FEAD-Fonds voor Europese hulp aan de meest behoeftigen: waardevolle steun, maar de bijdrage van het fonds aan terugdringing van armoede is nog niet vastgesteld

Samenvatting

Het Fonds voor Europese hulp aan de meest behoeftigen (FEAD) volgt op het voormalige Europese programma ten behoeve van de meest behoeftigen (MDP, European programme for the most deprived persons). Het biedt 3,8 miljard EUR aan EU-financiering voor de programmeringsperiode 2014‑2020 en het wordt op nationaal niveau uitgevoerd door middel van operationele programma’s.

Ten opzichte van het MDP heeft het FEAD twee belangrijke wijzigingen teweeggebracht in de armoedebestrijding. Ten eerste wordt er naast voedselhulp in materiële bijstand en maatregelen voor sociale inclusie voorzien. Ten tweede ligt het beheer van het fonds binnen de Europese Commissie niet langer bij directoraat-generaal Landbouw en Plattelandsontwikkeling, maar bij directoraat-generaal Werkgelegenheid en Sociale Zaken. Deze organisatorische verschuiving naar sociaal beleid werd ook door de autoriteiten van de meeste lidstaten gevolgd.

We constateerden dat, ondanks deze wijzigingen, het FEAD in wezen een voedselhulpprogramma blijft, aangezien 83 % van het fonds bestemd is voor voedselhulp. Dit werd mogelijk gemaakt door de FEAD-basisverordening, op grond waarvan de lidstaten voedselhulp op bijna dezelfde wijze als in het kader van het voormalige MDP kunnen financieren. Slechts vier lidstaten kozen ervoor om hun programma’s te richten op specifieke maatregelen voor sociale inclusie, die goed zijn voor 2,5 % van het fonds.

“Meest behoeftigen” blijft een algemene term. Daarom is het aan de lidstaten om te bepalen wie het meest aan armoede blootgesteld zijn en op wie de FEAD-steun moet worden gericht via hun nationale operationele programma’s. De helft van de lidstaten die we beoordeelden, richten de steun niet op een bepaalde kwetsbare groep of armoedesituatie. Wil het FEAD echter een EU-meerwaarde opleveren ten opzichte van andere steunregelingen, dan moet het gericht zijn op de meest behoeftigen of op de extreemste vormen van armoede.

De lidstaten moesten allerlei maatregelen voor sociale inclusie vaststellen als aanvulling op materiële steun, en we troffen een breed scala van dergelijke maatregelen aan, van de verspreiding van informatiebrochures tot individuele steun op maat. Slechts enkele lidstaten monitoren de resultaten die worden behaald met deze maatregelen. De bijdrage ervan aan de vermindering van de ergste vormen van armoede kon dus niet worden vastgesteld.

De monitoring van de vier lidstaten die hun programma’s vooral richtten op specifieke maatregelen voor sociale inclusie en niet op voedsel of materiële bijstand, was gedetailleerder vanwege de grotere doelgerichtheid die vereist is op grond van de FEAD-basisverordening. Er is echter niet genoeg bewijs dat deze maatregelen een aanvulling vormen op vergelijkbare maatregelen die worden gesteund door het Europees Sociaal Fonds (ESF).

De Commissie heeft voorgesteld om in de volgende programmeringsperiode na 2020 het FEAD te integreren in het nieuwe ESF+, dat specifieke doelstellingen met betrekking tot de bestrijding van materiële deprivatie kent.

Al met al beschouwen we het FEAD als een relevant instrument dat ervoor heeft gezorgd dat voedselhulp en materiële steun werden verstrekt aan de meest behoeftigen, en dat een aanvulling vormde op lidstaat- en particuliere initiatieven, maar niet noodzakelijkerwijs op andere EU-initiatieven. Degenen die zich bezighouden met de meest behoeftigen zijn ook ingenomen met het FEAD. Wat echter niet is vastgesteld, is welke bijdrage het heeft geleverd aan de armoedebestrijding. We doen aanbevelingen waarbij rekening is gehouden met de voorstellen van de Commissie voor de programmeringsperiode 2021‑2027 en die betrekking hebben op:

1. het gerichter inzetten van steun,
2. de waarborging van maatregelen voor sociale inclusie voor ontvangers van fundamentele materiële bijstand,
3. de verbetering van de beoordeling van de sociale inclusie van eindontvangers van het FEAD.

Inleiding

Hoewel de Europese Unie (EU) in het algemeen welvarend is, heerst er toch veel armoede in de EU. De Europa 2020-strategie is de EU-agenda voor groei en banen voor het huidige decennium. Armoedebestrijding is een essentieel beleidsonderdeel van de Europa 2020-strategie; daarin wordt het streefdoel vastgelegd om het aantal mensen dat het risico loopt op armoede of sociale uitsluiting tegen 2020 te doen dalen met ten minste 20 miljoen ten opzichte van het jaar 2008. In 2017 liepen 113 miljoen mensen, ofwel 22,5 % van de EU-bevolking, nog steeds risico op armoede of sociale uitsluiting¹. 116 miljoen mensen liepen dit risico in 2008, toen de EU haar kerndoelstelling vaststelde. Het risico is het grootst voor specifieke groepen zoals kinderen en ouderen.

Sinds de jaren 1980 heeft de EU regelingen vastgesteld ter ondersteuning van de meest behoeftigen, eerst het Europees programma ten behoeve van de meest hulpbehoevenden (MDP) en sinds 2014 het Fonds voor Europese hulp aan de meest behoeftigen (FEAD), het onderwerp van dit controleverslag.

Het MDP — het voorgaande programma

In 1987 zette de Raad het MDP op, in het kader waarvan openbare-interventievoorraden van landbouwproducten ter beschikking werden gesteld van lidstaten die deze wilden gebruiken als voedselhulp voor de meest hulpbehoevenden onder de bevolking. Het MDP, dat werd beheerd door directoraat-generaal Landbouw en Plattelandsontwikkeling van de Europese Commissie (DG AGRI), werd een belangrijke bron van steun voor organisaties die voedsel verstrekken aan behoeftigen. In 2010 hebben meer dan 18 miljoen mensen in de EU van deze regeling gebruikgemaakt. Er ontstonden echter juridische geschillen tussen de lidstaten over de regeling.

Het MDP had zich geleidelijk ontwikkeld tot een regeling voor financiële steun voor het kopen en leveren van voedsel aan de meest behoeftigen. Duitsland spande in 2008 een rechtszaak aan tegen de Commissie met als argument dat het MDP geen band meer had met het gemeenschappelijk landbouwbeleid maar sociaal beleid betrof, dat onder de bevoegdheden van de lidstaten valt. Zweden steunde het Duitse standpunt in deze zaak, maar Frankrijk, Italië, Spanje en Polen steunden de Commissie. Na politieke onderhandelingen in de Raad bereikten de lidstaten een compromis door een nieuw fonds, het FEAD, op te zetten buiten het gemeenschappelijk landbouwbeleid, dat tijdens de volgende programmeringsperiode in de plaats zou komen van het MDP. Het MDP liep nog door tot het einde van de overgangsperiode op 31 december 2013 (om liefdadigheidsorganisaties in de lidstaten de tijd te geven zich aan de nieuwe situatie aan te passen).

We controleerden het MDP in 2008². We deden onder andere de aanbevelingen om:

• het programma in het sociale beleidskader van de lidstaten in te bedden;
• specifieke, meetbare, haalbare, relevante en van een datum voorziene doelstellingen vast te stellen, alsmede relevante prestatie-indicatoren om toezicht te houden op de verwezenlijking van de doelstellingen van het programma.

FEAD — Een nieuwe aanpak voor de ondersteuning van de meest behoeftigen

In 2014 kwam het FEAD in de plaats van het MDP. Hiermee moest een nieuwe aanpak worden ingevoerd voor de steun die aan behoeftigen wordt geboden en moest uitvoering worden gegeven aan onze aanbevelingen. Als zodanig was het niet enkel bedoeld als voedselhulpregeling, maar wordt er ook materiële bijstand mee geboden in combinatie met op maat gesneden maatregelen voor sociale inclusie om mensen een uitweg uit de armoede te bieden of hun risico op armoede weg te nemen. Dit komt tot uitdrukking in de doelstellingen van het FEAD (zie tekstvak 1).

Het fonds werd niet louter opgezet om voedselhulp en fundamentele materiële bijstand te verstrekken aan de meest behoeftigen en om materiële steun te verlenen in de situaties waarin dat het hardst nodig was, maar om de meest behoeftigen — waar mogelijk — een uitweg uit de armoede te bieden en hen door te verwijzen naar andere EU- of nationale steunregelingen (zie figuur 1).

Bron: ERK.

In het kader van deze nieuwe aanpak nam directoraat-generaal Werkgelegenheid, Sociale Zaken en Inclusie (DG EMPL) het beheer van het FEAD over. De EU-financiering bedraagt 3,8 miljard EUR en deze wordt aangevuld met bijdragen van de lidstaten tot een totaalbedrag van 4,5 miljard EUR voor de programmeringsperiode 2014‑2020.

Twee soorten OP’s voor de uitvoering van het FEAD

Voor de uitvoering van het FEAD konden de lidstaten kiezen tussen twee aparte soorten operationele programma’s of kiezen voor beide programmasoorten.

• In het kader van operationele programma’s van “type I” wordt voedselhulp en materiële steun geboden, bijv. het uitdelen van voedselpakketten, het ondersteunen van organisaties die daklozen warme maaltijden, slaapzakken en hygiënepakketten verstrekken, het bieden van steun voor schoollunches voor kinderen in armoede of het ondersteunen van hun gezin.
• Daarnaast konden in het kader van deze programma’s begeleidende maatregelen worden genomen “teneinde de sociale uitsluiting van de meest behoeftigen te verlichten”. Hierbij kan het gaan om maatregelen zoals advisering over persoonlijke hygiëne of kookles, maar ook verstrekking van informatie over bestaande nationale sociale steunregelingen.
• In het kader van operationele programma’s van “type II” wordt geen voedselhulp of materiële steun verleend. Deze omvatten maatregelen gericht op de sociale inclusie van duidelijk omschreven doelgroepen onder de meest behoeftigen. Dergelijke maatregelen moeten duidelijk zijn gekoppeld aan het nationale beleid voor sociale inclusie en kunnen uiteenlopen van adviesactiviteiten vergelijkbaar met die welke beschikbaar zijn in het kader van begeleidende maatregelen bij OP’s van type I, tot activiteiten voor sociale inclusie die vergelijkbaar zijn met maatregelen die bestaan in het kader van het ESF.

24 lidstaten kozen voor operationele programma’s van type I, en 4 voor type II-programma’s. Geen enkele lidstaat maakte gebruik van de mogelijkheid om voor beide soorten te kiezen (zie figuur 2).

Bron: ERK, gemaakt met mapchart.net.

De programmering is vergelijkbaar met die bij de ESI-fondsen

Het FEAD wordt meerjaarlijks uitgevoerd en het huidige meerjarig financieel kader loopt van 2014 tot 2020. Net zoals bij de Europese structuur- en investeringsfondsen (ESI-fondsen), zoals het ESF, moeten de operationele programma’s (OP’s) die worden ingediend door de lidstaten, worden goedgekeurd door de Commissie.

De lidstaten wijzen een beheersautoriteit aan, die verantwoordelijk is voor het beheer van het programma, zowel qua goed financieel beheer als qua naleving van de FEAD-basisverordening. De beheersautoriteit wijst verder een of meer partnerorganisaties aan, publiekrechtelijke instanties of organisaties zonder winstoogmerk die voedselhulp en/of fundamentele materiële bijstand verlenen. De partnerorganisaties werken nauw samen met de begunstigden van het FEAD, bijv. liefdadigheidsorganisaties die een sociale eetgelegenheid runnen of warme maaltijden verstrekken aan daklozen.

ESF+ — een nieuwe richting voor het FEAD

Op 30 mei 2018 publiceerde de Europese Commissie een voorstel voor een verordening betreffende het Europees Sociaal Fonds+ (ESF+) waarmee het gemakkelijker moet worden om door het FEAD ondersteunde activiteiten op het gebied van sociale inclusie om te vormen tot actieve maatregelen. De Commissie stelt voor het FEAD bij het volgende meerjarig financieel kader (MFK) te laten opgaan in het ESF+.

Volgens het voorstel komen er twee specifieke ESF+-doelstellingen in verband met de bestrijding van materiële deprivatie: i) een specifieke doelstelling met betrekking tot de bevordering van de sociale integratie van mensen die risico lopen op armoede of sociale uitsluiting, onder meer de meest behoeftigen en kinderen, en ii) een specifieke doelstelling inzake de bestrijding van materiële deprivatie door voedselhulp en/of fundamentele materiële bijstand aan de meest behoeftigen te verlenen en begeleidende maatregelen te nemen. Ook wordt voorgesteld om die begeleidende maatregelen, anders dan bij het huidige FEAD, niet langer verplicht te stellen.

Reikwijdte en aanpak van de controle

De Rekenkamer besloot deze controle tijdig te verrichten zodat er rekening mee kan worden gehouden tijdens de besprekingen over de verordening die het huidige FEAD zal vervangen door de voorgestelde ESF+-verordening en die zal gelden tijdens de programmeringsperiode 2021‑2027.

We beoordeelden of het FEAD zo was opgezet dat het een doeltreffend instrument kon worden om armoede te bestrijden en bij te dragen tot de sociale inclusie van de meest behoeftigen. Om deze algemene controlevraag te beantwoorden, hebben we onderzocht of:

• de opzet van het FEAD wezenlijk verschilde van het voormalige MDP qua armoedebestrijding en bijdrage aan de sociale inclusie van de meest behoeftigen;
• de steun door middel van de programmering van het FEAD in de lidstaten gericht werd ingezet zodat het een doeltreffend instrument werd;
• de bijdrage van de maatregelen voor sociale inclusie, het innovatieve element van het FEAD, kon worden gemeten.

De controleaanpak omvatte de analyse van beleids- en programmeringsdocumentatie op het niveau van zowel de Commissie als de lidstaten. Voor de lidstaten evalueerden we negen operationele programma’s van het FEAD⁴ en de ondersteunende documentatie. We hebben de lidstaten geselecteerd op basis van de financiële toewijzingen en om te zorgen dat onze controle operationele programma’s van zowel type I als type II bestreek en er sprake was van een evenwichtige geografische dekking van de hele EU (zie figuur 3). De uitvoering van het fonds in de lidstaten hebben we niet gecontroleerd.

We beoordeelden het kader voor monitoring en evaluatie bij de Commissie door middel van een onderzoek van de relevante documentatie, en we hebben gebruikgemaakt van de tussentijdse evaluatie van de uitvoering van het fonds (MTE, Mid-term evaluation)⁵.

Bron: ERK, gemaakt met mapchart.net.

We hielden een enquête onder de 28 beheersautoriteiten voor het FEAD, waarvan er 27 antwoordden⁶. Met de enquête wilden we informatie inwinnen met betrekking tot de keuze voor het operationele programma; de benadering ten aanzien van het bepalen van de doelgroep waarop het OP is gericht; het aantal, type en proces voor de selectie van partnerorganisaties; en de monitoringsregelingen voor het OP (zie bijlage I voor de gedetailleerde resultaten van de enquête).

Opmerkingen

Het FEAD — een welkom beleidsinstrument voor de aanpak van armoede

Net als het voormalige MDP financiert het FEAD voornamelijk voedselhulp

Van de 24 lidstaten die kozen voor een OP van type I verstrekken er tien alleen voedselhulp en één enkel materiële bijstand. De andere lidstaten verstrekken zowel voedselhulp als materiële bijstand.

In totaal zijn OP’s van type I goed voor 97,5 % van de totale FEAD-begroting. Voedselhulp alleen is goed voor 83,5 % van de totale FEAD-begroting en 90 % van die voedselhulp werd verstrekt in vijf lidstaten: Frankrijk, Italië, Polen, Roemenië en Spanje (zie figuur 4).

Bron: ERK, op basis van de tussentijdse evaluatie (MTE).

Steun in de vorm van materiële bijstand is goed voor 14 % van de totale FEAD-begroting. Hiervan wordt vooral in Griekenland, Cyprus, Luxemburg en Oostenrijk gebruikgemaakt. Dergelijk materiële bijstand is hoofdzakelijk gericht op huishoudens in armoede met kinderen ten laste, en omvat zaken zoals babykleren en producten voor persoonlijke hygiëne.

Onze enquête bevestigde dat de nadruk bleef liggen op voedselhulp. Toen we de lidstaten vroegen op welke basis hun budget in de FEAD-verordening was vastgesteld, antwoordden 13 lidstaten dat dit rechtstreeks was gebaseerd op de omvang van de uitgaven in het kader van het voormalige MDP. Voor elf andere lidstaten was het budget gebaseerd op het (verwachte) aantal eindontvangers, en twaalf lidstaten hadden zich gebaseerd op advies van partnerorganisaties. Geen enkele lidstaat antwoordde dat hij het FEAD had gebudgetteerd als aanvulling op ESF-programma’s, de belangrijkste motor voor sociale inclusie van de EU (zie figuur 5).

Bron: Antwoorden op vraag 6 van de ERK-enquête die was gericht aan de beheersautoriteiten.

Het FEAD kwam tegemoet aan een eerdere aanbeveling van de Rekenkamer over sociaal beleid

Sinds 2014 is DG EMPL verantwoordelijk voor de uitvoering van het FEAD. Anders dan bij het MDP zijn de beheersautoriteiten in de lidstaten in de meeste gevallen nationale instanties die verantwoordelijk zijn voor het beleid voor sociale inclusie. Slechts één FEAD-beheersautoriteit was in het verleden verantwoordelijk voor de uitvoering van het MDP-programma, terwijl 17 van de 27 beheersautoriteiten instanties zijn die ook het ESF uitvoeren (zie figuur 6). Met de verschuiving naar organen voor sociale inclusie is een aanbeveling uitgevoerd die de Rekenkamer deed na haar controle van het MDP in 2008.

Bron: Antwoorden op vraag 1 van de ERK-enquête die was gericht aan de beheersautoriteiten.

Degenen die zich bezighouden met de meest behoeftigen zijn ingenomen met het FEAD

In antwoord op onze enquête verklaarden elf beheersautoriteiten dat het doel van hun operationele programma de voortzetting van concrete acties in het kader van het MDP was en zestien beheersautoriteiten zien het FEAD als een instrument om een nieuwe aanpak te bieden voor de ondersteuning van behoeftigen. Twee derde antwoordde dat het FEAD-programma bedoeld is om groepen in de bevolking te bereiken die niet onder nationale of regionale programma's of andere EU-fondsen vallen (zie figuur 7).

Bron: Antwoorden op vraag 3 van de ERK-enquête die was gericht aan de beheersautoriteiten.

Daarnaast bevestigde onze enquête dat 23 van de 27 beheersautoriteiten het FEAD zeer belangrijk of belangrijk achten voor de ondersteuning van de meest behoeftigen in vergelijking met bestaande nationale programma’s en/of particuliere initiatieven in hun land. Slechts twee autoriteiten vinden het FEAD niet belangrijk (zie figuur 8).

Bron: Antwoorden op vraag 35 van de ERK-enquête die was gericht aan de beheersautoriteiten.

Het relatieve belang van het FEAD is onbekend

De Commissie beschikt niet over gegevens waaruit het relatieve belang van het FEAD ten opzichte van alle steun aan behoeftigen in de EU blijkt. Tussen landen vergelijkbare gegevens over de totale steun voor behoeftigen bestaan niet op EU-niveau. De meeste lidstaten waaronder we de enquête hielden, waren niet in staat het aandeel op te geven dat de FEAD-financiering vertegenwoordigt in het totale steunbedrag, waaronder donaties van middelen en materiaal en het financieel equivalent van verricht vrijwilligerswerk vallen. In tabel 1 worden de gegevens weergegeven voor de zes lidstaten die wel een indicatie konden geven van het relatieve belang van het FEAD.

Bron: Antwoorden op vraag 36 van de ERK-enquête die was gericht aan de beheersautoriteiten.

Om een indicatie van het relatieve belang ervan te kunnen verschaffen, vroegen we het aan de Europese federatie van voedselbanken (FEBA, European Food Banks Federation). In twaalf lidstaten gebruiken FEBA-leden ook FEAD-financiering om voedsel te verstrekken aan liefdadigheidsorganisaties. Op basis van de ontvangen cijfers schatten we dat het FEAD een derde van het voedsel dat die voedselbanken verstrekken, financiert. De FEBA wees erop dat het FEAD deze voedselbanken in staat stelt de herverdeling van bepaalde levensmiddelen, zoals babymelk, te plannen. Zo zijn ze minder afhankelijk van de ongelijkmatige stroom van donaties (zie bijlage II voor meer gegevens over de FEBA in verband met het FEAD).

Het is van essentieel belang dat FEAD-steun gericht wordt ingezet, maar dit gebeurt niet altijd op programmaniveau

Het FEAD-kader biedt de lidstaten flexibiliteit bij het bepalen wie de “meest behoeftigen” zijn

De FEAD-basisverordening bepaalt dat de lidstaten of partnerorganisaties mogen bepalen wie als “meest behoeftigen” worden aangemerkt (zie tekstvak 2).

Gerichtheid op bepaalde doelgroepen is essentieel gezien de beperkte begrotingsmiddelen

Als het FEAD de enige bron van middelen zou zijn om armoede in de EU aan te pakken, zouden de middelen uitermate beperkt zijn (zie tekstvak 3).

Er wordt echter niet verwacht dat het FEAD op zich armoede in de EU uitbant. Het zou nationale en regionale steunregelingen, particuliere initiatieven en andere EU-fondsen, zoals het ESF, moeten aanvullen. Wil het FEAD meer toegevoegde waarde opleveren naast de andere steunregelingen, dan moet het gericht zijn op de meest behoeftigen of op de extreemste vormen van armoede.

Beheersautoriteiten zijn voor de verlening van steun aan de meest behoeftigen afhankelijk van een groot aantal actoren. Het kan moeilijk zijn deze te waarborgen gezien het grote aantal betrokken organisaties. Hoewel het bestaan van grote netwerken van partnerorganisaties kan zorgen dat er beter wordt voldaan aan lokale behoeften, maakt het de coördinatie ook lastiger. Gegevens uit onze enquête wijzen erop dat er zo’n 5 700 partnerorganisaties betrokken zijn bij het regelen van de hulp en dat nog eens 14 000 begunstigden de steun verlenen (zie bijlage I). In zo’n situatie kunnen de lidstaten ervoor kiezen om op het niveau van de operationele programma’s nader te bepalen wie de meest behoeftigen zijn of om dit aan de partnerorganisaties over te laten. In beide gevallen is het van essentieel belang voor de doeltreffendheid van het fonds dat ervoor wordt gezorgd dat de steun wordt gericht op de meest behoeftigen.

Slechts de helft van de onderzochte lidstaten bepaalt de doelgroep van de steun nader op het niveau van het operationeel programma

Bij ons onderzoek van acht operationele programma’s van type I stelden we vast dat er vier zijn gericht op specifieke doelgroepen. Eén lidstaat stelde niet alleen een doelgroep vast, maar bepaalde ook de maatregelen en soorten voedselhulp voor die specifieke groep (zie tekstvak 4). Deze aanpak ondersteunt een goed gebruik van de beperkte financiering van het FEAD en waarborgt dat de steun wordt verleend aan degenen die deze het hardst nodig hebben.

Uit onze enquête blijkt ook dat in meer dan de helft van de lidstaten uitsluitend FEAD-hulp kan worden ontvangen door personen die in aanmerking komen voor verschillende vormen van sociale bijstand (zie figuur 9). Dit houdt in dat de financiering uit het FEAD terecht zal komen bij bepaalde groepen mensen. Het is dus een vorm van gerichte inzet waardoor de impact van het FEAD mogelijk toeneemt en monitoring gemakkelijker wordt.

Bron: Antwoorden op vraag 21 van de ERK-enquête die was gericht aan de beheersautoriteiten.

Als de lidstaten strengere toegangsregels opstellen, wordt meestal door overheidsinstanties (nationale, regionale of lokale organen), en in mindere mate door partnerorganisaties en begunstigden, bepaald wie in aanmerking komen (zie figuur 10).

Bron: Antwoorden op vraag 22 van de ERK-enquête die was gericht aan de beheersautoriteiten.

We constateerden ook dat sommige lidstaten de meest behoeftigen erg ruim omschreven in hun operationele programma. Als gevolg daarvan wordt de FEAD-steun toegankelijk voor allerlei eindontvangers. Dit komt het vaakst voor in lidstaten waarin voedselhulp via het FEAD wordt benaderd als voortzetting van het MDP (België, Spanje, Frankrijk en Polen).

Deze vier lidstaten richten zich in hun operationele programma niet op bepaalde doelgroepen, hoewel de programma's een goede analyse van de nationale situatie met betrekking tot armoede bevatten. Dit betekent dat het soms aan de partnerorganisaties of de steunverlenende begunstigden wordt overgelaten om de eindontvangers te kiezen, met het risico dat degenen die de steun het hardst nodig hebben, deze niet ontvangen.

De Commissie weet niet of de begeleidende maatregelen in het kader van OP I doeltreffend of aanvullend zijn geweest

In het kader van OP I zijn begeleidende maatregelen verplicht, maar ze zijn vaag omschreven

Begeleidende maatregelen vormen het voornaamste innovatieve element van het FEAD in vergelijking met het voormalige MDP en sluiten aan op de doelstelling om sociale uitsluiting aan te pakken. Ze zijn gericht op de ondersteuning van de sociale integratie van eindontvangers van het FEAD en zijn verplicht bij programma's van type I. Het zijn activiteiten die een aanvulling vormen op de verstrekking van voedselhulp en/of fundamentele materiële bijstand en die tot doel hebben sociale uitsluiting tegen te gaan en/of sociale noodsituaties op een krachtigere en duurzamere manier aan te pakken, zoals advisering over een evenwichtig voedingspatroon en over het beheren van een huishoudbudget.

We stelden vast dat de begeleidende maatregelen vaak slechts vaag zijn omschreven in OP’s. In vijf van de acht gevallen die we beoordeelden, was het niet mogelijk om uit de jaarlijkse uitvoeringsverslagen af te leiden hoeveel verschillende maatregelen moesten worden uitgevoerd of hoeveel eindontvangers er waren⁷. Bovendien werd in vier gevallen de aard van de begeleidende maatregelen niet duidelijk uiteengezet⁸ in het OP. Dit ging met name op voor twee programma’s die we beoordeelden waarbij de begeleidende maatregelen niet werden gefinancierd uit het FEAD⁹, maar met nationale middelen, een optie waarin de FEAD-basisverordening voorziet. In deze gevallen was er zelfs nog minder informatie opgenomen in het programma¹⁰.

We vroegen in onze enquête wat voor soorten begeleidende maatregelen door de lidstaten werden uitgevoerd (zie figuur 11). De meeste lidstaten gebruiken het FEAD om eindontvangers door te verwijzen naar bijstand van hun nationale sociale diensten of om te voorzien in maatregelen met betrekking tot voedsel en voeding.

Bron: Antwoorden op vraag 11 van de ERK-enquête die was gericht aan de beheersautoriteiten.

Volgens de MTE bleken begeleidende maatregelen uiterst relevant, aangezien met voedselhulp of materiële bijstand alleen de onderliggende oorzaken van armoede niet worden aangepakt (zie figuur 12). Deze maatregelen maken het FEAD een “programma voor mensen” en geen “voedselprogramma”.

Bron: ERK, op basis van de resultaten van de openbare raadpleging (OPC, Open Public Consultation).

Daarnaast blijkt uit de MTE een duidelijk verband tussen de getroffen begeleidende maatregelen en de algehele tevredenheid van de eindontvangers met het programma. In de MTE wordt geconcludeerd dat de algehele tevredenheid over de FEAD-steun wat lager is in de lidstaten waar minder begeleidende maatregelen worden uitgevoerd, wat er weer op wijst dat de begeleidende maatregelen een niet te verwaarlozen rol spelen wat betreft de doeltreffendheid van het FEAD.

Hoewel begeleidende maatregelen het innovatieve element van het FEAD vormen, kunnen ze in de lidstaten niet worden vergeleken vanwege hun verscheidenheid. Daarom heeft de Commissie geen gemeenschappelijke indicatoren vastgesteld met betrekking tot het uitvoeren van begeleidende maatregelen, noch indicatoren om de resultaten ervan te meten.

Er bestaan echter individuele voorbeelden waarin de uitvoering van begeleidende maatregelen nader wordt beoordeeld in het jaarlijks uitvoeringsverslag, zoals in Spanje of Polen (zie tekstvak 5). In gevallen zoals in Slowakije legde de beheersautoriteit onaangekondigd bezoeken af om na te gaan of dergelijke maatregelen werden uitgevoerd, maar dit wordt niet vermeld in de jaarlijkse uitvoeringsverslagen die naar de Commissie werden gezonden.

Complementariteit met het ESF — meer inspanningen nodig

In het kader van het FEAD wordt steun voor basisbehoeften en sociale inclusie geboden aan de meest behoeftigen. Volgens de MTE is het FEAD gericht op doelgroepen die anders niet onder nationale of lokale maatregelen zouden vallen en verleent het bijstand die anders niet zou worden verleend.

Het ESF is gericht op groepen die dichter bij de arbeidsmarkt staan en biedt gerichtere steun voor actieve sociaaleconomische inclusie. In de MTE wordt benadrukt dat de synergieën tussen het FEAD en het ESF verder moeten worden verbeterd om eindontvangers, en met name die in de beroepsgeschikte leeftijd, te helpen om de afstand tot de arbeidsmarkt te verkleinen.

We konden niet vaststellen in hoeverre het FEAD en andere (nationale of ESF-)steunregelingen elkaar aanvullen. Zo werd in de evaluatie vooraf in Frankrijk bijvoorbeeld kritiek geuit op het gebrek aan informatie over de interactie tussen FEAD- en ESF-maatregelen¹¹. Ook onze enquêteresultaten wijzen erop dat de complementariteit tussen FEAD- en ESF-maatregelen beperkt is, aangezien weinig lidstaten aangaven dat ze mensen uit het FEAD hadden opgenomen in ESF-acties (zie figuur 13). De cijfers zijn nog lager wat monitoring betreft: 21 respondenten vermeldden dat ze dergelijke complementariteit niet monitoren.

Bron: Antwoorden op de vragen 23 en 24 van de ERK-enquête die was gericht aan de beheersautoriteiten.

De twee lidstaten die op onze enquêtevragen antwoordden dat zij gekwantificeerde gegevens bijhielden in de vorm van het aantal FEAD-eindontvangers dat in concrete acties in het kader van het ESF werd opgenomen, waren Estland en Bulgarije. Beide verklaarden dat zij FEAD-eindontvangers in ESF-maatregelen hadden opgenomen (zie tekstvak 6).

Tekstvak 6

Goede praktijken in Estland en Bulgarije — voorbeelden van gegevens die beschikbaar zijn met betrekking tot ESF-activiteiten

Bron: Antwoorden op vraag 26 van de ERK-enquête die was gericht aan de beheersautoriteiten.

De rapportage over begeleidende maatregelen is verbeterd, maar er is niet vastgesteld in hoeverre deze bijdragen aan de armoedebestrijding

De Commissie heeft haar kennisdeling met betrekking tot maatregelen voor sociale inclusie verbeterd, met name inzake begeleidende maatregelen voor OP’s van type I. Als voorbeeld geldt haar organisatie van FEAD-netwerkbijeenkomsten, waarvan er één specifiek betrekking had op begeleidende maatregelen. Dergelijke seminars bieden beheersautoriteiten en organisaties die betrokken zijn bij de uitvoering van het fonds de gelegenheid om ervaringen en goede praktijken uit te wisselen. Ook organiseert de Commissie regelmatig FEAD-seminars, waar verschillende zaken worden besproken met beheersautoriteiten.

Daarnaast heeft de Commissie naar aanleiding van een controle van FEAD door de dienst Interne Audit van de Commissie ook verbeteringen doorgevoerd in de rapportage van begeleidende maatregelen in de nationale jaarlijkse uitvoeringsverslagen. Dergelijke informatie is gewoonlijk echter beschrijvend en kan niet worden geaggregeerd.

Ondanks deze inspanningen om de rapportage te verbeteren blijft de situatie met betrekking tot begeleidende maatregelen in de lidstaten ongelijk. Zolang er geen uitgangs- of streefwaarden hoeven te worden vastgesteld en de informatie, als die al beschikbaar is, hoofdzakelijk kwalitatief blijft, is het niet mogelijk om de impact ervan bij het verminderen van armoede te monitoren.

In het kader van de beoordeling van de doeltreffendheid van het fonds in de MTE werd geoordeeld dat de uitvoering en monitoring van begeleidende maatregelen een gebied is waarop het potentieel van het FEAD verder zou kunnen worden benut. De noodzaak om de begeleidende maatregelen te versterken kwam ook naar voren uit een verslag dat werd uitgebracht door een Spaanse partnerorganisatie en dat was gebaseerd op onderzoek dat samen met eindontvangers en overheidsinstanties was uitgevoerd¹².

OP II — een meer op sociale inclusie gerichte benadering, maar er werd niet altijd vastgesteld in hoeverre een brug is geslagen naar het ESF

Voor OP’s van type II moeten nauwkeurig omschreven streefdoelen worden vastgesteld

Bij operationele programma’s van type II wordt een wezenlijk andere benadering gevolgd dan bij type I. Zij zijn rechtstreeks gericht op de sociale inclusie van de meest behoeftigen. De vier lidstaten die voor dit programmatype hebben gekozen zijn Denemarken, Duitsland, Nederland en Zweden. Samen hebben ze 2,5 % van de totale FEAD-begroting toegewezen, waarvan 80 % naar Duitsland gaat. Voor type II-programma’s moeten specifieke doelstellingen worden vastgesteld en moet een doelgroep onder de behoeftigen worden bepaald (zie tekstvak 7).

Bij de programmering van type II-OP’s moeten de lidstaten op grond van de FEAD-basisverordening de verwachte resultaten voor de specifieke doelstellingen uiteenzetten en output- en resultaatindicatoren met uitgangs- en streefwaarden vaststellen. Vanwege deze strengere opzet van de monitoring zijn de FEAD-resultaten gemakkelijker te meten dan bij programma's van type I (zie tekstvak 8).

In Duitsland kan het FEAD wordt gebruikt voor het stabiliseren van de groepen meest behoeftigen die niet kunnen worden bereikt met steun die door de sociale diensten op lokaal niveau wordt geboden. Het FEAD werkt op het gebied van het aanbieden van laagdrempelige steun aan de doelgroepen. In dit opzicht kan het FEAD in bepaalde gevallen zorgen voor openstelling voor andere steun op basis van bestaande standaardmaatregelen. Het algemene doel is om de FEAD-steun te gebruiken als “brug” naar andere steunregelingen.

Volgens de MTE bereikte het FEAD in het kader van OP's van type II ongeveer 23 000 personen (21 660 in Duitsland) in 2016, het eerste jaar van uitvoering, en zou het FEAD over het algemeen op koers liggen om de streefdoelen voor specifieke outputindicatoren te halen. Verder werden de programma’s voor sociale inclusie in de MTE zeer belangrijk geacht, aangezien voedselhulp en materiële bijstand onvoldoende zijn om armoede op de lange termijn op doeltreffende wijze te bestrijden.

Grotere doelgerichtheid, synergie met het ESF niet altijd vastgesteld

In onze enquête vroegen we de lidstaten die hebben gekozen voor type II-programma’s of zij personen van het FEAD hadden opgenomen in maatregelen in het kader van hun specifieke ESF-programma’s, rekening houden met de “brugfunctie” die het FEAD zou moeten vervullen ten opzichte van deze ESF-maatregelen. Twee lidstaten antwoordden dat zij dat hadden gedaan¹³. Niettemin antwoordde slechts één lidstaat¹⁴ bevestigend op onze vervolgvraag of zij ook kwantitatieve gegevens monitorden over die brugfunctie.

Conclusies en aanbevelingen

We beoordeelden met deze controle of het FEAD zo is opgezet dat het een doeltreffend EU-instrument kon worden om armoede te bestrijden en bij te dragen tot de sociale inclusie van de meest behoeftigen in de EU. We concluderen dat armoede wordt bestreden door middel van voedselhulp en dat de innovatieve socialebeleidselementen van het FEAD de lidstaten daarnaast mogelijkheden bieden om sociale inclusie te bevorderen. Vanwege beperkingen in zijn monitoring is echter niet vastgesteld welke bijdrage het levert aan de vermindering van armoede.

We constateerden dat, hoewel de algemene doelstelling sociale inclusie van de meest behoeftigen is, het FEAD in wezen een voedselhulpregeling blijft: 83 % van de FEAD-begroting is bestemd voor voedselhulp. Dat komt doordat het FEAD zo is opgezet dat de lidstaten voedselhulp mogen blijven bieden als zij dat passend achten, net zoals ze deden in het kader van het MDP. Toch wordt het FEAD zeer gewaardeerd door belanghebbenden die zich bezighouden met de meest behoeftigen (zie de paragrafen 19-27).

In financieel opzicht is het FEAD een relatief klein fonds. Hulp wordt aan eindontvangers verleend door allerlei verschillende spelers. We constateerden dat de programmering van het FEAD in de lidstaten sterk uiteenloopt wat betreft de gerichte inzet ervan. De helft van de lidstaten die we onderzochten, volgde op programmaniveau een benadering die sterk gericht was op de ergste vormen van armoede, wat een doeltreffender inzet van het fonds mogelijk zou moeten maken. De andere helft koos ervoor om geen specifieke doelgroepen te bepalen in de operationele programma’s. De keuze om de steun op een bepaalde kwetsbare groep te richten wordt aan de partnerorganisaties overgelaten, wat het risico op versnippering van de beperkte financiering met zich meebrengt (zie de paragrafen 28-36).

Het nieuwe element dat het FEAD met zich meebrengt voor beide soorten programma’s is de nadruk op de sociale inclusie van de meest behoeftigen; die was geen onderdeel van het voormalige MDP. Waar die maatregelen naar behoren werden ingezet, bleek de algehele tevredenheid over het fonds groter. Het is echter niet mogelijk om het succes van de maatregelen voor sociale inclusie te monitoren vanwege een gebrek aan kwantitatieve gegevens, en daarom kan de bijdrage van het fonds aan de sociale inclusie van de meest behoeftigen niet worden gemeten. Bovendien besteedden weinig lidstaten verdere aandacht aan de complementariteit tussen FEAD- en ESF-maatregelen (zie de paragrafen 37-56).

De Commissie heeft voorgesteld om het FEAD in het volgende meerjarig financieel kader 2021‑2027 te laten opgaan in het nieuwe ESF+. De Rekenkamer heeft rekening gehouden met dit voorstel van de Commissie toen zij de volgende aanbevelingen deed.

Bij de goedkeuring van operationele programma’s in het kader van het nieuwe ESF+ moet de Commissie de lidstaten verplichten om fundamentele voedselhulp en materiële bijstand te richten op degenen die deze het hardst nodig hebben door:

1. de nationale situatie met betrekking tot armoede duidelijk te beschrijven;
2. de specifieke doelgroep(en) en in te zetten middelen te bepalen;
3. de interventielogica en met name de verwachte resultaten uiteen te zetten, referentiewaarden (uitgangswaarden) vast te leggen en gekwantificeerde streefdoelen vast te stellen.

Termijn: Ten tijde van de goedkeuring van de ESF+-programma’s

1. Die lidstaten die het ESF+ zullen gebruiken om materiële deprivatie aan te pakken door middel van voedselhulp en/of fundamentele materiële bijstand aan de meest behoeftigen, moeten ofwel:
1. begeleidende maatregelen in hun OP’s opnemen als aanvulling op de voedselhulp en fundamentele materiële bijstand; ofwel
2. in hun OP's duidelijk omschrijven welke maatregelen voor sociale inclusie in het kader van het bredere ESF+ expliciet gericht zullen zijn op ontvangers van voedselhulp en/of materiële bijstand.
2. De Commissie moet bij de goedkeuring van deze programma’s waarborgen dat er op doeltreffende wijze uitvoering is gegeven aan aanbeveling 2a), onder i) of ii).

Termijn: Ten tijde van de goedkeuring van de ESF+-programma’s

De Commissie en de lidstaten moeten een methodologie ontwikkelen om te beoordelen hoeveel eindontvangers van voedselhulp en materiële bijstand hun persoonlijke situatie kunnen verbeteren met behulp van het FEAD en andere regelingen voor sociale inclusie, hetzij in de lidstaten, hetzij door middel van het ESF+.

Termijn: Uiterlijk eind juni 2023

Dit verslag werd door kamer II, onder leiding van mevrouw Iliana IVANOVA, lid van de Rekenkamer, vastgesteld te Luxemburg op haar vergadering van 27 februari 2019.

Voor de Rekenkamer

Klaus-Heiner LEHNE
President

Acroniemen en afkortingen

DG AGRI: directoraat-generaal Landbouw en Plattelandsontwikkeling

DG EMPL: directoraat-generaal Werkgelegenheid, Sociale Zaken en Inclusie

EaSI: EU-programma voor werkgelegenheid en sociale innovatie

EFG: Europees Fonds voor aanpassing aan de globalisering

ESF: Europees Sociaal Fonds

ESF +: Europees Sociaal Fonds+ (meerjarig financieel kader 2021‑2027)

ESIF: Europese structuur- en investeringsfondsen

FEAD: Fonds voor Europese hulp aan de meest behoeftigen (Fund for European Aid to the Most Deprived)

FEBA: Europese Federatie van voedselbanken

MDP: Europees programma ten behoeve van de meest hulpbehoevenden (European programme for the most deprived persons)

MFK: meerjarig financieel kader

MTE: in opdracht van de Commissie opgestelde tussentijdse evaluatie (mid-term evaluation)

OP: operationeel programma

OPC: openbare raadpleging (Open Public Consultation)

PROGRESS: Progress-programma (2007‑2013)

Woordenlijst

Activiteiten voor sociale steun voor behoeftigen: alle financiering uit particuliere en publieke initiatieven, door organisaties en instanties die bijstand of ondersteuning bieden aan materieel behoeftigen in een land, bestaande uit materiële en financiële donaties alsmede het financieel equivalent van verricht vrijwilligerswerk.

Begeleidende maatregelen: activiteiten die worden aangeboden en een aanvulling vormen op de verlening van voedselhulp en/of fundamentele materiële bijstand en die tot doel hebben sociale uitsluiting tegen te gaan en/of situaties van sociale nood op een krachtigere en duurzamere manier aan te pakken, bijvoorbeeld advisering over een evenwichtig voedingspatroon en budgetbeheer.

Begunstigde: een publiek- of privaatrechtelijke instantie die belast is met het opzetten of met het opzetten en uitvoeren van concrete acties.

Beheersautoriteit: een nationale, regionale of lokale openbare instantie (dan wel een publiek of particulier orgaan), door de lidstaat aangewezen voor het beheer van een operationeel programma. Tot haar taken behoren het selecteren van te financieren projecten, het monitoren van de uitvoering van projecten en het rapporteren aan de Commissie over de financiële aspecten en de behaalde resultaten. De beheersautoriteit is ook het orgaan dat financiële correcties oplegt aan begunstigden naar aanleiding van controles die zijn uitgevoerd door de Commissie, de Europese Rekenkamer of een autoriteit in de lidstaat.

Concrete actie: een door of onder verantwoordelijkheid van de beheersautoriteit van het betrokken operationele programma gekozen project, contract of actie, bijdragend tot de verwezenlijking van de doelstellingen van het betrokken operationele programma.

Eindontvanger: de meest behoeftige of de persoon die steun ontvangt.

Europees Sociaal Fonds: het Europees Sociaal Fonds beoogt de economische en sociale cohesie binnen de Europese Unie te versterken door werkgelegenheids- en arbeidskansen te verbeteren (voornamelijk door middel van opleidingsmaatregelen), een hoog werkgelegenheidsniveau te bevorderen en meer en betere banen te scheppen.

Ex-ante-evaluatie: een empirisch onderbouwde beoordeling die wordt opgesteld om de kwaliteit en de opzet van ieder operationeel programma te verbeteren, en moet worden gebaseerd op relevante gegevens.

FEAD-basisverordening: Verordening (EU) nr. 223/2014 van het Europees Parlement en de Raad van 11 maart 2014 betreffende het Fonds voor Europese hulp aan de meest behoeftigen.

FEAD-netwerk: Het FEAD-netwerk is een gemeenschap waarvan het lidmaatschap openstaat voor iedereen die bijstand verstrekt aan de meest behoeftigen in Europa. Dit omvat nationale FEAD-beheersautoriteiten, organisaties die uit het FEAD gefinancierde activiteiten uitvoeren of daarin geïnteresseerd zijn, ngo’s op EU-niveau en EU-instellingen. Het FEAD-netwerk brengt allen samen die eraan werken om de ergste vormen van armoede in Europese landen terug te dringen. Het is een plek waar leden goede praktijken kunnen delen, nieuwe ideeën kunnen stimuleren en kunnen bespreken hoe niet-financiële bijstand kan worden verleend aan de meest behoeftigen in Europa.

Materiële bijstand: basisconsumentengoederen met een geringe waarde, voor het persoonlijk gebruik door de meest behoeftigen, zoals kleding, schoeisel, toiletartikelen, schoolbenodigdheden en slaapzakken.

Meest behoeftigen: natuurlijke personen — individuen, gezinnen, huishoudens of uit dergelijke personen samengestelde groepen — wier behoefte aan hulp is vastgesteld aan de hand van objectieve criteria die door de bevoegde nationale autoriteiten in overleg met de relevante partijen, onder vermijding van belangenconflicten, zijn vastgesteld of die door de partnerorganisaties zijn omschreven en door die bevoegde nationale autoriteiten zijn goedgekeurd en elementen kunnen bevatten waarmee de hulp kan worden afgestemd op de meest behoeftigen in bepaalde geografische gebieden.

Onderzoek naar eindontvangers: gestructureerd onderzoek naar eindontvangers van operationele programma’s voor voedselhulp en/of fundamentele materiële bijstand (OP I) is een van de instrumenten die moeten worden gebruikt om het Fonds voor Europese hulp aan de meest behoeftigen te evalueren.

Operationeel programma van “type I”: operationeel programma voor voedselhulp en/of fundamentele materiële bijstand: een operationeel programma ter ondersteuning van de verlening van voedselhulp en/of fundamentele materiële bijstand aan de meest behoeftigen, in voorkomend geval in combinatie met begeleidende maatregelen, teneinde de sociale uitsluiting van de meest behoeftigen te verlichten.

Operationeel programma van “type II”: operationeel programma voor de sociale inclusie van de meest behoeftigen: een operationeel programma ter ondersteuning van de activiteiten buiten de actieve arbeidsmarktmaatregelen, bestaande uit niet-financiële, niet-materiële bijstand, gericht op de sociale inclusie van de meest behoeftigen.

Partnerorganisatie: publiekrechtelijke instantie en/of organisatie zonder winstoogmerk die rechtstreeks of via andere partnerorganisaties voedselhulp en/of fundamentele materiële bijstand, in voorkomend geval in combinatie met begeleidende maatregelen, verleent aan de meest behoeftigen of activiteiten onderneemt die rechtstreeks gericht zijn op de sociale inclusie van de meest behoeftigen, en wier concrete acties zijn geselecteerd door de beheersautoriteit.

Tussentijdse evaluatie: verslag over het FEAD dat in opdracht van de Commissie is opgesteld (door Metis GmbH in samenwerking met Fondazione Giacomo Brodolini en Panteia) en door de Commissie zal worden gepubliceerd.

Voetnoten

¹ Volgens DG ESTAT.

² Zie Speciaal verslag nr. 6/2009.

³ Verordening (EU) nr. 223/2014 van het Europees Parlement en de Raad van 11 maart 2014 betreffende het Fonds voor Europese hulp aan de meest behoeftigen.

⁴ Voor OP I: België, de Tsjechische Republiek, Spanje, Frankrijk, Italië, Polen, Roemenië, Slowakije; voor OP II: Duitsland.

⁵ Toen dit verslag werd opgesteld, zou de tussentijdse evaluatie van de uitvoering van het FEAD weldra worden gepubliceerd door de Commissie.

⁶ Het Verenigd Koninkrijk, dat zijn oorspronkelijke FEAD-programma niet heeft uitgevoerd, gaf geen antwoord.

⁷ België, de Tsjechische Republiek, Frankrijk, Italië, Slowakije.

⁸ België, de Tsjechische Republiek, Frankrijk, Slowakije.

⁹ Maximaal 5 % van de kosten van de aankoop van levensmiddelen en/of fundamentele materiële bijstand in elk nationaal OP kan worden gebruikt voor de financiering van dergelijke maatregelen.

¹⁰ België en Frankrijk.

¹¹ Evaluatie vooraf van het Franse operationele programma 2014 2020 voor de uitvoering van het FEAD (Évaluation ex ante du Programme Opérationnel 2014 2020 pour la mise en œuvre du Fonds européen d’aide aux plus démunis (FEAD)).

¹² Effectbeoordeling van het FEAD in Spanje, vanuit het oogpunt van eindontvangers evenals van beherende organisaties en personeelsleden, Spaans Rode Kruis, 2018 (Valoración del impacto del Fondo de Ayuda Europea para las personas más desfavorecidas (FEAD) en España, a través de la percepción de las personas beneficiarias, Organizaciones y personal de gestión, Cruz roja española, 2018).

¹³ Duitsland en Nederland.

¹⁴ Nederland.

¹⁵

• Uit de markt genomen — producten — groente en fruit — uit de markt genomen in het kader van crisisbeheersing en gratis verstrekt aan erkende liefdadigheidsinstellingen en -organisaties, waaronder voedselbanken, voor hun werkzaamheden ten behoeve van kansarmen. Deze maatregel is in overeenstemming met artikel 34, lid 4, van Verordening (EU) nr. 1308/2013.
• EU-producten — deze categorie heeft betrekking op het Fonds voor Europese hulp aan de meest behoeftigen (FEAD).
• Industrie — voedseloverschotten, d.w.z. eetbare levensmiddelen die om uiteenlopende redenen niet worden gekocht of geconsumeerd door klanten of de personen voor wie ze werden geproduceerd, verwerkt, gedistribueerd, opgediend of aangekocht, die worden verkregen van de be- en verwerkende industrie (industrieën, bedrijven, fabrikanten, enz.). Voedselbanken ontvangen deze voedseloverschotten gratis en delen ze op hun beurt gratis uit aan liefdadigheidsorganisaties die mensen in nood steunen.
• Distributie — voedseloverschotten, d.w.z. eetbare levensmiddelen die om uiteenlopende redenen niet worden gekocht of geconsumeerd door klanten of de personen voor wie ze werden geproduceerd, verwerkt, gedistribueerd, opgediend of aangekocht, die worden verkregen van de distributiesector (detailhandelsketens, distributiecentra, groothandelaren, enz.). Voedselbanken ontvangen deze voedseloverschotten gratis en delen ze op hun beurt gratis uit aan liefdadigheidsorganisaties die mensen in nood steunen.
• Inzameling — dit is een manier om voedsel rechtstreeks bij mensen in te zamelen. Eind november of begin december houden sommige FEBA-leden voedselinzamelingsacties: vrijwilligers bij de supermarkten vragen mensen die daar inkopen doen om iets extra’s te kopen en te doneren aan de voedselbanken.

Controleteam

In deze speciale verslagen van de ERK worden de resultaten van haar controles van EU-beleid en -programma’s of beheersthema’s met betrekking tot specifieke begrotingsterreinen uiteengezet. Bij haar selectie en opzet van deze controletaken zorgt de ERK ervoor dat deze een maximale impact hebben door rekening te houden met de risico’s voor de doelmatigheid of de naleving, de omvang van de betrokken inkomsten of uitgaven, de verwachte ontwikkelingen en de politieke en publieke belangstelling.

Deze doelmatigheidscontrole werd verricht door controlekamer II “Investeringen ten behoeve van cohesie, groei en inclusie”, die onder leiding staat van ERK-lid Iliana Ivanova. De controle werd geleid door ERK-lid George Pufan, ondersteund door Patrick Weldon, kabinetschef, en Mircea Radulescu, kabinetsattaché; Emmanuel Rauch, hoofdmanager; Naiara Zabala Eguiraun, Dana Moraru en Carmen Gruber, controleurs.

Van links naar rech: Mircea Radulescu, George Pufan, Carmen Gruber, Patrick Weldon, Emmanuel Rauch.

Contact

EUROPESE REKENKAMER
12, rue Alcide De Gasperi
L-1615 Luxemburg
LUXEMBURG

Tel. +352 4398-1
Inlichtingen: eca.europa.eu/nl/Pages/ContactForm.aspx
Website: eca.europa.eu
Twitter: @EUAuditors

Meer gegevens over de Europese Unie vindt u op internet via de Europaserver (http://europa.eu).

Luxemburg: Bureau voor publicaties van de Europese Unie, 2019

© Europese Unie, 2019.

Voor iedere vorm van gebruik of reproductie van (beeld)materiaal dat niet onder het auteursrecht van de Europese Unie valt, dient rechtstreeks toestemming aan de auteursrechthebbende te worden gevraagd.

HOE NEEMT U CONTACT OP MET DE EU?

Kom langs
Er zijn honderden Europe Direct-informatiecentra overal in de Europese Unie. U vindt het adres van het dichtstbijzijnde informatiecentrum op: https://europa.eu/european-union/contact_nl

Bel of mail
Europe Direct is een dienst die uw vragen over de Europese Unie beantwoordt. U kunt met deze dienst contact opnemen door:

• te bellen naar het gratis nummer: 00 800 6 7 8 9 10 11 (bepaalde telecomaanbieders kunnen wel kosten in rekening brengen)
• te bellen naar het gewone nummer: +32 22999696, of
• een e-mail te sturen via: https://europa.eu/european-union/contact_nl

WAAR VINDT U INFORMATIE OVER DE EU?

Online
Informatie over de Europese Unie in alle officiële talen van de EU is beschikbaar op de Europa-website op: https://europa.eu/european-union/contact_nl

EU-publicaties
U kunt publicaties van de EU downloaden of bestellen bij EU Bookshop op: https://publications.europa.eu/nl/publications (sommige zijn gratis, andere niet). Als u meerdere exemplaren van gratis publicaties wenst, neem dan contact op met Europe Direct of uw plaatselijke informatiecentrum (zie https://europa.eu/european-union/contact_nl).

EU-wetgeving en aanverwante documenten
Toegang tot juridische informatie van de EU, waaronder alle EU-wetgeving sinds 1951 in alle officiële talen, krijgt u op EUR-Lex op: http://eur-lex.europa.eu/homepage.html?locale=nl

Open data van de EU
Het opendataportaal van de EU (http://data.europa.eu/euodp) biedt toegang tot datasets uit de EU. Deze gegevens kunnen gratis worden gedownload en hergebruikt, zowel voor commerciële als voor niet-commerciële doeleinden.