Verder herstel en veerkracht op lange termijn

Tendensen

In 2023 bleef de economie van de EU groeien - open in een nieuw tabblad., zij het met een verminderde dynamiek als gevolg van de enorme economische schokken die zich hadden voorgedaan. De inflatie nam het hele jaar door af dankzij de dalende energieprijzen en de verminderende inflatoire druk van levensmiddelen en industrieproducten.

De Europese economie wordt ondersteund door een uitzonderlijk sterke arbeidsmarkt, waar het aantal werklozen een recordlaagte heeft bereikt, de werkgelegenheid blijft groeien en de lonen omhooggaan. De uitvoering van hervormingen en investeringen in het kader van de herstel- en veerkrachtfaciliteit - open in een nieuw tabblad. blijft van cruciaal belang om de economie van de EU op het juiste spoor te houden.

De verdere groeivooruitzichten van de Europese economie blijven getekend door risico’s die het gevolg zijn van de voortdurende aanvalsoorlog van Rusland tegen Oekraïne en de bredere geopolitieke spanningen.

Het welslagen van de herstel- en veerkrachtfaciliteit

De uitvoering van de herstel- en veerkrachtfaciliteit, die de kern uitmaakt van het herstelplan van NextGenerationEU - open in een nieuw tabblad. ter waarde van 800 miljard euro, is in 2023 het economisch herstel blijven aandrijven - open in een nieuw tabblad.. Het instrument versterkte de economische en sociale veerkracht van de lidstaten en ondersteunde REPowerEU, het initiatief van de EU om de lidstaten te helpen sneller af te stappen van fossiele brandstoffen, in het licht van de niet-uitgelokte invasie van Oekraïne door Rusland. (Zie hoofdstuk 4 voor meer over het REPowerEU-initiatief.)

De faciliteit is uniek omdat ze prestatiegericht is. Om van de steun te profiteren, moeten de lidstaten hun herstel- en veerkrachtplan indienen bij de Commissie. Deze plannen bevatten de hervormingen en investeringen die de lidstaten tegen eind 2026 wensen te realiseren en waarvoor ze een vooraf overeengekomen financiële toewijzing kunnen ontvangen. De Commissie verricht betalingen aan de lidstaten, afhankelijk van de succesvolle verwezenlijking van vooraf bepaalde mijlpalen en streefdoelen die in hun plannen zijn uiteengezet. Deze maatregelen zijn bedoeld om de belangrijkste uitdagingen van de lidstaten aan te pakken en zijn afgestemd op de doelstellingen van de EU.

De herstel- en veerkrachtfaciliteit stimuleert hervormingen en investeringen op zes beleidsterreinen: i) de groene transitie; ii) de digitale transformatie; iii) slimme, duurzame en inclusieve groei; iv) sociale en territoriale cohesie; v) gezondheid, economische, sociale en institutionele veerkracht, en vi) beleid voor de volgende generatie.

De EU biedt de lidstaten ook hulp bij de uitvoering van hun herstel- en veerkrachtplannen - open in een nieuw tabblad. via het instrument voor technische ondersteuning - open in een nieuw tabblad.. Tot dusver hebben meer dan vierhonderd projecten steun ontvangen. 23 lidstaten hebben algemene steun ontvangen of ontvangen die steun momenteel voor de horizontale aspecten van de uitvoering van herstel- en veerkrachtplannen. Zo krijgen ze ook steun bij de herziening van hun plannen, terwijl alle 27 lidstaten thematische steun ontvangen in verband met de uitvoering van de maatregelen van de herstel- en veerkrachtfaciliteit.

Een meerderheid van de Europeanen (53 %) denkt dat NextGenerationEU een doeltreffend antwoord kan zijn op de huidige economische uitdagingen.

Bron: Standard Eurobarometer 100 - open in een nieuw tabblad., december 2023.

De uitvoering van herstel- en veerkrachtplannen van de lidstaten zorgde ervoor dat tegen eind 2022 (laatst beschikbare cijfers):

6,9 miljoen mensen onderwijs en opleiding kregen

1,4 miljoen bedrijven steun in natura ontvingen

5,9 miljoen mensen profiteerden van maatregelen die hen beschermen tegen klimaatrampen

en jaarlijks 22 miljoen megawattuur aan primaire energie kon worden bespaard

Voorbeelden van projecten

Groene transitie

Frankrijk heeft HVF-financiering gekregen voor het energie-efficiënter maken van studentenwoningen en 20 000 sociale woningen.

Sociale en territoriale cohesie

Met steun uit de HVF kan Oostenrijk langdurig werklozen aan een opleiding en aan kwalificaties helpen.

Digitale transformatie

Italië breidt met HVF-steun zijn cloudcapaciteit uit door te investeren in datacentra voor de digitale economie.

Gezondheid en economische, sociale en institutionele veerkracht

Cyprus heeft HVF-financiering gekregen voor maatregelen om corruptie krachtiger te bestrijden en een onafhankelijke autoriteit voor de bestrijding van corruptie op te zetten.

Slimme, duurzame en inclusieve groei

Spanje heeft HVF-financiering ontvangen om meer dan zestig grote ondernemingen en kmo’s te helpen bij onderzoek en innovatie op het gebied van duurzame mobiliteit.

Beleid voor de volgende generatie

Middelen uit het HVF hebben Tsjechië de mogelijkheid geboden om 74 000 leerlingen een digitaal toestel voor leren op afstand te geven.

De EU-begroting: de EU klaarmaken voor huidige en toekomstige uitdagingen

In 2023 waren de langetermijnbegroting van de EU (het meerjarig financieel kader) en NextGenerationEU cruciaal voor het herstel. Europa stond voor uitdagingen zoals de nabije oorlog, de hoge inflatie, natuurrampen en humanitaire crises. Om ervoor te zorgen dat de EU-begroting werk kan blijven maken van de meest essentiële prioriteiten, heeft de Commissie in juni een herziening van het meerjarig financieel kader voorgesteld - open in een nieuw tabblad..

In september werd de jaarlijkse begroting van de EU voor 2024 - open in een nieuw tabblad. goedgekeurd. Daarmee worden dringende crises in het Midden-Oosten en in Europa en zijn buurlanden aangepakt.

Om NextGenerationEU te ondersteunen en hulp aan Oekraïne te bieden, heeft de Commissie in 2023 ongeveer 116 miljard euro aan langetermijnfondsen aangetrokken, waaronder 12,5 miljard euro aan groene obligaties. Daardoor is de EU een leidende emittent van groene obligaties - open in een nieuw tabblad. geworden.

Opbouw van veerkracht op lange termijn

In de loop van het jaar heeft de Commissie wetgevingsvoorstellen gepresenteerd voor de meest omvangrijke hervorming van de EU-regels voor economische governance - open in een nieuw tabblad. sinds de economische en financiële crisis van 2007-2008. Deze voorstellen waren het resultaat van een grondige reflectie en een uitgebreide raadpleging. De nieuwe regels zijn bedoeld om de uitvoering van belangrijke hervormingen en investeringen door de lidstaten te vergemakkelijken en aan te moedigen. De regels zullen de economische governance eenvoudiger maken en de nationale betrokkenheid vergroten, met meer aandacht voor de middellange termijn en een sterkere handhaving van de Europese begrotingsregels — dit alles binnen een transparant gemeenschappelijk EU-kader.

Kroatië treedt toe tot de eurozone

Op 1 januari 2023 is Kroatië toegetreden tot de euro - open in een nieuw tabblad. en het Schengengebied.

De euro brengt meer comfort, zorgt voor een beter concurrentievermogen voor de Kroaten en maakt reizen en handeldrijven eenvoudiger. De eurobiljetten en -munten symboliseren voor alle Kroaten een belofte van vrijheid en kansen binnen de EU.

Volgens een enquête die in Kroatië werd gehouden na de totale vervanging van de kuna door de euro, is 61 % van de Kroatische burgers van mening dat de omschakeling vlot en efficiënt is verlopen; 88 % vindt dat ze goed geïnformeerd waren over de eenheidsmunt.

In de EU blijft de steun voor de euro zeer sterk: 71 % van de bewoners van de EU steunt de Europese economische en monetaire unie met één munt, terwijl dit percentage in de eurozone 79 % bedraagt.

Bronnen: Flash Eurobarometer 518 - open in een nieuw tabblad., februari 2023; Standard Eurobarometer 100 - open in een nieuw tabblad., december 2023.

Een samenhangende Europese Unie

In 2023 was het dertig jaar geleden dat het Cohesiefonds werd opgericht - open in een nieuw tabblad.. In de drie decennia van zijn bestaan heeft het Cohesiefonds bijna 179 miljard euro geïnvesteerd in de economische, sociale en territoriale cohesie van de EU. Verwacht wordt dat de financiering van het cohesiebeleid voor de periode 2021-2027 - open in een nieuw tabblad. goed zal zijn voor een groei van het bruto binnenlands product van de EU met 0,5 % en de creatie van 1,3 miljoen banen zal ondersteunen. Belangrijke projecten die in 2023 zijn gestart of voltooid, zijn onder meer het herstel van het Pompeji-complex, een nieuw metrostelsel voor Thessaloniki en de verbetering van de afvalwaterinfrastructuur in Roemenië. Tegen het einde van het jaar hadden de programma’s van het cohesiebeleid voor de periode 2014-2020 in de praktijk aanzienlijke resultaten opgeleverd, waaronder steun voor 4,5 miljoen bedrijven, meer dan 370 000 nieuwe banen, verbeterde breedbandtoegang voor meer dan 7,9 miljoen huishoudens en de installatie van meer dan 6 000 megawatt extra capaciteit voor de productie van hernieuwbare energie.

Deze resultaten onderstrepen de vitale rol van regionale en lokale overheden. Die staan het dichtst bij de burgers en spelen een sleutelrol bij de verwezenlijking van beleidsprioriteiten en de praktische uitvoering van EU-wetgeving. Dit wordt erkend door het in 2023 gelanceerde ComPAct - open in een nieuw tabblad.-initiatief, dat de overheidsdiensten in de lidstaten beoogt te verbeteren.

Een sterke en veerkrachtige eengemaakte markt

Dertig jaar eengemaakte markt

In 2023 vierde de EU de dertigste verjaardag van haar eengemaakte markt - open in een nieuw tabblad.. Die werd op 1 januari 1993 ingevoerd en was een belangrijke mijlpaal in de Europese integratie. De eengemaakte markt is meer dan alleen een wettelijk kader of een markt; het gaat om een ruimte van vrijheid, vooruitgang, kansen, groei, gedeelde welvaart, cohesie en veerkracht. Deze markt versterkt de mondiale economische en geopolitieke positie van de EU in aanzienlijke mate. Ze is goed voor 15 % van het mondiale bruto binnenlands product en is ’s werelds grootste geïntegreerde gemeenschappelijke markt, terwijl ze een van de meest naar buiten gerichte gebieden blijft.

Al meer dan dertig jaar - open in een nieuw tabblad. staat de eengemaakte markt centraal in het concurrentievermogen van de EU, verbetert ze het leven van burgers en maakt ze het gemakkelijker om zaken te doen. Door de groei van het bruto binnenlands product van de EU met 9 % heeft de eengemaakte markt opmerkelijke economische voordelen opgeleverd. Steun van het cohesiebeleid heeft daartoe bijgedragen, want daardoor kunnen alle regio’s eraan deelnemen en ervan profiteren. De eengemaakte markt speelt ook een sleutelrol bij het faciliteren van de groene en de digitale transitie. Als bron voor de integratie van de EU op het gebied van regelgeving, financiën en toeleveringsketens brengt deze markt schaalvoordelen tot stand, hetgeen bevorderlijk is voor de groei van bedrijven.

De eengemaakte markt in een notendop

De eengemaakte markt is goed voor 18 % van het mondiale bruto binnenlands product …

… en levert goederen en diensten aan meer dan 450 miljoen mensen.

Bron: Jaarverslag over de eengemaakte markt - PDF-bestand – open in een nieuw tabblad., januari 2023.

Ze bestaat uit:

23 miljoen bedrijven …

… die werk bieden aan bijna 128 miljoen mensen

Voor €965 miljard aan diensten uitgevoerd binnen de EU

Voor €3 428 miljard aan goederen uitgevoerd binnen de EU

Voor €8 163 miljard aan investeringen binnen de EU

Wist je dat? (^*)

47,5 % van de EU-uitvoer van goederen naar niet-EU-landen in 2020 in euro verliep.

In de EU meer dan 60 % van de ondernemingen in buitenlandse handen een eigenaar uit een andere EU-lidstaat heeft.

Tussen 2010 en 2021 het aantal werknemers dat in een andere lidstaat dan de eigen lidstaat werkt, met 47,0 % is gestegen.

2,4 % van de studenten in het hoger onderwijs uit een andere lidstaat komt.

(^*) Bij deze gegevens gaat het om de EU met 27 lidstaten en voor het meest recente beschikbare jaar.

Bron: Eurostat - open in een nieuw tabblad..

De eengemaakte markt is cruciaal geweest voor de economische veerkracht van de EU en is van vitaal belang gebleken in recente crises, zoals de pandemie, het optreden van Rusland in Oekraïne en de daaropvolgende energiecrisis. Ze is voorts een belangrijk geopolitiek instrument geworden om de invloed van de EU te versterken te midden van geopolitieke verschuivingen en de race naar schone technologie. Ondanks alle verwezenlijkingen moet de eengemaakte markt in het licht van de nieuwe en veranderende geopolitieke realiteit, de technologische vooruitgang en de groene en de digitale transitie evolueren om het concurrentievermogen en de productiviteit van de EU op lange termijn te versterken.

Een sterkere interne markt

De EU verbetert voortdurend het ondernemingsklimaat in alle sectoren van haar economie. In september 2023 presenteerde de Commissie een voorstel ter bestrijding van betalingsachterstanden - open in een nieuw tabblad. van bedrijven en overheidsinstanties. Deze praktijk brengt de cashflow van kleine en middelgrote ondernemingen (kmo’s) in gevaar en belemmert het concurrentievermogen en de veerkracht van toeleveringsketens. Dit voorstel behoort tot een bredere reeks maatregelen in het pakket dat de Commissie heeft opgezet ter ondersteuning van kmo’s die economische problemen ondervinden.

De EU ondersteunt ook innovatie door het voor bedrijven gemakkelijker te maken hun intellectuele eigendom in de hele EU te beschermen. De lancering van het eenheidsoctrooistelsel - open in een nieuw tabblad.in juni was een belangrijke stap in de richting van de voltooiing van de eengemaakte markt en de verbetering van de octrooibescherming in Europa. Dit systeem biedt één loket voor de registratie en handhaving van octrooien in Europa, wat leidt tot lagere kosten, minder papierwerk en minder administratieve lasten voor innoverende bedrijven. Het zal met name ten goede komen aan kmo’s.

Daarnaast zal een nieuw eengemaakt octrooigerecht - open in een nieuw tabblad.(Unified Patent Court, UPC), dat bevoegd is voor eenheidsoctrooien en bestaande Europese octrooien, bedrijven in staat stellen hun octrooirechten doeltreffender te handhaven. Ook biedt het kmo-fonds - open in een nieuw tabblad., een gezamenlijk initiatief van de Commissie en het Bureau voor intellectuele eigendom van de Europese Unie - open in een nieuw tabblad., financiële steun (intellectuele-eigendomsvouchers) aan kmo’s voor het beheer van hun intellectuele-eigendomsportefeuilles, met inbegrip van handelsmerken, ontwerpen, octrooien en plantenrassen.

De Commissie heeft in april 2023 een octrooipakket - open in een nieuw tabblad. voorgesteld dat een aanvulling vormt op het eenheidsoctrooistelsel. Zodra dit pakket is aangenomen, zullen bedrijven profiteren van een nieuw, evenwichtiger kader - open in een nieuw tabblad. voor standaardessentiële octrooien en van eenvoudigere toegang tot aanvullende beschermingscertificaten voor farmaceutische producten en gewasbeschermingsmiddelen, samen met duidelijkere regels inzake dwanglicenties tijdens crises. Bovendien kunnen EU-producenten, dankzij de verordening inzake geografische aanduidingen voor ambachtelijke en industriële producten - open in een nieuw tabblad., die in de loop van het jaar in werking is getreden, ambachtelijke en industriële producten en knowhow die met hun regio verband houden, beter beschermen.

Hoe werkt het nieuwe eenheidsoctrooi?

Uitvinders vragen een Europees octrooi aan.

Het Europees Octrooibureau zorgt ervoor dat de uitvinding voldoet aan de criteria originaliteit, inventiviteit en industriële toepasbaarheid.

Nadat het Europees octrooi is verleend, vraagt de houder om “eenheidswerking”.

Het eenheidsoctrooi is in één keer — zonder extra formaliteiten zoals het telkens vertalen van de stukken — geldig in de deelnemende lidstaten:

België, Bulgarije, Denemarken, Duitsland, Estland, Frankrijk, Italië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Slovenië, Finland en Zweden.

Tegelijk kan de Europese octrooihouder het ook valideren in niet-deelnemende landen, waaronder niet-EU-landen. Wel mogen die landen hun eigen eisen stellen.

Met de voorgestelde hervorming van de EU-wetgeving betreffende bescherming van EU-modellen - open in een nieuw tabblad. zullen ook innovatie en modelbescherming in de EU worden versterkt, gestroomlijnd en gemoderniseerd.

Tot slot ondersteunt de EU grensoverschrijdende handel door belemmeringen weg te nemen die de economische groei en het bedrijfsleven in de weg staan.

Nieuwe maatregelen om belemmeringen aan te pakken zouden de economie tegen eind 2029 met 713 miljard euro kunnen doen groeien.

Een voorbeeld zijn de voorgestelde nieuwe regels om belemmeringen weg te nemen voor het vrije verkeer van niet voor de weg bestemde mobiele machines - open in een nieuw tabblad., zoals kranen, oogstmachines en vorkheftrucks.

De verordening mobiele werktuigen moet op termijn de uiteenlopende regels in de lidstaten gelijktrekken. Zij zal:

belemmeringen voor markttoegang wegnemen en vertragingen op de markt verminderen

nalevingskosten verlagen, innovatie bevorderen en het concurrentievermogen versterken

het gebruik van machines in verschillende lidstaten vergemakkelijken

zorgen voor strenge en gelijke normen voor de verkeersveiligheid van mobiele werktuigen in de hele EU

Daarnaast heeft de Commissie, om non-profitorganisaties gemakkelijker grensoverschrijdend te laten opereren, in september een nieuwe rechtsvorm voorgesteld, de Europese grensoverschrijdende vereniging - open in een nieuw tabblad.. Dit zal de werking van de eengemaakte markt verbeteren door juridische en administratieve belemmeringen weg te nemen voor verenigingen zonder winstoogmerk die activiteiten in meer dan één lidstaat ontplooien of willen ontplooien.

Tot slot heeft de Commissie in december een gewijzigd voorstel ingediend voor een verordening om grensoverschrijdende oplossingen te vergemakkelijken - open in een nieuw tabblad.. Het is de bedoeling de lidstaten te helpen bij het wegnemen van belemmeringen die van invloed zijn op het dagelijks leven van de 150 miljoen burgers die in de grensoverschrijdende regio’s van de EU wonen. Als deze belemmeringen wegvallen, zal de werking van de eengemaakte markt aanzienlijk verbeteren en zal de economische, sociale en territoriale cohesie van de EU sterker worden.

Versterking van het concurrentievermogen op lange termijn

In de context van sterke mondiale concurrentie en nieuwe geopolitieke uitdagingen heeft de Commissie voorgesteld bijzondere aandacht te besteden aan negen belangrijke factoren om het concurrentievermogen van de EU op lange termijn - open in een nieuw tabblad. te versterken. Het gaat om een goed werkende eengemaakte markt; toegang tot particulier kapitaal; overheidsinvesteringen en infrastructuur; onderzoek en innovatie; energie; circulariteit; digitalisering; onderwijs en vaardigheden, en handel en open strategische autonomie.

Door een uniforme toepassing van regels die eerlijke concurrentie tussen alle lidstaten en bedrijven moeten verzekeren, zorgt de EU ook voor het concurrentievermogen op lange termijn en voor een bloeiende eengemaakte markt. De besluiten van de Commissie op het gebied van antitrust, fusies en staatssteun moeten leiden tot een evenwichtige en efficiënte eengemaakte markt, die van cruciaal belang is voor de economie van de EU. Het staatssteuntoezicht zorgt ervoor dat overheidssubsidies in overeenstemming zijn met gemeenschappelijke doelstellingen en dat de omstandigheden van de bedrijfsvoering in de hele EU consistent blijven. Een levendige concurrentie in de particuliere sector brengt betere kwaliteit en eerlijkere prijzen voor de consument mee. Bij elk besluit van de Commissie op het gebied van het mededingingsbeleid worden de belangen van consumenten en bedrijven behartigd en worden de mensen in de EU beschermd tegen economische spelers die het daar niet zo nauw mee nemen.

De negen aanjagers van concurrentievermogen

Regelgeving die de groei stimuleert, omvat negen aanjagers van concurrentievermogen. De kern ervan is een goed werkende interne markt. Deze interne markt werkt via duurzaam concurrentievermogen en omvat vier componenten: 1. milieuduurzaamheid, 2. veerkracht en stabiliteit, 3. welzijn voor iedereen en billijkheid, 4. productiviteit. De overige acht aanjagers van concurrentievermogen zijn: toegang tot particulier kapitaal, overheidsinvesteringen en infrastructuur, onderzoek en innovatie, energie, circulariteit, digitalisering, onderwijs en vaardigheden, en handel en open strategische autonomie.

De digitalemarktenverordening - open in een nieuw tabblad. is een goed voorbeeld van hoe het mededingingsbeleid de gemeenschap ten goede komt. De verordening, die de mededingingsregels van de EU aanvult zonder deze te vervangen, is een van de eerste wetgevingsteksten ter wereld waarmee de poortwachtermacht van grote digitale bedrijven wordt beteugeld. Dat levert economische en sociale voordelen voor de burgers op. (Voor meer informatie, zie hoofdstuk 5.)

VIDEO: De verordening buitenlandse subsidies.

De EU zorgt er niet alleen voor dat de interne concurrentie eerlijk verloopt, maar controleert ook of bedrijven in de EU eerlijke slaagkansen krijgen wanneer ze geconfronteerd worden met internationale concurrentie. In juli heeft de EU de verordening buitenlandse subsidies - open in een nieuw tabblad. ingevoerd. Deze stelt de Commissie in staat financiële bijdragen van overheden van derde landen aan in de EU opererende ondernemingen te onderzoeken. Indien de bijdragen deze ondernemingen een oneerlijk voordeel opleveren, kan de Commissie maatregelen nemen om de verstorende effecten te corrigeren.

Hoe doeltreffend EU-mededingingsregels zijn, hangt af van de uitvoering ervan. Ziehier enkele manieren waarop de EU voor eerlijke concurrentie zorgt door regels op te leggen.

Ze nam 335 besluiten in fusie- en overnamezaken in 2023.

Ze keurde gedurende het jaar €487 miljard staatssteun goed, met name tegen de achtergrond van de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne en de gevolgen ervan voor de prijzen in de EU.

In juni 2023 zond de Commissie aan Google een mededeling van bezwaren - open in een nieuw tabblad. met daarin haar voorlopige standpunt dat de onderneming haar eigen technologie voor online display advertising (banners) bevoordeelt ten koste van concurrenten.

Kritieke grondstoffen zijn onmisbaar voor een breed spectrum van strategische sectoren, waaronder de nettonultechnologieën, de digitale industrie, de lucht- en ruimtevaart en defensie. De verordening kritieke grondstoffen - open in een nieuw tabblad. zal ook de capaciteit van de EU vergroten om het risico op verstoringen te monitoren en te beperken, en zal de circulariteit en duurzaamheid verbeteren. Samen met de hervorming van de opzet van de elektriciteitsmarkt en de verordening voor een nettonulindustrie, die beide zijn aangekondigd als onderdeel van het Green Deal-plan voor de industrie (zie de hoofdstukken 3 en 4), zal deze verordening leiden tot een regelgevingsklimaat dat bevorderlijk is voor de groei van nettonultechnologieën en voor het concurrentievermogen van de Europese industrie.

De verordening voor een nettonulindustrie - open in een nieuw tabblad. zal ook het concurrentievermogen van de EU-economie verbeteren door middel van een beter regelgevingskader voor het bedrijfsleven. Dit zal bedrijven ertoe aanzetten over te stappen op groene en digitale innovaties. In het kader van het Green Deal-plan voor de industrie zal een voorspelbaarder en eenvoudiger regelgevingskader tot stand komen dat erop is gericht investeringen aan te moedigen in het vervaardigen van producten die essentieel zijn voor de verwezenlijking van de EU-doelstellingen inzake klimaatneutraliteit.

De verordening zal ook leiden tot een sterkere en veerkrachtigere industriële basis in nettonultechnologieën. Die zijn van vitaal belang om te komen tot een kosteneffectief, betrouwbaar en duurzaam systeem voor schone energie. Bovendien zal deze wetgeving de ontwikkeling en productie van nettonultechnologieën versnellen, de afhankelijkheid van de EU van Russische fossiele brandstoffen helpen verminderen en nieuwe afhankelijkheden voorkomen die obstakels zouden kunnen opwerpen voor belangrijke technologieën en componenten die noodzakelijk zijn voor de groene transitie (zie hoofdstuk 4).

Verbetering van de economische veiligheid is een andere belangrijke factor om het concurrentievermogen van de EU te versterken. In juni hebben de Commissie en de hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid, Josep Borrell, de Europese economische veiligheidsstrategie - open in een nieuw tabblad. gelanceerd — een alomvattende aanpak om de economie van de EU sterker te maken. Deze strategie zal de ontwikkeling van de industriële basis van de EU bevorderen, haar essentiële belangen op het gebied van economische veiligheid beschermen en zorgen voor samenwerking met een zo breed mogelijk scala aan niet-EU-landen om te komen tot gezamenlijke acties ter bevordering van de economische veiligheid op internationaal niveau. De strategie is voor de EU van essentieel belang om economische risico’s te kunnen beoordelen en beheren, en tegelijkertijd haar openheid te behouden en internationaal actief te blijven.

Sterkere betrekkingen tussen de EU en China om het concurrentievermogen te stimuleren

De betrekkingen van de EU met China staan centraal in het streven naar een sterker concurrentievermogen voor de EU.

Tegenover een steeds assertiever wordend China dat in het algemeen een hardere strategische positie innam, koos de EU in 2023 ervoor in haar relatie met China de risico’s te beperken en een nieuw evenwicht te zoeken en tegelijkertijd te blijven werken aan een sterkere, op regels gebaseerde internationale orde.

Dit herstel van het evenwicht houdt in dat de bilaterale economische betrekkingen en de samenwerking met China op het gebied van mondiale uitdagingen worden voortgezet en dat ook marktverstoringen als gevolg van de onevenredige Chinese overheidssubsidies worden aangepakt.

Risicobeperking houdt in dat kritieke afhankelijkheden worden verminderd en dat specifieke risico’s worden aangepakt in verband met China’s strategie om zijn militaire ontwikkeling te bevorderen, door exploitatie van innovaties die voortkomen uit gezamenlijk onderzoek, academische activiteit en internationale particuliere ondernemingen.

Financiële systemen

De kapitaalmarktenunie

Kapitaalmarkten zijn financiële markten waar effecten, zoals aandelen en obligaties, worden gekocht en verkocht. Bedrijven, overheden en andere entiteiten kunnen er kapitaal aantrekken van een breed scala aan beleggers. De kapitaalmarktenunie - open in een nieuw tabblad. is het initiatief dat de EU heeft genomen om een eengemaakte markt voor kapitaal tot stand te brengen. Daar zijn grensoverschrijdende kapitaalstromen mogelijk en krijgen EU-bedrijven, waaronder kmo’s, toegang tot meer financieringsbronnen.

Om investeringen te stimuleren moeten beleggers zich beschermd voelen en erop kunnen vertrouwen dat hun investeringen een waardevol rendement opleveren. Daarom is het een van de belangrijkste doelstellingen van het EU-actieplan voor de kapitaalmarktenunie van 2020 - open in een nieuw tabblad. om van de EU een veiligere plek te maken waar mensen hun spaargeld op de lange termijn kunnen beleggen.

Op 24 mei 2023 heeft de Commissie een pakket voor retailbeleggingen - open in een nieuw tabblad. aangenomen om retailbeleggers mondiger te maken en te beschermen. Het betreft individuele, niet-professionele beleggers die op kapitaalmarkten beleggen om hun financiën te beheren, onder meer als voorbereiding op pensioenbehoeften. De EU wil ervoor zorgen dat retailbeleggers naar behoren worden beschermd en eerlijk worden behandeld wanneer ze beleggen, zodat ze ten volle van de kapitaalmarktenunie kunnen profiteren om hun vermogen te doen groeien. Om particuliere financiering naar de economie van de EU te kanaliseren en de groene en de digitale transitie te financieren, zijn stimuli om het vertrouwen van investeerders te vergroten en de versterking van de kapitaalmarktenunie ook belangrijke middelen.

Wat is het probleem?

Kleine beleggers krijgen moeilijk toegang tot relevante, vergelijkbare en gemakkelijk te begrijpen informatie om weloverwogen beleggingskeuzes te maken.

Door sociale media en nieuwe marketingkanalen lopen kleine beleggers steeds meer risico op ongepaste beïnvloeding.

Financieel advies is misschien niet altijd in het belang van kleine beleggers.

Sommige beleggingsproducten bieden kleine beleggers geen waar voor hun geld.

Gevolgen

Slechts 17 % van het vermogen van EU-huishoudens werd in 2021 aangehouden in financiële effecten (zoals aandelen of obligaties), veel minder dan in de VS. (Bron: Eurostat - open in een nieuw tabblad..)

40 % hogere vergoedingen die kleine beleggers moeten betalen vergeleken met institutionele beleggers (bv. pensioenfondsen). (Bron: Verslag van de Europese Autoriteit voor effecten en markten over kosten en prestaties - PDF-bestand – open in een nieuw tabblad., januari 2023.)

45 % van de mensen in de EU denkt niet dat het beleggingsadvies dat zij van financiële intermediairs ontvangen, in hun belang is. (Bron: Flash Eurobarometer 525 - open in een nieuw tabblad., juli 2023.)

In mei bereikten het Parlement en de Raad ook overeenstemming over een voorstel om een centraal toegangspunt in te stellen voor alle openbare financiële en duurzaamheidsgerelateerde informatie over EU-ondernemingen en EU-beleggingsproducten. Dit zal de zichtbaarheid van ondernemingen bij investeerders vergroten en extra financieringsbronnen vrijmaken. Dit is met name van belang voor kleine ondernemingen op kleine kapitaalmarkten. Het Europees centraal toegangspunt - open in een nieuw tabblad. zal ook vlotte toegang bieden tot door bedrijven gepubliceerde duurzaamheidsverslagen, hetgeen de doelstellingen van de Europese Green Deal zal ondersteunen.

Daarnaast hebben het Parlement en de Raad op 29 juni overeenstemming bereikt over een wetgevingsvoorstel tot herziening van de verordening betreffende de structuur van de markten voor financiële instrumenten - open in een nieuw tabblad.. De herziening zal ervoor zorgen dat een verstrekker van consolidated tape over de juiste voorwaarden kan beschikken om een geconsolideerd overzicht van de handel in de hele EU te verstrekken. De consolidated tape bundelt de prijzen en volumes van financiële instrumenten, zoals aandelen en obligaties, van honderden plaatsen van uitvoering in de lidstaten tot één enkele informatiestroom. Daardoor wordt deze voor iedereen gelijkelijk toegankelijk. Alle uitvoeringsplatforms, zoals effectenbeurzen en handelsplatforms, zullen hun handelsgegevens rechtstreeks aan de consolidated tape moeten aanleveren.

Op 19 juli bereikten het Parlement en de Raad overeenstemming over een voorstel ter verbetering van het regelgevingskader dat van toepassing is op de beleggingsfondsensector - open in een nieuw tabblad.. De herziening harmoniseert de regels voor de selectie en het gebruik van instrumenten voor liquiditeitsbeheer met betrekking tot fondsen en brengt deze in overeenstemming met de internationale aanbevelingen ter ondersteuning van de financiële stabiliteit. Ook wordt voorzien in een gemeenschappelijk kader voor fondsen die leningen verstrekken aan ondernemingen (leninginitiërende fondsen), en in meer transparantie van de delegatieregels, zodat toezichthouders begrijpen in welke mate fondsbeheerders afhankelijk zijn van de expertise van derden.

Samen zullen de drie bovengenoemde voorstellen ervoor zorgen dat beleggers betere toegang hebben tot bedrijfs- en handelsgegevens. Daarnaast zullen ook langetermijnbeleggingen worden aangemoedigd en wordt de grensoverschrijdende verkoop van beleggingsfondsen gemakkelijker en veiliger. Over het geheel genomen zullen de voorstellen ondernemingen in de EU en beleggers beter met elkaar in verbinding brengen en zo de toegang van ondernemingen tot financiering verbeteren, de investeringsmogelijkheden voor retailbeleggers verruimen en de EU-kapitaalmarkten verder integreren.

In november heeft de EU de verordening centrale effectenbewaarinstellingen - open in een nieuw tabblad. geactualiseerd. Deze verordening werd oorspronkelijk ingevoerd om de veiligheid en efficiëntie van afwikkelingsactiviteiten op financiële markten te verbeteren, namelijk de voltooiing van een effectentransactie door de overdracht van contanten, effecten of beide. De herziene wetgeving - open in een nieuw tabblad. zal de kapitaalmarkten en het financiële stelsel van de EU verbeteren door te voorzien in meer evenredige en doeltreffende regels om de nalevingskosten en de regeldruk voor centrale effectenbewaarinstellingen te verminderen, hun capaciteit om een breder scala aan grensoverschrijdende diensten aan te bieden te verhogen en hun grensoverschrijdend toezicht te verbeteren.

Wat is een consolidated tape?

Dit is een systeem dat transactie-informatie van EU-handelsplatforms in realtime (of bijna-realtime) vastlegt.

Hiermee krijgen zowel professionele als niet-professionele beleggers in één oogopslag de prijs van en andere informatie over een financieel instrument (zoals het volume en het tijdstip van de transacties) te zien.

Zonder een consolidated tape is de transactie-informatie verspreid over meerdere uitvoeringsplatforms, zoals aandelenbeurzen, andere handelsplatforms en investeringsbanken (zgn. “beleggingsondernemingen met systematische interne afhandeling”).

Centrale effectenbewaarinstellingen - open in een nieuw tabblad. zijn gespecialiseerde financiële instellingen die effecten (zoals aandelen en obligaties) aanhouden en beheren, zodat hun bewaring gewaarborgd wordt en effectentransacties efficiënt kunnen worden verwerkt. Ze ondersteunen de werking van moderne financiële markten.

In december werd een politiek akkoord bereikt over de voorstellen van de Commissie - open in een nieuw tabblad. om het regelgevingskader voor verzekeringen te versterken. Deze update zal zorgen voor een modernisering van de Solvabiliteit II-richtlijn - open in een nieuw tabblad. door de verzekerings- en herverzekeringssector (d.w.z. verzekeringen voor verzekeringsmaatschappijen) verder te stimuleren om in overeenstemming met de doelstellingen van de kapitaalmarktenunie meer te investeren in langetermijnkapitaal. Ook wordt hiermee bereikt dat deze sector in moeilijke economische tijden sterk blijft en de belangen van de consument beschermt. Dankzij de nieuwe regels wordt beter rekening gehouden met bepaalde risico’s, waaronder die welke gerelateerd zijn aan klimaatverandering, en zal de financiële draagkracht van verzekeraars minder gevoelig zijn voor marktschommelingen op korte termijn. Ook zal een nieuwe richtlijn voor herstel en afwikkeling van (her)verzekeringsondernemingen - open in een nieuw tabblad. worden ingevoerd om de financiële stabiliteit te waarborgen en verzekeringnemers en belastingbetalers te beschermen in geval van faillissement van een (her)verzekeraar. Met deze richtlijn wordt van grotere en systeemrelevante entiteiten geëist dat ze preventieve herstelplannen opstellen om ervoor te zorgen dat ze voorbereid zijn op crises. Daarnaast zullen nationale autoriteiten beschikken over instrumenten om problemen met falende (her)verzekeraars aan te pakken, onder meer door hen op ordelijke wijze van de markt te halen en tegelijkertijd de continuïteit van de verzekeringsdekking zoveel mogelijk veilig te stellen.

Tot slot heeft de Commissie in 2023 de lidstaten geholpen om hun nationale kapitaalmarkten te versterken - open in een nieuw tabblad.. Tot dusver hebben 21 lidstaten in dit verband gebruikgemaakt van het instrument voor technische ondersteuning. Hervormingen hebben geleid tot het wegnemen van regelgevingsbelemmeringen voor investeringen en het aanpakken van inefficiënties op de markt. Hervormingsprojecten als deze hebben tot doel de investeringsmogelijkheden te vergroten, bedrijven meer zichtbaarheid op de markt te verlenen en kmo’s te helpen om toegang te krijgen tot bankkredieten.

Digitaal geldwezen

Op 28 juni heeft de Commissie twee voorstellen - open in een nieuw tabblad. ingediend die ervoor moeten zorgen dat mensen met de door de Europese Centrale Bank uitgegeven euro kunnen betalen in de vorm die ze het meest geschikt vinden.

Het eerste voorstel betreft de bescherming van het gebruik van contanten. Het voorstel zou ervoor zorgen dat contant geld algemeen aanvaard blijft als betaalmiddel en gemakkelijk toegankelijk is voor mensen en bedrijven in de hele eurozone.

Het tweede voorstel moet leiden tot de vaststelling van een rechtskader voor een potentiële digitale euro, die de Centrale Bank in de toekomst kan uitgeven als aanvulling op contanten. Nadat ze de twee jaren daarvoor de mogelijkheid had onderzocht om de digitale euro in te voeren, besloot de Bank in oktober over te gaan tot de voorbereidende fase.

Hoewel contant geld op ruime schaal toegankelijk en aanvaard blijft, kiezen steeds meer burgers en bedrijven ervoor om elektronisch te betalen. Het doel van de digitale euro is een extra optie te bieden boven op de huidige opties van particuliere betalingen. Het zou een manier zijn om digitaal te betalen met een vorm van publiek geld die algemeen aanvaard, goedkoop, veilig en veerkrachtig is in de eurozone (en mogelijk daarbuiten).

De Centrale Bank kan pas besluiten de digitale euro uit te geven nadat het voorstel voor een digitale euro door het Europees Parlement en de Raad is aangenomen.

Voordelen van de digitale euro

Met de digitale euro kunnen mensen overal terecht in de eurozone (bij andere digitale betaaloplossingen voor particulieren is dit niet altijd het geval).

Gebruiksvriendelijker dan bestaande digitale betaaloplossingen.

Bij offlinegebruik van de digitale euro zou de privacy van mensen dezelfde zijn als bij gebruik van contant geld.

Betalen mogelijk zonder toegang tot internet.

Ruimer aanbod voor consumenten.

Mogelijkheid om zelfs zonder bankrekening te betalen.

Gratis voor consumenten.

Zou de digitale euro contant geld vervangen?

Natuurlijk niet.

De digitale euro zou gewoon een aanvulling zijn op contant geld — en een alternatief voor de bestaande digitale oplossingen voor particulieren.

Hoe zit het met de privacy?

Bij onlinebetalingen zou de bank alleen toegang hebben tot de persoonsgegevens die nodig zijn om de betalingen uit te voeren, fraude te voorkomen en witwassen te bestrijden.

Dit verschilt niet van betalingen met andere digitale betaalmiddelen, zoals kredietkaarten.

Bij offlinebetalingen is er meer privacy dan voor andere digitale betaalmiddelen — de bank zou alleen dezelfde gegevens zien als bij het opnemen van geld bij een geldautomaat.

Niemand zou kunnen zien waarvoor mensen betalen wanneer ze de digitale euro offline gebruiken.

De Europese Centrale Bank zou geen toegang hebben tot de gegevens van mensen.

Open financiën en betalingen

Met de opkomst van elektronische betalingen zijn nieuwe dienstverleners ontstaan, zoals entiteiten die open bankdiensten aanbieden. Ook zijn er meer geraffineerde soorten fraude opgedoken die consumenten in gevaar brengen. Als reactie op deze ontwikkelingen en om ervoor te zorgen dat de financiële sector van de EU de vruchten van de lopende digitale transformatie kan plukken, heeft de Commissie op 28 juni twee reeksen maatregelen - open in een nieuw tabblad. voorgesteld.

Ten eerste stelde de Commissie voor de huidige richtlijn betalingsdiensten te wijzigen en te moderniseren - open in een nieuw tabblad. (PSD2, die PSD3 zal worden). Ze kwam ook met een voorstel voor een verordening inzake betalingsdiensten. Deze aanpassingen zullen ervoor zorgen dat consumenten in de EU in betrouwbare en beveiligde omstandigheden elektronische betalingen en transacties kunnen blijven verrichten. Het doel is de rechten van de consumenten te beschermen en tegelijkertijd een ruimere keuze aan betalingsdienstaanbieders op de markt te bieden.

Met het voorstel voor een herziene richtlijn betaaldiensten en de nieuwe verordening betaaldiensten:

wordt er vaker een naam-nummercheck uitgevoerd vóór het bevestigen van overboekingen

helpen banken en andere betaaldienstaanbieders in de strijd tegen fraude doordat ze meer fraudegerelateerde informatie uitwisselen

krijgen slachtoffers van fraude in bepaalde omstandigheden recht op terugbetaling door hun bank of andere betaaldienstaanbieders

moeten banken cliënten bewuster maken van frauderisico’s

Ten tweede heeft de Commissie een kader voor toegang tot financiële gegevens - open in een nieuw tabblad. voorgesteld. Dit kader voorziet in duidelijke rechten en verplichtingen voor het delen van klantgegevens in de financiële sector buiten betaalrekeningen. In de praktijk zal deze wetgeving leiden tot meer innovatieve financiële producten en diensten voor gebruikers en zal ze de concurrentie in de financiële sector stimuleren.

Het voorgestelde pakket moet ervoor zorgen dat de financiële sector van de EU zich aanpast aan de huidige digitale transformatie en aan de risico’s en kansen die deze meebrengt.

Op 7 november bereikten het Parlement en de Raad een politiek akkoord over het voorstel van de Commissie - open in een nieuw tabblad. om instantbetalingen in euro beschikbaar te stellen voor alle mensen en bedrijven met een bankrekening in de EU. De nieuwe regels, die de verordening betreffende de gemeenschappelijke eurobetalingsruimte - open in een nieuw tabblad. moderniseren, moeten ertoe leiden dat instantbetalingen in euro in de hele EU betaalbaar, veilig en zonder belemmeringen worden verwerkt. Instantbetalingen bieden snelle en gemakkelijke oplossingen voor mensen in alledaagse situaties, bijvoorbeeld om snel geld te kunnen ontvangen (in minder dan tien seconden) in noodgevallen of om in een bepaalde sociale context gedeelde kosten onmiddellijk te kunnen opsplitsen. Dit soort betalingen verbetert ook het kasstroombeheer voor overheidsdiensten en bedrijven, en met name voor kmo’s. Liefdadigheidsinstellingen en niet-gouvernementele organisaties krijgen zo snel toegang tot geldmiddelen en banken worden aangemoedigd om innovatieve financiële diensten en producten te ontwikkelen.

Toegang tot financiële gegevens biedt de volgende voordelen

Voor cliënten:

• meer transparantie en meer controle over het delen van hun gegevens;
• meer vertrouwen in het delen van gegevens;
• een ruimer aanbod innovatieve en goedkopere financiële diensten.

Voor gegevensgebruikers:

• een betere toegang tot belangrijke datasets van cliënten kan innovatie stimuleren;
• mogelijkheden voor nieuwe diensten en inkomstenstromen voor gegevensgebruikers.

Duurzame financiering

VIDEO: Bedrijven kunnen de regels van de EU-taxonomie gebruiken om hun milieuprestaties te verbeteren, terwijl beleggers aan de hand van de EU-normen voor groene obligaties kunnen nagaan hoe groen hun investeringen echt zijn.

Het belangrijkste doel van het EU-kader voor duurzame financiering - open in een nieuw tabblad. is investeringen te kanaliseren naar de ambitieuze doelstellingen van de Europese Green Deal. Hoewel de uitvoering vordert, zijn verdere inspanningen nodig om de regels in de praktijk doeltreffend te laten werken en de instrumenten gebruiksvriendelijk te maken.

Om de efficiëntie van het kader te vergroten en de uitvoering ervan te vergemakkelijken, geeft de EU duidelijke definities van de economische activiteiten die als ecologisch duurzaam kunnen worden aangemerkt en hoe kan worden aangetoond dat ze groen zijn. Dit is van cruciaal belang om greenwashing te voorkomen en te bewerkstelligen dat middelen worden toegewezen aan sectoren die doorslaggevend zijn voor de groene transitie.

Op 13 juni presenteerde de Commissie een pakket - open in een nieuw tabblad. ter versterking van het EU-kader voor duurzame financiering. Dit initiatief ondersteunt bedrijven en de financiële sector door particuliere investeringen in transitieprojecten en -technologieën te bevorderen en financiële middelen te kanaliseren naar duurzame investeringen. Het pakket omvat nieuwe criteria in het kader van de EU-taxonomie, waarbij het classificatiesysteem ervan wordt uitgebreid tot een breder scala aan economische activiteiten via de gedelegeerde EU-taxonomieverordeningen milieu en klimaat - open in een nieuw tabblad..

Het onderstaande diagram illustreert welke de belangrijkste nieuwe economische activiteiten zijn die nu als ecologisch duurzaam worden erkend.

EU-taxonomie — economische sectoren en activiteiten

Er zijn negen economische sectoren en activiteiten die onder de gedelegeerde verordening klimaat en de gedelegeerde verordening milieu vallen. De bijbehorende taxonomie en de nieuwe elementen ervan zijn: Rampenrisicobeheer. Dit is een nieuw toegevoegde sector. Het gaat om op de natuur gebaseerde oplossingen, noodhulpdiensten, het voorkomen van overstromingen en om beschermende infrastructuur. Watervoorziening en riolering hadden tot dusver alleen betrekking op waterdistributie, afval- en afvalwaterbeheer en sanering. Voortaan vallen stedelijk afvalwater, duurzame afwateringssystemen en de terugwinning van fosfor uit afvalwater er ook onder. Bij vervoer ging het eerder alleen om lage emissies, transitiealternatieven tot 2025 en infrastructuur. Deze sector werd uitgebreid met nieuwe componenten voor de transitie in het scheeps-, lucht-, weg- en treinverkeer. De sector diensten is ook nieuw. Deze omvat de verkoop van reserveonderdelen en tweedehandsproducten, het prepareren van afgedankte producten en onderdelen voor hergebruik, en een marktplaats voor de handel in tweedehandsproducten. De categorie bosbouw omvat bebossing, instandhouding, bosbeheer en herstel van bossen. ICT en vrije beroepen hadden eerder alleen betrekking op onderzoek, dataoplossingen en datacentra. Voortaan vallen onder deze categorie ook software en consultancy en datagestuurde oplossingen voor operationele en informatietechnologieën. De categorie energie omvat hernieuwbare energie, transmissie en bepaalde activiteiten op het gebied van kernenergie en aardgas (onder strikte voorwaarden). De sector industrie had tot dusver alleen betrekking op sleuteltechnologieën en zware industrie (transitie). Voortaan vallen verpakkingsartikelen van plastic, elektrische en elektronische apparatuur, en farmaceutische producten er ook onder. Tot slot had de sector gebouwen voorheen alleen betrekking op de bouw, energie-efficiëntiemaatregelen en renovaties. Deze categorie werd ook uitgebreid met sloop, wegenonderhoud en het gebruik van beton in de weg- en waterbouw.

Het pakket bevat ook een aanbeveling over transitiefinanciering, met richtsnoeren en praktische voorbeelden voor ondernemingen en de financiële sector. Hierin wordt aangetoond hoe bedrijven op vrijwillige basis verschillende instrumenten van het kader kunnen gebruiken om investeringen te kanaliseren naar de groene transitie en om hun risico’s als gevolg van klimaatverandering en aantasting van het milieu te beheren.

Instrumenten voor de financiering van de groene transitie

De grafiek geeft visueel het transitieproces van een bedrijf weer dat op weg is naar duurzaamheid. Te zien zijn de verbeteringen in duurzaamheidsprestaties en het stijgende aandeel groene activiteiten over de periode 2023-2033. Met de stijging van het aandeel groene activiteiten presteert een bedrijf ook steeds beter op het gebied van duurzaamheid. Een stijgende curve hangt ook samen met de stappen die worden gezet: eerst verhoging van de energie-efficiëntie, vervolgens modernisering van de productietechnologie en tot slot investeringen in nieuwe groene activiteiten. De instrumenten die bedrijven kunnen gebruiken voor de financiering van hun transitie naar duurzaamheid, zijn onder meer de EU-taxonomie, EU-klimaatbenchmarks, de Europese norm voor groene obligaties, wetenschappelijk gefundeerde streefcijfers en transitieplannen.

Ecologische, sociale en governanceratings (ESG-ratings) spelen ook een belangrijke rol op de EU-markt voor duurzame financiering, aangezien beleggers en financiële instellingen hiermee informatie inwinnen over bijvoorbeeld beleggingsstrategieën met betrekking tot en het risicobeheer van ESG-factoren. In juni 2023 heeft de Commissie een verordening voorgesteld - open in een nieuw tabblad. om het gebrek aan transparantie van de ESG-ratingmarkt aan te pakken en deze betrouwbaarder te maken. Nieuwe principes over organisatie en heldere regels die belangenconflicten moeten voorkomen, zullen de integriteit van de activiteiten van ESG-ratingbureaus vergroten.

Voorheen wantrouwden beleggers de kwaliteit van ecologische, sociale en governance-ratings vanwege onduidelijkheid over de methoden, gegevensbronnen en activiteiten van de bureaus. De ondernemingen vroegen zich af of deze ratings wel een goede afspiegeling waren van de resultaten van hun inspanningen. Daardoor werd het lastiger om goed gefundeerde beslissingen te nemen. Als gevolg daarvan werd niet optimaal geprofiteerd van de mogelijkheden die de interne markt biedt voor de Europese Green Deal en de duurzameontwikkelingsdoelstellingen van de VN. De voorgestelde wijzigingen moeten zorgen voor meer transparantie en integriteit en voor meer duidelijkheid over doelstellingen, methoden en gegevensbronnen in combinatie met strengere vergunnings- en toezichtseisen. Er wordt van uitgegaan dat beleggers en ondernemingen dankzij deze maatregelen beter gefundeerde beslissingen kunnen nemen. Dit is goed voor de efficiëntie van de interne markt, voor de Green Deal van de EU en voor de duurzameontwikkelingsdoelstellingen van de VN.

Om ervoor te zorgen dat ondernemingen duurzaamheidsinformatie op geharmoniseerde wijze rapporteren, heeft de Commissie in juli 2023 ook de eerste reeks verplichte Europese standaarden voor duurzaamheidsrapportage - open in een nieuw tabblad. vastgesteld. De standaarden hebben betrekking op ESG-kwesties, waaronder klimaatverandering, biodiversiteit en mensenrechten. Beleggers vinden er informatie waarmee ze inzicht kunnen verwerven in de duurzaamheidseffecten van de ondernemingen waarin ze investeren. Ook wordt rekening gehouden met de besprekingen met de International Sustainability Standards Board - open in een nieuw tabblad. en het Global Reporting Initiative - open in een nieuw tabblad. om een hoge mate van interoperabiliteit tussen Europese en mondiale normen te waarborgen en onnodige dubbele rapportage door ondernemingen te voorkomen.

In de Europese Green Deal - open in een nieuw tabblad. van 11 december 2019 werd beklemtoond hoe belangrijk het is financiële en kapitaalmiddelen te kanaliseren naar groene investeringen. Groene obligaties spelen een steeds belangrijkere rol bij de financiering van de activa die noodzakelijk zijn voor de overgang naar een koolstofarme economie. Op 28 februari 2023 bereikten het Parlement en de Raad overeenstemming - open in een nieuw tabblad. over het voorstel voor een verordening inzake Europese groene obligaties - open in een nieuw tabblad. om te komen tot een officiële norm voor groene obligaties. De verordening trad in werking in december. Een norm voor groene obligaties bestaat uit een reeks criteria die een kader bieden voor de uitgifte van groene obligaties. De Europese norm voor groene obligaties garandeert dat deze obligaties projecten financieren waaraan echte milieuvoordelen verbonden zijn. Ze draagt ook bij tot de integriteit en het vertrouwen in de markt voor groene obligaties. Instellingen die Europese groene obligaties uitgeven, moeten ervoor zorgen dat ten minste 85 % van de door de obligatie aangetrokken middelen wordt toegewezen aan economische activiteiten die in overeenstemming zijn met de taxonomieverordening - open in een nieuw tabblad.. De nieuwe wetgeving voorziet ook in een kader voor de vergunningverlening aan en het toezicht op externe toetsingsinstanties. Dit zal helpen om de kenmerken van de obligaties te verifiëren en zo het vertrouwen in groene claims te vergroten.

PODCAST: EU Finance Podcast: Aflevering 9 — over de Europese norm voor groene obligaties.

Bankwezen

Na de wereldwijde financiële crisis van 2007-2008 is er veel werk verzet om de banken in de EU veerkrachtiger te maken. Deze inspanningen hebben ervoor gezorgd dat de financiële instellingen van de EU recente crises, zoals de COVID-19-pandemie, de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne en de bankencrisis in de VS in het voorjaar van 2023, goed zijn doorgekomen. Momenteel zijn de banken in de EU goed gekapitaliseerd, zeer liquide en goed gecontroleerd. Zoals blijkt uit de door de Europese Bankautoriteit verrichte stresstests van 2023 - open in een nieuw tabblad., zijn ze zelfs in zeer ongunstige scenario’s veerkrachtig.

Om de banken verder te versterken, heeft de Commissie op 18 april een voorstel aangenomen om het bestaande EU-kader voor bankencrisisbeheer en depositoverzekering - open in een nieuw tabblad. te hervormen. De nadruk ligt op middelgrote en kleinere banken. In het verleden zijn tal van falende kleine en middelgrote banken geholpen om methoden te gebruiken buiten het vastgestelde afwikkelingskader. Soms is daarbij gebruikgemaakt van overheidsmiddelen (geld van de belastingbetaler) in plaats van het eigen geld van de bank, of van andere door de sector gefinancierde back-upfondsen die bedoeld zijn om deposanten te beschermen (depositogarantiestelsels en afwikkelingsfondsen). Het hervormde kader zal het gebruik van door de sector gefinancierde vangnetten bevorderen zodat deposanten in het geval van een bankencrisis bescherming krijgen, bijvoorbeeld door overgedragen te worden van een noodlijdende bank naar een gezonde bank. Het gebruik van dergelijke vangnetten mag niet meer zijn dan een aanvulling op de eigen reserves van de banken; die blijven immers de eerste verdedigingslinie.

Hervorming van het kader voor bankencrisisbeheer en depositoverzekering

Financiële stabiliteit behouden en het geld van de belastingbetaler beschermen

Bescherming van depositohouders verbeteren

De reële economie afschermen tegen de gevolgen van bankfaillissementen

Het doel van de hervorming is om de financiële stabiliteit te behouden en het geld van de belastingbetaler te beschermen. Tegelijkertijd moeten depositohouders beter worden beschermd en moet de reële economie worden afgeschermd tegen de gevolgen van bankfaillissementen. Het doel is de systemen voor bankfaillissementen en de bescherming van depositohouders te verbeteren, vooral voor kleine en middelgrote banken. Vóór de hervorming vingen aandeelhouders en crediteuren als eerste de verliezen op in geval van een bankfaillissement, gevolgd door depositohouders en het nationaal afwikkelingsfonds of het gemeenschappelijk afwikkelingsfonds (in de bankenunie). Na de hervorming blijven aandeelhouders en crediteuren de eersten die de verliezen opvangen in geval van een bankfaillissement, gevolgd door het depositogarantiestelsel (in plaats van depositohouders) en dan het nationaal afwikkelingsfonds of het gemeenschappelijk afwikkelingsfonds (in de bankenunie). Deze hervorming heeft tot doel het bankwezen veerkrachtiger te maken, wat met name bedrijfsmodellen met een groot aandeel deposito’s ten goede komt.

Een andere belangrijke doorbraak in het voorbije jaar was het politieke akkoord - open in een nieuw tabblad. over het voorstel van de Commissie voor een herziening van de Europese bankregels - open in een nieuw tabblad. (de verordening kapitaalvereisten en de richtlijn kapitaalvereisten), bekend als het bankenpakket - open in een nieuw tabblad.. Hiermee wordt uitvoering gegeven aan de definitieve reeks internationale normen voor de regulering van het bankwezen (de Bazel III-normen - open in een nieuw tabblad.) die de EU en haar G20-partners in het Bazels Comité voor bankentoezicht zijn overeengekomen. De initiële fase van de Bazel III-hervormingen — waarbij kapitaal van hogere rang en betere kwaliteit, minder hefboomfinanciering en strikte liquiditeitsvereisten worden voorgeschreven — is reeds van kracht bij alle banken in de EU. Met de invoering van deze normen streeft de EU naar meer eenvoud, vergelijkbaarheid en risicogevoeligheid van het regelgevingskader om uiteindelijk het vertrouwen in risicogebaseerde kapitaalvereisten te herstellen.

Waarover gaat het bankenpakket?

Bazel III: nieuwe regels voor interne risicomodellen

Er komt een nieuwe limiet die moet voorkomen dat risico’s worden onderschat wanneer banken hun eigen berekeningsmodellen gebruiken.

Beter toezicht

Toezichthouders krijgen betere instrumenten om toezicht te houden op EU-banken, waaronder complexe bankgroepen. Er komen minimumnormen voor het toezicht op niet-EU-banken in de EU.

Duurzaamheid

Banken moeten bij hun activiteiten rekening houden met milieu-, sociale en governancerisico’s.

Eerlijke, eenvoudige en moderne belastingen en douane

Hervorming van de douane-unie

In mei heeft de Commissie de meest ambitieuze hervorming van de douane-unie - open in een nieuw tabblad. sinds de oprichting ervan in 1968 voorgesteld. Deze moet een antwoord bieden op de toegenomen handelsvolumes, de groei van de elektronische handel en de strengere EU-normen. Door de digitale fragmentatie van het huidige systeem en de suboptimale coördinatie tussen de nationale autoriteiten krijgen handelaren te maken met steeds hogere administratieve kosten voor de naleving en is de kans op fraude toegenomen.

De hervorming omvat de oprichting van een EU-douaneautoriteit die toezicht zal houden op een nieuwe hub voor douanegegevens - open in een nieuw tabblad.. Dit zal leiden tot een meer gecentraliseerde en gedigitaliseerde aanpak van de douane met lagere nalevingskosten voor handelaren, meer middelen voor nationale autoriteiten en een efficiëntere, versterkte en fraudebestendige douane-unie.

Strijd tegen belastingontduiking en belastingfraude

Nieuwe vereisten inzake rapportage en informatie-uitwisseling, in overeenstemming met het rapportagekader voor cryptoactiva van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling, zullen de lidstaten ondersteunen om belastingontduiking en -fraude in de sectoren cryptoactiva en elektronisch geld aan te pakken. Op grond van het in 2023 bereikte akkoord - open in een nieuw tabblad.moeten alle in de EU gevestigde aanbieders van cryptoactiva, met het oog op een betere opsporing van belastingfraude en -ontwijking, transacties melden van cliënten die ingezetenen zijn in de EU.

Als onderdeel van het actieplan voor de kapitaalmarktenunie van 2020 en het actieplan voor eerlijke en eenvoudige belastingheffing ter ondersteuning van het herstel van de EU - open in een nieuw tabblad. heeft de Commissie voorgesteld de procedures voor bronbelasting voor investeerders, financiële intermediairs en belastingdiensten te stroomlijnen. Deze stap heeft tot doel dubbele belastingheffing en misbruik van de terugbetalings- of vrijstellingsregeling te voorkomen. Ook wordt gestreefd naar harmonisering van de procedures om vermindering van bronbelasting te verkrijgen, wat de kosten voor de belanghebbenden verlaagt.

De Commissie heeft ook een richtlijn inzake verrekenprijzen - open in een nieuw tabblad. voorgesteld. Die heeft tot doel de nalevingslasten te verminderen, de fiscale zekerheid te vergroten en het aantal geschillen over verrekenprijzen te verkleinen. Hiermee wordt beoogd dubbele heffing en dubbele niet-heffing van belasting te voorkomen.

Naar een eerlijkere, eenvoudigere en modernere belastingheffing

De EU telt momenteel 27 verschillende nationale belastingstelsels, elk met zijn eigen regels. Dat maakt van de naleving van de belastingregels een kostbare zaak voor bedrijven. Daardoor worden grensoverschrijdende investeringen in de EU ontmoedigd en ondervinden Europese bedrijven een concurrentienadeel ten opzichte van bedrijven elders in de wereld.

Om dit probleem aan te pakken, heeft de Commissie in september het voorstel voor een kader voor belastingheffing van inkomsten van bedrijven in Europa - open in een nieuw tabblad. goedgekeurd. Dit kader zou voorzien in een uniforme reeks regels voor het bepalen van de belastinggrondslag voor groepen ondernemingen. De nalevingskosten voor grote ondernemingen die in meerdere lidstaten actief zijn, zouden bijgevolg met 65 % dalen. Voorts zal het proces voor de nationale belastingautoriteiten eenvoudiger worden, waardoor het gemakkelijker wordt om de juiste verschuldigde belastingen vast te stellen.

Hoewel het voorstel voornamelijk gericht is op grote groepen die in de hele Europese Unie actief zijn, heeft de EU ook maatregelen genomen om de belastingregels voor micro-ondernemingen en kmo’s te vereenvoudigen. De voorgestelde richtlijn inzake de belastingheffing op hoofdkantoren - open in een nieuw tabblad. bevat een kader om de regels te vereenvoudigen voor kmo’s die in andere lidstaten actief zijn via vaste inrichtingen. Het biedt hun de mogelijkheid om interactie aan te gaan met slechts één belastingdienst (of hoofdkantoor) in plaats van met de belastingkantoren van alle lidstaten waar ze actief zijn. Een en ander is bedoeld om grensoverschrijdende uitbreiding aan te moedigen.