Breedband in de EU-lidstaten: hoewel er vooruitgang is geboekt, zullen niet alle Europa 2020-streefdoelen worden gehaald

Samenvatting

Over breedband

I

Breedband is een algemene term voor sneller internet en andere technische kenmerken waarmee toegang kan worden verkregen tot nieuwe inhoud, applicaties en diensten of waarmee deze kunnen worden aangeboden. Omdat het belang van digitale gegevens toeneemt, zijn goede internetverbindingen tegenwoordig niet alleen van essentieel belang om het concurrentievermogen van Europese bedrijven in de wereldeconomie te behouden, maar ook meer algemeen om de sociale inclusie te bevorderen.

II

Als onderdeel van haar Europa 2020-strategie stelde de EU in 2010 drie streefdoelen vast voor breedband: alle Europeanen tegen 2013 van basisbreedband te voorzien (tot 30 megabit per seconde, Mbps); ii) ervoor te zorgen dat alle Europeanen tegen 2020 toegang krijgen tot snelle breedband (meer dan 30 Mbps); en iii) tegen 2020 te zorgen dat ten minste 50 % van de Europese huishoudens ultrasnelle breedband gebruikt (meer dan 100 Mbps). Ter ondersteuning van deze doelstellingen heeft de EU een aantal beleids- en wetgevingsmaatregelen uitgevoerd en in de periode 2014-2020 ongeveer 15 miljard euro ter beschikking gesteld aan de lidstaten via verschillende financieringsbronnen en -soorten, waaronder 5,6 miljard euro aan leningen van de Europese Investeringsbank (EIB).

Hoe wij onze controle hebben uitgevoerd

III

Wij zijn ingegaan op de doeltreffendheid van de maatregelen die de Europese Commissie en de lidstaten hebben genomen om de Europa 2020-breedbanddoelstellingen te bereiken.

IV

De controle had betrekking op de programmeringsperioden 2007-2013 en 2014-2020 en op alle EU-financieringsbronnen, inclusief de door de EIB verleende steun. Onze controlewerkzaamheden betroffen alle afdelingen van de Commissie met een significante rol op het gebied van breedband en de EIB. Om beter te begrijpen wat de problemen op nationaal niveau waren, richtten we ons op vijf lidstaten: Ierland, Duitsland, Hongarije, Polen en Italië. We bezochten ook een reeks andere belanghebbenden (zoals nationale regelgevende instanties, ondernemers- en telecommunicatieorganisaties, consumentenorganisaties en vakbonden).

Wat wij hebben geconstateerd

V

Wij hebben geconstateerd dat de breedbanddekking in het algemeen verbetert in de EU maar dat de Europa 2020-streefdoelen niet allemaal zullen worden gehaald. Plattelandsgebieden, waar minder stimulansen zijn voor de particuliere sector om te investeren in het aanbieden van breedband, blijven minder goed verbonden dan steden, en het gebruik van ultrasnelle breedband loopt aanzienlijk achter op het streefdoel.

VI

Wat betreft de drie streefdoelen is het zo dat hoewel bijna alle lidstaten het streefdoel van basisbreedbanddekking tegen 2013 hadden behaald, dit zeer waarschijnlijk niet het geval zal zijn bij het streefdoel voor snelle breedband tegen 2020. Plattelandsgebieden blijven problematisch in de meeste lidstaten: medio 2017 was de dekking in plattelandsgebieden in 14 lidstaten lager dan 50 %. Met betrekking tot het derde streefdoel, het gebruik van ultrasnelle breedband, had medio 2017 slechts 15 % van de huishoudens een abonnement op internetverbindingen met deze snelheid, terwijl het streefdoel voor 2020 50 % is. Ondanks deze problemen zouden drie van de vijf onderzochte lidstaten, als hun plannen worden uitgevoerd zoals beoogd, in een goede positie kunnen verkeren om de doelstellingen van de Commissie voor 2025 te halen, waarvan er één is dat alle huishoudens toegang moeten hebben tot ultrasnelle breedband, die geüpgraded kan worden tot 1 Gbps. De ondersteuning door de Commissie werd positief beoordeeld door de lidstaten, maar de directoraten-generaal coördineren de monitoring onderling niet.

VII

Alle lidstaten hadden breedbandstrategieën ontwikkeld, maar de door ons onderzochte strategieën vertoonden tekortkomingen. Sommige lidstaten hadden hun strategie te laat afgerond en hun streefdoelen sloten niet altijd aan op die in de Europa 2020-strategie. Niet alle lidstaten hadden de uitdagingen aangepakt die verband houden met hun internetinfrastructuur van vroeger (hun telefonie-infrastructuur), wat gevolgen kan hebben voor de toereikendheid van de snelheid op de middellange en lange termijn.

VIII

Verschillende factoren beperkten de voortgang die de lidstaten boekten bij het verwezenlijken van hun breedbandstreefdoelen. Er was niet naar behoren voorzien in financiering voor voorstedelijke en plattelandsgebieden in drie van de lidstaten die we onderzochten, en een belangrijk project van de EIB, dat werd gesteund via het Europees Fonds voor strategische investeringen, was niet gericht op die gebieden waar het meest behoefte bestaat aan overheidssteun. Wij stelden vast dat de juridische en mededingingscontext in twee lidstaten voor problemen zorgde. Daarnaast constateerden wij dat er in één lidstaat sprake was van te weinig afstemming tussen de programmeringsperioden.

Onze aanbevelingen

IX

We doen aanbevelingen op drie gebieden: de strategische planning, het regelgevingskader en de bevordering van concurrentie door middel van financiering. Deze aanbevelingen omvatten het volgende:

• De lidstaten moeten nieuwe plannen ontwikkelen voor de periode na 2020.
• De Commissie dient de toepassing te verduidelijken van de richtsnoeren inzake staatssteun, aangezien sommige lidstaten deze interpreteren op een manier die hun investeringen in breedband wellicht beperkt. Zij moet ook de inspanningen van de lidstaten ondersteunen ter bevordering van de concurrentie bij de verlening van breedbanddiensten door de totstandbrenging van passende netwerken te stimuleren en kleinere projecten, waar passend, samen te voegen tot projecten met een kritieke omvang.
• De EIB moet zijn steun via het EFSI en het Breedbandfonds voor Europese verbindingen richten op projecten met een kleine en middelgrote omvang in gebieden waar het meest behoefte bestaat aan overheidssteun, overeenkomstig het doel van het ondersteunen van risicovollere projecten.

Inleiding

Breedband en het belang ervan

01

Digitale gegevens via het internet spelen een steeds grotere rol in het leven van burgers, bij de overheid en in het bedrijfsleven. Wil Europa haar concurrentievermogen in de wereldeconomie behouden, dan is een goed niveau van internetsnelheid en -toegang, zoals breedband biedt, van essentieel belang. Enkele voorbeelden:

• een toename van breedbandverbindingen in een land met 10 % zou kunnen leiden tot een stijging van 1 % van het bbp per hoofd van de bevolking per jaar¹;
• door een toename van breedbandverbindingen met 10 % zou de arbeidsproductiviteit de volgende vijf jaar kunnen stijgen met 1,5 %²; en
• investeringen in breedband zullen ook bijdragen tot kwalitatief goed onderwijs, sociale inclusie bevorderen en ten goede komen aan plattelandsgebieden en afgelegen regio’s.

Sommige belanghebbenden³ zijn van mening dat breedband zo belangrijk is dat deze gezien kan worden als essentiële nutsvoorziening, net zoals wegen, water, elektriciteit en gas.

02

De term “breedband” heeft in de context van internettoegang geen specifieke technische betekenis maar wordt gebruikt voor elke infrastructuur voor toegang tot snel internet die altijd aan staat en sneller is dan traditionele inbelverbindingen. De commissie heeft drie categorieën downloadsnelheid gedefinieerd:

• “basisbreedband” voor snelheden tussen 144 Kbps en 30 Mbps;
• “snelle breedband” voor snelheden tussen 30 en 100 Mbps; en
• “ultrasnelle breedband” voor snelheden van meer dan 100 Mbps.

03

Een breedbandtoegangsnetwerk bestaat in het algemeen uit drie onderdelen: het backbonenetwerk, de “middle mile”-verbindingen en de “last mile”-verbindingen tot de eindgebruikers (zie figuur 1)⁴.

04

Bij het beoordelen van de internetsnelheid bestaat er een belangrijk onderscheid tussen download- en uploadsnelheid. De downloadsnelheid verwijst naar het tempo waarmee gegevens worden ontvangen van een systeem op afstand, zoals bij surfen op internet of het streamen van video’s; de uploadsnelheid betreft het tempo waarmee gegevens worden verzonden naar een systeem op afstand, zoals tijdens een videoconferentie. Andere technische kenmerken worden steeds belangrijker voor de verlening van bepaalde diensten (zoals videoconferenties, cloud computing, geconnecteerd rijden en e-gezondheidszorg). De gebruikte soort infrastructuur bepaalt de maximale verbindingssnelheid. Er zijn vijf soorten infrastructuur waarmee breedbanddiensten kunnen worden geleverd: glasvezellijnen, coaxkabel, koperen telefoonlijnen, terrestrische draadloze verbindingen (antennesites/-masten) en satellietverbindingen (zie tabel 1). Dankzij snelle technologische ontwikkelingen is het binnenkort ook mogelijk met andere technologieën snelle breedbanddiensten te leveren (zie tekstvak 1).

Tabel 1

Soorten breedbandinfrastructuur en de huidige commerciële technologie¹

Bedraad of draadloos	Infrastructuur	Indicatieve downloadsnelheid	Indicatieve uploadsnelheid
Bedraad	Glasvezel	tot 2,5 Gbps	tot 1,2 Gbps
	Coaxkabel	300 Mbps tot 2 Gbps	tot 50 Mbps
	Koperen telefoonkabel	5 Mbps tot 100 Mbps	tot 10 Mbps
Draadloos	Terrestrische draadloze verbindingen	60 Mbps	tot 10 Mbps
	Satellietverbindingen	tot 20 Mbps	tot 8 Mbps

Bron: Analyse van de ERK op basis van gegevens van Acreo Swedish ICT.

05

Elk van deze technologieën heeft eigen kenmerken, alsmede kosten en baten, waarbij de bestaande koperen telefoonlijnen de goedkoopste technologie voor een lagere snelheid vormen en glasvezel de hoogste snelheid levert tegen hogere kosten. Voor toekomstige toepassingen in verband met het internet der dingen (zie tekstvak 2) zullen deze netwerken hogere snelheden en meer betrouwbaarheid moeten bieden en moet de omvang ervan groter zijn⁵. Over het algemeen is het duurder om een technologie uit te rollen waarmee hogere snelheden worden bereikt dan een technologie met lagere snelheden, hoewel de onderhoudskosten lager zijn. Daarnaast is het ook waarschijnlijk dat de beheerskosten van exploitanten geleidelijk afnemen naarmate netwerken van vroeger buiten gebruik worden gesteld.

Het EU-beleid voor breedband

06

De Europa 2020-strategie, die in 2010 werd vastgesteld, is de langetermijnstrategie van de EU voor slimme, duurzame en inclusieve groei⁶. Deze omvat zeven vlaggenschipinitiatieven. Eén hiervan, “Een digitale agenda voor Europa”⁷, beschrijft de streefdoelen voor snel en ultrasnel internet om het sociale en economische potentieel van informatie- en communicatietechnologieën (ICT) voor EU-burgers en -bedrijven te optimaliseren, en dan met name dat van het internet. In de digitale agenda, die in 2012 werd geactualiseerd⁸, worden drie doelstellingen uiteengezet voor breedband:

• alle Europeanen tegen 2013 van basisbreedband te voorzien;
• ervoor te zorgen dat alle Europeanen tegen 2020 toegang krijgen tot snelle breedband (> 30 Mbps); en
• te zorgen voor dat ten minste 50 % van de Europese huishoudens ultrasnelle breedband gebruikt (> 100 Mbps) tegen 2020.

De eerste twee streefdoelen zijn gericht op het aanbieden van bepaalde snelheden, terwijl het derde betrekking heeft op de vraag van gebruikers. Deze streefdoelen zijn een referentie geworden voor het overheidsbeleid in de hele EU en hebben richting gegeven aan particuliere en overheidsinvesteringen. Het vergelijkbare streefdoel voor de VS is te vinden in tekstvak 3.

07

In 2010 zette de Commissie ook een gemeenschappelijk actiekader op EU- en lidstaatniveau uiteen om deze streefdoelen te behalen. De lidstaten moesten onder andere: i) uiterlijk in 2012 nationale breedbandplannen hebben ontwikkeld en met de uitvoering ervan zijn begonnen; ii) maatregelen nemen, met inbegrip van de vaststelling van wettelijke bepalingen, om investeringen in breedband gemakkelijker te maken; en iii) de structuurfondsen en het Fonds voor plattelandsontwikkeling volledig benutten.

08

De Commissie noemde in september 2016 in een mededeling die bekendstaat als de “Gigabitmaatschappij in 2025”⁹ drie strategische doelstellingen voor 2025 als aanvulling op die in de digitale agenda voor 2020:

• connectiviteit van ten minste 1 gigabit¹⁰ voor alle belangrijke sociaal-economische actoren (zoals scholen, transportknooppunten en de belangrijkste aanbieders van openbare diensten);
• ononderbroken 5G-dekking voor alle stedelijke gebieden en alle belangrijke vervoerroutes over land; en
• toegang voor alle Europese huishoudens, in de steden en op het platteland, tot internetverbindingen met een downloadsnelheid van ten minste 100 Mbps, op te waarderen tot gigabitsnelheid.

De financiële steun van de EU voor breedbandinfrastructuur

09

De Europese Commissie schatte in 2013 dat er tot 250 miljard euro nodig zou zijn om de breedbandstreefdoelen voor 2020 te verwezenlijken¹¹. Door het hergebruik van bestaande infrastructuur en een doeltreffende uitvoering van de richtlijn betreffende de verlaging van de kosten¹² zouden deze kosten kunnen afnemen¹³.

10

De telecommunicatiesector is de grote particuliere investeerder in breedbandinfrastructuur. Sommige marktsegmenten, zoals plattelandsgebieden, zijn niet aantrekkelijk voor particuliere investeerders. Financiering uit de overheidssector – op nationaal, regionaal of gemeentelijk niveau – is noodzakelijk om een aanvaardbare breedbandverbinding te kunnen bieden in die gebieden. De EU vormt een bijkomende financieringsbron in aanvulling op andere bronnen van overheidsfinanciering (nationaal, regionaal of lokaal) in gebieden waar de markt faalt. In sommige lidstaten kan zij de belangrijkste bron van overheidsfinanciering vormen.

11

Voor de programmeringsperiode 2014-2020 stelt de EU bijna 15 miljard euro, waaronder 5,6 miljard euro aan EIB-leningen, beschikbaar voor de lidstaten om breedband te ondersteunen, een significante stijging ten opzichte van de 3 miljard euro voor de periode 2007-2013. Dit komt overeen met ongeveer 6 % van de totale benodigde investering. Er zijn vijf belangrijke financieringsbronnen (zie tabel 2).

Tabel 2

Samenvatting van de financieringsbronnen van voor de programmeringsperioden 2007-2013 en 2014-2020

Financieringsbron	Soort steun	Bedrag in de programmeringsperiode (miljoen euro)
		2014-2020	2007-2013
Europese structuur- en investeringsfondsen (ESIF):
Europees Fonds voor regionale ontwikkeling (EFRO),	Subsidies	6 019	2 456
Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling (Elfpo)	Subsidies	921	282
Europees Fonds voor strategische investeringen (EFSI)1	Leningen	2 032	-
Financieringsfaciliteit voor Europese verbindingen (CEF)
CEF-schuldinstrument	Leningen	16
Initiatief WIFI4EU	Subsidies	120
Breedbandfonds voor Europese verbindingen (CEBF), waaronder	Belegging in aandelen	240	-
van de Commissie		100
van de EIB en het EFSI		140
Europese Investeringsbank (EIB)	Leningen	5 600
Totaal beschikbaar		14 948	2 738

Bron: Analyse van de ERK op basis van gegevens van de Commissie en de EIB.

12

De Commissie beheert de structuurfondsen (EFRO en Elfpo) samen met de lidstaten. De Commissie biedt ook een garantie ter ondersteuning van door de EIB gefinancierde projecten. De EIB is verantwoordelijk voor het beheer van zijn eigen leningen en het Europees Fonds voor strategische investeringen (EFSI). De Commissie beheert de financieringsfaciliteit voor Europese verbindingen (CEF) en het is de bedoeling dat een gedeelte van de in het kader van het CEF voor breedband beschikbare middelen wordt geïnvesteerd in het Breedbandfonds voor Europese verbindingen (CEBF). Het CEBF zal worden beheerd door een onafhankelijke fondsbeheerder met de opdracht om te handelen in overeenstemming met de door de EIB, de Commissie en de andere financieringspartners overeengekomen opdrachtbeschrijving.

Reikwijdte en aanpak van de controle

13

De controle betrof de doeltreffendheid van de maatregelen die de Commissie, de lidstaten en de EIB hebben genomen om de Europa 2020-breedbanddoelstellingen te bereiken. Dit is bijzonder relevant omdat de 2020-deadline nadert en de Commissie nieuwe doelstellingen voor 2025 heeft meegedeeld. Daartoe onderzochten wij of:

• de lidstaten de Europa 2020-breedbanddoelstellingen waarschijnlijk zullen bereiken en of de Commissie dit monitorde;
• de lidstaten passende strategieën hadden ontwikkeld om deze doelstellingen te bereiken; en
• de lidstaten hun strategieën doeltreffend hadden uitgevoerd – met inbegrip van de gekozen maatregelen en financieringsbronnen (waaronder de EIB) en de gecreëerde juridische, technologische en mededingingscontext.

Wij onderzochten ook de ondersteuning door de Commissie met betrekking tot deze drie onderwerpen.

14

Deze controle had betrekking op alle financieringsbronnen die in tabel 2 zijn opgesomd: EFRO, Elfpo, CEF, EFSI, EIB-leningen en CEBF. De controle was gericht op vijf lidstaten: Ierland, Duitsland, Hongarije, Polen en Italië. De lidstaten vertegenwoordigen ongeveer 40 % van de EU-bevolking en werden geselecteerd met het oog op een redelijk evenwicht wat betreft geografische spreiding en aspecten van breedbanddekking, zoals landelijkheid en abonnementsprijs. De controle bestreek de programmeringsperioden 2007-2013 en 2014-2020.

15

Op EU-niveau had de controle betrekking op alle directoraten-generaal van de Commissie met een significante rol op het gebied van breedband¹⁴, en ook op de EIB in verband met het EFSI en het CEBF. Het controleteam bezocht verschillende relevante belanghebbenden en ngo’s in Brussel en de lidstaten: telecommunicatie-organisaties, consumentenorganisaties en ondernemersorganisaties. De bezoeken in de onderzochte lidstaten werden afgelegd bij ministeries die verantwoordelijk zijn voor het ontwerpen en uitvoeren van de breedbandstrategie, organen die verantwoordelijk zijn voor het beheer van de programma's die worden gefinancierd via de ESI-fondsen, adviesbureaus voor breedband en nationale regelgevende instanties. Wij hadden ook baat bij de input van telecommunicatiedeskundigen met betrekking tot de opmerkingen, conclusies en aanbevelingen in dit verslag.

Opmerkingen

Hoewel de breedbanddekking in de EU verbetert, zullen bepaalde Europa 2020-streefdoelen waarschijnlijk niet worden gehaald

16

Wij evalueerden de vooruitgang die de lidstaten sinds 2010 hebben geboekt ten aanzien van de drie streefdoelen van de digitale agenda (zie de paragrafen 6 en 7). We onderzochten ook of de lidstaten de doelstellingen voor 2025 waarschijnlijk zouden bereiken, en beoordeelden de monitoring door de Commissie en haar ondersteuning van de lidstaten.

Alle lidstaten hebben het streefdoel van basisbreedbanddekking uiterlijk in 2016 behaald

Streefdoel 1: alle Europeanen tegen 2013 van basisbreedband te voorzien

17

Eind 2013 hadden alle lidstaten behalve de drie Baltische landen (Estland, Letland en Litouwen) het streefdoel voor basisbreedbanddekking bereikt. Eind juni 2016 hadden zo goed als alle burgers in de EU toegang tot basisbreedbandnetwerken en 98 % van de huishoudens had toegang tot vaste breedbandverbindingen.

Twee van de vijf onderzochte lidstaten bereiken het streefdoel van 30 Mbps-dekking wellicht tegen 2020, maar plattelandsgebieden blijven problematisch in de meeste lidstaten

Streefdoel 2: ervoor te zorgen dat alle Europeanen tegen 2020 toegang krijgen tot snelle breedband (> 30 Mbps)

18

Met betrekking tot dit streefdoel constateerden wij significante verbeteringen in de meeste lidstaten. In de hele EU nam het aandeel huishoudens met toegang tot snelle breedband toe van 48 % in 2011 tot 80 % in juni 2017. Op dat moment had Malta het streefdoel al bereikt. Er blijven echter belangrijke verschillen bestaan tussen de lidstaten: in Griekenland en Frankrijk was de dekking ongeveer 50 % en in zeven andere lidstaten bleef deze onder 80 % (zie figuur 2).

19

In de vijf gecontroleerde lidstaten was er ook stijgende trend te zien voor de dekking tussen 2011 en 2017 (zie figuur 3). Door middel van een combinatie van particuliere en publieke investeringen hebben Hongarije, Ierland en Italië hun snellebreedbanddekking sinds 2011 aanzienlijk uitgebreid. Daarnaast bestaan er in deze drie lidstaten plannen om de dekking in voorstedelijke en plattelandsgebieden verder uit te breiden.

20

Wat Ierland en Italië betreft is het, gezien de voortgang in het verleden en de huidige plannen, echter onwaarschijnlijk dat 30 Mbps tegen 2020 beschikbaar zal zijn voor alle burgers. Twee lidstaten, Hongarije en Duitsland, zouden de dekking van 100 % van de bevolking met 30 MBPS tegen 2020 nog kunnen halen gezien hun uitrolplannen. In Polen viel eind 2017 13 % van de huishoudens buiten de uitrolplannen voor 2020, voornamelijk in voorstedelijke en plattelandsgebieden (zie paragraaf 57).

21

Achter deze algemene toename van snellebreedbanddekking gaat een significant verschil tussen de dekking in stedelijke en die in plattelandsgebieden schuil. In de hele EU was de dekking in plattelandsgebieden in 2016 47 % van de huishoudens, terwijl het totale gemiddelde 80 % was¹⁵. Slechts in drie relatief kleine of verstedelijkte lidstaten, Malta, Luxemburg en Nederland, was de dekking in de plattelandsgebieden gelijk aan die in de stedelijke gebieden (zie figuur 4). In veel lidstaten ligt de dekking in plattelandsgebieden ver onder de totale dekking en voor 14 lidstaten is de dekking door snelle breedband in plattelandsgebieden minder dan 50 %. Zonder goede breedbanddekking bestaat het risico dat plattelandsgebieden de economische en sociale voordelen mislopen die eruit kunnen voortvloeien(zie paragraaf 1).

22

In Frankrijk was het bijgewerkte nationale breedbandplan van 2013 gericht op een dekking van de hele bevolking met snelheden van 30 Mbps tegen 2022, waarbij er voor 80 % van de bevolking glasvezelverbindingen moeten zijn. In een verslag uit januari 2017 plaatste de Franse rekenkamer echter vraagtekens bij het belang van het gebruik van glasvezel in bepaalde gebieden, omdat de kosten van glasvezel hoog zijn en de uitvoering te veel tijd in beslag neemt. Frankrijk overweegt nu om in bepaalde gebieden gebruik te maken van andere technologieën zoals vaste draadloze 4G-verbindingen.

Hoewel de meeste onderzochte lidstaten het gebruikstreefdoel waarschijnlijk niet tegen 2020 zullen bereiken …

Streefdoel 3: te zorgen dat ten minste 50 % van de Europese huishoudens ultrasnelle breedband gebruikt (> 100 Mbps) tegen 2020

23

Er moet ultrasnelle breedband beschikbaar zijn, willen huishoudens een abonnement kunnen nemen op 100 Mbps-diensten. Het gebruik is echter ook vraaggestuurd en hangt af van meerdere variabelen, zoals leeftijd en opleiding van de bevolking, abonnementsprijs en koopkracht. Streefdoel 3 blijft een grote uitdaging voor alle lidstaten. Hoewel het gebruik sinds 2013 is gestegen, was het in 2017 in 19 lidstaten nog steeds minder dan 20 %, ver onder het streefdoel van 50 %. In de hele EU had medio 2017 slechts 15 % van de Europese huishoudens een abonnement op verbindingen van minimaal 100 Mbps (zie figuur 5). We constateren dat de streefdoelen voor de gigabitmaatschappij voor 2025 (zie paragraaf 8) geen streefdoel voor het gebruik omvatten.

24

In de vijf onderzochte lidstaten liep het gebruik in 2017 uiteen van minder dan 5 % tot bijna 30 %. Voor deze vijf lidstaten zou het tempo waarin het gebruik sinds 2013 is toegenomen, behalve in Hongarije, niet voldoende zijn om het streefdoel van een gebruik van 50 % tegen 2020 te bereiken (zie figuur 6).

… zouden drie van de onderzochte lidstaten, gezien hun huidige plannen, in een goede positie kunnen verkeren om de streefdoelen voor 2025 te bereiken

25

In de mededeling van de Commissie van 2016 over de gigabitmaatschappij worden drie strategische doelstellingen vastgesteld voor 2025. Deze doelstellingen vormen een aanvulling op die in de digitale agenda voor 2020 en betreffen snelheden van 100 Mbps tot 1 Gbps.

26

Zoals hierboven uiteengezet (zie paragraaf 20) is het onwaarschijnlijk dat Ierland en Italië het streefdoel van een volledige dekking met 30 Mbps tegen 2020 zullen verwezenlijken. Als hun huidige plannen echter worden uitgevoerd zoals beoogd, zullen Ierland en Italië, samen met Hongarije, in een betere positie verkeren om de streefdoelen voor 2025 te bereiken. In deze lidstaten is het met de technologieën die worden gebruikt om de dekking uit te breiden, voornamelijk coaxkabel en glasvezel, mogelijk om snelheden van meer dan 100 Mbps te bereiken, die in sommige gevallen geüpgraded kunnen worden tot 1 Gbps. De twee andere lidstaten zullen hun plannen moeten aanpassen om de streefdoelen voor 2025 erin tot uitdrukking te brengen.

De ondersteuning door de Commissie werd positief beoordeeld door de lidstaten, maar de directoraten-generaal coördineren de monitoring onderling niet

27

Wij onderzochten of de Commissie de lidstaten richtsnoeren over breedband had verstrekt en of zij de lidstaten had ondersteund bij de praktische uitvoering van hun plannen. Wij beoordeelden of de Commissie de lidstaten had ondersteund bij het monitoren van hun prestaties, met inbegrip van de vraag of de Commissie de lidstaten had aangemoedigd om tekortkomingen met betrekking tot de verwezenlijking van de breedbanddoelstellingen aan te pakken.

De richtsnoeren en ondersteuning van de Commissie hadden betrekking op meerdere onderwerpen en werden voortdurend verder uitgebreid om de uitvoering te verbeteren

28

De Commissie verstrekte een hele reeks richtsnoeren over een aantal verschillende onderwerpen. Dit omvatte mededelingen (zoals de EU-richtsnoeren voor de toepassing van de staatssteunregels in het kader van de snelle uitrol van breedbandnetwerken¹⁶), gidsen met uitleg op verschillende terreinen die door derden zijn opgesteld voor de Commissie (zoals de “Gids voor investeringen in snelle breedband”¹⁷ en “The broadband State aid rules explained, An eGuide for Decision Makers”¹⁸) en de verspreiding van goede praktijken. Tekstvak 4 bevat een voorbeeld van nuttige richtsnoeren die zijn verstrekt door de Commissie.

29

Naast schriftelijke richtsnoeren bood de Commissie de lidstaten ook praktische technische ondersteuning (bijv. via het Jaspers-initiatief²⁰), deskundigheid en begeleiding in verschillende situaties (bijv. de naleving van de ex-antevoorwaarden, met inbegrip van het in kaart brengen van breedband, zoals hierboven bedoeld²¹, en de uitvoering van operationele programma’s). De Commissie heeft ook het netwerk van adviesbureaus voor breedband opgezet (zie tekstvak 5).

30

De vijf onderzochte lidstaten meldden ons dat zij de formele en informele ondersteuning door de Commissie als positief beoordeelden.

De Commissie monitorde regelmatig, maar op een wijze die onvoldoende gecoördineerd was

31

De Commissie monitort de stand van zaken met betrekking tot breedband in de lidstaten regelmatig en aggregeert de informatie op EU-niveau. Er is echter geen sprake van gemeenschappelijke monitoring bij de verschillende directoraten-generaal van de Commissie ter ondersteuning van de verwezenlijking van de Europa 2020-streefdoelen voor breedband.

32

Personeelsleden van DG CONNECT bezoeken de lidstaten jaarlijks en stellen marktverslagen en verslagen over de stand van zaken met betrekking tot regelgeving op, zoals de index van de digitale economie en maatschappij (Digital Economy and Society Index, DESI)) en het verslag over de digitale voortgang in Europa (European Digital Progress Report, EDPR). Door middel van deze documenten kunnen de lidstaten hun prestaties in de tijd en ten opzichte van andere lidstaten vergelijken. Hoewel de Commissie de relevante gegevens verzamelt en in het EDPR rapporteert en dat ook in de voorgangers daarvan deed, omvatten de indicatoren inzake connectiviteit in de DESI niet streefdoel 3 (50 % van de huishoudens heeft een abonnement op internetverbindingen van meer dan 100 Mbps).

33

De monitoring door DG REGIO is gebaseerd op de indicatoren die voor elk operationeel programma zijn vastgesteld en vindt plaats door middel van de toezichtcomités, waarin de Commissie een adviserende rol speelt, en de jaarlijkse uitvoeringsverslagen. Met de gemeenschappelijke outputindicator die de Commissie heeft vastgesteld voor EFRO-uitgaven kan de vooruitgang ten aanzien van de verwezenlijking van alle drie de streefdoelen van de digitale agenda voor 2020 niet worden gemeten, aangezien deze is omschreven als “Extra huishoudens die toegang hebben tot breedband met snelheid van minstens 30 Mbps” en er geen onderverdeling wordt gemaakt in snelle breedband (meer dan 30 Mbps) en ultrasnelle breedband (meer dan 100 Mbps). Dit is ook het geval voor het Elfpo, waarbij DG AGRI de outputindicator heeft gedefinieerd als “Bevolking die voordeel haalt uit verbeterde diensten/infrastructuur (IT of andere)”. Bij de gemeenschappelijke indicatoren voor het EFRO en die voor het Elfpo wordt geen onderscheid gemaakt tussen snelle breedband en ultrasnelle breedband.

34

Uit ons onderzoek van de geselecteerde lidstaten bleek dat er sprake was van vertragingen met negatieve gevolgen voor de verwezenlijking van de Europa 2020-streefdoelen. In Ierland kampt de uitvoering van het nationale breedbandplan sinds 2015 met vertragingen. In Duitsland hebben de onderhandelingen over het virtuele ontbundelde lokale toegangsproduct (virtual unbundled local access product, VULA) (zie paragraaf 48) veel tijd gekost en zijn er mogelijk nadelige gevolgen voor de mededinging. Ten slotte kwam bij de monitoring van de operationele programma's in Polen niet aan het licht dat de backbone-infrastructuur onderbenut werd (zie de paragrafen 76-78). Ten tijde van de controle was geen van deze drie tekortkomingen expliciet vastgesteld in het kader van de monitoring door de Commissie en hadden de desbetreffende autoriteiten van de lidstaten geen corrigerende maatregelen genomen.

Alle lidstaten hebben breedbandstrategieën ontwikkeld, maar de door ons onderzochte strategieën vertoonden tekortkomingen

35

Wij onderzochten of de lidstaten strategieën hadden ontworpen en doelstellingen hadden vastgesteld op basis van de Europa 2020-breedbanddoelstellingen en of deze compleet waren wat betreft het bepalen van de beschikbare middelen, de financieringsbronnen en de verantwoordelijkheden in verband met de uitvoering ervan. We onderzochten ook of de lidstaten een analyse hadden verstrekt ter onderbouwing van de keuze voor een bepaalde technologie (glasvezel, koperen telefoonlijn, coaxkabel, antenne, satelliet) voor de verschillende onderdelen van het breedbandtoegangsnetwerk (zie paragraaf 3).

Alle lidstaten ontwikkelden een strategie, maar te laat en de streefdoelen erin sloten niet altijd aan op die in de Europa 2020-strategie

Timing van de strategieën

36

In het kader van het EU-vlaggenschipinitiatief “Digitale agenda voor Europa” (zie paragraaf 6) waren de lidstaten verplicht om “tegen 2012 nationale breedbandplannen te ontwikkelen en ten uitvoer te leggen die voldoen aan de in de Europa 2020-strategie vastgestelde streefcijfers op het gebied van dekking, snelheid en gebruik”.

37

Wij hebben geconstateerd dat alle onderzochte lidstaten een breedbandstrategie hebben ontwikkeld maar dat alleen Ierland zijn strategie voor het verstrijken van de termijn eind 2012 had uitgebracht (zie tabel 3). De andere vier lidstaten publiceerden hun strategieën in 2014 en 2015. Ierland stelde zijn strategie eind 2015 bij vanwege geconstateerd marktfalen. Doordat de strategieën te laat werden vastgesteld door de lidstaten, nam de tijd die beschikbaar was voor de uitvoering af van acht jaar tot vijf of zes jaar, waardoor het voor deze lidstaten wellicht moeilijker wordt de streefdoelen op het gebied van een grotere breedbanddekking tegen 2020 te behalen.

Tabel 3

Publicatiedata van de strategieën

Lidstaat	Publicatiedatum van de strategie
Ierland	Augustus 2012: nationaal breedbandplan. Vervolgens herzien in december 2015
Polen	Januari 2014: nationaal breedbandplan
Duitsland	Augustus 2014: de digitale agenda 2014-2017
Hongarije	December 2014: de nationale infocommunicatiestrategie
Italië	Maart 2015: nationale strategie voor ultrasnelle breedband

Consistentie met de Europa 2020-doelstellingen

38

Wij onderzochten of de lidstaten hun doelstellingen vaststelden op basis van de Europa 2020-breedbanddoelstellingen. We constateerden, zoals weergegeven in tabel 4, dat alle onderzochte lidstaten zowel streefdoel 1 als 2, voor respectievelijk basis- en snellebreedbanddekking, in hun strategie hadden opgenomen. In vier van de vijf onderzochte lidstaten was streefdoel 1 al bereikt op het moment dat de strategie werd gepubliceerd. In een aantal gevallen waren de vastgestelde streefdoelen ambitieuzer dan de Europa 2020-streefdoelen:

• in Duitsland is streefdoel 2 niet een dekking met 30 Mbps tegen 2020 maar een dekking van 100 % van de bevolking met snelheden van 50 Mbps uiterlijk in 2018; en
• in Hongarije is de doelstelling in verband met streefdoel 2 toegang tot een internetverbinding van ten minste 30 Mbps voor elk huishouden tegen 2018 in plaats van 2020.

Tabel 4

De breedbandstreefdoelen van de onderzochte lidstaten ten opzichte van de Europa 2020-streefdoelen

Streefdoelen	Duitsland	Hongarije	Ierland	Italië	Polen
Streefdoel 1: Basisbreedband voor de hele bevolking tegen 2013	✓✓	✓	✓	✓	✓
Streefdoel 2: 30 Mbps-dekking voor de hele bevolking tegen 2020	✓✓	✓✓	✓	✓	✓
Streefdoel 3: Meer dan 50 % van de huishoudens neemt een abonnement op internetverbindingen met een snelheid van 100 Mbps tegen 2020	✘	~	✘	~	~

Legenda: ✓ : hetzelfde streefdoel; ✓✓ : ambitieuzer streefdoel; ~ streefdoel met betrekking tot de dekking maar niet met betrekking tot het gebruik; ✘ geen streefdoel

39

De strategieën van sommige lidstaten bevatten gedetailleerder streefdoelen dan de Europa 2020-streefdoelen op hoog niveau. In Hongarije werden in de strategie aanvullende streefdoelen voor de minimale download- en uploadsnelheid vastgesteld van respectievelijk 7,5 en 1,7 Mbps. In Ierland werd in het strategiedocument een downloadsnelheid van ten minste 30 Mbps vastgelegd en werden aanvullende streefdoelen opgenomen, bijvoorbeeld met betrekking tot de minimale uploadsnelheid en de beschikbaarheid van diensten.

40

Geen van de onderzochte lidstaten nam in zijn strategie een nationaal streefdoel op met betrekking tot streefdoel 3, het gebruik door 50 % van de huishoudens van ultrasnelle breedband van ten minste 100 Mbps. Hongarije, Polen en Italië namen streefdoelen op voor de dekking van huishoudens met 100 Mbps. (Dekking is een noodzakelijke voorwaarde voor de verwezenlijking van het gebruikstreefdoel, maar dit is niet voldoende.) In Italië is het streefdoel om ten minste 100 Mbps te bieden aan 85 % van de bevolking en in alle openbare gebouwen almede alle industriegebieden, logistieke knooppunten en gebieden van groot economisch belang. Hoewel de Italiaanse strategie geen streefdoel op het gebied van gebruik omvat, bevat het bijhorende investeringsplan, waarin uiteen wordt gezet hoe de strategie zou moeten worden uitgevoerd, dat wel. In Hongarije en Polen is het streefdoel dat 50 % van de huishoudens uiterlijk in 2020 toegang heeft tot diensten met snelheden van ten minste 100 Mbps.

De strategieën die de onderzochte lidstaten indienden bij de Commissie waren niet altijd compleet

41

Voor de programmeringsperiode 2014-2020 heeft de Commissie ex-antevoorwaarden ontwikkeld om te waarborgen dat de noodzakelijke voorwaarden voor een doeltreffend en doelmatig gebruik van de Europese structuur- en investeringsfondsen aanwezig zijn. Een van de financieringsvoorwaarden was dat de lidstaten moesten bepalen of aan de relevante ex-antevoorwaarden was voldaan en dit documenteren in hun partnerschapsovereenkomsten²² of operationele programma’s (OP’s) (of dat zij plannen moesten hebben om dit uiterlijk eind 2016 te doen).²³

42

De ex-antevoorwaarde met betrekking tot breedbandinfrastructuur gold voor de lidstaten die EFRO-cofinanciering wilden en hield in dat zij een nationaal of regionaal breedbandplan moesten hebben met de volgende elementen:

• een plan voor infrastructuurinvesteringen, dat gebaseerd is op een economische analyse en waarin rekening wordt gehouden met de bestaande publieke en particuliere infrastructuur en de geplande investeringen;
• duurzame investeringsmodellen die concurrentiebevorderend zijn en toegang geven tot open, betaalbare, hoogwaardige en toekomstbestendige infrastructuur en diensten overeenkomstig de regels inzake mededinging en staatssteun; en
• maatregelen om particuliere investeringen te stimuleren.²⁴

43

De vijf onderzochte lidstaten merkten de ex-antevoorwaarde inzake breedband allemaal aan als vervuld. In het kader van haar onderzoek van de partnerschapsovereenkomsten en OP’s beoordeelde de Commissie de voorwaarde ook als vervuld voor deze lidstaten. Wij troffen echter tekortkomingen aan in de plannen van de lidstaten voor infrastructuurinvesteringen. Ten eerste, zoals hierboven uiteengezet in paragraaf 40, had geen van de onderzochte lidstaten een streefdoel met betrekking tot het gebruik van 100 Mbps, het derde streefdoel inzake breedband in de Europa 2020-strategie, opgenomen in zijn strategie. Ten tweede waren de breedbandplannen van Duitsland niet compleet.

44

In Duitsland was een belangrijk element in de breedbandstrategie het proces van het in kaart brengen van breedband, dat in 2010 van start was gegaan. Zonder gegevens van goede kwaliteit als resultaat van dit proces, en de daaropvolgende vaststelling van de gebieden waarin de particuliere sector waarschijnlijk zal investeren en waar meer overheidsoptreden noodzakelijk is, kunnen de autoriteiten geen alomvattend “plan voor infrastructuurinvesteringen” ontwikkelen zoals is voorgeschreven in het kader van de ex-antevoorwaarden. De kwaliteit van de gegevens als resultaat van het in kaart brengen van breedband is sinds de start ervan in 2010 aanzienlijk verbeterd, maar is niet altijd bevredigend, aangezien grotere breedbandexploitanten de kaart minder snel bijwerken dan zij het netwerk uitrollen.

Niet alle onderzochte lidstaten hebben de uitdagingen aangepakt die verband houden met hun infrastructuur van vroeger

45

Elk van de onderzochte lidstaten werkt in zijn eigen technologische, juridische en mededingingscontext; dit is van invloed op de wijze waarop elke lidstaat probeert te voldoen aan de Europa 2020-streefdoelen. In Polen en Hongarije is de koperen infrastructuur voor telefoniesystemen van vroeger relatief minder ontwikkeld. Als de overheidsinstanties het model voor het financieren van tekorten toepasten bij openbare aanbestedingen voor breedbandinfrastructuur (zie tekstvak 6), was het resultaat gewoonlijk het gebruik van kabel- en glasvezeloplossingen.

46

In Duitsland, Italië en Ierland is een goed ontwikkelde koperen infrastructuur van vroeger aanwezig. In Duitsland en Italië bestond,wanneer het model voor het financieren van tekorten werd toegepast bij openbare aanbestedingen voor breedbandinfrastructuur, de neiging om de koperen infrastructuur van de gevestigde aanbieder (de nationale historische telecommunicatie-exploitant) te gebruiken. In Ierland wordt het model voor het financieren van tekorten toegepast bij openbare aanbestedingen in verband met het nationale breedbandplan, maar de aanbestedingsprocedure is zo opgezet dat het gebruik van koperen kabels niet wordt gestimuleerd vanwege de vereisten met betrekking tot snelheid. In Italië besloten de autoriteiten in 2016 het model van rechtstreekse investeringen toe te passen bij openbare aanbestedingen voor de uitrol van breedband via een netwerk met open toegang op wholesaleniveau. Dit heeft geleid tot een toename van de toepassing van glasvezeloplossingen en toegang tot de infrastructuur en diensten tegen betaalbare prijzen.

47

In Duitsland maakt de gevestigde aanbieder uitgebreid gebruik van de technologie van vectoring om zijn breedbanddekking te verbeteren. Dit is een technologie die een hogere snelheid via koperen kabels mogelijk maakt. Met vectoring kunnen momenteel snelheden van 60 tot 100 Mbps worden bereikt. In de toekomst kan de downloadsnelheid misschien toenemen tot meer dan 100 Mbps.

48

Het voordeel van vectoring is dat het goedkoper is dan het aanleggen van nieuwe infrastructuur. Vectoring kent echter ook zijn beperkingen. Ten eerste gelden de genoemde snelheden voor een beperkt aantal gebruikers; hoe meer gebruikers verbonden zijn, hoe lager de snelheid is. Ten tweede is vectoring een kortetermijnoplossing: het is niet toekomstbestendig zoals glasvezel en coaxkabel dat zijn. Hoewel het goed genoeg kan zijn om te voldoen aan de Europa 2020-streefdoelen, is het onwaarschijnlijk dat vectoring voldoende zal zijn voor de doelstellingen van de gigabitmaatschappij voor 2025, wanneer snelheden van 1 Gbps vereist zullen zijn (zie paragraaf 8). Ten derde is voor vectoring vereist dat slechts één aanbieder fysiek toegang heeft tot de “last mile” (zie figuur 1), wat de mededinging zou kunnen beperken. Om deze kwestie aan te pakken kondigde Duitsland in september 2016, na uitgebreide discussies met de Commissie, aan dat het van plan was een virtueel ontbundeld lokaal toegangsproduct (VULA) te gaan gebruiken in het kader van de uitrol van met overheidsmiddelen gefinancierde breedbandinfrastructuur (zie tekstvak 7).

Verschillende factoren beperkten de voortgang die de lidstaten boekten bij het verwezenlijken van de breedbandstreefdoelen

49

Wij onderzochten de uitvoering van de breedbandplannen in de lidstaten om vast te stellen welke factoren de vooruitgang van de lidstaten beperken bij het verwezenlijken van de breedbandstreefdoelen. We richtten ons op de financiering in plattelandsgebieden, de gecreëerde juridische en mededingingscontext, en de coördinatie tussen verschillende programmeringsperioden en financieringsbronnen.

In sommige lidstaten is de financiering in voorstedelijke en plattelandsgebieden niet naar behoren aangepakt

50

We hebben beoordeeld of de lidstaten en de EIB de behoefte aan breedband in verschillende gebieden (stedelijke, voorstedelijke en plattelandsgebieden²⁶) hebben geanalyseerd. We gingen ook na of zij de desbetreffende financieringsbronnen hebben vastgesteld en toegewezen voor ieder gebied afhankelijk van de kenmerken ervan, en daarbij voor complementariteit hebben gezorgd en overlappingen hebben voorkomen.

51

Zoals vermeld in paragraaf 9 werd het voor het behalen van de 2020-breedbandstreefdoelen benodigde bedrag in 2013 geschat op maximaal 250 miljard euro. De EIB schatte ook dat de helft van de kosten moet worden gemaakt in plattelandsgebieden, waar 20 % van de bevolking leeft.

De onderzochte lidstaten

52

Particuliere exploitanten doen het grootste deel van de investeringen voor breedband. Over de rest van de financiering – het “financieringstekort” – wordt op nationaal niveau besloten. Vier van de onderzochte lidstaten (Hongarije, Ierland, Italië en Polen) hebben de hoogte van het financieringstekort vastgesteld. Hoewel alle onderzochte lidstaten EU-middelen hebben gebruikt, is – behalve in Polen en Hongarije – de meeste overheidssteun voor breedband afkomstig uit de nationale begroting²⁷. Drie van de vijf onderzochte lidstaten hadden bepaald in welke gebieden de breedbandsnelheid onvoldoende was en reserveerden hiervoor ESIF- en overheidsfinanciering.

53

Wij constateerden dat van de lidstaten die het financieringstekort hadden bepaald, alleen Hongarije en Italië voldoende middelen hadden toegewezen om snellebreedbanddekking voor alle huishoudens te realiseren. De Hongaarse autoriteiten hadden breedband in 2014-2015 in kaart gebracht en hadden vastgesteld dat 883 000 locaties moesten worden gedekt. Particuliere exploitanten zegden toe 384 000 locaties te dekken, waardoor er overheidsoptreden nodig was voor iets minder dan 500 000 locaties. De autoriteiten stelden meerdere oproepen tot het indienen van voorstellen op en wezen 164 miljoen euro uit het EFRO en 29 miljoen euro uit de nationale begroting toe om de exploitanten te subsidiëren via het model voor het financieren van tekorten met een totale subsidie van 193 miljoen euro voor de totale investering, inclusief particuliere financiering ter hoogte van 240 miljoen euro.

54

De Italiaanse autoriteiten brachten breedband in 2016 en 2017 in kaart en reserveerden 3 miljard euro voor de financiering van breedband in alle commercieel niet rendabele gebieden. De autoriteiten besloten het model van rechtstreekse investeringen toe te passen (zie tekstvak 6) voor de ontwikkeling van een netwerk met open toegang op wholesaleniveau. Ten tijde van de controle was de toewijzing van de overheidsmiddelen nog niet afgerond, maar werd deze geschat op 1,4 miljard euro uit het EFRO en Elfpo (inclusief de nationale cofinanciering) en 1,6 miljard euro uit andere nationale bronnen.

55

In Ierland werd in het kader van het proces van het in kaart brengen van breedband, dat in 2013 van start was gegaan, het interventiegebied vastgesteld waarop het nationale breedbandplan betrekking zou hebben, oorspronkelijk 757 000 locaties. In april 2017 was breedband definitief in kaart gebracht en was overheidsoptreden voorzien voor 540 000 locaties, aangezien de gevestigde aanbieder had besloten om 300 000 locaties te dekken en er extra locaties werden toegevoegd. Het bedrag dat de Ierse regering had toegewezen voor de uitrol van breedband was 275 miljoen euro voor de periode 2016-2021, waaronder 75 miljoen euro uit het EFRO. Hoewel het aanbestedingsproces nog niet was afgerond op het moment van de controle, is het zeer onwaarschijnlijk dat dit voldoende is om het financieringstekort te dekken. Bovendien besloten twee van de drie overgebleven inschrijvers tussen september 2017 en januari 2018 om zich terug te trekken uit het proces. Met nog maar één inschrijver in het aanbestedingsproces was het in maart 2018 nog onduidelijk wat de gevolgen waren voor de kosten van en het tijdschema voor de uitrol van breedband.

56

In Duitsland bepaalden de autoriteiten niet wat de totale kosten waren van het voorzien van alle huishoudens van internet met een snelheid van meer dan 30 Mbps en werd het investeringstekort dus niet centraal aangepakt²⁸. De Duitse overheid reserveerde via het federale breedbandprogramma meer dan 4 miljard euro voor de periode 2014-2017 om breedbandprojecten van gemeenten te financieren. De 16 “Länder” (deelstaten) en de federale investeringsbank²⁹ hebben hun eigen financieringsprogramma’s³⁰. Daarnaast bedragen de EU-middelen voor breedband 362 miljoen euro: 225 miljoen euro uit het Elfpo en 137 miljoen euro uit het EFRO. Tot slot heeft de EIB sinds 2014 2,2 miljard euro toegekend via zes leningen. Omdat de Duitse autoriteiten geen analyse van het financieringstekort hebben gemaakt, is het echter niet duidelijk of dit niveau aan overheidssteun voldoende zal zijn om een 100 %-dekking met 30 Mbps te realiseren.

57

In Polen werd in het nationale breedbandplan dat in januari 2014 werd gepubliceerd, geschat dat 5,7 miljoen huishoudens nog toegang moesten krijgen tot snelle breedband en dat dit in totaal 4,3 miljard euro zou kosten. Particuliere exploitanten zouden 3,1 miljoen huishoudens in commercieel rendabele gebieden dekken, waarbij hun kosten 2 tot 3 miljard euro zouden bedragen. De EFRO-middelen die beschikbaar werden gesteld voor het OP Digitaal Polen, werden in het nationale breedbandplan geschat op een bedrag tussen de 1,3 en 2,2 miljard euro. Ten tijde van de controle waren twee van de in het nationale breedbandplan genoemde nationale financieringsinstrumenten³¹ echter niet beschikbaar en waren er geen nieuwe mogelijke financieringsbronnen voor de ontwikkeling van breedband geïdentificeerd. Tot januari 2018 waren er drie oproepen tot het indienen van voorstellen gedaan in het kader van het OP Digitaal Polen en was er een financieel instrument ingevoerd. We stelden vast dat er naar schatting 1,3 miljoen huishoudens – met inbgerip van de moeilijkst aan te sluiten – wellicht ook geen breedbandverbinding krijgen als er geen aanvullende financieringsbronnen worden gevonden, gezien het feit dat het grootste deel van de EFRO-middelen al is vastgelegd.

EIB-financiering

58

In de EIB-strategie voor de operationele plannen voor 2014-2016 en 2017-2019 wordt rekening gehouden met de drie breedbandstreefdoelen van de digitale agenda voor Europa. Voor de financiering van breedbandinfrastructuur kan de EIB een reeks leningen en financiële instrumenten gebruiken, afhankelijk van de omvang en het risiconiveau van het project. Het Europees Fonds voor strategische investeringen (EFSI) is bedoeld voor de financiering van risicovollere projecten van middelgrote tot grote omvang (respectievelijk 15-50 miljoen euro en meer dan 50 miljoen euro). Het Breedbandfonds voor Europese verbindingen (CEBF), dat eind december 2017 niet operationeel was, is hoofdzakelijk bedoeld om kleinere projecten financiering van maximaal 30 miljoen euro te verstrekken.

59

Van 2015 tot en met 2017 heeft de EIB 2,0 miljard euro uit het EFSI verstrekt ter financiering van projecten in verband met breedband. Wij onderzochten een project dat via het EFSI werd gefinancierd en goed is voor ongeveer een kwart van dit bedrag – de EFSI-lening bedroeg 500 miljoen euro bij totale projectkosten van 1,8 miljard euro. Het project had tot doel de breedbanddekking uit te breiden door het gebruik van glasvezel.

60

We stelden drie belangrijke tekortkomingen vast in verband met dit project. Ten eerste was dit project niet gericht op gebieden waar de dekking minder was, maar werd de dekking door snelle breedband vooral verbeterd in gebieden waar dat al commercieel rendabel was, zoals steden. Ten tweede troffen wij geen bewijs aan dat het EFSI het beste financieringsinstrument was. Dit project had, vanwege de omvang ervan en vanwege de gebieden waarin breedband werd uitgerold, gefinancierd kunnen worden met een EIB-lening. Ten derde had het project, met betrekking tot bepaalde gebieden, al bijna 400 miljoen euro aan subsidies uit het EFRO ontvangen, waardoor het risico voor de EIB afnam.

61

De geplande omvang van het CEBF is ongeveer 500 miljoen euro: 100 miljoen euro die de Commissie via het CEF verstrekt³², 140 miljoen euro van de EIB (eigen middelen en EFSI), 150 miljoen euro van andere internationale financiële instellingen en nationale stimuleringsbanken³³, en een streefdoel van minimaal 100 miljoen euro van particuliere investeerders. Ten tijde van de controle was het de bedoeling dat het CEBF begin 2018 operationeel zou zijn. Het is de bedoeling dat het CEBF kleinere breedbandprojecten met een hoger risico in gebieden waar de dekking minder is, financiert in de vorm van eigen vermogen of quasi-eigen vermogen. Kleinere projecten kunnen worden samengevoegd totdat een kritieke omvang is bereikt en de projecten in aanmerking komen voor CEBF-steun.

62

Het is de bedoeling dat het CEBF tussen 2017 en 2021 investeert in zo’n zeven tot twaalf breedbandprojecten per jaar in twintig verschillende landen. Het fonds zou de uitrol van breedband naar 3 tot 6 miljoen extra huishoudens moeten ondersteunen. Het CEBF is bedoeld als aanvulling op de andere financieringsinstrumenten van het EIB die gericht zijn op kleinere projecten. Vanwege de beoogde omvang van het CEBF van ongeveer 500 miljoen euro kan het slechts een beperkte bijdrage leveren aan de investeringen die nodig zijn in de gebieden met een lage breedbanddekking.

De juridische en mededingingscontext zorgde in sommige lidstaten voor problemen

63

Wij onderzochten of de lidstaten hadden gezorgd voor een passend wet- en regelgevingskader dat, overeenkomstig de betreffende EU-wetgeving, concurrentie bij breedbanddiensten stimuleert. Wij analyseerden dus elke onderzochte lidstaat aan de hand van de volgende maatstaven:

• de aanbeveling van de Commissie over gereglementeerde toegang tot toegangsnetwerken van de nieuwe generatie³⁴;
• de richtlijn over de universele dienst en gebruikersrechten met betrekking tot elektronische communicatienetwerken en -diensten³⁵; en
• de aanbeveling van de Commissie over consistente verplichtingen tot non-discriminatie en kostenmethodologieën om de concurrentie te bevorderen en investeringen in breedband aantrekkelijker te maken³⁶.

64

We stelden vast dat de juridische en mededingingscontext voor breedband in Hongarije, Italië en Polen adequaat was. In Ierland en Duitsland troffen wij tekortkomingen aan met gevolgen voor de mededinging.

65

In Ierland documenteerde ComReg, de nationale regelgevende instantie (NRI), in 2015 en 2016 meerdere klachten van exploitanten die betrekking hadden op netwerktoegang en de prijs daarvan, in verband met zaken vanaf 2010. De analyse van de klachten nam veel tijd in beslag en leidde in een aantal gevallen tot gerechtelijke procedures (waarvan de uitkomst nog niet bekend pas op het moment van de controle), omdat de gevestigde aanbieder het besluit niet naleefde of de corrigerende maatregel niet uitvoerde. Het vermogen van Ierland om reguleringsbesluiten en corrigerende maatregelen af te dwingen was dus beperkt. We merken op dat ComReg probeert zijn bevoegdheden uit te breiden.

66

In Duitsland constateerden wij drie gebreken met gevolgen voor de mededingingscontext:

• Hoewel er al meer dan vier jaar een wettelijke verplichting bestaat om het gemakkelijk te maken om van exploitant te veranderen, blijft het, zoals blijkt uit het aantal klachten dat de NRI ontvangt, voor klanten lastig om van breedbandprovider te veranderen, aangezien dit lang duurt en vaak tot onderbreking van de dienstverlening leidt.
• Uit een onafhankelijke test, uitgevoerd in 2015 en 2016, bleek dat bij slechts 12 % van de gebruikers de in hun contract vermelde maximale transmissiesnelheid werd bereikt³⁷.
• Alternatieve exploitanten hebben geklaagd over het soort diensten dat zij kunnen aanbieden bij gebruikmaking van VULA en over de methode waarmee de technologie van vectoring wordt gereguleerd (zie de paragrafen 47 en 48). Als gevolg daarvan hebben sommige exploitanten besloten om hun eigen glasvezelnetwerk aan te leggen.

Staatssteun voor breedbandinvesteringen

67

Overheidsinvesteringen in breedband door de lidstaten zijn, net zoals andere vormen van investeringen, onderworpen aan de staatssteunregels, die bedoeld zijn om verstoring van de mededinging als gevolg van overheidssteun te beperken³⁸. De richtsnoeren inzake staatssteun voor breedband werden in 2009 vastgesteld en in januari 2013 herzien. Zij geven aan welke ruimte er is voor overheidsoptreden met betrekking tot breedband met snelheden van 30 Mbps door verschillende gebieden als zwart, grijs of wit aan te merken, afhankelijk van de mate waarin er sprake is van mededinging bij het bieden van dekking³⁹. De witte gebieden komen in beginsel in aanmerking voor staatssteun. In de grijze gebieden moet de Commissie een gedetailleerdere analyse verrichten om na te gaan of overheidsoptreden noodzakelijk is. In zwarte gebieden worden breedbanddiensten onder concurrerende voorwaarden aangeboden en is staatssteun alleen onder bepaalde voorwaarden toegestaan, waaronder de kwestie of er een “sprongsgewijze verandering” in de dienstverlening wordt bewerkstelligd.

68

Het standpunt van de Commissie is dat hoewel deze richtsnoeren verwijzen naar de digitale agenda, waarin specifiek 30 Mbps wordt genoemd, zij ook relevant zijn voor de streefdoelen van 100 Mbps en de gigabitmaatschappij. Sommige lidstaten interpreteren de richtsnoeren inzake staatssteun echter anders: zij zijn van mening dat overheidsfinanciering verboden is wanneer de snelheid door het optreden in zwarte en grijze gebieden toeneemt tot boven de 30 Mbps. Door dit verschil in interpretatie hebben lidstaten ervoor gekozen om geen overheidsinvesteringen te gebruiken ter ondersteuning van exploitanten in zwarte en grijze gebieden.

Verdringing van overheidsinvesteringen

69

Exploitanten zijn momenteel juridisch niet verplicht de uitrolplannen die zij tijdens het in kaart brengen van breedband hadden gemaakt, uit te voeren. Een exploitant kan besluiten geen breedband uit te rollen in een gebied waarin hij voorheen van plan was te investeren. Omgekeerd kan een exploitant ook besluiten om breedband uit te rollen in een gebied waarin hij voorheen niet van plan was te investeren, waardoor de overheidsinvesteringen kunnen worden verdrongen (zie tekstvak 8). In beide gevallen leidt dit tot vertragingen in de breedbanddekking van gebieden waar de markt faalt.

Sommige lidstaten verbeterden het proces voor de coördinatie van breedbandinvesteringen maar in één onderzochte lidstaat stelden we een gebrek aan coördinatie tussen programmeringsperioden vast

70

Wij controleerden of de lidstaten de breedbandprojecten op het juiste niveau beheerden en coördineerden, en of zij zorgden voor schaalvoordelen en de passende technische en administratieve capaciteit. We gingen ook na of de lidstaten hun maatregelen in de verschillende programmeringsperioden op elkaar afstemden om zo goed mogelijk bij te dragen tot hun strategie.

Coördinatie van het proces van breedbandinvesteringen

71

Wij constateerden dat een passend niveau van coördinatie in drie van de onderzochte lidstaten, Ierland, Italië en Hongarije, de uitrol van breedband ondersteunde en zorgde voor schaalvoordelen. Zo houdt het Ministerie van Communicatie, Klimaatactie en Milieu in Ierland toezicht op de uitvoering van het nationale breedbandplan. Dit ministerie zorgt dat de breedbandstrategie wordt uitgevoerd met overheidssubsidies (EFRO en nationale begroting) en het beheert het bijbehorende aanbestedingsproces op nationaal niveau.

72

In Italië vond er in de eerste jaren van de programmeringsperiode 2007-2013 geen coördinatie plaats tussen de financieringsbronnen voor breedband in het kader van het EFRO, het Elfpo en nationale fondsen. In de programmeringsperiode 2014-2020 valt de uitvoering van het nationale breedbandplan onder de verantwoordelijkheid van één enkele entiteit, Infratel, een onderneming die geheel in handen is van het Ministerie voor Economische Ontwikkeling. Infratel is verantwoordelijk voor de uitvoering en monitoring van het nationale breedbandplan en dit omvat het beheer van het aanbestedingsproces. Infratel coördineert ook de financiering uit nationale en regionale bronnen, alsmede uit het EFRO en het Elfpo. De verschillende bronnen van financiële steun dragen dus op gecoördineerd wijze bij tot het bereiken van de breedbandstreefdoelen.

73

In Hongarije bracht de regering haar nationale breedbandplan in 2014 uit (de nationale infocommunicatiestrategie) en het programma voor supersnel internet (SZIP) werd in 2015 opgestart om te zorgen voor de uitrol van snelle breedband. Voor de uitrol van de breedbandinfrastructuur worden de EFRO- en nationale financiering voor de programmeringsperiode 2014-2020 centraal beheerd.

74

We stelden vast dat de coördinatie van financieringsbronnen in Polen was verbeterd. In de programmeringsperiode 2007-2013 werd het EFRO gebruikt samen met nationale financiering. Hoewel de nationale en regionale OP’s duidelijk waren afgebakend, waren er vertragingen bij het aanmelden van de steunregeling voor backbone-infrastructuur in elk regionaal OP, waardoor de uitvoering van de “last mile” weer vertraging op liep. In 2014-2020 troffen we geen problemen met overlappingen aan, aangezien de steun loopt via één enkel EFRO-OP.

75

In Duitsland stelden we vast dat het gebruik van de verschillende financieringsbronnen niet voldoende wordt gecoördineerd. De verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de uitrol van breedband ligt op regionaal (Länder) en gemeentelijk niveau, terwijl de financiële steun verstrekt wordt op nationaal en regionaal niveau, wat leidt tot een versnipperde breedbandinfrastructuur. Naast de EU-middelen die beschikbaar worden gesteld via twee Elfpo-programma’s en acht EFRO-programma's, en de federale financiering in het kader van het nationale plan Digitale agenda 2014-2017 hebben zestien Länder en de federale investeringsbank⁴⁰ eigen financieringsprogramma’s (zie paragraaf 56). Eind 2017 was nog geen enkel project afgerond, hoewel meer dan 3 miljard euro was toegewezen aan de regionale regeringen.

Coördinatie tussen programmeringsperioden in Polen

76

In Polen constateerden we dat de autoriteiten in de voorgaande en huidige programmeringsperiode niet hadden gezorgd voor een gecoördineerd gebruik van middelen.

77

In de programmeringsperiode 2007-2013 was 240 miljoen euro aan EU-financiering gebruikt voor de aanleg van breedbandinfrastructuur in gebieden waar de dekking minder was, in vijf verschillende regio’s in Oost-Polen, met totale projectkosten van 347 miljoen euro. Deze projecten werden behandeld als grote projecten en rechtstreeks door de Commissie goedgekeurd. De Commissie had er ook een staatssteunbesluit over genomen. De nationale en regionale autoriteiten verwachtten dat de “last mile”-aansluitingen direct zouden worden aangelegd door particuliere exploitanten of dat particuliere exploitanten hiervoor steun zouden ontvangen uit het OP Digitaal Polen in de programmeringsperiode 2014-2020.

78

De oproepen tot het indienen van voorstellen in het kader van het OP Digitaal Polen zetten inschrijvers er echter niet toe aan om verbindingen aan te leggen met de backbone-infrastructuur die in de periode 2007-2013 was gefinancierd. Ten tijde van de controle in juni 2017 werd minder dan 1 % van de backbonecapaciteit benut. Wij hebben geen bewijsstukken ontvangen waaruit blijkt dat Polen doeltreffende maatregelen heeft genomen om deze onderbenutting aan te pakken.

Conclusie en aanbevelingen

79

Wij komen tot de conclusie dat, ondanks de vooruitgang, niet alle breedbandstreefdoelen in 2020 zullen worden bereikt. Alle lidstaten hebben het streefdoel van basisbreedbanddekking uiterlijk in 2016 behaald. Twee van de vijf onderzochte lidstaten bereiken het streefdoel van 30 Mbps-dekking wellicht tegen 2020, maar plattelandsgebieden blijven problematisch in de meeste lidstaten. Tot slot is het zo dat hoewel het waarschijnlijk is dat geen van de onderzochte lidstaten het gebruikstreefdoel tegen 2020 zal bereiken, drie van de onderzochte lidstaten, gezien hun huidige plannen, in een goede positie zouden kunnen verkeren om de streefdoelen voor 2025 te bereiken. De ondersteuning door de Commissie werd positief beoordeeld door de lidstaten, maar haar directoraten-generaal coördineerden de monitoring onderling niet (zie de paragrafen 16-34).

80

Hoewel alle lidstaten een breedbandstrategie hebben ontwikkeld, werd een aantal daarvan gepubliceerd na het verstrijken van de termijn eind 2012 en vertoonden de strategieën van de lidstaten die wij onderzochten, tekortkomingen. De strategieën sloten niet altijd aan op de Europa 2020-streefdoelen: hoewel sommige vastgestelde streefdoelen verder gingen dan die in de Europa 2020-strategie, had geen van de door ons onderzochte lidstaten een nationaal streefdoel opgenomen dat verband hield met streefdoel 3, het gebruik van ultrasnelle breedband door 50 % van de huishoudens (zie de paragrafen 36-40). In het kader van de regelingen inzake de ex-antevoorwaarden die in 2014-2020 gelden voor de ESI-fondsen, moeten de lidstaten beschikken over nationale of regionale plannen met nadere gegevens over de geplande investeringen. Naar het oordeel van de Commissie waren deze voorwaarden vervuld voor alle onderzochte lidstaten, maar wij hebben een voorbeeld aangetroffen waarin een essentieel element ontbrak: Duitsland had niet gezorgd voor gegevens van voldoende kwaliteit als basis voor een alomvattend investeringsplan, hoewel de kwaliteit van de gegevens van het in kaart brengen van breedband de afgelopen jaren is verbeterd (zie paragrafen 41).

81

De besluiten van de lidstaten over breedbandinvesteringen worden beïnvloed door de daar bestaande infrastructuur van vroeger. In tegenstelling tot in Polen en Hongarije was er in Italië, Ierland en Duitsland een goed ontwikkelde koperen infrastructuur, die vroeger werd gebruikt voor de telefoniesystemen. Italië en Ierland hebben hun investeringen zo ontworpen dat inschrijvers werden aangemoedigd om van koperen netwerken over te schakelen op glasvezel, waarmee veel hogere snelheden kunnen worden behaald. Duitsland maakt daarentegen uitgebreid gebruik van de technologie van vectoring. Het voordeel hiervan is dat de snelheid via het koperen netwerk toeneemt, maar hiermee wordt niet de toekomstbestendige snelheid van glasvezel geboden en het is mogelijk dat de ruimte voor mededinging wordt beperkt (zie de paragrafen 45-48).

82

Verschillende contextuele factoren beperkten de voortgang die de lidstaten boekten bij het verwezenlijken van de breedbandstreefdoelen. Deze hadden betrekking op de juridische, de financierings- en de mededingingscontext.

83

Wat betreft de financiering had van de onderzochte lidstaten alleen Duitsland de financiële steun die nodig was uit de overheidssector, het financieringstekort, niet bepaald. Hoewel Duitsland meer dan 8 miljard euro beschikbaar heeft gesteld uit een combinatie van bronnen, is het niet duidelijk of dit voldoende zal zijn. Van de vier andere lidstaten hebben alleen Hongarije en Italië voldoende overheidsmiddelen toegewezen om streefdoel 2, snelle breedband voor alle huishoudens, te verwezenlijken. In Polen waren twee van de in het nationale plan genoemde financiële instrumenten bijvoorbeeld niet beschikbaar en waren er geen mogelijke nieuwe financieringsbronnen geïdentificeerd (zie de paragrafen 52-57).

84

De EIB beschikt over een reeks leningen en financiële instrumenten, afhankelijk van de projectomvang en het risiconiveau. Het Europees Fonds voor strategische investeringen (EFSI) is opgezet om risicovollere, grotere projecten te financieren. Wij hebben een lening van 500 miljoen euro onderzocht die de EIB uit dit Fonds had verstrekt voor een breedbandproject. Dit project was niet gericht op de uitrol van breedband in witte en grijze gebieden en er was al steun voor ontvangen uit het EFRO ten bedrage van bijna 400 miljoen euro. De lening voldeed dus niet aan de doelstelling om risicovollere breedbandprojecten te financieren (zie de paragrafen 58-60).

85

Hongarije, Italië en Polen hadden een passende juridische en mededingingscontext gecreëerd. In Ierland zouden beperkingen van de macht van de nationale regelgevende instantie om haar besluiten te handhaven de ruimte voor doeltreffende mededinging kunnen verminderen, en de mededingingscontext in Duitsland werd negatief beïnvloed door allerlei kwesties. Duitsland had ook te lijden onder het feit dat exploitanten juridisch niet gebonden waren aan toezeggingen die zij eerder hadden gedaan met betrekking tot hun investeringsplannen, waardoor het mogelijk nog langer kan duren voordat breedband wordt aangeboden in gebieden waar de concurrentie beperkt was. In 2013 heeft de Commissie haar richtsnoeren inzake staatssteun voor breedband bijgewerkt. We hebben echter vastgesteld dat sommige lidstaten de richtsnoeren op een wijze interpreteren die de overheidsfinanciering kan beperken die zij beschikbaar stellen voor breedband in gebieden waar er al een 30 Mbps-dekking is (zie de paragrafen 63-69).

86

Aangezien er een reeks verschillende financieringsbronnen beschikbaar is voor de lidstaten en er veel tijd mee gemoeid is, is een doeltreffende coördinatie van essentieel belang voor succesvolle investeringen in breedband. Wij constateerden dat een passend niveau van coördinatie in Ierland, Italië en Hongarije de beschikbaarheid van breedband ondersteunde en zorgde voor schaalvoordelen. Dit was niet het geval in Duitsland. Ten slotte gaf Polen in de programmeringsperiode 2007-2013 ongeveer 240 miljoen euro uit aan breedbandinfrastructuur in het oosten van het land. Exploitanten werden er echter niet toe aangezet deze infrastructuur vervolgens te benutten; ten tijde van onze controle in juni 2017 werd minder dan 1 % ervan benut en er was geen bewijs dat de Poolse autoriteiten maatregelen hadden genomen om deze kwestie aan te pakken (zie de paragrafen 76-78).

87

Onze aanbevelingen zijn ingedeeld in drie categorieën: de strategische planning, het regelgevingskader en de bevordering van concurrentie.

Strategische planning

1. De Commissie moet alle lidstaten verzoeken om, op basis van de huidige vorderingen wat betreft de verwezenlijking van de drie Europa 2020-streefdoelen, aan te geven in welke gebieden deze streefdoelen wellicht niet worden bereikt in 2020 en, indien mogelijk, corrigerende maatregelen te vermelden.

   Streefdatum voor de uitvoering: september 2018.

2. Alle lidstaten moeten, als onderdeel van de voorbereidingen voor de programmeringsperiode na 2020, herziene plannen ontwikkelen om te laten zien hoe zij die relevante streefdoelen op hoog niveau voor breedband na 2020 willen bereiken, of het nu de streefdoelen van de gigabitmaatschappij voor 2025 of andere betreft.

   Streefdatum voor de uitvoering: december 2019.

3. De Commissie moet voor de programmeringsperiode na 2020 gemeenschappelijke en consistente output- en resultaatindicatoren ontwikkelen, die in de operationele programma's van de lidstaten moeten worden gebruikt, zodat de vorderingen ten opzichte van de relevante doelstellingen op hoog niveau kunnen worden bijgehouden zonder uit het oog te verliezen dat het aantal indicatoren beperkt moet zijn.

   Streefdatum voor de uitvoering: december 2019.

Regelgevingskader

1. Alle lidstaten moeten het mandaat van hun nationale regelgevende instanties opnieuw bekijken in het licht van het herziene EU-wetgevingskader voor telecommunicatie om te verzekeren dat deze in staat zijn hun aanbevelingen en corrigerende maatregelen (inclusief sancties wegens niet-naleving) op te leggen aan exploitanten.

   Streefdatum voor de uitvoering: december 2019.

2. De Commissie moet voor de lidstaten verduidelijken hoe de richtsnoeren inzake staatssteun moeten worden toegepast met betrekking tot de 100 Mbps- en gigabitmaatschappijstreefdoelen.

   Streefdatum voor de uitvoering: december 2018.

Bevordering van concurrentie door middel van financiering

1. De Commissie moet de lidstaten ondersteunen bij het stimuleren van de aanleg van netwerken met open toegang op wholesaleniveau in witte en grijze gebieden door een adequaat rechtskader en richtsnoeren te ontwikkelen en passende begeleiding te bieden. Door dergelijke netwerken zou een adequate mededingingscontext moeten worden gefaciliteerd, waardoor de dienstverlening aan gebruikers verbetert.

   Streefdatum voor de uitvoering: uiterlijk in juni 2020.

2. De Commissie moet beste praktijken verspreiden, begeleiding bieden en richtsnoeren uitbrengen om de autoriteiten in de lidstaten aan te zetten om, waar passend, kleinere projecten samen te voegen en zo schaalvoordelen te realiseren. Daardoor zouden dergelijke projecten commercieel rendabeler worden en zou het dus gemakkelijker worden toegang tot financiering te krijgen.

   Streefdatum voor de uitvoering: december 2018.

3. De EIB moet zijn steun via het EFSI en het CEBF richten op projecten met een kleine en middelgrote omvang in witte en grijze gebieden, overeenkomstig het doel van het ondersteunen van risicovollere projecten. Daarnaast moeten de output- en resultaatindicatoren bij voltooiing van projecten, waar relevant, het aantal locaties in witte en grijze gebieden omvatten waar wordt gezorgd voor dekking en aansluitingen, en ook een indicatie van de haalbare breedbandsnelheden.

   Streefdatum voor de uitvoering: december 2018.

Dit verslag werd door kamer II, onder leiding van mevrouw Iliana IVANOVA, lid van de Rekenkamer, vastgesteld te Luxemburg op haar vergadering van 21 maart 2018.

Woordenlijst en afkortingen

Backbone: De voornaamste snelle hardware en transmissielijnen van een telecommunicatienetwerk (zoals het internet).

CEF: Financieringsfaciliteit voor Europese verbindingen (Connecting Europe Facility)

DG: Directoraat-generaal

DG AGRI: DG Landbouw en Plattelandsontwikkeling

DG CNECT: DG Communicatienetwerken, Inhoud en Technologie

DG COMP: DG Concurrentie

DG ECFIN: DG Economische en Financiële Zaken

DG REGIO: DG Regionaal Beleid en Stadsontwikkeling

Doelstellingen van de gigabitmaatschappij voor 2025: De Commissie noemde in september 2016 in een mededeling die bekendstaat als de “Gigabitmaatschappij in 2025” drie strategische doelstellingen voor 2025 als aanvulling op die in de digitale agenda voor 2020.

EFRO: Europees Fonds voor regionale ontwikkeling

EFSI: Europees Fonds voor strategische investeringen

ESIF: Europese structuur- en investeringsfondsen

EU: Europese Unie

Europa 2020-breedbanddoelstellingen: In de digitale agenda voor Europa uiteengezette doelstellingen in verband met breedband, een van de zeven vlaggenschipinitiatieven van de Europa 2020-strategie, die de Commissie in 2010 heeft vastgesteld. Deze doelstellingen zijn: i) alle Europeanen tegen 2013 van basisbreedband te voorzien (van 144 Kbps tot 30 Mbps); ii) ervoor te zorgen dat alle Europeanen tegen 2020 toegang krijgen tot snelle breedband (> 30 Mbps); en iii) tegen 2020 te zorgen dat ten minste 50 % van de Europese huishoudens ultrasnelle breedband gebruikt (> 100 Mbps).

Ex-antevoorwaarden: Voorwaarden die zijn gebaseerd op vooraf vastgestelde criteria die worden gezien als noodzakelijke vereisten voor een doeltreffend en doelmatig gebruik van EU-steun. Bij de opstelling van operationele programma’s (OP’s) in het kader van het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling (EFRO), het Cohesiefonds (CF) en het Europees Sociaal Fonds (ESF) voor de programmeringsperiode 2014-2020 moeten de lidstaten beoordelen of er aan deze voorwaarden is voldaan. Is dat niet het geval, dan moeten er actieplannen worden opgesteld om te zorgen dat er uiterlijk op 31 december 2016 aan is voldaan.

Gbps: Een eenheid van gegevensoverdracht die gelijk is aan 1 000 000 000 bits per seconde.

Gebruik: In dit verslag is gebruik een door de Europese Commissie geselecteerde indicator. Deze indicator wordt omschreven als het percentage huishoudens met een breedbandabonnement ten opzichte van het totale aantal huishoudens.

Gevestigde aanbieder: Een bedrijf dat vroeger een monopolie bezat maar dat nu concurreert met andere bedrijven bij het aanbieden van zijn diensten. Veel gevestigde aanbieders hebben voordelen geërfd als voormalig monopoliehouder (bijv. netwerken en klanten).

Kbps: Een eenheid van gegevensoverdracht die gelijk is aan 1 000 bits per seconde.

Mbps: Een eenheid van gegevensoverdracht die gelijk is aan 1 000 000 bits per seconde.

NBP: Nationaal breedbandplan

OP: Operationeel programma

Controleteam

In de speciale verslagen van de ERK worden de resultaten van haar controles van EU-beleid en -programma’s of beheersthema’s met betrekking tot specifieke begrotingsterreinen uiteengezet. Bij haar selectie en opzet van deze controletaken zorgt de ERK ervoor dat deze een maximale impact hebben door rekening te houden met de risico’s voor de doelmatigheid of de naleving, de omvang van de betrokken inkomsten of uitgaven, de verwachte ontwikkelingen en de politieke en publieke belangstelling.

Deze doelmatigheidscontrole werd verricht door controlekamer II “Investeringen ten behoeve van cohesie, groei en inclusie”. Mevrouw Iliana Ivanova, deken van deze kamer, is het rapporterend lid. Zij werd ondersteund door Mihail Stefanov, kabinetschef en James Verity, kabinetsattaché; Niels-Erik Brokopp, hoofdmanager; Romuald Kayibanda, taakleider; Przemyslaw Dowgialo, Alessandra Falcinelli, Anna Fiteni, Agota Marczinko, Ana Popescu, Michael Spang, Lutz Venske, en Angelika Zych, controleurs.

Contact

EUROPESE REKENKAMER
12, rue Alcide De Gasperi
L-1615 Luxemburg
LUXEMBURG

Tel. +352 4398-1
Inlichtingen: eca.europa.eu/nl/Pages/ContactForm.aspx
Website: eca.europa.eu
Twitter: @EUAuditors

Meer gegevens over de Europese Unie vindt u op internet via de Europaserver (http://europa.eu).

Luxemburg: Bureau voor publicaties van de Europese Unie, 2018

PDF	ISBN 978-92-872-9763-1	ISSN 1977-575X	doi:10.2865/99583	QJ-AB-18-008-NL-N
HTML	ISBN 978-92-872-9829-4	ISSN 1977-575X	doi:10.2865/97210	QJ-AB-18-008-NL-Q

© Europese Unie, 2018.

Voor iedere vorm van gebruik of reproductie van (beeld)materiaal dat niet onder het auteursrecht van de Europese Unie valt, dient rechtstreeks toestemming aan de auteursrechthebbende te worden gevraagd.

HOE NEEMT U CONTACT OP MET DE EU?

Kom langs
Er zijn honderden Europe Direct-informatiecentra overal in de Europese Unie. U vindt het adres van het dichtstbijzijnde informatiecentrum op: https://europa.eu/european-union/contact_nl

Bel of mail
Europe Direct is een dienst die uw vragen over de Europese Unie beantwoordt. U kunt met deze dienst contact opnemen door:

• te bellen naar het gratis nummer: 00 800 6 7 8 9 10 11 (bepaalde telecomaanbieders kunnen wel kosten in rekening brengen)
• te bellen naar het gewone nummer: +32 22999696, of
• een e mail te sturen via: https://europa.eu/european-union/contact_nl

Waar vindt u informatie over de EU?

Online
Informatie over de Europese Unie in alle officiële talen van de EU is beschikbaar op de Europa-website op: https://europa.eu/european-union/contact_nl

EU-publicaties
U kunt publicaties van de EU downloaden of bestellen bij EU Bookshop op: https://publications.europa.eu/nl/publications (sommige zijn gratis, andere niet). Als u meerdere exemplaren van gratis publicaties wenst, neem dan contact op met Europe Direct of uw plaatselijke informatiecentrum (zie https://europa.eu/european-union/contact_nl).

EU-wetgeving en aanverwante documenten
Toegang tot juridische informatie van de EU, waaronder alle EU-wetgeving sinds 1951 in alle officiële talen, krijgt u op EUR-Lex op: http://eur-lex.europa.eu/homepage.html?locale=nl

Open data van de EU
Het opendataportaal van de EU (http://data.europa.eu/euodp) biedt toegang tot datasets uit de EU. Deze gegevens kunnen gratis worden gedownload en hergebruikt, zowel voor commerciële als voor niet-commerciële doeleinden.