Συνεργασία

Το θεσμικό πλαίσιο της ΕΕ είναι μοναδικό και το σύστημα λήψης αποφάσεων εξελίσσεται συνεχώς. Καταρχήν, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει νέους νόμους, οι οποίοι εγκρίνονται από τους συννομοθέτες —δηλαδή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στη συνέχεια, τα κράτη μέλη εφαρμόζουν τους νόμους, ενώ η Επιτροπή φροντίζει για την ορθή εφαρμογή τους. Το έργο των συγκεκριμένων θεσμικών οργάνων συμπληρώνεται από άλλα θεσμικά και λοιπά όργανα και οργανισμούς - ανοίγει σε νέα καρτέλα..

Το 2023 τα θεσμικά όργανα της ΕΕ σημείωσαν πρόοδο όσον αφορά διάφορες βασικές νομοθετικές πρωτοβουλίες και ενέτειναν τις προσπάθειες με σκοπό να καταστεί η ΕΕ πιο διαφανής, πιο υπεύθυνη και πιο αποτελεσματική. Έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Προς μια ανθεκτική, ανταγωνιστική και βιώσιμη Ευρώπη - ανοίγει σε νέα καρτέλα.», οι ηγέτες της ΕΕ συναντήθηκαν τον Οκτώβριο στη Γρανάδα της Ισπανίας με στόχο να θέσουν τις βάσεις του διαλόγου για τον καθορισμό των γενικών πολιτικών κατευθύνσεων και προτεραιοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα επόμενα χρόνια.

Η Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης εναλλάσσεται μεταξύ των κρατών μελών κάθε έξι μήνες. Το πρώτο εξάμηνο του 2023 την Προεδρία άσκησε η Σουηδία και το δεύτερο εξάμηνο η Ισπανία.

Πρόοδος στις νομοθετικές πρωτοβουλίες

Επιπρόσθετα, η πολιτική συμφωνία για τη στοχευμένη αναθεώρηση του δημοσιονομικού κανονισμού αποτελεί σημαντικό βήμα για την προστασία του προϋπολογισμού της ΕΕ (βλ. κεφάλαιο 2), την ενίσχυση της διαφάνειας, τη βελτίωση της διαχείρισης κρίσεων και τη μείωση του διοικητικού φόρτου για τα κράτη μέλη.

Διασφάλιση της εφαρμογής των κανόνων της ΕΕ

Το δίκαιο της ΕΕ πρέπει να υιοθετείται και να εφαρμόζεται πλήρως και ορθά παντού, προκειμένου οι πολίτες και οι επιχειρήσεις να μπορούν να απολαμβάνουν όλα τα σχετικά οφέλη. Για να επιτευχθεί αυτός ο σκοπός, το 2023 η Επιτροπή κίνησε περισσότερες από 500 νέες διαδικασίες επί παραβάσει είτε επειδή ορισμένα κράτη μέλη δεν είχαν μεταφέρει έγκαιρα τις οδηγίες της ΕΕ στο εθνικό τους δίκαιο, είτε επειδή δεν εφάρμοζαν ορθά τους κανόνες της ΕΕ, είτε επειδή οι εθνικοί κανόνες τους δεν συμμορφώνονταν πλήρως με το δίκαιο της ΕΕ.

Από την άλλη πλευρά, κατά τη διάρκεια του έτους περατώθηκαν 1 000 διαδικασίες επί παραβάσει καθώς τα κράτη μέλη συμμορφώθηκαν με τους κανόνες της ΕΕ. Αυτό θα αποφέρει απτά οφέλη, όπως ενισχυμένα δικαιώματα στην ψηφιακή ενιαία αγορά, βελτιωμένη ενεργειακή απόδοση, μεγαλύτερη προστασία του περιβάλλοντος, καλύτερες χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και ασφαλέστερες μεταφορές.

Επίσης, η Επιτροπή συνέχισε τις εργασίες της με στόχο την εξαρχής πρόληψη των παραβιάσεων. Σχετικό παράδειγμα αποτελεί η παροχή έγκαιρης στήριξης στα κράτη μέλη —μέσω πρακτικής καθοδήγησης, συνεδριάσεων, κατάρτισης και τεχνικής βοήθειας—, ώστε να εφαρμόσουν αποτελεσματικά το δίκαιο της ΕΕ.

Ενεργός διοργανική συνεργασία

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών υποστήριξαν το έργο του Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής με σημαντικές παρατηρήσεις και συμμετείχαν ενεργά στη στήριξη της Ουκρανίας. Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή συνέχισε την επιλογή μελών από χώρες της διεύρυνσης στο πλαίσιο της σχετικής πρωτοβουλίας της, με σκοπό τη συμμετοχή εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών από τις υποψήφιες προς ένταξη στην ΕΕ χώρες στο καθημερινό συμβουλευτικό έργο της ΕΟΚΕ.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών, μέσω της Ευρωπαϊκής Συμμαχίας Δήμων και Περιφερειών για την Ανασυγκρότηση της Ουκρανίας - ανοίγει σε νέα καρτέλα., τόνισε τη σημασία που έχει η αποκέντρωση και η ενίσχυση της τοπικής αυτοδιοίκησης στη διαδικασία ανάκαμψης και ανασυγκρότησης της χώρας.

Τα εθνικά κοινοβούλια των περισσότερων κρατών μελών συνέχισαν τη στενή συνεργασία τους με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, εξετάζοντας τις προτεινόμενες νέες νομοθετικές πράξεις σχετικά με την τήρηση της αρχής της επικουρικότητας. Η αρχή της επικουρικότητας καθορίζει τις συνθήκες υπό τις οποίες είναι θεμιτή η ανάληψη δράσης από την ΕΕ και όχι από τα κράτη μέλη. Ως προς την εφαρμογή της αρχής αυτής, τα εθνικά κοινοβούλια δεν εξέφρασαν ανησυχίες παρά μόνο σε ελάχιστες περιπτώσεις. Συμμετείχαν σε γραπτό και προφορικό πολιτικό διάλογο με την Επιτροπή για ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, καθώς και σε διακοινοβουλευτικές συνεδριάσεις που διοργάνωσε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Οι σχέσεις του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή - ανοίγει σε νέα καρτέλα. με τα άλλα θεσμικά όργανα εξακολούθησαν να είναι καλές και πολύ εποικοδομητικές. Ως το θεσμικό όργανο που έχει την πιο άμεση επαφή με τους πολίτες, η Επιτροπή παραμένει η κύρια αποδέκτρια των ερευνών του Διαμεσολαβητή. Το 2023 η Επιτροπή υλοποίησε περίπου τα τρία τέταρτα των προτάσεων του Διαμεσολαβητή, με τις περιπτώσεις κακοδιοίκησης να είναι πολύ σπάνιες.

Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο —ως θεματοφύλακας των οικονομικών της ΕΕ— διενήργησε σειρά δημοσιονομικών ελέγχων και ελέγχων επιδόσεων, σε τομείς όπως το ταμείο ανάκαμψης από την πανδημία NextGenerationEU, η οικονομική ανταγωνιστικότητα της ΕΕ, η ανθεκτικότητα στις απειλές κατά της ασφάλειας, ο σεβασμός των ευρωπαϊκών αξιών, η κλιματική αλλαγή και η καταπολέμηση της απάτης. Ως κύρια ελεγχόμενη του Ελεγκτικού Συνεδρίου, η Επιτροπή αποδέχθηκε τη συντριπτική πλειονότητα των συστάσεων που της απευθύνθηκαν, προκειμένου να διασφαλίσει ότι τα κονδύλια της ΕΕ θα συγκεντρώνονται και θα δαπανώνται σύμφωνα με τους σχετικούς κανόνες, καθώς και ότι θα επιτυγχάνουν τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα.

Χρηστή διοίκηση

Ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών

Η διαφάνεια, η ακεραιότητα και η λογοδοσία αποτελούν τα βασικά χαρακτηριστικά μιας δημοκρατίας που βασίζεται στο κράτος δικαίου. Προωθούν τη χρηστή διακυβέρνηση και οικοδομούν εμπιστοσύνη στη διαδικασία χάραξης πολιτικής. Επίσης, αποτελούν εξαιρετικά σημαντικά πολιτικά εργαλεία για την πρόληψη της διαφθοράς. Μετά από καταγγελίες για διαφθορά και την επακόλουθη σύλληψη μέλους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο τέλος του προηγούμενου έτους, το 2023 το Κοινοβούλιο υλοποίησε σειρά μεταρρυθμίσεων - ανοίγει σε νέα καρτέλα. με στόχο την ενίσχυση της ακεραιότητας, της ανεξαρτησίας και της λογοδοσίας του, ως μέσο πρόληψης περαιτέρω παρεμβάσεων στο έργο του.

Με στόχο να ενισχύσει την εμπιστοσύνη των πολιτών στα θεσμικά όργανα της ΕΕ, η Επιτροπή υπέβαλε τον Ιούνιο πρόταση - ανοίγει σε νέα καρτέλα. για τη σύσταση διοργανικού φορέα δεοντολογίας. Στόχος της συγκεκριμένης πρότασης είναι η δημιουργία κοινών προτύπων για τη δεοντολογική συμπεριφορά των μελών, καθώς και η θέσπιση ενός επίσημου μηχανισμού συνεργασίας και ανταλλαγής απόψεων σχετικά με τις δεοντολογικές απαιτήσεις. Η Επιτροπή κάλεσε όλα τα θεσμικά και λοιπά όργανα της ΕΕ (το Κοινοβούλιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Συμβούλιο, το Δικαστήριο, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Ελεγκτικό Συνέδριο, καθώς και την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών) να αρχίσουν διαπραγματεύσεις και διοργάνωσε τις πρώτες πολιτικές και τεχνικές συνεδριάσεις για μια ενδεχόμενη συμφωνία.

Τον Ιούνιο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα επισημοποίησε τις ρυθμίσεις λογοδοσίας - ανοίγει σε νέα καρτέλα. της με το Κοινοβούλιο. Ο διάλογος μεταξύ της Κεντρικής Τράπεζας και του Κοινοβουλίου είναι καίριας σημασίας στην προκειμένη περίπτωση. Επιτρέπει στην Τράπεζα να εξηγεί λεπτομερώς τις δράσεις και τις πολιτικές της στους εκλεγμένους αντιπροσώπους των πολιτών της ΕΕ, λαμβάνοντας υπόψη τις ανησυχίες τους. Έτσι, οι πολίτες και οι εκπρόσωποί τους μπορούν να ενημερώνονται για τις επιδόσεις της Τράπεζας υπό το πρίσμα του πρωταρχικού στόχου της για διατήρηση της σταθερότητας των τιμών.

Βελτίωση της νομοθεσίας

Το θεματολόγιο της Επιτροπής για τη βελτίωση της νομοθεσίας - ανοίγει σε νέα καρτέλα. διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στο έργο της για τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας και της ανθεκτικότητας της ΕΕ μέσω εξυπνότερης, αποδοτικότερης και αποτελεσματικότερης νομοθεσίας. Στηρίζεται σε ένα τεκμηριωμένο πλαίσιο, αναγνωρισμένο - ανοίγει σε νέα καρτέλα. από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης.

Το 2023 η Επιτροπή δεσμεύτηκε - ανοίγει σε νέα καρτέλα. να μειώσει κατά 25 % με την πάροδο του χρόνου τον φόρτο που συνδέεται με τις απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων. Πρότεινε 41 πρωτοβουλίες στο πρόγραμμα εργασίας - ανοίγει σε νέα καρτέλα. της, καθιστώντας προτεραιότητα τον εξορθολογισμό των απαιτήσεων υποβολής εκθέσεων που συνεπάγονται δυσανάλογες επιβαρύνσεις για τις επιχειρήσεις ή τις διοικήσεις. Στόχος είναι η μείωση του διοικητικού φόρτου χωρίς να υπονομεύονται οι στόχοι πολιτικής ή να υποβαθμίζονται τα κοινωνικά, οικονομικά, περιβαλλοντικά ή άλλα πρότυπα, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας των καταναλωτών. Στο πλαίσιο ειδικής πρόσκλησης υποβολής στοιχείων λήφθηκαν 200 συνεισφορές από επιχειρήσεις, δημόσιες αρχές, την κοινωνία των πολιτών και τους πολίτες, οι οποίες και θα τροφοδοτήσουν τη σχετική διαδικασία.

Εξορθολογισμός και απλούστευση των απαιτήσεων υποβολής εκθέσεων

Η υλοποίηση του στόχου του εξορθολογισμού και της απλούστευσης των απαιτήσεων υποβολής εκθέσεων περιλαμβάνει διάφορα στάδια. Στο πρώτο στάδιο είναι ανάγκη να εξαλειφθούν παρωχημένα στοιχεία αναφοράς, όπως εκείνα με περιορισμένη χρηστικότητα. Η προσπάθεια αυτή στηρίζει τον εκσυγχρονισμό της διαδικασίας υποβολής εκθέσεων με την εφαρμογή της ψηφιοποίησης και των νέων τεχνολογιών για την αποτελεσματικότερη συλλογή δεδομένων. Επιπλέον, η στρατηγική απαιτεί μείωση της συχνότητας υποβολής εκθέσεων, συγχώνευση παρόμοιων καθηκόντων, μείωση του αριθμού των επηρεαζόμενων επιχειρήσεων και παροχή αρκετού χρόνου στα ενδιαφερόμενα μέρη για να προσαρμοστούν στις νέες απαιτήσεις. Μια σειρά από προτάσεις εξηγούν αυτή τη στρατηγική εν δράσει. Με τον ενωσιακό τελωνειακό κώδικα δημιουργείται ενιαία διεπαφή της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την υποβολή εκθέσεων, η οποία αναμένεται να διευκολύνει την περαιτέρω χρήση των δεδομένων και να οδηγήσει σε εξοικονόμηση περίπου 2 δισεκατομμυρίων ευρώ. Η αναθεωρημένη οδηγία για τις συνδυασμένες μεταφορές αποσκοπεί στην απλούστευση των διαδικασιών, με τη χρήση για παράδειγμα ψηφιακών πλατφορμών δεδομένων για τις μεταφορές για την επαλήθευση της επιλεξιμότητας, με αναμενόμενη εξοικονόμηση 430 εκατομμυρίων ευρώ. Η προσαρμογή των κατώτατων ορίων της λογιστικής οδηγίας αποσκοπεί στη μείωση του φόρτου υποβολής εκθέσεων σε όλους τους τομείς, ωφελώντας πάνω από 1 εκατομμύριο επιχειρήσεις. Τέλος, στόχος της εναλλακτικής επίλυσης διαφορών είναι η μείωση ορισμένων υποχρεώσεων γνωστοποίησης και η μετάβαση προς μια διαδικτυακή πλατφόρμα, με προβλεπόμενη εξοικονόμηση περίπου 630 εκατομμυρίων ευρώ.

Επίσης, η Επιτροπή συνέχισε την εφαρμογή της προσέγγισης «για κάθε θέσπιση, μία κατάργηση», η οποία εγγυάται ότι οποιαδήποτε νεοεισαχθείσα επιβάρυνση αντισταθμίζεται με την κατάργηση ισοδύναμης επιβάρυνσης στον ίδιο τομέα πολιτικής. Η προσέγγιση συμπληρώνει το πρόγραμμα της Επιτροπής για τη βελτίωση της καταλληλότητας και της αποδοτικότητας του κανονιστικού πλαισίου - ανοίγει σε νέα καρτέλα.. Μέσω του προγράμματος, η Επιτροπή επιδιώκει να εντοπίζει και να εξαλείφει συστηματικά τη γραφειοκρατία και το περιττό κόστος κάθε φορά που αναθεωρείται και αξιολογείται η νομοθεσία της ΕΕ.

Ενίσχυση της διοικητικής συνεργασίας

Οι αποτελεσματικές εθνικές δημόσιες διοικήσεις έχουν καθοριστική σημασία για την υλοποίηση των εθνικών πολιτικών και των πολιτικών της ΕΕ, την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων προς όφελος τόσο των πολιτών όσο και των επιχειρήσεων, καθώς και για τη διοχέτευση επενδύσεων με στόχο την επίτευξη της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης και την τόνωση της ανταγωνιστικότητας. Προκειμένου να ενισχυθεί ο ευρωπαϊκός τομέας της διοίκησης, η πρωτοβουλία ComPAct - ανοίγει σε νέα καρτέλα. προσφέρει ένα νέο σύνολο αρχών που θα βοηθήσουν τα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν τις ελλείψεις δεξιοτήτων και να διασφαλίσουν ότι το 100 % των βασικών δημόσιων υπηρεσιών θα είναι διαδικτυακά προσβάσιμες έως το 2030. Έτσι, οι οικονομίες και οι κοινωνίες της ΕΕ θα μπορέσουν να επιτύχουν τους φιλόδοξους κλιματικούς και ενεργειακούς στόχους για το 2030. Επίσης, οι δημόσιες διοικήσεις της ΕΕ θα μπορέσουν να καταστούν λιγότερο γραφειοκρατικές, ταχύτερες όσον αφορά την παροχή υπηρεσιών, πιο διαφανείς και πιο προσβάσιμες στους πολίτες. Στο πλαίσιο αυτό, η συμφωνία - ανοίγει σε νέα καρτέλα. σχετικά με την πράξη για τη διαλειτουργική Ευρώπη, η οποία επιτεύχθηκε τον Νοέμβριο, αποτέλεσε ορόσημο στην πορεία προς την υλοποίηση των ψηφιακών στόχων της ΕΕ για το 2030 - ανοίγει σε νέα καρτέλα. (βλ. κεφάλαιο 5). Μόλις εκδοθεί, η πράξη θα αναβαθμίσει τη διαδικασία ανταλλαγής πληροφοριών στον δημόσιο τομέα της ΕΕ και θα επιταχύνει τον ψηφιακό μετασχηματισμό του.

Στρατηγική ανάλυση προοπτικών

Με στόχο τη θωράκιση των πολιτικών της στο ολοένα και πιο σύνθετο παγκόσμιο πλαίσιο, η ΕΕ ενσωματώνει σταδιακά την ανάλυση προοπτικών στη χάραξη της πολιτικής της. Διερευνώνται πιθανά σενάρια, τάσεις, κίνδυνοι και αναδυόμενα ζητήματα, διαδικασία η οποία —σε εναρμόνιση με την εργαλειοθήκη για τη βελτίωση της νομοθεσίας— παρέχει χρήσιμες πληροφορίες για τον στρατηγικό σχεδιασμό και τη χάραξη πολιτικής. Τέλος, η στρατηγική ανάλυση προοπτικών θα βοηθήσει την ΕΕ να προβλέψει και να ανταποκριθεί καλύτερα στις μελλοντικές ανάγκες και σε απρόβλεπτες δυσμενείς εξελίξεις, καθώς και σε πολύπλοκες κρίσεις, όπως αυτές που παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια.

Η έκθεση στρατηγικής ανάλυσης προοπτικών του 2023 - ανοίγει σε νέα καρτέλα. ανέλυσε τις κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις στην πορεία προς την επίτευξη βιωσιμότητας και τη διατήρηση της ευημερίας των πολιτών. Επιπλέον, ανέδειξε τον τρόπο με τον οποίο η επιτυχημένη αντιμετώπιση των συγκεκριμένων προκλήσεων μπορεί να βοηθήσει στην ενίσχυση του ηγετικού ρόλου της ΕΕ σε παγκόσμιο επίπεδο. Η έκθεση προτείνει 120 συγκεκριμένους τομείς δράσης και παρουσιάζει τα πρώτα αποτελέσματα του πιλοτικού προγράμματος σχετικά με την προσέγγιση «πέραν του ΑΕγχΠ - ανοίγει σε νέα καρτέλα.», στόχος της οποίας είναι η ανάπτυξη δεικτών προόδου που θα περιλαμβάνουν περισσότερες περιβαλλοντικές και κοινωνικές πτυχές.

Επίσης, κατά τη διάρκεια του έτους η Επιτροπή ανέπτυξε περαιτέρω τη συνεργασία της με τα κράτη μέλη μέσω του πανευρωπαϊκού δικτύου ανάλυσης προοπτικών - ανοίγει σε νέα καρτέλα., το οποίο δημιουργήθηκε το 2021. Το δίκτυο συνέβαλε στην αύξηση του ενδιαφέροντος και των επενδύσεων στη στρατηγική ανάλυση προοπτικών σε εθνικό επίπεδο, διευκολύνοντας τη διεξαγωγή ευρύτερων διεργασιών σε επίπεδο ΕΕ. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι εργασίες για την έκθεση «Resilient EU2030» - ανοίγει σε νέα καρτέλα. («Ανθεκτική ΕΕ για το 2030») κατά τη διάρκεια της ισπανικής Προεδρίας του Συμβουλίου και η δήλωση - ανοίγει σε νέα καρτέλα. του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Γρανάδας.

Στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Στρατηγικής και Πολιτικής Ανάλυσης συμμετέχουν εννέα θεσμικά όργανα και οργανισμοί της ΕΕ με στόχο την πρόβλεψη μελλοντικών κινδύνων, αλλά τη διερεύνηση ευκαιριών. Το 2023 η συνεργασία επικεντρώθηκε στην προετοιμασία της νέας έκθεσης για τις παγκόσμιες τάσεις - ανοίγει σε νέα καρτέλα., η οποία αναμένεται στο πρώτο ήμισυ του 2024.

Ισχυρότερη δημοκρατία μέσω αυτενέργειας των πολιτών και δίκαιης μεταχείρισης

Αυξημένη συμμετοχή στην αγορά εργασίας και εστίαση στις μελλοντικές δεξιότητες

Στροφή της πολιτικής και των οικονομικών δεικτών προς τη βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ευημερία

Αξιοποίηση της ενιαίας αγοράς για την προώθηση μιας οικονομίας μηδενικών καθαρών εκπομπών

Ισχυρότερος δεσμός μεταξύ των εσωτερικών και των εξωτερικών πολιτικών της ΕΕ

Στροφή της παραγωγής και της κατανάλωσης προς τη βιωσιμότητα

Ενίσχυση της δημοκρατίας

Διασφάλιση του κράτους δικαίου

Καθώς ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας συνεχίζεται, η προδραστική προάσπιση και διαφύλαξη της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου στην ΕΕ —και πέρα από αυτή— είναι ζωτικής σημασίας. Η έκθεση για το κράτος δικαίου - ανοίγει σε νέα καρτέλα. του 2023 συνέβαλε σημαντικά στην υλοποίηση αυτού του στόχου, καταδεικνύοντας ότι είχε επιτευχθεί πλήρης ή μερική συμμόρφωση με το 65 % των συστάσεων για το κράτος δικαίου που εκδόθηκαν προς τα κράτη μέλη το 2022. Αυτό αντικατοπτρίζει τις σημαντικές προσπάθειες που καταβάλλονται στα κράτη μέλη με στόχο την πραγματοποίηση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων, οι οποίες θα ενισχύσουν το κράτος δικαίου σε τέσσερις βασικούς τομείς: το δικαστικό σύστημα, το πλαίσιο για την καταπολέμηση της διαφθοράς, την πολυφωνία και την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης. Δεδομένων των θετικών αποτελεσμάτων στα κράτη μέλη, το 2023 η Επιτροπή ανακοίνωσε - ανοίγει σε νέα καρτέλα. ότι θα διευρύνει την έκθεση για το κράτος δικαίου με στόχο να στηρίξει στις μεταρρυθμιστικές τους προσπάθειες τις υπό ένταξη χώρες με τη μεγαλύτερη πρόοδο.

Εξωτερικές παρεμβάσεις στα δημοκρατικά συστήματα

Το 81 %

των ατόμων στην ΕΕ συμφωνεί ότι οι εξωτερικές παρεμβάσεις αποτελούν σοβαρό πρόβλημα που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί.

Το 81 %

των ατόμων στην ΕΕ συμφωνεί ότι οι οντότητες που εκπροσωπούν ξένες κυβερνήσεις σε ενωσιακό έδαφος θα πρέπει να καταχωρίζονται για την πρόληψη συγκαλυμμένων παρεμβάσεων.

Ο ρόλος της κοινωνίας των πολιτών στην προώθηση και την προστασία της δημοκρατίας

Το 87 %

των ατόμων στην ΕΕ θεωρεί σημαντικό τον ρόλο της κοινωνίας των πολιτών για την προστασία της δημοκρατίας και την προώθηση του δημοκρατικού διαλόγου.

Πηγή: Έκτακτο Ευροβαρόμετρο 528 - ανοίγει σε νέα καρτέλα., Δεκέμβριος 2023.

Δημοκρατία και εκλογές

Το 78 %

των ατόμων στην ΕΕ φοβάται ότι οι αποφάσεις των ψηφοφόρων θα μπορούσαν να βασίζονται σε παραπληροφόρηση.

Το 72 %

των ατόμων στην ΕΕ ανησυχεί για το ενδεχόμενο χειραγώγησης των εκλογών στην ΕΕ μέσω κυβερνοεπιθέσεων.

Το 70 %

των ατόμων στην ΕΕ θεωρεί ότι οι εκλογές θα μπορούσαν να επηρεάζονται κρυφά από ξένες χώρες.

Το 65 %

των ατόμων στην ΕΕ φοβάται ότι μπορεί να πιεστεί να ψηφίσει με συγκεκριμένο τρόπο.

Το 63 %

των ατόμων στην ΕΕ φοβάται ενδεχόμενη χειραγώγηση των εκλογικών αποτελεσμάτων.

Το 53 %

των ατόμων στην ΕΕ φοβάται ότι μπορεί να ψηφίσουν κάποιοι που δεν έχουν δικαίωμα ψήφου.

Προάσπιση της δημοκρατίας

Σε μια υγιή και ακμάζουσα δημοκρατία, οι πολίτες μπορούν να εκφράζουν ελεύθερα τις απόψεις τους, να επιλέγουν τους πολιτικούς ηγέτες τους και να έχουν λόγο για το μέλλον τους. Η δημοκρατία στην ΕΕ είναι ισχυρή, αλλά αντιμετωπίζει προκλήσεις όπως η άνοδος του εξτρεμισμού, οι παρεμβάσεις στις εκλογές, η διάδοση πληροφοριών με σκοπό τη χειραγώγηση και οι απειλές κατά δημοσιογράφων.

Η δέσμη μέτρων για την προάσπιση της δημοκρατίας - ανοίγει σε νέα καρτέλα., η οποία εγκρίθηκε τον Δεκέμβριο, έχει στόχο την αντιμετώπιση προκλήσεων όπως οι εξωτερικές παρεμβάσεις, καθώς και την ανάπτυξη ανθεκτικότητας εκ των έσω, ενθαρρύνοντας τη συμμετοχή των πολιτών στα κοινά και στις δημοκρατικές διαδικασίες. Η πρόταση - ανοίγει σε νέα καρτέλα. για την ενίσχυση της διαφάνειας και της δημοκρατικής λογοδοσίας μέσω της ανάδειξης των συγκαλυμμένων ξένων επιρροών αποτελεί το βασικό στοιχείο της συγκεκριμένης δέσμης. Επίσης, τα μέτρα θα βελτιώσουν τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς μέσω της θέσπισης κοινών προτύπων όσον αφορά τις δραστηριότητες εκπροσώπησης συμφερόντων τρίτων χωρών. Επιπλέον, η δέσμη περιλαμβάνει τη σύσταση για την ενίσχυση των εκλογικών διαδικασιών - ανοίγει σε νέα καρτέλα. στην ΕΕ και τη σύσταση για την προώθηση της συμπεριληπτικής συμμετοχής - ανοίγει σε νέα καρτέλα. των πολιτών και της κοινωνίας των πολιτών στη χάραξη πολιτικής.

Επιπρόσθετα, επιτεύχθηκε πολιτική συμφωνία σχετικά με τους νέους κανόνες - ανοίγει σε νέα καρτέλα. για τη διαφάνεια της πολιτικής διαφήμισης. Με βάση τους συγκεκριμένους κανόνες, οι πολιτικές διαφημίσεις θα πρέπει να φέρουν σαφή σχετική ένδειξη και να περιλαμβάνουν πληροφορίες όπως ποιος πλήρωσε γι’ αυτές και τι ποσό, τις εκλογές, το δημοψήφισμα ή την κανονιστική διαδικασία με τα οποία συνδέονται, καθώς και εάν είναι στοχευμένες.

Η προώθηση ελεύθερων και δίκαιων εκλογών και η διασφάλιση του κράτους δικαίου και της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης αποτελούν δομικά στοιχεία για τη δημιουργία ενός χώρου όπου κάθε πολίτης αισθάνεται ελεύθερος και ενδυναμωμένος.

Ευρωπαϊκές εκλογές

Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Συνεργασίας για τις Εκλογές - ανοίγει σε νέα καρτέλα. προωθεί συγκεκριμένες και πρακτικές ανταλλαγές σε σειρά θεμάτων σχετικών με τη διασφάλιση ελεύθερων και δίκαιων εκλογών, συμπεριλαμβανομένης της κυβερνοασφάλειας. Το δίκτυο θα συνεχίσει να στηρίζει τη συνεργασία μεταξύ των αρχών των κρατών μελών στον δρόμο προς τις ευρωπαϊκές εκλογές του 2024.

ΒΙΝΤΕΟ Βιντεοσκοπημένο μήνυμα της κ. Ρομπέρτα Μέτσολα, προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, σχετικά με τις ευρωπαϊκές εκλογές που θα διεξαχθούν από τις 6 έως τις 9 Ιουνίου 2024

Ελευθερία των μέσων ενημέρωσης

Το 2023 επιτεύχθηκε πολιτική συμφωνία σχετικά με την ευρωπαϊκή πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης - ανοίγει σε νέα καρτέλα.. Πρόκειται για ένα νέο σύνολο κανόνων που εγγυώνται την αποτελεσματικότερη προστασία των μέσων ενημέρωσης και των δημοσιογράφων από πολιτικές παρεμβάσεις, και διευκολύνουν τη λειτουργία των μέσων ενημέρωσης σε διασυνοριακό επίπεδο. Η πράξη προτείνει ένα νέο ανεξάρτητο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Υπηρεσιών Μέσων Ενημέρωσης, αποτελούμενο από εθνικές ρυθμιστικές αρχές ή φορείς για τα μέσα ενημέρωσης, με σκοπό τη συνεργασία σε επίπεδο ΕΕ —για παράδειγμα, κατά της ξένης προπαγάνδας— και την εφαρμογή των νέων κανόνων.

Επίσης, επιτεύχθηκε συμφωνία σχετικά με τους νέους κανόνες - ανοίγει σε νέα καρτέλα. για την προστασία των δημοσιογράφων, των υπερασπιστών των δικαιωμάτων, των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και άλλων που αποτελούν στόχο στρατηγικών αγωγών με σκοπό την αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού. Οι νέοι κανόνες θα περιλαμβάνουν την απόρριψη αβάσιμων αξιώσεων σε πρώιμο στάδιο, μέσα έννομης προστασίας κατά καταχρηστικών δικαστικών διαδικασιών και προστασία από αποφάσεις άλλων χωρών που δεν θα αναγνωριστούν ή δεν θα εκτελεστούν στην ΕΕ.

Το 2023 το έργο Free Media Hub EAST - ανοίγει σε νέα καρτέλα. —υπό την καθοδήγηση του Κέντρου της Κοινωνίας των Πολιτών της Πράγας και με την υποστήριξη της Επιτροπής— χορήγησε πάνω από 2,2 εκατ. ευρώ σε υφιστάμενα και εδραιωμένα ανεξάρτητα λευκορωσικά και ρωσικά μέσα ενημέρωσης που δραστηριοποιούνται στην ΕΕ (κυρίως στην Τσεχία, τη Γερμανία, τη Λετονία, τη Λιθουανία και την Πολωνία).

Η ΕΕ τιμά τους αγώνες για την ελευθερία, καθώς και όσους έδωσαν τη ζωή τους γι’ αυτήν. Το Βραβείο Ζαχάρωφ του Κοινοβουλίου για την ελευθερία της σκέψης του 2023 - ανοίγει σε νέα καρτέλα. απονεμήθηκε στην Τζίνα Μάχσα Αμινί και το κίνημα «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία» στο Ιράν.

Ενδυνάμωση των πολιτών

Η ΕΕ έχει δεσμευτεί να αφουγκράζεται προσεκτικότερα τους πολίτες και τα ενδιαφερόμενα μέρη. Το άνοιγμα των διαδικασιών χάραξης πολιτικής στο κοινό είναι ένας ακόμη τρόπος να καταστεί η ΕΕ πιο διαφανής, υπεύθυνη και αποτελεσματική.

Τα τελευταία χρόνια η Επιτροπή ενίσχυσε περαιτέρω τις δραστηριότητες διαβούλευσής της μέσω της δικτυακής πύλης «Πείτε την άποψή σας - ανοίγει σε νέα καρτέλα.», η οποία είναι η κεντρική σελίδα για όλες τις απόψεις και παρατηρήσεις των πολιτών και των ενδιαφερόμενων μερών. Μέσω της πύλης μπορούν να διατυπώνονται παρατηρήσεις σχετικά με τις προσκλήσεις υποβολής στοιχείων, τις εγκριθείσες προτάσεις και τα σχέδια πράξεων. Με στόχο να προσεγγίσει το ευρύτερο κοινό, η Επιτροπή αύξησε το ποσοστό των διαβουλεύσεων που μεταφράζονται σε όλες τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ από 59 % (το 2019) σε 83 % (το 2023).

Ομάδες πολιτών

Μεταξύ Δεκεμβρίου 2022 και Απριλίου 2023 η Επιτροπή διοργάνωσε τις πρώτες ομάδες πολιτών - ανοίγει σε νέα καρτέλα. νέας γενιάς, ενσωματώνοντας τη νέα αυτή μορφή συμμετοχής των πολιτών στη διαδικασία χάραξης πολιτικής. Με βάση την πείρα που αποκτήθηκε κατά τη Διάσκεψη για το μέλλον της Ευρώπης, καθώς και τις εκκλήσεις που διατυπώθηκαν κατά τη διάρκειά της, οι ομάδες δίνουν τη δυνατότητα σε 150 τυχαία επιλεγμένους πολίτες να συζητήσουν και να διατυπώσουν συστάσεις πριν από τις προτάσεις της Επιτροπής.

Οι ομάδες συζήτησαν τις πρωτοβουλίες για τη σπατάλη τροφίμων, τους εικονικούς κόσμους και τη μαθησιακή κινητικότητα. Οι συστάσεις —οι οποίες συγκεντρώθηκαν στις εκθέσεις των πολιτών— συνέβαλαν στην κατάρτιση των τελικών προτάσεων της Επιτροπής και δημοσιεύτηκαν μαζί με αυτές. Οι πρωτοβουλίες της Επιτροπής για τη σπατάλη τροφίμων, τους εικονικούς κόσμους και τη μαθησιακή κινητικότητα δρομολογήθηκαν στις 5 Ιουλίου, στις 11 Ιουλίου και στις 15 Νοεμβρίου, αντίστοιχα. Οι νέες ομάδες πολιτών συμβάλλουν στην ευρύτερη διαδικασία διαβούλευσης, μέσω της οποίας η Επιτροπή συλλέγει στοιχεία από τους πολίτες και τα ενδιαφερόμενα μέρη.

Ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες πολιτών

Τον Απρίλιο η Επιτροπή καταχώρισε την 100ή Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών - ανοίγει σε νέα καρτέλα. από τη θέσπισή τους το 2012. Καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, η Επιτροπή καταχώρισε 37 νέες πρωτοβουλίες για ανάληψη δράσης από την ΕΕ σε διάφορους τομείς, όπως είναι η αξιοπρεπής μεταχείριση των μεταναστών, η καλή διαβίωση των ζώων, τα σιδηροδρομικά δίκτυα, η φορολογία, η διαφύλαξη του ουκρανικού πολιτισμού και η εκπαίδευση σχετικά με την ιθαγένεια της ΕΕ.

Επίσης, η Επιτροπή ανταποκρίθηκε θετικά σε τέσσερις επιτυχημένες πρωτοβουλίες το 2023, ζητώντας τη μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων, τον τερματισμό του εμπορίου κομμένων πτερυγίων καρχαρία, τον τερματισμό των δοκιμών σε ζώα, καθώς και την απαγόρευση της παραγωγής και εμπορίας γούνας. Μέχρι στιγμής, 10 πρωτοβουλίες έχουν λάβει περισσότερες από 1 εκατομμύριο δηλώσεις υποστήριξης από το 2012.

Η έκθεση του 2023 - ανοίγει σε νέα καρτέλα. σχετικά με τους νέους κανόνες της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών, οι οποίοι ισχύουν από το 2020, δείχνει ότι παρέχουν ένα πιο προσιτό, λιγότερο επαχθές και πιο εύχρηστο πλαίσιο για τους διοργανωτές και τους υποστηρικτές. Επιπλέον, προτείνει πρακτικές βελτιώσεις όσον αφορά τον τρόπο αύξησης της γενικής ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης των πολιτών σχετικά με το δικαίωμά τους να χρησιμοποιούν την πρωτοβουλία πολιτών, καθώς και σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να γίνει πιο ορατή η ανταπόκριση σε επιτυχημένες πρωτοβουλίες.

Ενίσχυση των δικαιωμάτων των πολιτών

Η ιθαγένεια της ΕΕ αποτελεί ένα από τα κύρια επιτεύγματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με την ευκαιρία της 30ής επετείου της ιθαγένειας της ΕΕ, η Επιτροπή πρότεινε μέτρα - ανοίγει σε νέα καρτέλα. για την ενίσχυση των δικαιωμάτων που απορρέουν από την ιθαγένεια, παρέχοντας ταυτόχρονα σημαντικές πληροφορίες για την καθοδήγηση των πολιτών όσον αφορά τα δικαιώματά τους. Στην έκθεση του 2023 για την ιθαγένεια της ΕΕ - ανοίγει σε νέα καρτέλα. υπογραμμίζεται η πρόοδος που έχει επιτευχθεί από τη δημοσίευση της τελευταίας σχετικής έκθεσης το 2020 όσον αφορά την προώθηση των δικαιωμάτων που απορρέουν από την ιθαγένεια, των κοινών αξιών και της συμμετοχής των πολιτών στις δημοκρατικές διαδικασίες στην ΕΕ.

Ενδυνάμωση των παιδιών και των νέων

Αποτελώντας σχεδόν το 20 % των πολιτών της ΕΕ, τα παιδιά έχουν το δικαίωμα να εκφράζουν τη γνώμη τους για θέματα που τα αφορούν. Το 2023 η πλατφόρμα της ΕΕ για τη συμμετοχή των παιδιών - ανοίγει σε νέα καρτέλα. δημιούργησε ακόμη περισσότερες ευκαιρίες συμμετοχής στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για άτομα κάτω των 18 ετών. Σχεδόν 50 οργανώσεις που εργάζονται απευθείας με παιδιά σε ολόκληρη την ΕΕ έχουν γίνει μέλη της πλατφόρμας από τη σύστασή της τον Οκτώβριο του 2022.

Τον Ιούνιο πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες η πρώτη γενική συνέλευση της πλατφόρμας της ΕΕ για τη συμμετοχή των παιδιών, στη δημιουργία της οποίας συνεργάστηκαν —και της οποίας προεδρεύουν— παιδιά και έφηβοι από την ΕΕ. Περίπου 60 παιδιά συναντήθηκαν με σκοπό να συζητήσουν τα θέματα που θα κατευθύνουν το έργο της πλατφόρμας για τρία χρόνια —δηλαδή, τη δημοκρατία, την κλιματική αλλαγή, την ψυχική υγεία, την ασφάλεια και τη φτώχεια.

Το Ευρωπαϊκό Έτος Νεολαίας - ανοίγει σε νέα καρτέλα. 2022 είχε θέσει τους νέους ψηλά στην πολιτική ατζέντα σε όλα τα επίπεδα και συνέβαλε στην ενσωμάτωση της οπτικής της νεολαίας σε διάφορους τομείς πολιτικής. Το Έτος Νεολαίας είχε ως αποτέλεσμα μια μεγάλης κλίμακας κινητοποίηση και συμμετοχή, αυξάνοντας την ευαισθητοποίηση εκατομμυρίων νέων —οι οποίοι συμμετείχαν σε 13 000 δραστηριότητες σε 67 χώρες— σχετικά με τις ευκαιρίες που προσφέρει η ΕΕ μέσω διάφορων προγραμμάτων και πρωτοβουλιών πολιτικής. Δρομολογήθηκαν ορισμένες νέες μορφές συμμετοχής των νέων —από την πλατφόρμα της φωνής της νεολαίας - ανοίγει σε νέα καρτέλα. και τις ομιλίες νεολαίας - ανοίγει σε νέα καρτέλα. έως τους διαλόγους πολιτικής - ανοίγει σε νέα καρτέλα. και τη δεξαμενή νέων Ευρωπαίων δημοσιογράφων - ανοίγει σε νέα καρτέλα.. Οι εκστρατείες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν από τον Φεβρουάριο του 2022 έως τον Μάιο του 2023, είχαν ως αποτέλεσμα 210 εκατομμύρια προβολές και 10 εκατομμύρια αλληλεπιδράσεις, φθάνοντας σε 91,4 εκατομμύρια άτομα.

Προκειμένου να γίνουν ενεργοί πολίτες, οι νέοι πρέπει να κατανοήσουν πώς λειτουργεί η δημοκρατία, καθώς και ποια είναι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις τους. Η εργαλειοθήκη - ανοίγει σε νέα καρτέλα. «Η δημοκρατία της ΕΕ σε δράση», η οποία δημοσιεύτηκε τον Μάιο, συστήνει την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών στους μαθητές και τους ενθαρρύνει να αναλάβουν ενεργό ρόλο στη συζήτηση για ευρωπαϊκά θέματα.