Αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης που οδηγεί στην τρομοκρατία: η Επιτροπή ανταποκρίθηκε στις ανάγκες των κρατών μελών, αλλά ο συντονισμός και η αξιολόγηση εμφανίζουν ορισμένες αδυναμίες

Σύνοψη

Τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) είναι αρμόδια για την εθνική ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένης της καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Είναι επίσης υπεύθυνα για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση σε εθνικό επίπεδο μέτρων για την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης, δηλαδή του φαινομένου του ενστερνισμού εξτρεμιστικών ιδεολογιών και συμπεριφορών που μπορούν να οδηγήσουν στη διάπραξη τρομοκρατικών ενεργειών. Το φαινόμενο της ριζοσπαστικοποίησης οφείλεται σε πολλούς παράγοντες και, ως εκ τούτου, για την αντιμετώπιση του προβλήματος επιστρατεύεται, κατά κανόνα, ευρύ φάσμα προληπτικών δράσεων. Ο ρόλος της Επιτροπής συνίσταται στη στήριξη των προσπαθειών των κρατών μελών και στη διασφάλιση της ανταλλαγής ορθών πρακτικών. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή αντλεί πόρους από διάφορες πηγές χρηματοδότησης της ΕΕ, των οποίων ο αριθμός αυξάνεται συνεχώς.

Στο πλαίσιο του ελέγχου μας εξετάσαμε αν η Επιτροπή διαχειρίζεται ορθά την εν λόγω οριζόντια στήριξη. Συγκεκριμένα, αξιολογήσαμε αν:

1. η στήριξη που παρέχει η Επιτροπή στα κράτη μέλη είναι η κατάλληλη·
2. οι χρηματοδοτούμενες από τα διάφορα ταμεία ή προγράμματα της ΕΕ δράσεις συντονίζονται, ώστε να αξιοποιούνται πλήρως τυχόν συνεργίες·
3. η Επιτροπή έχει θεσπίσει ένα πλαίσιο για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και της οικονομικής αποδοτικότητας της στήριξης που παρέχει.

Συνολικά, διαπιστώσαμε ότι η Επιτροπή ανταποκρίθηκε στις ανάγκες των κρατών μελών, αλλά ο συντονισμός και η αξιολόγηση εμφάνιζαν ορισμένες αδυναμίες.

Η Επιτροπή προώθησε τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών μέσω κατάλληλων πρωτοβουλιών, όπως το δίκτυο ευαισθητοποίησης για τη ριζοσπαστικοποίηση (RAN), το φόρουμ της ΕΕ για το διαδίκτυο και το ευρωπαϊκό δίκτυο στρατηγικών επικοινωνιών.

Ο συντονισμός της οριζόντιας στήριξης της Επιτροπής εξασφαλίστηκε, παραδείγματος χάριν, μέσω διαβουλεύσεων μεταξύ των γενικών διευθύνσεων στο στάδιο της έγκρισης των προγραμμάτων εργασιών, με αποτέλεσμα την επίτευξη συνεργιών μεταξύ των δράσεών της. Εντούτοις, παρά τις πρόσφατες βελτιώσεις, υπάρχουν περιθώρια περαιτέρω βελτίωσης του συντονισμού των δράσεων της Επιτροπής. Παραδείγματος χάριν, η Επιτροπή διαθέτει μια συνολική εικόνα των χρηματοδοτούμενων από την ΕΕ δράσεων στον τομέα αυτό, όχι όμως και εκείνων που διαχειρίζονται τα κράτη μέλη, κάτι που θα ήταν χρήσιμο για τη βέλτιστη δυνατή αξιοποίηση των δυνητικών συνεργιών. Διαπιστώσαμε επίσης ότι το RAN, μία από τις κύριες πρωτοβουλίες της Επιτροπής, δεν αξιοποιήθηκε πλήρως για τη διάδοση των αποτελεσμάτων επιτυχημένων έργων που υλοποιήθηκαν με χρηματοδότηση της ΕΕ.

Η Επιτροπή δεν έχει αναπτύξει επαρκώς το πλαίσιο που εφαρμόζει για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και της οικονομικής αποδοτικότητας της στήριξής της. Παραδείγματος χάριν, οι γενικοί στόχοι πολιτικής δεν έχουν αναλυθεί σε ειδικότερους και περισσότερο μετρήσιμους στόχους, και τα κονδύλια που χρησιμοποίησε η Επιτροπή δεν συνοδεύονται από δείκτες και τιμές-στόχο που να καθιστούν δυνατή τη μέτρηση της επιτυχίας όσον αφορά την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης.

Επιπλέον, τα επιτεύγματα συγκεκριμένων δράσεων συχνά μετρώνται με βάση τον αριθμό των δραστηριοτήτων και όχι την αποτελεσματικότητά τους. Ελλοχεύει, συνεπώς, ο κίνδυνος χρήσιμα διδάγματα να μην φτάσουν στους κατάλληλους αποδέκτες ή να μη ληφθούν υπόψη κατά τον σχεδιασμό δράσεων της Επιτροπής ή κατά την περαιτέρω ανάπτυξη της πολιτικής της.

Βάσει των διαπιστώσεών του, το ΕΕΣ συνιστά στην Επιτροπή τα εξής:

1. να βελτιώσει το πλαίσιο για τον συνολικό συντονισμό των δράσεων για την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης·
2. να αυξήσει την πρακτική στήριξη που παρέχεται σε επαγγελματίες και υπεύθυνους χάραξης πολιτικής στα κράτη μέλη· και
3. να βελτιώσει το πλαίσιο για την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων.

Εισαγωγή

Η ΕΕ στηρίζει τις προσπάθειες των κρατών μελών για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας

Τα κράτη μέλη είναι υπεύθυνα για την εθνική ασφάλειά τους¹. Ανάλογα με το πώς αξιολογούν τους κινδύνους, έχουν αναπτύξει διαφορετικές προσεγγίσεις για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Ο ρόλος της ΕΕ είναι να επιδιώκει να εξασφαλίζει υψηλό επίπεδο ασφάλειας², διευκολύνοντας την ανταλλαγή πληροφοριών, γνώσεων και εμπειριών και την επιχειρησιακή συνεργασία. Το 2005, το Συμβούλιο ενέκρινε την αντιτρομοκρατική στρατηγική της ΕΕ, η οποία διαρθρώνεται γύρω από τέσσερις πυλώνες³:

1. Πρόληψη: αντιμετώπιση των αιτίων της ριζοσπαστικοποίησης και της στρατολόγησης νέων τρομοκρατών.
2. Προστασία: προστασία των πολιτών και των υποδομών μέσω της ενίσχυσης της ασφάλειας των συνόρων, των μεταφορών και των υποδομών ζωτικής σημασίας.
3. Καταδίωξη: δίωξη και έρευνα τρομοκρατών, παρεμπόδιση των σχεδίων, της μετακίνησης και των επικοινωνιών τους, αποδιοργάνωση των δικτύων υποστήριξης, διακοπή της χρηματοδότησης και της πρόσβασης σε υλικά για την πραγματοποίηση επιθέσεων, και προσαγωγή των τρομοκρατών στη δικαιοσύνη.
4. Αντίδραση: διαχείριση και ελαχιστοποίηση των συνεπειών μιας τρομοκρατικής επίθεσης.

Στο ευρωπαϊκό θεματολόγιο για την ασφάλεια⁴ του 2015 αναφέρονταν οι τρόποι με τους οποίους η ΕΕ μπορεί να στηρίξει τα κράτη μέλη στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας, με έμφαση στην πρόληψη της ριζοσπαστικοποίησης και της απειλής που συνιστούν οι αλλοδαποί τρομοκράτες μαχητές (οι οποίοι επιστρέφουν στην Ευρώπη αφού είχαν προηγουμένως προσχωρήσει σε τρομοκρατικές ομάδες σε ζώνες συρράξεων). Τονιζόταν η ανάγκη ενίσχυσης της προστασίας των πολιτών και των υποδομών ζωτικής σημασίας και καταπολέμησης της τρομοκρατίας εκτός της ΕΕ. Ακόμη, υπογραμμιζόταν η σημασία, αφενός, της επιβολής κυρώσεων στους τρομοκράτες και τους χρηματοδότες τους και, αφετέρου, της παρακώλυσης της πρόσβασής τους σε πόρους, πυροβόλα όπλα και εκρηκτικά. Επίσης, επισημαινόταν η ανάγκη για βελτιωμένη ανταλλαγή πληροφοριών, προκειμένου να παρακολουθούνται οι εμπλεκόμενοι σε τρομοκρατικές δραστηριότητες.

Στην αντιτρομοκρατική δράση της ΕΕ συμμετέχουν διάφορα θεσμικά όργανα και οργανισμοί. Η Επιτροπή συμβάλλει με τις ανακοινώσεις της στη διαμόρφωση της στρατηγικής της ΕΕ η οποία εγκρίνεται από το Συμβούλιο με τη μορφή συμπερασμάτων. Επίσης, υποβάλλει προτάσεις νομοθετικών πράξεων για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας προς διαπραγμάτευση και έγκριση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο⁵. Είναι υπεύθυνη για τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση των κονδυλίων της ΕΕ, καθώς και για τον συντονισμό των διαφόρων γενικών διευθύνσεων και την παρακολούθηση της στήριξης που παρέχουν οι οργανισμοί της στα κράτη μέλη. Ο Επίτροπος για την Ένωση Ασφάλειας εργάζεται υπό την καθοδήγηση του πρώτου Αντιπροέδρου και υποστηρίζει το έργο του αρμόδιου για τη μετανάστευση, τις εσωτερικές υποθέσεις και την ιθαγένεια Επιτρόπου όσον αφορά την εφαρμογή των μέτρων ασφαλείας που λαμβάνει η Επιτροπή κατά της τρομοκρατίας. Ο ρόλος του Συντονιστή Αντιτρομοκρατικής Δράσης του Συμβουλίου είναι να παρακολουθεί την υλοποίηση της αντιτρομοκρατικής στρατηγικής της ΕΕ συνολικά και να διασφαλίζει τον ενεργό ρόλο της ΕΕ στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας.

Η Επιτροπή αναπτύσσει ευρύ φάσμα δράσεων για να βοηθήσει τα κράτη μέλη στην αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης

Η αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης αποτελεί βασική συνιστώσα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Στην πλειονότητά τους, οι ύποπτοι για συμμετοχή στις πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις στην Ευρώπη είναι ευρωπαίοι πολίτες που ριζοσπαστικοποιήθηκαν⁶. Στις ανακοινώσεις της σχετικά με τη στήριξη των κρατών μελών για την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης που οδηγεί στην τρομοκρατία⁷, η Επιτροπή εκτιμά ότι η ριζοσπαστικοποίηση είναι συνήθως το αποτέλεσμα συνδυασμού παραγόντων. Στην τελευταία ανακοίνωση της Επιτροπής περιγράφεται ένα πλέγμα κοινωνικών παραγόντων «ώθησης» (π.χ. περιθωριοποίηση και αποκλεισμός) και ιδεολογικών παραγόντων «έλξης» (π.χ. κατάχρηση του θρησκευτικού αφηγήματος από τους στρατολογητές προκειμένου να δικαιολογήσουν τη διάπραξη πράξεων βίας).

Η Επιτροπή θεωρεί ότι η στήριξη των προσπαθειών των κρατών μελών για την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης αποτελεί πολυδιάστατη και πολυσύνθετη πρόκληση που μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο μέσω συνδυασμού δράσεων σε διάφορους τομείς πολιτικής, με τη συμμετοχή των ενδιαφερομένων μερών σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο⁸. Οι εν λόγω δράσεις χρηματοδοτούνται από διάφορες πηγές, όπως το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας, το πρόγραμμα «Ορίζων 2020», το πρόγραμμα «Δικαιοσύνη», το πρόγραμμα Erasmus+ και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ). Κανένα από τα εν λόγω ταμεία ή προγράμματα δεν έχει ως συγκεκριμένο στόχο την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης. Οκτώ γενικές διευθύνσεις της Επιτροπής, η Ευρωπόλ, η Eurojust και τα κράτη μέλη διαχειρίζονται τις εν λόγω ποικίλες δράσεις (βλέπε παράρτημα). Η προσέγγιση που εφαρμόζει η Επιτροπή για τη στήριξη των κρατών μελών στην αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης, παρουσιάζεται στο γράφημα 1.

Πηγή: ΕΕΣ.

Στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων 2020» χορηγούνται επιχορηγήσεις για έρευνα με στόχο την ανάπτυξη των γνώσεων σχετικά με τη ριζοσπαστικοποίηση. Μεταξύ των θεμάτων έρευνας περιλαμβάνονται οι σύγχρονες τάσεις της ριζοσπαστικοποίησης και η ανάπτυξη ολοκληρωμένης προσέγγισης όσον αφορά τη βίαιη ριζοσπαστικοποίηση. Η ανταλλαγή ορθών πρακτικών γίνεται μέσω πρωτοβουλιών όπως το δίκτυο ευαισθητοποίησης για τη ριζοσπαστικοποίηση (RAN) (βλέπε πλαίσιο 1).

Η διαδικτυακή τρομοκρατική προπαγάνδα αντιμετωπίζεται, παραδείγματος χάριν, μέσω της μονάδας της ΕΕ για την αναφορά διαδικτυακού περιεχομένου (IRU της ΕΕ), η οποία υπάγεται στην Ευρωπόλ, του φόρουμ της ΕΕ για το διαδίκτυο και του Ευρωπαϊκού Δικτύου Στρατηγικών Επικοινωνιών (βλέπε πλαίσιο 2).

Η προώθηση ανθεκτικών και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνιών επιτυγχάνεται μέσω έργων που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας – «Αστυνομική συνεργασία», όπως το έργο STRESAVIORA (βλέπε πλαίσιο 3). Επιπλέον, έργα που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα Erasmus+ και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο έχουν επίσης ως στόχο την ενίσχυση της ικανότητας αντίστασης και την παροχή στήριξης σε μειονεκτούσες κοινότητες. Παρόλο που οι στόχοι τους είναι πολύ ευρύτεροι και δεν έχουν σχεδιαστεί ειδικά για την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης, συμβάλλουν εμμέσως στην πρόληψή της.

Η Επιτροπή στηρίζει τα κράτη μέλη για τον εντοπισμό ριζοσπαστικοποιημένων ατόμων και τη λήψη των ενδεδειγμένων μέτρων, διευκολύνοντας την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των αρχών επιβολής του νόμου των κρατών μελών (π.χ. μέσω του συστήματος πληροφοριών Σένγκεν). Επίσης στηρίζει την ανάπτυξη στρατηγικών εξόδου προκειμένου τα άτομα αυτά να βοηθηθούν να απεμπλακούν από τους κύκλους στους οποίους ριζοσπαστικοποιήθηκαν και να επανενταχθούν στην κοινωνία, μέσω έργων αποκατάστασης και αποριζοσπαστικοποίησης τα οποία χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα «Δικαιοσύνη».

Η ριζοσπαστικοποίηση σε μη ευρωπαϊκές χώρες αντιμετωπίζεται, αφενός, μέσω ειδικών μέτρων για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και, αφετέρου, μέσω της ενσωμάτωσης της διάστασης αυτής σε άλλες δράσεις. Σε αυτές περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, προγράμματα που χρηματοδοτούνται από τα Ευρωπαϊκά Ταμεία Ανάπτυξης, το Erasmus+, τον ευρωπαϊκό μηχανισμό γειτονίας και τον μηχανισμό συμβολής στη σταθερότητα και την ειρήνη.

Εμβέλεια και τρόπος προσέγγισης του ελέγχου

Εμβέλεια του ελέγχου

Εξετάσαμε αν η Επιτροπή διαχειρίστηκε κατάλληλα τη στήριξή της προς τα κράτη μέλη για την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης που οδηγεί στην τρομοκρατία. Στο πλαίσιο αυτό, επιχειρήθηκε να δοθεί απάντηση στα ακόλουθα ερωτήματα:

1. Παρέχει η Επιτροπή την κατάλληλη στήριξη στα κράτη μέλη;
   Προκειμένου να απαντηθεί το ερώτημα αυτό, εξετάσαμε αν οι στόχοι πολιτικής και οι δράσεις της Επιτροπής σχεδιάστηκαν κατά τρόπο που να αντικατοπτρίζει τις ανάγκες των κρατών μελών.
2. Είναι συντονισμένες οι δράσεις που χρηματοδοτούνται από τα διάφορα ταμεία της ΕΕ ώστε να αξιοποιούνται πλήρως τυχόν συνεργίες;
   Προκειμένου να δοθεί απάντηση στο ερώτημα αυτό, εξετάσαμε αν η Επιτροπή είχε αναπτύξει τις διαδικασίες που είναι απαραίτητες για τον συντονισμό της στήριξης.
3. Έχει θεσπίσει η Επιτροπή πλαίσιο για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και της οικονομικής αποδοτικότητας της στήριξης που παρέχει;
   Προκειμένου να απαντήσουμε στο ερώτημα αυτό, εξετάσαμε αν η Επιτροπή είχε αναπτύξει το αναγκαίο πλαίσιο δεικτών και εκθέσεων για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και της οικονομικής αποδοτικότητας της πολιτικής της. Επίσης, εξετάσαμε κατά πόσον στο πλαίσιο των αξιολογήσεων των επιμέρους δράσεων μετρούνταν όχι μόνον ο αριθμός των δραστηριοτήτων αλλά και η αποτελεσματικότητά τους.

Εστιάσαμε κυρίως στην περίοδο από το 2014 και έπειτα, προκειμένου η ελεγχόμενη περίοδος να συμπέσει με την έναρξη της περιόδου χρηματοδότησης 2014-2020 των ταμείων και των προγραμμάτων της Επιτροπής.

Επικεντρωθήκαμε κυρίως στη διαχείριση των δράσεων που υλοποιήθηκαν εντός της ΕΕ, πρωταρχικός σκοπός των οποίων ήταν η πρόληψη και η αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης. Ωστόσο, λάβαμε επίσης υπόψη μας δράσεις που επιδιώκουν ευρύτερους στόχους, όπως η κοινωνική ένταξη μειονεκτουσών ομάδων. Δεν εξετάσαμε τα συστήματα πληροφοριών (π.χ. το σύστημα πληροφοριών Σένγκεν) που χρησιμοποιούνται για την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών σχετικά με τα ριζοσπαστικοποιημένα άτομα.

Τρόπος προσέγγισης του ελέγχου

Οι επιτόπιες ελεγκτικές εργασίες πραγματοποιήθηκαν από τον Νοέμβριο του 2016 έως τον Μάρτιο του 2017. Οι παρατηρήσεις μας βασίστηκαν στις ακόλουθες πηγές αποδεικτικών στοιχείων:

1. εξέταση εγγράφων σχετικά με τις πολιτικές, τις διαδικασίες και τις δράσεις που σχετίζονται με τη στήριξη των κρατών μελών για την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης·
2. συνεντεύξεις με υπαλλήλους των γενικών διευθύνσεων της Επιτροπής οι οποίοι διαχειρίζονται πόρους και εργαλεία της ΕΕ για την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης, καθώς και με υπαλλήλους του κέντρου αριστείας του RAN, της IRU της ΕΕ στην Ευρωπόλ, και του διεθνούς κέντρου για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας (οργανισμού που προωθεί την ανταλλαγή γνώσεων και ιδεών για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας)·
3. ερωτηματολόγιο που αποστείλαμε στα σημεία επαφής για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας σε όλες τις μόνιμες αντιπροσωπείες των κρατών μελών στην ΕΕ. Από τα 28 σημεία επαφής, τα 15 συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο (ποσοστό συμμετοχής 54 %). Η έρευνα περιελάμβανε ερωτήσεις σχετικά με την καταλληλότητα, την προστιθέμενη αξία και τις προκλήσεις της στήριξης που παρέχεται στα κράτη μέλη·
4. επισκέψεις σε εθνικές αρχές στο Βέλγιο και τη Γαλλία, προκειμένου να αξιολογηθεί η καταλληλότητα και η προστιθέμενη αξία της στήριξης που λαμβάνουν.

Παρατηρήσεις

Η στήριξη είναι κατάλληλη και έχει σχεδιαστεί ορθά

Εξετάσαμε το πλαίσιο πολιτικής της Επιτροπής προκειμένου να αξιολογήσουμε κατά πόσον ανταποκρινόταν στις ανάγκες των κρατών μελών, καθώς και να εντοπίσουμε τυχόν ελλείψεις. Εξετάσαμε επίσης αν οι δράσεις σχεδιάστηκαν έτσι ώστε η παρέμβαση σε ευρωπαϊκό επίπεδο να αποφέρει οφέλη για τα κράτη μέλη.

Η Επιτροπή, με ελάχιστες εξαιρέσεις, ανταποκρίθηκε στις ανάγκες των κρατών μελών

Οι υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής σε επίπεδο κρατών μελών μπορούν να ενημερώνουν την Επιτροπή σχετικά με τους τομείς στους οποίους χρειάζονται στήριξη για την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης. Αυτό γίνεται στο πλαίσιο διαφόρων συνεδριάσεων και δικτύων, καθώς και μέσω διαφόρων εγγράφων (π.χ. της ομάδας εργασίας του Συμβουλίου για την τρομοκρατία και του δικτύου εθνικών φορέων χάραξης πολιτικής για την πρόληψη, το οποίο συστάθηκε τον Φεβρουάριο του 2017 και των συμπερασμάτων του Συμβουλίου) ή στο πλαίσιο της διαδικασίας έγκρισης των προγραμμάτων εργασιών σχετικά με τα ταμεία ή προγράμματα της ΕΕ. Διαπιστώσαμε ότι, κατά την κατάρτιση του πλαισίου πολιτικής της για την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης, η Επιτροπή έλαβε υπόψη της τις ανάγκες που δήλωσαν οι φορείς χάραξης πολιτικής των κρατών μελών (βλέπε πλαίσιο 4).

Η στήριξη της Επιτροπής μεταβάλλεται, όπως και οι ανάγκες των κρατών μελών, σε συνάρτηση με τις μεταβολές της τρομοκρατικής απειλής. Κατά τη διαδικασία τροποποίησης της στήριξής της, η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη της τις εργασίες ευρωπαϊκών οργάνων όπως η Ευρωπόλ, η οποία της παρέχει πληροφορίες σχετικά με την απειλή στα κράτη μέλη (βλέπε πλαίσιο 5).

Δεδομένου ότι η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες που διατυπώνουν τα κράτη μέλη, το πλαίσιο πολιτικής επικεντρώνει τη στήριξη προς στα κράτη μέλη στους κατάλληλους τομείς. Μέσω του ερωτηματολογίου μας επιβεβαιώθηκε ότι οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες στην έρευνα έκριναν κατάλληλη τη στήριξη που παρείχε η Επιτροπή στα κράτη μέλη στους διάφορους τομείς (βλέπε γράφημα 2). Το σχετικό ποσοστό κυμαινόταν μεταξύ 64 % και 80 %, ανάλογα με τον τομέα. Στο παράρτημα παρουσιάζεται ο τρόπος με τον οποίο η Επιτροπή όχι μόνο διοχέτευσε τη στήριξή της στους κατάλληλους τομείς του πλαισίου πολιτικής της, αλλά και χρησιμοποίησε τις διάφορες πηγές χρηματοδότησης της ΕΕ για την υλοποίηση δράσεων συγκεκριμένα στους τομείς αυτούς.

Πηγή: Έρευνα μέσω ερωτηματολογίου μεταξύ των μόνιμων αντιπροσωπειών των κρατών μελών στην ΕΕ.

Ωστόσο, σε ορισμένες εξαιρετικές περιπτώσεις, οι ανάγκες δεν ικανοποιήθηκαν επαρκώς:

1. Οι βελγικές αρχές μας ενημέρωσαν ότι το πλαίσιο πολιτικής δεν κάλυπτε επαρκώς το ζήτημα των παραδοσιακών μέσων μαζικής ενημέρωσης (τηλεόραση, ραδιόφωνο και Τύπος). Έκριναν σημαντικό να συμπεριληφθεί το συγκεκριμένο ζήτημα στο πλαίσιο πολιτικής προκειμένου να διευκολυνθεί η εξέταση του ρόλου που διαδραματίζουν τα μέσα ενημέρωσης όχι μόνο στην ενθάρρυνση κάποιων να εγκαταλείψουν την Ευρώπη για να πολεμήσουν στη Συρία, αλλά και στην πόλωση της κοινωνίας, η οποία θα μπορούσε να δημιουργήσει εντάσεις που οδηγούν στη ριζοσπαστικοποίηση.
2. Η ανάγκη ανάπτυξης στρατηγικών εξόδου (βλέπε πλαίσιο 5) δεν ελήφθη επαρκώς υπόψη στην πράξη. Το 2014, η Επιτροπή δημοσίευσε πρόσκληση υποβολής προτάσεων για έργα που θα χρηματοδοτούνταν από το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας – «Αστυνομική συνεργασία». Η εν λόγω πρόσκληση υποβολής προτάσεων ανταποκρινόταν σε δύο προτεραιότητες: την πρόληψη της ριζοσπαστικοποίησης και την ανάπτυξη στρατηγικών εξόδου. Εντούτοις, χρηματοδοτήθηκαν έργα που αφορούσαν μόνον τον πρώτο στόχο, αυτόν της πρόληψης της ριζοσπαστικοποίησης, επειδή έλαβαν υψηλότερη βαθμολογία. Τα ετήσια προγράμματα εργασίας του 2015 και του 2016 για το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας – «Αστυνομική συνεργασία» δεν περιελάμβαναν περαιτέρω προσκλήσεις υποβολής προτάσεων για προγράμματα που θα ανέπτυσσαν στρατηγικές εξόδου.

Η στήριξη σχεδιάστηκε κατά τρόπον ώστε η παρέμβαση σε ευρωπαϊκό επίπεδο να ωφελήσει τα κράτη μέλη

Η Επιτροπή όχι μόνο διοχετεύει τη στήριξή της στους κατάλληλους τομείς, αλλά επίσης αξιοποιεί τα κονδύλια και τα εργαλεία της ΕΕ για την παροχή συγκεκριμένης στήριξης, σχεδιασμένης κατά τρόπο ώστε η παρέμβαση σε ευρωπαϊκό επίπεδο να αποφέρει οφέλη στα κράτη μέλη. Παραδείγματα της στήριξης αυτής είναι μεταξύ άλλων το δίκτυο ευαισθητοποίησης σχετικά με τη ριζοσπαστικοποίηση (βλέπε πλαίσιο 1), το φόρουμ της ΕΕ για το διαδίκτυο, το ευρωπαϊκό δίκτυο στρατηγικών επικοινωνιών και η IRU της ΕΕ στην Ευρωπόλ (βλέπε πλαίσιο 2). Οι πρωτοβουλίες αυτές, οι οποίες αποσκοπούν ειδικά στην καταπολέμηση της ριζοσπαστικοποίησης και την προαγωγή της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών, δεν θα μπορούσαν να υλοποιηθούν, ή τουλάχιστον όχι τόσο αποδοτικά, από τα επιμέρους κράτη μέλη.

Τα εθνικά προγράμματα του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας – «Αστυνομική συνεργασία» που τελούν υπό τη διαχείριση των κρατών μελών έχουν επίσης σχεδιαστεί για να αποφέρουν οφέλη από την ανάληψη δράσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με τη βελτίωση των εθνικών προτύπων για τον περιορισμό των ανισοτήτων και την ενθάρρυνση συνεργιών μεταξύ των κρατών μελών. Δεκαοκτώ κράτη μέλη συμπεριέλαβαν ειδικές δράσεις για την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης στα εθνικά προγράμματά τους. Το Βέλγιο, παραδείγματος χάριν, χρηματοδότησε έργα για την αύξηση της ευαισθητοποίησης όσον αφορά τη ριζοσπαστικοποίηση στις φυλακές, τη στήριξη ενός δικτύου για την παροχή βοήθειας σε ευάλωτες οικογένειες, καθώς και για τη χρηματοδότηση κινητών ομάδων πολλαπλών ειδικοτήτων οι οποίες θα αναλύσουν τις ανάγκες των τοπικών αρχών και θα προτείνουν τοπικές στρατηγικές.

Η Επιτροπή ενθαρρύνει τις συνεργίες, αλλά ο συντονισμός χρήζει βελτίωσης

Η Επιτροπή στηρίζει ολοένα και πιο ενεργά τα κράτη μέλη για την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης. Από τα 15 κράτη μέλη που απάντησαν στο ερωτηματολόγιό μας (βλέπε σημείο 14), τα 14 έκριναν ότι η Επιτροπή είναι περισσότερο δραστήρια σήμερα από ό,τι πριν από μία πενταετία. Λόγω της ποικιλομορφίας των δράσεών της, στην υλοποίηση των οποίων εμπλέκονται διάφορες πηγές χρηματοδότησης τις οποίες διαχειρίζονται οκτώ γενικές διευθύνσεις, καθώς και του γεγονότος ότι οι δράσεις πραγματοποιούνται στο πλαίσιο διαφόρων τομέων πολιτικής (βλέπε σημείο 5), είναι αναγκαίος ο αποτελεσματικός συντονισμός. Ως εκ τούτου, εξετάσαμε αν η Επιτροπή συντονίζει τις δράσεις της κατά τρόπο που να μεγιστοποιεί τις συνεργίες. Ελέγξαμε τις διαδικασίες διαβούλευσης με τις διάφορες γενικές διευθύνσεις πριν από τη χορήγηση της χρηματοδότησης της ΕΕ. Εξετάσαμε επίσης τις κύριες δράσεις που χρηματοδοτούνται από τα διάφορα ταμεία ή προγράμματα της ΕΕ, προκειμένου να εντοπίσουμε συνεργίες, καθώς και αν η Επιτροπή διαθέτει ολοκληρωμένη εικόνα του συνόλου των δράσεων για την καταπολέμηση της ριζοσπαστικοποίησης, η οποία είναι απαραίτητη για την αξιοποίηση των δυνητικών συνεργιών. Ειδικότερα, ελέγξαμε αν η Επιτροπή αξιοποίησε πλήρως το RAN, παραδείγματος χάριν για τη διάδοση των αποτελεσμάτων των δράσεων που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ.

Η Επιτροπή ενθαρρύνει τις συνεργίες

Από το παράρτημα προκύπτει ότι διαφορετικές δράσεις της Επιτροπής μπορούν να αφορούν παρόμοια ζητήματα. Δεδομένου ότι η Επιτροπή δραστηριοποιείται ολοένα και πιο ενεργά σε αυτόν τον τομέα, υπάρχουν δυνατότητες συνεργιών, ιδίως σε περιπτώσεις κατά τις οποίες υπάρχουν σημεία τομής των δράσεων. Σχετικά παραδείγματα είναι τα εξής:

1. η χρηματοδότηση που χορηγείται στο πλαίσιο του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας – «Αστυνομική συνεργασία» σε κράτη μέλη για την επιμόρφωση εκπαιδευτικών ενδεχομένως αφορά θέματα παρόμοια με αυτά που καλύπτουν έργα του προγράμματος Erasmus+·
2. τα έργα που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα «Δικαιοσύνη» για την κατάρτιση και την ευαισθητοποίηση σωφρονιστικών υπαλλήλων ενδεχομένως αφορούν ζητήματα παρόμοια με αυτά που καλύπτονται από έργα του προγράμματος Erasmus+ ή του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας – «Αστυνομική συνεργασία».

Η Επιτροπή εφαρμόζει σειρά διαδικασιών για τη διευκόλυνση του συντονισμού, με στόχο τη μεγιστοποίηση των συνεργιών και την αποφυγή της αλληλοεπικάλυψης της στήριξης (βλέπε πλαίσιο 6).

Εξετάσαμε δράσεις οι οποίες υλοποιούνται σε διάφορους τομείς και χρηματοδοτούνται από διαφορετικά ταμεία ή προγράμματα και διαπιστώσαμε ότι ο συντονισμός της Επιτροπής είχε ως αποτέλεσμα συνεργίες μεταξύ των δράσεών της. Παραδείγματος χάριν, το RAN χρησιμοποιείται για τη διάδοση των αποτελεσμάτων άλλων έργων που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ (βλέπε πλαίσιο 7). Περαιτέρω παραδείγματα παρέχονται στο γράφημα 3, όπου παρουσιάζονται διάφορες δράσεις οι οποίες χρηματοδοτούνται από τρία προγράμματα ή ταμεία της ΕΕ, καθώς και οι συνεργίες που διαμορφώθηκαν τόσο στο πλαίσιο των δράσεων αυτών όσο και μεταξύ τους. Παραδείγματος χάριν, η Επιτροπή χρησιμοποίησε το 7ο πρόγραμμα-πλαίσιο (το πρόγραμμα ερευνών που προηγήθηκε του προγράμματος «Ορίζων 2020») για τη χρηματοδότηση του ερευνητικού έργου IMPACT¹⁰, στο πλαίσιο του οποίου αναπτύχθηκαν εργαλεία για την αξιολόγηση δράσεων σχετικών με τη ριζοσπαστικοποίηση. Τα εργαλεία αυτά χρησιμοποιήθηκαν από το έργο STRESAVIORA που χρηματοδοτείται από το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας – «Αστυνομική συνεργασία». Εν συνεχεία, το εν λόγω έργο διευρύνθηκε και διαδόθηκε μέσω έργου που χρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα Erasmus+.

Πηγή: ΕΕΣ.

Ο συντονισμός εμφανίζει ορισμένες αδυναμίες

Μολονότι η Επιτροπή μπορεί να εντοπίζει και να αξιοποιεί πολλές συνδέσεις μεταξύ δράσεων, ο συνολικός συντονισμός εμφανίζει αδυναμίες:

1. Διάφορες γενικές διευθύνσεις είναι υπεύθυνες για τον σχεδιασμό και την υποβολή στοιχείων σχετικά με τα επιμέρους ταμεία ή προγράμματα της ΕΕ (βλέπε παράρτημα). Παραδείγματος χάριν, η ΓΔ Εκπαίδευσης και Πολιτισμού είναι αρμόδια για τον συντονισμό των έργων που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα Erasmus+, ενώ η ΓΔ Δικαιοσύνης και Καταναλωτών για τον συντονισμό των έργων που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα «Δικαιοσύνη». Η ΓΔ Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων έχει αναλάβει ρόλο επικεφαλής για την ανάπτυξη του πλαισίου πολιτικής της Επιτροπής και την παρακολούθηση της εφαρμογής του¹¹. Ωστόσο, έως το 2017 δεν υπήρχε πλαίσιο για τον συντονισμό όλων των δράσεων της ΕΕ που αφορούν την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης, προκειμένου να εντοπίζονται πιθανές συνεργίες μεταξύ των επιμέρους προγραμμάτων ή ταμείων.
2. Η ΓΔ Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων προέβη μόλις το 2017 σε χαρτογράφηση των χρηματοδοτούμενων από την ΕΕ έργων για την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης. Συνεπώς, μέχρι τότε η Επιτροπή δεν διέθετε πλήρη κατάλογο των δράσεων για την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης οι οποίες χρηματοδοτούνται από τα διαφορετικά ταμεία ή προγράμματα της ΕΕ. Επιπλέον, η εν λόγω διαδικασία χαρτογράφησης περιορίστηκε στις δράσεις των οποίων η διαχείριση πραγματοποιείται σε κεντρικό επίπεδο από την Επιτροπή, και δεν περιέλαβε εκείνες τις οποίες διαχειρίζονται τα κράτη μέλη στο πλαίσιο των εθνικών προγραμμάτων τους.

Στο πλαίσιο των συνεντεύξεων που πραγματοποιήσαμε με υπαλλήλους της IRU της ΕΕ στην Ευρωπόλ και του ευρωπαϊκού δικτύου στρατηγικών επικοινωνιών, εντοπίσαμε ευκαιρίες για καλύτερο συντονισμό των δράσεων που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ:

1. Η Ευρωπόλ υποστήριξε ότι ήταν δυνατό να αυξηθούν οι συνεργίες εφόσον υπάρξει συντονισμός των χρονοδιαγραμμάτων και του περιεχομένου των εκστρατειών ανασκευής της επιχειρηματολογίας με την απόσυρση τρομοκρατικού υλικού από το διαδίκτυο·
2. Το ευρωπαϊκό δίκτυο στρατηγικών επικοινωνιών επεσήμανε ότι θα του ήταν χρήσιμο να έχει πρόσβαση στην ανάλυση που πραγματοποιεί η Ευρωπόλ όσον αφορά τις τάσεις της τρομοκρατικής προπαγάνδας (στον βαθμό που αυτό επιτρέπεται βάσει της διοικητικής συμφωνίας μεταξύ της Επιτροπής και της Ευρωπόλ), καθώς και να συμμετέχει ενεργότερα στο VOX-POL¹², ένα ερευνητικό σχέδιο που χρηματοδοτείται από την ΕΕ. Οι πληροφορίες αυτές θα του έδιναν τη δυνατότητα να παρέχει στις κρατικές αρχές καλύτερες συμβουλές για την ανάπτυξη επικοινωνιακών στρατηγικών και την οργάνωση εκστρατειών ανασκευής της επιχειρηματολογίας.

Το RAN δεν αξιοποιείται πλήρως

Μολονότι το RAN αποφέρει οφέλη λόγω της ανάληψης δράσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, διαπιστώσαμε ότι στην πράξη η εν λόγω προστιθέμενη αξία δεν είναι η μέγιστη δυνατή¹³:

1. Το RAN θα μπορούσε να είχε επιτύχει πιο χρήσιμες εκροές, παραδείγματος χάριν με την ανάλυση των πρακτικών που εφαρμόζονται στα κράτη μέλη (π.χ. μέσω περισσότερων επιτόπιων επισκέψεων) και τη λεπτομερή συγκριτική καταγραφή των προσεγγίσεων που ακολουθεί κάθε κράτος μέλος. Η «Ανακοίνωση σχετικά με την πρόληψη της ριζοσπαστικοποίησης που οδηγεί στην τρομοκρατία» του 2014 αναφέρεται στη Συλλογή του RAN που πρωτοδημοσιεύθηκε το 2014 ως ένα αποθετήριο βέλτιστων πρακτικών. Ωστόσο, στην εισαγωγή της Συλλογής αναφέρεται ότι οι διάφορες πρακτικές περιλαμβάνονται απλώς ενημερωτικά και ως πηγή έμπνευσης. Επίσης, διαπιστώσαμε ότι οι καταχωρίσεις στη Συλλογή δεν περιλαμβάνουν επαρκείς πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο χρηματοδότησης του έργου, ώστε τα ενδιαφερόμενα μέρη να μπορούν να εντοπίσουν πιθανές πηγές χρηματοδότησης της ΕΕ για τα είδη των έργων που εξετάζουν να υλοποιήσουν.
2. Η Επιτροπή δεν ανέλυσε τους λόγους για τους οποίους ορισμένες χώρες χρησιμοποιούν το RAN λιγότερο από άλλες (βλέπε γράφημα 4). Αυτή η διαφορά μπορεί ενδεχομένως να αποδοθεί στις διαφορετικές αντιλήψεις των χωρών όσον αφορά την τρομοκρατία ως απειλή, στην εστίαση του RAN σε συγκεκριμένα είδη τρομοκρατίας, στην προσέγγιση «από τη βάση προς την κορυφή» που εφαρμόζει (ήτοι στην ενημέρωση των υπεύθυνων για τη χάραξη πολιτικής για τις απόψεις των επαγγελματιών) ή στη χρήση της αγγλικής ως κύριας γλώσσας στις συνεδριάσεις του δικτύου. Ωστόσο, δεν καταγράφονται οι μεταβολές των ποσοστών συμμετοχής των διαφόρων κρατών μελών με την πάροδο του χρόνου.
3. Η Επιτροπή καταβάλλει προσπάθειες για την αύξηση της ενημέρωσης σχετικά με τα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ έργα ενθαρρύνοντας τους συμμετέχοντες να διαδώσουν τα αποτελέσματα των έργων μέσω ομάδας εργασίας του RAN. Παραδείγματος χάριν, επί συνόλου 20 έργων που χρηματοδοτήθηκαν από το ISEC¹⁴ και ολοκληρώθηκαν από το 2011 και μετά (έτος σύστασης του RAN), και τα οποία αξιολογήθηκαν ως καλά, πολύ καλά ή εξαιρετικά, η Επιτροπή πρότεινε τη διάδοση 16 έργων μέσω του RAN. Ωστόσο, διαπιστώσαμε ότι για περισσότερο από το ήμισυ των έργων αυτών, αυτό δεν συνέβη στην πράξη. Κατά τον χρόνο του ελέγχου μας, μόνον επτά από τα εν λόγω έργα (44 %) είχαν παρουσιαστεί σε ομάδα εργασίας, εργαστήριο ή διάσκεψη του RAN.
4. Οι βελγικές αρχές μας ενημέρωσαν ότι οι επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται στο πλαίσιο μικρών τοπικών οργανώσεων χωρίς σχέση με κρατικές αρχές (π.χ. δίκτυα τοπικών ομάδων μητέρων αλλοδαπών μαχητών) δεν συμμετέχουν ικανοποιητικά στις δραστηριότητες του RAN ώστε να διασφαλίζεται πράγματι η εφαρμογή της προσέγγισης «από τη βάση προς την κορυφή».
5. Το RAN επιδιώκει τη βελτίωση της επικοινωνίας «από τη βάση προς την κορυφή», ήτοι από τους επαγγελματίες προς τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής. Ωστόσο, λιγότεροι από τους μισούς εξ όσων απάντησαν στην έρευνα που διενήργησε το ίδιο το RAN το 2016 για τους επαγγελματίες με τους οποίους συνεργάζεται δήλωσαν ότι το δίκτυο τους βοήθησε να ασκήσουν επιρροή στη χάραξη πολιτικής. Επιπλέον, τέσσερις εξ όσων απάντησαν στο ερωτηματολόγιό μας ανέφεραν ότι η σύνδεση του RAN με τους φορείς χάραξης πολιτικής θα μπορούσε να ενισχυθεί, παραδείγματος χάριν μέσω επίσημων ανταλλαγών προσεγγίσεων και ιδεών. Σε ορισμένες περιπτώσεις απαιτείται υπερβολικά πολύς χρόνος από τη στιγμή του προσδιορισμού των αναγκών σε επίπεδο επαγγελματιών έως ότου οι ανάγκες αυτές να μπορέσουν να αντιμετωπιστούν από το πλαίσιο πολιτικής της Επιτροπής. Παραδείγματος χάριν, το ζήτημα της ριζοσπαστικοποίησης στις φυλακές αποτελούσε αντικείμενο συζητήσεων από το 2011 σε επίπεδο επαγγελματιών (π.χ. σωφρονιστικών υπαλλήλων και προσωπικού δικαστικής επιτήρησης, εκπαιδευτικών και κοινωνικών λειτουργών) στο πλαίσιο της ομάδας εργασίας του RAN για τις φυλακές και τη δικαστική επιτήρηση. Ωστόσο, η Επιτροπή ενέκρινε μόλις το 2015 συγκεκριμένες δράσεις για την αντιμετώπιση του εν λόγω ζητήματος, οι οποίες χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα «Δικαιοσύνη».

Πηγή: ΕΕΣ, βάσει στοιχείων της Επιτροπής.

Το πλαίσιο της Επιτροπής για την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων δεν έχει αναπτυχθεί επαρκώς

Εξετάσαμε αν η Επιτροπή έχει ορίσει δείκτες επιδόσεων για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της συνολικής στήριξής της, καθώς και κατά πόσον οι τιμές-στόχος που ορίστηκαν ήταν ρεαλιστικές. Εξετάσαμε, επίσης, κατά πόσον οι δείκτες μετρούν όχι μόνον τον αριθμό των δραστηριοτήτων αλλά και την πραγματική πρόοδο προς την επίτευξη του γενικού στόχου της παροχής βοήθειας στα κράτη μέλη για την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης που οδηγεί στην τρομοκρατία. Στο επίπεδο των επιμέρους δράσεων, εξετάσαμε αν η Επιτροπή αξιολογεί την αποτελεσματικότητα της παρεχόμενης στήριξης, προκειμένου να διαπιστώσει τι λειτουργεί και σε ποιες περιπτώσεις και τι δεν λειτουργεί, και γιατί. Η Επιτροπή έχει ανάγκη τις πληροφορίες αυτές προκειμένου να είναι σε θέση να:

1. ανταποκρίνεται στα αιτήματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για αξιολόγηση της στρατηγικής της ΕΕ σχετικά με την καταπολέμηση της ριζοσπαστικοποίησης και της στρατολόγησης σε τρομοκρατικές ομάδες¹⁵·
2. βελτιώνει και να προσαρμόζει διαρκώς την πολιτική και τη στήριξή της, ανάλογα με την εξέλιξη της απειλής και τις ανάγκες των χρηστών·
3. διαδίδει και να επεκτείνει την εφαρμογή παραδειγμάτων επιτυχημένων έργων, με σκοπό τη μεγιστοποίηση των συνεργιών (αποφεύγοντας τη διάδοση αναποτελεσματικών ή αντιπαραγωγικών αποτελεσμάτων έργων)·
4. αποδεικνύει στους πολίτες ότι οι πρωτοβουλίες μπορούν να είναι αποτελεσματικές.

Η Επιτροπή δεν αξιολογεί τη συνολική επιτυχία της όσον αφορά την επίτευξη των στόχων πολιτικής της

Διαπιστώσαμε ότι η Επιτροπή δεν είχε αναπτύξει επαρκώς το πλαίσιο που εφαρμόζει για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και της οικονομικής αποδοτικότητας της πολιτικής της, η οποία αποσκοπεί στη στήριξη των κρατών μελών για την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης. Παραδείγματος χάριν, η Επιτροπή:

1. δεν ανέλυσε τους γενικούς στόχους της πολιτικής της για την καταπολέμηση της ριζοσπαστικοποίησης σε ειδικότερους και περισσότερο μετρήσιμους στόχους·
2. δεν καθόρισε κατάλληλους δείκτες και τιμές-στόχο για τα χορηγούμενα κονδύλια της ΕΕ, με σκοπό τη μέτρηση των επιδόσεων όσον αφορά την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης·
3. δεν παρουσίασε ολοκληρωμένη επισκόπηση των χρηματοδοτούμενων από την ΕΕ δράσεων για την καταπολέμηση της ριζοσπαστικοποίησης (βλέπε σημείο 26)·
4. δεν προσδιόρισε το συνολικό κόστος της αντιμετώπισης της ριζοσπαστικοποίησης. Η «Ανακοίνωση σχετικά με την πρόληψη της ριζοσπαστικοποίησης που οδηγεί στην τρομοκρατία» του 2014 δεν περιελάμβανε στοιχεία για το ύψος της χρηματοδότησης. Η Επιτροπή εξήγησε ότι οι δράσεις θα υλοποιούνταν με τους διαθέσιμους πόρους, χωρίς όμως να διευκρινίζει ποιοι είναι αυτοί. Η «Ανακοίνωση για την υποστήριξη της πρόληψης της ριζοσπαστικοποίησης που οδηγεί σε βίαιο εξτρεμισμό» του 2016 περιείχε ορισμένες πληροφορίες σχετικά με τη χρηματοδότηση και το κόστος, όπως εξάλλου και η «Ολοκληρωμένη αξιολόγηση της πολιτικής ασφάλειας της ΕΕ» του Ιουλίου του 2017¹⁶. Ωστόσο:
   1. ορισμένες δράσεις, όπως τα έργα που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας – «Αστυνομική συνεργασία», παραλείπονται·
   2. το κόστος ορισμένων δράσεων δεν προσδιορίζεται, και ειδικότερα της IRU της ΕΕ, του φόρουμ της ΕΕ για το διαδίκτυο, του προγράμματος χειραφέτησης της κοινωνίας των πολιτών και του ευρωπαϊκού δικτύου στρατηγικών επικοινωνιών·
   3. τα στοιχεία για τη χρηματοδότηση των διαφόρων δράσεων καλύπτουν διαφορετικές χρονικές περιόδους·
   4. δεν γίνεται διάκριση μεταξύ του κόστους των δράσεων που σχεδιάστηκαν ειδικά για την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης (π.χ. 25 εκατομμύρια ευρώ για το κέντρο αριστείας του RAN) και εκείνων που δεν σχεδιάστηκαν ειδικά για τον σκοπό αυτό, αλλά συμβάλλουν, ωστόσο, στην πρόληψη της ριζοσπαστικοποίησης (π.χ. 25,6 δισεκατομμύρια ευρώ από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο για την προώθηση της κοινωνικής ένταξης των μειονεκτουσών ομάδων).

Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει μία συνολική έκθεση η οποία να καλύπτει το κόστος και τα επιτεύγματα των χρηματοδοτούμενων από την ΕΕ δράσεων για την καταπολέμηση της ριζοσπαστικοποίησης. Αντ’ αυτού, τα ζητήματα αυτά καλύπτονται σε διάφορες εκθέσεις, όπου μάλλον περιγράφονται τα πεπραγμένα παρά μετράται η πρόοδος προς την επίτευξη των στόχων πολιτικής (βλέπε πλαίσιο 8).

Η Επιτροπή δεν μπορεί να αποδείξει την αποτελεσματικότητα των επιμέρους δράσεών της

Περισσότερη δραστηριότητα δεν σημαίνει απαραίτητα και μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Διαπιστώσαμε ότι οι αξιολογήσεις των δράσεων της Επιτροπής που αποσκοπούν στη συνδρομή των κρατών μελών για την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης συχνά μετρούν τα επιτεύγματα βάσει του όγκου της δραστηριότητας (π.χ. του αριθμού των συνεδριάσεων που πραγματοποιήθηκαν ή των εγγράφων που καταρτίστηκαν) και όχι της αποτελεσματικότητας (π.χ. των γνώσεων που απέκτησαν οι συμμετέχοντες στο RAN, του τρόπου αξιοποίησης των γνώσεων αυτών και του αντικτύπου στην εργασία τους). Στην πρόσφατη «Ολοκληρωμένη αξιολόγηση της πολιτικής ασφάλειας της ΕΕ» υπογραμμίστηκε επίσης η ανάγκη αξιολόγησης των αποτελεσμάτων και της αποτελεσματικότητας των δράσεων που αποσκοπούν στην πρόληψη της τρομοκρατίας. Συνεπώς, όπως προκύπτει από τα σημεία που ακολουθούν, η Επιτροπή αδυνατεί να αποδείξει την αποτελεσματικότητα των χρηματοδοτούμενων από την ΕΕ δράσεων για την καταπολέμηση της ριζοσπαστικοποίησης.

Έχουν προγραμματιστεί αξιολογήσεις για τα έργα που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας – «Αστυνομική συνεργασία». Ωστόσο, συχνά δεν ορίζονται δείκτες αποτελεσματικότητας για τα έργα. Παραδείγματος χάριν, από τις πέντε επιλεγείσες προτάσεις έργων που υποβλήθηκαν σε συνέχεια της πρόσκλησης του 2014 για την υποβολή προτάσεων έργων σχετικών με τη ριζοσπαστικοποίηση (βλέπε σημείο 19 β)), η Επιτροπή έκρινε ότι τρεις¹⁸ συνοδεύονταν από ανεπαρκείς, ασαφείς ή απλοϊκές στρατηγικές αξιολόγησης και παρακολούθησης, και δεν διέθεταν δείκτες για τη μέτρηση της αποτελεσματικότητας των έργων.

Όσον αφορά το ISEC (το ταμείο που προηγήθηκε του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας – «Αστυνομική συνεργασία»), η Επιτροπή εξέτασε την τελική έκθεση όλων των έργων¹⁹ και περιέγραψε τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν βάσει συγκεκριμένων εκροών. Επίσης, εξέτασε την ποιότητα των αποτελεσμάτων, δηλαδή τη χρησιμότητά τους και τη δυνατότητα να χρησιμοποιηθούν και σε άλλο πλαίσιο, καθώς και αν και με ποιον τρόπο θα πρέπει να διαδοθούν. Ωστόσο, η εν λόγω εξέταση δεν συνιστούσε τεκμηριωμένη, βάσει στοιχείων, αξιολόγηση του αντικτύπου των έργων. Δεδομένου ότι τα έργα δεν συνοδεύονταν από δείκτες αποτελεσματικότητας, στην ουσία καταγράφεται η κρίση του αξιολογητή όσον αφορά την αποτελεσματικότητά τους.

Η IRU της ΕΕ στην Ευρωπόλ επισημαίνει το τρομοκρατικό περιεχόμενο στο διαδίκτυο και ειδοποιεί τους παρόχους που το φιλοξενούν προκειμένου να το αποσύρουν. Οι επιδόσεις της μετρώνται βάσει του όγκου αλλά και του ποσοστού του επισεσημασμένου περιεχομένου το οποίο οι πάροχοι αποσύρουν πράγματι από το διαδίκτυο (βλέπε γράφημα 5). Τα εν λόγω στατιστικά στοιχεία χαρακτηρίζονται από τους εξής περιορισμούς:

1. Δεν δείχνουν τον όγκο του περιεχομένου που αποσύρθηκε αποκλειστικά λόγω της δράσης της IRU. Πράγματι, η μονάδα της ΕΕ για την αναφορά διαδικτυακού περιεχομένου μπορεί να ζητά από εταιρείες του διαδικτύου να αποσύρουν τρομοκρατική προπαγάνδα, την οποία έχουν επίσης επισημάνει κράτη μέλη²⁰. Όταν η IRU της ΕΕ εξετάζει προπαγανδιστικό περιεχόμενο σε γλώσσες εκτός αυτών της ΕΕ (π.χ. στην αραβική, ρωσική ή τουρκική γλώσσα), το οποίο οι αντίστοιχες εθνικές μονάδες αναφοράς διαδικτυακού περιεχομένου εξετάζουν σε μικρότερο βαθμό, ο κίνδυνος αυτός είναι χαμηλότερος. Η IRU της ΕΕ δεν έχει στοιχεία σχετικά με τον όγκο του τρομοκρατικού περιεχομένου που έχει αποσυρθεί από εταιρείες του διαδικτύου κατόπιν αποκλειστικά δικού της αιτήματος, χωρίς το περιεχόμενο αυτό να έχει επίσης επισημανθεί από τις αντίστοιχες εθνικές μονάδες, φορείς της κοινωνίας των πολιτών ή από τις ίδιες τις εταιρείες του διαδικτύου. Ακόμη, οι εταιρείες του διαδικτύου δεν παρέχουν στοιχεία σχετικά με τους λόγους για τους οποίους αποσύρθηκε το περιεχόμενο.
2. Δεν αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα από την άποψη του όγκου του περιεχομένου τρομοκρατικής προπαγάνδας που παραμένει στο διαδίκτυο. Οι 10 συμμετέχοντες στην έρευνά μας που διατύπωσαν γνώμη έκριναν ότι μία από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η IRU της ΕΕ είναι ότι το προπαγανδιστικό περιεχόμενο που αποσύρεται απλώς αναρτάται εκ νέου ή μετακινείται σε άλλες πλατφόρμες (φαινόμενο γνωστό ως «whack-a-mole», από την ονομασία γνωστού παιχνιδιού). Κατά τη συνεδρίαση του φόρουμ της ΕΕ για το Διαδίκτυο του Δεκεμβρίου 2016 (βλέπε πλαίσιο 2), οι βασικές εταιρείες του διαδικτύου παρουσίασαν πρωτοβουλία για την αποτροπή της εκ νέου ανάρτησης προπαγανδιστικού περιεχομένου. Οι γαλλικές αρχές με τις οποίες πραγματοποιήσαμε συναντήσεις τόνισαν την ανάγκη να αποδειχθεί η αποτελεσματικότητα του εν λόγω μηχανισμού. Επεσήμαναν επίσης τις δυσκολίες της επίτευξης της χρυσής τομής μεταξύ, αφενός, του περιορισμού της πρόσβασης σε περιεχόμενο τρομοκρατικής προπαγάνδας στο διαδίκτυο και, αφετέρου, της ώθησης κατ’ αυτόν τον τρόπο των τρομοκρατών ώστε να χρησιμοποιούν περισσότερο περίπλοκα και μυστικά συστήματα ανταλλαγής μηνυμάτων, δυσχεραίνοντας τις έρευνες.
3. Δεν μετρούν την ταχύτητα αντίδρασης, π.χ. τον χρόνο που χρειάζεται η IRU της ΕΕ για να εντοπίσει ύποπτο περιεχόμενο μετά την ανάρτησή του ή τον χρόνο που χρειάζονται οι εταιρείες για να αποσύρουν τέτοιου είδους περιεχόμενο, μετά τη σχετική ειδοποίηση.

Πηγή: Ευρωπόλ - Μονάδα της ΕΕ για την αναφορά διαδικτυακού περιεχομένου, πρώτη ετήσια έκθεση και στοιχεία της Ευρωπόλ.

Η ΓΔ Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων ορίζει λεπτομερείς ποσοτικούς στόχους για το RAN στο ετήσιο σχέδιο δραστηριοτήτων της, και παρακολουθεί την πρόοδο στο πλαίσιο τριμηνιαίων και ετήσιων εκθέσεων προόδου. Ωστόσο, στα εν λόγω σχέδια και εκθέσεις απαριθμούνται απλώς δραστηριότητες, π.χ. αριθμός συνεδριάσεων, συμμετεχόντων, εκ των προτέρων μελετών, επισκέψεων μελέτης, σεμιναρίων, διασκέψεων, ενημερωτικών δελτίων, μαθημάτων επιμόρφωσης, εργαστηρίων, εγγράφων πολιτικής και θεματικών εγγράφων. Η Επιτροπή δεν ζήτησε από το κέντρο αριστείας του RAN πληροφορίες για την παρακολούθηση της αποτελεσματικότητάς του, π.χ. στοιχεία σχετικά με την ικανοποίηση των συμμετεχόντων, τις γνώσεις που αποκτήθηκαν και τις επαφές που πραγματοποιήθηκαν, τον τρόπο με τον οποίο αυτά χρησιμοποιήθηκαν και διαδόθηκαν στα κράτη μέλη, καθώς και τον αντίκτυπό τους στις εργασίες ή στα αποτελέσματα του οργανισμού (π.χ. αν η επιμόρφωση πράγματι βοήθησε την αστυνομία στην αναγνώριση ριζοσπαστικοποιημένων ατόμων και στον μετριασμό του σχετικού κινδύνου). Εντούτοις, με δική του πρωτοβουλία, το κέντρο αριστείας του RAN διενήργησε έρευνες από τις οποίες προκύπτουν ενδείξεις για τη χρησιμότητα των προϊόντων του. Παραδείγματος χάριν, στο πλαίσιο έρευνας του Αυγούστου του 2016 διαπιστώθηκε ότι, σε ποσοστό περίπου 90 %, οι συμμετέχοντες σε εκδηλώσεις του RAN έκριναν ότι η συμμετοχή τους θα είχε θετικό αντίκτυπο στην καθημερινή τους εργασία.

Συμπεράσματα και συστάσεις

Τα κράτη μέλη είναι υπεύθυνα για την εθνική τους ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένης της καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Η ΕΕ διαδραματίζει επίσης ρόλο στην εξασφάλιση υψηλού επιπέδου ασφάλειας, διευκολύνοντας την ανταλλαγή πληροφοριών, γνώσεων και εμπειριών και την επιχειρησιακή συνεργασία. Το 2005, η ΕΕ καθόρισε την αντιτρομοκρατική στρατηγική της, η οποία διαρθρώνεται γύρω από τέσσερις πυλώνες. Επιδίωξη του πρώτου πυλώνα είναι η αποτροπή της στροφής ατόμων προς την τρομοκρατία, μέσω της εξάλειψης των αιτίων της ριζοσπαστικοποίησης και της στρατολόγησης. Δεδομένου ότι η ριζοσπαστικοποίηση προκαλείται από πολλούς παράγοντες, για την αντιμετώπιση του προβλήματος επιστρατεύεται ευρύ φάσμα δράσεων. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή, προκειμένου να στηρίζει τα κράτη μέλη στον τομέα αυτό, αντλεί πόρους από διάφορες πηγές χρηματοδότησης της ΕΕ, των οποίων ο αριθμός αυξάνεται συνεχώς.

Στο πλαίσιο του ελέγχου μας, εξετάσαμε αν η Επιτροπή διαχειρίστηκε ορθά τη στήριξή της προς τα κράτη μέλη για την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης που οδηγεί στην τρομοκρατία. Συνολικά, διαπιστώσαμε ότι η Επιτροπή ανταποκρίθηκε στις ανάγκες των κρατών μελών, αλλά ο συντονισμός και η αξιολόγηση εμφάνιζαν ορισμένες αδυναμίες.

Η Επιτροπή προώθησε τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών, μέσω κατάλληλων πρωτοβουλιών όπως το δίκτυο ευαισθητοποίησης για τη ριζοσπαστικοποίηση (RAN), το φόρουμ της ΕΕ για το διαδίκτυο και το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Στρατηγικών Επικοινωνιών (βλέπε σημεία 15 έως 21).

Ο συντονισμός της οριζόντιας στήριξής της εξασφαλίστηκε, παραδείγματος χάριν, μέσω διαβουλεύσεων μεταξύ των γενικών διευθύνσεων στο στάδιο της έγκρισης των προγραμμάτων εργασιών, με αποτέλεσμα την επίτευξη συνεργιών μεταξύ των δράσεών της. Εντούτοις, παρά τις πρόσφατες βελτιώσεις, υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης του συντονισμού των δράσεων της Επιτροπής. Παραδείγματος χάριν, η Επιτροπή διαθέτει μια συνολική εικόνα των χρηματοδοτούμενων από την ΕΕ δράσεων στον τομέα αυτό, όχι όμως και εκείνων που διαχειρίζονται τα κράτη μέλη, κάτι που θα ήταν χρήσιμο για τη βέλτιστη δυνατή αξιοποίηση των δυνητικών συνεργιών. Διαπιστώσαμε επίσης ότι το RAN, μία από τις κύριες πρωτοβουλίες της Επιτροπής, δεν αξιοποιήθηκε πλήρως για τη διάδοση των αποτελεσμάτων επιτυχημένων έργων τα οποία είχαν υλοποιηθεί με χρηματοδότηση της ΕΕ (βλέπε σημεία 22 έως 28).

Σύσταση 1

Βελτίωση του πλαισίου για τον συνολικό συντονισμό των δράσεων για την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης

Η Επιτροπή πρέπει να βελτιώσει το πλαίσιο για τον συνολικό συντονισμό των χρηματοδοτούμενων από την ΕΕ δράσεων στήριξης των κρατών μελών για την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης. Ειδικότερα, η Επιτροπή οφείλει:

1. να συμπεριλάβει τις σημαντικότερες χρηματοδοτούμενες από την ΕΕ δράσεις που διαχειρίζονται τα κράτη μέλη στον κατάλογο των χρηματοδοτούμενων από την ΕΕ δράσεων σχετικά με τη ριζοσπαστικοποίηση. Ο κατάλογος αυτός πρέπει να επικαιροποιείται τακτικά από την Επιτροπή προκειμένου να μεγιστοποιούνται οι συνεργίες, ιδίως στις περιπτώσεις που υπάρχουν σημεία τομής μεταξύ των χρησιμοποιούμενων κονδυλίων και εργαλείων. Ο κατάλογος πρέπει να είναι διαθέσιμος στους υποβάλλοντες προτάσεις έργων·
2. να αξιοποιήσει στον μέγιστο δυνατό βαθμό τις δυνητικές συνεργίες μεταξύ των δράσεών της, επισημοποιώντας την απαίτηση χρήσης του RAN για τη διάδοση των αποτελεσμάτων επιτυχημένων έργων που είχαν χρηματοδοτηθεί από την ΕΕ.

Χρονοδιάγραμμα: Ιούνιος 2019.

Σύσταση 2

Αύξηση της πρακτικής στήριξης που παρέχεται σε επαγγελματίες και υπεύθυνους χάραξης πολιτικής στα κράτη μέλη

Η Επιτροπή πρέπει:

1. να βελτιώσει την επικοινωνία μεταξύ των επαγγελματιών και των υπεύθυνων χάραξης πολιτικής μέσω μιας τακτικής και δομημένης ανταλλαγής προσεγγίσεων και ιδεών·
2. να αναλύσει τη συμμετοχή των επαγγελματιών από τα κράτη μέλη στο RAN, με ιδιαίτερη έμφαση στην εξέταση της ανάγκης ενεργότερης συμμετοχής των λιγότερο δραστήριων χωρών·
3. να αναλύσει τη συμμετοχή των επαγγελματιών στο RAN, εξασφαλίζοντας την κατάλληλη εκπροσώπηση των διαφόρων κατηγοριών ενδιαφερομένων, περιλαμβανομένων δικτύων οργανώσεων που δραστηριοποιούνται επί τόπου, χωρίς σχέση με κρατικές αρχές, ώστε να ενισχυθεί η εφαρμογή της προσέγγισης «από τη βάση προς την κορυφή»·
4. να στηρίξει τους διαχειριστές έργων για την καταπολέμηση της ριζοσπαστικοποίησης κατά την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των πρακτικών και της δυνατότητας εφαρμογής τους και σε άλλα πλαίσια, καθώς και να ενισχύσει τη χρησιμότητα της Συλλογής του RAN με τη συμπερίληψη περισσότερων πληροφοριών σχετικά με την αποτελεσματικότητα των πρακτικών και το πλαίσιο εντός του οποίου μπορούν να εφαρμόζονται·
5. να συμπεριλάβει στη Συλλογή του RAN σαφή περιγραφή του τρόπου χρηματοδότησης δράσεων με κονδύλια της ΕΕ.

Χρονοδιάγραμμα: Ιούνιος 2019.

Η Επιτροπή δεν έχει αναπτύξει επαρκώς το πλαίσιο που εφαρμόζει για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και της οικονομικής αποδοτικότητας της στήριξής της. Παραδείγματος χάριν, οι συνολικοί στόχοι πολιτικής δεν έχουν αναλυθεί σε ειδικότερους και περισσότερο μετρήσιμους στόχους, και τα κονδύλια που χρησιμοποίησε η Επιτροπή για την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης δεν συνοδεύονται από δείκτες και τιμές-στόχο που να καθιστούν δυνατή τη μέτρηση της επιτυχίας όσον αφορά την επίτευξη του εν λόγω στόχου (βλέπε σημεία 29 έως 31).

Επιπλέον, τα επιτεύγματα συγκεκριμένων δράσεων συχνά μετρώνται με βάση τον αριθμό των δραστηριοτήτων και όχι την αποτελεσματικότητά τους. Ελλοχεύει, συνεπώς, ο κίνδυνος χρήσιμα διδάγματα να μην φτάσουν στους κατάλληλους αποδέκτες ή να μη ληφθούν υπόψη κατά τον σχεδιασμό δράσεων της Επιτροπής ή κατά την περαιτέρω ανάπτυξη της πολιτικής της (βλέπε σημεία 32 έως 36).

Σύσταση 3

Βελτίωση του πλαισίου αξιολόγησης των αποτελεσμάτων

Η Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογεί την πρόοδό της προς την επίτευξη των στόχων πολιτικής και να εξασφαλίζει τη δυνατότητα τεκμηρίωσης, βάσει αποδεικτικών στοιχείων, της αποτελεσματικότητας των δράσεων που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ. Ειδικότερα, η Επιτροπή οφείλει:

1. να προβαίνει στις αναγκαίες διαβουλεύσεις και έρευνες προκειμένου να ορίζει στόχους και δείκτες για την αξιολόγηση της προόδου και της οικονομικής αποδοτικότητάς της όσον αφορά την επίτευξη των στόχων πολιτικής στο πλαίσιο της στήριξης που παρέχεται στα κράτη μέλη για την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης. Στη συνέχεια, θα πρέπει να υποβάλλει σε τακτά χρονικά διαστήματα στοιχεία σχετικά με τη συνολική πρόοδο προς την επίτευξη των στόχων της πολιτικής της για την καταπολέμηση της ριζοσπαστικοποίησης, συμπεριλαμβανομένων των ταμείων ή προγραμμάτων που χρησιμοποιήθηκαν·
2. να ζητεί από το κέντρο αριστείας του RAN να υποβάλλει λεπτομερέστερα στοιχεία σχετικά με την αποτελεσματικότητα της δράσης του, π.χ. σχετικά με την ικανοποίηση των συμμετεχόντων, τις γνώσεις που αποκτήθηκαν και τις επαφές που πραγματοποιήθηκαν, τον τρόπο με τον οποίο αυτά χρησιμοποιήθηκαν, καθώς και τον αντίκτυπό τους στις εργασίες ή στα αποτελέσματα του οργανισμού·
3. να επιβλέπει, μέσω του φόρουμ της ΕΕ για το διαδίκτυο:
   • τη συνεργασία μεταξύ της μονάδας της ΕΕ για την αναφορά διαδικτυακού περιεχομένου και των ομολόγων της σε εθνικό επίπεδο προκειμένου να εξασφαλίζεται η συμπληρωματικότητα και να αποφεύγονται οι περιττές αλληλοεπικαλύψεις στην καταγγελία τρομοκρατικού περιεχομένου στις εταιρείες του διαδικτύου,
   • τον βαθμό στον οποίο η απόσυρση περιεχομένου τρομοκρατικής προπαγάνδας έχει αντίκτυπο στην παρουσία του περιεχομένου αυτού στο διαδίκτυο,
   • την ταχύτητα με την οποία αφαιρείται το περιεχόμενο που έχει επισημανθεί από τη μονάδα της ΕΕ για την αναφορά διαδικτυακού περιεχομένου·
4. να διασφαλίζει ότι οι υποβάλλοντες προτάσεις έργων καταδεικνύουν τον τρόπο με τον οποίο θα μετρούν την αποτελεσματικότητα των έργων τους.

Χρονοδιάγραμμα: Ιούνιος 2019.

Η παρούσα έκθεση εγκρίθηκε από το Τμήμα V, του οποίου προεδρεύει ο κ. Λάζαρος Στ. ΛΑΖΑΡΟΥ, Μέλος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, στο Λουξεμβούργο, κατά τη συνεδρίασή του της 20ής Μαρτίου 2018.

Για το Ελεγκτικό Συνέδριο

Klaus-Heiner LEHNE
Πρόεδρος

Γλωσσάριο

Eurojust: Ο οργανισμός της ΕΕ για τη στήριξη και την προαγωγή του συντονισμού και της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών στο πλαίσιο της έρευνας και της δίωξης του σοβαρού διασυνοριακού εγκλήματος και της τρομοκρατίας.

IMPACT: Έργο για την ανάπτυξη δέσμης εργαλείων σχετικά με την αξιολόγηση των πρωτοβουλιών που στοχεύουν στην αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης.

STRESAVIORA: Έργο για την προώθηση ανθεκτικών και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνιών.

VOX-Pol: Έργο για τη δικτύωση των δραστηριοτήτων έρευνας που αφορούν τον διαδικτυακό εξτρεμισμό με σκοπό την κατάρτιση καλύτερα τεκμηριωμένων πολιτικών προγραμμάτων σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.

Δίκτυο ευαισθητοποίησης για τη ριζοσπαστικοποίηση (RAN): Δίκτυο σε επίπεδο ΕΕ το οποίο συνδέει επαγγελματίες με σκοπό την ανταλλαγή ιδεών, γνώσεων και εμπειριών για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης που οδηγεί στον βίαιο εξτρεμισμό και την τρομοκρατία.

Επανένταξη: Διαδικασία για την παροχή συνδρομής σε πρώην τρομοκράτες, με σκοπό την επανένταξή τους στην κοινωνία.

Ευρωπαϊκό Δίκτυο Στρατηγικών Επικοινωνιών (ESCN): Δίκτυο εμπειρογνωμόνων των κρατών μελών της ΕΕ για την ανταλλαγή ορθών πρακτικών στον τομέα των στρατηγικών επικοινωνιών.

Ευρωπόλ: Ο οργανισμός της ΕΕ για τη συνεργασία στον τομέα της επιβολής του νόμου, ο οποίος αποσκοπεί στη στήριξη των κρατών μελών για την πρόληψη και την καταπολέμηση κάθε μορφής σοβαρού διεθνούς οργανωμένου εγκλήματος και τρομοκρατίας.

Μονάδα της ΕΕ για την αναφορά διαδικτυακού περιεχομένου (IRU της ΕΕ): Η μονάδα της ΕΕ για την αναφορά διαδικτυακού περιεχομένου, η οποία υπάγεται στην Ευρωπόλ, έχει στόχο την καταπολέμηση των προσπαθειών ριζοσπαστικοποίησης και στρατολόγησης νέων τρομοκρατών μέσω του διαδικτύου, δια της επισήμανσης ηλεκτρονικού τρομοκρατικού περιεχομένου και της ειδοποίησης των παρόχων που το φιλοξενούν.

Ριζοσπαστικοποίηση: Το φαινόμενο του ενστερνισμού εξτρεμιστικών ιδεολογιών και συμπεριφορών που θα μπορούσαν ενδεχομένως να οδηγήσουν στη διάπραξη τρομοκρατικών ενεργειών.

Συντονιστής Αντιτρομοκρατικής Δράσης: Συντονίζει το έργο του Συμβουλίου της ΕΕ για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και διασφαλίζει ότι η ΕΕ διαδραματίζει ενεργό ρόλο στον τομέα αυτό.

Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας - «Αστυνομική συνεργασία»: Στόχος της συνιστώσας «Αστυνομική συνεργασία» του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας (2014-2020) (ΤΕΑ) είναι η επίτευξη υψηλού επιπέδου ασφάλειας στην ΕΕ. Χρηματοδοτεί δράσεις που τελούν υπό την άμεση διαχείριση της Επιτροπής και δράσεις που διαχειρίζονται τα κράτη μέλη μέσω εθνικών προγραμμάτων.

Τρομοκρατική προπαγάνδα: Διάδοση μιας συγκεκριμένης εξτρεμιστικής κοσμοθεωρίας, η οποία οδηγεί ορισμένους να ασπάζονται και να δικαιολογούν τη βία.

Φόρουμ της ΕΕ για το διαδίκτυο: Πρωτοβουλία της Επιτροπής για την εξασφάλιση της συμμετοχής των εταιρειών του διαδικτύου στην καταπολέμηση της τρομοκρατικής προπαγάνδας.

Κλιμάκιο ελέγχου

Οι ειδικές εκθέσεις του ΕΕΣ παρουσιάζουν τα αποτελέσματα των ελέγχων που αυτό διενεργεί επί των πολιτικών και προγραμμάτων της ΕΕ ή επί διαχειριστικών θεμάτων που αφορούν συγκεκριμένους τομείς του προϋπολογισμού. Το ΕΕΣ επιλέγει και σχεδιάζει τα εν λόγω ελεγκτικά έργα κατά τρόπον ώστε αυτά να αποφέρουν τον μέγιστο αντίκτυπο, λαμβανομένων υπόψη των κινδύνων για τις επιδόσεις ή για τη συμμόρφωση, του επιπέδου των σχετικών εσόδων ή δαπανών, των επικείμενων εξελίξεων και του πολιτικού και δημόσιου συμφέροντος.

Ο εν προκειμένω έλεγχος επιδόσεων διενεργήθηκε από το Τμήμα Ελέγχου V, του οποίου προεδρεύει ο Λάζαρος Στ. Λαζάρου, Μέλος του ΕΕΣ, και το οποίο εστιάζει στους τομείς της χρηματοδότησης και διοίκησης της EE. Επικεφαλής του ελέγχου ήταν o Jan Gregor, Μέλος του ΕΕΣ, συνεπικουρούμενος από τους Werner Vlasselaer, προϊστάμενο του ιδιαίτερου γραφείου του, Bernard Moya, σύμβουλο στο ιδιαίτερο γραφείο του, Alejandro Ballester Gallardo, ανώτερο διοικητικό στέλεχος, Mark Marshall, υπεύθυνο έργου και Alexandre-Kim Hugé και Pascale Pucheux-Lallemand, ελεγκτές.

Επικοινωνία

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ
12, rue Alcide De Gasperi
1615 Luxembourg
ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ

Τηλ:. +352 4398-1
Πληροφορίες: eca.europa.eu/el/Pages/ContactForm.aspx
Ιστότοπος: https://www.eca.europa.eu/el/Pages/ecadefault.aspx
Twitter: @EUAuditors

Περισσότερες πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχονται από το διαδίκτυο (http://europa.eu).

Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2018

© Ευρωπαϊκή Ένωση, 2018

Επιτρέπεται η αναπαραγωγή με αναφορά της πηγής. Για οποιαδήποτε χρήση ή αναπαραγωγή φωτογραφιών ή άλλου υλικού που δεν αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρέπει να ζητηθεί άδεια απευθείας από τους δικαιούχους των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΤΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΕ

Αυτοπροσώπως
Σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχουν εκατοντάδες κέντρα πληροφόρησης Europe Direct. Μπορείτε να βρείτε τη διεύθυνση του πλησιέστερου σε σας κέντρου στον δικτυακό τόπο https://europa.eu/european-union/contact_el

Τηλεφωνικά ή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου
Η Europe Direct είναι μια υπηρεσία που απαντά στις ερωτήσεις σας για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μπορείτε να επικοινωνήσετε με αυτήν την υπηρεσία:

• καλώντας ατελώς τον αριθμό 00 800 6 7 8 9 10 11 (ορισμένα δίκτυα τηλεφωνίας ενδέχεται να χρεώνουν τις κλήσεις αυτές),
• καλώντας ατελώς τον αριθμό +32 22999696 ή
• μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από τον δικτυακό τόπο https://europa.eu/european-union/contact_el

ΒΡΕΙΤΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΕ

Στο διαδίκτυο
Πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση σε όλες τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ είναι διαθέσιμες στον δικτυακό τόπο Europa: https://europa.eu/european-union/index_el

Στις εκδόσεις της ΕΕ
Μπορείτε να τηλεφορτώσετε ή να παραγγείλετε δωρεάν και επί πληρωμή εκδόσεις της ΕΕ στην ακόλουθη διεύθυνση: https://publications.europa.eu/el/publications. Μπορείτε να ζητήσετε πολλαπλά αντίγραφα δωρεάν εκδόσεων επικοινωνώντας με την υπηρεσία Europe Direct ή με το τοπικό σας κέντρο πληροφόρησης (βλ. https://europa.eu/european-union/contact_el).

Στη νομοθεσία της ΕΕ και σε σχετικά έγγραφα
Για πρόσβαση σε νομικές πληροφορίες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του συνόλου της ενωσιακής νομοθεσίας από το 1952 σε όλες τις επίσημες γλώσσες, μεταβείτε στον δικτυακό τόπο EUR-Lex, στην ακόλουθη διεύθυνση: http://eur-lex.europa.eu/homepage.html?locale=el

Στα δημόσια δεδομένα από την ΕΕ
Η Πύλη Δημόσιων Δεδομένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (http://data.europa.eu/euodp/el) παρέχει πρόσβαση σε σύνολα δεδομένων από την ΕΕ. Τα δεδομένα μπορούν να τηλεφορτωθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν δωρεάν, τόσο για εμπορικούς όσο και για μη εμπορικούς σκοπούς.