której wchodzą Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) i Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI) – przyczynia się do realizacji celów UE dzięki łączeniu operacji finansowanych lub wspieranych ze środków budżetu UE z zasobami własnymi grupy EBI. W trakcie obowiązywania ostatnich WRF rola grupy EBI we wspieraniu realizacji polityki UE istotnie wzrosła, w miarę jak zwiększało się wykorzystanie instrumentów finansowych.

Obecnie Trybunał prowadzi kontrole operacji grupy EBI w oparciu o porozumienie trójstronne zawarte przez Komisję, EBI i Trybunał. Porozumienie to ma zastosowanie do operacji w zakresie udzielania pożyczek prowadzonych na podstawie upoważnienia przyznanego Bankowi przez Unię Europejską, a także operacji zarządzanych przez Bank, które są podejmowane i gwarantowane z wykorzystaniem środków budżetu ogólnego Unii Europejskiej. Obowiązujące porozumienie wygaśnie w 2020 r. Trwają negocjacje dotyczące nowego dokumentu.

Niemniej obecnie duża część operacji EBI – tych, które nie są finansowane lub objęte gwarancjami ze środków budżetu UE – nie wchodzi w zakres uprawnień kontrolnych Trybunału i w związku z tym nie jest objęta zakresem wspomnianego wyżej porozumienia trójstronnego. Biorąc pod uwagę znaczny wkład tych operacji w realizowanie celów UE, jak również coraz większą rolę EBI w wykonaniu budżetu Unii, Trybunał uważa, że korzystne byłoby objęcie tych operacji niezależnym badaniem przez zewnętrznego kontrolera pod kątem prawidłowości i osiągniętych wyników.

Zalecenia Trybunału

Trybunał zaleca, co następuje:

• Komisja powinna ściśle monitorować potrzeby w zakresie płatności i – w ramach przysługujących jej kompetencji instytucjonalnych – podjąć działania mające na celu zagwarantowanie dostępności odpowiednich środków na płatności, mając na uwadze nadzwyczajne potrzeby w związku z pandemią COVID-19.
• Komisja powinna uwzględnić w ramach sprawozdawczości dotyczącej ekspozycji budżetu UE na ryzyko wszystkie czynniki ryzyka związane z operacjami dotyczącymi pożyczek i gwarancji, biorąc przy tym pod uwagę ryzyko związane z Funduszem Gwarancyjnym EFIS.
• Komisja powinna przeprowadzić ponowną ocenę, czy istniejące mechanizmy służące ograniczeniu ekspozycji budżetu UE na ryzyko są wystarczające i odpowiednie w obliczu sytuacji kryzysowej związanej z pandemią COVID-19.

Trybunał zaleca również, by Parlament Europejski i Rada wezwały EBI, by umożliwił Trybunałowi prowadzenie kontroli wszystkich operacji Banku w zakresie finansowania, w tym również tych operacji, które nie są objęte żadnym konkretnym upoważnieniem udzielonym przez UE.

Pełne informacje na temat najważniejszych ustaleń w zakresie zarządzania budżetem i finansami można znaleźć w rozdziale 2 sprawozdania rocznego Trybunału za 2019 r.

Szczegółowa analiza dochodów i obszarów wydatków

Dochody

163,9 mld euro

Zakres kontroli przeprowadzonych przez Trybunał

Kontrola przeprowadzona przez Trybunał objęła swym zakresem dochody w budżecie UE, z których finansowane są wydatki Unii. Trybunał zbadał niektóre kluczowe systemy kontroli stosowane na potrzeby gospodarowania zasobami własnymi, jak również próbę transakcji po stronie dochodów.

W 2019 r. wkłady finansowe państw członkowskich oparte na ich dochodzie narodowym brutto (DNB) oraz dochody z tytułu podatku od wartości dodanej (VAT) złożyły się odpowiednio na 64% i 11% łącznych dochodów Unii. Wysokość tych wkładów oblicza się na podstawie statystyk i szacunków makroekonomicznych przedstawionych przez państwa członkowskie.

13% dochodów UE pochodziło z tradycyjnych zasobów własnych (TZW), obejmujących cła od przywozu towarów pobierane przez organy administracji państw członkowskich w imieniu UE. Pozostałe 12% dochodów pochodziło z innych źródeł (np. wkłady i zwroty w związku z realizacją porozumień i programów UE, odsetki za zwłokę i grzywny oraz dochody z innych źródeł).

Ustalenia Trybunału

Kwota objęta kontrolą	Czy wystąpił istotny poziom błędu?
163,9 mld euro	Nie – istotny poziom błędu nie wystąpił ani w 2019 r., ani w 2018 r.

Środki zapobiegawcze i naprawcze

Zbadane przez Trybunał systemy związane z dochodami były ogólnie skuteczne, lecz kluczowe mechanizmy kontroli wewnętrznej w zakresie TZW w Komisji i w niektórych państwach członkowskich zostały ocenione przez Trybunał jako częściowo skuteczne. Trybunał wykrył również istotne uchybienia w kontrolach przeprowadzanych przez państwa członkowskie w celu zmniejszenia luki w należnościach celnych. Uchybienia te wymagają podjęcia działań ze strony UE.

Podobnie jak w zeszłym roku, Trybunał wykrył szereg uchybień w zarządzaniu przez państwa członkowskie ustalonymi należnościami celnymi, które nie zostały jeszcze pobrane. Obejmowały one w szczególności opóźnienia w powiadamianiu o długu celnym oraz spóźnioną egzekucję takich długów. Ponadto Trybunał odnotował po raz kolejny, że Komisja potrzebowała zbyt wiele czasu na wyeliminowanie niedociągnięć wykrytych w państwach członkowskich w odniesieniu do zasobów własnych opartych na VAT oraz TZW.

Co więcej, Trybunał wykrył dwa istotne niedociągnięcia w kontrolach przeprowadzanych przez państwa członkowskie w celu zmniejszenia luki w należnościach celnych (tj. kwoty nieuiszczonych należności, których nie ujęto w systemach rachunkowości państw członkowskich w zakresie TZW). Pierwsze z nich dotyczy braku ogólnounijnej harmonizacji przeprowadzania kontroli celnych na terenie unii celnej w celu ograniczenia ryzyka, że wartość importowanych towarów zostanie zaniżona. Drugie niedociągnięcie polega na tym, że państwa członkowskie nie są w stanie określić, którzy przedsiębiorcy są obarczeni największym ryzykiem na szczeblu unijnym, aby objąć ich audytem po zwolnieniu towarów.

Czwarty rok z rzędu Komisja w swoim rocznym sprawozdaniu z działalności zgłosiła zastrzeżenie co do poprawności kwoty pobranych TZW. W zastrzeżeniu tym zwrócono uwagę na przypadki zaniżania wartości wyrobów włókienniczych i obuwia przez niektórych importerów sprowadzających towary z Chin, które zostały wykryte w Zjednoczonym Królestwie. W związku z tym, że Zjednoczone Królestwo odmówiło pokrycia strat w oszacowanej wysokości 2,1 mld euro, w marcu 2019 r. Komisja skierowała sprawę do Trybunału Sprawiedliwości. Postępowanie jest obecnie w toku.

Komisja zakończyła w kwietniu 2020 r. wieloletni cykl weryfikacji DNB państw członkowskich i zgłosiła szereg zastrzeżeń co do sposobu, w jaki państwa członkowskie dokonywały zestawienia danych dotyczących DNB.

Zalecenia Trybunału

Trybunał zaleca, co następuje:

• Komisja powinna zapewniać państwom członkowskim systematyczne wsparcie przy wyborze importerów obarczonych największym ryzykiem do objęcia audytem po zwolnieniu towarów, w szczególności przez gromadzenie i analizę istotnych danych dotyczących przywozów na szczeblu unijnym oraz przekazywanie wyników swoich analiz państwom członkowskim.
• Komisja powinna ustanowić solidniejsze procedury monitorowania i realizowania działań następczych, w tym określić terminy wyeliminowania niedociągnięć związanych z TZW wykrytych w państwach członkowskich.

Pełne informacje na temat przeprowadzonej przez Trybunał kontroli dochodów UE można znaleźć w rozdziale 3 sprawozdania rocznego za 2019 r.

Konkurencyjność na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia

Łączne wydatki – 21,7 mld euro

Zakres kontroli przeprowadzonych przez Trybunał

Programy wydatków w tym obszarze polityki odgrywają istotną rolę w pobudzaniu wzrostu i tworzeniu miejsc pracy w UE oraz przyczyniają się do powstania społeczeństwa integracyjnego. Zdecydowana większość wydatków w tym obszarze realizowana jest w ramach programu „Horyzont 2020” w zakresie badań naukowych i innowacji (oraz poprzedzającego go siódmego programu ramowego – 7PR), a także programu „Erasmus+” w dziedzinie kształcenia, szkolenia, młodzieży i sportu. Inne programy w tym obszarze zapewniają finansowanie na rzecz programu kosmicznego Galileo (globalnego systemu nawigacji satelitarnej UE), instrumentu „Łącząc Europę”, a także międzynarodowego reaktora termojądrowego (ITER).

W odniesieniu do 2019 r. kontrolą w tym obszarze objęto wydatki na kwotę 16,7 mld euro (zob. rys. 1). Większością wydatków w tym obszarze zarządzała bezpośrednio Komisja. Komisja udziela beneficjentom z sektora publicznego lub prywatnego zaliczek w momencie podpisania umowy o udzielenie dotacji lub decyzji o finansowaniu i w miarę postępów w realizacji współfinansowanych projektów dokonuje zwrotu części zadeklarowanych przez nich łącznych kosztów, odliczając przy tym wysokość zaliczek.

Niemal połowa (46%) wydatków za 2019 r. objętych kontrolą Trybunału przypadła na programy w zakresie badań naukowych i innowacji.

Ustalenia Trybunału

Kwota objęta kontrolą	Czy wystąpił istotny poziom błędu?	Szacowany najbardziej prawdopodobny poziom błędu
16,7 mld euro	Tak	4,0% (w 2018 r. – 2%)

Ogólnie rzecz biorąc, Trybunał uznaje, że w poddziale „Konkurencyjność” wystąpił istotny poziom błędu.

W 2019 r. w 51 ze 130 transakcji zbadanych przez Trybunał wykryto błędy.

Błędy te w większości przypadków dotyczyły kosztów niekwalifikowalnych, na przykład zawyżonych kosztów osobowych lub zwrotu kosztów podróży, które albo były niezwiązane ze skontrolowanym unijnym projektem, albo nie zostały faktycznie poniesione. Trybunał wykrył również przypadki stosowania dyskryminacyjnych kryteriów wyboru w ogłoszeniu o zamówieniu lub dokumentacji przetargowej.

Środki zapobiegawcze i naprawcze

Komisja zastosowała środki naprawcze, za sprawą których szacowany przez Trybunał poziom błędu w ramach tego rozdziału obniżył się o 0,65 punktu procentowego.

Niemniej w przypadku ośmiu nieobjętych tymi środkami błędów, które zostały wykryte i skwantyfikowane przez Trybunał, dostępne były informacje wystarczające do tego, by błędom tym zapobiec bądź wykryć je i skorygować. Gdyby informacje te wykorzystano w celu skorygowania błędów, oszacowany przez Trybunał poziom błędu byłby o 1,1 punktu procentowego niższy.

Program „Horyzont 2020”

Zasady dotyczące deklarowania kosztów osobowych w ramach programu „Horyzont 2020” są złożone, pomimo wysiłków zmierzających do ich uproszczenia. Obliczenia tych kosztów stanowią jedno z głównych źródeł błędu, a dodatkowo metodyka obliczania kosztów w ramach programu „Horyzont 2020” stała się pod pewnymi względami bardziej złożona w porównaniu z wcześniejszymi programami w obszarze badań naukowych. W niemal wszystkich transakcjach w tym obszarze, w których wykryto błędy, stawka godzinowa (lub miesięczna) została obliczona nieprawidłowo.

We wcześniejszych sprawozdaniach Trybunał przedstawił informacje na temat usprawnień w koncepcji programu i strategii kontroli stosowanej przez Komisję w odniesieniu do programu „Horyzont 2020”. Uproszczenie przysłużyło się uczestnikom programu i przyczyniło się do zmniejszenia ryzyka wystąpienia błędów, m.in. dzięki ustaleniu ogólnej stawki ryczałtowej dotyczącej kosztów pośrednich.

Jedna ze strategii mających na celu wsparcie badań naukowych w Europie polega na zwiększeniu udziału w tych badaniach sektora prywatnego, w szczególności przedsiębiorstw typu start-up i MŚP. Trybunał odnotował jednak, że w projektach realizowanych przez te kategorie beneficjentów stosunkowo częściej występowały błędy, co wskazuje na potrzebę zapewnienia informacji lepszej jakości i dalszych wytycznych.

Ocena prac wykonanych przez inne podmioty przeprowadzające kontrole

W ramach realizowanych prac Trybunał dokonał przeglądu audytów przeprowadzonych zarówno przez Komisję, jak i audytorów zewnętrznych działających w jej imieniu. W części dokumentacji objętej przeglądem Trybunał wykrył uchybienia w zakresie dokumentacji przeprowadzonych prac audytowych, spójności procesu doboru próby i sprawozdawczości, a także jakości procedur kontrolnych. Z ogólnej liczby 40 audytów poddanych przeglądowi w ostatnich dwóch latach Trybunał nie był w stanie polegać na wnioskach z audytu w 17 przypadkach.

Sprawozdawczość Komisji dotycząca prawidłowości wydatków w poddziale „Konkurencyjność”

W zeszłorocznym sprawozdaniu Trybunał zwrócił uwagę na problem dotyczący metodyki stosowanej przez Komisję do obliczenia reprezentatywnego poziomu błędu w programie „Horyzont 2020”. W następstwie tej uwagi Komisja ponownie oszacowała poziomy błędu. W rezultacie poziom błędu za 2019 r. dla programu „Horyzont 2020” był o 0,34 punktu procentowego wyższy, niż gdyby zastosowano poprzednio przyjęte podejście.

Trybunał z zadowoleniem przyjmuje szybkie podjęcie działań naprawczych, nie uwzględniono w nich jednak utrzymujących się problemów dotyczących audytów ex post przeprowadzanych przez Komisję, co oznacza, że poziom błędu dla programu „Horyzont 2020” oszacowany przez Komisję pozostaje zaniżony.

Zalecenia Trybunału

Trybunał zaleca, co następuje:

• Komisja powinna przeprowadzać większą liczbę ukierunkowanych kontroli, które dotyczyłyby zestawień poniesionych wydatków składanych przez MŚP, oraz udoskonalić własną kampanię informacyjną i wytyczne na temat zasad finansowania obowiązujących w programie „Horyzont 2020”, ze szczególnym uwzględnieniem wspomnianych MŚP.
• Komisja powinna przeprowadzić kampanię, w ramach której przypomniano by wszystkim beneficjentom programu „Horyzont 2020” zasady dotyczące obliczania i deklarowania kosztów osobowych.
• Komisja powinna jeszcze bardziej uprościć zasady dotyczące kosztów osobowych w ramach następnej edycji programów w obszarze badań naukowych (program „Horyzont Europa”).
• Trybunał zaleca w odniesieniu do programu „Horyzont 2020”, co następuje:
  • Komisja powinna wyeliminować niedociągnięcia w zakresie dokumentacji przeprowadzonych prac audytowych, spójności procesu doboru próby oraz jakości procedur kontrolnych.
  • Komisja powinna podjąć odpowiednie działania mające na celu zapewnienie, by audytorzy dogłębnie znali obowiązujące zasady, i zweryfikować jakość prowadzonych przez nich prac.

Pełne informacje na temat przeprowadzonej przez Trybunał kontroli wydatków UE w poddziale „Konkurencyjność na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia” można znaleźć w rozdziale 4 sprawozdania rocznego za 2019 r.

Spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna

Łączne wydatki – 53,8 mld euro

Zakres kontroli przeprowadzonych przez Trybunał

Wydatki w tym poddziale mają na celu wzmocnienie konkurencyjności oraz zmniejszenie dysproporcji w poziomach rozwoju między różnymi państwami członkowskimi i regionami UE. Finansowanie zapewniane jest za pośrednictwem Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS), a także innych mechanizmów takich jak Europejski Instrument Sąsiedztwa, Europejski Fundusz Pomocy Najbardziej Potrzebującym (FEAD) oraz instrument „Łącząc Europę”.

Za zarządzanie wydatkowaniem zdecydowanej większości środków odpowiadają wspólnie Komisja i państwa członkowskie. UE zapewnia współfinansowanie wieloletnich programów operacyjnych, w ramach których finansowane są projekty. W obrębie Komisji za wdrażanie EFRR i Funduszu Spójności odpowiada Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej (DG REGIO), za wdrażanie EFS natomiast – Dyrekcja Generalna ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego (DG EMPL).

Na potrzeby sporządzenia sprawozdania rocznego za 2019 r. kontrolą Trybunału w tym obszarze objęto wydatki na kwotę 28,4 mld euro (w 2018 r. – 23,6 mld euro) (zob. rys. 1). Zgodnie z podejściem przyjętym przez Trybunał w kwocie tej uwzględniono wydatki z poprzednich lat o wartości 26,7 mld euro, które Komisja zatwierdziła bądź rozliczyła w 2019 r. Z populacji objętej kontrolą Trybunału wyłączono płatności na kwotę 52 mld euro zrealizowane w 2019 r., które dotyczyły jeszcze niezatwierdzonych wydatków.

Ustalenia Trybunału

Kwota objęta kontrolą	Czy wystąpił istotny poziom błędu?	Szacowany najbardziej prawdopodobny poziom błędu
28,4 mld euro	Tak	4,4% (w 2018 r. – 5,0%)

Ogólnie rzecz biorąc, Trybunał uznaje, że w dziale „Spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna” wystąpił istotny poziom błędu.

W odniesieniu do 2019 r. badaniu poddano 236 transakcji, przy czym 220 z nich zostało wcześniej zweryfikowanych przez instytucje audytowe w państwach członkowskich, zanim wydatki zostały zadeklarowane Komisji jako kwalifikowalne. W 29 spośród tych transakcji Trybunał wykrył błędy, które nie zostały uprzednio wykryte w ramach wspomnianych weryfikacji. Po dodaniu tych błędów do 64 błędów wykrytych wcześniej przez instytucje audytowe oraz po uwzględnieniu odnośnych korekt finansowych nałożonych przez organy wdrażające programy (o całkowitej wartości 334 mln euro w odniesieniu do okresów programowania 2007–2013 i 2014–2020 łącznie) Trybunał szacuje, że poziom błędu rezydualnego wynosi 4,4%.

Największy udział w szacowanym poziomie błędu miały projekty niekwalifikowalne oraz przypadki naruszenia zasad rynku wewnętrznego (np. nieprzestrzeganie przepisów dotyczących zamówień publicznych i zasad pomocy państwa). Następną pozycją pod względem udziału w poziomie błędu były wydatki niekwalifikowalne. Liczba i wpływ wykrytych błędów wskazują na wysoki poziom nieodłącznego ryzyka wystąpienia błędu w tym obszarze, a także świadczą o tym, że kontrole przeprowadzane przez instytucje zarządzające często nie są na tyle skuteczne, by wykryć nieprawidłowości w wydatkach zadeklarowanych przez beneficjentów lub im zapobiec.

Ocena prac instytucji audytowych

Instytucje audytowe w państwach członkowskich odgrywają kluczową rolę w ramach kontroli i uzyskiwania pewności w obszarze polityki spójności, w szczególności jeśli chodzi o zapewnienie, by poziomy błędu rezydualnego pozostawały poniżej progu istotności wynoszącego 2%.

W tym roku Trybunał poddał przeglądowi prace zrealizowane przez 18 instytucji audytowych (z ogólnej liczby 116). Skontrolowane prace dotyczyły 20 pakietów dokumentów na potrzeby poświadczenia wiarygodności na okres 2014–2020 i czterech pakietów zamknięcia za lata 2007–2013. We wszystkich tych przypadkach instytucje audytowe zgłosiły poziomy błędu rezydualnego poniżej 2%. Błędy niewykryte przez instytucje audytowe wpłynęły jednak na podane poziomy błędu rezydualnego. W rezultacie poziom ten przekroczył 2% w dziewięciu z ogólnej liczby 20 pakietów dokumentów na potrzeby poświadczenia wiarygodności za okres programowania 2014–2020. Komisja uzyskała podobne wyniki w odniesieniu do ośmiu ze wspomnianych pakietów.

W ciągu trzech lat, odkąd badaniem objęte są prace instytucji audytowych, Trybunał stwierdza, że w około połowie pakietów dokumentów na potrzeby poświadczenia wiarygodności (odsetek ten dotyczy zarówno liczby pakietów dokumentów, jak i kwoty wydatków) zgłoszone przez instytucje audytowe poziomy błędu rezydualnego poniżej 2% były nieprawidłowe. Wciąż konieczne jest zatem wprowadzenie istotnych usprawnień, zanim Trybunał będzie w stanie polegać na pracach tych instytucji i podawanych przez nie poziomach błędu rezydualnego. Wspólne wysiłki Komisji i instytucji audytowych zaowocowały opracowaniem informacji o dobrych praktykach dotyczących dokumentowania prac instytucji audytowych. Jest to pierwszy krok na drodze do wprowadzenia usprawnień.

Sprawozdawczość prowadzona przez DG REGIO i DG EMPL dotycząca prawidłowości wydatków w obszarze polityki spójności

Roczne sprawozdania z działalności stanowią główne narzędzia dyrekcji generalnych Komisji służące do zgłaszania, czy uzyskały one wystarczający poziom pewności co do tego, że procedury kontroli w państwach członkowskich gwarantują prawidłowość wydatków.

Dyrekcje generalne Komisji zgłaszają zastrzeżenia w rocznym sprawozdaniu z działalności w odniesieniu do programu operacyjnego, jeśli uchybienia w systemie zarządzania i kontroli odnośnego państwa członkowskiego pociągają za sobą istotne ryzyko dla budżetu UE. W tym celu powinny one uwzględnić wszystkie informacje dostępne w momencie przeprowadzania oceny, w tym poziomy błędu podane przez instytucje audytowe. Trybunał ustalił jednak, że te poziomy błędu były w większości wstępnymi szacunkami i odnosiły się do wydatków ujętych w rocznych zestawieniach, których Komisja jeszcze nie zatwierdziła. Zgłoszone zastrzeżenia mogą w związku z tym nie uwzględniać wszystkich elementów istotnego ryzyka.

Dyrekcje generalne Komisji podają również w rocznych sprawozdaniach z działalności poziom błędu jako kluczowy wskaźnik efektywności w zakresie prawidłowości wydatków. W odniesieniu do 2019 r. DG REGIO zgłosiła, że ten kluczowy wskaźnik efektywności kształtował się powyżej progu istotności wynoszącego 2%, z kolei DG EMPL poinformowała, że wskaźnik ten był poniżej owego progu. W sprawozdaniu rocznym za 2018 r. Trybunał stwierdził, że z różnych powodów wartość tego wskaźnika należy uznać za minimalny poziom błędu oraz że Komisja mogłaby zrealizować dodatkowe prace w następnych latach, zanim wartość ta nie zostanie ostatecznie ustalona. Komisja potwierdziła, że taki stan rzeczy miał również miejsce w 2019 r.

Komisja wykorzystała wspomniane poziomy błędu w rocznym sprawozdaniu na temat zarządzania budżetem UE i jego wyników za 2019 r. do przedstawienia informacji dotyczących prawidłowości wydatków w obszarze polityki spójności. Podany w sprawozdaniu poziom ryzyka w momencie dokonywania płatności mieści się w zakresie od 2,2% do 3,1%, co potwierdza, że w obszarze tym występuje istotny poziom błędu. Ze względu na niedociągnięcia w pracach instytucji audytowych oraz problematyczne kwestie stwierdzone przez Trybunał w odniesieniu do poziomów błędu rezydualnego podanych przez dwie wspomniane dyrekcje generalne Komisji w rocznych sprawozdaniach z działalności Trybunał uznaje jednak, że zagregowane poziomy podane w rocznym sprawozdaniu na temat zarządzania budżetem UE i jego wyników są zaniżone, i nie może on na nich obecnie polegać.

Zalecenia Trybunału

Trybunał zwrócił uwagę, że dwa z zaleceń z poprzedniego roku odnoszą się do problemów, które zostały wykryte ponownie w tym roku, w związku z czym ich nie powtórzono. Trybunał wykrył ponadto nowe problematyczne kwestie i zalecił, co następuje:

• Komisja powinna wyjaśnić, jak należy rozumieć pojęcia „operacja fizycznie ukończona” i „operacja w pełni zrealizowana”, co ułatwiłoby państwom członkowskim weryfikację, czy operacje są zgodne z art. 65 ust. 6 rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów, a także wykrywanie operacji niekwalifikowalnych. Należy jasno wskazać, że warunek, o którym mowa, odnosi się wyłącznie do robót lub działań niezbędnych do uzyskania produktu w ramach operacji, a nie do aspektów finansowych i administracyjnych.
• Komisja powinna przeanalizować główne przyczyny niewykrytych błędów i we współpracy z instytucjami audytowymi opracować konieczne działania mające na celu poprawę wiarygodności poziomów błędu rezydualnego zgłaszanych przez te instytucje.

Pełne informacje na temat przeprowadzonej przez Trybunał kontroli wydatków UE w poddziale „Spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna” można znaleźć w rozdziale 5 sprawozdania rocznego za 2019 r.

Zasoby naturalne

Łączne wydatki – 59,5 mld euro

Zakres kontroli przeprowadzonych przez Trybunał

Ten obszar wydatków obejmuje wspólną politykę rolną (WPR), wspólną politykę rybołówstwa, a także część wydatków UE przeznaczonych na środowisko naturalne i działania w dziedzinie klimatu.

98% wydatków w dziale „Zasoby naturalne” przypada na WPR. Trzy ogólne cele tej polityki określone w przepisach unijnych to:

• rentowna produkcja żywności, z akcentem na dochód z działalności rolniczej, wydajność rolnictwa i stabilność cen;
• zrównoważone gospodarowanie zasobami naturalnymi i działania na rzecz klimatu, z akcentem na emisję gazów cieplarnianych, różnorodność biologiczną, gleby i wodę;
• zrównoważony rozwój terytorialny obszarów wiejskich.

Wydatki WPR realizowane w ramach Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) można podzielić na dwie szerokie kategorie:

• płatności bezpośrednie dla rolników, finansowane w pełni z budżetu UE;
• rolnicze środki rynkowe, również w pełni finansowane z budżetu UE, z wyjątkiem pewnych działań współfinansowanych przez państwa członkowskie, takich jak działania promocyjne czy program dystrybucji owoców, warzyw i mleka w szkołach.

Ponadto w ramach WPR wspierane są programy i projekty z zakresu rozwoju obszarach wiejskich za pośrednictwem Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW). Od początku okresu 2014–2020 EFRROW stanowi część europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (funduszy ESI) i podlega rozporządzeniu w sprawie wspólnych przepisów dotyczących tych funduszy.

W odniesieniu do 2019 r. kontrolą w tym obszarze objęto wydatki na kwotę 59,4 mld euro (zob. rys. 1).

Komisja zarządza WPR wspólnie z państwami członkowskimi.

Ustalenia Trybunału

Kwota objęta kontrolą	Czy wystąpił istotny poziom błędu?	Szacowany najbardziej prawdopodobny poziom błędu
59,4 mld euro	Zbliżony do progu istotności	1,9% (w 2018 r. – 2,4%)

Ogólnie rzecz biorąc, Trybunał stwierdził, że w dziale „Zasoby naturalne” poziom błędu był zbliżony do istotnego.

Podobnie jak w poprzednich latach w przypadku płatności bezpośrednich dla rolników, które są oparte w dużej mierze na zadeklarowanej przez rolników powierzchni gruntów rolnych i stanowią 70% wydatków w dziale „Zasoby naturalne”, poziom błędu znajdował się poniżej progu istotności. Wyniki kontroli Trybunału wskazują, że w pozostałych obszarach (rozwój obszarów wiejskich, środki rynkowe, rybołówstwo, środowisko naturalne i działania w dziedzinie klimatu) wystąpił istotny poziom błędu.

Płatności bezpośrednie dla rolników – 70% wydatków

Głównym narzędziem zarządzania w przypadku płatności bezpośrednich jest zintegrowany system zarządzania i kontroli (ZSZiK), który obejmuje system identyfikacji działek rolnych (LPIS). Dzięki ZSZiK udało się obniżyć poziom błędu w płatnościach bezpośrednich, przy czym szczególnie skuteczny w tym względzie jest LPIS.

Trybunał skontrolował 95 płatności bezpośrednich i ustalił, że w 81 spośród nich nie wystąpił błąd, w pozostałych transakcjach natomiast wykryto niewielkie błędy.

Rozwój obszarów wiejskich, środki rynkowe, rybołówstwo, środowisko naturalne i działania w dziedzinie klimatu – 30% wydatków

Trybunał ustalił, że z ogólnej liczby 156 transakcji zbadanych w tym obszarze w 30 wystąpiły błędy. Główną przyczyną błędu byli niekwalifikujący się beneficjenci, niekwalifikowalne działania, projekty lub koszty (zob. przykład).

Sprawozdawczość Dyrekcji Generalnej ds. Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich (DG AGRI) na temat prawidłowości wydatków w ramach WPR

Dyrektor każdej z agencji płatniczych przedstawia DG AGRI doroczną deklarację zarządczą dotyczącą skuteczności systemów kontroli agencji wraz ze sprawozdaniem na temat kontroli administracyjnych i kontroli na miejscu przeprowadzonych przez agencję (tzw. statystyki kontroli). Począwszy od 2015 r. w celu uzyskania większej pewności jednostki certyfikujące są zobowiązane do wydawania w odniesieniu do każdej agencji płatniczej dorocznej opinii na temat legalności i prawidłowości wydatków, o których zwrot wnioskowały państwa członkowskie.

DG AGRI wykorzystuje statystyki kontroli agencji płatniczych, dokonując dostosowań na podstawie wyników kontroli przeprowadzonych przez jednostki certyfikujące oraz wyników swoich własnych kontroli systemów i wydatków poszczególnych agencji płatniczych, tak aby oszacować kwotę obarczoną ryzykiem w momencie dokonywania płatności. DG AGRI szacowała, że ryzyko w momencie dokonywania płatności kształtowało się na poziomie około 1,9% ogółu wydatków WPR w 2019 r., przy czym zgodnie z szacunkami Dyrekcji poziom ten wyniósł około 1,6% w przypadku płatności bezpośrednich, 2,7% w przypadku rozwoju obszarów wiejskich oraz 2,8% w przypadku środków rynkowych.

DG AGRI uznaje, że w 2019 r. jakość prac jednostek certyfikujących znacznie się poprawiła, przyznaje jednak, że istnieją pewne zastrzeżenia co do wiarygodności wyników prac jednostek ze względu na uchybienia w metodyce doboru próby i sposobie prowadzenia kontroli przez niektóre jednostki.

Trybunał uważa, że zwiększenie w 2015 r. roli jednostek certyfikujących przez umożliwienie im wydawania opinii na temat prawidłowości wydatków w ramach WPR było korzystnym krokiem. W ramach ponownej kontroli transakcji sprawdzonych już przez jednostki certyfikujące Trybunał wskazał jednak obszary, w których należałoby wprowadzić dalsze udoskonalenia. Ustalenia te są podobne do ustaleń poczynionych przez Komisję.

Strategie i procedury w zakresie zwalczania nadużyć finansowych w ramach WPR

Nadużycie finansowe oznacza działanie lub zaniechanie mające na celu wprowadzenie w błąd i skutkujące nienależnymi płatnościami. Metodyka kontrolna Trybunału ma na celu sprawdzenie, czy skontrolowane transakcje są wolne od istotnych nieprawidłowości będących wynikiem nadużyć finansowych bądź niezamierzonych błędów. Każdego roku w toku badania transakcji Trybunał wykrywa przypadki podejrzenia nadużycia finansowego w wydatkach dokonywanych w ramach WPR.

Za eliminowanie nadużyć w wydatkach w ramach WPR odpowiadają wspólnie Komisja i państwa członkowskie. DG AGRI zapewnia szkolenia i wytyczne przedstawicielom instytucji zarządzających i organów kontrolnych w państwach członkowskich w zakresie czynników ryzyka występowania nadużyć finansowych. Ponadto Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) działający przy Komisji prowadzi dochodzenia dotyczące przypadków podejrzenia nadużycia finansowego we współpracy z krajowymi organami dochodzeniowymi.

W lutym 2019 r. DG AGRI uruchomiła projekt pilotażowy mający na celu zachęcenie państw członkowskich do korzystania z narzędzia Arachne. To narzędzie informatyczne może ułatwić agencjom płatniczym wykrywanie projektów, beneficjentów i wykonawców obarczonych ryzykiem wystąpienia nadużyć, konfliktów interesów i nieprawidłowości. Te projekty, beneficjentów i wykonawców następnie poddaje się dalszej ocenie. Podobne podejście zastosowano już w odniesieniu do wydatków w obszarze polityki spójności.

Trybunał stwierdził, że:

• DG AGRI po raz ostatni dokonała aktualizacji własnej analizy ryzyka nadużyć finansowych w 2016 r.;
• ani OLAF, ani DG AGRI nie przeprowadziły analizy działań podejmowanych przez państwa członkowskie w celu zapobiegania nadużyciom w wydatkach w ramach WPR oraz zwalczania takich nadużyć;
• zgodnie ze stanem na marzec 2020 r. 12 agencji płatniczych w dziewięciu państwach członkowskich uczestniczyło w projekcie pilotażowym dotyczącym narzędzia Arachne.

Zalecenia Trybunału

Trybunał zaleca, co następuje:

• Komisja powinna częściej aktualizować własną analizę ryzyka występowania nadużyć finansowych w ramach WPR.
• Komisja powinna przeanalizować działania w zakresie zapobiegania nadużyciom podejmowane przez państwa członkowskie.
• Komisja powinna rozpowszechniać najlepsze praktyki dotyczące wykorzystania narzędzia Arachne, tak aby jeszcze bardziej zachęcić agencje płatnicze do stosowania tego rozwiązania.

Pełne informacje na temat przeprowadzonej przez Trybunał kontroli wydatków UE w dziale „Zasoby naturalne” można znaleźć w rozdziale 6 sprawozdania rocznego za 2019 r.

Bezpieczeństwo i obywatelstwo

Łączne wydatki – 3,3 mld euro

Zakres kontroli przeprowadzonych przez Trybunał

Ten obszar wydatków obejmuje różne polityki, których wspólnym celem jest wzmocnienie koncepcji „obywatelstwa europejskiego” przez stworzenie obszaru wolności, sprawiedliwości i bezpieczeństwa pozbawionego granic wewnętrznych.

Zarządzanie realizacją działań z działu „Bezpieczeństwo i obywatelstwo” odbywa się w dużej mierze w trybie dzielonym z udziałem państw członkowskich i Dyrekcji Generalnej Komisji ds. Migracji i Spraw Wewnętrznych (DG HOME). Najważniejsze fundusze w ramach tego działu to:

• Fundusz Azylu, Migracji i Integracji (FAMI), którego celem jest wspieranie skutecznego zarządzania przepływami migracyjnymi oraz wypracowanie wspólnego unijnego podejścia do kwestii azylu i imigracji;
• Fundusz Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ISF), w ramach którego zapewnia się finansowanie na rzecz współpracy organów ścigania w UE oraz na rzecz zarządzania granicami zewnętrznymi UE.

W 2019 r. w ramach wspomnianych wyżej dwóch funduszy zrealizowano nieznacznie mniej niż połowę (45%) ogółu wydatków UE w tym obszarze.

Kolejne 29% stanowią wydatki 14 agencji zdecentralizowanych zajmujących się realizacją najważniejszych priorytetów UE w obszarach migracji i bezpieczeństwa, współpracy sądowej oraz zdrowia. Informacje na temat agencji UE Trybunał publikuje osobno w specjalnych sprawozdaniach rocznych i dorocznym podsumowaniu pt. „Sprawozdanie roczne dotyczące agencji UE za rok budżetowy 2019”.

W odniesieniu do 2019 r. wydatki objęte kontrolą w tym obszarze wyniosły 3,0 mld euro (zob. rys. 1).

Ustalenia Trybunału

W 2019 r. Trybunał dokonał przeglądu wybranych systemów obejmujących najważniejsze strategie polityczne w tym obszarze wydatków – w tym prac zrealizowanych przez krajowe instytucje audytowe w odniesieniu do FAMI i ISF – oraz skontrolował niewielką liczbę transakcji.

Wszystkie instytucje audytowe objęte badaniem opracowały i wdrożyły szczegółowe procedury o dostatecznej jakości, aby prowadzić sprawozdawczość zgodnie z obowiązującymi przepisami. W niektórych przypadkach – na przykład w odniesieniu do minimalnego zakresu audytu w sytuacji, gdy dokonuje się doboru podpróby – Komisja stwierdziła, że prace przeprowadzone przez instytucje audytowe były niewystarczające. Trybunał wykrył dodatkowe niedociągnięcia w pracach tych instytucji, ale nie były one istotne.

Jeśli chodzi o wytyczne Komisji dla wspomnianych instytucji audytowych, Trybunał zwrócił uwagę na konieczność przedstawienia dalszych wyjaśnień co do stosowania niestatystycznych metod doboru próby. Stwierdził ponadto, że niektóre instytucje audytowe stosowały odmienną definicję płatności okresowej. Wpływa to na możliwość wykorzystywania do porównań wyników audytów przeprowadzonych przez te instytucje.

Roczne sprawozdania z działalności i inne mechanizmy zarządzania

Informacje na temat prawidłowości transakcji leżących u podstaw rozliczeń przedstawione w rocznych sprawozdaniach z działalności opublikowanych przez DG HOME i Dyrekcję Generalną ds. Sprawiedliwości i Konsumentów (DG JUST) zasadniczo potwierdziły ustalenia i wnioski Trybunału.

Zalecenia Trybunału

Trybunał zaleca, co następuje:

• Komisja powinna wydać wytyczne dla instytucji audytowych w państwach członkowskich w odniesieniu do doboru próby i obliczania poziomu błędu.
• Komisja powinna polecić tym te instytucjom, aby należycie dokumentowały prowadzone prace.

Pełne informacje na temat przeprowadzonej przez Trybunał kontroli wydatków UE w dziale „Bezpieczeństwo i obywatelstwo” można znaleźć w rozdziale 7 sprawozdania rocznego za 2019 r.

Globalny wymiar Europy

Łączne wydatki – 10,1 mld euro

Zakres kontroli przeprowadzonych przez Trybunał

Ten obszar obejmuje wydatki w dziedzinie polityki zagranicznej, promowanie wartości unijnych w państwach trzecich, wsparcie dla krajów kandydujących do członkostwa w UE i potencjalnych krajów kandydujących, jak również pomoc rozwojową i humanitarną na rzecz krajów rozwijających się i sąsiadujących z UE (z wyjątkiem Europejskich Funduszy Rozwoju).

Wydatki w ramach działu „Globalny wymiar Europy” realizowane są:

• bezpośrednio przez szereg dyrekcji generalnych Komisji, a w szczególności Dyrekcję Generalną ds. Współpracy Międzynarodowej i Rozwoju (DG DEVCO) i Dyrekcję Generalną ds. Polityki Sąsiedztwa i Negocjacji w sprawie Rozszerzenia (DG NEAR), albo z centrali znajdującej się w Brukseli, albo za pośrednictwem delegatur UE w ponad 150 krajach otrzymujących pomoc;
• pośrednio przez państwa będące beneficjentami pomocy lub organizacje międzynarodowe, z wykorzystaniem różnorodnych instrumentów współpracy i metod realizacji.

W odniesieniu do 2019 r. wydatki objęte kontrolą w tym obszarze wyniosły 8,2 mld euro (zob. rys. 1).

Ustalenia Trybunału

W odniesieniu do 2019 r. Trybunał wykrył 11 błędów, które miały wpływ finansowy na kwoty wydatkowane z budżetu UE. Wykrył także 11 innych przypadków nieprzestrzegania przepisów prawnych i finansowych.

Mniejszym ryzykiem błędu obarczone były transakcje związane ze wsparciem budżetowym oraz projektami realizowanymi przez organizacje międzynarodowe z zastosowaniem tzw. podejścia założeniowego (zgodnie z którym część kosztów niekwalifikujących się do objęcia wsparciem unijnym może zostać sfinansowana przez innych darczyńców w ramach wspólnie finansowanego działania). W obszarach tych w odniesieniu do 2019 r. Trybunał nie wykrył żadnych błędów.

Badanie poziomu błędu rezydualnego przeprowadzone przez DG NEAR

W 2019 r. DG NEAR zleciła wykonawcy zewnętrznemu przeprowadzenie w imieniu dyrekcji piątego badania poziomu błędu rezydualnego w celu oszacowania poziomu błędu pozostałego po zakończeniu wszystkich kontroli zarządczych, które miały za zadanie zapobieżenie błędom lub ich wykrycie i skorygowanie w całym obszarze odpowiedzialności dyrekcji.

Oszacowany w badaniu poziom błędu rezydualnego trzeci rok z rzędu nie przekraczał ustalonego przez Komisję progu istotności wynoszącego 2%.

Badanie poziomu błędu rezydualnego przeprowadzane przez Komisję nie ma charakteru usługi atestacyjnej ani kontroli. Trybunał wciąż zgłasza zastrzeżenia co do wiarygodności wyników uzyskanych w ramach badania.

Ponadto w przypadku około połowy transakcji dobranych do próby we wspomnianym badaniu polega się w całości lub w części na wcześniej zrealizowanych pracach kontrolnych. Oznacza to, że w przypadku tych transakcji wykonawca przeprowadza kontrole w ograniczonym zakresie bądź nie przeprowadza ich wcale i polega na wynikach wcześniejszych prac. Badanie poziomu błędu rezydualnego zmierza do wykrycia błędów nieujawnionych w toku wcześniejszych prac kontrolnych. Poleganie na uprzednich kontrolach oznacza, że w badaniu tym nie uwzględni się w pełni takich błędów.

Trybunał zwracał już uwagę w sprawozdaniach rocznych za lata 2017 i 2018 na ograniczenia w metodyce stosowanej w badaniu poziomu błędu rezydualnego. W rezultacie na potrzeby poświadczenia wiarygodności za lata 2018 i 2019 Trybunał przeprowadził dodatkowe kontrole w obszarach, w których stwierdził występowanie takich ograniczeń. W tym celu dobrał losowo próbę sześciu transakcji z wcześniejszych badań poziomu błędu rezydualnego – średnio dwie transakcje na każdą delegaturę UE, w której przeprowadzono wizytę kontrolną. W trzech z tych transakcji wystąpiły błędy.

Trybunał zalecił wcześniej Komisji, by w ramach dobierania próby do badania poziomu błędu rezydualnego zwiększyła wagę dotacji objętych zarządzaniem bezpośrednim ze względu na stosunkowo wysokie ryzyko wystąpienia błędu. W reakcji na to zalecenie DG NEAR wprowadziła dodatkowy poziom błędu dla tej kategorii projektów („poziom błędu w dotacjach”). W odniesieniu do tego poziomu Dyrekcja zastosowała jednak niższy poziom ufności (80%) niż ogólnie w ramach badania poziomu błędu rezydualnego (95%). W konsekwencji szacowany poziom błędu dotyczący dotacji zarządzanych bezpośrednio został określony mniej dokładnie, choć w obszarze tym występuje większe ryzyko błędu.

Przegląd rocznego sprawozdania z działalności DG NEAR

Trybunał dokonał przeglądu rocznego sprawozdania z działalności DG NEAR za 2019 r. i nie znalazł żadnych informacji, które mogłyby zaprzeczać jego ustaleniom. W dokumencie tym DG NEAR nie odniosła się do ograniczeń dotyczących badania poziomu błędu rezydualnego, które stanowi istotny element poświadczenia wiarygodności wydawanego przez Dyrekcję.

Zalecenia Trybunału

Trybunał zaleca, co następuje:

• Komisja powinna przedstawić informacje o ograniczeniach dotyczących badania poziomu błędu rezydualnego w rocznym sprawozdaniu z działalności DG NEAR za 2020 r. i w sprawozdaniach za kolejne lata.
• Komisja powinna zwiększyć poziom ufności przyjęty przez DG NEAR w metodyce obliczania poziomu błędu w dotacjach do tego samego poziomu, jaki stosuje do pozostałej populacji wykorzystywanej na potrzeby badania poziomu błędu rezydualnego, tak aby dokładniej odzwierciedlić większe ryzyko w obszarze dotacji objętych zarządzaniem bezpośrednim.
• Komisja powinna wskazać powtarzające się błędy (np. dotyczące podatku VAT i rejestracji czasu pracy) i usprawnić odnośne kontrole.

Pełne informacje na temat przeprowadzonej przez Trybunał kontroli wydatków UE w dziale „Globalny wymiar Europy” można znaleźć w rozdziale 8 sprawozdania rocznego za 2019 r.

Administracja

Łączne wydatki – 10,4 mld euro

Zakres kontroli przeprowadzonych przez Trybunał

Przeprowadzona przez Trybunał kontrola objęła wydatki administracyjne instytucji i organów UE: Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej i Rady Unii Europejskiej, Komisji, Trybunału Sprawiedliwości, Trybunału Obrachunkowego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, Komitetu Regionów, Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, Europejskiego Inspektora Ochrony Danych oraz Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych.

W 2019 r. łączna kwota wydatków administracyjnych poniesionych przez instytucje i organy wyniosła 10,4 mld euro (zob. rys. 1). Kwota ta obejmowała wydatki na zasoby kadrowe (około 60% wszystkich wydatków) oraz wydatki na budynki, wyposażenie, energię, telekomunikację i informatykę.

Sprawozdania finansowe samego Trybunału Obrachunkowego są kontrolowane przez zewnętrznego biegłego rewidenta. Każdego roku opinia pokontrolna i sprawozdanie z tej kontroli publikowane są w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej oraz na stronie internetowej Trybunału.

Ustalenia Trybunału

Kwota objęta kontrolą	Czy wystąpił istotny poziom błędu?
10,4 mld euro	Nie – istotny poziom błędu nie wystąpił ani w 2019 r., ani w 2018 r.

W odniesieniu do 2019 r. Trybunał zbadał wybrane systemy nadzoru i kontroli Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, Komitetu Regionów i Europejskiego Inspektora Ochrony Danych. Przeprowadził również badanie 45 transakcji.

Podobnie jak w poprzednich latach, oszacował, że poziom błędu znajduje się poniżej progu istotności.

Trybunał nie stwierdził żadnych konkretnych problemów w przypadku Rady, Trybunału Sprawiedliwości, Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych, Komitetu Regionów, Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, Europejskiego Inspektora Ochrony Danych oraz Trybunału Obrachunkowego. W przypadku Komisji Trybunał wykrył mniejszą niż w poprzednich latach liczbę błędów dotyczących kosztów personelu i administrowania dodatkami rodzinnymi przez Urząd Administracji i Wypłacania Należności Indywidualnych. Jeśli chodzi o Parlament Europejski, Trybunał stwierdził błędy w jednej płatności na rzecz jednej z partii politycznych. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) nie opracował jeszcze polityki w zakresie funkcji wrażliwych zgodnej ze standardami kontroli wewnętrznej. Nie przedstawił też definicji stanowisk ani funkcji wrażliwych. Ponadto nie dokonał analizy ryzyka z myślą o przyjęciu mechanizmów kontroli niwelujących ryzyko ani nie przyjął polityki mobilności w obrębie instytucji. Trybunał stwierdził też, że od 2014 r. EKES nie przeprowadził kompleksowej oceny ryzyka.

Zmniejszyła się liczba unijnych urzędników, zwiększyła natomiast pracowników kontraktowych

Trybunał przeanalizował, w jaki sposób w okresie od 2012 do 2018 r. zmieniła się sytuacja kadrowa w instytucjach i organach UE. Ustalił, że zmniejszyła się liczba stanowisk dla urzędników (tj. pracowników zatrudnionych bezterminowo i na czas określony) o 1 409 (3%), a stopniowo zwiększano liczbę pracowników kontraktowych, z 8 709 do 11 962. W analizowanym okresie odsetek pracowników kontraktowych w łącznej prognozowanej liczbie personelu wzrósł z 17% do 22%.

Liczba pracowników kontraktowych zatrudnionych dodatkowo w poszczególnych instytucjach w ciągu roku istotnie się różniła. Różnice te wynikają po części z nowych zadań pojawiających się w konsekwencji szybko zmieniających się priorytetów. Ponadto zapewnienie reakcji na sytuacje nadzwyczajne i nagłe, takie jak kryzys migracyjny, przełożyło się na zwiększenie obciążenia pracą w określonych obszarach.

W okresie od 2012 do 2018 r. łączne koszty wynagrodzeń wzrosły o 15%, z 4 116 mln euro do 4 724 mln euro. Koszt wynagrodzeń pracowników zatrudnionych bezterminowo i na czas określony wzrósł o 12%, zaś płatności na rzecz pracowników kontraktowych – o 59%. Głównymi przyczynami tego wzrostu było zwiększenie łącznej liczby personelu, a także roczna indeksacja płac, awanse pracowników i przechodzenie na wyższe stopnie w ramach grupy zaszeregowania. Jeżeli chodzi o pracowników kontraktowych, wzrost ten wynikał ponadto z rosnącego odsetka pracowników zatrudnionych w wyższych grupach funkcyjnych III i IV.

Zalecenia Trybunału

Trybunał zaleca, co następuje:

• Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny powinien wdrożyć politykę w zakresie funkcji wrażliwych, opierając się na kompleksowej ocenie ryzyka, która powinna zostać przeprowadzona w celu wskazania mechanizmów kontroli niwelujących ryzyko, z uwzględnieniem wielkości Komitetu i charakteru jego prac.

Pełne informacje na temat przeprowadzonej przez Trybunał kontroli wydatków UE w dziale „Administracja” można znaleźć w rozdziale 9 sprawozdania rocznego za 2019 r.

Europejskie Fundusze Rozwoju

Łączne wydatki – 3,8 mld euro

Zakres kontroli przeprowadzonych przez Trybunał

Europejskie Fundusze Rozwoju zostały uruchomione w 1959 r., a ich kolejne edycje stanowią główny instrument pomocy w zakresie współpracy na rzecz rozwoju, którą Unia Europejska (UE) zapewnia państwom Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP) oraz krajom i terytoriom zamorskim. Obowiązującą umową ramową regulującą relacje między UE a państwami AKP oraz krajami i terytoriami zamorskimi jest umowa o partnerstwie podpisana w Kotonu w dniu 23 czerwca 2000 r. na okres 20 lat („umowa z Kotonu”). Jej podstawowym celem jest zmniejszanie, a docelowo wyeliminowanie ubóstwa.

W odniesieniu do 2019 r. łączne wydatki objęte kontrolą w tym obszarze wyniosły 3,4 mld euro. Dotyczą one ósmego, dziewiątego, dziesiątego i jedenastego EFR.

EFR są zarządzane przez Komisję, poza zakresem budżetu ogólnego UE. Główną dyrekcją odpowiedzialną za ten obszar jest Dyrekcja Generalna ds. Współpracy Międzynarodowej i Rozwoju (DG DEVCO).

Ustalenia Trybunału

Sprawozdanie finansowe za 2019 r. przedstawia rzetelnie sytuację finansową EFR, wyniki transakcji, przepływy pieniężne i zmiany stanu aktywów netto.

Trybunał stwierdza również, że w dochodach EFR nie wystąpił istotny poziom błędu.

Kwota objęta kontrolą	Czy wystąpił istotny poziom błędu?	Szacowany najbardziej prawdopodobny poziom błędu
3,4 mld euro	Tak	3,5% (w 2018 r. – 5,2%)

W celu skontrolowania prawidłowości transakcji Trybunał zbadał próbę obejmującą 126 transakcji, dobraną tak, by była reprezentatywna dla wszystkich rodzajów wydatków w ramach EFR. Składała się ona z 17 transakcji powiązanych z funduszem powierniczym „Bêkou” i kryzysowym funduszem powierniczym UE dla Afryki, 89 transakcji zatwierdzonych przez 19 delegatur UE i 20 płatności zatwierdzonych przez centralę Komisji.

W związku z tym, że część populacji skontrolowanej przez Trybunał została objęta przeprowadzonym przez DG DEVCO badaniem poziomu błędu rezydualnego za 2019 r., Trybunał uwzględnił w próbie kolejne 14 transakcji, do których zastosował, po odpowiednim dostosowaniu, wyniki tego badania. Tym samym próba objęła łącznie 140 transakcji, co jest zgodne z modelem uzyskiwania pewności stosowanym przez Trybunał. W przypadku gdy w transakcjach wykryte zostały błędy, dokonano analizy stosownych systemów, by zidentyfikować uchybienia.

Podobnie jak w poprzednich latach Komisja i jej partnerzy wdrażający popełnili więcej błędów w transakcjach dotyczących prognoz programów, dotacji, umów o przyznanie wkładu zawieranych z organizacjami międzynarodowymi oraz umów o delegowaniu zadań zawartych z agencjami współpracy w państwach członkowskich UE niż w przypadku innych form wsparcia (takich jak zamówienia na roboty budowlane, realizację dostaw czy świadczenie usług). Błędy kwantyfikowalne, składające się na 71,7% szacowanego poziomu błędu, wystąpiły w 25 (38%) spośród 65 transakcji tego rodzaju zbadanych przez Trybunał. W przypadku dwóch obszarów w zbadanych transakcjach nie odnotowano błędów. Obszary te to wsparcie budżetowe (siedem skontrolowanych transakcji) oraz transakcje, w ramach których zastosowano tzw. podejście założeniowe w odniesieniu do projektów z udziałem wielu darczyńców realizowanych przez organizacje międzynarodowe (13 skontrolowanych transakcji).

Środki zapobiegawcze i naprawcze

W przypadku dziewięciu błędów, które miały wpływ finansowy na kwoty wydatkowane z budżetu UE, oraz sześciu błędów innego rodzaju Komisja dysponowała wystarczającymi informacjami, aby błędom tym zapobiec lub aby je wykryć i skorygować przed zatwierdzeniem wydatków. Gdyby w odpowiedni sposób wykorzystała ona wszystkie dostępne informacje, szacowany poziom błędu byłby o 1,4 punktu procentowego niższy. Trybunał wykrył cztery inne transakcje, w przypadku których wystąpiły błędy, które powinny były zostać wykryte przez audytorów zewnętrznych i podmioty nadzorujące. Wkład tych błędów do szacowanego poziomu błędu wyniósł 0,4 punktu procentowego.

Badanie poziomu błędu rezydualnego przeprowadzone przez DG DEVCO

W 2019 r. DG DEVCO zleciła wykonawcy zewnętrznemu przeprowadzenie ósmego badania poziomu błędu rezydualnego w celu oszacowania poziomu błędu pozostałego po zakończeniu wszystkich kontroli zarządczych, które miały za zadanie zapobieżenie błędom lub ich wykrycie i skorygowanie w całym obszarze odpowiedzialności DG. Na potrzeby badania poziomu błędu rezydualnego za 2019 r. DG DEVCO zwiększyła rozmiar próby z 240 do 480 transakcji. Dzięki temu oprócz poziomu błędu w wydatkach ogółem możliwe było przedstawienie osobnych poziomów błędu w wydatkach finansowanych z budżetu ogólnego UE oraz w wydatkach finansowanych z EFR. Oszacowany w badaniu poziom błędu rezydualnego czwarty rok z rzędu nie przekraczał ustalonego przez Komisję progu istotności wynoszącego 2%.

Badanie poziomu błędu rezydualnego nie ma charakteru usługi atestacyjnej ani kontroli – prowadzone jest w oparciu o odnośną metodykę i wytyczne z podręcznika udostępnionego przez DG DEVCO. Podobnie jak w poprzednich latach, Trybunał stwierdził pewne ograniczenia, w wyniku których poziom błędu rezydualnego został zaniżony. W badaniach za poprzednie trzy lata również wykryto uchybienia, a podany w nich poziom błędu rezydualnego nie przekraczał progu istotności.

Ponadto w przypadku ponad połowy transakcji (58%) we wspomnianym badaniu polega się w całości lub w części na wcześniej zrealizowanych pracach kontrolnych. Oznacza to, że w przypadku tych transakcji wykonawca przeprowadza kontrole w ograniczonym zakresie bądź nie przeprowadza ich wcale i polega na wynikach wcześniejszych prac kontrolnych przeprowadzonych w ramach kontroli DG DEVCO. Poleganie w nadmiernym stopniu na rezultatach uprzednich kontroli stoi jednak w sprzeczności z celem badania poziomu błędu rezydualnego, które zmierza do wykrycia błędów nieujawnionych w toku właśnie tych kontroli.

Aspekty dotyczące osiągniętych wyników

W toku kontroli Trybunał był w stanie nie tylko zbadać prawidłowość transakcji, ale także sformułować uwagi na temat apsektów dotyczących wyników osiągniętych w ramach wybranych transakcji. Posiłkując się zestawem pytań kontrolnych, Trybunał przeprowadził kontrolę projektów, które zostały ukończone lub miały zostać ukończone wkrótce, i przedstawił szczegółowe uwagi w odniesieniu do niektórych z nich, o ile miały znaczenie w kontekście ogólnej kontroli.

W trakcie kontroli na miejscu kontrolerzy zaobserwowali przypadki, w których finansowanie było skutecznie wykorzystywane i przyczyniało się do osiągnięcia celów projektów. Wykryli jednak także przypadki, w których nie przestrzegano zasad wydajności i skuteczności, gdyż towary, usługi lub roboty budowlane zakupione w ramach zamówień nie były użytkowane lub realizowane zgodnie z planem bądź nie zapewniono trwałości projektów.

Przegląd rocznego sprawozdania z działalności DG DEVCO

Trybunał jest zdania, że brak zastrzeżeń w rocznym sprawozdaniu z działalności DG DEVCO za 2019 r. jest nieuzasadniony i wynika po części z ograniczeń w badaniu poziomu błędu rezydualnego.

Ponadto Komisja po raz pierwszy zastosowała zasadę, zgodnie z którą nie ma potrzeby zgłaszania zastrzeżenia, jeśli obszar wydatków, którego miałoby ono dotyczyć, obejmuje mniej niż 5% łącznych płatności, a powiązany wpływ finansowy wynosi mniej niż 5 mln euro. Oznacza to, że zastrzeżeń nie zgłasza się już w niektórych obszarach, w których były zgłaszane w poprzednich latach, nawet jeśli odnośne ryzyko nadal występuje.

Zalecenia Trybunału

Trybunał zaleca, co następuje:

• Komisja powinna udoskonalić metodykę i podręcznik wykorzystywane w badaniu poziomu błędu rezydualnego przez uwzględnienie w nich problematycznych kwestii wykazanych w niniejszym sprawozdaniu, tak aby poziom błędu podawany w badaniu był bardziej wiarygodny.
• Komisja powinna zgłaszać zastrzeżenia w odniesieniu do wszystkich obszarów o wysokim poziomie ryzyka, bez względu na to, jaki udział obszary te mają w łącznej kwocie wydatków i jaki wpływ finansowy się z nimi wiąże.

Pełne informacje na temat kontroli Trybunału dotyczącej Europejskich Funduszy Rozwoju można znaleźć w sprawozdaniu rocznym za 2019 r. dotyczącym działań finansowanych z ósmego, dziewiątego, dziesiątego i jedenastego Europejskiego Funduszu Rozwoju.

Informacje ogólne

Europejski Trybunał Obrachunkowy i jego działalność

Europejski Trybunał Obrachunkowy jest niezależnym zewnętrznym kontrolerem Unii Europejskiej z siedzibą w Luksemburgu. Zatrudnia około 900 osób – specjalistów oraz personel pomocniczy – ze wszystkich krajów UE.

Misją Trybunału jest przyczynianie się do usprawniania administrowania UE i zarządzania finansami Unii, promowanie rozliczalności i przejrzystości, a także działanie w charakterze niezależnego strażnika interesów finansowych obywateli UE.

Sprawozdania z kontroli i opinie sporządzane przez Trybunał stanowią zasadnicze ogniwo w łańcuchu rozliczalności UE. Są one wykorzystywane w celu rozliczania podmiotów odpowiedzialnych za realizację polityki i programów UE, tj. Komisji, innych instytucji i organów UE oraz organów administracji w państwach członkowskich.

Trybunał ostrzega przed zagrożeniami, poświadcza wiarygodność, wskazuje uchybienia i dobre praktyki oraz formułuje wskazówki dla decydentów UE na temat tego, jak poprawić zarządzanie polityką i programami unijnymi. Wykonując swoje zadania, zapewnia on obywatelom Europy informacje o tym, jak wydawane są ich pieniądze.

Poświadczenie wiarygodności – podejście kontrolne w skrócie

Opinie wyrażane przez Trybunał w poświadczeniu wiarygodności opierają się na obiektywnych dowodach uzyskanych z badań kontrolnych przeprowadzonych zgodnie z międzynarodowymi standardami rewizji finansowej.

Zgodnie z założeniami strategii na lata 2018–2020 Trybunał podjął się oceny możliwości korzystania z informacji na temat legalności i prawidłowości przekazanych przez jednostki kontrolowane. Oznacza to, że w przyszłości zamierza on w miarę możliwości wydawać opinię pokontrolną na podstawie deklaracji Komisji. Trybunał napotkał jednak trudności, związane przykładowo z dostępnością terminowych i wiarygodnych informacji, utrudniające obecnie postęp prac.

Wiarygodność rozliczeń

Czy roczne sprawozdanie finansowe UE zawiera kompletne i poprawne informacje?

• Trybunał dokonuje oceny systemu księgowego w celu sprawdzenia, czy stanowi on właściwą podstawę do uzyskania rzetelnych danych.
• Przeprowadza również ocenę kluczowych procedur księgowych, aby sprawdzić, czy funkcjonują one prawidłowo.
• Trybunał odpowiada za analityczną kontrolę danych księgowych w celu zbadania, czy są one przedstawione spójnie i wydają się racjonalne.
• Bezpośrednio weryfikuje też próbę zapisów księgowych, by upewnić się, czy transakcje leżące u ich podstaw miały miejsce i są poprawnie zarejestrowane.
• Ponadto przeprowadza kontrolę sprawozdań finansowych, aby przekonać się, czy rzetelnie przedstawiają one sytuację finansową.

Prawidłowość transakcji

Czy transakcje po stronie dochodów i płatności za zrealizowane wydatki leżące u podstaw rozliczeń UE są zgodne z przepisami?

• Trybunał ocenia systemy w zakresie dochodów i wydatków w celu ustalenia, na ile skutecznie przyczyniają się one do zapewnienia prawidłowości transakcji.
• Trybunał dobiera statystyczne próby transakcji, tak aby zapewnić podstawę do przeprowadzenia szczegółowych badań przez swoich kontrolerów. Transakcje objęte próbą są szczegółowo badane, m.in. w ramach kontroli przeprowadzanych w siedzibach końcowych odbiorców środków (którymi mogą być np. rolnicy, instytuty naukowe bądź przedsiębiorstwa wykonujące roboty lub usługi, na które udzielono zamówienia publicznego), co pozwala uzyskać dowody na to, że zdarzenie będące ich podstawą faktycznie zaszło, jest poprawnie zarejestrowane i zgodne z przepisami dotyczącymi dokonywania płatności.
• Trybunał analizuje błędy i klasyfikuje je jako kwantyfikowalne lub niekwantyfikowalne. W transakcjach występuje błąd kwantyfikowalny, jeśli z przepisów wynika, że dana płatność nie powinna była zostać zatwierdzona. Trybunał dokonuje ekstrapolacji błędów kwantyfikowalnych w celu uzyskania szacowanego poziomu błędu, zarówno dla całego budżetu UE, jak i dla każdego obszaru, w przypadku którego Trybunał przeprowadza ocenę szczegółową.
• Na potrzeby swojej opinii Trybunał przyjął próg istotności na poziomie 2%. Przy wydawaniu opinii bierze również pod uwagę inne istotne informacje, zawarte np. w rocznych sprawozdaniach z działalności i sprawozdaniach opracowanych przez audytorów zewnętrznych.
• W przypadku wykrycia istotnego poziomu błędu w skontrolowanych transakcjach Trybunał musi określić, czy błąd ten ma „rozległy charakter”. O uznaniu błędu za rozległy mogą przesądzić różne względy, w tym fakt, że Trybunał wykrył błąd w istotnej części populacji objętej kontrolą. Jeśli taka sytuacja ma miejsce, stanowi to podstawę do wydania opinii negatywnej. Od 2016 r. Trybunał stosuje rozróżnienie na obszary obarczone wysokim ryzykiem wystąpienia błędu i obszary obarczone niskim ryzykiem wystąpienia błędu w obrębie budżetu UE. W przypadku gdy wydatki obarczone wysokim ryzykiem, w których występuje istotny poziom błędu, stanowią istotną część populacji objętej kontrolą, Trybunał uznaje, że błąd ma charakter rozległy i w związku z tym wydaje opinię negatywną.
• Trybunał omawia wszystkie swoje ustalenia z organami państw członkowskich i z Komisją w celu potwierdzenia faktów.

Wszystkie publikacje Trybunału są dostępne na stronie internetowej http://www.eca.europa.eu.
Więcej informacji na temat procesu kontroli prowadzącego do wydania poświadczenia wiarygodności można znaleźć w załączniku 1.1 „Podejście kontrolne i metodyka kontroli” do rozdziału 1 sprawozdania rocznego za 2019 r.

Kontakt

EUROPEJSKI TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY
12, rue Alcide De Gasperi
1615 Luxembourg
LUKSEMBURG

Tel. +352 4398-1
Formularz kontaktowy: eca.europa.eu/pl/Pages/ContactForm.aspx
Strona internetowa: eca.europa.eu
Twitter: @EUAuditors

Więcej informacji o Unii Europejskiej można znaleźć w portalu Europa (http://europa.eu).

Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2020

PDF	ISBN 978-92-847-5287-4	doi:10.2865/39818	QJ-02-20-696-PL-N
HTML	ISBN 978-92-847-5265-2	doi:10.2865/012219	QJ-02-20-696-PL-Q

PRAWA AUTORSKIE

© Unia Europejska, 2020.

Polityka Europejskiego Trybunału Obrachunkowego w zakresie ponownego wykorzystywania dokumentów jest realizowana na podstawie decyzji Trybunału nr 6/2019 w sprawie polityki otwartych danych oraz ponownego wykorzystywania dokumentów.

O ile nie wskazano inaczej (np. nie zamieszczono szczegółowych adnotacji o prawach autorskich), treści Europejskiego Trybunału Obrachunkowego będące własnością UE objęte są licencją Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Oznacza to, że ponowne wykorzystanie jest dozwolone, pod warunkiem że dokumenty zostaną odpowiednio oznaczone i zostaną wskazane dokonane w nich zmiany. W przypadku ponownego wykorzystania niedozwolone jest zmienianie oryginalnego znaczenia albo przesłania dokumentów. Trybunał nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek konsekwencje ponownego ich wykorzystania.

W przypadku następujących obrazów ponowne wykorzystanie jest dozwolone pod warunkiem wskazania posiadacza praw autorskich, źródła i nazwiska fotografa lub architekta (o ile zostały podane):

Strona *: © Unia Europejska, 2020, Europejski Trybunał Obrachunkowy.

Strona *: © Unia Europejska, 2013, Europejski Trybunał Obrachunkowy. Architekci: Paul Noël (budynek K1, 1988 r.) i Jim Clemes (budynki K2, 2004 r., oraz K3, 2013 r.).

Strona *: © Unia Europejska, 2018, Parlament Europejski / Mathieu Cugnot.

Strona * (po lewej): © Unia Europejska, 2015 / Angelos Tzortzinis.

Strona * (po prawej): © Unia Europejska, 2011 / Philippe Terasse.

Strona *: © Unia Europejska, 2020 / Etienne Ansotte.

Strona *: © Unia Europejska, 2019, Europejski Trybunał Obrachunkowy.

Strona *: © Unia Europejska, 2020, Europejski Trybunał Obrachunkowy.

Jeżeli konkretna treść wskazuje na możliwą do zidentyfikowania osobę fizyczną – tak jak w przypadku zdjęć, na których widoczni są pracownicy Trybunału – lub zawiera prace stron trzecich, wymagane jest zweryfikowanie dodatkowych praw autorskich. W takim przypadku uzyskanie zezwolenia na ponowne wykorzystanie określonej treści unieważnia wspomniane wcześniej zezwolenie ogólne. Powinny być w nim wyraźnie opisane wszelkie ograniczenia dotyczące wykorzystania treści.

W celu wykorzystania lub powielenia treści niebędącej własnością UE może być konieczne wystąpienie o zgodę bezpośrednio do właścicieli praw autorskich.

Strona *: © Shutterstock / Rawpixel.com.

Strona *: © Shutterstock / Nopphon_1987.

Strona * (u góry po lewej): © Shutterstock / Pressmaster.

Strona * (u góry po prawej): © Shutterstock / geniusksy.

Strona * (u dołu): © Shutterstock / MONOPOLY919.

Strona * (po lewej): © Shutterstock / Jaggat Rashidi.

Strona * (po prawej): © Shutterstock / Pagina.

Strona * (po lewej): © Shutterstock / MMCez.

Strona * (po prawej): © Shutterstock / Ekaterina Kondratova.

Strona * (po lewej): © Shutterstock / stockphoto mania.

Strona * (po prawej): © Shutterstock / Riccardo Mayer.

Oprogramowanie lub dokumenty objęte prawem własności przemysłowej, takie jak patenty, znaki towarowe, wzory użytkowe, znaki graficzne i nazwy, nie są objęte polityką Europejskiego Trybunału Obrachunkowego w zakresie ponownego wykorzystania i nie jest udostępniana licencja na nie.

Na stronach internetowych instytucji Unii Europejskiej dostępnych w domenie europa.eu zamieszczane są odsyłacze do stron zewnętrznych. Trybunał nie kontroluje ich zawartości i w związku z tym zachęca użytkowników, aby we własnym zakresie zapoznali się z polityką ochrony prywatności i polityką w zakresie praw autorskich obowiązującymi na tych stronach.

Znak graficzny Europejskiego Trybunału Obrachunkowego

Znak graficzny Europejskiego Trybunału Obrachunkowego nie może być wykorzystywany bez uprzedniej zgody Trybunału.

JAK SKONTAKTOWAĆ SIĘ Z UE

Osobiście
W całej Unii Europejskiej istnieje kilkaset centrów informacyjnych Europe Direct. Adres najbliższego centrum można znaleźć na stronie: https://europa.eu/european-union/contact_pl.

Telefonicznie lub drogą mailową
Europe Direct to serwis informacyjny, który udziela odpowiedzi na pytania na temat Unii Europejskiej. Można się z nim skontaktować:

• dzwoniąc pod bezpłatny numer telefonu: 00 800 6 7 8 9 10 11 (niektórzy operatorzy mogą naliczać opłaty za te połączenia),
• dzwoniąc pod standardowy numer telefonu: +32 22999696,
• drogą mailową: https://europa.eu/european-union/contact_pl.

WYSZUKIWANIE INFORMACJI O UE

Online
Informacje o Unii Europejskiej są dostępne we wszystkich językach urzędowych UE w portalu Europa: https://europa.eu/european-union/index_pl.

Publikacje UE
Bezpłatne i odpłatne publikacje UE można pobrać lub zamówić na stronie: https://op.europa.eu/pl/publications. Większą liczbę egzemplarzy bezpłatnych publikacji można otrzymać, kontaktując się z serwisem Europe Direct lub z lokalnym centrum informacyjnym (zob. https://europa.eu/european-union/contact_pl).

Prawo UE i powiązane dokumenty
Informacje prawne dotyczące UE, w tym wszystkie unijne akty prawne od 1952 r., są dostępne we wszystkich językach urzędowych UE w portalu EUR-Lex: http://eur-lex.europa.eu.

Portal Otwartych Danych UE
Unijny portal otwartych danych (http://data.europa.eu/euodp/pl) umożliwia dostęp do zbiorów danych pochodzących z instytucji i innych organów UE. Dane można pobierać i wykorzystywać bezpłatnie, zarówno do celów komercyjnych, jak i niekomercyjnych.