Kontrole celne – niedostateczna harmonizacja szkodzi interesom finansowym UE

Streszczenie

Unia celna UE została utworzona ponad 50 lat temu. W dziedzinie ceł wyłączną kompetencję w zakresie przyjmowania prawodawstwa ma UE, państwa członkowskie zaś są odpowiedzialne za wdrażanie aktów prawnych, w tym przepisów dotyczących kontroli celnych. Organy celne państw członkowskich pełnią kluczową rolę, jeżeli chodzi o zachowanie równowagi między potrzebą ułatwienia handlu za pomocą szybszych i bardziej płynnych procedur przywozowych a koniecznością przeprowadzania kontroli celnych. W 2019 r. kwota pobranych należności celnych wyniosła 21,4 mld euro, co stanowi 13% dochodów budżetowych UE.

Jednolite przeprowadzanie kontroli celnych przez państwa członkowskie jest niezbędne do tego, by powstrzymać nieuczciwych importerów przed dokonywaniem przywozów głównie w tych punktach przekraczania granicy, w których poziom kontroli jest niższy. Przepisy unijnego kodeksu celnego – głównego aktu prawnego UE dotyczącego kontroli celnych – wymagają od Komisji, aby począwszy od 2016 r. podejmowała działania zmierzające do tego, by państwa członkowskie przeprowadzały kontrole celne w jednolity sposób. Dążąc do spełnienia tego wymogu, w 2018 r. Komisja przyjęła decyzję wykonawczą w sprawie kryteriów i norm ryzyka finansowego („decyzja FRC”) w celu zharmonizowania procedur państw członkowskich dotyczących typowania przywozów do kontroli. Decyzji tej towarzyszą wytyczne, które zostały zatwierdzone przez państwa członkowskie w 2019 r. Te dwa dokumenty (decyzja FRC i wytyczne) razem składają się na ramy dotyczące ryzyka finansowego w kontrolach celnych. W kontekście wprowadzenia powyższych nowych ram regulacyjnych Trybunał podjął decyzję o przeprowadzeniu kontroli.

Przeprowadzona przez Trybunał kontrola dotyczyła ram, które Komisja opracowała z przeznaczeniem do ich stosowania w państwach członkowskich. Trybunał ocenił, czy koncepcja ram zapewnia, by zgłoszenia przywozowe były typowane do kontroli w zharmonizowany sposób, oraz czy państwa członkowskie te ramy wdrażają. Wdrożenie decyzji w sprawie kryteriów ryzyka finansowego i wytycznych stanowi ważny krok na drodze do ujednolicenia sposobu przeprowadzania kontroli celnych. Koncepcja ram nie jest jednak wystarczająco solidna, aby zagwarantować, że państwa członkowskie będą w sposób zharmonizowany decydować o przeprowadzeniu kontroli w odniesieniu do poszczególnych zgłoszeń przywozowych. Ponadto państwa członkowskie wdrażają ramy na różne sposoby.

W decyzji FRC nie zdefiniowano odpowiednio pojęcia ryzyka. Nie jest też ona wystarczająco szczegółowa. Trybunał stwierdził ponadto, że w ramach zabrakło ważnych elementów, takich jak: ogólnounijna analiza przeprowadzona w oparciu o dane przywozowe pochodzące z całej UE, stosowne techniki eksploracji danych, a także odpowiednie metody przeciwdziałania ryzyku finansowemu w przywozach w kontekście handlu elektronicznego. Dodatkowo ramy nie zawierają adekwatnych rozwiązań dotyczących monitorowania i przeglądu ich stosowania.

Państwa członkowskie rozpoczęły wdrażanie ram Komisji głównie poprzez przyporządkowanie kryteriów przedstawionych w decyzji do odpowiadających im kryteriów, które państwa te stosowały wcześniej w celu wykrycia podejrzanych przywozów („profile ryzyka”). W skontrolowanych państwach członkowskich wdrożenie decyzji w sprawie kryteriów ryzyka finansowego nie zmieniło w sposób znaczny procedur typowania do kontroli. Trybunał stwierdził, że państwa członkowskie nie interpretowały sygnałów ryzyka w taki sam sposób, co doprowadziło do stosowania różnych kryteriów typowania przywozów do kontroli. Ustalił też, że państwa członkowskie przekazywały sobie nawzajem bardzo niewiele informacji na temat importerów uznanych za obarczonych ryzykiem. Wpływa to negatywnie na skuteczność i harmonizację procedur typowania do kontroli.

Zgodnie z ramami w przypadku ograniczonych zasobów państwa członkowskie mogą zmniejszyć liczbę zalecanych kontroli, która wynika z przeprowadzonej przez nie analizy ryzyka, do wykonalnego poziomu. Trybunał odnotował, że procedury zmniejszania liczby kontroli w poszczególnych państwach nie były do siebie podobne, co spowodowało, że w odniesieniu do podobnego ryzyka w różnych krajach stosowano różne praktyki. Stwierdził też, że niektóre państwa członkowskie nie poddały wszystkich zgłoszeń zautomatyzowanej analizie ryzyka, mimo że taki wymóg nakładają na nie przepisy decyzji w sprawie kryteriów ryzyka finansowego.

Trybunał sformułował pod adresem Komisji zalecenia, które mają doprowadzić do bardziej jednolitego przeprowadzania kontroli celnych, a także do rozwinięcia zdolności do szeroko zakrojonej analizy i koordynacji na szczeblu unijnym oraz wykorzystania tej zdolności w praktyce.

Wstęp

Unia celna ma duże znaczenie dla handlu i dochodów UE

W 2018 r. przypadła 50. rocznica ustanowienia unii celnej w Unii Europejskiej. Unia celna polega na tym, że pomiędzy uczestniczącymi w niej państwami członkowskimi zniesiono należności celne i inne ograniczenia handlu, a także ustanowiono wspólne cła na przywóz z państw trzecich. UE ma w tej dziedzinie wyłączne kompetencje¹ – kształtuje ona większą część polityki celnej i przyjmuje przepisy prawa celnego. Odpowiedzialność za wprowadzenie w życie prawa celnego spoczywa jednak w pierwszym rzędzie na państwach członkowskich². Do ich zadań należy pobór należności celnych na rzecz UE i przeprowadzanie kontroli celnych.

Funkcjonowanie UE zależy od efektywnego przepływu towarów wprowadzanych na unijny obszar celny i wyprowadzanych z niego. Według najnowszych dostępnych statystyk³ import i eksport unijny w 2019 r. osiągnęły łącznie wartość około 4 bln euro (co stanowi około 25% unijnego PKB). Pokazuje to zakres oddziaływania handlu międzynarodowego na działalność gospodarczą UE, a także znaczenie unii celnej. Na rys. 1 przedstawiono najważniejsze państwa pochodzenia towarów przywożonych do UE i główne sprowadzane towary.

Źródło: Europejski Trybunał Obrachunkowy na podstawie bazy danych COMEXT Eurostatu, zbiór danych „EU Trade Since 1988 by HS2, 4, 6 and CN8 (DS-045409)”.

Dodatkowo przywozowe należności celne stanowią istotne źródło dochodów budżetowych UE i w 2019 r. wyniosły 21,4 mld euro (13% budżetu). Na rys. 2 przedstawiono wartość przywozów do państw członkowskich w 2019 r., kwotę należności, którą przekazały one do budżetu UE, oraz kwotę na poziomie 20% wartości przywozów, zatrzymaną przez państwa członkowskie na poczet kosztów poboru.

Źródło: Europejski Trybunał Obrachunkowy na podstawie bazy danych COMEXT Eurostatu, zbiór danych „EU Trade Since 1988 by HS2, 4, 6 and CN8 (DS-045409)”; sprawozdanie roczne Unii Europejskiej za rok budżetowy 2019.

Analiza ryzyka i ujednolicony sposób przeprowadzania kontroli celnych mają zasadnicze znaczenie dla skuteczności poboru należności celnych

Organy celne państw członkowskich są odpowiedzialne za pobór należności celnych, akcyzy i podatku od wartości dodanej (VAT) należnego przy przywozie. Realizują też szereg innych celów, takich jak poprawa bezpieczeństwa wewnętrznego UE, ochrona UE przed nieuczciwym i nielegalnym handlem oraz ochrona środowiska. Kwestią o priorytetowym znaczeniu dla organów celnych stała się walka z terroryzmem.

Zachowanie równowagi między potrzebą ułatwienia handlu za pomocą szybszych i bardziej płynnych procedur przywozowych a koniecznością przeprowadzania kontroli celnych stanowi wyzwanie dla organów celnych ze względu na dostępność zasobów w poszczególnych krajach. W uprzednio przeprowadzonej kontroli⁴ Trybunał stwierdził, że istnieje czynnik zniechęcający państwa członkowskie do przeprowadzania kontroli celnych. Państwa członkowskie, które przeprowadzają kontrole celne, często ponoszą bowiem konsekwencje finansowe swoich działań w przypadkach, gdy nie udaje im się odzyskać środków finansowych od importerów. Natomiast państwa członkowskie, które nie przeprowadzają takich kontroli, mogą nie ponosić żadnych negatywnych konsekwencji. Aby zoptymalizować swoje działania, importerzy mogą zatem wybierać te punkty przekraczania granicy, w których kontrole celne są mniej rygorystyczne.

W unijnym kodeksie celnym (UKC)⁵ „ryzyko”⁶ zdefiniowano jako „prawdopodobieństwo i skutki wystąpienia zdarzenia […], które: a) uniemożliwiałoby prawidłowe stosowanie środków unijnych lub krajowych; b) przynosiłoby szkodę interesom finansowym Unii i jej państw członkowskich; lub c) stanowiłoby zagrożenie bezpieczeństwa i ochrony Unii i jej mieszkańców, zdrowia ludzi, zwierząt i roślin, środowiska lub konsumentów”. Ryzyko finansowe to taki rodzaj ryzyka, który przynosi szkodę interesom finansowym UE i jej państw członkowskich.

Światowa Organizacja Celna w swoim kompendium na temat zarządzania ryzykiem stwierdza, że aby określić poziom ryzyka, należy przeprowadzić analizę jego prawdopodobieństwa i potencjalnych konsekwencji oraz ich zakresu⁷. Analiza ryzyka jest definiowana jako „systematyczne wykorzystywanie dostępnych informacji w celu określenia, jak często może występować dany rodzaj ryzyka, a także określenia zakresu jego prawdopodobnych konsekwencji”. Odgrywa ona kluczową rolę w dokonywaniu oceny, w jaki sposób przydzielić ograniczone zasoby organów celnych do przeprowadzania kontroli celnych, tak aby objąć ich działaniem maksymalnie dużo przypadków ryzyka, w tym ryzyka finansowego.

Kontrole celne mogą różnić się pod względem:

• czasu ich przeprowadzenia: kontrole przed zwolnieniem towarów są przeprowadzane przed odprawą przywozową, zaś kontrole po zwolnieniu towarów następują po niej, co oznacza, że w mniejszym stopniu zakłócają one przepływy handlowe;
• rodzaju: kontrole dokumentów dotyczą prawidłowości, kompletności i ważności zgłoszeń celnych, zaś kontrole fizyczne obejmują też badanie samych towarów, w tym liczenie ich i pobieranie próbek w celu sprawdzenia, czy odpowiadają one informacjom podanym w zgłoszeniu celnym.

W każdym państwie członkowskim obowiązuje inny proces zarządzania ryzykiem w dziedzinie ceł, oparty na konkretnych parametrach i zależny od kilku informacji. Proces ten jednak zazwyczaj wygląda tak, jak przedstawiono na schemacie na rys. 3.

Źródło: Europejski Trybunał Obrachunkowy na podstawie informacji zgromadzonych w państwach członkowskich.

W minionych latach Trybunał kilkukrotnie wykrył znaczne zagrożenia i problemy związane z kontrolami celnymi. Stwierdził w związku z tym, że dokument obowiązujący przed wejściem w życie UKC – Wspólnotowy Kodeks Celny (WKC)⁸ – dawał państwom członkowskim nadmierną swobodę w zakresie strategii audytu po odprawie celnej⁹; wykazał różnice w sposobie przeprowadzania kontroli celnych w poszczególnych portach UE¹⁰; a także uznał, że niejednolity sposób przeprowadzania kontroli celnych przez państwa członkowskie prowadził do tego, że dopuszczający się nadużyć przedsiębiorcy wybierali konkretne punkty przekraczania granicy¹¹. W swoich odpowiedziach na uwagi Trybunału Komisja stwierdziła, że wykryte uchybienia zostaną uwzględnione we wspólnych kryteriach i normach ryzyka finansowego, które były wówczas opracowywane. Dane statystyczne zgromadzone przez Komisję wskazują na to, że obecnie liczba przeprowadzanych kontroli znacznie się różni pomiędzy państwami członkowskimi: kontrolom poddawane jest od poniżej 1% zgłoszeń przywozowych w niektórych krajach do ponad 60% w innych, co przedstawiono na rys. 4.

Zestawienie danych obejmuje kontrole przeprowadzone w celu zbadania zarówno ryzyka finansowego, jak i kwestii bezpieczeństwa i ochrony.

Źródło: Europejski Trybunał Obrachunkowy na podstawie informacji przedstawionych Komisji przez państwa członkowskie do celów zestawienia danych ze sprawozdań dotyczących skuteczności unii celnej za 2019 r.

Przywozy niezgłoszone lub zgłoszone nieprawidłowo, które uniknęły kontroli celnych, powodują powstanie „luki w należnościach celnych” – różnicy pomiędzy rzeczywiście uiszczonymi należnościami celnymi przywozowymi a kwotą, która teoretycznie powinna była zostać pobrana¹². Przykładowo niedawny przypadek nadużycia w Zjednoczonym Królestwie, które nie podjęło odpowiednich działań mających na celu ograniczenie ryzyka zaniżania wartości przywożonych wyrobów włókienniczych i obuwia, doprowadził do potencjalnej utraty należności celnych, których kwotę Komisja obliczyła (i ujęła w rozliczeniach UE) na 2,7 mld euro za okres od listopada 2011 r. do października 2017 r.

W 2017 r. Trybunał zalecił¹³, aby Komisja wraz z państwami członkowskimi oszacowała wielkość luki w należnościach celnych, jednak nie zostało to nigdy dokonane. Dodatkowo w rocznym sprawozdaniu z działalności Dyrekcji Generalnej Komisji ds. Budżetu (DG BUDG) za 2019 r. Komisja zawarła zastrzeżenie dotyczące przekazania do budżetu UE nieprawidłowych kwot tradycyjnych zasobów własnych (TZW). Zastrzeżenie to uwzględniało przypadek Zjednoczonego Królestwa i niekwantyfikowalnych potencjalnych strat w zakresie TZW w innych państwach członkowskich. Wszelkie luki w poborze należności celnych muszą być równoważone przez państwa członkowskie za pomocą wyższych wkładów opartych na dochodzie narodowym brutto (DNB), a zatem koszty tych luk ostatecznie ponoszą podatnicy europejscy.

Przeprowadzanie kontroli celnych w sposób jednolity stanowi wymóg prawny

Przepisy UKC, który wszedł w życie w maju 2016 r., nałożyły na państwa członkowskie obowiązek prawny prowadzenia kontroli celnych w jednolity sposób, a na Komisję – obowiązek opracowania wspólnych kryteriów i norm ryzyka. W związku z tym w maju 2018 r., po konsultacjach z państwami członkowskimi, Komisja przyjęła decyzję wykonawczą, w której określiła szczegółowe wymogi w zakresie zarządzania takim ryzykiem – decyzję wykonawczą w sprawie kryteriów i norm ryzyka finansowego (decyzja FRC)¹⁴. Jest to dokument opatrzony klauzulą „EU restricted”. Decyzja ta dała państwom członkowskim nieco dodatkowego czasu na dopilnowanie, aby zostały wprowadzone w życie wymagane techniki elektronicznego przetwarzania danych. To pierwsza prawnie wiążąca decyzja wykonawcza, w której ustalono wspólne kryteria i normy w celu rozwiązywania problemów związanym z ryzykiem finansowym.

Decyzja FRC ma na celu zharmonizowanie stosowanych przez państwa członkowskie procedur analizy ryzyka i typowania przywozów do kontroli celnych¹⁵. Nie obejmuje ona procedur dotyczących przeprowadzania kontroli ani ich jakości i wyników (zob. rys. 5).

Źródło: Europejski Trybunał Obrachunkowy.

Ponadto Komisja (Dyrekcja Generalna ds. Podatków i Unii Celnej – DG TAXUD) i grupa robocza złożona z przedstawicieli krajowych organów celnych przygotowały dokument z wytycznymi uzupełniającymi decyzję FRC. Wytyczne te, ostatecznie zatwierdzone przez państwa członkowskie w grudniu 2019 r., to również dokument opatrzony klauzulą „EU restricted”. Nie są one prawnie wiążące i w związku z tym nie ma możliwości ich wyegzekwowania. Powyższe dwa dokumenty (decyzja FRC i wytyczne) razem stanowią ramy prawne, opracowane przez Komisję we współpracy z państwami członkowskimi w celu ustanowienia wspólnych kryteriów i norm ryzyka finansowego wymaganych na mocy przepisów UKC.

W lipcu 2019 r. Komisja pod przewodnictwem van der Leyen wyraziła zamiar wzmocnienia unii celnej, a w szczególności zaproponowała „śmiały pakiet na rzecz zintegrowanego europejskiego podejścia obejmujący wzmocnienie zarządzania ryzykiem celnym i wspieranie dokonywania skutecznych kontroli przez państwa członkowskie”¹⁶. We wrześniu 2020 r. DG TAXUD przedstawiła plan działania na rzecz poprawy funkcjonowania unii celnej¹⁷. Miało to miejsce po zakończeniu okresu kontroli Trybunału.

Zakres kontroli i podejście kontrolne

Decyzję o przeprowadzeniu kontroli podjęto w kontekście wprowadzenia nowych ram regulacyjnych (zob. pkt 13–15). Przeprowadzona przez Trybunał kontrola objęła ustanowienie przez Komisję wspólnych kryteriów i norm ryzyka finansowego oraz sposób wdrażania tych kryteriów i norm przez państwa członkowskie. Trybunał zbadał, czy ramy prawne (decyzja FRC i wytyczne) opracowane przez Komisję w celu wdrożenia w państwach członkowskich stanowiły gwarancję, że kontrole celne będą jednolicie przeprowadzane, tak aby zabezpieczyć interesy finansowe UE. W tym celu Trybunał ocenił, czy ramy były adekwatne, oraz przeanalizował sposób, w jaki państwa członkowskie korzystały ze swoich systemów analizy ryzyka na potrzeby typowania zgłoszeń przywozowych do kontroli celnej. Przeanalizował on wszystkie etapy typowania zgłoszeń przywozowych do kontroli, a także działania następcze podejmowane w wyniku tych kontroli. Zakres kontroli Trybunału nie objął jakości kontroli celnych ani ich wyników.

Trybunał porównał ramy ustanowione przez Komisję ze stosownymi normami i dobrymi praktykami międzynarodowymi (np. normami i dobrymi praktykami Światowej Organizacji Celnej¹⁸ i z normą Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej (ISO) 31000:2018 – Zarządzanie ryzykiem – Zasady i wytyczne) w celu ocenienia, na ile ramy Komisji są przydatne do zapewnienia jednolitego przeprowadzania kontroli celnych. Sprawdził też, czy Komisja posiada wystarczające mechanizmy monitorowania, sprawozdawczości i dokonywania przeglądów.

Trybunał przeprowadził kontrolę w organach celnych w pięciu państwach członkowskich i ocenił, w jaki sposób w ich systemach zarządzania ryzykiem wykorzystywano wspólne kryteria i normy ryzyka finansowego do typowania do kontroli celnych. Państwa członkowskie wybrano na podstawie połączenia dwóch kryteriów: kwoty pobranych należności celnych i jakościowej oceny ryzyka przeprowadzonej przez Trybunał. Trybunał sprawdził też, czy procedury obowiązujące w państwach członkowskich gwarantowały przeprowadzanie kontroli celnych w jednolity sposób. Ponadto przesłał też organom celnym we wszystkich państwach członkowskich UE kwestionariusz, aby zgromadzić informacje na temat tego, jak postrzegają one obecny poziom harmonizacji kontroli celnych. Na kwestionariusz odpowiedziało wszystkie 27 państw członkowskich. Pytania zawarte w kwestionariuszu dotyczyły adekwatności ram prawnych oraz stopnia wdrożenia przez państwa członkowskie wspólnych kryteriów i norm ryzyka finansowego.

Wizyty kontrolne zostały przeprowadzone w okresie od października 2019 do stycznia 2020 r., czyli po ostatecznym terminie, określonym w decyzji FRC, do którego państwa członkowskie miały spełnić warunek dotyczący przeprowadzania zautomatyzowanej analizy ryzyka. W tym czasie trwały dyskusje nad dokumentem zawierającym wytyczne dotyczące elementów technicznych niezbędnych do wdrożenia decyzji FRC. W związku z tym wytyczne te nie obowiązywały jeszcze w państwach członkowskich, a zostały przez nie oficjalne zatwierdzone w grudniu 2019 r.

Uwagi

Uchybienia w ramach zarządzania ryzykiem

W decyzji FRC nie zdefiniowano odpowiednio pojęcia ryzyka

Trybunał stwierdził uchybienia w sposobie zdefiniowania pojęcia ryzyka w decyzji FRC. Może to prowadzić do sytuacji, w których organy celne państw członkowskich nie będą traktowały w sposób priorytetowy kontroli tych przywozów, które stanowią duże ryzyko dla interesów finansowych UE.

Przepisy dla państw członkowskich nie są wystarczająco rygorystyczne

W UKC wymieniono wymogi dotyczące wspólnych kryteriów i norm ryzyka finansowego, które należy stosować w państwach członkowskich (zob. ramka 1).

W decyzji FRC wymieniono szereg kryteriów ryzyka finansowego oraz wskaźników ryzyka, które państwa członkowskie są zobowiązane stosować przy typowaniu do kontroli. Kryteria przedstawione w decyzji FRC to obszary ryzyka, którymi państwa członkowskie powinny zająć się w sposób ujednolicony. Wskaźnik ryzyka to konkretny element danych lub informacja dotycząca istnienia ryzyka. Ogólnie rzecz biorąc, konkretne ryzyko jest określane za pomocą kombinacji różnych wskaźników ryzyka.

Trybunał stwierdził, że wskaźniki nie są połączone z wystarczająco rygorystycznymi przepisami, aby aktywować kontrole, co pozwala państwom członkowskim na przeprowadzanie tych kontroli w zróżnicowany sposób. Dzieje się tak dlatego, że w opisie kryteriów ryzyka nie wyszczególniono okoliczności, które powinny powodować zastosowanie danego wskaźnika i w związku z tym prowadzić do wytypowania zgłoszenia. Ma to wpływ na profile ryzyka, będące zestawieniem kryteriów, które – zastosowane w odniesieniu do zgłoszenia przywozowego – mogą być źródłem zalecenia przeprowadzenia kontroli (zob. rys. 3). Profile ryzyka mogą obejmować różne kryteria prowadzące do kontroli w różnych państwach członkowskich, co oznacza, że nie gwarantują one, że typowanie zgłoszeń do kontroli odbywa się w tych państwach w sposób zharmonizowany. Ponadto, ponieważ wykaz wskaźników ryzyka przedstawiony dla każdego kryterium nie jest obowiązkowy, państwa członkowskie mają swobodę stosowania ich według własnego uznania (pojedynczo lub w zestawieniu z innymi wskaźnikami).

W decyzji FRC nie przedstawiono konkretnych przepisów dotyczących charakteru i czasu trwania kontroli celnych. Pozostawia ona do decyzji organów celnych państwa członkowskiego wybór środków kontroli lub weryfikacji. Dodatkowo nie sprecyzowano w niej, jak stosować kryteria ryzyka i wskaźniki przy typowaniu zgłoszeń (lub przedsiębiorstw, które mają być poddane kontroli) do kontroli po zwolnieniu towarów.

Celem wytycznych jest przedstawienie jednolitej interpretacji decyzji FRC. Zawarto w nich opis obszarów ryzyka i uszczegółowiono, w jaki sposób zestawiać różne wskaźniki, tak aby określić ogólny poziom ryzyka. Obejmują one też pewne jakościowe wskazówki dotyczące tego, jak oceniać wskaźniki ryzyka. Brakuje w nich jednak bardziej szczegółowych opisów, uzupełnionych wskaźnikami ilościowymi dla organów celnych państw członkowskich, które mogłyby one wykorzystać w swoich analizach ryzyka. Przykładowo, choć w wytycznych znalazło się kilka przykładów tego, jak państwa członkowskie mogą identyfikować podmioty gospodarcze o wysokim poziomie ryzyka lub „przedsiębiorcę będącego w kręgu zainteresowania”, nie przedstawiono w nich żadnej metodyki, która pozwoliłaby na definiowanie wskaźników ryzyka w ten sam sposób przez wszystkie państwa członkowskie.

Decyzja FRC zezwala państwom członkowskim na decydowanie o sposobach ograniczenia liczby kontroli do wykonalnego poziomu zgodnie z dostępnymi dla nich zasobami. Możliwość ta określona została jako „zarządzanie wpływem”. W decyzji przedstawiono też, jakimi sposobami państwa członkowskie mogą tym wpływem zarządzać. Powiązane metody co do zasady stosuje się przy przygotowywaniu profili ryzyka, wykorzystując do tego wartości szacunkowe przedstawione przez analityka ryzyka (zob. też rys. 3).

W decyzji FRC nie określono żadnych limitów dotyczących zarządzania wpływem i w związku z tym daje ona państwom członkowskim znaczny zakres swobody, jeżeli chodzi o ograniczanie liczby kontroli. W przypadku kilku kryteriów ryzyka wytyczne określają sytuacje, w których liczba kontroli nie powinna zostać zmniejszona, lub może być zmniejszona tylko, jeśli powody zmniejszenia zostaną jasno wyjaśnione. Mimo to nawet w przypadkach, w których liczba kontroli nie powinna zostać ograniczona, dokument zawierający wytyczne zezwala na wyjątki, nie definiując jednak konkretnie takich przypadków.

Poza zarządzaniem wpływem organy celne mogą podjąć decyzję o tym, by nie przeprowadzać kontroli celnych zalecanych przez zautomatyzowany system. To zjawisko określa się jako „odstąpienie od realizacji zalecenia” (zob. też rys. 3). W decyzji FRC nie znalazły się przepisy wystarczające do tego, by zapewnić spójne podejście do odstąpienia od realizacji zaleceń. W wytycznych zwrócono uwagę na fakt, że państwa członkowskie odstępują od realizacji zaleceń przeprowadzenia kontroli. Stwierdzono w nich, że odstąpienie od realizacji zaleceń nie jest pożądane w przypadkach obarczonych wysokim ryzykiem, oraz że wszystkie takie przypadki należy udokumentować i wyjaśnić. Nie przedstawiono jednak konkretnych wskazówek co do tego, kiedy takie odstąpienie od realizacji zaleceń jest akceptowalne.

W ramach prawnych nie ujęto wszystkich istotnych cech skutecznego systemu zarządzania ryzykiem

W UKC, kompendium Światowej Organizacji Celnej na temat zarządzania ryzykiem w zakresie ceł oraz normie ISO 31000 opisano zasady funkcjonowania systemu zarządzania ryzykiem celnym oraz cechy, jakimi powinien się on odznaczać. Trybunał stwierdził, że w unijnych ramach prawnych nie uwzględniono następujących kluczowych elementów skutecznego systemu zarządzanie ryzykiem:

• analiza ryzyka na poziomie UE;
• eksploracja danych (zarówno na poziomie UE, jak i państwa członkowskiego);
• zharmonizowane podejście do losowego typowania zgłoszeń do kontroli;
• platformy do wymiany informacji na temat wszystkich importerów obarczonych ryzykiem;
• stosowne metody przeciwdziałania ryzyku finansowemu w połączeniu z przywozami w kontekście handlu elektronicznego (duża liczba zgłoszeń przywozowych o niskiej wartości).

Różne rodzaje ryzyka mogą być lepiej identyfikowane i można im lepiej przeciwdziałać albo na poziomie krajowym, albo na poziomie UE, a skuteczne ramy zarządzania ryzykiem powinny im zapobiegać na tym poziomie, który w danym przypadku jest bardziej odpowiedni. Ponieważ UE funkcjonuje jako unia celna (w której importerzy mogą w dowolny sposób wybrać miejsce przywozu), do rozpoznania ryzyka w skali UE i przeciwdziałania mu bardziej odpowiednie byłoby przeprowadzanie analizy na poziomie UE. Jak wskazuje Światowa Organizacja Celna, ośrodki oceny / ukierunkowania ryzyka umożliwiają organom celnym określanie w sposób dynamiczny, które transakcje są najprawdopodobniej niezgodne z przepisami, a co za tym idzie pozwalają organom zareagować w sposób bardziej skuteczny na sytuacje o wysokim poziomie ryzyka²⁰.

Zgodnie z decyzją FRC to na państwach członkowskich spoczywa odpowiedzialność za przeprowadzanie analizy ryzyka i za podejmowanie wszystkich decyzji co do istotności unijnych i krajowych danych na potrzeby własnych systemów zarządzania ryzykiem. O ile ośrodki oceny ryzyka są często powoływane na poziomie krajowym, UE nie ustanowiła ośrodka operacyjnego, który zajmowałby się przeciwdziałaniem ryzyku finansowemu na poziomie UE. W swoim planie działania na rzecz poprawy funkcjonowania unii celnej z 28 września 2020 r. (zob. pkt 16) Komisja przyznała, że istnieje potrzeba wprowadzenia analizy danych na poziomie UE w celu wzmocnienia całej struktury tej unii.

Eksploracja danych to proces odkrywania interesujących i użytecznych schematów oraz powiązań w dużych zbiorach danych. Zarówno norma ISO 31000²¹, jak i Światowa Organizacja Celna podkreślają znaczenie eksploracji danych w procesie zarządzania ryzykiem. Eksploracja danych jest tym skuteczniejsza, im więcej danych jest dostępnych. Ramy zarządzania ryzykiem nie obejmują jednak wymogu prowadzenia ogólnounijnej analizy w oparciu o wszystkie dane przywozowe z całej UE. Komisja nie przeprowadzała takich analiz systematycznie w celu wykrycia ryzyka finansowego w obszarze ceł. Rozpoczęła ona realizację projektu pilotażowego nazwanego „Wspólne zdolności analityczne” (JAC) w celu przeprowadzenia analizy danych na poziomie UE. Jak przedstawiono w ramce 2, projekt JAC stanowił pozytywną inicjatywę, miał jednak ograniczone zakres, zdolności i produkty.

Decyzja FRC nie wymaga od państw członkowskich, aby w swoich analizach ryzyka wykorzystywały techniki eksploracji danych. W wytycznych wspomniano taką możliwość, nie przedstawiając jednak jasnej metodyki. Jedna trzecia państw członkowskich w odpowiedzi na kwestionariusz Trybunału stwierdziła, że w unijnych ramach dotyczących ryzyka finansowego nie uwzględniono w wystarczającym stopniu zaawansowanych technik analizy danych (tj. eksploracji danych). Dwa ze skontrolowanych państw członkowskich stworzyły profile ryzyka w następstwie postępowań prowadzonych z wykorzystaniem eksploracji danych (wykorzystując informacje głównie pochodzące z krajowych baz danych). Profile te były bardzo skuteczne, jeżeli chodzi o wykrywanie nieprawidłowości. Pozostałe trzy państwa członkowskie, w których Trybunał przeprowadził wizyty kontrolne, nie korzystały jednak z tych technik w swoich ocenach ryzyka.

Państwa członkowskie losowo typują do kontroli pewien odsetek zgłoszeń, które nie zostały automatycznie wybrane przy użyciu profili ryzyka. Taki losowy wybór ma zasadnicze znaczenie, jeżeli chodzi o zapewnienie skutecznych ram kontroli, w tym ze względu na wykrywanie nowych, dotychczas nieujawnionych sygnałów ryzyka²³. W decyzji FRC podkreślono znaczenie kontroli losowych, lecz nie ujęto w niej żadnych przepisów mających na celu harmonizację odsetka przywozów typowanych przez państwa członkowskie do kontroli ani metody, którą państwa te stosują. W wytycznych nie znalazły się żadne dodatkowe instrukcje co do sposobu, w jaki państwa członkowskie powinny stosować wybór losowy.

Istniejąca platforma – system zarządzania ryzykiem celnym (CRMS) – nie jest odpowiednio dostosowana, aby umożliwiać państwom członkowskim systematyczną wymianę informacji na temat importerów obarczonych ryzykiem. W związku z tym każde państwo członkowskie posiada tylko informacje na temat tych importerów, których samo oceniło jako obarczonych ryzykiem. Ponieważ importerzy mogą łatwo zmieniać miejsce przywozu towarów, importerzy uznani za obarczonych ryzykiem w jednym państwie członkowskim mogą dokonać przywozu w innym państwie członkowskim, w którym nie zostali za takich uznani, unikając w ten sposób kontroli celnych.

Handel elektroniczny²⁴ jest wyzwaniem dla zarządzania ryzykiem celnym. Przeprowadzanie kontroli każdego pojedynczego zgłoszenia przywozowego (każda paczka wymaga zgłoszenia przywozowego) nie jest efektywne kosztowo, ponieważ wymaga sprawdzenia dużej liczby transakcji o niskiej wartości. Ryzyko powstania nieprawidłowości jest jednak spore, a duża liczba tego rodzaju przywozów oznacza, że ich wpływ na interesy finansowe UE byłby znaczny. W ustanowionych ramach prawnych – decyzji FRC i wytycznych – nie uwzględniono tego zjawiska w wystarczającym stopniu: profile ryzyka są stosowane do każdej transakcji (przywozu), a państwa członkowskie mogą, dzięki zarządzaniu wpływem, ograniczać liczbę transakcji podlegających kontrolom celnym (zob. pkt 27 i 28). Komisja przyznaje w swoim planie działania na rzecz poprawy funkcjonowania unii celnej (zob. pkt 16), że wymagane są dodatkowe działania w celu zapewnienia skuteczniejszych kontroli celnych w zakresie przywozów w kontekście handlu elektronicznego. Globalne tendencje w zakresie handlu elektronicznego wskazują na to, że liczba zgłoszeń przywozowych o niskiej wartości będzie się zwiększać.

W ramach prawnych wprowadzono jedynie ograniczone wymogi dotyczące sprawozdawczości, monitorowania i przeglądów

W decyzji FRC określono, w jakich regularnych odstępach czasowych państwa członkowskie mają obowiązek przedkładania Komisji sprawozdań dotyczących wdrażania wspólnych kryteriów ryzyka finansowego. Zdaniem Trybunału wskazane okresy sprawozdawcze mogą być zbyt długie, aby zapewnić trwałą skuteczność i aktualność systemu, zwłaszcza ze względu na konieczność stałego monitorowania ram i dokonywania ich przeglądów. Dwa ze skontrolowanych państw członkowskich również wyraziły wątpliwości co do tego, czy taka częstotliwość będzie sprzyjała podejmowaniu terminowych działań w celu ulepszenia wspólnych kryteriów ryzyka.

Państwa członkowskie corocznie przekazują Komisji informacje dotyczące przeprowadzonych przez nie kontroli w ramach sprawozdawczości na temat skuteczności unii celnej. Sprawozdania na temat skuteczności unii celnej mogłyby stanowić wsparcie dla Komisji w zakresie monitorowania wdrażania decyzji FRC przez państwa członkowskie. Nie są one jednak zbyt pomocne, głównie ze względu na to, że w informacjach na temat kontroli w tych sprawozdaniach nie odróżniono kontroli z powodów finansowych od kontroli ze względów bezpieczeństwa i ochrony. Ponadto zgromadzone dane dotyczące wskaźników nie pozwalają na dokonanie oceny skuteczności działań ani profili dla konkretnych obszarów ryzyka.

Światowa Organizacja Celna w swoim kompendium na temat zarządzania ryzykiem w zakresie ceł stwierdza, że „monitorowanie i dokonywanie przeglądu działań w ramach zarządzania ryzykiem, a także wykorzystywanie wyników kontroli przy dalszym kształtowaniu polityki pomaga w zagwarantowaniu długotrwałej skuteczności zarządzania ryzykiem” (zob. rys. 6).

Źródło: Europejski Trybunał Obrachunkowy na podstawie kompendium na temat zarządzania ryzykiem w zakresie ceł Światowej Organizacji Celnej.

Według stanu z października 2020 r. Komisja (DG TAXUD) nie ustanowiła procedury regularnego monitorowania stosowania ram prawnych dotyczących ryzyka finansowego przez państwa członkowskie. DG BUDG przeprowadza regularne inspekcje należności celnych w państwach członkowskich. Nie planuje się jednak obecnie włączenia do zakresu tych kontroli także kwestii wdrażania decyzji FRC przez państwa członkowskie. Dodatkowo w Komisji nie ma procedur dotyczących postępowania w przypadku, gdy państwo członkowskie nie przestrzega postanowień decyzji FRC. Konkretny przypadek nieprzestrzegania takich procedur dotyczący Danii przedstawiono w ramce 3.

Unijne formularze RIF to dokumenty elektroniczne, za pomocą których służby Komisji i państwa członkowskie przekazują sobie wzajemnie informacje o sygnałach ryzyka (zob. pkt 53). Mimo że nie istnieje obowiązek prawny dotyczący przekazywania informacji zwrotnych na temat tych formularzy przez państwa członkowskie, odpowiednie monitorowanie unijnych RIF ma duże znacznie, jeżeli chodzi o zapewnienie spójnego zarządzania ryzykiem. Poza pracami przeprowadzonymi w kontekście projektu pilotażowego JAC (zob. ramka 2) i kontrolami należności celnych przeprowadzonymi przez DG BUDG w wybranych państwach członkowskich Komisja nie sprawdziła, czy państwa członkowskie odpowiednio przeciwdziałały ryzyku, które zidentyfikowano w unijnych formularzach RIF. Komisja nie analizowała regularnie informacji zwrotnych przekazanych przez państwa członkowskie i nie podjęła żadnych kroków, aby zaradzić niepodejmowaniu działań przez niektóre z nich.

Analiza przeprowadzona przez Trybunał wykazała, że w 2019 r. trzy państwa członkowskie nie przekazały żadnych informacji zwrotnych, zaś cztery państwa przedstawiły takie informacje w odniesieniu do niewielu formularzy RIF. W prawie połowie przypadków (43%), w których państwa członkowskie przekazały informacje zwrotne, nie określiły one, czy opracowały lub zaktualizowały profil ryzyka, aby zapobiec problemowi sformułowanemu w formularzu RIF, bądź czy też taki profil w danych państwach już istniał.

Aby zarządzanie ryzykiem celnym było skuteczne, istotne jest wprowadzenie odpowiednich rozwiązań w zakresie przeglądów, które usprawnią funkcjonowanie ram prawnych. W związku z tym Światowa Organizacja Celna stwierdza, że należy opracować solidne ramy wraz z kryteriami przeprowadzania przeglądów, a będące ich rezultatem oceny powinny uwzględniać wszystkie elementy zarządzania ryzykiem.

W celu omówienia kwestii związanych z zarządzaniem ryzykiem celnym w UE została powołana grupa ekspertów złożona z przedstawicieli organów celnych ze wszystkich państw członkowskich oraz Komisji. Według wytycznych grupa ta powinna dokonywać przeglądów głównych kwestii dotyczących wdrażania ram prawnych stosownie do zapotrzebowania. Komisja nie opracowała jednak jeszcze przejrzystej polityki dotyczącej przeglądów decyzji FRC i wytycznych, która zawierałaby etapy pośrednie i kryteria ich przeprowadzania.

Ramy prawne nie prowadzą do jednolitego przeprowadzania kontroli celnych

Praktyki dotyczące zarządzania ryzykiem w poszczególnych państwach członkowskich wciąż się różnią

Pięć państw członkowskich, w których Trybunał przeprowadził kontrole, stwierdziło, że systemy zarządzania ryzykiem opracowane przez nie przed przyjęciem decyzji FRC były już w dużym zakresie zgodne z jej przepisami. Ich zdaniem pewne drobne zmiany wystarczyłyby do zapewnienia pełnej zgodności z decyzją FRC. Podstawowy sposób, w jaki państwa członkowskie dostosowały swoje ramy zarządzania ryzykiem, stanowiło zestawienie istniejących profili ryzyka i połączenie tych profili z odpowiadającymi im kryteriami ryzyka finansowego (tylko jedno państwo członkowskie stworzyło kilka profili ryzyka dla kryteriów, których nie obejmowały istniejące profile). Trybunał odnotował też, że podczas przyporządkowywania profili ryzyka do kryteriów określonych w decyzji FRC, państwa członkowskie nie wykorzystywały wszystkich zalecanych wskaźników. W konsekwencji państwa członkowskie stosują różne kryteria na potrzeby typowania zgłoszeń celnych do kontroli.

Skontrolowane przez Trybunał państwa członkowskie nie oczekiwały zwiększenia swoich zdolności kontroli w efekcie wdrożenia decyzji FRC. Podejście do zarządzania ryzykiem, które zastosowały te państwa przed przyjęciem decyzji FRC, nie zmieniło się w sposób znaczny; państwa te nie oczekiwały też, że się ono zmieni. W ramce 4 przedstawiono dwa przykłady uwag sformułowanych przez te kraje na temat wpływu przyjęcia decyzji FRC i wytycznych na ich systemy zarządzania ryzykiem.

W odpowiedziach na kwestionariusz Trybunału, który przesłał on do państw członkowskich przed przyjęciem wytycznych, 17 z 27 państw (63%) uznało, że wdrożenie decyzji FRC nie doprowadzi do znacznych zmian w ich systemach zarządzania ryzykiem. Dla większości z dziesięciu państw członkowskich, które zadeklarowały, że będą musiały wprowadzić znaczne zmiany w swoich systemach, głównym wyzwaniem była aktualizacja systemów informatycznych.

Ponadto skontrolowane państwa członkowskie stosowały profile ryzyka tylko w odniesieniu do kontroli przed zwolnieniem towarów. Jeżeli chodzi o kontrole po zwolnieniu towarów, państwa te nie prowadziły żadnej systematycznej analizy ryzyka z wykorzystaniem profili ryzyka opartych na kryteriach z decyzji FRC (zob. pkt 25).

Państwa członkowskie stosują różne podejścia do zmniejszenia liczby kontroli celnych do wykonalnego dla nich poziomu. W państwach członkowskich skontrolowanych przez Trybunał zarządzanie wpływem było w dużym stopniu wykorzystywane w profilach ryzyka jako część systemu zautomatyzowanej analizy ryzyka w celu typowania do kontroli. Państwa te stosowały co prawda wszystkie metody zalecane w decyzji FRC lub większość z nich, lecz sposób ich stosowania w poszczególnych państwach bardzo się różnił.

Na rys. 7 przedstawiono środki zarządzania wpływem stosowane w profilach ryzyka w skontrolowanych państwach członkowskich w odniesieniu do zaniżania wartości pewnej grupy produktów pochodzących z konkretnego kraju. Pokazano na nim, że to samo zgłoszenie przywozowe może zostać wytypowane do kontroli lub nie, w zależności od państwa członkowskiego. Przykładowo przywóz produktów o określonej wadze (o wartości leżącej poniżej progu obowiązującego w poszczególnych państwach członkowskich):

• nie zostałby wytypowany do kontroli w państwie członkowskim B, ponieważ znajduje się poniżej progu wagowego;
• mógłby zostać wytypowany do kontroli lub nie w państwach członkowskich A i D, ponieważ odsetek kontroli zmienia się tam w zależności od różnicy pomiędzy zadeklarowaną wartością a progiem, a także w zależności od importera;
• zostałby wytypowany do kontroli w państwach członkowskich C i E, ponieważ w zarządzaniu wpływem nie stosuje się kryterium wagi. W tych dwóch państwach znacznie wyższe jest jednak ryzyko odstąpienia od realizacji zaleceń niż w pozostałych trzech.

Tak	Nie
Państwo członkowskie	Niektóre podmioty są wykluczane (lub odsetek kontroli jest ograniczony)	Próg wagowy	Inne ograniczenia procentowe lub odstąpienie od realizacji zaleceń
A		50 kg	Odsetek kontroli oparty na innych wskaźnikach ryzyka.
B		1 000 kg	ND.
C			Wysoki poziom odstąpień od realizacji zaleceń (ponad 50%).
D			Wysoki odsetek kontroli w konkretnych przypadkach.
E			Wysoki poziom odstąpień od realizacji zaleceń (ogólnie 25%).

Źródło: Europejski Trybunał Obrachunkowy na podstawie informacji zgromadzonych w państwach członkowskich.

Częstotliwość odstąpień od realizacji zaleceń, podane powody oraz monitorowanie i podejmowanie działań następczych w wyniku odstąpienia od realizacji zaleceń znacznie różnią się w skontrolowanych państwach członkowskich. Odsetek przypadków odstąpienia od realizacji zaleceń przeprowadzenia kontroli wahał się od 1,6% do 60%. Na rys. 8 przedstawiono, jak te państwa członkowskie zarządzają przypadkami odstąpienia od realizacji zaleceń. Brak przepisów lub warunków regulujących odstąpienie od realizacji zaleceń daje państwom członkowskim całkowitą swobodę, jeżeli chodzi o decyzję, czy przeprowadzić zalecone kontrole. Pomiędzy państwami członkowskimi występują też różnice dotyczące procedury uzasadnienia odstąpienia od realizacji zalecenia: w niektórych państwach odstąpienie takie jest możliwe tylko wtedy, gdy spełnione są warunki co do wystąpienia pewnych określonych parametrów, inne zaś wydają uzasadnienia dla każdego przypadku oddzielnie (zob. pkt 29).

Tak	Nie	Konieczne zatwierdzenie, lecz nie przez przełożonego
Państwo członkowskie	Wymagane spełnienie warunku wystąpienia określonych parametrów	Obowiązkowe wprowadzenie uzasadnienia do systemu	Obowiązkowe zatwierdzenie przez przełożonego
A
B
C
D
E

Źródło: Europejski Trybunał Obrachunkowy na podstawie informacji zgromadzonych w państwach członkowskich.

Państwa członkowskie identyfikują sygnały ryzyka i przetwarzają je w zróżnicowany sposób

W akcie wykonawczym do UKC²⁶ stwierdzono, że do celów wdrażania wspólnych kryteriów ryzyka i norm w komunikacji pomiędzy organami celnymi oraz pomiędzy organami celnymi a Komisją należy używać systemu teleinformatycznego²⁷. Główne narzędzia informatyczne stosowane w ramach zarządzania ryzykiem na poziomie UE to system zarządzania ryzykiem celnym (CRMS) i system informacji w celu zwalczania nadużyć finansowych (AFIS). CRMS pozwala na wymianę informacji dotyczących ryzyka w skali całej UE przy użyciu formularzy elektronicznych nazywanych formularzami RIF. Formularze RIF mogą być przesyłane zarówno przez państwo członkowskie, jak i przez Komisję (unijne formularze RIF). AFIS to system, w którym OLAF wprowadza komunikaty w ramach wzajemnej pomocy (wnioski skierowane do państw członkowskich o podjęcie działań w odpowiedzi na ryzyko wykryte przez OLAF w postępowaniach dochodzeniowych). Systemy te zawierają informacje na temat ryzyka przeznaczone dla państw członkowskich, które mogą je wykorzystywać w swoich krajowych systemach analizy ryzyka.

Pięć państw członkowskich, w których Trybunał przeprowadził kontrole, uznało, że formularze RIF państw członkowskich nie zawsze są wystarczająco czytelne, co oznacza, że nie są one przydatne przy tworzeniu profilu ryzyka, oraz że formularze te zwykle zawierały informacje o ryzyku zarówno powtarzalnym, jak i występującym jednorazowo. Ponadto w odpowiedziach na kwestionariusz Trybunału 21 państw członkowskich (78%) stwierdziło, że „dogłębniejsza analiza informacji dotyczących ryzyka na poziomie UE (tj. przeprowadzona przez Komisję wstępna analiza formularzy RIF państw członkowskich) pozwoliłaby na bardziej efektywną i lepiej zharmonizowaną analizę ryzyka”.

Państwa członkowskie interpretują sygnały ryzyka przedstawione w komunikatach w ramach wzajemnej pomocy lub formularzach RIF na różne sposoby. Przykładowo profile ryzyka utworzone w odpowiedzi na komunikaty w ramach wzajemnej pomocy dotyczące zaniżenia wartości produktów pochodzących z konkretnego kraju znacznie różnią się w zależności od państwa członkowskiego. Występuje też duże zróżnicowanie pomiędzy profilami ryzyka, które różne państwa członkowskie tworzą w odpowiedzi na unijne formularze RIF w wyniku analizy danych w kontekście projektu pilotażowego JAC prowadzonego przez Komisję. Spośród skontrolowanych państw członkowskich tylko jedno wprowadziło środki prowadzące do ograniczenia kontroli dotyczących przywozów z kodami i krajami pochodzenia wspomnianymi w unijnych formularzach RIF.

W ramach nie uwzględniono przepisów dotyczących harmonizacji losowego typowania do kontroli (zob. pkt 35). Trybunał odnotował różne podejścia stosowane w skontrolowanych państwach członkowskich, jak pokazano na rys. 9. Odsetek zgłoszeń losowo typowanych do kontroli (tj. proporcja zgłoszeń niewytypowanych do kontroli przy zastosowaniu profilów ryzyka, które następnie są losowo wytypowane do kontroli) różni się w zależności od państwa członkowskiego (odsetek ten waha się od 0,0067% do 0,5% w skontrolowanych państwach członkowskich). Stosowanie różnych podejść oznacza przykładowo, że prawdopodobieństwo wytypowania upoważnionego przedsiębiorcy do kontroli losowej w jednym ze skontrolowanych państw członkowskich jest 74 razy większe niż w jednym z pozostałych. W dwóch państwach członkowskich znaczna liczba zgłoszeń celnych została wyłączona z procedury losowego typowania do kontroli, ponieważ zgłoszenia uproszczone (zob. pkt 59) nie podlegają ani procedurze typowania losowego, ani opartego na ryzyku.

Tak	Nie
Państwo członkowskie	Zgłoszenia, do których ma zastosowanie odsetek			Dodatkowe informacje
	Standardowe	Uproszczone	Uzupełniające
A				Zróżnicowany odsetek w zależności od rodzaju zgłoszenia
B				Każdy urząd celny może dostosować odsetek zgłoszeń losowo typowanych do kontroli
C	Losowe typowanie zgłoszeń do kontroli nie jest prowadzone w sposób zautomatyzowany.			Urzędy celne przeprowadzają niektóre kontrole losowe
D				Różny odsetek w zależności od rodzaju kontroli (fizycznej lub dokumentacji)
E

Źródło: Europejski Trybunał Obrachunkowy na podstawie informacji zgromadzonych w państwach członkowskich.

Państwa członkowskie nie przekazują systematycznie informacji na temat importerów obarczonych ryzykiem innym państwom członkowskim

W pkt 36 Trybunał podkreślił, że istniejąca platforma służąca do wymiany informacji na temat importerów obarczonych ryzykiem z innymi państwami członkowskimi nie jest odpowiednio dostosowana do tego celu. Stwierdził też, że skontrolowane państwa członkowskie nie przekazywały systematycznie pozostałym państwom informacji na temat takich importerów w ramach swojego procesu zarządzania ryzykiem.

Dodatkowo państwa członkowskie stosowały różne metody klasyfikowania importerów jako przedsiębiorców będących w kręgu zainteresowania, a także różne sposoby wykorzystywania tych informacji w swoich profilach ryzyka. Niektóre państwa członkowskie prowadzą wykaz przedsiębiorców będących w kręgu zainteresowania, z którego korzystają w związku z kilkoma profilami ryzyka, aby w przypadku tych podmiotów gospodarczych prowadzić bardziej rygorystyczne kontrole. Inne państwa członkowskie w każdym profilu ryzyka dokładnie określają, które podmioty powinny przejść więcej (lub mniej) kontroli. Państwa członkowskie definiują też i wskazują przedsiębiorców będących w kręgu zainteresowania innymi sposobami. Niektóre z nich identyfikują każdego z takich przedsiębiorców indywidualnie, podczas gdy inne robią to w sposób zautomatyzowany.

Nie wszystkie państwa członkowskie poddają wszystkie zgłoszenia (standardowe i uproszczone) zautomatyzowanej analizie ryzyka

Towary są zgłaszane do kontroli celnych przy użyciu standardowego zgłoszenia, zawierającego wszystkie prawnie wymagane szczegółowe dane. Niektórzy importerzy wykorzystują jednak system uproszczonych zgłoszeń, co pozwala im na pominięcie niektórych szczegółowych danych lub dokumentów, a niekiedy nawet na wyłącznie wpisanie przywozu do rejestru finansowego. W takich przypadkach importer musi przedstawić w pewnym określonym terminie zgłoszenie uzupełniające, które zawierać będzie wszystkie szczegółowe dane, jakie są wymagane w zgłoszeniu standardowym. Liczba zgłoszeń uproszczonych w skontrolowanych państwach członkowskich wynosiła od 25% do 95% wszystkich zgłoszeń poddanych kontroli.

W dwóch ze skontrolowanych państw członkowskich ani zgłoszeń uproszczonych, ani powiązanych zgłoszeń uzupełniających nie poddaje się zautomatyzowanej kontroli ryzyka, prowadzonej z wykorzystaniem profili ryzyka opartych na decyzji FRC. Nie jest to zgodne z wymogami tej decyzji. Oznacza to, że z zakresu zautomatyzowanej analizy ryzyka całkowicie wykluczona jest znaczna liczba przywozów. Pozostałe trzy skontrolowane państwa członkowskie stosowały profile ryzyka przynajmniej w przypadku zgłoszeń uzupełniających. Na rys. 10 przedstawiono, w jaki sposób skontrolowane przez Trybunał państwa członkowskie stosowały zautomatyzowaną analizę ryzyka w przypadku zgłoszeń uproszczonych i uzupełniających.

Tak	Tak, lecz z pewnymi ograniczeniami	Nie
Państwo członkowskie	Zautomatyzowana analiza ryzyka
	stosowana w przypadku zgłoszeń uproszczonych	stosowana w przypadku zgłoszeń uzupełniających
A
B
C
D
E

Źródło: Europejski Trybunał Obrachunkowy na podstawie informacji zgromadzonych w państwach członkowskich.

W jednym ze skontrolowanych państw członkowskich Trybunał był w stanie przeanalizować informacje zawarte w zgłoszeniach przywozowych dla wybranych produktów w ramach procedur zarówno standardowych, jak i uproszczonych. Przykład opisany w ramce 5 świadczy o tym, że niepoddawanie zgłoszeń uproszczonych zautomatyzowanej analizie ryzyka może ograniczyć kwoty należności celnych, jakie są pobierane w niektórych państwach członkowskich.

Ramka 5

Ryzyko zaniżenia wartości w zgłoszeniach uproszczonych

W jednym ze skontrolowanych państw członkowskich standardowe i uproszczone zgłoszenia celne są wprowadzane do dwóch różnych systemów informatycznych. Trybunał przeanalizował przywozy czterech rodzajów towarów produkowanych w pewnym kraju i zarejestrowanych w tych dwóch systemach w lipcu i sierpniu 2019 r. Stwierdził on, że dla tych dwóch rodzajów towarów w zgłoszeniach uproszczonych była systematycznie deklarowana niższa wartość w przeliczeniu na kilogram importowanych towarów niż w zgłoszeniach standardowych. W zgłoszeniach uproszczonych ceny importowanych towarów mieściły się w zakresach (zob. ilustracja poniżej) poniżej szacowanych cen „godziwych” (tj. cen, poniżej których występuje ryzyko zaniżenia wartości, a zgłoszenia powinny w związku z tym zostać wytypowane do kontroli).

Na poniższym wykresie widać rażącą rozbieżność pomiędzy deklarowanymi wartościami kilograma pewnej kategorii towarów w zależności od rodzaju zgłoszenia. Gdyby w tym przypadku zastosowano metodę identyfikacji ryzyka zaniżenia wartości, około dwóch trzecich tych zgłoszeń powinno zostać wytypowanych do kontroli. Ponieważ jednak w tym państwie członkowskim nie poddaje się zgłoszeń uproszczonych zautomatyzowanej analizie ryzyka, w systemie nie pojawił się sygnał o tym, że należy je skontrolować.

Uwaga: Jako że wartości wagowe uzyskane z systemu informatycznego dla zgłoszeń uproszczonych są zaokrąglane do kilograma, Trybunał wyłączył z analizy zgłoszenia dotyczące towarów o wadze poniżej pewnej z góry zdefiniowanej wartości, które mogłyby stwarzać sztuczne ryzyko zaniżenia wartości.

Wnioski i zalecenia

W przeprowadzonej kontroli Trybunał zbadał, czy ramy zarządzania ryzykiem (oparte na decyzji FRC i uzupełniających ją wytycznych) opracowane przez Komisję we współpracy z państwami członkowskimi gwarantują jednolite przeprowadzanie kontroli celnych w celu zabezpieczenia interesów finansowych UE. Wdrożenie decyzji w sprawie kryteriów i norm ryzyka finansowego oraz wytycznych stanowi ważny krok na drodze do ujednolicenia sposobu przeprowadzania tych kontroli. Trybunał stwierdza jednak, że ramy nie zapewniają takiej harmonizacji w zakresie typowania zgłoszeń do kontroli, która zabezpieczałaby interesy finansowe UE. Dzieje się tak głównie z powodu uchybień koncepcyjnych, które dopuszczają znaczne różnice pomiędzy państwami członkowskimi, jeżeli chodzi o sposób wdrażania ram. To z kolei pozwala nieuczciwym importerom na dokonywanie przywozów głównie w tych punktach przekraczania granicy UE, w których poziom kontroli jest niski.

Istnieje prawdopodobieństwo, że przywozy, z którymi wiąże się większe ryzyko dla interesów finansowych UE, nie będą traktowane w sposób priorytetowy (zob. pkt 21). Decyzja FRC nie jest wystarczająco szczegółowa, nie zawiera wszystkich wymogów określonych w UKC i pozostawia państwom członkowskim zbyt dużą swobodę, jeżeli chodzi o jej wdrażanie, w tym określenie sposobów zmniejszania liczby kontroli celnych. Wytyczne nie są prawnie wiążące i brak jest w nich jasnych i dokładnych instrukcji dotyczących konkretnych punktów (zob. pkt 22–29 i 35). Nie istnieją ogólnounijne platformy ani bazy danych, które pozwalałyby na systematyczną wymianę informacji na temat wszystkich importerów obarczonych ryzykiem (zob. pkt 36). W ramach brak jest też stosownych narzędzi służących przeciwdziałaniu ryzyku w kontekście handlu elektronicznego (zob. pkt 37). Istniejące rozwiązania w zakresie monitorowania i przeglądu nie są adekwatne (zob. pkt 38–45). Unijne sygnały ryzyka nie zawsze zawierają jasne instrukcje dla państw członkowskich, z których mogłyby one skorzystać przy opracowywaniu profili ryzyka (zob. pkt 53–56). W niektórych państwach członkowskich duża liczba przywozów do UE nie jest poddawana zautomatyzowanej analizie ryzyka (zob. pkt 59–61).

Komisja powinna bardziej ujednolicić przeprowadzanie kontroli celnych, podejmując poniższe działania, wymagające wsparcia i w niektórych przypadkach zgody ze strony państw członkowskich:

1. ulepszenie przepisów obowiązujących państwa członkowskie przez uzupełnienie ram o instrukcje i informacje szczegółowe, w tym informacje dotyczące procedur i kryteriów, z których państwa członkowskie powinny korzystać, ograniczając liczbę kontroli celnych (z uwzględnieniem odstąpienia od realizacji zaleceń przeprowadzenia kontroli), oraz informacje dotyczące stosowania przepisów ramowych przy kontrolach po zwolnieniu towarów oraz stosowania losowego typowania do kontroli, a także przez przeniesienie do decyzji FRC części przepisów zawartych obecnie w wytycznych;
2. dodanie takich przepisów do decyzji FRC i takich zasad do wytycznych, które zapewniłyby odpowiednie uwzględnienie ryzyka dotyczącego przywozów w kontekście handlu elektronicznego;
3. poprawa jakości sygnałów ryzyka, w szczególności: wymaganie jaśniejszych i bardziej szczegółowych danych w formularzach RIF opracowywanych przez państwa członkowskie, zapewnienie szczegółowych instrukcji dotyczących korzystania z unijnych formularzy RIF i komunikatów w ramach wzajemnej pomocy, a także podejmowanie działań następczych w wyniku kontroli wdrażania formularzy RIF przez państwa członkowskie, w tym wymóg przekazywania obowiązkowych informacji zwrotnych z państw członkowskich;
4. ocena stopnia, w jakim profile ryzyka państw członkowskich obejmują różne rodzaje zgłoszeń (standardowe i uproszczone), i zapewnienie, by profile te odpowiednio objęły też istniejące luki;
5. opracowanie, wdrożenie i utrzymanie ogólnounijnych baz danych dotyczących ryzyka na potrzeby państw członkowskich, takich jak wykazy przedsiębiorców będących w kręgu zainteresowania;
6. ustanowienie rozwiązań dotyczących monitorowania i przeglądów stosowania ram przez państwa członkowskie.

Termin realizacji: 2022 r.

Brak jest stosownej ogólnounijnej analizy ryzyka finansowego w kontrolach celnych, która opierałaby się na danych przywozowych pochodzących z całej UE (zob. pkt 30–34). W obowiązujących ramach ustanowiono ogólne kryteria i wskaźniki do zastosowania przez państwa członkowskie w analizach ryzyka. Państwa mogą natomiast utworzyć własne szczegółowe profile ryzyka do celów typowania przywozów do kontroli celnych. W ramach nie przedstawiono zintegrowanego podejścia do zarządzania ryzykiem finansowym na poziomie UE. Wdrażanie ram nie doprowadziło jeszcze do wystarczającej zmiany w procesach w państwach członkowskich, która rzeczywiście zabezpieczałaby interesy finansowe UE (zob. pkt 46–52).

Komisja powinna utworzyć centralne służby na poziomie UE, które będą kierowały całością działań dotyczących kontroli celnych. Pozwoli to na połączenie wiedzy fachowej Komisji i państw członkowskich w celu przeprowadzania analiz najważniejszych elementów ryzyka finansowego w kontrolach celnych i określenia najlepszych sposobów przeciwdziałania im.

Komisja powinna zbadać możliwości dokonania tego w sposób skuteczny i trwały. Możliwe scenariusze obejmują: przekazanie większego zakresu odpowiedzialności funkcjonującym grupom roboczym w zakresie ceł, utworzenie odpowiedniej służby w ramach DG (lub międzydepartamentalnej służby złożonej z przedstawicieli DG TAXUD, DG BUDG i OLAF) lub powołanie dedykowanej agencji UE.

Rola takich służb powinna polegać na:

1. definiowaniu, np. pod względem istotności, ryzyka, które powinno zostać objęte zintegrowanym podejściem (tj. ryzyka istotnego dla UE) i zapewnianiu – we współpracy z państwami członkowskimi – by podjęte zostały odpowiednie działania w przypadku takiego ryzyka;
2. rozwinięciu skutecznych zdolności eksploracji danych do celów przeprowadzania analizy danych na poziomie UE i identyfikowania ryzyka istotnego dla UE, a także wykorzystaniu tych zdolności w praktyce;
3. badaniu możliwości opracowywania narzędzi informatycznych do zarządzania ryzykiem kompatybilnych z systemami kontroli przywozów i zarządzania ryzykiem w państwach członkowskich, które to narzędzia pozwoliłyby na bezpośrednie, zautomatyzowane realizowanie zaleceń do przeprowadzenia kontroli dotyczących ryzyka istotnego dla UE.

Termin realizacji: 2023 r.

Niniejsze sprawozdanie zostało przyjęte przez Izbę V, której przewodniczy Tony Murphy, członek Trybunału Obrachunkowego, w Luksemburgu w dniu 23 lutego 2021 r.

W imieniu Europejskiego Trybunału Obrachunkowego

Klaus-Heiner Lehne
Prezes

Akronimy i skróty

AFIS – system informacji w celu zwalczania nadużyć finansowych

CCC – Wspólnotowy Kodeks Celny

COMEXT – baza danych statystycznych Eurostatu dotycząca handlu zewnętrznego

CRMS – system zarządzania ryzykiem celnym

Decyzja FRC – decyzja wykonawcza w sprawie kryteriów i norm ryzyka finansowego

DG BUDG – Dyrekcja Generalna ds. Budżetu

DG TAXUD – Dyrekcja Generalna ds. Podatków i Unii Celnej

DNB – dochód narodowy brutto

ISO – Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna

JAC – wspólne zdolności analityczne

OLAF – Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych

RIF – Formularz Informacji o Ryzyku

TFUE – Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

Trybunał – Europejski Trybunał Obrachunkowy

TZW – tradycyjne zasoby własne

UE – Unia Europejska

UKC – unijny kodeks celny

VAT – podatek od wartości dodanej

WCO – Światowa Organizacja Celna

Glosariusz

Kontrole celne – procedury mające na celu sprawdzanie zgodności z unijnymi przepisami celnymi i innymi stosownymi przepisami.

Luka w należnościach celnych – różnica między oczekiwanym poziomem należności celnych przywozowych w kontekście całej gospodarki a poziomem faktycznie pobranych należności celnych przywozowych.

Profil ryzyka – zestawienie kryteriów ryzyka pomocnych w identyfikowaniu zgłoszeń celnych o wyższym poziomie ryzyka, w stosunku do których należy rozważyć przeprowadzenie kontroli celnych.

Sygnały ryzyka – informacje o potencjalnym ryzyku, które mogą zostać wykorzystane do tworzenia profilów ryzyka.

Unia celna – wynik umowy zawartej przez grupę państw w celu prowadzenia między sobą swobodnej wymiany handlowej przy jednoczesnym ustanowieniu wspólnej taryfy celnej dla przywozów z innych krajów.

Upoważniony przedsiębiorca – osoba lub przedsiębiorstwo uznane za wiarygodne, a w związku z tym upoważnione do czerpania korzyści w kontekście operacji celnych.

Zarządzanie ryzykiem – systematyczne określanie ryzyka i podejmowanie działań w celu zmniejszenia go lub wyeliminowania, albo w celu ograniczenia jego wpływu.

Zgłoszenie celne – oficjalny dokument zawierający szczegółowe informacje dotyczące towarów zgłaszany na potrzeby przywozu, wywozu lub innej procedury celnej.

Zespół kontrolny

Sprawozdania specjalne Trybunału przedstawiają wyniki kontroli dotyczących obszarów polityki i programów UE bądź kwestii związanych z zarządzaniem w wybranych obszarach budżetowych. Trybunał wybiera i opracowuje zadania kontrolne tak, aby osiągnąć jak największe oddziaływanie, biorąc przy tym pod uwagę kryteria takie jak zagrożenia dla wykonania zadań lub zgodności, poziom dochodów lub wydatków w danym obszarze, nadchodzące zmiany oraz interes polityczny i społeczny.

Niniejsza kontrola wykonania zadań została przeprowadzona przez Izbę V, zajmującą się obszarami finansowania Unii i administracji, której przewodniczy członek Trybunału Tony Murphy. Kontrolą kierował członek Trybunału Jan Gregor, a w działania kontrolne zaangażowani byli: Werner Vlasselaer, szef gabinetu; Bernard Moya, attaché; Alberto Gasperoni, kierownik; José Parente, koordynator zadania, a także kontrolerzy: Diana Voinea i Csaba Hatvani. Wsparcie językowe zapewnił Michael Pyper.

Przypisy

¹ Art. 3 wersji skonsolidowanej Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 47).

² Art. 291 TFUE.

³ Źródło: Eurostat, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/International_trade_in_goods.

⁴ Zob. pkt 29–32 sprawozdania specjalnego nr 19/2017 pt. „Procedury przywozu – luki w ramach prawnych i nieskuteczne wdrażanie wpływają negatywnie na interesy finansowe UE”.

⁵ Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 z dnia 9 października 2013 r. ustanawiające unijny kodeks celny (wersja przekształcona) (Dz.U. L 269 z 10.10.2013, s. 1) (rozporządzenie w sprawie UKC).

⁶ Art. 5 ust. 7.

⁷ Publikacja Światowej Organizacji Celnej pt. „Risk Management Compendium”, s. 15.

⁸ Rozporządzenie Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiające Wspólnotowy Kodeks Celny (Dz.U L 302 z 19.10.1992, s. 1–50).

⁹ Zob. sprawozdanie roczne za 2014 r. i sprawozdanie roczne za 2015 r., odpowiednio pkt 4.20 i 4.15.

¹⁰ Zob. sprawozdanie specjalne nr 23/2016 pt. „Transport morski w UE na niespokojnych wodach – wiele nieskutecznych i nietrwałych inwestycji”, pkt 113.

¹¹ Zob. sprawozdanie specjalne nr 19/2017 pt. „Procedury przywozu – luki w ramach prawnych i nieskuteczne wdrażanie wpływają negatywnie na interesy finansowe UE”, pkt 148.

¹² Zob. badanie Parlamentu Europejskiego – Parlament Europejski, Dyrekcja Generalna ds. Polityki Wewnętrznej Unii Europejskiej, „From Shadow to Formal Economy: Levelling the Playing field in the Single Market”, 2013.

¹³ Zob. sprawozdanie specjalne nr 19/2017 pt. „Procedury przywozu – luki w ramach prawnych i nieskuteczne wdrażanie wpływają negatywnie na interesy finansowe UE”.

¹⁴ Decyzja wykonawcza Komisji z dnia 31 maja 2018 r. ustanawiająca środki jednolitego stosowania kontroli celnych poprzez określenie wspólnych kryteriów i norm ryzyka finansowego (FRC) na mocy rozporządzenia (UE) nr 952/2013 ustanawiającego Unijny Kodeks Celny w odniesieniu do towarów zgłoszonych do dopuszczenia do obrotu.

¹⁵ Zob. Sprawozdanie Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego – Drugie sprawozdanie z postępu prac w zakresie wdrażania strategii UE i planu działania w zakresie zarządzania ryzykiem celnym z 20 lipca 2018 r.

¹⁶ Wytyczne polityczne na następną kadencję Komisji Europejskiej (2019–2024).

¹⁷ Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, Wprowadzenie unii celnej na kolejny poziom – plan działania (COM(2020) 581 final z 28.9.2020).

¹⁸ WCO's Risk Management Compendium.

¹⁹ Art. 46 ust. 7.

²⁰ Załącznik 4 do tomu 1 kompendium Światowej Organizacji Celnej na temat zarządzania ryzykiem w zakresie ceł.

²¹ ISO 31000:2018 Zarządzanie ryzykiem – zasady i wytyczne, s. 3.

²² Sprawozdanie roczne za 2017 r., pkt 4.23, zalecenie 1.

²³ Zob. kompendium Światowej Organizacji Celnej na temat zarządzania ryzykiem w zakresie ceł i artykuł 5 ust. 25 UKC.

²⁴ Europejski Trybunał Obrachunkowy opublikował niedawno sprawozdanie na temat wyzwań związanych z handlem elektronicznym – sprawozdanie specjalne nr 12/2019 pt. „Handel elektroniczny – wiele problemów związanych z poborem podatku VAT i należności celnych czeka na rozwiązanie”.

²⁵ Sprawozdanie nr 7/2017 z grudnia 2017 r. pt. „Rigsrevisionens beretning om SKATs kontrol og vejledning på toldområdet” (Sprawozdanie Urzędu Kontroli Państwowej na temat kontroli przeprowadzonych przez SKAT i wytycznych w zakresie ceł).

²⁶ Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2015/2447 z dnia 24 listopada 2015 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania niektórych przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 ustanawiającego unijny kodeks celny (Dz.U. L 343 z 29.12.2015, s. 558–893).

²⁷ Tamże, art. 36.

Kalendarium

Kontakt

EUROPEJSKI TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY
12, rue Alcide De Gasperi
1615 Luxembourg
LUKSEMBURG

Tel. +352 4398-1
Formularz kontaktowy: eca.europa.eu/pl/Pages/ContactForm.aspx
Strona internetowa: eca.europa.eu
Twitter: @EUAuditors

Więcej informacji o Unii Europejskiej można znaleźć w portalu Europa (http://europa.eu).

Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2021

PRAWA AUTORSKIE

© Unia Europejska, 2021.

Polityka Europejskiego Trybunału Obrachunkowego w zakresie ponownego wykorzystywania dokumentów jest realizowana na podstawie decyzji Trybunału nr 6/2019 w sprawie polityki otwartych danych oraz ponownego wykorzystywania dokumentów.

O ile nie wskazano inaczej (np. nie zamieszczono szczegółowych adnotacji o prawach autorskich), treści Europejskiego Trybunału Obrachunkowego będące własnością UE objęte są licencją Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Oznacza to, że ponowne wykorzystanie jest dozwolone, pod warunkiem że dokumenty zostaną odpowiednio oznaczone i zostaną wskazane dokonane w nich zmiany. W przypadku ponownego wykorzystania niedozwolone jest zmienianie oryginalnego znaczenia albo przesłania dokumentów. Trybunał nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek konsekwencje ponownego ich wykorzystania.

Jeżeli konkretna treść wskazuje na możliwą do zidentyfikowania osobę fizyczną – tak jak w przypadku zdjęć, na których widoczni są pracownicy Trybunału – lub zawiera prace stron trzecich, wymagane jest zweryfikowanie dodatkowych praw autorskich. W takim przypadku uzyskanie zezwolenia na ponowne wykorzystanie określonej treści unieważnia wspomniane wcześniej zezwolenie ogólne. Powinny być w nim wyraźnie opisane wszelkie ograniczenia dotyczące wykorzystania treści.

W celu wykorzystania lub powielenia treści niebędącej własnością UE może być konieczne wystąpienie o zgodę bezpośrednio do właścicieli praw autorskich.

Oprogramowanie lub dokumenty objęte prawem własności przemysłowej, takie jak patenty, znaki towarowe, wzory użytkowe, znaki graficzne i nazwy, nie są objęte polityką Europejskiego Trybunału Obrachunkowego w zakresie ponownego wykorzystania i nie jest udostępniana licencja na nie.

Na stronach internetowych instytucji Unii Europejskiej dostępnych w domenie europa.eu zamieszczane są odsyłacze do stron zewnętrznych. Trybunał nie kontroluje ich zawartości i w związku z tym zachęca użytkowników, aby we własnym zakresie zapoznali się z polityką ochrony prywatności i polityką w zakresie praw autorskich obowiązującymi na tych stronach.

Znak graficzny Europejskiego Trybunału Obrachunkowego

Znak graficzny Europejskiego Trybunału Obrachunkowego nie może być wykorzystywany bez uprzedniej zgody Trybunału.

JAK SKONTAKTOWAĆ SIĘ Z UE

Osobiście
W całej Unii Europejskiej istnieje kilkaset centrów informacyjnych Europe Direct. Adres najbliższego centrum można znaleźć na stronie: https://europa.eu/european-union/contact_pl.

Telefonicznie lub drogą mailową
Europe Direct to serwis informacyjny, który udziela odpowiedzi na pytania na temat Unii Europejskiej. Można się z nim skontaktować:

• dzwoniąc pod bezpłatny numer telefonu: 00 800 6 7 8 9 10 11 (niektórzy operatorzy mogą naliczać opłaty za te połączenia),
• dzwoniąc pod standardowy numer telefonu: +32 22999696,
• drogą mailową: https://europa.eu/european-union/contact_pl.

WYSZUKIWANIE INFORMACJI O UE

Online
Informacje o Unii Europejskiej są dostępne we wszystkich językach urzędowych UE w portalu Europa: https://europa.eu/european-union/index_pl.

Publikacje UE
Bezpłatne i odpłatne publikacje UE można pobrać lub zamówić na stronie: https://op.europa.eu/pl/publications. Większą liczbę egzemplarzy bezpłatnych publikacji można otrzymać, kontaktując się z serwisem Europe Direct lub z lokalnym centrum informacyjnym (zob. https://europa.eu/european-union/contact_pl).

Prawo UE i powiązane dokumenty
Informacje prawne dotyczące UE, w tym wszystkie unijne akty prawne od 1952 r., są dostępne we wszystkich językach urzędowych UE w portalu EUR-Lex: http://eur-lex.europa.eu.

Portal Otwartych Danych UE
Unijny portal otwartych danych (http://data.europa.eu/euodp/pl) umożliwia dostęp do zbiorów danych pochodzących z instytucji i innych organów UE. Dane można pobierać i wykorzystywać bezpłatnie, zarówno do celów komercyjnych, jak i niekomercyjnych.