Realia wrzącej planety

Zakłócenia i zniszczenia spowodowane ekstremalnymi zdarzeniami pogodowymi w Europie i na świecie w 2023 r. brutalnie przypomniały o poważnych i stale obecnych zagrożeniach dla społeczeństw związanych ze zmianą klimatu oraz o potrzebie pilnego działania w celu ochrony planety.

Susze przyczyniły się do wydłużenia i zwiększenia częstotliwości niebezpiecznych sezonowych pożarów lasów, przy czym duże pożary wybuchały już w marcu w Hiszpanii, a w lipcu i sierpniu ogień pustoszył z rekordową siłą niektóre części Grecji, Hiszpanii i Portugalii. Pożary lasów w północno-wschodnim regionie Ewros w Grecji były największe w historii Unii. Jak podaje europejski system informacji o pożarach lasów - otwórz w nowej zakładce., już do 22 lipca ponad 181 tys. hektarów gruntów w całej UE obróciło się w popiół - otwórz w nowej zakładce. – o ponad 40 proc. powyżej średniej odnotowanej w latach 2003–2022 (128,2 tys. ha).

W odpowiedzi na rosnące ryzyko pożarów lasów w 2023 r. UE zwiększyła swoje zdolności przewidywania i prognozowania, wzmocniła flotę przeciwpożarową rescEU - otwórz w nowej zakładce. i rozlokowała setki strażaków, tak aby byli oni w stanie zapewnić natychmiastowe wsparcie. W ramach Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego - otwórz w nowej zakładce. utworzono również zespół wsparcia ds. ochrony przed pożarami lasów.

Rok 2023 był najcieplejszym rokiem od początku pomiarów – odnotowano siedem rekordowych miesięcy i dwie rekordowe pory roku. Według danych z usługi programu Copernicus w zakresie zmiany klimatu - otwórz w nowej zakładce. blisko 50 proc. dni w 2023 r. było cieplejszych o ponad 1,5 °C w porównaniu ze średnią sprzed epoki przemysłowej (1850–1900).

Pożary lasów są problemem globalnym. Aby pomóc w walce z najgorszymi w ostatniej dekadzie pożarami roślinności w Kanadzie (które wypaliły około 4 mln hektarów, co odpowiada powierzchni Niderlandów), państwa członkowskie UE zaoferowały temu państwu pomoc około 300 strażaków za pośrednictwem Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności - otwórz w nowej zakładce. (zob. rozdział 8).

W związku z bezprecedensowymi powodziami i pożarami lasów w 2023 r. apelowano o wsparcie odbudowy po klęsce żywiołowej z Funduszu Solidarności Unii Europejskiej - otwórz w nowej zakładce., co doprowadziło do uruchomienia wszystkich dostępnych zasobów w celu udzielenia pomocy.

Ekstremalne opady deszczu spowodowały zabójcze powodzie w niektórych częściach UE, m.in. w Chorwacji, we Włoszech, w Austrii i Słowenii.

Dążenie do neutralności emisyjnej

Fundamentem Europejskiego Zielonego Ładu - otwórz w nowej zakładce. jest uczynienie Europy pierwszym kontynentem neutralnym dla klimatu. Cel ten jest zapisany w Europejskim prawie o klimacie - otwórz w nowej zakładce., a także w prawnie wiążącym zobowiązaniu do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55 proc. do 2030 r. w porównaniu z poziomami z 1990 r.

Aby go osiągnąć, w 2021 r. Komisja Europejska przedstawiła pakiet wniosków ustawodawczych „Gotowi na 55”. W 2022 r. w ramach planu REPowerEU - otwórz w nowej zakładce. podniesiono poziom ambicji niektórych wniosków z tego pakietu (zwłaszcza dotyczących efektywności energetycznej - otwórz w nowej zakładce. i energii ze źródeł odnawialnych - otwórz w nowej zakładce.) w celu dalszego zmniejszenia zależności Unii od importu rosyjskich paliw kopalnych (zob. rozdział 4). Do końca 2023 r. wprowadzono kluczowe przepisy służące osiągnięciu celu redukcji netto o 55 proc. do 2030 r. (zob. poniżej). Dotyczą one prawnie wiążących celów obejmujących wszystkie sektory gospodarki, celu zwiększenia naturalnych pochłaniaczy dwutlenku węgla oraz zaktualizowanego unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji - otwórz w nowej zakładce..

Ponad 9 na 10 obywateli UE uważa zmianę klimatu za poważny problem.

Zmiana klimatu uważana jest za:

• bardzo poważny problem przez 77 %
• dość poważny problem przez 16 %
• nie aż tak poważny problem przez 7 %

Źródło: Specjalne badanie Eurobarometr 538 - otwórz w nowej zakładce., lipiec 2023 r.

Istniejący system został ulepszony w 2023 r., a jego zakres rozszerzono na emisje z transportu morskiego. Utworzono nowy odrębny system handlu uprawnieniami do emisji, aby rozszerzyć ustalanie opłat za emisję gazów cieplarnianych na nowe sektory gospodarki, w szczególności na paliwa wykorzystywane w budownictwie i transporcie drogowym. Oprócz nakładania opłat za zanieczyszczanie środowiska i generowania inwestycji w transformację ekologiczną nowy system zapewni wsparcie społeczne dla obywateli i małych przedsiębiorstw, aby nie pozostawiać nikogo w tyle.

Oczekuje się, że ostateczny pakiet legislacyjny zmniejszy emisje gazów cieplarnianych netto w Unii do 2030 r. o 57 proc. w porównaniu z 1990 r.

FILM: Platforma sprawiedliwej transformacji.

Reforma unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji

Nowy unijny system handlu uprawnieniami do emisji w odniesieniu do budownictwa i paliw stosowanych w transporcie drogowym

Społeczny Fundusz Klimatyczny

Rozporządzenie w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego

Rozporządzenie w sprawie użytkowania gruntów, leśnictwa i rolnictwa

Normy emisji CO₂ dla samochodów osobowych i dostawczych

Mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO₂

Dyrektywa w sprawie energii odnawialnej

Dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej

Rozporządzenie w sprawie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych

Rozporządzenie ReFuelEU Aviation

Rozporządzenie FuelEU Maritime

Konkurencyjność Unii będzie w dużym stopniu zależeć od jej zdolności do tworzenia i produkcji czystych technologii niezbędnych do pomyślnego przejścia na gospodarkę neutralną dla klimatu. Aby zwiększyć konkurencyjność technologii neutralnych emisyjnie w UE i wesprzeć szybką transformację w kierunku neutralności klimatycznej, w lutym 2023 r. Komisja przedstawiła plan przemysłowy Zielonego Ładu na miarę epoki neutralności emisyjnej - otwórz w nowej zakładce.. Plan ma na celu stworzenie warunków bardziej sprzyjających zwiększaniu zdolności produkcyjnych UE w zakresie technologii i produktów neutralnych emisyjnie (zob. rozdział 4).

UE wspiera również innowacyjne technologie neutralne emisyjnie za pośrednictwem funduszu innowacyjnego - otwórz w nowej zakładce. finansowanego z systemu handlu uprawnieniami do emisji. Jego celem jest wprowadzenie na rynek rozwiązań umożliwiających dekarbonizację europejskiego przemysłu i wspieranie transformacji w kierunku neutralności klimatycznej przy jednoczesnym zwiększeniu konkurencyjności Unii. Niektóre państwa członkowskie wspierają również zdolności produkcyjne innowacyjnych technologii w ramach swoich krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności. Komisja rozpoczęła serię dialogów na temat czystej transformacji, aby móc wspierać wszystkie sektory w tworzeniu modelu biznesowego na potrzeby dekarbonizacji przemysłu – cykl ten otworzyły w 2023 r. dialogi na temat wodoru i sektorów energochłonnych (zob. rozdział 4).

Ku gospodarce o obiegu zamkniętym

W minionym roku Unia nadal czyniła postępy w przechodzeniu na gospodarkę o obiegu zamkniętym, dążąc do tego, by zrównoważone produkty stały się normą, do zmniejszenia presji na zasoby naturalne, ograniczenia ilości odpadów oraz do tworzenia zrównoważonego wzrostu gospodarczego i miejsc pracy.

Co roku w Unii wyrzuca się ponad 5 mln ton odzieży (ponad 11 kg na osobę), jednak tylko 22 proc. tych odpadów jest zbieranych selektywnie w celu ponownego użycia lub recyklingu, a pozostała część jest często spalana lub wysyłana na składowisko. Proponowane nowe przepisy - otwórz w nowej zakładce. dotyczące wyrobów włókienniczych przewidują pociąganie producentów do odpowiedzialności za cykl życia ich produktów, w szczególności w odniesieniu do gospodarowania odpadami, a zatem propagują zrównoważone postępowanie z odpadami włókienniczymi w całej UE. Oczekuje się, że zwiększenie dostępności używanych i pochodzących z recyklingu wyrobów włókienniczych przyczyni się do stworzenia lokalnych miejsc pracy i pozwoli oszczędzić pieniądze konsumentom w UE i poza nią, a jednocześnie złagodzi wpływ produkcji wyrobów włókienniczych na zasoby naturalne. W 2023 r. rozpoczęto nową kampanię „ReSet the Trend” - otwórz w nowej zakładce., aby podnieść świadomość na temat odpowiedzialnej mody.

Marnowanie żywności ma ogromny wpływ na gospodarkę, społeczeństwo i środowisko. Zgodnie z nowym wnioskiem - otwórz w nowej zakładce. przedstawionym przez Komisję w lipcu, oczekuje się, że do 2030 r. państwa członkowskie zmniejszą marnowanie żywności - otwórz w nowej zakładce. w przetwórstwie i produkcji o 10 proc. oraz o 30 proc. (na mieszkańca) łącznie na poziomie sprzedaży detalicznej i konsumpcji. Te nowe cele przyniosą korzyści pod względem bezpieczeństwa żywnościowego i ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, a jednocześnie obniżą koszty ponoszone przez przedsiębiorstwa i konsumentów.

Odpady żywnościowe

W UE wytwarza się ich rocznie 58,4 mln ton (131 kg/osobę/rok). Źródło: Eurostat - otwórz w nowej zakładce., 2023 r.

Marnuje się około 10 % całej żywności dostarczanej detalistom, dostawcom usług gastronomicznych i gospodarstwom domowym.

Ponad połowę odpadów żywnościowych wytwarzają gospodarstwa domowe (54 %).

Za drugi co do wielkości udział (21 %) odpowiada sektor produkcji i przetwórstwa.

Jako podstawę tych działań Komisja przyjęła zmienione ramy monitorowania gospodarki o obiegu zamkniętym - otwórz w nowej zakładce., aby lepiej śledzić postępy w przechodzeniu na gospodarkę o obiegu zamkniętym w UE oraz jej wkład w zrównoważony rozwój na świecie i odporność Unii. Ramy te obejmują nowe wskaźniki, takie jak ślad materiałowy i produktywność zasobów, służące do pomiaru postępów w realizacji celów w zakresie zapobiegania powstawaniu odpadów.

Każdego roku prawie 6 mln pojazdów w UE zostaje wycofanych z eksploatacji. Niewłaściwe postępowanie z pojazdami na końcu ich cyklu życia prowadzi do utraty wartości i zanieczyszczenia środowiska. Proponowane nowe przepisy - otwórz w nowej zakładce., które obejmują wszystkie aspekty pojazdu – od jego projektu i wprowadzenia do obrotu po ostateczną utylizację – mają wygenerować do 2035 r. dochody netto w wysokości 1,8 mld euro. Przyczynią się one również do znacznego ograniczenia emisji dwutlenku węgla i zmniejszenia zależności od surowców, a także do stworzenia dodatkowych miejsc pracy oraz zwiększenia strumieni dochodów dla branży gospodarowania odpadami i recyklingu.

Wzmocnienie pozycji konsumentów w procesie transformacji ekologicznej jest ważnym elementem realizacji celów Europejskiego Zielonego Ładu w zakresie zrównoważonej konsumpcji. We wrześniu Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej osiągnęły porozumienie - otwórz w nowej zakładce. w sprawie wniosku dotyczącego nowych przepisów, które sprawią, że konsumenci będą lepiej poinformowani na temat trwałości i możliwości naprawy towarów, które nabywają, a także będą lepiej chronieni przed nieuczciwymi praktykami handlowymi. Wprowadzony zostanie również nowy zakaz stosowania wprowadzających w błąd oświadczeń dotyczących produktów opartych na kompensowaniu emisji. Komisja przedstawiła również wniosek - otwórz w nowej zakładce. mający na celu poprawę dostępu do usług naprawy i informacji na ich temat. Służy on propagowaniu napraw zamiast kupowania nowych produktów w okresie gwarancji prawnej i wymaga od producentów naprawiania towarów, które podlegają i będą podlegać szczególnym wymogom dotyczącym możliwości naprawy (ekoprojektu) na mocy prawa UE.

Dokonywanie zrównoważonych wyborów

FILM: Proponowane nowe przepisy w sprawie twierdzeń dotyczących ekologiczności.

Postępy w realizacji planu działania na rzecz eliminacji zanieczyszczeń

Woda

Chociaż poziom bezpieczeństwa morskiego na wodach UE jest bardzo wysoki, liczba ofiar śmiertelnych niewielka i nie dochodzi ostatnio do poważnych wycieków ropy naftowej, to jednak co roku notuje się nadal ponad 2 tys. wypadków i incydentów na morzu. W czerwcu Komisja przedstawiła pięć wniosków ustawodawczych - otwórz w nowej zakładce. mających na celu modernizację przepisów UE i zapobieganie zanieczyszczeniu wody przez statki.

Nowe przepisy mają również zapobiegać nielegalnym zrzutom do mórz europejskich, co pozwoli zmniejszyć wpływ transportu morskiego na środowisko i chronić ekosystem morski.

Zwiększenie bezpieczeństwa morskiego

Rygorystyczne unijne normy bezpieczeństwa morskiego są skuteczne, ale nowe wyzwania i technologie wymagają nowego podejścia. Europejska Agencja Bezpieczeństwa Morskiego zamierza rozszerzyć wsparcie w postaci nowych podejść i technologii, takich jak skuteczniejsze inspekcje, wymiana informacji między państwami bandery na temat wyników inspekcji, szersze wykorzystanie rozwiązań cyfrowych, takich jak e-certyfikaty, poprawa bezpieczeństwa statków rybackich oraz poprawa zdolności państw członkowskich do wykrywania problemów związanych z bezpieczeństwem oraz naruszaniem zasad ochrony środowiska i zapobiegania zanieczyszczania środowiska. Zmiany te zaowocują trzema kluczowymi działaniami. 1. Państwa bandery będą musiały dopilnować, aby statki były zdolne do żeglugi. 2. Inspektorzy państwa portu dokonują inspekcji zagranicznych statków zacumowanych w portach. 3. Dochodzenia w sprawie wypadków morskich określą przyczyny wypadków, aby zapobiec podobnym przypadkom w przyszłości.

Chemikalia

Zgodnie z wnioskiem - otwórz w nowej zakładce. Komisji dotyczącym ochrony obywateli UE i środowiska przed toksyczną rtęcią całkowicie zabronione będzie stosowanie amalgamatu stomatologicznego. Do tego celu wykorzystuje się w UE około 40 ton rtęci rocznie. Wniosek przewiduje też zakaz produkcji i eksportu niektórych produktów zawierających rtęć, np. lamp.

Hałas

Hałas jest najpoważniejszym – po zanieczyszczeniu powietrza – zagrożeniem dla zdrowia środowiskowego w Europie. W sprawozdaniu - otwórz w nowej zakładce. z wdrażania dyrektywy w sprawie hałasu w środowisku określono sposoby dalszego zmniejszenia poziomu hałasu, aby osiągnąć do 2030 r. redukcję hałasu o 30 %.

Emisje przemysłowe

Dyrektywa w sprawie emisji przemysłowych - otwórz w nowej zakładce. dotyczy około 52 tys. większych instalacji przemysłowych i instalacji chowu zwierząt gospodarskich w całej UE. Nakłada na nie wymóg posiadania pozwolenia opartego na najlepszej dostępnej technice (BAT). W 2023 r. przeprowadzono nową serię ocen BAT dotyczących rzeźni, produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego i przemysłu jadalnych produktów ubocznych. Około 800 rzeźni w UE będzie musiało spełnić te nowe normy, aby ograniczyć wpływ na środowisko.

Mikrodrobiny plastiku

Komisja poczyniła kolejny ważny krok w zakresie ochrony środowiska, przyjmując środki - otwórz w nowej zakładce. ograniczające celowe dodawanie mikrodrobin plastiku do produktów. Nowe przepisy zapobiegną uwolnieniu do środowiska około pół miliona ton mikrodrobin plastiku.

Różnorodność biologiczna

Przyroda ma zasadnicze żywotne znaczenie dla przeciwdziałania zmianom klimatycznym. Degradacja środowiska naturalnego podnosi prawdopodobieństwo i dotkliwość zdarzeń takich jak powodzie i pożary roślinności, a zatem przyroda i różnorodność biologiczna Europy stanowią najlepszą ochronę przed klęskami żywiołowymi.

W listopadzie osiągnięto tymczasowe porozumienie polityczne - otwórz w nowej zakładce. dotyczące prawa o odbudowie zasobów przyrodniczych - otwórz w nowej zakładce., a tym samym zapoczątkowano proces stałej i trwałej odbudowy przyrody. Do 2030 r. państwa członkowskie wprowadzą środki odbudowy na co najmniej 20 proc. obszarów lądowych Unii i 20 proc. powierzchni jej mórz. Do 2050 r. środki takie powinny zostać wprowadzone w odniesieniu do wszystkich ekosystemów, które wymagają odbudowy.

Gleba

Zdrowe gleby mają kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa żywnościowego, osiągnięcia neutralności klimatycznej oraz powstrzymania pustynnienia i degradacji gruntów. A jednak 60 proc. europejskich gleb jest w złym stanie. Wniosek dotyczący Prawa o monitorowaniu gleb - otwórz w nowej zakładce. ma ułatwić osiągnięcie dobrego stanu gruntów w UE do 2050 r. poprzez gromadzenie danych na temat zdrowia gleby i udostępnianie ich rolnikom i innym zarządcom gruntów. Nowa ustawa sprawi również, że zrównoważone gospodarowanie glebami stanie się normą. Komisja opublikowała także wytyczne dotyczące możliwości finansowania przez UE działań zainteresowanych podmiotów na rzecz zdrowej gleby. Manifest na rzecz zdrowych gleb - otwórz w nowej zakładce., przedstawiony w kwietniu, skupia regionalnych i lokalnych decydentów politycznych, zainteresowane podmioty i obywateli tworzących dynamiczną wspólnotę, która dba o zdrowie gleb. Do końca roku dobrowolna inicjatywa została podpisana przez ponad 2,1 tys. osób i 350 organizacji. Sygnatariusze uznają potrzebę działań na rzecz zdrowia gleb i angażują się w działania na rzecz ochrony i rekultywacji gleb.

Zapylacze

W związku z tym, że co trzeci gatunek pszczół, motyli i bzygów w Unii znika, Komisja przedstawiła w 2023 r. odnowioną inicjatywę - otwórz w nowej zakładce. określającą działania, które UE i państwa członkowskie mają podjąć w celu odwrócenia spadku liczebności owadów zapylających do 2030 r. Społeczeństwo coraz częściej wzywa do podjęcia zdecydowanych działań przeciwko utracie owadów zapylających, czego przykładem jest niedawna udana europejska inicjatywa obywatelska „Ratujmy pszczoły i rolników” - otwórz w nowej zakładce.. UE obniżyła - otwórz w nowej zakładce. również najwyższe dopuszczalne poziomy pozostałości dwóch pestycydów neonikotynoidowych w żywności do najniższego poziomu, który można zmierzyć za pomocą najnowszych technologii. Stosowanie klotianidyny - otwórz w nowej zakładce. i tiametoksamu - otwórz w nowej zakładce. na zewnątrz zostało już w UE zakazane. Nowe poziomy będą miały zastosowanie do żywności i pasz produkowanych w Unii lub do niej importowanych. Dzięki temu żywność wprowadzana na rynek wewnętrzny nie przyczyni się do spadku liczebności owadów zapylających, niezależnie od tego, gdzie jest produkowana.

Zdrowie gleb bezpośrednio wpływa na bezpieczeństwo żywnościowe UE

95 % naszej żywności produkuje się bezpośrednio lub pośrednio na glebach.

Erozja gleby kosztuje Unię 1,25 mld € rocznie w wyniku utraty wydajności rolnictwa.

83 % gleb w UE zawiera pozostałości pestycydów.

Ponad 23 % gruntów rolnych jest dotknięte zagęszczeniem, co zmniejsza ich wydajność.

Zdjęcia: © Adobe Stock

Lasy

W czerwcu weszło w życie pionierskie rozporządzenie UE w sprawie łańcuchów dostaw niepowodujących wylesiania - otwórz w nowej zakładce., które jest kluczowym elementem walki ze zmianą klimatu i utratą różnorodności biologicznej. Podmioty i przedsiębiorstwa handlowe będą miały 18 miesięcy na wdrożenie nowych przepisów. Po wejściu w życie zagwarantują, że zestaw kluczowych towarów wywożonych z UE lub wprowadzanych do obrotu w UE nie będzie się już przyczyniał do wylesiania i degradacji lasów ani w samej Unii Europejskiej, ani w innych częściach świata. Do towarów tych zalicza się olej palmowy, kawę, soję i czekoladę. Nowe przepisy pomogą również zabezpieczyć źródła utrzymania milionów ludzi, w tym ludów tubylczych i społeczności lokalnych na całym świecie, które są w dużym stopniu uzależnione od ekosystemów leśnych.

Zrównoważone systemy żywnościowe

Zatwierdzenie przez Komisję wszystkich 28 planów strategicznych - Plik PDF – otwórz w nowej zakładce. 1 stycznia 2023 r. wyznaczyło początek nowej wspólnej polityki rolnej - otwórz w nowej zakładce. (WPR). Łączna kwota 264 mld euro ze środków finansowych UE ułatwi europejskim rolnikom przejście na bardziej zrównoważone i odporne rolnictwo oraz pomoże zachować żywotność i różnorodność obszarów wiejskich w latach 2023–2027. Blisko 98 mld euro zostanie przeznaczone na zapewnienie korzyści dla klimatu, wody, gleby, powietrza, różnorodności biologicznej i dobrostanu zwierząt, zgodnie z celami Europejskiego Zielonego Ładu.

Nowa WPR przyczyni się do realizacji celów UE w zakresie ograniczenia stosowania pestycydów chemicznych i związanego z nimi ryzyka oraz znacznie zwiększy ukierunkowane wsparcie dla rolnictwa ekologicznego. Zapewni ona również zachęty dla zarządców gruntów do składowania dwutlenku węgla w glebie i biomasie oraz do redukcji emisji gazów cieplarnianych na 35 proc. użytków rolnych w UE za pomocą odpowiednich praktyk zarządzania, przy czym oczekuje się, że na 85 proc. gruntów ornych wspieranych w ramach WPR stosowany będzie płodozmian.

Dobrostan zwierząt

UE działa na rzecz poprawy dobrostanu zwierząt od ponad 40 lat, stopniowo poprawiając jakość życia zwierząt i przyjmując normy dobrostanu, które należą do najwyższych na świecie. Działania te kontynuowano w 2023 r. w postaci wniosku - otwórz w nowej zakładce. w sprawie przeglądu obecnych przepisów UE dotyczących transportu zwierząt, co poprawi dobrostan 1,6 mld zwierząt przewożonych każdego roku wewnątrz Unii i poza jej granice. Wniosek dotyczy celów szczegółowych, w tym skracania czasu podróży, zwiększenia minimalnej dopuszczalnej przestrzeni i poprawy warunków dla zwierząt wywożonych z UE. Priorytetem pozostaje egzekwowanie obowiązujących przepisów i w 2023 r. nadal prowadzono regularne audyty i kontrole na różnych obszarach.

Ponadto pierwsze w historii przepisy dotyczące dobrostanu i identyfikowalności psów i kotów - otwórz w nowej zakładce. określą jednolite unijne normy dotyczące hodowania, utrzymywania i traktowania psów i kotów w hodowlach, sklepach zoologicznych i schroniskach. Ulepszony zostanie również system identyfikowalności psów i kotów dzięki obowiązkowej identyfikacji i rejestracji w krajowych bazach danych, co ma służyć zwalczaniu nielegalnego handlu i lepszej kontroli dobrostanu zwierząt w takich podmiotach.

W 2023 r. Komisja odpowiedziała na europejską inicjatywę obywatelską „Europa wolna od futer” - otwórz w nowej zakładce. – dziesiątą udaną inicjatywę, wspieraną przez ponad 1,5 mln obywateli w całej Unii. Chociaż na obecnym etapie nie proponuje się dalszych przepisów, Komisja przewiduje szereg środków służących osiągnięciu celów inicjatywy, w tym powierzenie Europejskiemu Urzędowi ds. Bezpieczeństwa Żywności opracowania opinii naukowej na temat dobrostanu zwierząt futerkowych do marca 2025 r.

W przygotowaniu są kolejne środki dotyczące dobrostanu zwierząt, na przykład działania następcze w związku z europejską inicjatywą obywatelską „Koniec Epoki Klatkowej”.

Potrzeba lepszej ochrony dobrostanu zwierząt

84 % uważa, że należy lepiej chronić dobrostan zwierząt gospodarskich.

74 % uważa, że należy lepiej chronić dobrostan zwierząt domowych.

Źródło: Specjalne badanie Eurobarometr 533 - otwórz w nowej zakładce., październik 2023 r.

Zdjęcia: © Adobe Stock

Dobrostan zwierząt gospodarskich

91 % uważa to za ważne.

8 % nie uważa tego za ważne.

Dobrostan zwierząt jest ważny dla obywateli Unii, jak pokazują wyniki badania Eurobarometru opublikowanego w październiku.

Zrównoważone rybołówstwo i oceany

Zmiana klimatu i utrata różnorodności biologicznej zagrażają zrównoważonemu charakterowi zasobów rybołówstwa i akwakultury. Przedstawiony w lutym pakiet środków - otwórz w nowej zakładce. zawiera przepisy mające zaradzić tym problemom dzięki wprowadzeniu wspólnej polityki rybołówstwa - otwórz w nowej zakładce. i nowego „Morskiego planu działania” - otwórz w nowej zakładce.. Środki te określają sposoby zwiększenia odporności i zrównoważonego charakteru rybołówstwa i akwakultury, m.in. poprzez wspieranie tak bardzo potrzebnej transformacji energetycznej (zob. rozdział 4). Pakiet przyczynia się do realizacji zobowiązania UE do ochrony co najmniej 30 proc. jej mórz (przy czym 10 proc. ma podlegać ścisłej ochronie). Proponowane środki będą wdrażane stopniowo, aby sektor mógł się do nich dostosować.

Nowe przepisy - otwórz w nowej zakładce. przyjęte przez Parlament i Radę w 2023 r. mają pomóc zapobiegać przełowieniu i stworzyć bardziej skuteczny i zharmonizowany system kontroli rybołówstwa przy pełnym wykorzystaniu nowoczesnych technologii. Obejmuje to stosowanie zdalnego monitorowania elektronicznego i telewizji przemysłowej na statkach rybackich oraz obowiązkowe stosowanie narzędzi cyfrowych w procesach dotyczących certyfikacji połowów i identyfikowalności w celu zapobiegania przywozowi pochodzącemu z nielegalnych połowów.

Komisja z zadowoleniem przyjęła europejską inicjatywę obywatelską „Nie dla obcinania płetw rekinom i handlu nimi” - otwórz w nowej zakładce., w której nawołuje się o pomoc w zaprzestaniu międzynarodowego handlu samymi płetwami rekinów, poczynając od zakazu handlu nimi na unijnym rynku. Komisja rozważy, czy konieczne jest przyjęcie przepisów. Zintensyfikuje ona również egzekwowanie unijnych środków identyfikowalności i nawiąże współpracę z partnerami międzynarodowymi w celu ochrony rekinów i zrównoważonego zarządzania ich zasobami na całym świecie.

Po ponad dekadzie negocjacji wielostronnych przyjęto w czerwcu Traktat o pełnym morzu - otwórz w nowej zakładce.. Traktat ten jest historycznym osiągnięciem w działaniach na rzecz ochrony oceanów, przeciwdziałania degradacji środowiska, walki ze zmianą klimatu i zapobiegania utracie różnorodności biologicznej na pełnym morzu. Jest to priorytet Unii i jej państw członkowskich, które kierowały negocjacjami - otwórz w nowej zakładce. na szczeblu globalnym. Traktat wejdzie w życie po jego ratyfikacji przez 60 stron.

UE przyjęła formalnie - otwórz w nowej zakładce. w imieniu państw członkowskich Porozumienie w sprawie subsydiów dla rybołówstwa Światowej Organizacji Handlu. Porozumienie to ma zasadnicze znaczenie dla zagwarantowania, że głównym celem subsydiów dla rybołówstwa jest zrównoważony rozwój i uniknięcie szkód dla oceanów i stad ryb, od których zależą źródła utrzymania społeczności nadbrzeżnych na całym świecie. Wejdzie ono w życie po tym, gdy dwie trzecie z 164 członków organizacji dopełni krajowych procedur ratyfikacyjnych.

Mobilność zgodna z zasadami zrównoważonego rozwoju

Unia inwestuje w szeroki wachlarz projektów transportowych mających na celu poprawę infrastruktury transgranicznej i wspieranie nowych technologii za pośrednictwem instrumentu „Łącząc Europę” - otwórz w nowej zakładce. na lata 2021–2027. Projekty, które otrzymały finansowanie unijne w 2023 r. - otwórz w nowej zakładce. obejmują główne transgraniczne połączenia kolejowe, w szczególności tunel bazowy pod przełęczą Brenner (łączący Włochy z Austrią), Rail Baltica (połączenie trzech państw bałtyckich i Polski z resztą Europy) oraz odcinek transgraniczny między Niemcami a Niderlandami (Emmerich–Oberhausen). Środki w wysokości 6,2 mld euro przeznaczone są na wsparcie projektów przyczyniających się do bardziej wydajnej, ekologicznej i inteligentnej sieci kolei, śródlądowych dróg wodnych, dróg i szlaków morskich, przy czym większość funduszy przeznacza się na zrównoważone środki transportu. Aby usprawnić transgraniczne połączenia kolejowe w całej Europie, w 2023 r. UE zapowiedziała wsparcie dla 10 projektów EU Pilot - otwórz w nowej zakładce. wprowadzających nowe lub usprawniających istniejące połączenia kolejowe, dzięki czemu staną się one szybsze, częstsze i bardziej przystępne cenowo.

Ponadto Unia zainwestowała ponad 540 mln euro w infrastrukturę paliw alternatywnych wzdłuż transeuropejskiej sieci transportowej. Przełoży się to na około 14 tys. punktów ładowania i 81 stacji tankowania wodoru, a także na elektryfikację portów morskich i lotniczych.

UE zaproponowała - otwórz w nowej zakładce. również przegląd dyrektywy w sprawie transportu kombinowanego - otwórz w nowej zakładce. w celu zwiększenia zrównoważonego charakteru transportu towarowego dzięki poprawie konkurencyjności korzystania z dwóch lub większej liczby rodzajów transportu.

Komisja przedstawiła przegląd norm emisji dwutlenku węgla z pojazdów ciężkich - otwórz w nowej zakładce., takich jak samochody ciężarowe, autobusy miejskie i autobusy dalekobieżne. Pojazdy te odpowiadają za ponad 25 proc. emisji gazów cieplarnianych pochodzących z transportu drogowego w Unii i za ponad 6 proc. całkowitych emisji w UE. Aby zachęcić do szybszego wprowadzania autobusów bezemisyjnych w miastach, Komisja zaproponowała, aby wszystkie nowe autobusy miejskie stały się bezemisyjne od 2030 r.

Lotnictwo

W październiku UE przyjęła rozporządzenie ReFuelEU Aviation - otwórz w nowej zakładce., aby promować stosowanie zrównoważonych paliw lotniczych. W myśl nowych przepisów dostawcy paliwa lotniczego będą od 2025 r. musieli dodawać do nafty coraz większe ilości ekologicznych paliw lotniczych. Przewiduje się, że do 2050 r. spowoduje to obniżenie emisji CO₂ z samolotów o około dwie trzecie w porównaniu ze scenariuszem braku działań, a także przyniesie korzyści dla klimatu i jakości powietrza.

Sojusz na rzecz lotnictwa bezemisyjnego - otwórz w nowej zakładce., utworzony w 2022 r., pracuje nad wprowadzeniem do eksploatacji samolotów napędzanych wodorem i elektrycznych. Prawie 300 ekspertów ze 141 organizacji członkowskich sojuszu zajmuje się kwestiami kluczowymi dla ich wdrożenia. W opublikowanym przez sojusz sprawozdaniu z postępu - Plik PDF – otwórz w nowej zakładce. prac stwierdza się, że w nadchodzących latach należy ustanowić odpowiednie ramy regulacyjne.

Żegluga

Nowe rozporządzenie FuelEU Maritime - otwórz w nowej zakładce., przyjęte przez UE w lipcu, będzie promowało stosowanie czystszych paliw i energii w transporcie morskim, zapewniając stopniowe zmniejszanie intensywności emisji gazów cieplarnianych z paliw stosowanych w tym sektorze – o 2 % w 2025 r. i aż o 80 % do 2050 r.

UE z zadowoleniem przyjęła - otwórz w nowej zakładce. porozumienie osiągnięte na forum Międzynarodowej Organizacji Morskiej w sprawie wyznaczenia celu w zakresie neutralności emisyjnej statków „do 2050 r. lub około 2050 r.”. Przyjęła też orientacyjne punkty kontrolne: co najmniej 20 % – przy dążeniu do 30 % – do 2030 r. i o co najmniej 70 % – przy dążeniu do 80 % – w 2040 r. (w porównaniu z poziomami z 2008 r.).

Globalne działania na rzecz planety

Konferencja klimatyczna ONZ (COP28 - otwórz w nowej zakładce.), która odbyła się w 2023 r. w Dubaju w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, zakończyła pierwszy globalny przegląd w ramach porozumienia paryskiego - otwórz w nowej zakładce., mający na celu zorientowanie się, jakie postępy poczyniły kraje od czasu przyjęcia światowego porozumienia w sprawie zmiany klimatu.

FILM: Wyniki COP28.

Unia Europejska, wraz z partnerami z całego świata, nadal wierzy w możliwość wywiązania się z podjętego w Paryżu w 2015 r. zobowiązania do ograniczenia wzrostu średniej temperatury na świecie do 1,5 °C. Uznając, że świat nie jest obecnie na dobrej drodze do osiągnięcia tego celu, strony uzgodniły sposób przywrócenia właściwego kursu.

Wszystkie strony zgodziły się na odejście od paliw kopalnych i podjęcie w tej krytycznej dekadzie pilnych działań na rzecz klimatu. Kładąc szczególny nacisk na sektor energetyczny, kraje zgodziły się podjąć działania w celu zmniejszenia emisji o 43 proc. do 2030 r. i skierować świat na drogę do osiągnięcia zerowych emisji netto do 2050 r., zgodnie z najlepszymi dostępnymi danymi naukowymi.

Podczas konferencji UE kierowała globalną inicjatywą mającą na celu potrojenie światowych zdolności wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych i podwojenie tempa poprawy efektywności energetycznej do 2030 r. oraz zainicjowała w trakcie rozmów globalne zobowiązanie w zakresie energii odnawialnej i efektywności energetycznej - otwórz w nowej zakładce.. Przy wsparciu prezydencji COP28 i poparciu około 130 państw zobowiązanie to zostało przyjęte przez cały świat w dokumencie końcowym konferencji – konsensusie z ZEA - otwórz w nowej zakładce..

Unia zapowiedziała, że w ciągu najbliższych dwóch lat, za pośrednictwem strategii Global Gateway - otwórz w nowej zakładce. (zob. rozdział 8), zainwestuje 2,3 mld euro z unijnego budżetu w celu wsparcia transformacji energetycznej w krajach objętych europejską polityką sąsiedztwa i na całym świecie.

W ramach globalnego zobowiązania dotyczącego metanu - otwórz w nowej zakładce., zainicjowanego przez UE i Stany Zjednoczone w 2021 r., ponad 150 państw realizuje obecnie zbiorowy cel ograniczenia do 2030 r. globalnych emisji metanu do atmosfery o co najmniej 30 proc. w stosunku do poziomu z 2020 r. Podczas COP28 Unia Europejska i jej państwa członkowskie zapowiedziały przeznaczenie 175 mln euro na wsparcie inicjatywy Methane Finance Sprint - otwórz w nowej zakładce. mającej na celu przyspieszenie redukcji metanu.

Cele zrównoważonego rozwoju

Pierwszy dokonany przez UE dobrowolny przegląd - Plik PDF – otwórz w nowej zakładce. realizacji Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 pokazuje, że Unia jest w pełni zaangażowana w realizację 17 celów zrównoważonego rozwoju, które zostały przyjęte przez wszystkie państwa członkowskie ONZ w 2015 r.

UE zdecydowanie umieściła zrównoważony rozwój w centrum swoich działań i podejmuje starania, aby osiągnąć postępy w realizacji Agendy 2030 zarówno w Europie, jak i na całym świecie, wspierając kraje partnerskie w ich działaniach wdrożeniowych.

Unia włączyła te cele do swoich polityk, budżetów i planowania długoterminowego. Dzięki kompleksowemu podejściu obejmującemu całą administrację rządową Europejski Zielony Ład odgrywa główną rolę w dążeniu do bardziej zrównoważonej i dostatniej przyszłości dla wszystkich.