Programmazzjoni tal-Iżvilupp Rurali: jeħtieġ li jkun hemm inqas kumplessità u aktar fokus fuq ir-riżultati

Sommarju eżekuttiv

Il-politika ta’ żvilupp rurali tal-UE għandha l-għan li tagħmel l-agrikoltura aktar kompetittiva, tiżgura l-ġestjoni sostenibbli tar-riżorsi naturali u tikseb żvilupp territorjali bilanċjat ta’ ekonomiji u l-komunitajiet rurali. L-UE biħsiebha tonfoq kważi EUR 100 biljun fuq il-politika ta’ żvilupp rurali għall-perjodu 2014-2020, permezz tal-Fond Agrikolu Ewropew għall-Iżvilupp Rurali (FAEŻR).

Il-FAEŻR jipprovdi appoġġ finanzjarju għal miżuri li jitwettqu mill-Istati Membri permezz ta’ Programmi tal-Iżvilupp Rurali (PŻR) nazzjonali jew reġjonali, li jitħejjew mill-Istati Membri u jiġu approvati mill-Kummissjoni.

Wieħed mill-objettivi tal-qafas strateġiku tal-UE għall-2014-2020 kien li jkun hemm aktar fokus fuq ir-riżultati. Madankollu, biex dan jinkiseb kien meħtieġ li tiġi ffaċċjata l-problema perenni li l-ippjanar għal perjodu ta’ programmazzjoni ġdid jibda qabel ma jkun hemm disponibbli data adegwata u rilevanti dwar l-infiq u r-riżultati mill-perjodi preċedenti.

F’dan il-kuntest, aħna eżaminajna jekk il-qafas leġiżlattiv il-ġdid għall-2014-2020 kienx jirrifletti fokus akbar fuq il-prestazzjoni, u jekk il-proċess ta’ programmazzjoni l-ġdid ippermettiex u rriżultax fil-produzzjoni ta’ PŻR ta’ kwalità tajba, li potenzjalment jikkontribwixxu għal riżultati aħjar. Għalkemm il-qafas strateġiku kellu l-għan li jsaħħaħ l-approċċ ibbażat fuq ir-riżultati, il-PŻR li ġew approvati huma dokumenti twal u kumplessi b’nuqqasijiet li se jxekklu l-ilħuq tal-objettiv ambizzjuż li jkun hemm fokus akbar fuq il-prestazzjoni u r-riżultati. Aħna sibna wkoll li kien meħtieġ sforz amministrattiv sinifikanti min-naħa tal-awtoritajiet nazzjonali biex jissodisfaw ir-rekwiżiti estensivi dwar il-kontenut.

Aħna ħarisna lejn il-proċedura ta’ programmazzjoni għall-politika ta’ żvilupp rurali 2014-2020 biex nivverifikaw jekk din twettqitx b’mod li jippermetti l-implimentazzjoni ta’ dawn il-PŻR tinbeda aktar kmieni milli kien il-każ fil-perjodi preċedenti, u b’hekk ikunu jistgħu jiġu evitati l-konsegwenzi negattivi konnessi mal-bidu tardiv tal-programmi. Aħna sibna li minkejja l-isforzi tal-Kummissjoni, l-implimentazzjoni tal-PŻR ma bdietx aktar kmieni, bħalma kien ġara fiċ-ċiklu ta’ programmazzjoni ta’ qabel, u li l-eżekuzzjoni tal-infiq ippjanat bdiet aktar bil-mod milli kien il-każ fil-perjodu preċedenti.

Ir-rapport jagħmel rakkomandazzjonijiet bil-għan li dawn jiffaċilitaw il-proċess ta’ programmazzjoni li jmiss u jirriżultaw fit-titjib tiegħu. Aħna nirrakkomandaw li l-Kummissjoni:

1. tiżgura li l-proposti ta’ politika tagħha jkomplu jiżviluppaw ir-rekwiżiti rigward il-konsistenza bejn programmi individwali;
2. teżamina t-tfassil tad-dokumenti ta’ programmazzjoni bil-ħsieb li tissimplifika l-kontenut tagħhom u li tnaqqas l-għadd ta’ rekwiżiti;
3. taħdem mal-Istati Membri biex tiżgura li r-rappurtar annwali msaħħaħ tal-2019 dwar l-implimentazzjoni jipprovdi informazzjoni ċara u komprensiva dwar il-kisbiet tal-programmi;
4. tiddefinixxi d-diversi tipi ta’ indikaturi b’aktar preċiżjoni, filwaqt li tibbenefika mill-prattika tajba stabbilita mill-awtoritajiet nazzjonali u minn organizzazzjonijiet internazzjonali;
5. teżamina u tieħu kont tal-esperjenza miksuba mill-implimentazzjoni tas-sistema attwali inklużi: l-impatt tar-riżerva għall-prestazzjoni, l-adegwatezza tal-indikaturi tar-riżultati li jintużaw biex tiġi aċċessata r-riżerva għall-prestazzjoni, u l-użu li jsir mis-sanzjonijiet finanzjarji biex tiġi indirizzata prestazzjoni insuffiċjenti;
6. tħejji, minn biżżejjed żmien qabel, il-proposti leġiżlattivi tagħha għall-politika ta’ żvilupp rurali ta’ wara l-2020.

Aħna nirrakkomandaw ukoll li l-Parlament Ewropew, il-Kunsill u l-Kummissjoni jqisu l-allinjament tal-istrateġija u t-tfassil ta’ politika fit-tul maċ-ċiklu baġitarju, kif ukoll it-twettiq ta’ analiżi komprensiva tal-infiq qabel ma jiġi stabbilit baġit ġdid fuq terminu twil.

Introduzzjoni

Il-politika ta’ żvilupp rurali tal-UE

L-għan tal-appoġġ li jingħata mill-UE għall-iżvilupp rurali huwa t-trawwim tal-kompetittività tal-agrikoltura; l-iżgurar tal-ġestjoni sostenibbli tar-riżorsi naturali u l-azzjoni favur il-klima; u l-kisba ta’ żvilupp territorjali bilanċjat ta’ ekonomiji u komunitajiet rurali, inkluż il-ħolqien u ż-żamma tal-impjiegi³. L-UE biħsiebha tonfoq kważi EUR 100 biljun għall-perjodu 2014-2020: bejn EUR 14-il biljun u EUR 19-il biljun kull sena, bl-eċċezzjoni tal-2014 (ara t-Tabella 1). L-infiq għall-iżvilupp rurali jammonta għal kwart tal-infiq totali tal-Politika Agrikola Komuni (PAK), u r-rilevanza tiegħu jidher fil-kuntest tal-finanzjament taħt il-PAK (ara t-Tabella 1). Skont id-DĠ AGRI⁴, l-appoġġ pubbliku totali għall-biedja jammonta għal 36 % tal-introjtu totali tal-fatturi agrikoli⁵.

Kull pajjiż tal-UE jirċievi allokazzjoni finanzjarja għall-perjodu ta’ programmazzjoni ta’ seba’ snin (ara l-Figura 1).

Nota: Minħabba l-arrotondament, it-total jista’ ma jkunx jikkorrispondi mas-somma taċ-ċifri separati.

Sors: L-Anness I tar-Regolament FAEŻR (inkluża l-modifika skont ir-Regolament (UE) 2015/791).

Il-FAEŻR jipprovdi appoġġ finanzjarju għal miżuri li jiġu implimentati mill-Istati Membri permezz ta’ Programmi tal-Iżvilupp Rurali (PŻR) nazzjonali jew reġjonali. Il-PŻR jipprovdu qafas għall-investiment fi proġetti f’azjendi agrikoli jew f’żoni rurali fuq il-bażi ta’ ħtiġijiet ekonomiċi, ambjentali jew soċjali li jiġu identifikati fil-livell nazzjonali jew reġjonali. Dan ikopri proġetti bħal investiment u modernizzazzjoni fl-azjendi agrikoli, għotjiet lil bdiewa żgħażagħ biex jistabbilixxu negozju, miżura agroambjentali klimatika, konverżjoni organika, agrituriżmu, tiġdid tal-irħula, il-forniment ta’ kopertura tal-internet broadband f’żoni rurali, jew żvilupp lokali mmexxi mill-komunità. Dawn il-miżuri huma kkofinanzjati minn fondi nazzjonali, reġjonali jew privati.

Għall-perjodu ta’ programmazzjoni 2014-2020, hemm 118-il PŻR differenti fit-28 Stat Membru, b’20 programm nazzjonali uniku u 8 Stati Membri li għażlu programmi reġjonali⁶.

Il-PŻR jitħejjew f’kooperazzjoni mas-sħab ekonomiċi, soċjali u ambjentali u jiġu ppreżentati mill-awtoritajiet nazzjonali jew reġjonali lill-Kummissjoni, li hija responsabbli għall-approvazzjoni tagħhom.

L-iżvilupp rurali bħala parti minn strateġija usa’ tal-UE

Il-FAEŻR huwa wieħed mill-ħames Fondi Strutturali u ta’ Investiment Ewropej (FSIE), flimkien mal-Fond Ewropew għall-Iżvilupp Reġjonali (FEŻR), il-Fond Soċjali Ewropew (FSE), il-Fond ta’ Koeżjoni (FK) u l-Fond Ewropew għall-Affarijiet Marittimi u s-Sajd (FEMS). Fil-passat, il-FAEŻR, il-FEMS u l-FEŻR/FK/FSE kienu joperaw indipendentement fuq il-bażi ta’ ġabriet separati ta’ Regolamenti u l-PŻR jew il-Programmi Operazzjonali (PO) rispettivi tagħhom. Il-perjodu ta’ programmazzjoni 2014-2020 jiġbor il-ħames FSIE taħt regolament umbrella uniku, ir-Regolament dwar Dispożizzjonijiet Komuni (RDK). L-RDK jiddefinixxi Qafas Strateġiku Komuni⁷ (QSK – ara l-Figura 2) li huwa applikabbli għall-FSIE kollha u li għandu l-għan li jiffaċilita l-programmazzjoni u l-koordinazzjoni.

Sors: Il-QEA, fuq il-bażi ta’ dokumentazzjoni ta’ gwida tad-DĠ AGRI.

L-għan ta’ dan l-approċċ il-ġdid kien li jiffaċilita l-koordinazzjoni territorjali tal-interventi tal-Unjoni, u li jippermetti li l-FSIE kollha jikkontribwixxu għall-Istrateġija Ewropa 2020 għal tkabbir intelliġenti, sostenibbli u inklużiv⁸.

Mill-2014 ’il hawn, l-Istati Membri kellhom jistabbilixxu Ftehim ta’ Sħubija (Fts)⁹ li jirrikjedi li l-finanzjament strutturali u ta’ investiment kollu tal-UE (FSIE) jiġi kkoordinat fi ħdan kull pajjiż. Il-FtS jistipulaw il-pjanijiet tal-awtoritajiet nazzjonali dwar kif għandu jintuża l-finanzjament mill-Fondi SIE. Huma jitħejjew f’konformità mal-prinċipji gwida tal-Qafas Strateġiku Komuni¹⁰, u hemm FtS wieħed għal kull Stat Membru. Il-FtS jkopru l-perjodu ta’ programmazzjoni kollu kemm hu, jinkludu l-fondi SIE kollha u jfissru fil-qosor l-għanijiet u l-objettivi tematiċi li jsegwu l-Istati Membri, u b’hekk jipprovdu stampa ġenerali tal-informazzjoni li tiġi żviluppata aktar fil-programmi individwali. Il-FtS jiġu approvati mill-Kummissjoni.

Il-11-il objettiv tematiku (OT)¹¹ iddefiniti mill-RDK huma maħsuba biex jipprovdu konnessjoni bejn il-ħames fondi SIE u l-Istrateġija Ewropa 2020¹². Għall-politika ta’ żvilupp rurali, l-objettivi strateġiċi fit-tul għall-perjodu 2014-2020 huma strutturati f’6 prijoritajiet, ripartiti fi 18-il Qasam ta’ Prijorità (ara l-Anness I), li jirriflettu l-objettivi tematiċi rilevanti tal-QSK u “għandhom jikkontribwixxu biex jintlaħqu l-objettivi trażversali tat-trawwim tal-innovazzjoni, (tal-ambjent) u tal-kontribut lejn it-tibdil fil-klima”¹³.

Fokus akbar fuq il-prestazzjoni

Wieħed mill-objettivi prinċipali tal-qafas strateġiku tal-UE għall-2014-2020 kien li l-baġit tal-UE jiġi mmaniġġjat b’aktar fokus fuq il-prestazzjoni u r-riżultati. Dan l-objettiv kien rifless, fost oħrajn, fl-inizjattiva tal-Kummissjoni dwar “Baġit iffukat fuq ir-riżultati” li tniedet fl-2015, u li kompliet tirrinforza l-importanza tal-kisba ta’ riżultati li jistgħu jitkejlu kif ukoll tal-effettività u l-effiċjenza tal-infiq tal-UE. L-għan kien li jkun hemm bidla mill-prattika baġitarja intrinsika fejn il-konċentrazzjoni hija primarjament fuq l-assorbiment u l-konformità u mhux daqstant fuq il-prestazzjoni. Dan billi hemm urġenza reali għal bidla sistemika fil-mod kif il-baġit jiġi stabbilit u implimentat, u kif jintużaw ir-riżorsi.

Madankollu, dan l-approċċ iffaċċja l-problema perenni li l-ippjanar għal perjodu ta’ programmazzjoni ġdid jibda qabel ma jkun hemm disponibbli data adegwata u rilevanti dwar l-infiq u r-riżultati mill-perjodu preċedenti (ara l-Kaxxa 1). Dan jagħmilha prattikament impossibbli li fl-ippjanar jintużaw it-tagħlimiet meħuda dwar x’kien l-aħjar mod biex jintlaħqu l-objettivi ta’ politika. F’dawn iċ-ċirkustanzi, isir aktar probabbli li r-riżorsi jiġu allokati fejn ikun aktar mistenni li se jintużaw.

Ambitu u approċċ tal-awditjar

Aħna eżaminajna jekk il-qafas leġiżlattiv il-ġdid (l-RDK, ir-Regolament FAEŻR u regolamenti relatati tal-Kummissjoni) kienx jirrifletti fokus akbar fuq il-prestazzjoni, u jekk il-proċess ta’ programmazzjoni l-ġdid ippermettiex u rriżultax fil-produzzjoni ta’ PŻR ta’ kwalità tajba, u b’hekk potenzjalment ikkontribwixxa għal riżultati aħjar. Sabiex nagħmlu dan, aħna ffukajna li nivverifikaw:

• il-konsistenza, il-komplementarjetà u s-sinerġija tal-PŻR ma’ dokumenti strateġiċi ta’ livell aktar għoli¹⁵; u
• id-definizzjoni u l-inkorporazzjoni tal-loġika ta’ intervent rinforzata fil-PŻR.

Barra minn hekk, aħna analizzajna jekk huwiex probabbli li l-qafas ta’ prestazzjoni l-ġdid isaħħaħ il-fokus fuq ir-riżultati.

Fl-aħħar nett, aħna eżaminajna t-tempestività tal-approvazzjoni tal-PŻR.

L-awditu twettaq minn Marzu 2016 sa Frar 2017 u kien ibbażat fuq analiżi tal-informazzjoni u d-dokumenti mill-Kummissjoni u l-Istati Membri dwar il-proċess ta’ approvazzjoni għal selezzjoni ta’ PŻR. Fl-analiżi tagħna tal-proċess ta’ approvazzjoni, aħna komplejna nibnu fuq ix-xogħol tal-awditjar li twettaq mis-Servizz tal-Awditjar Intern tal-Kummissjoni (IAS), sa fejn l-ambitu tax-xogħol tiegħu kien jikkoinċidi ma’ tagħna.

Ix-xogħol tagħna ffoka fuq selezzjoni ta’ 10 PŻR approvati (kemm nazzjonali kif ukoll reġjonali), li kienu kkomplementati minn 2 PŻR eżaminati mill-IAS¹⁶. L-eżaminar tal-PŻR kien iffukat fuq sett fiss ta’ miżuri u sottomiżuri¹⁷ biex b’hekk stajna nqabblu u nkomplu nibnu fuq għarfien eżistenti u riżultati tal-awditjar tal-passat filwaqt li nipprovdu kopertura sinifikanti f’termini ta’ finanzjament, u fuq l-għadd ta’ prijoritajiet tal-UE għall-Iżvilupp Rurali u l-oqsma ta’ prijorità.

Osservazzjonijiet

It-tfassil tal-qafas ta’ programmazzjoni għall-2014–2020 kien aktar ambizzjuż, iżda l-implimentazzjoni kienet affettwata minn nuqqasijiet sinifikanti

Qafas strateġiku aktar ambizzjuż u eżiġenti jirrifletti l-approċċ il-ġdid orjentat lejn ir-riżultati…

L-inkorporazzjoni tal-FAEŻR taħt regolament umbrella uniku u l-istabbiliment ta’ ftehimiet ta’ sħubija, li kienu jirrikjedu l-koordinazzjoni u l-konsistenza tal-finanzjament strutturali u ta’ investiment kollu tal-UE (FSIE) fi ħdan kull pajjiż (ara l-paragrafi 6 sa 9), kien rekwiżit ġdid intenzjonat biex jippermetti li l-politika ta’ żvilupp rurali tikkontribwixxi b’mod aħjar għall-ilħuq tal-objettivi għal tkabbir intelliġenti, sostenibbli u inklużiv.

Il-qafas regolatorju għall-perjodu ta’ programmazzjoni 2014-2020 kien jinkludi għadd ta’ kunċetti u rekwiżiti bil-għan li jiżdied il-fokus fuq ir-riżultati. Dan kompla jibni fuq esperjenzi mill-perjodi ta’ programmazzjoni preċedenti u ta segwitu għal bosta mir-rakkomandazzjonijiet tagħna¹⁸ dwar il-valur għall-flus offrut mill-interventi tal-UE.

Hawn taħt aħna elenkajna r-rekwiżiti l-ġodda għall-istruttura tal-PŻR¹⁹, konnessi mal-kunċett ta’ orjentazzjoni lejn ir-riżultati:

• Jenħtieġ li l-loġika ta’ intervent rinforzata tiġi espressa fl-għażla, fil-kombinament u fil-prijoritizzazzjoni ta’ miżuri ta’ żvilupp rurali filwaqt li tirrifletti r-riżultati ta’ analiżi SWOT u l-ħtiġijiet identifikati, bl-għan li jinkisbu l-prijoritajiet tal-UE għall-iżvilupp rurali.
• Orjentazzjoni akbar lejn ir-riżultati għall-programmi permezz tal-istabbiliment ta’ “qafas tal-prestazzjoni” ibbażat fuq sistema komuni ġdida ta’ monitoraġġ u evalwazzjoni, inkluża “riżerva għall-prestazzjoni”²⁰.
• “Kundizzjonalità ex ante […] hija prerekwiżit għal kisba effettiva u effiċjenti ta’ prijorità tal-Unjoni”²¹. Jekk kundizzjonalità ex ante ma tiġix issodisfata meta jitħejja PŻR, l-Istat Membru kkonċernat irid ikun issodisfaha sal-31 ta’ Diċembru 2016 u jirrapporta dan lill-Kummissjoni fl-2017, kif meħtieġ²².

… iżda l-implimentazzjoni llimitat l-impatt ta’ dawn l-isforzi

Il-PŻR huma konstenti mal-Istrateġija Ewropa 2020 …

Sabiex jiġi żgurat li l-programmi FSIE jkunu konsistenti mal-Istrateġija Ewropa 2020, ftehimiet ta’ sħubija u programmi ta’ koeżjoni jużaw objettivi tematiċi biex jistrutturaw l-informazzjoni tagħhom. Għall-kuntrarju ta’ dan, il-PŻR jiġu organizzati madwar sitt prijoritajiet tal-UE għall-iżvilupp rurali, li jerġgħu jinqasmu f’oqsma ta’ prijorità. Għalhekk, il-konnessjoni mal-objettivi tematiċi u l-Istrateġija Ewropa 2020 mhijiex daqstant ċara, minnha nfisha, daqs kemm hija għal FSIE oħra.

Minkejja dan, il-konsistenza tal-PŻR mal-Istrateġija Ewropa 2020 tista’ tiġi ttraċċata permezz ta’:

1. miżuri predefiniti, li tfasslu biex jikkontribwixxu għall-prijoritajiet tal-UE għall-iżvilupp rurali²³;
2. oqsma ta’ prijorità, li jistgħu jiġu konnessi mal-11-il objettiv tematiku²⁴.

Billi d-definizzjonijiet użati fil-PA u fil-PŻR kienu wisgħin, il-konsistenza bejn il-PŻR u l-ftehimiet ta’ sħubija setgħat tiġi żgurata faċilment:

• il-prijoritajiet għall-iżvilupp rurali u l-oqsma ta’ prijorità relatati kienu konsistenti mal-objettivi tematiċi li fil-ftehimiet ta’ sħubija ġew identifikati bħala rilevanti għall-FAEŻR;
• l-allokazzjoni indikattiva tal-appoġġ li ngħata taħt il-FAEŻR għal kull prijorità għall-iżvilupp rurali kienet konsistenti mal-allokazzjoni tal-finanzjament fil-ftehimiet ta’ sħubija.

… iżda huwa diffiċli biex jiġi vvalutat il-kontribut li kien intenzjonat għal kull objettiv tematiku

Kif ġie spjegat hawn fuq (ara l-paragrafu 20), il-PŻR mhumiex strutturati skont l-objettivi tematiċi u għalhekk il-kontribut li huma mistennija jagħtu għal kull OT jrid jiġi vvalutat fil-livell tal-prijoritajiet għall-iżvilupp rurali u tal-oqsma ta’ prijorità. L-informazzjoni dwar ir-riżultati tinġabar biss għall-oqsma ta’ prijorità. F’xi każijiet, objettiv tematiku wieħed huwa konness ma’ bosta oqsma ta’ prijorità, taħt prijoritajiet differenti għall-iżvilupp rurali. Barra minn hekk, miżura waħda tista’ tikkontribwixxi għal bosta prijoritajiet għall-iżvilupp rurali u bosta miżuri jistgħu jkunu rilevanti għal prijorità waħda għall-iżvilupp rurali.

Dawn il-fatturi jikkumplikaw il-kwantifikazzjoni tal-kontribut li l-PŻR mistennija jagħtu għal objettiv tematiku speċifiku jew għall-Istrateġija Ewropa 2020 fl-intier tagħha (ara l-Kaxxa 2).

Il-koordinazzjoni, il-komplementarjetà u s-sinerġiji ma’ fondi SIE oħra u fondi oħra tal-UE mhumiex żviluppati

Fir-Rapport Annwali 2014 tagħna²⁵, aħna osservajna li għalkemm il-ftehimiet ta’ sħubija jkunu l-post loġiku għall-identifikazzjoni ta’ komplementarjetà u sinerġiji fost il-ħames FSIE, huma ma jindirizzawx dawn il-kwistjonijiet b’mod adegwat. Aħna osservajna wkoll nuqqas ta’ gwida operazzjonali dwar kif jistgħu jinkisbu komplementarjetà transsettorjali u sinerġiji fil-ftehimiet ta’ sħubija u fil-programmi. L-awditu tagħna kkonferma dawn is-sejbiet fil-ftehimiet ta’ sħubija li eżaminajna.

Ir-risposta tal-Kummissjoni għar-Rapport Annwali kienet li l-programmi FSIE jridu jistabbilixxu mekkaniżmi aktar dettaljati biex tiġi żgurata koordinazzjoni bħal din. L-RDK jirrikjedi li kull programm jinkludi arranġamenti biex tiġi żgurata l-implimentazzjoni effettiva, effiċjenti u kkoordinata tal-Fondi SIE²⁶.

Madankollu, il-PŻR huma wkoll ġenerali ħafna f’dan il-qasam u normalment ma jipprovdux bażi konkreta biex ikunu jistgħu jiġu żgurati l-komplementarjetà u s-sinerġiji mal-fondi SIE l-oħra, mal-appoġġ taħt il-Pilastru I jew ma’ strumenti pubbliċi oħra.

Filwaqt li l-QSK jippromwovi koordinazzjoni effettiva sabiex jiżdied l-impatt tal-fondi, il-PŻR li eżaminajna kienu limitati għad-demarkazzjoni u għall-prevenzjoni ta’ finanzjament doppju, minflok ma ppruvaw ifittxu l-komplementarjetà u s-sinerġiji. Aħna sibna li l-PŻR identifikaw għadd ta’ oqsma ta’ intervent b’bosta sorsi potenzjali ta’ finanzjament u stipulaw prinċipji ta’ demarkazzjoni ġenerali ħafna (ara l-Kaxxa 3). Madankollu, huma ma taw l-ebda informazzjoni dwar il-valur li jista’ jiżdied jekk jiġi żgurat li d-diversi sorsi ta’ finanzjamenti ikunu kkoordinati b’mod effettiv.

Skont il-linji gwida tal-Kummissjoni għall-ipprogrammar strateġiku għall-perjodu 2014-2020, jenħtieġ li l-PŻR jipprovdu xi dettalji dwar il-mekkaniżmi li se jintużaw fil-futur biex isir rappurtar dwar koordinazzjoni effettiva lill-Kummissjoni. Madankollu, ftit li xejn hemm informazzjoni utli dwar dan fil-PŻR li eżaminajna.

L-applikazzjoni tal-loġika ta’ intervent rinforzata ma pproduċietx ir-riżultati mistennija

Skont il-gwida tal-Kummissjoni²⁷, il-loġika ta’ intervent hija l-konnessjoni loġika bejn il-problema li trid tiġi indirizzata jew l-objettiv li jrid jintlaħaq, il-kawżi sottostanti għall-problema u l-għażliet ta’ politika li jkunu disponibbli (jew l-azzjonijiet tal-UE li jittieħdu) għall-indirizzar tal-problema jew l-ilħuq tal-objettiv. Fil-kuntest tal-iżvilupp rurali dan ifisser li l-PŻR huma meħtieġa jiddimostraw konnessjoni ċara bejn il-ħtiġijiet nazzjonali/reġjonali identifikati, il-miżuri ta’ appoġġ magħżula biex jirrispondu għal dawk il-ħtiġijiet, il-miri stabbiliti għall-input/l-output u r-riżultati mistennija.

Fi ħdan il-perjodu ta’ programmazzjoni l-ġdid, u fl-ispirtu tal-kunċett ta’ fokus fuq il-prestazzjoni u r-riżultati, il-Kummissjoni għamlet enfasi fuq it-tisħiħ tar-rabta bejn il-ħtiġijiet identifikati u l-miżuri magħżula biex jiġu indirizzati dawk il-ħtiġijiet.

Il-kunċett ta’ loġika ta’ intervent rinforzata kien jinvolvi għadd ta’ rekwiżiti fir-rigward tal-istruttura tal-PŻR:

Il-PŻR li eżaminajna kienu jinkludu dawn l-elementi kollha. Madankollu, huma ma ddimostrawx b’mod ċar li kien hemm konnessjoni bejn il-valutazzjoni tal-ħtiġijiet u l-miżuri magħżula. B’riżultat ta’ dan, il-loġika ta’ intervent baqgħet mhux ċara.

Valutazzjoni tal-ħtiġijiet

PŻR individwali huma meħtieġa jippreżentaw valutazzjoni dettaljata tal-ħtiġijiet, ibbażata fuq analiżi SWOT, sabiex jintgħażlu l-ħtiġijiet l-aktar sinifikanti u rilevanti. Dawk il-ħtiġijiet iridu jkunu konnessi ma’ oqsma ta’ prijorità speċifiċi, kif iddefinit mir-Regolament FAEŻR.

Il-PŻR li eżaminajna identifikaw il-ħtiġijiet b’mod formali, tawtoloġiku u ġenerali, u spiss sempliċiment irriformulaw oqsma ta’ prijorità li kienu predefiniti. Xi eżempji ta’ dan jingħataw fil-Kaxxa 5.

L-ebda wieħed mill-PŻR li eżaminajna ma pprovda deskrizzjoni kwantifikata tal-ħtiġijiet identifikati. Dan jagħmilha diffiċli - jew saħansitra impossibbli - li, fl-istadju ta’ programmazzjoni, jiġi vvalutat jekk l-appoġġ finanzjarju ppjanat jkunx proporzjonat jew rilevanti għall-issodisfar tal-ħtiġijiet identifikati. B’mod simili, in-nuqqas ta’ deskrizzjonijiet kwantifikati ta’ dawk il-ħtiġijiet jagħmilha diffiċli biex, fl-istadju ta’ evalwazzjoni, jiġi vvalutat kemm il-miżuri magħżula jkunu ssodisfaw il-ħtiġijiet identifikati.

Fost il-PŻR li eżaminajna, Spanja (La Rioja) u l-Italja (il-Campania) biss ipprijoritizzaw il-ħtiġijiet.

Għalkemm dan mhuwiex stipulat fir-regolamenti, aħna nqisu meħtieġ li meta l-ħtiġijiet ikunu qed jiġu identifikati, il-proċess ta’ programmazzjoni jieħu inkunsiderazzjoni wkoll it-tagħlimiet meħuda minn perjodi preċedenti. Il-PŻR huma strumenti ta’ politika rikorrenti u kien hemm kontinwità konsiderevoli fl-objettivi tal-iżvilupp rurali. Madankollu, il-PŻR li eżaminajna ma kinux jirreferu għar-riżultati ta’ miżuri ta’ żvilupp rurali li ġew implimentati f’perjodi preċedenti.

Selezzjoni tal-miżuri

Sabiex is-selezzjoni tal-miżuri tiġi ġġustifikata, huwa meħtieġ li l-PŻR jispjegaw ukoll il-konnessjoni bejn il-ħtiġijiet identifikati, il-miri stabbiliti u l-miżuri magħżula.

Madankollu, fil-prattika, l-istruttura tal-PŻR tagħmilha diffiċli biex tiġi stabbilita din ir-relazzjoni. L-informazzjoni dwar il-miżuri magħżula tikkonċentra prinċipalment fuq liema azzjonijiet ġew ippjanati u rarament tipprovdi indikazzjoni ċara tar-riżultati li huma fil-fatt mistennija, ħlief għal xi referenza ġenerali għall-objettivi tal-iżvilupp rurali (ara l-Kaxxa 6). Konsegwentement, ikun diffiċli li jiġi ddimostrat kif u sa liema punt il-miżuri magħżula (jew is-sottomiżuri tagħhom) jissodisfaw il-ħtiġijiet identifikati.

Jenħtieġ li l-PŻR jiġġustifikaw ukoll il-finanzjament allokat għall-miżuri. L-ebda wieħed mill-PŻR li eżaminajna ma pprovda ġustifikazzjoni bħal din u lanqas ma analizza jekk il-finanzjament kienx rilevanti u ssettjat fil-livell it-tajjeb għall-miri kkonċernati. Fil-fehma tagħna, is-sempliċi elenkar tal-ammonti allokati lil miżuri individwali ma jikkostitwix, fih innifsu, ġustifikazzjoni u lanqas ma juri li l-finanzjament huwa ssettjat fil-livelli xierqa.

Il-qafas ta’ prestazzjoni l-ġdid għandu potenzjal limitat biex isaħħaħ il-fokus fuq ir-riżultati

Is-CMES għandha potenzjal biex twassal għal xi titjib, iżda għandha wkoll limiti f’termini tal-kejl tar-riżultati

Ir-regolamenti jirrikjedu li l-ftehimiet ta’ sħubija u l-PŻR ikunu jinkludu valutazzjoni dwar l-issodisfar tal-EACs u jistabbilixxu konnessjoni diretta mal-ilħuq effettiv u effiċjenti tal-objettivi ta’ politika.

F’dan il-kuntest, il-kundizzjonalità ex ante “Sistemi ta’ statistika u indikaturi tar-riżultati” (EAC G7), li ġiet stabbilita mill-RDK, tirrikjedi li jkun hemm sistema effettiva (i) ta’ indikaturi tar-riżultati u (ii) ta’ ġbir ta’ data statistika²⁸. Madankollu, il-proċedura kienet formalità, billi l-Kummissjoni dehrilha li l-eżistenza tas-CMES kienet biżżejjed biex jiġi żgurat li l-EAC G7 tiġi ssodisfata kif meħtieġ. Għalhekk, permezz tar-Regolament tal-Kummissjoni, l-Istati Membri ngħataw eżenzjoni ġenerali f’dan ir-rigward²⁹.

Minħabba f’hekk, fil-biċċa l-kbira mill-PŻR, l-EAC G7 tqieset bħala li ġiet issodisfata fil-prinċipju, fuq il-bażi tal-eżenzjoni ġenerali, għalkemm dan ma ġiex ivvalutat fil-prattika. Billi r-Rapport Speċjali Nru 21/2013 tagħna dwar il-politika ta’ Żvilupp Rurali kkonkluda li d-data miġbura dwar ir-riżultati ma kinitx affidabbli biżżejjed, dan ifisser li l-Kummissjoni approvat il-biċċa l-kbira mill-PŻR mingħajr evidenza jew kontrolli ulterjuri rigward l-eżistenza ta’ sistema effettiva għall-ġbir ta’ data statistika.

Il-fatt li xi awtoritajiet nazzjonali li ma kinux fis-selezzjoni tagħna ta’ PŻR għażlu li ma jużawx l-eżenzjoni u qiesu li l-EAC G7 ma kinitx ġiet issodisfata³⁰ jissuġġerixxi li din il-kwistjoni ma kienx imissha ġiet injorata.

Minbarra sistema effettiva għall-ġbir ta’ data affidabbli, il-kejl tal-prestazzjoni jirrikjedi wkoll li jiġu stabbiliti indikaturi xierqa u li jsir rappurtar dwarhom. F’dan ir-rigward, l-awditu tagħna jikkonferma l-konklużjoni tar-Rapport Annwali 2014 tal-Qorti li “l-introduzzjoni ta’ indikaturi komuni għal kull fond hija pass importanti”, iżda li hemm limitazzjonijiet fit-tfassil tagħhom³¹.

Il-fatt li r-Regolament FAEŻR jissettja indikaturi komuni li huma applikabbli għall-PŻR kollha huwa ta’ siwi. Dan jgħin biex l-indikaturi tal-input/output jiġu armonizzati fil-livell tal-politika ta’ żvilupp rurali, u jirrappreżenta titjib fil-monitoraġġ tal-implimentazzjoni tal-politika ta’ żvilupp rurali.

B’mod simili, rekwiżit ġdid biex fl-2017 u l-2019 jiġu pprovduti rapporti annwali msaħħa³² dwar l-implimentazzjoni għandu jgħin biex jintużaw indikaturi tar-riżultati għall-kwantifikazzjoni tal-kisbiet tal-programmi u jipprovdi tweġibiet għal mistoqsijiet komuni ta’ evalwazzjoni.

Minbarra l-monitoraġġ ta’ programmi attwali, dan jista’ jippermetti li informazzjoni rilevanti tkun disponibbli fil-ħin biex jittieħdu deċiżjonijiet dwar il-perjodu ta’ programmazzjoni li jmiss, u li jsir progress biex jinkiser iċ-ċirku vizzjuż fejn il-kontenut ta’ programmi ġodda jiġi ddefinit mingħajr ma jkun hemm informazzjoni suffiċjenti dwar ir-riżultati minn perjodi preċedenti (ara l-paragrafi 11 u 38).

Minkejja t-titjib deskritt hawn fuq, l-indikaturi komuni tal-output u tar-riżultati meħtieġa mir-Regolament FAEŻR għandhom potenzjal limitat (ara l-eżempji fil-Kaxxa 7) biex jippermettu li jitkejlu l-effettività u l-effiċjenza tal-PŻR fil-kisba tar-riżultati, minħabba li:

• xi wħud mill-indikaturi tal-output huma fil-fatt indikaturi tal-input;
• il-biċċa l-kbira mill-indikaturi tar-riżultati ma jikkorrispondux mad-definizzjoni ta’ indikatur tar-“riżultati”, iżda huma, fil-biċċa l-kbira, indikaturi tal-output espressi bħala perċentwal, u ftit jistgħu jkunu ta’ għajnuna biex iwieġbu għal mistoqsijiet komuni ta’ evalwazzjoni.

Għalkemm l-Istati Membri żiedu indikaturi addizzjonali għall-PŻR li eżaminajna, il-biċċa l-kbira minn dawn ma kinux jikkorrispondu għad-definizzjoni ta’ indikatur tar-riżultati u mhumiex se jipprovdu bażi aħjar għall-valutazzjoni tar-riżultati immedjati tal-programm fuq ir-riċevituri diretti, kif jidher fil-Kaxxa 8.

Madankollu, xi Stati Membri jiddefinixxu indikaturi tar-riżultati utli u rilevanti fil-livell tal-miżuri ta’ appoġġ, bħaż-“żieda perċentwali medja fid-daqs ekonomiku (output standard) tal-azjendi li jingħataw appoġġ” jew id-“daqs medju tal-azjendi li jingħataw appoġġ wara l-implimentazzjoni tal-pjan ta’ direzzjoni għan-negozju”³³. Fir-Rapport Annwali 2016³⁴ tagħha, il-Qorti tanalizza u tqabbel il-prattiki ta’ rappurtar dwar il-prestazzjoni li ġew żviluppati minn istituzzjonijiet oħra, bħad-WHO, il-Bank Dinji u l-OECD. Dawn l-eżempji ta’ prattika tajba jistgħu jiġu disseminati u użati mill-Kummissjoni u minn awtoritajiet nazzjonali oħra.

“Riżerva għall-prestazzjoni” għandha ftit li xejn, jekk mhux l-ebda, effett ta’ inċentiv

Għall-perjodu ta’ programmazzjoni 2014-2020, sabiex jippromwovu l-fokus fuq il-prestazzjoni u fuq l-ilħuq tal-objettivi, il-ftehimiet ta’ sħubija u l-programmi jridu jkunu jinkludu riżerva għall-prestazzjoni ta’ (bejn wieħed u ieħor) 6 % tar-riżorsi allokati għall-FSIE. Attwalment, dawn ir-riżorsi huma imblukkati, iżda jistgħu jsiru disponibbli wara l-analiżi tal-qafas ta’ prestazzjoni stabbilit f’kull PŻR, li hija ppjanata għall-2019, jekk ċerti rekwiżiti jkunu ġew issodisfati jew ikunu nsebqu³⁵.

Jenħtieġ li jiġi enfasizzat li, filwaqt li l-obbligu li tiġi stabbilita riżerva għall-prestazzjoni huwa karatteristika ġdida tal-perjodu ta’ programmazzjoni 2014-2020, il-kunċett innifsu mhuwiex ġdid, iżda kien diġà intuża sa ċertu punt f’perjodi preċedenti, għalkemm b’impatt limitat fuq il-prestazzjoni. Bħala eżempju, riżerva għall-prestazzjoni kienet ġiet stabbilita wkoll għall-Fondi Strutturali fil-perjodu ta’ programmazzjoni 2000-2006, għalkemm din kienet irregolata minn proċessi differenti. Madankollu, bħalma kkonkludejna fir-Rapport Speċjali Nru 1/2007³⁶, ir-riżerva għall-prestazzjoni ma kinitx iffukata fuq il-prestazzjoni iżda “kienet użata prinċipalment sabiex l-infiq jilħaq il-massimu minflok biex [dan] jiġi kkonċentrat ... fuq attivitajiet li kienu murija bħala partikolarment effettivi”. B’mod simili, ir-Rapporti Annwali 2013 u 2014³⁷ tagħna ddikjaraw li “l-impatt tar-riżerva ta’ prestazzjoni, f’termini tat-tħeġġiġ ta’ fokus akbar fuq ir-riżultati, x’aktarx li ma jkunx aktar minn marġinali”.

L-indikaturi tal-prestazzjoni li jintużaw biex jiġi aċċertat l-aċċess għar-riżerva ma jkejlux ir-riżultati, iżda sempliċiment jikkwantifikaw l-inputs jew l-outputs

Meta jkunu qed jissettjaw stadji importanti u miri li jintużaw biex jiġi aċċertat l-aċċess għar-riżerva għall-prestazzjoni, l-Istati Membri huma meħtieġa li jużaw indikaturi tal-prestazzjoni predefiniti jew li jissostitwuhom u/jew jikkompletawhom b’indikaturi tal-output rilevanti oħra li jridu jiġu ddefiniti fil-PŻR³⁸.

Il-PŻR magħżula kollha użaw il-15-il indikatur predefinit proposti mir-Regolament tal-Kummissjoni, u kkomplementawhom b’għadd żgħir ta’ indikaturi addizzjonali. Madankollu, dawn l-indikaturi huma ta’ użu limitat għall-kejl tal-prestazzjoni.

L-ewwel nett, fir-Regolament tal-Kummissjoni³⁹ l-indikaturi predefiniti ma kinux maħsuba bħala indikaturi tar-riżultati iżda espliċitament bħala indikaturi tal-, bħall-għadd ta’ benefiċjarji jew ta’ operazzjonijiet ta’ investiment, l-art agrikola jew il-popolazzjoni koperta. Pereżempju, wieħed mill-indikaturi proposti - total tal-infiq pubbliku għal kull prijorità - huwa fil-fatt indikatur tal-input (ara l-paragrafu 50) li jiffoka fuq kemm jintnefqu flus u għalhekk fuq l-assorbiment tal-fondi.

It-tieni nett, f’konformità mar-Regolament tal-Kummissjoni⁴⁰, l-indikaturi addizzjonali kollha użati mill-Istati Membri fil-PŻR magħżula kienu wkoll indikaturi tal-output, bħall-għadd ta’ proġetti jew ta’ benefiċjarji, l-art agrikola jew il-popolazzjoni koperta (ara l-Kaxxa 9).

Għalhekk, l-aċċess għar-“riżerva għall-prestazzjoni” huwa bbażat fuq il-kejl tal-infiq u tal-output dirett, aktar milli fuq il-kejl tar-riżultati. Il-qafas ta’ prestazzjoni ma jindirizzax l-ilħuq ta’ objettivi jew ta’ riżultati mistennija, mill-PŻR. Sejbiet simili kienu ssemmew fir-Rapport Speċjali dwar l-EACs u r-riżerva għall-prestazzjoni fil-qasam ta’ Koeżjoni⁴¹.

Xi awtoritajiet maniġerjali jissettjaw miri mhux ambizzjużi għall-aċċess għar-riżerva

Fil-passat, il-Qorti u l-Kummissjoni enfasizzaw⁴² ir-“riskji inerenti li l-Istati Membri jistabbilixxu stadji importanti u miri mhux ambizzjużi biex jiġi evitat li dawn ma jintlaħqux, u li dawn ma jagħmlux sforz biżżejjed biex jirrapportaw data preċiża u affidabbli biex jiġu evitati s-sanzjonijiet fil-każ ta’ prestazzjoni insuffiċjenti”.

Aħna sibna li l-awtoritajiet nazzjonali kellhom tendenza li jissettjaw miri mhux ambizzjużi, u b’hekk inaqqsu r-riskju li ma jintlaħqux l-istadji importanti (ara l-Figura 4). Għall-PŻR li eżaminajna, il-miri stabbiliti għall-2018 (jiġifieri sa tmiem il-ħames sena tal-perjodu ta’ programmazzjoni ta’ seba’ snin) kienu jirrappreżentaw medja ta’ 28 % biss tat-total tal-infiq pubbliku marbut mal-perjodu ta’ programmazzjoni 2014-2020 (b’firxa ta’ minn 22 % għall-Greċja u sa 51 % għall-Irlanda). Proporzjon sinifikanti ħafna ta’ din il-mira ma jikkorrispondix għall-impenji ġodda li saru taħt ir-regoli tal-perjodu 2014-2020, iżda għall-operazzjonijiet li kienu ġew impenjati taħt ir-regoli għall-perjodu 2007-2013⁴³.

Nota: Billi l-2023 hija l-aħħar sena ta’ nfiq eliġibbli taħt il-perjodu ta’ programmazzjoni 2014-2020, distribuzzjoni ugwali tal-infiq tul il-perjodu (mill-approvazzjoni ta’ kull PŻR sal-2023) twassal għal medja ta’ 41 % tal-infiq fl-2018.

Sors: Analiżi tal-QEA, ibbażat fuq data tal-PŻR.

Barra minn hekk, l-eżenzjoni għall-EAC G7 (ara l-paragrafi 42 sa 45) tfisser li ma hemm l-ebda obbligu li tiġi vverifikata l-effettività u l-affidabbiltà tas-sistema eżistenti għall-kejl tal-prestazzjoni. L-awtoritajiet nazzjonali ftit li xejn għandhom inċentiv biex itejbu s-sistemi attwali tagħhom, billi dan jista’ jwassal biex ikollhom jirrappurtaw aktar ta’ spiss li l-prestazzjoni tagħhom tkun insuffiċjenti.

Xi aspetti tat-tfassil tal-RDK komplew jillimitaw l-inċentiv għall-prestazzjoni

Difetti oħra fit-tfassil li jinsabu fl-RDK, u li diġà indikajna⁴⁴, ikomplu jillimitaw ir-rwol ta’ inċentiv li jista’ jkollha r-riżerva għall-prestazzjoni:

1. jekk l-istadji importanti rilevanti ma jintlaħqux għal prijorità partikolari, ir-riżerva għall-prestazzjoni tista’ tiġi riallokata għal prijoritajiet oħra⁴⁵ fl-istess Stat Membru;
2. sanzjonijiet finanzjarji ma jistgħux ikunu bbażati fuq indikaturi tar-riżultati u diversi dispożizzjonijiet legali jkomplu jillimitaw l-ambitu għall-applikazzjoni ta’ sanzjonijiet⁴⁶.

Il-proċess ta’ programmazzjoni kien jirrikjedi li jsiru sforzi sinifikanti mill-Kummissjoni u mill-Istati Membri, iżda l-implimentazzjoni tal-PŻR bdiet aktar bil-mod milli kien il-każ fil-perjodu preċedenti

Ir-rwol limitat tal-PŻR f’dak li jirrigwarda l-ippjanar

L-appoġġ għall-programmazzjoni tal-Iżvilupp Rurali huwa proċess b’ħafna stadji (ara l-Figura 5). L-allokazzjoni finanzjarja għal kull Stat Membru u l-qafas leġiżlattiv strateġiku jiġu deċiżi mill-PE u mill-Kunsill qabel ma jiġu abbozzati l-PŻR. Barra minn hekk, għall-Istati Membri li għażlu li jistabbilixxu programmi reġjonali, l-allokazzjoni finanzjarja għal kull reġjun tiġi deċiża mill-Istati Membri qabel ma dawn jippreżentaw il-PŻR lill-Kummissjoni. Huma mhumiex meħtieġa jiġġustifikaw din l-għażla.

Ir-Regolament FAEŻR⁴⁷ jirrikjedi li fil-PŻR tingħata ġustifikazzjoni tal-ħtiġijiet li jridu jiġu indirizzati, kif ukoll tal-għażla ta’ prijoritajiet għall-żvilupp rurali, l-oqsma ta’ prijorità, il-miżuri u l-miri korrispondenti. Huma jridu jispjegaw ukoll kif il-miżuri magħżula għandhom jikkontribwixxu għall-oqsma ta’ prijorità rilevanti u għall-prijoritajiet għall-iżvilupp rurali. Madankollu, ir-rwol prinċipali tal-PŻR huwa essenzjalment li jagħmel arranġamenti għall-użu ta’ appoġġ finanzjarju preallokat fi ħdan il-qafas predefinit.

Piż amministrattiv għall-Kummissjoni u għall-Istati Membri

Sabiex jiġi organizzat il-proċess tat-tħejjija u l-approvazzjoni tal-PŻR fi ħdan dan il-qafas il-ġdid, fl-2012 id-DĠ AGRI stabbilixxa Task Force għall-Iżvilupp Rurali wara l-2013 biex tassisti lill-Istati Membri fit-tħejjija tal-PŻR tagħhom għall-perjodu 2014-2020, u biex tiżgura l-koordinazzjoni fi ħdan il-Kummissjoni. Fl-2014, id-DĠ AGRI stabbilixxa wkoll Bord ta’ Konsistenza biex jiżgura li jkun hemm konsistenza ġenerali fil-proċess ta’ valutazzjoni għall-abbozzi ta’ PŻR.

L-IAS wettaq awditu fi stadju bikri fil-proċess ta’ approvazzjoni, li kkonkluda li għalkemm il-proċessi ġenerali għall-valutazzjoni u l-adozzjoni tal-PŻR kienu tħejjew b’mod solidu, dawn iridu jkomplu jissaħħu aktar. Id-dgħufijiet prinċipali li ġew identifikati kienu l-konformità mad-dati ta’ skadenza regolatorji (ara l-paragrafu 81), dgħufijiet relatati mal-valutazzjoni ta’ elementi li jirrigwardaw il-prestazzjoni (eż. fir-rigward ta’ ċerti EACs, indikaturi u l-ħtieġa għal koordinazzjoni msaħħa bejn il-FSIE), u r-riskju inerenti ta’ żball minħabba l-kumplessità tal-qafas regolatorju. L-IAS identifika wkoll oqsma fejn kien meħtieġ li jsir titjib fil-gwida interna⁴⁸.

Biex l-istabbiliment tal-PŻR jiġi ffaċilitat, il-Kummissjoni pproduċiet bosta dokumenti ta’ gwida għall-Istati Membri (għall-iskop tal-awditu tagħna, aħna stabbilixxejna lista ta’ 37 dokument ta’ gwida ta’ dan it-tip li fihom aktar minn 1 500 paġna b’kollox). Il-proċess ta’ tħejjija kien jinkludi wkoll it-tqegħid ta’ abbozzi ta’ regolamenti u abbozzi ta’ dokumenti ta’ gwida għad-dispożizzjoni ta’ rappreżentanti tal-Kummissjoni u tal-Istati Membri għal skopijiet ta’ diskussjoni, bl-għan li jiġi żgurat fehim komuni ta’ ċerti kunċetti ewlenin u li tiġi skambjata informazzjoni dwar prattika tajba u prattika li għandha tiġi evitata.

It-tħejjijiet għall-proċedura ta’ programmazzjoni l-ġdida kienu jinvolvu wkoll il-koordinazzjoni u d-disseminazzjoni ta’ għarfien espert u ta’ informazzjoni fi ħdan id-DĠ AGRI. Għal dan l-iskop, it-Task Force għall-Iżvilupp Rurali kienet appoġġata minn gruppi ta’ ħidma tematiċi, u suġġetti rilevanti li ġew indirizzati mill-Bord ta’ Konsistenza tqiegħdu għad-dispożizzjoni tal-unitajiet differenti permezz ta’ bullettini interni, kif ukoll għad-dispożizzjoni tal-Istati Membri permezz tal-Kumitat għall-Iżvilupp Rurali.

Id-DĠ AGRI stabbilixxa “vademecum” li jkopri l-PŻR 2014-2020 u ġabra ta’ 23 lista ta’ kontroll standardizzati (li jinkludu madwar 1 400 kontrolli differenti li jridu jitwettqu matul il-proċess ta’ eżaminar u ta’ approvazzjoni)⁴⁹, li jiddettaljaw il-kompiti operazzjonali għall-valutazzjoni u l-approvazzjoni tal-PŻR. Għalhekk, huwa pprovda appoġġ prattiku lill-persunal, bl-għan li l-proċeduri fi ħdan id-DĠ jiġu standardizzati. Sistema interna ta’ ġestjoni tal-informazzjoni (RDIS2) ġiet implimentata għall-ġestjoni tal-approvazzjoni u l-monitoraġġ tal-programmi.

Dan il-bosta azzjonijiet deskritti hawn fuq juru l-isforzi sinifikanti li saru mill-Kummissjoni biex tipprovdi appoġġ u tarmonizza l-proċeduri. Il-proċess jirrifletti wkoll il-kumplessità tal-qafas ta’ politika.

Il-volum tad-dokumenti ta’ programmazzjoni prinċipali li jridu jitħejjew mill-Istati Membri u jiġu approvati mill-Kummissjoni juri wkoll kemm kien eżiġenti dan il-proċess. Ir-rekwiżiti statutorji - b’mod partikolari l-ammont ta’ informazzjoni li l-Istati Membri jridu jittrasmettu bħala parti mill-istruttura dettaljata u kumplessa ħafna tal-PŻR - irriżultaw fil-produzzjoni ta’ dokumenti voluminużi, li spiss laħħqu aktar minn 1 000 paġna.

It-12-il PŻR li eżaminaja kienu jirrappreżentaw aktar minn 9 000 paġna u l-Ftehimiet ta’ Sħubija korrispondenti kienu jirrappreżentaw 4 000 paġna. Jekk dawn iċ-ċifri jiġu estrapolati għat-28 Stati Membri u għal 118-il PŻR, dan ikun jirrappreżenta volum ta’ bejn wieħed u ieħor 100 000 paġna ta’ dokumenti ta’ programmazzjoni (fi 23 lingwa differenti), li x’aktarx ikun id-doppju ta’ dak għall-perjodu ta’ programmazzjoni preċedenti (ara t-Tabella 2).

Minħabba din il-kumplessità u dan il-volum, kif ukoll il-piż amministrattiv akbar, kien hemm ir-riskju li l-korpi ta’ implimentazzjoni jiffukaw esklussivament fuq ir-rekwiżiti burokratiċi⁵⁰. Dan kollu kkontribwixxa wkoll għal dewmien fl-approvazzjoni tal-PŻR, u għalhekk irriżulta fil-posponiment tal-bidu reali tal-programmi l-ġodda.

Il-qafas legali l-ġdid ġie adottat aktar tard milli fil-perjodu preċedenti

Il-Figura 6 tippreżenta tqabbil fil-qosor tal-iskedi ta’ żmien għat-tħejjija tal-qafas regolatorju għaż-żewġ perjodi.

(1) Mill-proposta tal-Kummissjoni sal-adozzjoni.

(2) Mill-adozzjoni tar-Regolament KE/UE sal-adozzjoni tar-Regolament ta’ Implimentazzjoni.

Sors: Il-QEA.

Id-diskussjonijiet li saru fil-Parlament Ewropew u fil-Kunsill dwar il-pakkett leġiżlattiv li jirrigwarda l-politika ta’ Żvilupp Rurali kienu marbutin mill-qrib ma’ dawk dwar il-Qafas Finanzjarju Pluriennali (QFP), li jiddetermina l-ammont totali ta’ finanzjament mill-UE disponibbli matul il-perjodu ta’ programmazzjoni. Kien biss f’Diċembru 2013 li l-Kunsill u l-Parlament Ewropew adottaw il-QFP u r-Regolament RDK għall-2014-2020, xahar qabel il-bidu tal-perjodu ta’ programmazzjoni l-ġdid. Ir-regolament ta’ implimentazzjoni tal-Kummissjoni ġie ppubblikat f’Lulju 2014, li jfisser li t-tħejjija u l-preżentazzjoni inizjali tal-biċċa l-kbira mill-PŻR li eżaminajna seħħew qabel ma daħal fis-seħħ ir-Regolament ta’ implimentazzjoni.

Il-biċċa l-kbira mill-AP u mill-PŻR ġew ippreżentati fil-ħin

Wara l-adozzjoni tardiva tar-regolamenti primarji f’Diċembru 2013, id-data ta’ skadenza għall-preżentazzjoni tal-ftehimiet ta’ sħubija ġiet issettjata għal April 2014. L-awtoritajiet nazzjonali rrispettaw din id-data ta’ skadenza⁵¹.

Sussegwentement, l-Istati Membri kienu meħtieġa jippreżentaw il-PŻR tagħhom mhux aktar tard minn tliet xhur wara l-ftehimiet ta’ sħubija tagħhom⁵². L-awtoritajiet nazzjonali u reġjonali ppreżentaw il-PŻR li eżaminajna bejn April u Ottubru tal-2014. Għal terz mill-PŻR li eżaminajna, dawn ma rrispettawx id-data ta’ skadenza ta’ tliet xhur.

Din l-iskeda kienet tfisser li l-ftehimiet ta’ sħubija kellhom jitħejjew u jsir xi negozju dwarhom qabel l-adozzjoni tar-regolamenti rilevanti tal-UE. Il-PŻR ukoll kellhom jitħejjew u jiġu nnegozjati b’mod parallel mal-ftehimiet ta’ sħubija, u l-biċċa l-kbira minnhom ġew ippreżentati qabel ma ġie adottat ir-regolament ta’ implimentazzjoni rilevanti tal-Kummissjoni.

Il-proċess ta’ approvazzjoni tal-Kummissjoni qabeż id-dati ta’ skadenza

Wara li l-awtoritajiet nazzjonali kienu ppreżentaw l-abbozz ta’ PŻR, il-Kummissjoni kellha tliet xhur biex tagħmel osservazzjonijiet lill-Istat Membru u sitt xhur biex tapprova l-PŻR “sakemm kwalunkwe osservazzjoni magħmula mill-Kummissjoni tkun ġiet ikkunsidrata b’mod adegwat”⁵³.

Fil-biċċa l-kbira mill-każijiet, il-Kummissjoni ma setgħetx tirrispetta l-ewwel data ta’ skadenza ta’ tliet xhur (biex tibgħat l-osservazzjonijiet lill-Istati Membri). Ir-rapport tal-awditjar tal-IAS (ara l-paragrafu 67) innota li l-osservazzjonijiet tal-Kummissjoni kienu ġew adottati wara d-data ta’ skadenza legali ta’ tliet xhur fil-każ ta’ 98 PŻR. L-IAS attribwixxa d-dewmien għall-kumplessità tal-leġiżlazzjoni u għall-volum u l-kumplessità tal-PŻR infushom.

Huwa aktar diffiċli biex titkejjel it-tieni data ta’ skadenza ta’ sitt xhur (għall-approvazzjoni finali) minħabba li ma jitqiesx ż-żmien li jgħaddi bejn l-ittra ta’ osservazzjoni u t-tweġiba nazzjonali li tkun aċċettabli - informazzjoni addizzjonali u/jew PŻR rivedut - (karatteristika “waqqaf l-arloġġ”), u ma hemmx data ta’ skadenza vinkolanti sa meta l-Istat Membru jkun irid jindirizza l-osservazzjoni tal-Kummissjoni. Għalhekk, għalkemm id-data ta’ skadenza ta’ sitt xhur ġiet irrispettata fil-biċċa l-kbira mill-każijiet minħabba l-karatteristika “waqqaf l-arloġġ”, iż-żmien reali li għadda bejn il-preżentazzjoni u l-approvazzjoni tal-PŻR magħżula kien ħafna itwal.

Kif jidher fit-Tabella 3, iż-żmien medju għall-approvazzjoni tal-PŻR fil-kampjun tagħna kien ta’ 11.3 xhur mid-data tal-preżentazzjoni inizjali. Dan kien xahrejn aktar miż-żmien medju meħtieġ fil-perjodu preċedenti għall-istess kampjun.

Kumplessivament il-Kummissjoni approvat il-118-il PŻR fi żmien 20 xahar minn meta ġie ppreżentat l-ewwel PŻR (minn April 2014 sa Diċembru 2015). Dan huwa riżultat posittiv, meta mqabbel mal-94 PŻR li ġew approvati fi żmien 24 xahar (minn Diċembru 2006 sa Diċembru 2008) għall-perjodu ta’ programmazzjoni 2007-2013⁵⁴.

Minkejja l-isforzi li saru, l-implimentazzjoni tal-PŻR ma bdietx aktar kmieni milli kien il-każ fil-perjodu preċedenti

Dawn l-isforzi ma fissrux li l-PŻR ġew approvati aktar kmieni milli ġara fil-perjodu preċedenti (ara l-Figura 7).

(1) Mill-proposta tal-Kummissjoni sal-adozzjoni.

(2) Mill-adozzjoni tar-Regolament KE/UE sal-adozzjoni tar-Regolament ta’ Implimentazzjoni.

(3) Perjodu mill-preżentazzjoni tal-ewwel FtS/PŻR sal-adozzjoni tal-aħħar FtS/PŻR.

Sors: Il-QEA.

Minħabba li ġew adottati tard, l-awtoritajiet nazzjonali ma setgħux jibdew jimplimentaw il-biċċa l-kbira mill-PŻR qabel nofs l-2015 (sa tmiem Ġunju 2015 kienu ġew approvati 37 % biss minnhom). Il-Kummissjoni approvat 20 % tal-PŻR f’Novembru u Diċembru tal-2015, li jfisser li l-implimentazzjoni ta’ bosta PŻR ma bdietx qabel l-2016, it-tielet sena tal-perjodu ta’ programmazzjoni.

L-ebda Stat Membru ma ddikjara l-infiq fl-2014⁵⁵, u t-total tal-infiq iddikjarat u akkumulat taħt il-FAEŻR fl-2015⁵⁶ u fl-2016⁵⁷ kien jirrappreżenta 3.8 % u 10.2 %, rispettivament, mill-pjan finanzjarju għall-2014-2020. Dan ifisser li, fil-bidu tal-2017, madwar 90 % tal-pjan finanzjarju tal-FAEŻR kien għadu ma ntnefaqx. Dan huwa ogħla milli kien il-każ fil-perjodu ta’ programmazzjoni 2007-2013, meta 83 % kien għadu ma ntnefaqx sal-bidu tal-2010. Bħal fil-perjodu ta’ programmazzjoni preċedenti, dan il-bidu tardiv se jwassal biex l-infiq ikun ikkonċentrat fit-tieni nofs tal-perjodu ta’ programmazzjoni.

Il-konċentrazzjoni tal-biċċa l-kbira mill-implimentazzjoni ta’ PŻR fit-tieni nofs tal-perjodu ta’ programmazzjoni jżid ir-riskju li jkun hemm fokus eċċessiv fuq l-assorbiment tal-fondi allokati fi tmiem il-perjodu ta’ programmazzjoni⁵⁸.

Il-bidu tardiv tal-programmi huwa problema rikorrenti

Id-dewmien fl-implimentazzjoni tal-programmi taħt il-QFP huwa problema rikorrenti li aħna identifikajna f’ħafna oqsma ta’ politika fil-passat.

Fid-dokument informattiv⁵⁹ tagħna dwar ir-rieżami ta’ nofs it-terminu tal-Qafas Finanzjarju Pluriennali 2014-2020, aħna nindikaw żewġ riskji ewlenin, li jirriżultaw minn din is-sitwazzjoni:

Sabiex jiġu indirizzati dawn ir-riskji, aħna nissuġġerixxu li l-istrateġija u t-tfassil ta’ politika fit-tul jiġu allinjati maċ-ċiklu baġitarju, u li titwettaq analiżi komprensiva tal-infiq qabel ma jiġi stabbilit baġit ġdid fuq terminu twil.

Dawn il-proposti jistgħu jkunu ta’ benefiċċju meta tkun qed titħejja l-politika ta’ Żvilupp Rurali fil-futur.

Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

Il-politika ta’ żvilupp rurali tal-UE għandha l-għan li tagħmel l-agrikoltura aktar kompetittiva, tiżgura l-ġestjoni sostenibbli tar-riżorsi naturali u l-azzjoni favur il-klima, u tikseb żvilupp territorjali bilanċjat ta’ ekonomiji u komunitajiet rurali, inkluż il-ħolqien u ż-żamma tal-impjiegi. L-UE biħsiebha tonfoq kważi EUR 100 biljun għall-perjodu 2014-2020, iżda attwalment qiegħda b’lura (ara l-paragrafi 86 u 87).

Il-FAEŻR jipprovdi appoġġ finanzjarju għal miżuri li jitwettqu mill-Istati Membri permezz ta’ PŻR nazzjonali jew reġjonali, li jitħejjew mill-Istati Membri u jiġu approvati mill-Kummissjoni.

Wieħed mill-objettivi tal-qafas strateġiku tal-UE għall-2014-2020 kien li jkun hemm aktar fokus fuq ir-riżultati. Madankollu, biex dan jinkiseb kien meħtieġ li tiġi ffaċċjata l-problema perenni li l-ippjanar għal perjodu ta’ programmazzjoni ġdid jibda qabel ma jkun hemm disponibbli data adegwata u rilevanti dwar l-infiq u r-riżultati mill-perjodi preċedenti.

Aħna eżaminajna jekk il-qafas leġiżlattiv il-ġdid għall-2014-2020 kienx jirrifletti fokus akbar fuq il-prestazzjoni, u jekk il-proċess ta’ programmazzjoni l-ġdid ippermettiex u rriżultax fil-produzzjoni ta’ PŻR ta’ kwalità tajba, li potenzjalment jikkontribwixxu għal riżultati aħjar. Għalkemm il-qafas strateġiku kellu l-għan li jsaħħaħ l-approċċ ibbażat fuq ir-riżultati, il-PŻR li ġew approvati huma dokumenti twal u kumplessi b’nuqqasijiet li se jxekklu l-ilħuq tal-objettiv ambizzjuż li jkun hemm fokus akbar fuq il-prestazzjoni u r-riżultati.

Aħna ħarisna wkoll lejn il-proċedura ta’ programmazzjoni għall-politika ta’ żvilupp rurali 2014-2020 biex nivverifikaw jekk din twettqitx b’mod li jippermetti l-implimentazzjoni ta’ dawn il-PŻR tinbeda aktar kmieni milli kien il-każ fil-perjodi preċedenti, u b’hekk ikunu jistgħu jiġu evitati l-konsegwenzi negattivi konnessi mal-bidu tardiv tal-programmi.

Aħna sibna li minkejja l-isforzi tal-Kummissjoni, l-implimentazzjoni tal-PŻR iddewmet, bħalma kien ġara fiċ-ċiklu ta’ programmazzjoni ta’ qabel, u li r-rata ta’ implimentazzjoni tal-infiq ippjanat matul l-ewwel tliet snin kienet aktar baxxa milli kienet fil-perjodu preċedenti.

Attwalment, il-PAK ta’ wara l-2020 hija s-suġġett ta’ dibattitu politiku u f’dan l-istadju għadu mhux magħruf eżattament x’forma se tieħu fil-futur. Ir-rakkomandazzjonijiet tagħna tħejjew bis-suppożizzjoni li l-politika futura ta’ żvilupp rurali se jkun fiha kontinwitajiet sinifikanti mal-qafas attwali.

It-tfassil tal-qafas ta’ programmazzjoni għall-2014 – 2020 kien aktar ambizzjuż, iżda l-implimentazzjoni kienet affettwata minn nuqqasijiet sinifikanti

L-għan li l-FAEŻR jiġi integrat ma’ FSIE oħra kien li tiżdied il-konċentrazzjoni tematika tal-infiq tal-UE billi jiġi żgurat li l-PŻR jikkontribwixxu b’mod ċar għall-prijoritajiet ta’ Ewropa 2020, iżda wkoll biex jitrawmu l-koordinazzjoni, il-komplementarjetà u s-sinerġiji bejn il-programmi. Fil-prattika, għalkemm dan irriżulta f’konsistenza tal-PŻR ma’ dokumenti strateġiċi bħall-Ftehimiet ta’ Sħubija, huwa diffiċli li jiġi vvalutat x’inhu l-kontribut tal-PŻR lejn il-kisba tal-objettivi tematiċi minħabba li r-relazzjonijiet bejn id-diversi dokumenti ta’ programmazzjoni huma kumplessi. Il-komplementarjetà, is-sinerġiji u l-koordinazzjoni bejn il-PŻR u programmi minn FSIE oħra ma ġewx żviluppati b’mod sodisfaċenti (ara l-paragrafi 17 sa 29).

Rakkomandazzjoni 1

Meta jkun qed jitħejja l-perjodu ta’ programmazzjoni ta’ wara l-2020, u għall-iskop li jissaħħaħ il-fokus fuq il-prestazzjoni u r-riżultati, tiżdied l-integrazzjoni bejn il-PŻR u programmi oħra, u jsir titjib fil-valutazzjonijiet tal-kontribut tal-PŻR lejn l-ilħuq tal-objettivi strateġiċi, jenħtieġ li:

1. il-Kummissjoni tiżgura li l-proposti ta’ politika tagħha jkomplu jiżviluppaw ir-rekwiżiti rigward il-konsistenza bejn programmi individwali;
2. l-Istati Membri jispeċifikaw kif il-mekkaniżmi ta’ koordinazzjoni, komplementarjetà u sinerġija se jiġu implimentati, kif se jingħataw segwitu u kif se jsir rappurtar dwarhom fil-kuntest tar-regoli tal-UE.

Data mmirata għall-implimentazzjoni: tmiem l-2020 għal (a), u l-2022 għal (b)

Filwaqt li l-Kummissjoni fittxet li tibbilanċja l-ammont ta’ informazzjoni ppreżentata fil-PŻR, il-PŻR li eżaminajna kienu twal u kienu jeħtieġu sforz amministrattiv sinifikanti min-naħa tal-awtoritajiet nazzjonali biex jissodisfaw ir-rekwiżiti estensivi dwar il-kontenut.

Madankollu, l-għan prinċipali li l-ħtiġijiet territorjali speċifiċi jiġu indirizzati aħjar u li jintwerew, b’mod aktar ċar, il-konnessjonijiet bejn il-ħtiġijiet identifikati u l-miżuri ta’ appoġġ magħżula, ma ntlaħaqx (il-paragrafi 30 sa 41).

Rakkomandazzjoni 2

Sabiex tissimplifika u żżid l-utilità tal-istrateġiji ta’ żvilupp rurali filwaqt li fl-istess ħin trendi l-proċess ta’ programmazzjoni maniġġabbli u effiċjenti, jenħtieġ li l-Kummissjoni tirrevedi t-tfassil tad-dokumenti ta’ programmazzjoni bil-ħsieb li tissimplifika l-kontenut tagħhom u li tnaqqas l-għadd ta’ rekwiżiti għall-perjodu ta’ programmazzjoni ta’ wara l-2020. B’mod partikolari, jenħtieġ li hija tillimita l-istruttura tad-dokument ta’ programmazzjoni għal dawk l-elementi u possibbiltajiet li huma essenzjali għall-ippjanar, l-implimentazzjoni u l-monitoraġġ korretti tal-infiq għall-iżvilupp rurali.

Data mmirata għall-implimentazzjoni: tmiem l-2020

Il-qafas ta’ prestazzjoni l-ġdid għandu potenzjal limitat biex isaħħaħ il-fokus fuq il-prestazzjoni u r-riżultati

Is-CMES għandha l-potenzjal li ttejjeb il-mod li bih tiġi mmonitorjata l-Politika ta’ żvilupp rurali, fis-sens li tista’ tippermetti li jsir progress biex jinkiser iċ-ċirku vizzjuż fejn il-kontenut ta’ programmi ġodda jiġi ddefinit mingħajr ma jkun hemm informazzjoni f’waqtha dwar ir-riżultati mill-perjodi preċedenti. Madankollu, in-nuqqas ta’ valutazzjonijiet adegwati tal-kwalità tal-ġbir tad-data, flimkien ma’ nuqqasijiet fl-għażla tal-indikaturi u l-fatt li l-biċċa l-kbira mill-indikaturi tar-riżultati ma jikkorispondux mad-definizzjoni ta’ indikaturi tar-”riżultati”, jikkostitwixxu limitazzjoni sinifikanti f’termini tal-kejl tar-riżultati ta’ politika u l-kontribut tagħhom għall-istrateġija Ewropa 2020 (il-paragrafi 42 sa 52).

L-isem “riżerva għall-prestazzjoni” huwa żbaljat minħabba li l-indikaturi li jintużaw għall-analiżi tal-prestazzjoni ma jkejlux ir-riżultati ta’ politika iżda jfittxu, espliċitament, li jkejlu l-infiq u l-output dirett. Minħabba dan, il-qafas ta’ prestazzjoni ma jipprovdix informazzjoni dwar l-objettivi u r-riżultati mistennija tal-PŻR. Barra minn hekk, l-awditu kkonferma r-riskju inerenti li l-PŻR jistabbilixxu stadji importanti u miri mhux ambizzjuzi biex jevitaw il-possibbiltà ta’ sanzjonijiet fil-każ ta’ prestazzjoni insuffiċjenti. Irrispettivament minn dan, meta ma jintlaħqux l-istadji importanti rilevanti, ir-riżerva għall-prestazzjoni ma tintilifx billi hija tista’ tiġi riallokata għal prijoritajiet oħra, u s-sanzjonijiet finanzjarji potenzjali mhumiex ibbażati fuq l-indikaturi tar-riżultati (il-paragrafi 53 sa 63).

Rakkomandazzjoni 3

Jenħtieġ li l-Kummissjoni taħdem mal-Istati Membri biex tiżgura li r-rappurtar annwali msaħħaħ tal-2019 dwar l-implimentazzjoni jipprovdi informazzjoni ċara u komprensiva dwar il-kisbiet tal-programmi, u li t-tweġibiet meħtieġa għall-mistoqsijiet ta’ evalwazzjoni komuni jipprovdu bażi aħjar għall-perjodu ta’ programmazzjoni li jmiss.

Data mmirata għall-implimentazzjoni: tmiem l-2018

Rakkomandazzjoni 4

Meta jkun qed jitħejja l-perjodu ta’ programmazzjoni ta’ wara l-2020, jenħtieġ li l-Kummissjoni tiddefinixxi d-diversi tipi ta’ indikaturi b’aktar preċiżjoni, sabiex ikollha ġabra komuni ta’ indikaturi orjentati lejn ir-riżultati li jkunu aktar adatti għall-valutazzjoni tar-riżultati u tal-impatt ta’ interventi taħt l-iżvilupp rurali. Matul dan il-proċess, hija tista’ tibbenefika mill-esperjenza u s-soluzzjonijiet li diġà ġew żviluppati minn organizzazzjonijiet internazzjonali oħra (eż. id-WHO, il-Bank Dinji u l-OECD) u li jiffokaw fuq il-prestazzjoni u r-riżultati.

Jenħtieġ ukoll li l-Kummissjoni tippromwovi u tiffaċilita l-kooperazzjoni u n-netwerking nazzjonali sabiex tinxtered il-prattika tajba f’dak li jirrigwarda l-kejl tal-prestazzjoni, żviluppata fil-livell nazzjonali.

Data mmirata għall-implimentazzjoni: tmiem l-2019

Rakkomandazzjoni 5

Għall-perjodu ta’ programmazzjoni ta’ wara l-2020, jenħtieġ li l-Kummissjoni teżamina u tieħu kont tal-esperjenza miksuba mill-implimentazzjoni tas-sistema attwali inklużi:

1. l-impatt tar-riżerva għall-prestazzjoni;
2. l-adegwatezza tal-indikaturi tar-riżultati li jintużaw biex tiġi aċċessata r-riżerva għall-prestazzjoni u;
3. l-użu li jsir mis-sanzjonijiet finanzjarji biex tiġi indirizzata prestazzjoni insuffiċjenti.

Data mmirata għall-implimentazzjoni: tmiem l-2020

Il-proċess ta’ programmazzjoni kien jirrikjedi li jsiru sforzi sinifikanti mill-Kummissjoni u mill-Istati Membri, iżda l-implimentazzjoni tal-PŻR bdiet aktar bil-mod milli kien il-każ fil-perjodu preċedenti

L-appoġġ għall-programmazzjoni tal-Iżvilupp Rurali huwa proċess b’ħafna stadji fejn il-PŻR jikkostitwixxu l-aħħar wieħed. L-allokazzjoni finanzjarja għal kull Stat Membru u l-qafas leġiżlattiv strateġiku jiġu deċiżi mill-PE u mill-Kunsill qabel ma jiġu abbozzati l-programmi. Għalhekk, jenħtieġ li l-PŻR jitqiesu aktar bħala għodod li jservu biex jallinjaw il-perspettivi nazzjonali u Ewropej, milli bħala dokumenti li jiskattaw il-proċess ta’ bini ta’ strateġiji nazzjonali ta’ żvilupp rurali mill-bidu nett (il-paragrafi 64 sa 65).

Minkejja r-rwol pjuttost limitat tal-PŻR fil-proċess b’ħafna stadji deskritt hawn fuq, it-tħejjija u l-approvazzjoni tal-PŻR kollha kienu jirrikjedu sforz amministrattiv konsiderevoli min-naħa tal-Kummissjoni u tal-Istati Membri. Dewmien twil fl-adozzjoni tal-qafas legali (Diċembru 2013) kellu impatt fuq l-iskeda ta’ żmien għall-preżentazzjoni u l-approvazzjoni tad-dokumenti ta’ programmazzjoni; meta kkombinati mar-rekwiżiti kumplessi dwar il-kontenut fil-PŻR, dan kien fisser li l-PŻR ġew approvati u l-programmi l-ġodda ġew implimentati wara li l-perjodu ta’ programmazzjoni kien diġà beda (il-paragrafi 66 sa 74).

Il-Kummissjoni approvat total ta’ 118-il PŻR f’perjodu ta’ 20 xahar (April 2014 - Diċembru 2015), u dawn iċ-ċifri jirrappreżentaw riżultat aħjar meta mqabbla mal-94 PŻR li ġew approvati f’24 xahar għall-perjodu ta’ programmazzjoni 2007-2013. Madankollu, minkejja l-isforzi li saru, il-PŻR ġew approvati aktar tard milli kien il-każ fil-perjodu preċedenti u l-biċċa l-kbira minnhom ma bdewx jiġu implimentati qabel nofs l-2015, filwaqt li xi wħud li bdew biss fl-2016 (il-paragrafi 75 sa 84).

Konsegwentement, madwar 90 % tal-pjan finanzjarju tal-FAEŻR kien għadu ma ntnefaqx sal-bidu tal-2017 (ir-raba’ sena tal-perjodu ta’ programmazzjoni) filwaqt li ċ-ċifra ekwivalenti fil-perjodu preċedenti kienet 83 %. Dan jinvolvi riskju għall-implimentazzjoni sħiħa tal-pjan finanzjarju, u jaċċenna l-assorbiment, li jfisser li l-approċċ orjentat lejn ir-riżultati li ġie approvat mill-Kummissjoni huwa mminat (il-paragrafi 85 sa 88).

Id-dewmien fl-implimentazzjoni ta’ programmi taħt il-QFP huwa problema ġenerali u rikorrenti, li żżid ir-riskji ta’ fokus eċċessiv fuq l-assorbiment u ta’ ppjanar ta’ QFP ġdid qabel ma jkunu disponibbli r-riżultati tal-infiq li jkun sar mill-UE taħt il-QFP preċedenti (il-paragrafi 89 sa 92).

Rakkomandazzjoni 6

Jenħtieġ li l-Parlament, il-Kunsill u l-Kummissjoni jqisu l-allinjament tal-istrateġija u t-tfassil ta’ politika fit-tul maċ-ċiklu baġitarju, kif ukoll it-twettiq ta’ analiżi komprensiva tal-infiq qabel ma jiġi stabbilit baġit ġdid fuq terminu twil.

Sabiex tippermetti l-approvazzjoni tal-PŻR fil-bidu tal-perjodu ta’ programmazzjoni li jmiss, jenħtieġ li l-Kummissjoni tħejji, minn biżżejjed żmien qabel, il-proposti leġiżlattivi tagħha għall-politika ta’ żvilupp rurali ta’ wara l-2020.

Data mmirata għall-implimentazzjoni għall-Kummissjoni: tmiem l-2018

Dan ir-Rapport ġie adottat mill-Awla I, immexxija mis-Sur Phil WYNN OWEN, Membru tal-Qorti tal-Awdituri, fil-Lussemburgu fil-laqgħa tagħha tas-27 ta’ Settembru 2017.

Għall-Qorti tal-Awdituri

Klaus-Heiner LEHNE
President

Abbrevjazzjonijiet u glossarju

Analiżi SWOT - Analiżi tal-punti pożittivi, id-dgħufijiet, l-opportunitajiet u t-theddid (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) fiż-żona ġeografika koperta minn PŻR.

CMEF - Qafas Komuni ta’ Monitoraġġ u Evalwazzjoni: sistema ta’ monitoraġġ u evalwazzjoni mfassla b’mod konġunt mill-Kummissjoni u l-Istati Membri għall-perjodu ta’ programmazzjoni 2007-2013, li tuża indikaturi biex tkejjel il-progress, l-effiċjenza u l-effettività tal-programmi tal-iżvilupp rurali fl-ilħuq tal-objettivi tagħhom.

CMES - Sistema Komuni ta’ Monitoraġġ u Evalwazzjoni: sistema ta’ monitoraġġ u evalwazzjoni mfassla f’kooperazzjoni bejn il-Kummissjoni u l-Istati Membri għall-perjodu ta’ programmazzjoni 2014-2020 biex tiddimostra, fost l-oħrajn, il-progress u l-kisbiet tal-politika ta’ żvilupp rurali u biex tivvaluta l-impatt, l-effettività, l-effiċjenza u r-rilevanza tal-interventi tal-politika ta’ żvilupp rurali.

DĠ AGRI - Id-Direttorat Ġenerali tal-Kummissjoni għall-Agrikoltura u l-Iżvilupp Rurali.

Ewropa 2020 - L-istrateġija, fuq 10 snin, tal-Unjoni Ewropea, għall-impjiegi u t-tkabbir li tniedet fl-2010 biex toħloq il-kundizzjonijiet għal tkabbir intelliġenti, sostenibbli u inklużiv. Din tinkludi ħames miri ewlenin li l-UE trid tilħaq sa tmiem l-2020, u li jkopru l-impjieg; ir-riċerka u l-iżvilupp; il-klima/l-enerġija; l-edukazzjoni; l-inklużjoni soċjali u t-tnaqqis tal-faqar.

FAEŻR - Fond Agrikolu Ewropew għall-Iżvilupp Rurali.

Fondi SIE/FSIE - Fondi Strutturali u ta’ Investiment Ewropej, li jinkludu l-fondi tal-UE li ġejjin: il-Fond Agrikolu Ewropew għall-Iżvilupp Rurali (FAEŻR), il-Fond Ewropew għall-Iżvilupp Reġjonali (FEŻR), il-Fond Soċjali Ewropew (FSE), il-Fond ta’ Koeżjoni (FK) u l-Fond Ewropew għall-Affarijiet Marittimi u s-Sajd (FEMS).

FtS - Ftehimiet ta’ Sħubija li jiġu konklużi bejn il-Kummissjoni Ewropea u kull Stat Membru għall-perjodu ta’ programmazzjoni 2014-2020. FtS jiddeskrivu l-pjanijiet tal-awtoritajiet nazzjonali dwar kif biħsiebhom jużaw il-finanzjament mill-Fondi Strutturali u ta’ Investiment Ewropej u jfissru fil-qosor l-għanijiet strateġiċi u l-prijoritajiet ta’ investiment ta’ kull pajjiż, filwaqt li jorbtuhom mal-għanijiet ġenerali tal-istrateġija Ewropa 2020 għal tkabbir intelliġenti, sostenibbli u inklużiv.

Kundizzjonalitajiet ex ante (EACs) jirrikjedu li Stat Membru jissodisfa ċerti kundizzjonijiet biex ikun jista’ jirċievi finanzjament mill-Fondi Strutturali u ta’ Investiment Ewropej. Meta jkunu qed iħejju l-Programmi għall-perjodu ta’ programmazzjoni 2014-2020, l-Istati Membri jridu jivvalutaw jekk dawn il-kundizzjonijiet ikunux ġew issodisfati. Jekk dan ma jkunx il-każ, huma meħtieġa li sal-31 ta’ Diċembru 2016 iħejju pjanijiet ta’ azzjoni biex jissodisfawhom.

Loġika ta’ intervent - Il-konnessjoni loġika bejn il-problema li trid tiġi indirizzata (jew l-objettiv li jrid jintlaħaq), il-kawżi sottostanti għall-problema, u l-għażliet ta’ politika li jkunu disponibbli (jew l-azzjonijiet tal-UE li fil-fatt jittieħdu) għall-indirizzar tal-problema jew l-ilħuq tal-objettiv.

Miżura - Skema ta’ għajnuna għall-implimentazzjoni ta’ politika. Miżura tiddefinixxi r-regoli, bħall-kriterji ta’ eliġibbiltà u tal-għażla, għall-proġetti li jistgħu jiġu ffinanzjati.

Objettivi Tematiċi (OT) - Elementi ta’ strutturar iddefiniti fil-qafas regolatorju. Sabiex jikkontribwixxu għall-istrateġija UE-2020, il-fondi SIE jiffukaw l-appoġġ tagħhom fuq għadd limitat ta’ objettivi tematiċi komuni.

OECD - Organizzazzjoni għall-Kooperazzjoni u l-Iżvilupp Ekonomiċi.

Oqsma ta’ prijorità - Kull wieħed mis-sitt prijoritajiet tal-UE għall-iżvilupp rurali jista’ jerġa’ jinqasam f’bosta oqsma ta’ prijorità tematiċi. Jeżistu 18-il qasam ta’ prijorità bħal dawn.

PAK - Politika Agrikola Komuni: il-leġiżlazzjoni u l-prattiki adottati mill-Unjoni Ewropea biex tipprovdi politika komuni u unifikata dwar l-agrikoltura.

Perjodu ta’ programmazzjoni - Perjodu għall-implimentazzjoni tal-politika ta’ żvilupp rurali li jikkoinċidi mal-QFP. Il-perjodu ta’ programmazzjoni attwali huwa mill-2014 sal-2020 u jsegwi lill-perjodu ta’ programmazzjoni 2007-2013.

Pilastri (tal-Politika Agrikola Komuni) - Il-Politika Agrikola Komuni tinkludi żewġ “pilastri”. L-ewwel pilastru huwa l-appoġġ għall-introjtu tal-bdiewa. Dan l-appoġġ huwa pprovdut fil-forma ta’ pagamenti diretti u miżuri tas-suq, u huwa ffinanzjat interament mill-Fond Agrikolu Ewropew ta’ Garanzija. It-tieni pilastru huwa l-appoġġ ipprovdut għall-iżvilupp ta’ żoni rurali. Dan l-appoġġ jieħu l-forma ta’ programmi tal-Iżvilupp Rurali u huwa kkofinanzjat mill-Fond Agrikolu Ewropew għall-Iżvilupp Rurali.

PŻR - Programm tal-Iżvilupp Rurali: dokument ta’ programmazzjoni li jitħejja minn Stat Membru u jiġi approvat mill-Kummissjoni għall-ippjanar u l-monitoraġġ tal-implimentazzjoni tal-politika ta’ żvilupp rurali tal-UE fil-livell reġjonali jew nazzjonali.

QFP - Qafas Finanzjarju Pluriennali, ippjanar tal-baġit stabbilit kif meħtieġ mill-Kapitolu 2 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea.

QSK - Qafas Strateġiku Komuni: ġabra ta’ prinċipji gwida strateġiċi li għandhom l-għan li jiffaċilitaw il-proċess ta’ programmazzjoni u l-koordinazzjoni settorjali u territorjali tal-interventi tal-Unjoni kemm taħt il-Fondi Strutturali u ta’ Investiment Ewropej (FSIE) kif ukoll ma’ politiki u strumenti oħra tal-Unjoni.

RDK - Regolament dwar Dispożizzjonijiet Komuni: Ir-Regolament (UE) Nru 1303/2013 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-17 ta’ Diċembru 2013, li jistabbilixxi dispożizzjonijiet komuni dwar il-Fond Ewropew għall-Iżvilupp Reġjonali, il-Fond Soċjali Ewropew, il-Fond ta’ Koeżjoni, il-Fond Agrikolu Ewropew għall-Iżvilupp Rurali u l-Fond Ewropew għall-Affarijiet Marittimi u s-Sajd u li jistabbilixxi d-dispożizzjonijiet ġenerali dwar il-Fond Ewropew għall-Iżvilupp Reġjonali, il-Fond Soċjali Ewropew, il-Fond ta’ Koeżjoni u l-Fond Ewropew għall-Affarijiet Marittimi u s-Sajd u li jħassar ir-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1083/2006¹.

Regolament FAEŻR - Ir-Regolament (UE) Nru 1305/2013 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-17 ta’ Diċembru 2013 dwar appoġġ għall-iżvilupp rurali mill-Fond Agrikolu Ewropew għall-Iżvilupp Rurali (FAEŻR) u li jħassar ir-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1698/2005².

WHO - Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa.

Tim tal-awditjar

Ir-rapporti speċjali tal-QEA jippreżentaw ir-riżultati tal-awditi tagħha f’dak li jirrigwarda l-politiki u l-programmi tal-UE jew suġġetti ta’ ġestjoni relatati ma’ oqsma baġitarji speċifiċi. Il-QEA tagħżel u tfassal dawn il-kompiti tal-awditjar biex timmassimizza l-impatt tagħhom billi tqis ir-riskji għall-prestazzjoni jew għall-konformità, il-livell ta’ introjtu jew ta’ nfiq involut, l-iżviluppi li jkunu għad iridu jseħħu u l-interess politiku u pubbliku.

Dan ir-rapport ġie adottat mill-Awla I tal-Awditjar — immexxija minn Phil Wynn Owen, Membru tal-QEA — li tispeċjalizza fl-użu sostenibbli tar-riżorsi naturali. L-awditu tmexxa minn Janusz Wojciechowski, Membru tal-QEA, b’appoġġ minn Kinga Wiśniewska-Danek, Kap tal-Kabinett; Katarzyna Radecka-Moroz, Attaché tal-Kabinett; Davide Lingua, Maniġer Prinċipali; Paulo Oliveira, Kap tal-Kompitu. It-tim tal-awditjar kien jikkonsisti minn Felipe Andres Miguelez, Ramona Bortnowschi, Eric Braucourt, Ioannis Papadakis, Anne Poulsen, Matteo Tartaggia, Paul Toulet-Morlanne u Anna Zalega.

Kuntatt

IL-QORTI EWROPEA TAL-AWDITURI
12, rue Alcide De Gasperi
1615 Luxembourg
LUXEMBOURG

Tel. +352 4398-1
Mistoqsijiet: eca.europa.eu/mt/Pages/ContactForm.aspx
Sit web: eca.europa.eu
Twitter: @EUAuditors

Ħafna informazzjoni addizzjonali dwar l-Unjoni Ewropea hija disponibbli fuq l-Internet.
Jista’ jsir aċċess għaliha permezz tas-server Europa (http://europa.eu).

Il-Lussemburgu: L-Uffiċċju tal-Pubblikazzjonijiet tal-Unjoni Ewropea, 2017

© L-Unjoni Ewropea, 2017

Għal kull użu jew riproduzzjoni ta’ ritratti jew materjal ieħor li ma jaqax taħt id-drittijiet tal-awtur tal-Unjoni Ewropea, irid jintalab il-permess direttament mingħand id-detenturi tad-drittijiet tal-awtur.

KIF TIKKUNTATTJA LILL-UE

Personalment
Madwar l-Unjoni Ewropea kollha hemm mijiet ta’ ċentri ta’ informazzjoni tal-Europe Direct. Tista’ ssib l-indirizz tal-eqreb ċentru għalik f’dan is-sit: http://europa.eu/contact

Bit-telefown jew bil-posta elettronika
Europe Direct huwa servizz li jwieġeb il-mistoqsijiet tiegħek dwar l-Unjoni Ewropea. Tista’ tikkuntattja dan is-servizz:

• bit-telefown bla ħlas: 00 800 6 7 8 9 10 11 (ċerti operaturi jafu jimponu ħlas għal dawn it-telefonati),
• fuq dan in-numru standard: +32 22999696, jew
• bil-posta elettronika permezz: http://europa.eu/contact

KIF ISSIB TAGĦRIF DWAR L-UE

Onlajn
L-informazzjoni dwar l-Unjoni Ewropea bil-lingwi uffiċjali kollha tal-UE hija disponibbli fuq is-sit web Europa fuq: http://europa.eu

Pubblikazzjonijiet tal-UE
Tista’ tniżżel mill-internet jew tordna l-pubblikazzjonijiet tal-UE, li xi wħud minnhom huma bla ħlas u xi oħrajn bil-ħlas, mill-EU Bookshop fl-indirizz li ġej: http://publications.europa.eu/eubookshop. Kopji multipli ta’ pubblikazzjonijiet bla ħlas tista’ tiksibhom billi tikkuntattja lil Europe Direct jew liċ-ċentru tal-informazzjoni lokali tiegħek (ara http://europa.eu/contact).

Il-liġi tal-UE u dokumenti relatati
Għal aċċess għall-informazzjoni legali tal-UE, inkluż il-liġijiet kollha tal-UE mill-1951 ’l hawn, fil-verżjonijiet lingwistiċi uffiċjali kollha, żur is-sit EUR-Lex hawnhekk: http://eur-lex.europa.eu

Dejta Miftuħa mill-UE
Il-portal tad-Dejta Miftuħa mill-UE (http://data.europa.eu/euodp) jipprovdi aċċess għal settijiet tad-dejta mill-UE. Id-dejta tista’ titniżżel mill-internet u tintuża mill-ġdid bla ħlas, kemm għal skopijiet kummerċjali kif ukoll mhux kummerċjali.