Działalność Trybunału w 2021 r.
Roczne sprawozdanie z działalności Europejskiego Trybunału Obrachunkowego
Europejski Trybunał Obrachunkowy
Kim jesteśmy
- Europejski Trybunał Obrachunkowy jest zewnętrznym kontrolerem Unii Europejskiej.
- Został ustanowiony na mocy traktatu brukselskiego z 1975 r., a działalność rozpoczął w październiku 1977 r.
- Na mocy traktatu z Maastricht od 1993 r. należy do grona pełnoprawnych instytucji unijnych.
- Siedziba Trybunału znajduje się w Luksemburgu.
- W skład kolegium Trybunału wchodzi 27 członków, po jednym z każdego państwa członkowskiego, mianowanych przez Radę po konsultacjach z Parlamentem Europejskim.
- Trybunał zatrudnia około 900 pracowników – obywateli wszystkich krajów UE.
Co robimy
- Trybunał sprawdza, czy UE prowadzi właściwą sprawozdawczość finansową i prawidłowo stosuje unijne przepisy finansowe, a także czy unijne strategie i programy pozwalają osiągnąć wyznaczone cele i zapewniają gospodarne wykorzystanie środków.
- Za sprawą prowadzonych prac Trybunał przyczynia się do poprawy zarządzania finansami UE oraz propaguje rozliczalność i przejrzystość.
- Trybunał ostrzega przed zagrożeniami, poświadcza wiarygodność, wskazuje niedociągnięcia i udane rozwiązania oraz formułuje wytyczne dla unijnych decydentów i prawodawców.
- Ponadto przedstawia swoje uwagi i zalecenia Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, rządom i parlamentom państw członkowskich oraz opinii publicznej.
Słowo wstępne Prezesa Trybunału
Szanowni Państwo!
W 2021 r. Unia Europejska i jej państwa członkowskie nadal zmagały się z pandemią COVID-19.
W tym trudnym czasie UE zapewniła wsparcie finansowe na niespotykaną wcześniej skalę. Niezależnie od tradycyjnych zasobów budżetowych, które zwyczajowo stanowią część wieloletnich ram finansowych (WRF), UE podjęła decyzję o uruchomieniu na lata 2021–2027 inicjatywy Next Generation EU, czyli puli dodatkowych środków finansowych na rzecz odbudowy z wykorzystaniem dłużnych papierów wartościowych.
W tych okolicznościach w styczniu Trybunał przyjął nową strategię na lata 2021–2025, w ramach której uwagę skupiono na trzech celach strategicznych. Będą one służyć za punkt odniesienia w pracach kontrolnych dotyczących finansów UE w nadchodzących latach, we wprowadzaniu niezbędnych zmian w instytucji oraz skutecznym i efektywnym wykorzystywaniu zasobów.
W niniejszym sprawozdaniu z działalności przedstawiono przegląd prac Trybunału w 2021 r., który był pierwszym rokiem wdrażania nowej strategii. W dokumencie zawarto ponadto informacje na temat zarządzania, pracowników, wsparcia kontroli i finansów.
Pomimo trwającej pandemii Trybunał utrzymał ciągłość działania przez cały rok i nieustannie dostosowywał się do zmieniających się warunków pracy.
W 2021 r. Trybunał opublikował wszystkie sprawozdania roczne w terminach przewidzianych przepisami. Opracował też 32 sprawozdania specjalne i przeglądy, dbając o to, by opóźnienia nie przekroczyły rozsądnych ram czasowych.
Obywatele UE oraz zainteresowane strony i partnerzy instytucjonalni zarówno na szczeblu UE, jak i państw członkowskich mogą być pewni, że Trybunał będzie nadal przedstawiał im niezależne i obiektywne sprawozdania dotyczące kwestii o kluczowym znaczeniu dla przyszłości UE, w których zwróci uwagę na skuteczne rozwiązania, wskaże niedociągnięcia i zaleci stosowne zmiany.
Trybunał solidaryzuje się z narodem ukraińskim. Stanowczo potępia inwazję Rosji na Ukrainę i organizuje pomoc humanitarną dla ofiar rosyjskiej agresji. Nastały ponure czasy dla Europy. Jedność UE ma teraz większe znaczenie niż kiedykolwiek wcześniej.
Mam nadzieję, że informacje przedstawione w tegorocznym sprawozdaniu z działalności będą dla Państwa użyteczne.
Klaus-Heiner Lehne
Prezes Trybunału
Rok 2021 w skrócie
Działalność Trybunału
Prace w trakcie pandemii COVID-19
W 2021 r. Trybunał nie przerwał działalności, a prace realizowano, przestrzegając ograniczeń dotyczących podróżowania i zdrowia publicznego wprowadzonych w wyniku pandemii. Możliwości przeprowadzania przez Trybunał kontroli na miejscu były nadal znacznie ograniczone. Sposób prowadzenia prac był nieustannie modyfikowany i dopasowywany do nowych okoliczności.
Pracownicy stale dostosowywali się do zmieniających się warunków i szybko opanowywali nowe narzędzia pracy. Okazało się, że w razie konieczności Trybunał potrafi szybko zmienić metody pracy, równocześnie stale prowadząc skuteczną działalność w zakresie kontroli publicznej w UE.
Trybunał był w stanie terminowo sporządzać sprawozdania z kontroli, opinie i przeglądy. Kontrolerom udało się wyciągnąć przydatne wnioski z przeprowadzonych prac i sformułować istotne zalecenia, choć niekiedy kontrole odbywały się w całości zdalnie. W przyszłości Trybunał będzie się starał skutecznie wykorzystać doświadczenia zdobyte w ciągu ostatnich dwóch lat i zwiększyć wartość dodaną oraz efektywność kontroli na miejscu, łącząc je z pracami zdalnymi.
Nowa strategia Trybunału na lata 2021–2025
Od wielu lat Trybunał opracowuje i realizuje strategie wieloletnie. Pozwalają one długofalowo wyznaczać kierunek prac kontrolnych i promować zmiany organizacyjne pozwalające na usprawnienie metod pracy. Pozwalają też Trybunałowi grać wiodącą rolę w przemianach zachodzących w dziedzinie kontroli sektora publicznego.
Wraz z końcem 2021 r. upłynął pierwszy rok realizacji nowej strategii Trybunału na lata 2021–2025. Strategiczne cele Trybunału na ten pięcioletni okres obejmują poprawę rozliczalności i przejrzystości oraz usprawnienie mechanizmów kontroli w odniesieniu do wszystkich rodzajów działań UE, ukierunkowanie kontroli na obszary i zagadnienia, w których Trybunał może wnieść największą wartość dodaną, a także zapewnienie wysokiego poziomu pewności za pośrednictwem kontroli w wymagającym i zmieniającym się otoczeniu.
Aby zrealizować tę strategię, Trybunał ustanowił środki wykonawcze dla każdego celu ogólnego i szczegółowego, przydzielił odnośne obowiązki i ustalił terminy realizacji. W ubiegłym roku Trybunał dokonał znacznych postępów w realizacji niektórych działań, w szczególności w zakresie:
- przeglądu sprawozdania rocznego i podejścia do kontroli prowadzonych na potrzeby poświadczenia wiarygodności, które leżą u podstaw sprawozdania;
- opracowania strategicznego podejścia do kontroli w odniesieniu do inicjatywy Next Generation EU (NGEU), w tym do Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF);
- opracowania planu działania w odniesieniu do nadużyć finansowych;
- przeglądu systemu programowania prac stosowanego w Trybunale;
- wyznaczenia odpowiednich wskaźników wykonania w celu monitorowania realizacji strategii Trybunału;
- sformułowania nowej strategii komunikacyjnej.
Kontrola wykonania zadań i prawidłowości działań UE
Dzięki prowadzonym kontrolom Trybunał przedstawia obywatelom i decydentom UE niezależne i obiektywne sprawozdania dotyczące kwestii o kluczowym znaczeniu dla przyszłości UE, wskazując w nich skuteczne rozwiązania i zwracając uwagę na niedociągnięcia.
Przeprowadzając kontrole wykonania zadań, Trybunał ocenia unijne strategie i programy pod kątem skuteczności, efektywności i oszczędności. W ramach tych kontroli zajmuje się on istotnymi problemami, z którymi mierzy się UE, takimi jak:
- zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych z poszanowaniem środowiska;
- wzrost i włączenie społeczne;
- wyzwania związane z migracją i globalnym rozwojem;
- jednolity rynek i unia bankowa;
- zapewnienie rozliczalności i efektywności w Unii Europejskiej.
Kontrole te mają na celu wsparcie UE w skuteczniejszym dążeniu do osiągania celów jej polityki.
Kontrole finansowe i kontrole zgodności dotyczące budżetu UE i budżetów Europejskich Funduszy Rozwoju (EFR) obejmują wydanie poświadczenia wiarygodności rocznego sprawozdania finansowego oraz legalności i prawidłowości transakcji leżących u jego podstaw.
Trybunał może też przeprowadzić wybrane kontrole zgodności w celu zbadania stanu unijnej rachunkowości budżetowej i zarządzania finansami lub w celu dokonania oceny, czy systemy zarządzania i kontroli w zakresie poboru i wydatkowania środków unijnych są zgodne z obowiązującymi zasadami unijnymi i krajowymi.
Ponadto Trybunał jest też zewnętrznym kontrolerem szeregu agencji UE, organów zdecentralizowanych i wspólnych przedsięwzięć oraz Szkół Europejskich.
Przeprowadza on wszystkie kontrole zgodnie z międzynarodowo uznanymi standardami kontroli sektora publicznego.
Program prac
W programie prac 2022+ opublikowanym w grudniu 2021 r. Trybunał przedstawił swoje priorytety kontroli na nadchodzące lata i omówił szczegółowo 79 sprawozdań specjalnych i przeglądów, które zamierza opublikować w 2022 r. i latach następnych.
Ponad dwie trzecie nowych zadań kontrolnych przewidzianych na 2022 r. zostało ściśle powiązane z kierunkami działań określonymi w strategii na lata 2021–2025, tak aby ukierunkować działania Trybunału na te obszary i zagadnienia, w których może on wnieść największą wartość dodaną. Cztery strategiczne obszary działania Trybunału to: konkurencyjność gospodarcza Unii; odporność na zagrożenia dla bezpieczeństwa Unii oraz poszanowanie europejskich wartości wolności, demokracji i praworządności; zmiana klimatu, środowisko i zasoby naturalne; polityka fiskalna i finanse publiczne w Unii. Ponadto Trybunał planuje opublikować 16 sprawozdań specjalnych na tematy związane z reakcją UE na pandemię COVID-19, takie jak zakup szczepionek, oraz przeprowadzić szereg kontroli dotyczących Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności – inicjatywy Next Generation EU (NGEU).
Trybunał przygotowuje swój program prac w sposób niezależny od innych instytucji, lecz nie w izolacji od nich. Jest on w stałym kontakcie ze swoimi partnerami instytucjonalnymi, w szczególności z Parlamentem Europejskim. Począwszy od 2015 r., kiedy to Trybunał zainicjował ów dialog, liczba sugestii zgłaszanych przez komisje parlamentarne nieustannie rosła – w 2015 r. było ich 37, zaś w odniesieniu do programu prac 2022+ Trybunał otrzymał 164 propozycje kontroli. Prawie dwie trzecie tych sugestii zostało w pełni lub po części wzięte pod uwagę w trwających bądź przyszłych pracach kontrolnych, a niektóre z nich uwzględniono już w opublikowanych ostatnio sprawozdaniach. Po raz pierwszy Trybunał otrzymał też osiem dodatkowych propozycji kontroli od stałych przedstawicielstw państw członkowskich w UE.
Prace kontrolne w terenie
Większość prac kontrolnych odbywa się w siedzibie Trybunału w Luksemburgu. Kontrolerzy Trybunału w normalnych warunkach przeprowadzają również wiele wizyt kontrolnych w Komisji Europejskiej – będącej główną jednostką kontrolowaną – i innych instytucjach, a także w agencjach i organach UE, organach szczebla krajowego, regionalnego i lokalnego w państwach członkowskich, delegaturach UE w państwach spoza UE oraz organizacjach międzynarodowych zajmujących się obsługą środków unijnych.
Zazwyczaj Trybunał kontroluje ponadto na miejscu odbiorców środków unijnych, zarówno na terytorium UE, jak i poza nim. Dzięki tym pracom kontrolnym może on prześledzić ścieżkę audytu i uzyskać bezpośrednie dowody kontroli od podmiotów zajmujących się zarządzaniem unijnymi strategiami i programami oraz poborem lub wypłacaniem środków unijnych, a także od beneficjentów. W 2021 r. większość z tych kontroli została przeprowadzona zdalnie.
Trybunał dokłada starań, by te wybrane kontrole przeprowadzić w ciągu 13 miesięcy, zgodnie z celem określonym w rozporządzeniu finansowym UE.
Zespoły kontrolne Trybunału z zasady składają się z dwóch lub trzech kontrolerów, a wizyty kontrolne trwają zwykle od kilku dni do kilku tygodni. Wizyty kontrolne na terytorium UE są zazwyczaj koordynowane we współpracy z najwyższymi organami kontroli (NOK) danego państwa członkowskiego.
Ze względu na ograniczenia dotyczące podróżowania i środki w zakresie zdrowia publicznego (zamknięte granice, wymogi dotyczące kwarantanny lub testowania itp.) przez większą część 2021 r. Trybunał miał ograniczone możliwości przeprowadzania kontroli w terenie.
W związku z tym kontrolerzy spędzili znacznie mniej dni na wizytach kontrolnych na miejscu niż w latach poprzedzających pandemię COVID-19. Łącznie w 2021 r. przebywali oni przez 857 dni w państwach członkowskich UE i poza granicami UE, podczas gdy w 2020 r. było to 1190 dni, a w 2019 r. – 3605 dni. Do tej liczby należy dodać 299 dni spędzonych na kontrolach w instytucjach UE, w siedzibach zdecentralizowanych agencji i organów rozsianych na terytorium UE, we wspólnych przedsięwzięciach oraz w organizacjach międzynarodowych takich jak Organizacja Narodów Zjednoczonych lub OECD i w prywatnych firmach audytorskich. Analogiczne wartości w 2020 r. i 2019 r. wyniosły odpowiednio 627 i 2504 dni.
Równocześnie Trybunał zrównoważył tę ograniczoną możliwość przeprowadzania kontroli na miejscu, w coraz większym stopniu stosując kontrole zdalne i gromadząc dowody kontroli drogą elektroniczną. W kontaktach z jednostkami kontrolowanymi Trybunału wykorzystywał narzędzia do wideokonferencji i inne technologie informacyjne, takie jak bezpieczna wymiana danych i dokumentów.
Sprawozdania Trybunału
Sprawozdania z kontroli, przeglądy i opinie sporządzane przez Trybunał są zasadniczym ogniwem łańcucha rozliczalności UE. Pozwalają one Parlamentowi Europejskiemu i Radzie monitorować i nadzorować realizację celów polityki UE oraz rozliczać podmioty odpowiedzialne za zarządzanie budżetem UE, zwłaszcza w ramach corocznej procedury udzielenia absolutorium.
Sprawozdania specjalne i przeglądy
W 2021 r. Trybunał opublikował 32 sprawozdania specjalne i przeglądy dotyczące wielu wyzwań, z którymi UE mierzy się w różnych obszarach unijnych wydatków i polityki, takich jak działania w dziedzinie klimatu, środowiska, cyfryzacji, migracji, unii rynków kapitałowych i praworządności, aby wymienić tylko niektóre. Dwa ze wspomnianych sprawozdań były związane z tematyką COVID-19: jedno z nich dotyczyło działań UE w zakresie zdrowia publicznego podjętych w reakcji na pandemię, a drugie – praw pasażerów lotniczych. Trybunał zaczął też analizować inicjatywę na rzecz odbudowy Next Generation EU, a w szczególności Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności.
W swoich sprawozdaniach specjalnych Trybunał bada, czy zrealizowano cele wybranych strategii i programów UE, czy rezultaty osiągnięto w sposób efektywny i skuteczny oraz czy działania UE przyniosły wartość dodaną – tj. czy dzięki nim osiągnięto lepsze rezultaty niż te, które można byłoby osiągnąć, ograniczając się do działań na szczeblu krajowym. W swoich sprawozdaniach Trybunał przedstawia również zalecenia, wskazując sposoby na oszczędne wydatkowanie środków, usprawnienie działań, unikanie marnotrawstwa oraz skuteczniejsze osiągnięcie wyznaczonych celów politycznych.
Przeglądy Trybunału mają przedstawiać – często w ujęciu przekrojowym – opis i analizę szerszego kontekstu na podstawie wcześniejszych prac kontrolnych lub innych ogólnodostępnych informacji. Trybunał może też wykorzystać je do zaprezentowania analizy obszarów lub kwestii, które nie były jeszcze przedmiotem jego kontroli, lub by uporządkować fakty dotyczące szczegółowych zagadnień lub problemów. W odróżnieniu od sprawozdań z kontroli w przeglądach Trybunał nie dokonuje oceny ani nie przedstawia poświadczenia wiarygodności.
Na kolejnych stronach omówiono bardziej szczegółowo prace Trybunału i przykładowe sprawozdania specjalne z 2021 r. dotyczące różnych obszarów polityki.
Zrównoważone użytkowanie zasobów naturalnych
Sprawozdanie specjalne nr 16/2021 pt. „Wspólna polityka rolna i klimat – przeznaczenie na WPR połowy wydatków UE na rzecz klimatu nie zmniejszyło emisji z gospodarstw rolnych”
Produkcja żywności jest źródłem 26% światowych emisji gazów cieplarnianych. Za większość tych emisji odpowiada rolnictwo, a w szczególności sektor chowu zwierząt. Od 2013 r. działania w dziedzinie klimatu są jednym z głównych celów wspólnej polityki rolnej – WPR. W okresie programowania 2014–2020 Komisja przeznaczyła ponad 100 mld euro – więcej niż jedną czwartą całkowitego budżetu WPR – na przeciwdziałanie zmianie klimatu i przystosowanie się do niej.
Trybunał ocenił, czy w ramach WPR przeznaczano wsparcie na takie praktyki łagodzące zmianę klimatu, które mogą przyczynić się do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych z rolnictwa. Przeanalizował też, czy WPR zachęcała do stosowania skutecznych praktyk łagodzących w okresie 2014–2020 lepiej niż w okresie 2007–2013.
Trybunał stwierdził ogólnie rzecz biorąc, że 100 mld euro ze środków WPR przeznaczone w latach 2014–2020 na działania w dziedzinie klimatu miało niewielkie oddziaływanie na emisje pochodzące z rolnictwa, które nie zmieniły się znacznie od 2010 r. Większość środków łagodzących, na które przeznaczono wsparcie w ramach WPR, ma niewielki potencjał pod względem łagodzenia zmiany klimatu. Z budżetu WPR rzadko finansuje się natomiast działania o dużym potencjale w tym zakresie.
Trybunał zalecił, aby Komisja podjęła kroki w celu doprowadzenia do zmniejszenia emisji z rolnictwa za sprawą WPR i ograniczenia emisji z uprawianych osuszonych gleb organicznych, a także by regularnie składała sprawozdania na temat wkładu WPR w łagodzenie zmiany klimatu.
Inwestycje na rzecz spójności, wzrostu i włączenia społecznego
Sprawozdanie specjalne nr 15/2021 pt. „Prawa pasażerów lotniczych w czasie pandemii COVID-19 – pomimo wysiłków podejmowanych przez Komisję nie zapewniono ochrony najważniejszych praw”
W ciągu ostatnich trzech dziesięcioleci zaobserwowano gwałtowny wzrost liczby podróży w Europie. UE podjęła działania, które mają zapewnić pasażerom zharmonizowany poziom ochrony prawnej. Kryzys wywołany pandemią COVID-19 miał duży wpływ na wiele sektorów gospodarki, a sektory podróży i turystyki należały do tych, które jako pierwsze odczuły bezpośrednie skutki pandemii. Odwołanych zostało wiele lotów, a pasażerowie, których podróże odwołano, zaczęli składać wnioski o zwrot kosztów. Linie lotnicze i organizatorzy imprez turystycznych stanęli w obliczu poważnych problemów z zachowaniem płynności finansowej, a państwa członkowskie udzieliły im bezprecedensowego wsparcia.
Trybunał ocenił, w jaki sposób kryzys wywołany pandemią COVID-19 wpłynął na prawa pasażerów lotniczych oraz czy zabezpieczono przysługujące pasażerom prawo dostępu do informacji i prawo do zwrotu kosztów. Zbadał też, w jaki sposób udzielono liniom lotniczym pomocy państwa oraz czy pomoc tę powiązano z przestrzeganiem praw pasażerów.
Trybunał uznał, że kryzys wywołany przez pandemię COVID-19 bardzo wyraźnie uwypuklił fakt, że pasażerowie lotniczy nie byli w pełni informowani o przysługujących im prawach, w związku z czym istniało ryzyko, że stracą oni pieniądze, do zwrotu których byli uprawnieni. Stwierdził też, że przyjęte przez Komisję tymczasowe ramy prawne w zakresie pomocy państwa ułatwiły państwom członkowskim udzielenie pomocy państwa na rzecz linii lotniczych i organizatorów imprez turystycznych na niespotykaną dotąd kwotę, która wyniosła 34,7 mld euro. Komisja wyjaśniła wprawdzie, że państwa członkowskie mają możliwość powiązania pomocy państwa z kwestią ochrony praw pasażerów lotniczych, lecz w przypadku pomocy na rzecz linii lotniczych to nie nastąpiło. Trybunał ocenił też, że Komisja starała się chronić prawa pasażerów lotniczych, ale dysponowała jedynie ograniczonymi możliwościami egzekwowania przepisów.
Zalecił on, aby Komisja podjęła działania w celu zapewnienia skuteczniejszej ochrony pasażerów lotniczych pod względem prawnym oraz lepszych informacji na ten temat; aby wspólnie z państwami członkowskimi wypracowała sposoby poprawy koordynacji środków krajowych i lepiej powiązała pomoc państwa dla linii lotniczych z kwestią zwrotu kosztów pasażerom; aby udoskonaliła narzędzia i przepisy w celu zabezpieczenia praw pasażerów lotniczych, a także aby rozważyła zastosowanie tych zaleceń do innych rodzajów transportu.
Działania zewnętrzne, bezpieczeństwo i wymiar sprawiedliwości
Sprawozdanie specjalne nr 8/2021 pt. „Wsparcie Frontexu na rzecz zarządzania granicami zewnętrznymi – do tej pory nie zapewniono wystarczającej skuteczności”
Na mocy konwencji z Schengen utworzono jednolitą przestrzeń pozwalającą na przemieszczanie się pomiędzy państwami sygnatariuszami bez kontroli na granicach wewnętrznych. Ochrona i kontrolowanie granic zewnętrznych UE mają zasadnicze znaczenie dla ułatwiania swobodnego przemieszczania się osób i towarów w obrębie tej jednolitej przestrzeni, przy czym należy dążyć do zapewnienia bezpieczeństwa wewnętrznego i zapobiegania potencjalnym zagrożeniom na granicach. W 2016 r. Frontex został przekształcony w Europejską Agencję Straży Granicznej i Przybrzeżnej i zyskał uprawnienia w zakresie ułatwiania europejskiego zintegrowanego zarządzania granicami zewnętrznymi UE, choć odpowiedzialność za tę dziedzinę wciąż spoczywa na państwach członkowskich.
W 2019 r. uprawnienia Agencji zostały rozszerzone: do zadań w zakresie koordynacji i wspierania dodano zadania operacyjne w terenie. Wiązało się to z gwałtownym zwiększeniem zasobów, w tym z wymogiem utworzenia do 2027 r. stałej służby liczącej 10 000 pracowników operacyjnych i zwiększeniem środków budżetowych do średnio 900 mln euro rocznie.
Trybunał ocenił, czy Frontex prowadził swoją podstawową działalność w sposób skuteczny, przyczyniając się do wdrożenia europejskiego zintegrowanego zarządzania granicami. Przeanalizował również, w jakim stopniu Frontex jest gotowy do wypełniania nowych rozszerzonych uprawnień.
Trybunał stwierdził, że wsparcie w zwalczaniu nielegalnej imigracji i przestępczości transgranicznej udzielane przez Frontex na rzecz państw członkowskich i państw stowarzyszonych w ramach Schengen nie jest wystarczająco skuteczne. Zgodnie z ustaleniami Trybunału Frontex nie zrealizował też w pełni uprawnień przyznanych mu w 2016 r. Kontrolerzy Trybunału zwrócili ponadto uwagę na kilka zagrożeń związanych z uprawnieniami przyznanymi Agencji w 2019 r.
Trybunał zalecił udoskonalenie ram wymiany informacji i europejskiego obrazu sytuacji; zaktualizowanie i wdrożenie wspólnego zintegrowanego modelu analizy ryzyka i zabezpieczenie dostępu do innych źródeł informacji; rozwinięcie potencjału w zakresie oceny narażenia; usprawnienie reakcji operacyjnej Frontexu; sprostanie wyzwaniom związanym z nowymi uprawnieniami Frontexu.
Regulacja rynków i konkurencyjna gospodarka
Sprawozdanie specjalne nr 13/2021 pt. „Działania UE na rzecz zwalczania prania pieniędzy w sektorze bankowym pozostają rozproszone i nie są wdrażane w wystarczającym stopniu”
Pranie pieniędzy oznacza praktykę legalizowania dochodów z przestępstw przez wprowadzanie tych środków do normalnego obiegu gospodarczego, tak aby ukryć ich nielegalne pochodzenie. Europol szacuje wartość podejrzanych transakcji na terytorium Europy na setki miliardów euro – równowartość 1,3% produktu krajowego brutto UE.
UE przyjęła swoją pierwszą dyrektywę w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy w 1991 r. w celu przeciwdziałania zagrożeniom dla rynku wewnętrznego związanym z praniem pieniędzy, a następnie w celu zapobiegania finansowaniu terroryzmu. Ostatniej aktualizacji dyrektywy dokonano w 2018 r. Skuteczność przepisów dyrektywy zależy od jej wdrożenia na szczeblu krajowym. Istotną rolę w tej dziedzinie odgrywają też organy UE: Komisja (opracowanie polityki, monitorowanie transpozycji przepisów), Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (analiza, badanie przypadków naruszenia prawa Unii, ustanawianie standardów) i Europejski Bank Centralny (nadzór ostrożnościowy nad bankami, z uwzględnieniem ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu).
Trybunał ocenił, czy działania UE w zakresie zwalczania prania pieniędzy w sektorze bankowym są należycie realizowane.
Jeśli chodzi o działania mające na celu zapobieganie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu oraz podejmowanie kroków w przypadku wykrycia ryzyka, Trybunał stwierdził – ogólnie rzecz biorąc – instytucjonalną fragmentację i niedostateczną ogólną koordynację działań na szczeblu UE. W praktyce nadzór nad działaniami mającymi na celu zapobieganie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu wciąż odbywa się na poziomie krajowym, a unijne ramy nadzorcze są niewystarczające, aby zapewnić jednakowe warunki działania.
Trybunał zalecił w szczególności, by określić w sposób wyraźniejszy priorytety w procesie przeciwdziałania ryzyku związanemu z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu, ustanowić ramy dotyczące zgłaszania przypadków naruszenia prawa Unii i opracować wytyczne, które ułatwią zharmonizowaną wymianę informacji między krajowymi i unijnymi organami nadzoru.
Finansowanie Unii i administracja
Sprawozdanie specjalne nr 10/2021 pt. „Uwzględnianie aspektu płci w budżecie UE – czas, by za słowami poszły czyny”
Równouprawnienie płci to jedna z podstawowych wartości Unii Europejskiej. Uwzględnianie aspektu płci w głównym nurcie polityki to jeden ze sposobów dążenia do równouprawnienia płci przez aktywne promowanie równości kobiet i mężczyzn na wszystkich etapach i we wszystkich obszarach kształtowania i wdrażania polityki. Komisja zobowiązała się do uwzględniania aspektu płci w praktyce, a Parlament Europejski i Rada wielokrotnie podkreślały potrzebę wypełniania przez UE zobowiązań w tym zakresie podjętych na wysokim szczeblu.
Zdaniem Komisji postępy na drodze do osiągnięcia pełnej równości płci są „powolne”. Parlament Europejski zauważa, że pandemia pogłębiła istniejące strukturalne nierówności między płciami, i opowiada się za uwzględnianiem aspektu płci oraz za sporządzaniem budżetu z uwzględnieniem tego aspektu w ramach działań naprawczych związanych z COVID-19, a także za odpowiednim wykorzystaniem doświadczeń z poprzednich kryzysów gospodarczych, które miały szkodliwy wpływ na równouprawnienie płci.
Trybunał ocenił, czy od 2014 r. w budżecie UE uwzględniano aspekt płci z myślą o promowaniu równouprawnienia kobiet i mężczyzn. W szczególności zbadał on, czy ustanowione przez Komisję ramy na rzecz uwzględniania w większym stopniu aspektu płci są odpowiednie, czy cykl budżetowy UE obejmuje równouprawnienie płci oraz czy kwestia ta została wzięta pod uwagę w pięciu wybranych do kontroli unijnych programach finansowania.
Trybunał stwierdził, że Komisja nie wywiązała się jak dotąd ze swojego zobowiązania do uwzględniania aspektu płci w budżecie UE. W strategii Komisji na rzecz równouprawnienia płci nie promowano w wystarczającym stopniu uwzględniania aspektu płci w głównym nurcie polityki, a przyjęte przez nią ramy instytucjonalne nie przyczyniały się jeszcze w pełni do promowania takiego podejścia. Dodatkowo w cyklu budżetowym UE nie uwzględniono w wystarczającym stopniu kwestii równouprawnienia płci, a Komisja poświęciła niewiele uwagi na analizę obszarów polityki i programów objętych kontrolą pod kątem płci.
Trybunał zaleca w szczególności takie wzmocnienie ram instytucjonalnych Komisji, które doprowadzi do uwzględniania w większym stopniu aspektu płci, przeprowadzanie analiz potrzeb i skutków pod kątem płci w odniesieniu do unijnych programów i instrumentów finansowania, wykorzystanie celów i wskaźników dotyczących płci do monitorowania postępów, opracowanie systemu monitorowania środków przeznaczonych na rzecz wspierania równouprawnienia płci i coroczne informowanie na temat rezultatów osiągniętych w zakresie równouprawnienia płci.
Sprawozdania roczne i specjalne sprawozdania roczne
Sprawozdania roczne zawierają głównie wyniki prac związanych z poświadczeniem wiarygodności w zakresie budżetu Unii Europejskiej i budżetu Europejskich Funduszy Rozwoju (EFR), lecz dotyczą również aspektów dotyczących wykonania, a także zarządzania budżetem i finansami.
W specjalnych sprawozdaniach rocznych Trybunał przedstawia z kolei rezultaty swoich całorocznych prac kontrolnych dotyczących agencji UE i innych unijnych organów, wspólnych przedsięwzięć oraz Szkół Europejskich.
Publikuje też sprawozdanie na temat zobowiązań warunkowych powstałych w wyniku działań podjętych przez Jednolitą Radę ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji.
Sprawozdanie roczne dotyczące budżetu UE za rok budżetowy 2020
Każdego roku Trybunał przeprowadza kontrolę dochodów i wydatków UE, aby sprawdzić, czy roczne sprawozdanie finansowe jest wiarygodne i czy transakcje po stronie dochodów i wydatków leżące u podstaw rozliczeń są zgodne z przepisami finansowymi na szczeblu UE i państw członkowskich.
Ponadto Trybunał dokonuje szczegółowej oceny każdego z głównych obszarów budżetu UE według działów (i poddziałów) wieloletnich ram finansowych (WRF). Analizuje również przyczyny błędów i obszary ich występowania, wydaje zalecenia dotyczące usprawnień i bada, czy i jak jego wcześniejsze zalecenia zostały wdrożone w praktyce.
Na podstawie wyników tych kompleksowych prac Trybunał wydaje poświadczenie wiarygodności, które ma obowiązek przedstawić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie zgodnie z uprawnieniami przyznanymi mu na mocy Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE).
Trybunał wydał opinię bez zastrzeżeń w odniesieniu do sprawozdania finansowego i dochodów UE za rok budżetowy 2020.
W 2020 r. wydatki UE wyniosły 173,3 mld euro, co stanowi 1,1% łącznego dochodu narodowego brutto (DNB) 27 państw członkowskich UE i Zjednoczonego Królestwa.
Kontrolerzy Trybunału zbadali próbę 728 płatności dokonanych na rzecz beneficjentów we wszystkich obszarach wydatków spośród łącznej populacji objętej kontrolą o wartości około 148 mld euro. Oznacza to, że przeanalizowano różnorodne przypadki, w których środki unijne zostały wykorzystane do zapewnienia wsparcia na rzecz kluczowych projektów infrastrukturalnych, MŚP, organizacji badawczych, rolników i studentów w państwach członkowskich UE, a także beneficjentów w państwach spoza UE.
W odniesieniu do wydatków UE Trybunał wydał opinię negatywną za rok budżetowy 2020.
Jeśli chodzi o całość wydatków, Trybunał szacuje, że poziom błędu za rok budżetowy 2020 mieści się w przedziale od 1,8% do 3,6%. Środkowy punkt w tym przedziale, tzw. najbardziej prawdopodobny poziom błędu, wynosi 2,7%, czyli tyle samo co w przypadku roku budżetowego 2019 r.
Uwaga: w celu oszacowania poziomu błędu Trybunał stosuje standardowe techniki statystyczne. Trybunał uzyskał pewność na poziomie 95%, że poziom błędu w kontrolowanej populacji sytuuje się pomiędzy najniższym i najwyższym poziomem błędu (szczegóły można znaleźć w załączniku 1.1 do rozdziału 1 sprawozdania rocznego za 2020 r.).
W przypadku roku budżetowego 2020 wydatki obarczone wysokim ryzykiem stanowiły 59% populacji objętej kontrolą Trybunału, podczas gdy dla roku budżetowego 2019 r. odsetek ten wyniósł 53%. Oszacowany przez Trybunał poziom błędu w wydatkach obarczonych wysokim ryzykiem wyniósł 4,0% (dla roku budżetowego 2019 było to 4,9%).
Wydatki UE można podzielić na dwie kategorie, z których każda wiąże się z innym rodzajem ryzyka:
- obarczone niskim ryzykiem płatności oparte na uprawnieniach: uzależnione od spełnienia przez beneficjentów określonych (mniej skomplikowanych) warunków. Należą do nich stypendia dla studentów i stypendia badawcze (w ramach działu „Konkurencyjność”), pomoc bezpośrednia dla rolników (w ramach działu „Zasoby naturalne”), czy wynagrodzenia oraz renty i emerytury dla pracowników UE (w ramach działu „Administracja”);
- obarczone wysokim ryzykiem płatności dokonywane na zasadzie zwrotu kosztów: UE zwraca koszty kwalifikowalne poniesione w związku z realizacją działań kwalifikowalnych (w ich przypadku obowiązują bardziej skomplikowane zasady). Obejmują one zwrot kosztów na rzecz projektów badawczych (w ramach wydatków w dziale „Konkurencyjność”), inwestycji w zakresie rozwoju regionalnego i rozwoju obszarów wiejskich (w działach „Spójność” i „Zasoby naturalne”), a także na rzecz projektów rozwojowych (w ramach działu „Globalny wymiar Europy”).
„Konkurencyjność na rzecz wzrostu
gospodarczego i zatrudnienia” oraz „Spójność
gospodarcza, społeczna i terytorialna”
Jeżeli chodzi o rok budżetowy 2020, najbardziej narażonym na błędy działem WRF była „Konkurencyjność na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia”, a w drugiej kolejności – „Spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna”.
Uwaga: szacowany poziom błędu oblicza się na podstawie błędów kwantyfikowalnych wykrytych w toku prac Trybunału, w szczególności w wyniku badania próby transakcji. W celu doboru próby i oszacowania poziomu błędu Trybunał stosuje standardowe techniki statystyczne (zob. załącznik 1.1 do rozdziału 1 sprawozdania rocznego za 2020 r.).
Trybunał Obrachunkowy jako zewnętrzny kontroler UE nie posiada uprawnień do prowadzenia postępowań w przypadkach podejrzeń nadużyć finansowych. W związku z powyższym celem kontroli nie jest konkretnie poszukiwanie nadużyć finansowych, Trybunał wykrywa jednak regularnie przypadki, w których zachodzi podejrzenie wystąpienia nadużycia finansowego.
W toku swoich prac kontrolnych przeprowadzonych w 2021 r. Trybunał wykrył i zgłosił do OLAF 15 przypadków podejrzeń nadużycia finansowego. W 2020 r. takich przypadków było sześć. W sprawozdaniu rocznym dotyczącym budżetu UE Trybunał zamieszcza dodatkowe informacje na temat przypadków podejrzeń nadużycia finansowego oraz na temat zaleceń OLAF dotyczących odzyskania środków finansowych w tych sprawach.
W czerwcu 2021 r. Trybunał rozpoczął też współpracę z Prokuraturą Europejską (EPPO) w oparciu o porozumienie administracyjne zawarte z nią 3 września 2021 r. Trybunał zgłosił do EPPO dwa przypadki podejrzeń nadużycia, które wykrył w trakcie prac kontrolnych w 2021 r.
Sprawozdanie roczne na temat osiąganych wyników
Podziału sprawozdania rocznego na dwie oddzielne części dokonano w ramach dwuletniego programu pilotażowego, którego realizacja rozpoczęła się od sprawozdania rocznego za rok budżetowy 2019. Druga z tych części dotyczy wyników osiągniętych w programach wydatków realizowanych w ramach budżetu UE.
Trybunał zbadał, czy i w jaki sposób Komisja oraz współprawodawcy wykorzystali doświadczenia zgromadzone w toku poprzednich WRF do ulepszenia koncepcji i poprawy wyników programów wydatków na lata 2021–2027.
Trybunał przeanalizował również rezultaty osiągnięte w ramach programów unijnych realizowanych w WRF na lata 2014–2020. Jego celem było ustalenie, na ile dostępne są adekwatne informacje na temat wyników, a następnie dokonanie oceny – na podstawie tych informacji – jakie wyniki udało się faktycznie uzyskać w ramach unijnych programów wydatków.
W tym kontekście Trybunał dokonał przeglądu sprawozdania rocznego z zarządzania i wykonania dotyczącego budżetu UE, które jest podstawowym ogólnym sprawozdaniem na temat wyników wykonania budżetu UE publikowanym przez Komisję.
Ponadto sprawdził on status wdrożenia zaleceń pokontrolnych sformułowanych w sprawozdaniach specjalnych opublikowanych w 2017 r.
Sprawozdanie roczne dotyczące Europejskich Funduszy Rozwoju za rok budżetowy 2020
opinia bez zastrzeżeń w odniesieniu do sprawozdań
finansowych i dochodów
oraz opinia negatywna w odniesieniu do wydatków
Europejskie Fundusze Rozwoju (EFR), które zostały uruchomione w 1959 r., stanowią główne instrumenty, za pośrednictwem których UE świadczy pomoc w zakresie współpracy na rzecz rozwoju. Fundusze te mają na celu wyeliminowanie ubóstwa, wspieranie zrównoważonego rozwoju i zintegrowanie państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP) oraz krajów i terytoriów zamorskich z gospodarką światową. Są one finansowane przez państwa członkowskie UE. Zarządzają nimi Komisja Europejska oraz Europejski Bank Inwestycyjny (EBI), przy czym są one wdrażane poza budżetem UE. Fundusze te będą nadal odrębnie wdrażane i pozostaną przedmiotem odrębnych sprawozdań aż do momentu zamknięcia.
W przypadku WRF na lata 2021–2027 pomoc w zakresie współpracy na rzecz rozwoju dla państw AKP oraz krajów i terytoriów zamorskich jest finansowana z budżetu UE.
Podobnie jak w latach poprzednich Trybunał wydał opinię bez zastrzeżeń zarówno w odniesieniu do sprawozdań finansowych, jak i dochodów EFR, a jednocześnie opinię negatywną w odniesieniu do wydatków EFR za rok budżetowy 2020. Oszacowany przez Trybunał poziom błędu w wydatkach wyniósł 3,8% (w przypadku roku budżetowego 2019 było to 3,5%).
Specjalne sprawozdania roczne dotyczące agencji UE
Agencje UE są odrębnymi podmiotami prawnymi powołanymi w celu realizacji konkretnych zadań o charakterze technicznym, naukowym lub zarządczym, które wspomagają instytucje UE w kształtowaniu i wdrażaniu polityki. Jest ich łącznie 43.
Uwaga: ELA i EPPO nie zostały skontrolowane w 2020 r., ponieważ nie były jeszcze niezależne finansowo. Na mapie przedstawiono też najnowszą agencję, Europejską Agencję Wykonawczą ds. Zdrowia i Cyfryzacji (HaDEA), która została utworzona 1 kwietnia 2021 r. Jednocześnie działalność zakończyła Chafea, natomiast INEA i EASME zmieniły nazwy na, odpowiednio, Europejską Agencję Wykonawczą ds. Klimatu, Środowiska i Infrastruktury (CINEA) oraz Agencję Wykonawczą Europejskiej Rady ds. Innowacji i ds. MŚP (Eismea). Dodatkowo 12 maja 2021 r. nazwa GSA została zmieniona na EUSPA (Agencja Unii Europejskiej ds. Programu Kosmicznego).
W roku budżetowym 2020 łączny budżet wszystkich agencji skontrolowanych w ramach uprawnień Trybunału (z wyłączeniem Jednolitej Rady ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji) wyniósł 3,7 mld euro, co stanowi 2,2% ogólnego budżetu UE na 2020 r. W roku budżetowym 2019 było to, odpowiednio, 3,3 mld euro i także 2,2%.
Ogólnie rzecz biorąc, kontrola agencji przeprowadzona przez Trybunał potwierdziła pozytywne wyniki zgłaszane w poprzednich latach. Trybunał wydał opinie bez zastrzeżeń w odniesieniu do sprawozdań finansowych 41 agencji oraz ich dochodów. Jeżeli chodzi o płatności leżące u podstaw rozliczeń, Trybunał zaaprobował sprawozdania wszystkich agencji z wyjątkiem Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER), Europejskiej Agencji ds. Zarządzania Operacyjnego Wielkoskalowymi Systemami Informatycznymi w Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości (eu-LISA) oraz Agencji Unii Europejskiej ds. Cyberbezpieczeństwa (ENISA). W odniesieniu do tych trzech agencji kontrolerzy Trybunału wydali opinie z zastrzeżeniem, przede wszystkim z powodu nieprawidłowości w postępowaniach o udzielenie zamówienia oraz luk w procedurach przekazywania uprawnień do zatwierdzania operacji budżetowych.
Specjalne sprawozdanie roczne dotyczące wspólnych przedsięwzięć za rok budżetowy 2020
Wspólne przedsięwzięcia są unijnymi partnerstwami publiczno-prywatnymi z udziałem przedstawicieli danej branży, zespołów badawczych i państw członkowskich. Odgrywają one ważną rolę we wspieraniu projektów podlegających zasadom rynkowym w strategicznych dziedzinach badań i innowacji, a zatem w realizacji polityki badawczej UE.
Osiem spośród dziewięciu wspólnych przedsięwzięć realizuje działania badawcze i innowacyjne w ramach programu „Horyzont 2020” w obszarach transportu, energii, ochrony zdrowia, bioprzemysłu, podzespołów i układów elektronicznych oraz badań naukowych w dziedzinie cyfrowej. Dziewiąte przedsięwzięcie, Fusion for Energy (F4E), jest finansowane przez Euratom i odpowiada za wnoszenie przez UE wkładu na rzecz międzynarodowego eksperymentalnego reaktora termojądrowego (ITER).
Trybunał wydał opinie bez zastrzeżeń za rok budżetowy 2020 w odniesieniu do sprawozdań finansowych, dochodów i płatności wszystkich wspólnych przedsięwzięć.
Podobnie jak w poprzednich latach, wydana przez Trybunał opinia pokontrolna w sprawie rocznego sprawozdania finansowego Wspólnego Przedsięwzięcia F4E za 2020 r. była jednak opatrzona objaśnieniem uzupełniającym, głównie w celu zwrócenia uwagi na ryzyko dalszego wzrostu kosztów i opóźnień w realizacji projektu ITER.
Specjalne sprawozdania roczne dotyczące Szkół Europejskich i zobowiązań warunkowych Jednolitej Rady ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji
Trybunał opublikował swoje doroczne sprawozdanie dotyczące przeglądu skonsolidowanego rocznego sprawozdania finansowego 13 Szkół Europejskich za rok budżetowy 2020. Mimo że podczas przeglądu nie stwierdzono istotnego poziomu błędu w sprawozdaniu finansowym, to Trybunał wciąż nie był w stanie potwierdzić, czy zarządzanie finansowe szkołami było w pełni zgodne z przepisami rozporządzenia finansowego i regulaminu pracowniczego.
Trybunał przedstawia też co roku sprawozdanie dotyczące zobowiązań warunkowych Jednolitej Rady ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji, Rady i Komisji wynikających z wykonywania przez nie zadań przewidzianych w rozporządzeniu w sprawie jednolitego mechanizmu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. W sprawozdaniu za rok budżetowy 2020 Trybunał stwierdził, że Jednolita Rada i Komisja dołożyły wszelkich starań, by ujawnić zobowiązania warunkowe w przypadkach, gdy było to uzasadnione.
Opublikowanie sprawozdań rocznych przez Trybunał rozpoczyna procedurę udzielenia absolutorium, w trakcie której Parlament Europejski, po otrzymaniu zalecenia Rady, podejmuje decyzję co do tego, czy Komisja i inne organy właściwie zarządzały budżetem UE, i w stosownym przypadku udziela im absolutorium.
W październiku 2021 r. Trybunał przestawił swoje sprawozdanie roczne za 2020 r. najpierw przed Komisją Kontroli Budżetowej Parlamentu Europejskiego i na posiedzeniu Komitetu Budżetowego Rady. Następnie sprawozdanie zostało przedstawione na posiedzeniu plenarnym Parlamentu oraz przed Radą do Spraw Gospodarczych i Finansowych.
Ponadto w trakcie 2021 r. Trybunał zaprezentował też swoje sprawozdanie roczne parlamentom i rządom 20 państw członkowskich.
Opinie
Trybunał jako zewnętrzny kontroler UE przyczynia się do poprawy zarządzania finansami, wydając opinie na temat wniosków Komisji dotyczących nowych lub zmienianych aktów prawnych. Na mocy przepisów prawa UE konsultacja z Trybunałem jest obowiązkowa w sytuacji, gdy dane wnioski pociągają za sobą znaczne skutki finansowe. Pozostałe instytucje również mogą wystąpić do Trybunału o wydanie opinii na inne konkretne tematy. Wszystkie opinie Trybunału są przedkładane Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.
W 2021 r. Trybunał opublikował dwie takie opinie. Pierwsza z nich dotyczyła wniosku ustawodawczego w sprawie ustanowienia pobrexitowej rezerwy dostosowawczej. Druga zaś została wydana w związku z proponowanymi zmianami przepisów mających na celu zwiększenie przewidywalności dla państw członkowskich oraz uściślenia procedur rozstrzygania sporów przy udostępnianiu zasobów własnych.
Inne publikacje Trybunału
Wprowadzenia do kontroli
Wprowadzenia do kontroli zapewniają informacje na temat zadań kontrolnych będących w toku (w zakresie kontroli wykonania zadań). Za podstawę do ich opracowania służą przeprowadzone prace przygotowawcze, a same wprowadzenia mają służyć za źródło informacji dla osób zainteresowanych danym obszarem polityki lub programem, który jest przedmiotem kontroli.
W 2021 r. Trybunał opublikował sześć wprowadzeń do kontroli (w 2020 r. było ich 14).
„ECA Journal”
Każde wydanie „ECA Journal” ma temat przewodni, ukazany najczęściej z perspektywy kontroli, a autorzy artykułów pochodzą zarówno z instytucji unijnych, jak i spoza nich.
W 2021 r. ukazały się trzy wydania tej publikacji, dotyczące opracowywania strategii w szybko zmieniającym się świecie, nowej WPR i wynikających z niej możliwości, a także zarządzania katastrofami i klęskami oraz zarządzania kryzysowego.
Konferencje i seminaria internetowe
W 2021 r. Trybunał współorganizował liczne konferencje i seminaria internetowe. Większość tych wydarzeń miała nadal postać wirtualną, a udział w nich wziąć mogły zainteresowane podmioty spoza instytucji.
Poniżej przedstawiono pięć przykładów.
W trakcie portugalskiej prezydencji UE portugalski Tribunal de Contas i Europejski Trybunał Obrachunkowy zorganizowały konferencję na temat „Fundusze europejskie – kontrola zarządzania i rozliczalność”, która odbyła się w Lizbonie 21 i 22 czerwca 2021 r. Było to pierwsze takie spotkanie na żywo od początku 2020 r., gdy wybuchła pandemia COVID-19. Podczas spotkania delegacji obu najwyższych organów kontroli z przedstawicielami władz Portugalii wysokiego szczebla omówiono następujące tematy: kwestie priorytetowe i wyzwania związane z WRF i planem odbudowy i zwiększania odporności; finansowanie unijne i transformacja klimatyczna; przyszłość cyfrowa; stabilność finansów publicznych; zarządzanie funduszami europejskimi i ich kontrola.
9 lipca 2021 r Trybunał zorganizował wirtualną konferencję wysokiego szczebla na temat zarządzania finansami w UE. Miała ona pobudzić do dyskusji na temat odporności sektora finansowego UE oraz gotowości tego sektora do stawienia czoła kolejnemu kryzysowi i wspierania ożywienia gospodarczego. Konferencję otworzył Valdis Dombrovskis, wiceprzewodniczący wykonawczy Komisji, a swoim udziałem uświetnili ją znani prelegenci i paneliści z instytucji unijnych i międzynarodowych, państw członkowskich, środowiska akademickiego i sektora finansowego.
6 października 2021 r. Trybunał zorganizował spotkanie warsztatowe o charakterze hybrydowym, aby omówić zagadnienia związane z konferencją o sprawie przyszłości Europy. W spotkaniu udział wzięła Federica Mogherini, rektor Kolegium Europejskiego oraz była Wysoka Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej. Podkreśliła ona kilka aspektów pandemii, które jej zdaniem będą kształtowały debaty na temat przyszłości Europy. Pracownicy Trybunału mieli okazję, by wyrazić swoje poglądy na temat przyszłości Europy, nie tylko z perspektywy kontrolerów, lecz także obywateli UE.
1 października 2021 r. w Wilnie odbyła się ósma Konferencja Międzynarodowa w sprawie Rynków Finansowych, poświęcona kwestii rozwoju rynków kapitałowych w krajach bałtyckich. Za punkt wyjścia do rozmów posłużyły wnioski i zalecenia sformułowane przez Trybunał w sprawozdaniu specjalnym nr 25/2020 pt. „Unia rynków kapitałowych – powolne postępy na drodze do ambitnego celu”. W konferencji wzięło udział wielu uczestników wysokiego szczebla, takich jak Ingrida Šimonytė, premier Republiki Litewskiej, i Werner Hoyer, prezes Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Prowadzone dyskusje dotyczyły najlepszego sposobu rozwijania jednolitego rynku kapitałowego – zapewnienia obywatelom, przedsiębiorcom i rządom możliwości skutecznego inwestowania i finansowania.
Na szczycie COP26 – konferencji NZ w sprawie zmian klimatu zorganizowanej w 2021 r. w Glasgow – Trybunał współprowadził dwa wydarzenia towarzyszące. Pierwsze to debata zorganizowana wraz z EUROSAI na temat wkładu kontrolerów zewnętrznych w przełożenie ambicji klimatycznych na konkretne działania. Drugie, prowadzone wraz z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym (EBI), to spotkanie dotyczące ukierunkowania środków finansowych na dostosowanie do zmiany klimatu. Członkini Trybunału Eva Lindström przedstawiła wyniki przeprowadzonej przez Trybunał kontroli dotyczącej zrównoważonego finansowania, a wiceprezes EBI Ambroise Fayolle zaprezentował nowy plan EBI w zakresie przystosowania.
Innowacje i kontrole cyfrowe
Trybunał zintensyfikował działania mające na celu jak najlepsze wykorzystanie nowoczesnej technologii i nowych technik stosowanych w obszarze kontroli, tak aby zapewnić większą ilość i lepszą jakość informacji na potrzeby procesu rozliczalności. W strategii Trybunału na lata 2021–2025 wśród kluczowych priorytetów znalazło się też zwiększenie wykorzystania technologii i danych w ramach prowadzonych kontroli.
W lipcu 2021 r. Trybunał przyjął plan rozwoju na rzecz zwiększenia wykorzystania danych i technologii w ramach kontroli. W planie określono cele ogólne i szczegółowe na najbliższych pięć lat dotyczące lepszego wykorzystania technologii na rzecz realizacji celów kontrolnych Trybunału.
W wyniku przyjęcia wspomnianego planu Trybunał powołał nowy zespół: D.A.T.A. (ang. Data and Technology for Audit – dane i technologia w służbie kontroli). DATA to scentralizowany zespół specjalistów – głównie w dziedzinie nauki o danych i kontrolerów w dziedzinie IT – który wspiera zespoły kontrolerów i jest odpowiedzialny za wdrażanie planu rozwoju w całym Trybunale.
Zespół utworzono na przestrzeni 2021 r. w wyniku rekrutacji zewnętrznej i wewnętrznej, w szczególności wśród specjalistów ds. danych w ECALab, laboratorium innowacji Trybunału. To kolejny krok w tej dziedzinie po przeprowadzonych wcześniej programach pilotażowych i usługach ECALab.
Wprawdzie Trybunał dokłada coraz większych starań, by zapewnić kontrolerom konkretne rozwiązania do zastosowania na dużą skalę, lecz wciąż utrzymuje się duże zapotrzebowanie na badania i innowacje. W ramach prac zespołów ECALab i DATA Trybunał nadal analizował zastosowanie technologii takich jak eksploracja danych tekstowych, sztuczna inteligencja i eksploracja procesów biznesowych. Przykładowo opracował oprogramowanie do zrobotyzowanej automatyzacji, dzięki któremu możliwe jest scentralizowane i zautomatyzowane gromadzenie dowodów kontroli, a także zwiększenie prędkości i wiarygodności pobierania dokumentacji poświadczającej. Oprogramowanie to wykorzystano w 17 zadaniach kontrolnych.
Trybunał zaangażował się też aktywnie w pracę grupy ds. powstających technologii Międzyinstytucjonalnego Komitetu ds. Transformacji Cyfrowej, zajmującej się wprowadzaniem takich technologii jak sztuczna inteligencja, rzeczywistość rozszerzona czy technologia blockchain do działalności instytucji UE. We wrześniu 2021 r. Trybunał podjął decyzję o zawiązaniu współpracy z instytucjami i organami UE w celu opracowania stosownego podejścia, które pozwoliłoby wykorzystać technologie rozproszonego rejestru w odpowiedzi na konkretne potrzeby Trybunału.
Laboratorium ECALab tak jak wcześniej wspomagało rozpowszechnianie wiedzy w skali międzynarodowej za pośrednictwem powołanej przez Trybunał sieci TiNA, w ramach której współpracują ze sobą specjaliści z NOK państw członkowskich w zakresie technologii i innowacji na potrzeby kontroli.
Stosunki instytucjonalne
Trybunał współpracuje ściśle z Parlamentem Europejskim, Radą, parlamentami narodowymi i rządami państw członkowskich, ponieważ oddziaływanie jego prac zależy w dużej mierze od tego, w jaki sposób ustalenia kontroli i zalecenia pokontrolne zostaną wykorzystane przez te instytucje.
Parlament Europejski
W marcu 2021 r. Konferencja Przewodniczących Komisji Parlamentu Europejskiego zaprosiła prezesa Trybunału do wymiany poglądów na temat strategii Trybunału na lata 2021–2025 i programów prac na 2021+ i 2022+.
Członkowie i zespoły kontrolne Trybunału są regularnie zapraszani na posiedzenia komisji i organów Parlamentu Europejskiego, a w szczególności Komisji Kontroli Budżetowej (CONT), by przedstawić wyniki prac.
Przez większą część 2021 r. Parlament Europejski nadal organizował swoje posiedzenia plenarne i posiedzenia komisji w formacie hybrydowym. Pomimo ograniczeń związanych z pandemią przedstawiciele Trybunału wystąpili przed Parlamentem Europejskim 147 razy, co stanowi najwyższą jak dotąd roczną liczbę wystąpień.
W 2021 r. członkowie Trybunału przedstawili ogółem 19 sprawozdań specjalnych i cztery przeglądy na forum CONT. Członkowie sprawozdawcy Trybunału uczestniczyli też w 13 posiedzeniach CONT dotyczących udzielenia absolutorium za 2020 r. oraz pięciu posiedzeniach dotyczących udzielenia absolutorium za 2019 r.
Ponadto członkowie Trybunału wzięli udział w 46 prezentacjach sprawozdań specjalnych, przeglądów i opinii na forum 17 innych komisji parlamentarnych. Niektóre z tych posiedzeń zorganizowano wspólnie w sytuacji, gdy kilka komisji było zainteresowanych tym samym sprawozdaniem.
Rada Unii Europejskiej
Co do zasady organy przygotowawcze Rady zajmują się wszystkimi sprawozdaniami specjalnymi Trybunału wkrótce po ich publikacji, lecz niekoniecznie wszystkimi przeglądami i opiniami. W 2021 r. Trybunał przedstawił 28 sprawozdań specjalnych i jedną opinię na forum dwóch komitetów Rady (Komitetu Ekonomiczno-Finansowego i Komitetu ds. Usług Finansowych) oraz 18 grup roboczych Rady.
W tym samym roku prezes Trybunału Klaus-Heiner Lehne i niektórzy członkowie Trybunału uczestniczyli też w sześciu spotkaniach w stałych przedstawicielstwach przy Unii Europejskiej. Ponadto Komitet Budżetowy w Radzie zaprosił przedstawicieli kadry zarządzającej Trybunału, aby zaprezentowali strategię Trybunału na lata 2021–2025, programy prac 2021+ i 2022+, cyfrową strategię kontroli agencji oraz projekt budżetu na 2022 r.
Portugalia: styczeń – czerwiec 2021 r.
Słowenia: lipiec – grudzień 2021 r.
Rada UE przeprowadziła większość swoich posiedzeń zdalnie. Członkowie Europejskiego Trybunału Obrachunkowego uczestniczyli jednak w kilku spotkaniach, które odbywały się na żywo, przykładowo:
- W kwietniu 2021 r. członek Trybunału João Figueiredo przedstawił w Lizbonie najważniejsze wnioski Trybunału dotyczące prac w zakresie środowiska naturalnego na nieformalnym spotkaniu ministrów ochrony środowiska państw członkowskich UE w Radzie.
- W listopadzie 2021 r. prezes Trybunału Klaus-Heiner Lehne i członek Trybunału Tony Murphy spotkali się ze słoweńskim ministrem finansów, który pełnił wówczas funkcję przewodniczącego Rady Ecofin, przed przedstawieniem sprawozdania rocznego za 2020 r. unijnym ministrom finansów.
Parlamenty narodowe i rządy państw członkowskich
W 2021 r., pomimo ograniczeń związanych z trwającą pandemią COVID-19, Trybunał przedstawił wyniki swoich prac na 97 spotkaniach z parlamentami narodowymi w 21 państwach członkowskich. Zostały one w większości przeprowadzone na żywo (80 spotkań na żywo i 17 w trybie zdalnym).
W 2021 r. członkowie i kadra Trybunału zaprezentowali prace Trybunału na 107 spotkaniach z rządami i samorządami w 20 państwach członkowskich. Zostały one w większości przeprowadzone na żywo (81 spotkań na żywo i 26 w trybie zdalnym).
Komisja Europejska
Członkowie Trybunału i komisarze z Komisji Europejskiej utrzymują stałe kontakty dwustronne dotyczące planowanych i już trwających zadań kontrolnych.
Od wielu lat, zgodnie z dobrze ugruntowanym zwyczajem, członkowie Trybunału uczestniczą też w dorocznym spotkaniu z komisarzami.
W 2021 r. postanowiono jednak, że ze względu na pandemię COVID-19 spotkanie to zostanie przełożone na inny termin.
Współpraca z innymi najwyższymi organami kontroli
Komitet Kontaktowy najwyższych organów kontroli UE
Za platformę współpracy Trybunału z najwyższymi organami kontroli 27 państw członkowskich służy zasadniczo Komitet Kontaktowy zrzeszający szefów najwyższych organów kontroli UE. Stanowi on forum, które ułatwia prowadzenie dialogu i wymianę informacji pomiędzy NOK państw członkowskich UE i Europejskim Trybunałem Obrachunkowym.
W 2021 r. Trybunał zainicjował – razem z NOK Belgii i Niemiec – współpracę dotyczącą wdrożenia inicjatywy Next Generation EU, w szczególności jeżeli chodzi o kontrole wdrożenia Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności oraz krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności na poziomie unijnym i krajowym. Ta inicjatywa Trybunału została bardzo dobrze przyjęta, a kontrolerzy i kierownicy zajmujący się kontrolą z 18 unijnych NOK wykorzystali sposobność regularnego spotykania się i omawiania istotnych kwestii i podejścia kontrolnego.
W normalnych warunkach Komitet Kontaktowy spotyka się regularnie. Ze względu na pandemię COVID-19 jednak doroczne spotkanie, które miało się odbyć w październiku 2020 r., zostało przełożone na 2022 r. W listopadzie 2021 r. Trybunał zorganizował śródokresowe spotkanie wirtualne.
W lipcu 2021 r., w imieniu Komitetu Kontaktowego, Trybunał opublikował kompendium kontroli na temat wyzwań związanych z pandemią COVID-19. Przedstawiono w nim informacje na temat wpływu pandemii i działań podjętych w odpowiedzi na nią na szczeblu narodowym i ponadnarodowym. Zawiera ono również przegląd wyników prac kontrolnych przeprowadzonych i opublikowanych w 2020 r. przez NOK w UE.
Była to czwarta edycja kompendium kontroli, które stanowi obecnie doroczną publikację Komitetu Kontaktowego.
Platforma współpracy i wymiany wiedzy pod nazwą Technologia i innowacje na potrzeby kontroli (TINA), którą Trybunał uruchomił w listopadzie 2020 r., ma obecnie 498 zarejestrowanych użytkowników w 26 unijnych NOK, Komisji i Trybunale.
W ramach sieci zorganizowano 12 zdalnych wydarzeń na tematy takie jak zrobotyzowana automatyzacja procesów, eksploracja procesów biznesowych, technologia blockchain i cyberbezpieczeństwo. W każdej sesji wzięło udział średnio 60 uczestników.
NOK w krajach kandydujących do UE i potencjalnych kandydatach do członkostwa
Trybunał wspiera ponadto najwyższe organy kontroli krajów kandydujących do UE oraz potencjalnych krajów kandydujących (Albania, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Kosowo[*], Macedonia Północna, Serbia i Turcja).
W 2021 r. Trybunał wspomógł wspólną inicjatywę OECD i Unii Europejskiej SIGMA (wsparcie na rzecz usprawnień w zakresie ładu administracyjno-regulacyjnego i zarządzania) w organizacji warsztatów na temat kontroli wydatków publicznych związanych z pandemią COVID-19.
[*] Użycie tej nazwy pozostaje bez uszczerbku dla stanowisk w sprawie statusu Kosowa i jest zgodne z rezolucją nr 1244/1999 Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz opinią Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości na temat ogłoszenia przez Kosowo niepodległości.
INTOSAI
W 2021 r. Trybunał był nadal aktywnie zaangażowany w działania Międzynarodowej Organizacji Najwyższych Organów Kontroli (INTOSAI). Pełniąc funkcję wiceprzewodniczącego Komisji ds. Standardów Zawodowych, Trybunał wniósł wkład w prace grupy roboczej INTOSAI ds. planowania strategicznego i aktywnie współpracował z przewodniczącymi zajmującymi się innymi celami. W listopadzie 2021 r. przedstawiciele Trybunału uczestniczyli w wirtualnym posiedzeniu zarządu INTOSAI.
Przedstawiciele Trybunału uczestniczyli też w podkomitetach Komisji ds. Standardów Zawodowych oraz wzięli udział w działaniach i projektach innych grup roboczych INTOSAI, w szczególności grupy roboczej ds. kontroli w zakresie środowiska, grupy roboczej ds. dużych zbiorów danych i grupy roboczej ds. modernizacji finansowej i reformy regulacyjnej. Trybunał uczestniczył w ocenie programów i polityki publicznej. Był również zaangażowany w działalność grupy zadaniowej ds. profesjonalizacji kontrolerów w ramach INTOSAI oraz w Inicjatywę INTOSAI na rzecz Rozwoju.
EUROSAI
Trybunał był także aktywnie zaangażowany w prace Europejskiej Organizacji Najwyższych Organów Kontroli (EUROSAI) stanowiącej europejską grupę regionalną INTOSAI, a w szczególności w prace grupy roboczej ds. kontroli w zakresie ochrony środowiska, grupy roboczej ds. technologii informacyjnej, grupy roboczej ds. kontroli funduszy przeznaczonych na likwidację skutków klęsk żywiołowych i katastrof oraz grupy zadaniowej ds. kontroli i etyki.
W 2021 r. Trybunał kontynuował prace grupy projektowej pod nazwą „Przygotowania w obliczu przyszłych zagrożeń i kryzysu klimatycznego – czas na przyjęcie perspektywy długofalowej w ramach kontroli?” (współprowadzonej wraz z Krajowym Urzędem Kontroli w Zjednoczonym Królestwie) w obszarze „Myślenie przyszłościowe i nowe problemy”. Ponadto czynnie uczestniczył w pracach grupy projektowej zajmującej się kontrolą działań podjętych w odpowiedzi na pandemię COVID-19.
Wraz z EUROSAI Trybunał zorganizował imprezę towarzyszącą konferencji COP26, która poświęcona była przełożeniu zamierzonych działań w dziedzinie klimatu na konkretne rezultaty.
Zarządzanie w Trybunale
Członkowie
Trybunał działa jako organ kolegialny złożony z członków, po jednym z każdego państwa członkowskiego. Członkowie Trybunału są mianowani przez Radę, po konsultacji z Parlamentem Europejskim, w następstwie nominacji przez rząd danego państwa członkowskiego. Trybunał nie odgrywa żadnej roli w nominowaniu bądź mianowaniu członków.
Kadencja członka Trybunału trwa sześć lat i może zostać przedłużona. Wypełniając swoje obowiązki, członkowie są zobowiązani zachować pełną niezależność i działać w ogólnym interesie UE. Przed objęciem urzędu uroczyście zobowiązują się do tego przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
W 2021 r. Rada mianowała nowego członka z Polski, Marka Opiołę, którego kadencja potrwa od 1 lutego 2021 r. do końca zaplanowanej kadencji byłego członka Trybunału Janusza Wojciechowskiego, który w 2019 r. został mianowany na stanowisko unijnego komisarza do spraw rolnictwa.
João Figueiredo, członek Trybunału z Portugalii, zmarł 29 czerwca 2021 r. Pod koniec 2021 r. procedura nominacji jego następcy na pozostałą część kadencji wciąż była w toku.
W 2021 r. kolegium członków obradowało 20 razy. Ze względu na pandemię większość spotkań odbyła się w trybie hybrydowym: część członków uczestniczyła w posiedzeniach osobiście w Trybunale, a niektórzy – zdalnie. Frekwencja na tych posiedzeniach wyniosła 97%. Członkowie brali też udział w posiedzeniach izb i komitetów (zob. też izby kontrolne i komitety).
Raz do roku członkowie Trybunału, Sekretarz Generalny i dyrektorzy udają się na dwudniowe seminarium, by przedyskutować istotne kwestie dotyczące przyszłej długoterminowej strategii, pracy i organizacji Trybunału.
Podczas ubiegłorocznego seminarium Trybunału członkowskie omówili następujące kwestie:
- przyszłość poświadczenia wiarygodności,
- narzędzie Next Generation EU,
- przyszłość sprawozdania na temat wyników wykonania budżetu UE,
- wnioski z kryzysu wywołanego przez pandemię koronawirusa,
- zaangażowanie Trybunału w konferencję w sprawie przyszłości Europy,
- strategia komunikacyjna Trybunału,
- program prac Trybunału 2022+.
Prezes
Prezes Trybunału odpowiada za strategię Trybunału, planowanie i zarządzanie wynikami, działania informacyjne i kontakty z mediami, stosunki instytucjonalne, kwestie prawne i audyt wewnętrzny. Reprezentuje też Trybunał w stosunkach zewnętrznych.
Członkowie wybierają spośród swojego grona Prezesa na odnawialną, trzyletnią kadencję. Osoba wybrana na to stanowisko odgrywa rolę pierwszego wśród równych sobie (primus inter pares), przewodniczy posiedzeniom Trybunału i czuwa nad wprowadzaniem w życie decyzji Trybunału.
Klaus-Heiner Lehne został wybrany na stanowisko Prezesa we wrześniu 2016 r. i ponownie we wrześniu 2019 r.
Uwaga: stan na luty 2022 r.
Izby kontrolne i komitety
Członkowie Trybunału są przypisani do jednej z pięciu izb kontrolnych, które przyjmują większość sprawozdań z kontroli, przeglądów i opinii Trybunału. Izby rozdzielają zadania między swoich członków, przy czym każdy członek odpowiada za swoje zadania kontrolne przed izbą i przed Trybunałem. Prace kontrolne są prowadzone przez wyspecjalizowanych kontrolerów pracujących w dyrekcjach izb kontroli.
Członkowie każdej izby kontrolnej wyznaczają ze swojego grona przewodniczącego na dwuletnią, odnawialną kadencję. Według stanu na grudzień 2021 r. funkcje przewodniczących pięciu izb kontrolnych Trybunału pełnili Samo Jereb, Iliana Ivanova, Bettina Jakobsen, Mihails Kozlovs i Tony Murphy.
Komitet ds. Jakości Kontroli zajmuje się strategiami, standardami i metodyką kontroli, wsparciem i rozwojem kontroli oraz sprawdzaniem jakości kontroli. W jego skład wchodzi po jednym członku z każdej izby, a przewodniczy mu Jan Gregor.
Decyzje w ogólniejszych kwestiach natury strategicznej i administracyjnej podejmuje Komitet Administracyjny oraz w stosownych przypadkach kolegium Trybunału. Obu tym organom przewodniczy Prezes. W skład Komitetu Administracyjnego wchodzą Prezes Trybunału, przewodniczący izb, przewodniczący Komitetu ds. Jakości Kontroli oraz członek odpowiedzialny za stosunki międzyinstytucjonalne (według stanu na grudzień 2021 r. był to Rimantas Šadžius).
W 2021 r. w Trybunale odbyło się 95 posiedzeń izb, 12 posiedzeń Komitetu Administracyjnego i dziewięć Komitetu ds. Jakości Kontroli. Ze względu na pandemię większość tych spotkań przeprowadzono w trybie hybrydowym. Frekwencja na wspomnianych posiedzeniach wyniosła odpowiednio 98%, 96% i 96%.
Ponadto w Trybunale funkcjonują inne komitety, takie jak Komitet ds. Etyki (któremu przewodniczy Joëlle Elvinger), Komitet ds. Audytu Wewnętrznego (któremu przewodniczy Ivana Maletić), i Panel Doradczy ds. Prognozowania (któremu według stanu na grudzień 2021 r. przewodniczy Helga Berger).
Kadra kierownicza wyższego szczebla w Trybunale obejmuje Sekretarza Generalnego i dyrektorów. W Trybunale działa dziesięć dyrekcji, z których pięć przypisanych jest do izb kontroli, jedna – do Komitetu ds. Jakości Kontroli, jedna – do Prezesa i trzy – do Sekretarza Generalnego.
Z dniem 1 stycznia 2021 r. stanowisko Sekretarza Generalnego Trybunału objął Zacharias Kolias mianowany na sześcioletnią kadencję.
Uwaga: stan na luty 2022 r.
Pomiar osiąganych wyników
Trybunał przyjął zestaw kluczowych wskaźników wykonania, który pozwala kierownictwu uzyskać informacje o postępach w osiąganiu wyznaczonych celów strategicznych, a także zapewnia wkład w proces decyzyjny oraz stanowi podstawę do przekazywania partnerom instytucjonalnym Trybunału informacji na temat osiąganych wyników. Trybunał zaktualizował kluczowe wskaźniki wykonania, tak aby można je było wykorzystać przy realizacji strategii na lata 2021–2025. Zestaw następujących pięciu kluczowych wskaźników wykonania zapewnia ogólny przegląd wyników osiągniętych przez Trybunał, jeśli chodzi o oddziaływanie i postrzeganie jego prac oraz rozpowszechnianie informacji na ten temat:
- liczba opublikowanych sprawozdań (w porównaniu z planem),
- obecność w mediach,
- oddziaływanie i postrzeganie prac Trybunału (opinie zainteresowanych stron),
- wystąpienia Trybunału przed innymi instytucjami, parlamentami narodowymi i rządami państw członkowskich, a także działalność międzynarodowa,
- realizacja zaleceń Trybunału.
Pomimo trudnej sytuacji w związku z wybuchem pandemii COVID-19 w 2021 r. Trybunał opublikował 32 sprawozdania, tyle samo co w 2020 r.: 27 sprawozdań specjalnych i pięć przeglądów. Jest to jednak o osiem sprawozdań mniej niż zaplanowano w zmienionym programie prac 2021+, w którym za cel przyjęto 40 publikacji. Wynikało to z opóźnień, które wystąpiły w niektórych kontrolach.
Liczba opublikowanych sprawozdań
Ogólnie rzecz biorąc, w 2021 r. Trybunał wydał 55 publikacji.
Obecność w mediach
W 2021 r. ukazało się około 67 000 artykułów w internecie oraz postów w mediach społecznościowych, które dotyczyły sprawozdań z kontroli i innych publikacji bądź ogólnie Trybunału. Oznacza to istotny wzrost w porównaniu z poprzednimi latami (w 2020 r. ukazały się 32 000 artykułów i postów, a w 2019 r. – 51 000).
Zainteresowanie medialne może się istotnie różnić w zależności od tematu i złożoności danego sprawozdania. Również czynniki zewnętrzne, przykładowo znaczące wydarzenie lub istotna zmiana polityki, mogą wpłynąć na zainteresowanie mediów publikacjami Trybunału. Ponadto w sytuacjach kryzysowych – takich jak pandemia COVID-19 – media poświęcają dużo uwagi wszelkim związanym z nimi sprawom.
Od czasu wprowadzenia ograniczeń w przemieszczaniu się związanych z pandemią COVID-19 Trybunał promował swoje publikacje zdalnie, co pozwoliło mu na intensywniejsze kontakty z dziennikarzami. Wpłynęło to pozytywnie na obecność Trybunału w mediach.
W porównaniu z latami poprzednimi zainteresowanie sprawozdaniami Trybunału z kontroli znacznie wzrosło. Podobną tendencję odnotowano w przypadku innych publikacji i ogólnie Trybunału; zainteresowanie mediów osiągnęło prawie taki poziom jak przed pandemią.
W 2021 r. Trybunał opublikował 49 komunikatów prasowych w 23 językach UE, jak również noty informacyjne, informacje dla mediów i (gotowe do wykorzystania) informacje dźwiękowe w niektórych językach. Przedstawiciele Trybunału mieli okazję przedstawić stanowisko instytucji na łamach wpływowych czasopism i udzielić serii wywiadów głównym mediom z całej Europy: radiowym, telewizyjnym i prasowym. Ponadto zorganizowano 26 zdalnych spotkań informacyjnych dla mediów, w tym spotkania na szczeblu krajowym dotyczące sprawozdania rocznego. Spotkania te przyciągnęły uwagę łącznie 527 dziennikarzy, w większości reprezentujących media krajowe głównego nurtu z państw członkowskich UE.
W 2021 r. liczba odsłon strony internetowej Trybunału ponownie przekroczyła milion, a stronę odwiedziło około 546 000 indywidualnych użytkowników.
Media społecznościowe to kanał komunikacji, który umożliwia bezpośredni kontakt z obywatelami. W 2021 r., w kontekście kryzysu wywołanego przez pandemię COVID-19, Trybunał nadal prowadził ograniczoną aktywność w mediach społecznościowych: opublikował w nich 718 postów dotyczących Trybunału i jego działalności (w 2020 r. było to 1 007 postów).
W 2021 r. Trybunał odnosił się do artykułów z „ECA Journal” w postach w mediach społecznościowych. W związku z tym 28% postów Trybunału polegało na udostępnieniu artykułów, które ukazały się już wcześniej w „ECA Journal” (w 2020 r. odsetek ten wynosił 32%).
Do końca 2021 r. liczba osób obserwujących trzy konta Trybunału w mediach społecznościowych (Twitter, LinkedIn, Facebook) wzrosła do około 39 000 (wzrost z porównaniu 35 000 w 2020 r.).
Oddziaływanie i postrzeganie prac Trybunału
Trybunał ocenia, w jaki sposób jego prace są postrzegane – z punktu widzenia możliwego oddziaływania i użyteczności – przez czytelników jego sprawozdań w Parlamencie Europejskim, Radzie i Komisji, agencjach UE, stałych przedstawicielstwach państw członkowskich, agencjach i NOK państw członkowskich, organizacjach pozarządowych, środowiskach akademickich, mediach i innych zainteresowanych podmiotach.
Od 2018 r. Trybunał przeprowadzał anonimowe ankiety elektroniczne, aby dać czytelnikom swoich sprawozdań możliwość podzielenia się jakościową opinią na temat wybranych sprawozdań i przedstawienia ogólnych sugestii co do jego prac.
W 2021 r. 83% z niemal 500 respondentów uznało sprawozdania Trybunału za przydatne w swojej pracy, a 79% stwierdziło, że mają one istotne oddziaływanie. Rezultaty te są zbliżone do wyników z poprzedniego roku (w 2020 r. było to odpowiednio 84% i 75%).
Wystąpienia Trybunału przed innymi instytucjami, parlamentami narodowymi i rządami państw członkowskich, a także działalność międzynarodowa
Ogólnie rzecz biorąc, w 2021 r. Trybunał przedstawił wyniki swoich prac 419 razy na forum komisji Parlamentu Europejskiego, organów przygotowawczych Rady, parlamentów narodowych i rządów państw członkowskich.
Ponadto Trybunał uczestniczył w 154 wydarzeniach międzynarodowych. Obejmowały one działania międzynarodowych organizacji publicznych zajmujących się kontrolą, w szczególności INTOSAI i EUROSAI, a także wydarzenia dwustronne organizowane we współpracy z innymi NOK, konferencje, spotkania i imprezy skierowane do szerszego grona odbiorców.
W 2021 r. Trybunał zaktualizował swoje kluczowe wskaźniki wykonania dotyczące wystąpień Trybunału, tak aby uwzględnić w nich rządy państw członkowskich i działalność międzynarodową.
Ogólnie rzecz biorąc, Trybunał znacznie zintensyfikował kontakty z zainteresowanymi podmiotami z UE i ze świata – były one nawet bardziej ożywione niż przed pandemią COVID‑19.
Realizacja zaleceń Trybunału
Trybunał ocenia stopień realizacji swoich zaleceń na podstawie monitorowania prowadzonego przez kontrolerów. W 2021 r. Trybunał przeanalizował zalecenia ze sprawozdań opublikowanych w 2017 r.
Analiza wykazała, że 94% spośród 35 zaleceń sformułowanych w sprawozdaniu rocznym za 2017 r. i 89% spośród 161 zaleceń ze sprawozdań specjalnych z 2017 r. zostało wdrożonych w pełni, w przeważającej mierze bądź częściowo.
Personel Trybunału
Pracownicy w podziale na obszary działalności
Pod koniec 2021 r., podobnie jak w latach poprzednich, w Trybunale pracowało 853 urzędników i pracowników zatrudnionych na czas określony. Spośród tej liczby 527 osób pracuje w izbach kontroli, w tym 104 w gabinetach członków.
Ponadto na koniec roku w Trybunale zatrudnionych było 92 pracowników kontraktowych i 25 oddelegowanych ekspertów krajowych (w 2020 r. było to odpowiednio 83 i 15 osób).
Rekrutacja
Polityka rekrutacji w Trybunale jest zgodna z ogólnymi zasadami i warunkami zatrudnienia w instytucjach UE, a wśród pracowników znajdują się osoby o różnorodnym wykształceniu i doświadczeniu zawodowym.
W 2021 r. Trybunał zatrudnił 80 nowych pracowników (w 2020 r. – 62), w tym 16 urzędników, 21 pracowników zatrudnionych na czas określony, 30 pracowników kontraktowych i 13 oddelegowanych ekspertów krajowych.
Program ASPIRE skierowany do kontrolerów ma ułatwiać integrację zawodową nowo zatrudnionych osób, oferując im możliwość zdobycia praktycznego doświadczenia przy realizacji różnego rodzaju zadań kontrolnych, jak również umożliwiając udział w ukierunkowanych szkoleniach w ciągu pierwszych trzech lat pracy w Trybunale.
Trybunał zorganizował także 56 staży (w 2020 r. było ich 44) dla absolwentów wyższych uczelni, które trwały od trzech do pięciu miesięcy. W 2021 r. stażyści, którzy rozpoczęli sesje stażowe w marcu i maju, pracowali zdalnie ze swoich krajów pochodzenia. Ci natomiast, których staż zaczął się w październiku, pracowali w sposób hybrydowy, podobnie jak inni pracownicy – łącząc pracę zdalną z pracą w siedzibie Trybunału.
Struktura wiekowa
Na koniec 2021 r. trzy czwarte (76%) czynnych zawodowo pracowników Trybunału stanowiły osoby w wieku od 40 do 59 lat, podobnie jak w 2020 r.
Prawie trzy czwarte (73%) dyrektorów i kierowników w Trybunale to osoby w wieku 50 lat lub starsze (w 2020 r. odsetek ten wyniósł 80%). Oznacza to, że w ciągu najbliższych pięciu do dziesięciu lat nastąpi odnowienie składu kadry kierowniczej, w miarę jak pracownicy będą przechodzić na emeryturę.
Równowaga płci
Ogólnie rzecz biorąc, wśród personelu Trybunału utrzymuje się równowaga płci.
Trybunał dąży do tego, by wszystkim pracownikom oferować równe możliwości rozwoju zawodowego na wszystkich szczeblach organizacji. Jeśli spojrzeć na personel Trybunału, proporcje kobiet i mężczyzn są wyrównane, a ponad jedną trzecią dyrektorów i kierowników (36%) w 2021 r. stanowiły kobiety (w 2020 r. było ich 35%).
Odsetek kobiet na stanowiskach kierowniczych w obszarze kontroli w Trybunale osiągnął 37,5% (w 2020 r. było to 29%) i był zbliżony do celu na 2027 r. wynoszącego 40%. W 2021 r., przyjmując nową wieloletnią politykę i plan działania na lata 2021–2025, Trybunał odszedł od polityki równych szans na rzecz szerzej zakrojonego podejścia dotyczącego różnorodności i włączenia społecznego.
Trybunał nie ustaje ponadto w staraniach na rzecz zapewnienia równowagi geograficznej na stanowiskach kierowniczych.
Działalność wspierająca prace kontrolne Trybunału
Metodyka kontroli
W 2021 r. Trybunał udostępnił swoją wewnętrzną platformę cyfrową z informacjami na temat metodyki i wytycznymi AWARE za pośrednictwem strony internetowej. Zbiera ona w jednym miejscu informacje na temat metodyki i wytycznych Trybunału dla szerokiego kręgu użytkowników.
Szkolenia zawodowe
Zgodnie z przewidywaniami w 2021 r. normę stanowiły szkolenia zdalne. Na podstawie doświadczeń zdobytych w poprzednim roku Trybunał był w stanie zorganizować rekordową liczbę wydarzeń edukacyjnych (616) na różne tematy: od kontroli po ochronę danych. Sytuacja sanitarna z rzadka pozwalała na zorganizowanie szkolenia w formie hybrydowej lub stacjonarnie.
Duża liczba szkoleń w trybie zdalnym, a także brak ograniczeń w liczbie uczestników, wpłynęły pozytywnie na wskaźniki szkoleniowe, których wartości wzrosły znacznie w porównaniu z 2020 r.
Trybunał ponownie przekroczył założoną wartość docelową w zakresie szkoleń zawodowych wynoszącą pięć dni szkoleń pozajęzykowych rocznie w przypadku kontrolerów, zgodnie z zaleceniami Międzynarodowej Federacji Księgowych, oraz dwa dni w przypadku pozostałych pracowników.
Na jednego kontrolera Trybunału przypadło średnio 8,5 dnia szkoleniowego (w 2020 r. było to 5,4 dnia), a w przypadku pozostałych pracowników – średnio 4,2 dnia szkoleniowego na osobę (w 2020 r. było to 3,1 dnia).
Priorytet Trybunału stanowi zapewnienie istotnych i terminowych szkoleń wspierających działalność kontrolną instytucji. W związku z tym wciąż organizowane są szkolenia na różne tematy dostosowane do konkretnych potrzeb kontrolnych. Obejmują one zagadnienia takie jak gospodarka o obiegu zamkniętym, swobodny przepływ osób podczas pandemii COVID-19, dobre zarządzanie budżetem, regiony górnicze w okresie transformacji, zamówienia publiczne, nowe WRF na lata 2021–2027, Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności oraz unijny kodeks celny.
Trybunał zintensyfikował działania szkoleniowe dotyczące nadużyć finansowych, etyki i uczciwości i zorganizował kilka szkoleń i prezentacji na stosowne tematy. Zaproszono wykładowców i prelegentów z OLAF, EPPO, Eurojustu i Transparency International, aby podzielili się z pracownikami Trybunału swoją wiedzą i doświadczeniem.
Podobnie jak w 2020 r. doroczny dzień szkoleniowy w 2021 r. przyjął postać wirtualnego tygodnia szkoleniowego. Trybunał wykorzystał możliwość przekroczenia fizycznych ograniczeń dotyczących szkoleń stacjonarnych i zaprosił prelegentów spoza Europy. W ramach wystąpień zatytułowanych „Audit fair” odbyły się (w kolejności) prezentacje kontroli przeprowadzonych przez NOK z Australii, Republiki Południowej Afryki, Brazylii, Japonii i Kanady. Inne niezwykle interesujące prezentacje dotyczyły takich tematów jak środowisko naturalne, komunikacja i analiza danych.
Październik 2021 r. ogłoszono po raz dziewiąty miesiącem europejskiego cyberbezpieczeństwa. Inicjatywa ta promuje bezpieczeństwo w internecie i podnoszenie poziomu wiedzy na temat cyberbezpieczeństwa wśród obywateli UE. Trybunał miał zaszczyt poprowadzić, wraz z Komisją Europejską, spotkanie inauguracyjne. Przygotowano bardzo bogaty, miesięczny program wydarzeń, w których udział wzięli specjaliści w dziedzinie cyberbezpieczeństwa z instytucji UE i podmiotów partnerskich z Luksemburga.
W listopadzie 2021 r. Trybunał zorganizował po raz pierwszy Dni Przejrzystej Komunikacji. Centralnym punktem trwającej tydzień imprezy była uroczystość przyznania „Clear Language Awards”, nagród za stosowanie w dokumentach przystępnego języka, podczas której przedstawiono i nagrodzono najlepsze sprawozdania specjalne Trybunału. Dni stanowiły okazję do debaty na temat przejrzystego pisania i wyzwań, jakie stawia przed Trybunałem komunikacja z ogółem społeczeństwa.
W 2021 r. Trybunał kontynuował programy szkoleniowe dla doradców zawodowych, mentorów, wewnętrznych facylitatorów i osób zaufania. Aby wesprzeć swoich pracowników w nowych warunkach pracy hybrydowej i wspomóc ich w przystosowaniu do tej sytuacji Trybunał zorganizował kilka prezentacji i warsztatów na tematy takie jak COVID-19, samotność i nękanie w pracy oraz w okresie izolacji, ćwiczenie uważności oraz znaczenie czasu offline w systemie pracy zdalnej.
Tłumaczenie
W 2021 r. w Trybunale przetłumaczono i zweryfikowano około 227 000 stron dokumentów (w 2020 r. było to 235 000), przy czym liczba ta obejmuje 29 800 stron przesłanych do tłumaczenia wykonawcom zewnętrznym. Tłumacze uczestniczyli też w pracach kontrolnych, udzielając wsparcia językowego podczas wizyt kontrolnych i spotkań w trybie zdalnym oraz pomagając w redagowaniu sprawozdań. Ponadto byli oni zaangażowani w działania komunikacyjne, udzielając porad językowych i podnosząc jakość komunikacji przez dostosowywanie przekazów do poszczególnych grup odbiorców, np. przez dostosowanie kulturowe.
Trybunał zatrudnił też i przeszkolił językowy zespół irlandzki, który począwszy od 2022 r. ma tłumaczyć podobną liczbę dokumentów co inne zespoły językowe.
Bezpieczeństwo informacji
Kwestia cyberbezpieczeństwa w 2021 r. była nadal niezwykle istotna, ponieważ pracownicy Trybunału przez cały ten rok pracowali w trybie zdalnym ze względu na pandemię COVID-19. Trybunał musiał mierzyć się z powtarzającymi się cyberatakami i przypadkami naruszenia ochrony danych. Aby zapewnić lepszą ochronę instytucji, zainstalowano jednak nowe rodzaje oprogramowania.
W następstwie przyjęcia w ubiegłym roku nowej polityki klasyfikacji informacji Trybunał opracował wytyczne dotyczące klasyfikacji informacji w Trybunale, w tym wytyczne dotyczące udzielania dostępu do tych informacji za pomocą wewnętrznej platformy.
Trybunał przyjął też decyzję nr 41-2021 w sprawie przepisów bezpieczeństwa dotyczących ochrony informacji niejawnych UE. Zaprosił też przedstawicieli Komisji Europejskiej, aby przeprowadzili wizytę oceniającą w udoskonalonej strefie administracyjnej. Efektem tej wizyty miało być uzyskanie przez Trybunał zatwierdzenia, że może on przetwarzać informacje zastrzeżone UE.
Główne rezultaty uzyskane w 2021 r. obejmowały:
- zorganizowanie po raz pierwszy dwóch symulowanych kampanii phishingowych w Trybunale w celu sprawdzenia poziomu świadomości użytkowników w dziedzinie cyberbezpieczeństwa;
- przyjęcie EU Sign jako oficjalnego rozwiązania Trybunału w zakresie elektronicznego podpisu. EU Sign to usługa podpisu elektronicznego, którą zapewnia Komisja Europejska;
- instalacja nowego narzędzia służącego do ochrony poufnych katalogów i plików.
Rok 2021 stanowił wyzwanie, jeżeli chodzi o zarządzanie podatnością na zagrożenia, ze względu na dużą ilość zagrożeń, które wymagały podjęcia przez zespoły IT pilnych działań, aby zaradzić krytycznym usterkom oprogramowania.
Budynki
Trybunał posiada obecnie trzy budynki (tzw. K1, K2 i K3), które stanowią jeden zintegrowany obiekt techniczny. Trybunał wynajmuje ponadto przestrzeń biurową na potrzeby centrum odzyskiwania danych w Luksemburgu.
W związku z trwającą pandemią COVID-19 prawie wszyscy pracownicy Trybunału pracowali z domu w 2021 r., a wizyty gości z zewnątrz zostały ograniczone do minimum. Po udostępnieniu szczepionek większość pracowników Trybunału została zaszczepiona. Ze względu na ten fakt oraz zważywszy, że latem liczba nowych przypadków zachorowań na COVID-19 spadła, Trybunał wprowadził jesienią obowiązek wykonywania regularnej pracy w siedzibie instytucji. Podobnie jak w innych instytucjach UE począwszy od 13 września 2021 r. w Trybunale obowiązywał nakaz pracy w biurze w minimalnym wymiarze dwóch dni tygodniowo (w rozliczeniu miesięcznym). W wyniku pojawienia się wariantu Omikron wymiar ten został ograniczony do jednego dnia tygodniowo.
Jednocześnie wdrożono wszelkie niezbędne środki ochrony zdrowia i bezpieczeństwa, tak aby osoby obecne w siedzibie Trybunału mogły wykonywać swoje obowiązki w możliwie najlepszych warunkach do momentu, kiedy sytuacja wróci do normy.
W 2021 r. sale spotkań w Trybunale zmodyfikowano tak, aby można było w nich prowadzić spotkania w trybie hybrydowym.
K1
Budynek K1 otwarto w 1988 r. Mieszczą się w nim biura dla maksymalnie 310 pracowników oraz sale posiedzeń. W podziemiach znajdują się parkingi, obiekty techniczne, przestrzenie magazynowe, biblioteka oraz główne archiwum, natomiast na ostatnim piętrze znajdują się wyłącznie obiekty techniczne.
Budynek K1 zmodernizowano w 2008 r. w celu dostosowania go do krajowych wymogów w zakresie zdrowia, bezpieczeństwa i ochrony środowiska. W miarę możliwości rozwiązania techniczne wykorzystane w K1 dostosowano do tych stosowanych w K2 i K3.
K2
Budynek K2 otwarto w 2003 r. W podziemiach znajdują się parkingi, obiekty techniczne i pomieszczenia magazynowe, a także klub fitness. Na ostatnim piętrze znajdują się wyłącznie pomieszczenia techniczne. Pozostałe piętra mieszczą biura dla maksymalnie 241 osób, sale posiedzeń, salę konferencyjną z kabinami do tłumaczenia, sale do wideokonferencji, kafeterię i podstawowe obiekty kuchenne.
Budynek K2 jest obecnie remontowany z myślą o zoptymalizowaniu organizacji przestrzeni roboczej i unowocześnieniu części instalacji technicznych. Po wstrzymaniu robót na początku pandemii COVID-19 wznowiono je w listopadzie 2020 r. Powinny one zostać zakończone w grudniu 2022 r.
Jak ustalono z Parlamentem Europejskim i Radą w marcu 2014 r., Trybunał pokrywa koszty tej modernizacji z budżetu pozostałego po ukończeniu budowy budynku K3 kilka lat temu.
K3
Budynek K3 otwarto w 2012 r. W podziemiach znajdują się miejsca parkingowe, pomieszczenia techniczne i magazynowe, rampy do wyładunku, infrastruktura do składowania odpadów, drukarnia, kuchnie i archiwa. Na parterze zlokalizowana jest stołówka, kafeteria i sale szkoleniowe. W budynku mieszczą się także biura dla 503 osób, sale posiedzeń i sala informatyczna. Na szóstym piętrze znajdują się sale przyjęć, kuchnia i obiekty techniczne. Budynek K3 uzyskał ocenę „bardzo dobrą” w ramach BREEAM – wiodącej światowej metody oceny i certyfikacji zrównoważonego charakteru budynków.
Siedziba Trybunału w dzielnicy Kirchberg w Luksemburgu.
Zarządzanie środowiskowe
Jako instytucja UE Trybunał ma obowiązek stosować zasadę należytego zarządzania środowiskowego we wszystkich aspektach działalności. W związku z tym dąży do ciągłego zmniejszania wpływu swojej działalności na środowisko. Co roku Trybunał monitoruje i dokonuje analizy emisji gazów cieplarnianych generowanych przez jego działalność.
Trybunał jest dumny z uzyskanego certyfikatu systemu ekozarządzania i audytu (EMAS). Stosuje z powodzeniem zgodny z EMAS system zarządzania środowiskowego i spełnia wszystkie wymogi certyfikatu ISO 14001:2015.
Trwająca od marca 2020 r. pandemia wywarła niezaprzeczalnie pozytywny efekt na wskaźniki środowiskowe:
- emisje CO2 pochodzące z podróży służbowych i dojazdów do pracy drastycznie się zmniejszyły;
- wartości wskaźników powiązanych bezpośrednio z obecnością pracowników w miejscu pracy, takich jak zużycie papieru i wody oraz wytwarzanie odpadów, ze względu na pracę zdalną znacznie spadły;
- w okresach obowiązywania środków izolacji i ograniczonej obecności w biurach, gdy personel pracował głównie zdalnie z domu, spadło też zużycie energii, choć w mniejszym stopniu.
Łączne emisje gazów cieplarnianych wygenerowane przez Trybunał w 2020 r. wyniosły 6 144 tony ekwiwalentu dwutlenku węgla (tCO2e), co oznacza spadek o 43% w stosunku roku 2014, kiedy to Trybunał zaczął dokonywać pomiaru swoich emisji CO2.
Trybunał przedstawi w sprawozdaniu specjalnym działania w kierunku modelu zrównoważonego, jakie podjął w 2021 r.
Rozliczalność Trybunału
Informacje finansowe
Trybunał jest finansowany ze środków budżetu UE, z działu dotyczącego wydatków administracyjnych.
W 2021 r. budżet Trybunału wyniósł około 153,7 mln euro.
Budżet Trybunału stanowi około 1,5% wydatków administracyjnych UE ogółem (mniej niż 0,1% wszystkich wydatków UE).
Wykonanie budżetu na 2021 r.
| ROK BUDŻETOWY 2021 | Ostateczne środki | Zobowiązania | Wykorzystanie w % (zobowiązania/środki) | Płatności |
| Tytuł 1 – Pracownicy instytucji | (w tys. euro) | |||
| 10 – Członkowie instytucji | 10 654 | 10 138 | 95% | 10 111 |
| 12 – Urzędnicy i pracownicy zatrudnieni na czas określony | 114 511 | 112 601 | 98% | 112 601 |
| 14 – Inni pracownicy i usługi zewnętrzne | 7 835 | 7 152 | 91% | 6 861 |
| 162 – Podróże służbowe | 1 529 | 383 | 25% | 266 |
| 161, 163, 165 – Inne wydatki dotyczące pracowników instytucji | 2 660 | 2 519 | 95% | 2 144 |
| Razem tytuł 1 | 137 189 | 132 793 | 97% | 131 983 |
| Tytuł 2 – Budynki, meble, wyposażenie i różne wydatki operacyjne | ||||
| 20 – Budynki | 4 306 | 4 306 | 100% | 2 282 |
| 210 – Informatyka i telekomunikacja | 9 141 | 9 141 | 100% | 4 484 |
| 212, 214, 216 – Majątek ruchomy i koszty dodatkowe | 880 | 837 | 95% | 470 |
| 23 – Bieżące wydatki administracyjne | 385 | 324 | 84% | 296 |
| 25 – Posiedzenia, konferencje | 496 | 90 | 18% | 69 |
| 27 – Informacja i publikacje | 1 325 | 1 074 | 81% | 739 |
| Razem tytuł 2 | 16 533 | 15 772 | 95% | 8 340 |
| Ogółem Trybunał Obrachunkowy | 153 722 | 148 565 | 97% | 140 323 |
Budżet na rok 2022
W budżecie na rok 2022 przewiduje się wzrost środków w wysokości 5,48% w stosunku do danych z roku 2021.
| ROK BUDŻETOWY 2021 | 2022 | 2021 |
| Tytuł 1 – Pracownicy instytucji | (w tys. euro) | |
| 10 – Członkowie instytucji | 11 715 | 10 704 |
| 12 – Urzędnicy i pracownicy zatrudnieni na czas określony | 120 838 | 114 120 |
| 14 – Inni pracownicy i usługi zewnętrzne | 8 444 | 7 861 |
| 162 – Podróże służbowe | 2 452 | 2 988 |
| 161, 163, 165 – Inne wydatki dotyczące pracowników instytucji | 2 732 | 2 613 |
| Razem tytuł 1 | 146 181 | 138 286 |
| Tytuł 2 – Budynki, meble, wyposażenie i różne wydatki operacyjne | ||
| 20 – Budynki | 3 778 | 3 358 |
| 210 – Informatyka i telekomunikacja | 8 228 | 8 171 |
| 212, 214, 216 – Majątek ruchomy i koszty dodatkowe | 944 | 901 |
| 23 – Bieżące wydatki administracyjne | 574 | 565 |
| 25 – Posiedzenia, konferencje | 675 | 696 |
| 27 – Informacja i publikacje | 1 761 | 1 745 |
| Razem tytuł 2 | 15 960 | 15 436 |
| Ogółem Trybunał Obrachunkowy | 162 141 | 153 722 |
Uwaga: Podane dane odnoszą się do początkowego budżetu.
Audyt wewnętrzny i zewnętrzny Trybunału
Audyt wewnętrzny
Służba Audytu Wewnętrznego Trybunału doradza instytucji w zakresie zarządzania ryzykiem. Poświadcza wiarygodność w sposób niezależny i obiektywny oraz świadczy usługi doradztwa mające wnieść wartość dodaną w działalność Trybunału i ją usprawnić. Służba ta podlega Komitetowi Audytu Wewnętrznego złożonemu z trzech członków Trybunału i eksperta zewnętrznego. Komitet regularnie monitoruje postępy w realizacji różnych zadań określonych w rocznym programie prac Służby Audytu Wewnętrznego oraz zapewnia jej niezależność.
W 2021 r. Służba Audytu Wewnętrznego kontynuowała przegląd polityki Trybunału w zakresie zarządzania ryzykiem i wydała sprawozdania w odniesieniu do trzech zadań: „Równość szans”, „Zarządzanie w zakresie nadużyć finansowych” oraz „Ciągłość działania i środki ochrony personelu w obliczu kryzysu wywołanego przez pandemię COVID-19”. Sfinalizowała również główne działania kontrolne w przypadku dwóch innych zadań: „Zarządzanie systemami informatycznymi” oraz „Proces rekrutacji”. Odnośne sprawozdania zostaną opublikowane w 2022 r.
W toku swoich prac Służba Audytu Wewnętrznego nie wykryła żadnych niedociągnięć, które ze względu na swój charakter lub rozmiary mogłyby podważyć ogólną wiarygodność systemów kontroli wewnętrznej ustanowionych przez delegowanego urzędnika zatwierdzającego w celu zapewnienia legalności i prawidłowości operacji finansowych prowadzonych przez Trybunał w 2021 r.
Audyt zewnętrzny
Roczne sprawozdanie finansowe Trybunału jest badane przez niezależnego biegłego rewidenta. Ma to duże znaczenie, gdyż pokazuje, że Trybunał stosuje w stosunku do siebie te same zasady przejrzystości i rozliczalności, co w odniesieniu do jednostek przez siebie kontrolowanych.
Audytor zewnętrzny Trybunału – PricewaterhouseCoopers Sàrl – opublikował sprawozdanie dotyczące sprawozdania finansowego Trybunału za rok budżetowy 2020 w dniu 6 maja 2021 r.
Sprawozdanie niezależnego biegłego rewidenta – rok budżetowy 2020
W odniesieniu do sprawozdania finansowego:
„W naszej opinii załączone sprawozdanie finansowe przedstawia prawdziwy i rzetelny obraz sytuacji finansowej Europejskiego Trybunału Obrachunkowego (»podmiotu«) na dzień 31 grudnia 2020 r., a także wyników jego operacji, przepływów pieniężnych i zmian w aktywach netto za zakończony rok budżetowy, zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 z dnia 18 lipca 2018 r. w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii oraz zmieniającym rozporządzenia (UE) nr 1296/2013, (UE) nr 1301/2013, (UE) nr 1303/2013, (UE) nr 1304/2013, (UE) nr 1309/2013, (UE) nr 1316/2013, (UE) nr 223/2014, (UE) nr 283/2014 oraz decyzję nr 541/2014/UE, a także uchylające rozporządzenie (UE, Euratom) nr 966/2012 (Dz.U. L 193 z 30.7.2018, s. 1)”.
W odniesieniu do wykorzystania zasobów i procedur kontroli:
„Na podstawie przeprowadzonych przez nas prac, opisanych w niniejszym sprawozdaniu, stwierdzamy, że nie zwróciło naszej uwagi nic, co dawałoby nam podstawy, by sądzić, że w jakichkolwiek istotnych aspektach na podstawie opisanych powyżej kryteriów:
- zasoby przyznane Trybunałowi nie zostały użyte zgodnie z ich przeznaczeniem;
- stosowane procedury kontroli nie dają niezbędnych gwarancji zapewniających zgodność operacji finansowych z obowiązującymi przepisami”.
Kontakt
EUROPEJSKI TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY
12, rue Alcide De Gasperi
1615 Luxembourg
LUKSEMBURG
Tel. +352 4398-1
Formularz kontaktowy: eca.europa.eu/pl/Pages/ContactForm.aspx
Strona internetowa: eca.europa.eu
Twitter: @EUAuditors
Więcej informacji o Unii Europejskiej można znaleźć w portalu Europa (https://europa.eu).
Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2022
| ISBN 978-92-847-7465-4 | ISSN 2362-9584 | doi:10.2865/896 | QJ-AA-22-001-PL-N | |
| HTML | ISBN 978-92-847-7428-9 | ISSN 2362-9584 | doi:10.2865/850985 | QJ-AA-22-001-PL-Q |
| ISBN 978-92-847-7483-8 | ISSN 1831-1326 | doi:10.2865/078 | QJ-AA-22-001-PL-C |
Publikacja jest dostępna w 24 językach i w następującym formacie:
 |
PRAWA AUTORSKIE
© Unia Europejska, 2022.
Polityka Europejskiego Trybunału Obrachunkowego w zakresie ponownego wykorzystywania dokumentów została określona w decyzji Trybunału nr 6/2019 w sprawie polityki otwartych danych oraz ponownego wykorzystywania dokumentów.
O ile nie wskazano inaczej (np. nie zamieszczono szczegółowych adnotacji o prawach autorskich), treści Europejskiego Trybunału Obrachunkowego będące własnością UE objęte są licencją Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Oznacza to, że co do zasady ponowne wykorzystanie jest dozwolone, pod warunkiem że treści zostaną odpowiednio oznaczone i zostaną wskazane wszelkie dokonane w nich zmiany. W przypadku ponownego wykorzystania treści Trybunału niedozwolone jest zmienianie ich oryginalnego znaczenia albo przesłania. Trybunał nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek konsekwencje ponownego wykorzystywania.
Jeżeli konkretna treść wskazuje na możliwą do zidentyfikowania osobę fizyczną – tak jak w przypadku zdjęć, na których widoczni są pracownicy Trybunału – lub zawiera prace stron trzecich, wymagane jest uzyskanie dodatkowego zezwolenia.
W takim przypadku uzyskane dodatkowe zezwolenie na ponowne wykorzystanie określonej treści unieważnia i zastępuje wspomniane wcześniej zezwolenie ogólne. Powinny być w nim wyraźnie wskazane wszelkie ograniczenia dotyczące wykorzystania treści.
W przypadku następujących zdjęć ponowne wykorzystanie jest dozwolone pod warunkiem wskazania właściciela praw autorskich, źródła i nazwiska fotografa, jeżeli dane te zostały podane:
* © Unia Europejska, 2022; źródło: Europejski Trybunał Obrachunkowy.
* © Unia Europejska; źródło: Komisja Europejska / Jennifer Jacquemart.
* © Unia Europejska; źródło: Komisja Europejska / John Charlton.
* © Unia Europejska; źródło: Komisja Europejska / Xavier Lejeune.
* © Unia Europejska; źródło: Komisja Europejska / Boryana Katsarova.
* © Unia Europejska, 2021; źródło: Europejski Trybunał Obrachunkowy.
* © Unia Europejska; źródło: Komisja Europejska / Seyllou Diallo / Stefan Heunis.
* © Unia Europejska; źródło: Parlament Europejski / Daina Le Lardic.
* © Unia Europejska, 2022; źródło: Europejski Trybunał Obrachunkowy.
* © Unia Europejska, 2022; źródło: Europejski Trybunał Obrachunkowy.
* © Unia Europejska, 2021; źródło: Parlament Europejski.
Powielanie następujących zdjęć jest dozwolone pod warunkiem podania źródła:
* © Unia Europejska, 2021; źródło: Komitet Kontaktowy najwyższych organów kontroli Unii Europejskiej.
W celu wykorzystania lub powielenia treści niebędącej własnością UE konieczne może być wystąpienie o zgodę bezpośrednio do właścicieli praw autorskich:
* © Getty Images / Xavier Lejeune; © Getty Images / Stadratte; © Getty Images / gorodenkoff.
* © Getty Images / Darwel.
* © Getty Images / RADZONIMO.
* © Getty Images / EmirMemedovski.
* © Getty Images / insta_photos.
* © Getty Images / serts.
* © Getty Images / Jevtic.
* © Getty Images / Denis Suslov.
* © Getty Images / Vertigo3d.
* © Getty Images / typhoonski.
* © Getty Images / tommy.
* © Pixabay / Alexas Fotos; © Getty Images / valio84sl & beijingstory; © Nuno André Ferreira.
* © MicroStockHub/Getty Images.
* © Ministerstwo Finansów Republiki Litewskiej / Litewskie Zrzeszenie Banków.
* © UKCOP26.ORG
* © GLOBAL VIEW SPRL – fotograf: Simon Schmitt. Projektanci budynków: Paul Noël (1988) i Jim Clemes (2004 i 2013).
Oprogramowanie lub dokumenty objęte prawem własności przemysłowej, takie jak patenty, znaki towarowe, wzory użytkowe, znaki graficzne i nazwy, nie są objęte polityką Europejskiego Trybunału Obrachunkowego w zakresie ponownego wykorzystywania.
Na stronach internetowych instytucji Unii Europejskiej dostępnych w domenie europa.eu zamieszczane są odsyłacze do stron zewnętrznych. Trybunał nie ma kontroli nad ich zawartością i w związku z tym zachęca użytkowników, aby we własnym zakresie zapoznali się z polityką ochrony prywatności i polityką w zakresie praw autorskich obowiązującymi na tych stronach.
Wykorzystywanie znaku graficznego Europejskiego Trybunału Obrachunkowego
Znak graficzny Europejskiego Trybunału Obrachunkowego nie może być wykorzystywany bez uprzedniej zgody Trybunału.
JAK SKONTAKTOWAĆ SIĘ Z UE
Osobiście
W całej Unii Europejskiej istnieje kilkaset centrów informacyjnych Europe Direct. Adres najbliższego centrum można znaleźć na stronie: https://europa.eu/european-union/contact_pl.
Telefonicznie lub drogą mailową
Europe Direct to serwis informacyjny, który udziela odpowiedzi na pytania na temat Unii Europejskiej. Można się z nim skontaktować:
- dzwoniąc pod bezpłatny numer telefonu: 00 800 6 7 8 9 10 11 (niektórzy operatorzy mogą naliczać opłaty za te połączenia),
- dzwoniąc pod standardowy numer telefonu: +32 22999696,
- drogą mailową: https://europa.eu/european-union/contact_pl.
WYSZUKIWANIE INFORMACJI O UE
Online
Informacje o Unii Europejskiej są dostępne we wszystkich językach urzędowych UE w portalu Europa: https://europa.eu/european-union/index_pl.
Publikacje UE
Bezpłatne i odpłatne publikacje UE można pobrać lub zamówić na stronie: https://op.europa.eu/pl/publications. Większą liczbę egzemplarzy bezpłatnych publikacji można otrzymać, kontaktując się z serwisem Europe Direct lub z lokalnym centrum informacyjnym (zob. https://europa.eu/european-union/contact_pl).
Prawo UE i powiązane dokumenty
Informacje prawne dotyczące UE, w tym wszystkie unijne akty prawne od 1951 r., są dostępne we wszystkich językach urzędowych UE w portalu EUR-Lex: https://eur-lex.europa.eu.
Portal Otwartych Danych UE
Unijny portal otwartych danych (https://data.europa.eu/euodp/pl) umożliwia dostęp do zbiorów danych pochodzących z instytucji i innych organów UE. Dane można pobierać i wykorzystywać bezpłatnie, zarówno do celów komercyjnych, jak i niekomercyjnych.