Κεφάλαιο 7 – Προστασία των πολιτών και των ελευθεριών
Εισαγωγή
Το 2023, καθώς η νόσος COVID-19 έπαψε επιτέλους να αποτελεί παγκόσμια κατάσταση έκτακτης ανάγκης, ολοκληρώθηκαν τα θεμέλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης Υγείας. Στο μέλλον όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα είναι καλύτερα προετοιμασμένα για την από κοινού αντιμετώπιση κρίσεων στον τομέα της δημόσιας υγείας και θα είναι σε θέση να προστατεύουν αποτελεσματικότερα τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική υγεία των πολιτών τους. Η ΕΕ ενίσχυσε τα μέτρα αντιμετώπισης της κοινής πρόκλησης της μετανάστευσης μέσω της νομοθεσίας —με την πολιτική συμφωνία μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με το σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο, σε συνδυασμό με επιχειρησιακά μέτρα— και των ολοκληρωμένων εταιρικών σχέσεων με τρίτες χώρες.
Το 2023 ήταν επίσης το έτος κατά το οποίο η Κροατία έγινε μέλος του χώρου Σένγκεν και άρχισε να απολαμβάνει πλήρως τα οφέλη από την ένταξή της στον μεγαλύτερο χώρο ελεύθερης κυκλοφορίας στον κόσμο. Επιπλέον, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έλαβε απόφαση-ορόσημο για την ένταξη της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας στον χώρο Σένγκεν, η οποία θα αρχίσει με την άρση των ελέγχων στα εναέρια και θαλάσσια σύνορα από τα τέλη Μαρτίου του 2024. Η ΕΕ έλαβε επίσης ολοκληρωμένα μέτρα για την προστασία των πολιτών της από απειλές τόσο εντός όσο και εκτός των συνόρων της.
Προστασία των πολιτών
Οι τρομοκρατικές επιθέσεις σε σχολείο στη Γαλλία και στους δρόμους των Βρυξελλών τον Οκτώβριο του 2023 υπενθύμισαν με οδυνηρό τρόπο ότι είναι επείγουσα ανάγκη να συνεχιστεί η προσαρμογή και η ενίσχυση της αρχιτεκτονικής ασφάλειας της ΕΕ. Κατά τη διάρκεια του έτους συμφωνήθηκαν ορισμένα μέτρα για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, της τρομοκρατίας, της εμπορίας ανθρώπων, της διακίνησης ναρκωτικών και της διαφθοράς.
Η Επιτροπή παρότρυνε επίσης τα κράτη μέλη να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσουν την πλήρη συμμόρφωση με τον κανονισμό σχετικά με την πρόληψη της διάδοσης τρομοκρατικού περιεχομένου στο διαδίκτυο - ανοίγει σε νέα καρτέλα., ο οποίος υποχρεώνει τους παρόχους υπηρεσιών να αφαιρούν τρομοκρατικό περιεχόμενο εντός μίας ώρας από τη λήψη εντολής αφαίρεσης από τις αρχές των κρατών μελών. Τον Οκτώβριο δημοσιεύτηκε μια σειρά συστάσεων - ανοίγει σε νέα καρτέλα. για τον συντονισμό της αντίδρασης των κρατών μελών στη διάδοση και την εξάπλωση παράνομου περιεχομένου, όπως το τρομοκρατικό περιεχόμενο ή η παράνομη ρητορική μίσους, για να μην οδηγήσει αυτό σε σοβαρή απειλή για τη δημόσια ασφάλεια (για περισσότερες λεπτομέρειες, βλ. κεφάλαιο 5).
Η ΕΕ έχει δεσμευτεί να εντείνει τη δράση της ενάντια σε κάθε μορφή μίσους. Μετά την ανησυχητική αύξηση της ρητορικής μίσους και των εγκλημάτων μίσους που στοχεύουν ιδίως τις εβραϊκές και μουσουλμανικές κοινότητες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μαζί με τον ύπατο εκπρόσωπο της Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας κ. Τζουζέπ Μπορέλ, απηύθυνε έκκληση για δράση - ανοίγει σε νέα καρτέλα. σε όλους τους πολίτες της Ευρώπης, για να αντισταθούν στο μίσος και να υπερασπιστούν την ανεκτικότητα και τον σεβασμό. Με την κοινή ανακοίνωση, η ΕΕ ενισχύει τις δράσεις σε τομείς πολιτικής όπως η ασφάλεια, η ψηφιακή τεχνολογία, η εκπαίδευση, ο πολιτισμός και ο αθλητισμός. Αυτό σημαίνει, μεταξύ άλλων, πρόσθετη χρηματοδότηση για την προστασία των τόπων λατρείας, με τον διορισμό απεσταλμένων οι οποίοι θα έχουν ως σκοπό να μεγιστοποιήσουν τη δυναμική των πολιτικών της ΕΕ για την καταπολέμηση του μίσους.
Η Επιτροπή παρότρυνε επίσης το Συμβούλιο να επεκτείνει τον υπάρχοντα κατάλογο των εγκλημάτων που περιλαμβάνεται στις Συνθήκες ώστε να συμπεριληφθούν η ρητορική μίσους και τα εγκλήματα μίσους, όπως είχε προταθεί το 2021 - ανοίγει σε νέα καρτέλα., και τόνισε εκ νέου τη σημασία της εντατικοποίησης της εφαρμογής της στρατηγικής για την καταπολέμηση του αντισημιτισμού και τη διαφύλαξη της εβραϊκής ζωής (2021-2030) - ανοίγει σε νέα καρτέλα..
Οι πολίτες και οι επιχειρήσεις στην ΕΕ εξαρτώνται από κρίσιμες υποδομές για την παροχή βασικών υπηρεσιών. Σε ένα ολοένα και πιο ευμετάβλητο τοπίο όσον αφορά την ασφάλεια και τις γεωπολιτικές εξελίξεις, η ΕΕ λαμβάνει μέτρα για τη μείωση της τρωτότητας και την αύξηση της ανθεκτικότητας σ’ αυτόν τον τομέα. Η Επιτροπή έχει εγκρίνει κατάλογο βασικών υπηρεσιών - ανοίγει σε νέα καρτέλα. που συνδέονται με κρίσιμες υποδομές, ο οποίος πρόκειται να αξιολογηθεί από τα κράτη μέλη. Η Επιτροπή πρότεινε επίσης ένα σχέδιο στρατηγικής για τις κρίσιμες υποδομές - ανοίγει σε νέα καρτέλα., με σκοπό την ενίσχυση του συντονισμού σε επίπεδο ΕΕ για την αντιμετώπιση σημαντικών διασυνοριακών περιστατικών.
Στο πλαίσιο δέσμης μέτρων - ανοίγει σε νέα καρτέλα. που παρουσίασε τον Δεκέμβριο κατά την 30ή επέτειο της ιθαγένειας της ΕΕ - ανοίγει σε νέα καρτέλα., η Επιτροπή πρότεινε την τροποποίηση των κανόνων για την προστασία και τη στήριξη των πολιτών της ΕΕ στο εξωτερικό σε περιόδους κρίσης. Η αναθεωρημένη οδηγία για την προξενική προστασία - ανοίγει σε νέα καρτέλα. έχει ως στόχο να εξασφαλίσει καλύτερη και ευκολότερη προστασία στους πολίτες όταν ταξιδεύουν εκτός της ΕΕ, εάν η χώρα της ιθαγένειάς τους δεν διαθέτει προξενείο ή πρεσβεία εκεί όπου βρίσκονται.
Ενίσχυση της καταπολέμησης της διακίνησης ναρκωτικών
Η διακίνηση ναρκωτικών είναι ιδιαίτερα επικερδής για τους εγκληματίες, όπως καταδεικνύεται από την άνευ προηγουμένου αύξηση της ποσότητας των παράνομων ναρκωτικών που διατίθενται στην Ευρώπη και από τα πρωτοφανή επίπεδα κατασχέσεων ναρκωτικών στην ΕΕ. Ο αντίκτυπος των εγκληματικών δικτύων που εμπλέκονται σε παράνομες δραστηριότητες γίνεται ιδιαίτερα αισθητός στις κοινότητες —και στις οικονομίες— και γι’ αυτό απαιτείται συλλογική και συντονισμένη αντίδραση από τις κυβερνήσεις, τις αρχές επιβολής του νόμου και ιδιωτικούς φορείς σε βασικούς τομείς.
Το εκτιμώμενο κέρδος του οργανωμένου εγκλήματος από παράνομες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης της διακίνησης ναρκωτικών, ανέρχεται σε περίπου 139 δισ. ευρώ ετησίως, ποσό που αντιστοιχεί στο 1 % του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της ΕΕ.
Το 50 % όλων των ανθρωποκτονιών στην Ευρώπη συνδέεται άμεσα με τη διακίνηση ναρκωτικών.
Το 70 % όλων των κατασχέσεων ναρκωτικών στην ΕΕ πραγματοποιείται σε λιμένες.
Το 40 % των εγκληματικών δικτύων που δραστηριοποιούνται στην ΕΕ εμπλέκεται στο εμπόριο παράνομων ναρκωτικών.
Η διακίνηση κοκαΐνης στην ευρωπαϊκή αγορά αυξήθηκε κατά 416 % μεταξύ 2011 και 2021.
Το 2021 σημειώθηκαν 6 200 θάνατοι στην ΕΕ λόγω υπερβολικής δόσης ναρκωτικών.
Η Επιτροπή, έχοντας ως στόχο την ενίσχυση των προσπαθειών της ΕΕ για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος και της διακίνησης ναρκωτικών, κατάρτισε τον Οκτώβριο χάρτη πορείας - ανοίγει σε νέα καρτέλα. με 17 στοχευμένες δράσεις σε τέσσερις τομείς προτεραιότητας. Τα μέτρα στηρίζονται στην εν εξελίξει εφαρμογή της στρατηγικής της - ανοίγει σε νέα καρτέλα. ΕΕ για την αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος - ανοίγει σε νέα καρτέλα. 2021-2025 και της στρατηγικής της ΕΕ για τα ναρκωτικά - ανοίγει σε νέα καρτέλα..
Νέος χάρτης πορείας της ΕΕ για την καταπολέμηση της διακίνησης ναρκωτικών και του οργανωμένου εγκλήματος
Αύξηση της ανθεκτικότητας των λιμένων έναντι της διακίνησης ναρκωτικών και της διείσδυσης εγκληματικών δραστηριοτήτων
Εξάρθρωση εγκληματικών δικτύων υψηλού κινδύνου μέσω καλύτερα συντονισμένων ερευνών και μέσω της χρήσης καταχωρίσεων του Συστήματος Πληροφοριών Σένγκεν
Μέτρα για την πρόληψη του οργανωμένου εγκλήματος μέσω της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των κρατών μελών
Συνεργασία με διεθνείς εταίρους, π.χ. από τη δυτική Αφρική, τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική
Επιπλέον, η ΕΕ ενισχύει την εντολή των βασικών παραγόντων που δραστηριοποιούνται στην καταπολέμηση της διακίνησης ναρκωτικών, για παράδειγμα με τη σύσταση του νέου Οργανισμού της ΕΕ για τα Ναρκωτικά - ανοίγει σε νέα καρτέλα. το 2024. Ο οργανισμός θα αναπτύξει ένα ευρωπαϊκό σύστημα προειδοποίησης με σκοπό τη γρήγορη ενημέρωση των εθνικών αρχών σχετικά με τις νέες επικίνδυνες ουσίες που εισέρχονται στην αγορά. Η ΕΕ αύξησε επίσης τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Πολυκλαδικής Πλατφόρμας κατά των Εγκληματικών Απειλών - ανοίγει σε νέα καρτέλα., γεγονός που απέφερε σημαντικά αποτελέσματα - ανοίγει σε νέα καρτέλα.. Επιπλέον, εξακολουθεί να επενδύει σε καινοτόμες λύσεις για τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου, ώστε να τις βοηθήσει να συμβαδίσουν με τις τεχνολογικές αλλαγές και να διατηρήσουν την αποτελεσματικότητά τους όσον αφορά την προστασία των πολιτών σήμερα και στο μέλλον.
Η διαφθορά συνιστά απειλή για την ασφάλεια, καθώς διευκολύνει και ενισχύει το οργανωμένο έγκλημα, την τρομοκρατία και άλλες μορφές εγκληματικότητας, συμπεριλαμβανομένης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της διακίνησης ναρκωτικών. Το 2023 η Επιτροπή πρότεινε νέα νομοθεσία - ανοίγει σε νέα καρτέλα. για την καταπολέμηση της διαφθοράς και εγκαινίασε ένα δίκτυο της ΕΕ για την καταπολέμηση της διαφθοράς - ανοίγει σε νέα καρτέλα.. Επιπλέον, οι νέοι κανόνες - ανοίγει σε νέα καρτέλα. σχετικά με την πρόσβαση σε χρηματοοικονομικές πληροφορίες, οι οποίοι συμφωνήθηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο τον Ιούνιο, θα παρέχουν στις αρχές επιβολής του νόμου γρήγορη πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τους λογαριασμούς στους οποίους εγκληματίες και τρομοκράτες διατηρούν ή αποκρύπτουν τα κεφάλαια ή τα περιουσιακά τους στοιχεία.
Τον ίδιο μήνα η ΕΕ θέσπισε νέους κανόνες - ανοίγει σε νέα καρτέλα. με στόχο να καταστήσει ευκολότερη και ταχύτερη για τις αρχές επιβολής του νόμου και τις δικαστικές αρχές την απόκτηση των ηλεκτρονικών αποδεικτικών στοιχείων που χρειάζονται για τη διερεύνηση υποθέσεων και τη δίωξη εγκληματιών. Αυτό σημαίνει ότι μια δικαστική αρχή σε ένα κράτος μέλος θα μπορεί να λαμβάνει ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία από πάροχο υπηρεσιών σε άλλο κράτος μέλος (όπως μια εταιρεία τηλεπικοινωνιών ή μέσων κοινωνικής δικτύωσης) ή από νόμιμο εκπρόσωπο του παρόχου.
Εικόνες: © Adobe Stock
Το 85 % των ποινικών ερευνών εμπεριέχει ψηφιακά δεδομένα.
Σε ποσοστό άνω του 50 % όλων των ποινικών ερευνών υποβάλλεται διασυνοριακό αίτημα λήψης ηλεκτρονικών αποδεικτικών στοιχείων.
Ο μέσος χρόνος που απαιτείται για τη λήψη ηλεκτρονικών αποδεικτικών στοιχείων είναι 10 μήνες για διαδικασίες αμοιβαίας δικαστικής συνδρομής και 120 ημέρες για ευρωπαϊκές εντολές έρευνας.
Οι νέοι κανόνες (με ισχύ από το 2026) θα μειώσουν τον χρόνο που απαιτείται για τη λήψη ηλεκτρονικών αποδεικτικών στοιχείων σε μόλις 10 ημέρες, και σε λιγότερο από 8 ώρες για περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης.
Προς μια νέα μεταναστευτική πολιτική
Το νέο σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο - ανοίγει σε νέα καρτέλα. έχει σχεδιαστεί για τη διαχείριση και την εξομάλυνση της μετανάστευσης μακροπρόθεσμα, παρέχοντας ασφάλεια και αξιοπρεπείς συνθήκες στα άτομα που φτάνουν στην ΕΕ. Επιδιώκει επίσης να καθιερώσει μια κοινή προσέγγιση σε επίπεδο ΕΕ για τη μετανάστευση και το άσυλο, η οποία θα βασίζεται στην αλληλεγγύη, την ευθύνη και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Τον Δεκέμβριο το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατέληξαν σε συμφωνία επί πέντε βασικών προτάσεων - ανοίγει σε νέα καρτέλα. του συμφώνου. Μόλις οι προτάσεις αυτές εγκριθούν επίσημα, το σύμφωνο θα αρχίσει να εφαρμόζεται, δημιουργώντας ένα νομικό πλαίσιο που θα εξισορροπεί την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών και την ευθύνη με στόχο μια αποτελεσματική και δίκαιη προσέγγιση όσον αφορά τη διαχείριση της μετανάστευσης.
Νέο σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο: βασικές προτάσεις για τις οποίες υπήρξε συμφωνία το 2023
Κανονισμός για τη διαχείριση του ασύλου και της μετανάστευσης
Δημιουργεί έναν νέο μηχανισμό αλληλεγγύης για την εξισορρόπηση του ισχύοντος συστήματος, στο οποίο λίγα μόνο κράτη μέλη φέρουν την ευθύνη για τη συντριπτική πλειονότητα των αιτήσεων ασύλου, και θέτει σαφείς κανόνες σχετικά με την ευθύνη για τις αιτήσεις ασύλου.
Κανονισμός για τις διαδικασίες ασύλου
Εξετάζει την κοινή διαδικασία που πρέπει να ακολουθούν τα κράτη μέλη όσον αφορά τα άτομα που ζητούν διεθνή προστασία, καθιστώντας τις διαδικασίες ασύλου, επιστροφής και συνόρων ταχύτερες και αποτελεσματικότερες.
Κανονισμός για την αντιμετώπιση καταστάσεων κρίσης
Αποσκοπεί στη διασφάλιση της μελλοντικής ετοιμότητας της ΕΕ για την αντιμετώπιση καταστάσεων κρίσης, συμπεριλαμβανομένης της εργαλειοποίησης των μεταναστών.
Κανονισμός Eurodac
Δημιουργεί κοινή βάση δεδομένων για τη συγκέντρωση ακριβέστερων και πληρέστερων δεδομένων.
Κανονισμός για τον έλεγχο διαλογής
Δημιουργεί ενιαίους κανόνες για την ταυτοποίηση των υπηκόων τρίτων χωρών κατά την άφιξή τους, ενισχύοντας έτσι την ασφάλεια εντός του χώρου Σένγκεν.
Παράλληλα, έχουν ενισχυθεί τα επιχειρησιακά μέτρα στήριξης των κρατών μελών κατά μήκος των κύριων μεταναστευτικών οδών προς την Ευρώπη. Το 2023 η Επιτροπή παρουσίασε σχέδια δράσης για τις οδούς της ανατολικής Μεσογείου - ανοίγει σε νέα καρτέλα. και της δυτικής Μεσογείου και του Ατλαντικού - ανοίγει σε νέα καρτέλα., με πρακτικά μέτρα για τις σχετικές χώρες καταγωγής και διέλευσης. Τα σχέδια συμπληρώνουν τα αντίστοιχα για τις οδούς των Δυτικών Βαλκανίων - ανοίγει σε νέα καρτέλα. και της κεντρικής Μεσογείου - ανοίγει σε νέα καρτέλα., τα οποία είχαν παρουσιαστεί το 2022. Τα μέτρα που έλαβαν η ΕΕ, τα κράτη μέλη και οι διεθνείς εταίροι συνέβαλαν στη διαχείριση του αριθμού των αντικανονικών αφίξεων.
Η ευρωπαϊκή ομάδα επαφής για την έρευνα και τη διάσωση - ανοίγει σε νέα καρτέλα. ενεργοποιήθηκε εκ νέου, ώστε να προωθήσει τον στενότερο συντονισμό και βέλτιστες πρακτικές, ιδίως μεταξύ των κρατών σημαίας - ανοίγει σε νέα καρτέλα. και των παράκτιων κρατών. Επιπλέον, 19 κράτη μέλη και οι τέσσερις συνδεδεμένες χώρες Σένγκεν (Ελβετία, Ισλανδία, Λιχτενστάιν και Νορβηγία) έχουν δεσμευτεί να δημιουργήσουν έναν εθελοντικό μηχανισμό αλληλεγγύης, ο οποίος θα έχει ως στόχο τη στήριξη των κρατών μελών που αντιμετωπίζουν τις περισσότερες μεταναστευτικές προκλήσεις. Η ΕΕ συνέχισε επίσης να παρακολουθεί τις μεταναστευτικές ροές μέσω του ενωσιακού μηχανισμού για την ετοιμότητα αντιμετώπισης και τη διαχείριση μεταναστευτικών κρίσεων - ανοίγει σε νέα καρτέλα., επιδιώκοντας την ενίσχυση της από κοινού αντίδρασης.
Για την περίοδο 2021-2027, η Επιτροπή έχει διαθέσει 11,5 δισ. ευρώ στα κράτη μέλη και στις συνδεδεμένες χώρες Σένγκεν για προγράμματα αντιμετώπισης των προκλήσεων στους τομείς της μετανάστευσης, της διαχείρισης των συνόρων και της ασφάλειας.
Μετά την αύξηση των αφίξεων από τη Βόρεια Αφρική στη νήσο Λαμπεντούζα, στην Ιταλία, τον Σεπτέμβριο, η ΕΕ κατάρτισε σχέδιο 10 σημείων - ανοίγει σε νέα καρτέλα. το οποίο περιλαμβάνει πρακτικά μέτρα για τη μείωση της αντικανονικής μετανάστευσης και την παροχή άμεσης βοήθειας στις ιταλικές αρχές.
Αντιμετώπιση της αντικανονικής μετανάστευσης
Καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης μεταναστών
Η καταπολέμηση και η πρόληψη της παράνομης διακίνησης μεταναστών και της εμπορίας ανθρώπων είναι δύο από τις προτεραιότητες της ΕΕ, και έχουν ζωτική σημασία για την αντιμετώπιση της αντικανονικής μετανάστευσης με ολοκληρωμένο τρόπο. Τα δίκτυα παράνομης διακίνησης μεταναστών γνωρίζουν πώς να εκμεταλλεύονται τα νομικά κενά και χρησιμοποιούν νέες μεθόδους στρατολόγησης, όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι εφαρμογές για φορητές συσκευές. Η εξέλιξη αυτή, γνωστή ως «ψηφιακή παράνομη διακίνηση», αποτελεί νέα πρόκληση για τις αρχές επιβολής του νόμου και τις δικαστικές αρχές. Η παράνομη διακίνηση μεταναστών και η εμπορία ανθρώπων είναι συχνά αλληλένδετες: τα δίκτυα παράνομης διακίνησης μπορούν να εκμεταλλεύονται μετανάστες κατά μήκος των διαδρομών ή να τους διακινούν λαθραία με σκοπό την εκμετάλλευσή τους μόλις φτάσουν στην Ευρώπη.
Ειδικές επιχειρησιακές ομάδες που υποστηρίζονται από τον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Συνεργασία στον Τομέα της Επιβολής του Νόμου - ανοίγει σε νέα καρτέλα. και κοινές ομάδες έρευνας στο πλαίσιο του Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Συνεργασία στον Τομέα της Ποινικής Δικαιοσύνης - ανοίγει σε νέα καρτέλα. ενισχύουν τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση των δικτύων παράνομης διακίνησης μεταναστών. Για παράδειγμα, δημιουργήθηκε ειδική επιχειρησιακή ομάδα στο πλαίσιο της εφαρμογής από την Ιταλία του σχεδίου 10 σημείων για τη Λαμπεντούζα. Ο Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κατάρτιση στον Τομέα της Επιβολής του Νόμου - ανοίγει σε νέα καρτέλα. συμβάλλει επίσης στις προσπάθειες για την καταπολέμηση των εγκληματικών οργανώσεων.
Σύμφωνα με το σχέδιο δράσης της ΕΕ κατά της παράνομης διακίνησης μεταναστών 2021-2025 - ανοίγει σε νέα καρτέλα., δρομολογήθηκε επιχειρησιακή εταιρική σχέση με την Τυνησία για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης, με βάση τις εταιρικές σχέσεις που είχαν συναφθεί το 2022 με τα Δυτικά Βαλκάνια, το Μαρόκο και τον Νίγηρα.
Η χρήση εμπορικών μέσων μεταφοράς, κυρίως εναέριων, για τη διευκόλυνση της αντικανονικής μετανάστευσης στην ΕΕ έχει εξελιχθεί σταδιακά σε έναν νέο τρόπο λειτουργίας των δικτύων παράνομης διακίνησης. Με στόχο την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, τον Ιούνιο η Επιτροπή ενέκρινε εργαλειοθήκη - ανοίγει σε νέα καρτέλα. μέτρων για τη στήριξη των κρατών μελών, για παράδειγμα μέσω στοχευμένης προσέγγισης των μεταφορέων.
Τον Νοέμβριο η Επιτροπή πρότεινε επικαιροποίηση - ανοίγει σε νέα καρτέλα. του από εικοσαετίας ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου της ΕΕ για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης μεταναστών. Η επικαιροποίηση περιλάμβανε πρόταση για τη θέσπιση ελάχιστων κανόνων - ανοίγει σε νέα καρτέλα. σχετικά με την πρόληψη και την καταπολέμηση της υποβοήθησης της παράνομης εισόδου, διέλευσης και διαμονής στην ΕΕ, με αυστηρότερες κυρώσεις για τους διακινητές. Οι νέοι κανόνες θα ενισχύσουν τον ρόλο των οργανισμών της ΕΕ, ιδίως του Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Συνεργασία στον Τομέα της Επιβολής του Νόμου, και θα διευρύνουν τη συνεργασία με τις χώρες-εταίρους για την αντιμετώπιση του ζητήματος σε παγκόσμιο επίπεδο. Η ΕΕ απηύθυνε επίσης έκκληση για ανάληψη δράσης με στόχο μια παγκόσμια συμμαχία για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης μεταναστών - αρχείο PDF – ανοίγει σε νέα καρτέλα..
Το 90 % των αντικανονικών μεταναστών μεταφέρεται από διακινητές.
Το 2022 η Ευρωπόλ ανέφερε 15 000 διακινητές.
Το 2022 σημειώθηκαν 331 000 αντικανονικές είσοδοι από τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ.
Αναδυόμενες προκλήσεις
Η συντονισμένη πολιτική θεωρήσεων αποτελεί προϋπόθεση για την αποτελεσματική διαχείριση της μετανάστευσης. Η ΕΕ έχει συνάψει συμφωνίες απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης με περισσότερες από 60 χώρες, γεγονός που αποφέρει πολλά οφέλη στους πολίτες και των δύο πλευρών, καθώς και στα κράτη μέλη και στις χώρες-εταίρους. Ωστόσο, τα ταξίδια χωρίς υποχρέωση θεώρησης αποτελούν επίσης προκλήσεις για τον τομέα της μετανάστευσης και της ασφάλειας - ανοίγει σε νέα καρτέλα.. Για παράδειγμα, η ανεπαρκής ευθυγράμμιση με την πολιτική θεωρήσεων της ΕΕ μπορεί να μετατρέψει μια χώρα που απαλλάσσεται από την υποχρέωση θεώρησης σε κόμβο διέλευσης για αντικανονική είσοδο στην ΕΕ. Επιπλέον, τα προγράμματα χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές τα οποία εφαρμόζονται από χώρες που απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης ενέχουν κινδύνους για την ασφάλεια.
Ως απάντηση στα παραπάνω, η Επιτροπή πρότεινε την αναθεώρηση - ανοίγει σε νέα καρτέλα. του ισχύοντος μηχανισμού αναστολής των θεωρήσεων - ανοίγει σε νέα καρτέλα.. Η πρόταση εισάγει νέους λόγους αναστολής των καθεστώτων απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης, πιο ευέλικτα όρια για την ενεργοποίηση του μηχανισμού και διατάξεις για την ενίσχυση των υποχρεώσεων παρακολούθησης και υποβολής εκθέσεων.
Επίσης, τον Οκτώβριο η Επιτροπή παρουσίασε στο Κοινοβούλιο την έκτη έκθεση - ανοίγει σε νέα καρτέλα. στο πλαίσιο του μηχανισμού αναστολής της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης. Η έκθεση καλύπτει τις εξελίξεις στις χώρες που απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης στα Δυτικά Βαλκάνια και στην Ανατολική Εταιρική Σχέση. Επικεντρώνεται επίσης σε χώρες του Ειρηνικού και της Καραϊβικής που χορηγούν ιθαγένεια σε επενδυτές.
Βελτίωση της διαχείρισης των συνόρων
Η πρώτη στα χρονικά ευρωπαϊκή στρατηγική διαχείρισης των συνόρων - ανοίγει σε νέα καρτέλα. παρουσιάστηκε τον Μάρτιο. Παρέχει συντονισμένο πλαίσιο για τις εθνικές αρχές, καθώς και για τους περισσότερους από 120 000 υπαλλήλους των εθνικών συνοριακών αρχών και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής - ανοίγει σε νέα καρτέλα. που συνεργάζονται για την προστασία των συνόρων της ΕΕ. Το κοινό όραμα διαμορφώθηκε μετά από μακρά περίοδο διαβουλεύσεων μεταξύ των θεσμικών οργάνων. Η στρατηγική μειώνει επίσης την εξάρτηση όσον αφορά κρίσιμες τεχνολογίες από τρίτες χώρες, αξιοποιώντας τα αποτελέσματα της έρευνας και της καινοτομίας της ΕΕ στον τομέα της διαχείρισης των συνόρων.
Η Επιτροπή έλαβε περαιτέρω μέτρα για την οικοδόμηση του κοινού συστήματος της ΕΕ για τη διαχείριση της επιστροφής των αντικανονικών μεταναστών, για παράδειγμα μέσω σύστασης σχετικά με την αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων επιστροφής και την επίσπευση των επιστροφών - ανοίγει σε νέα καρτέλα.. Ο συντονιστής επιστροφών - ανοίγει σε νέα καρτέλα. της ΕΕ, με την υποστήριξη εκπροσώπων των κρατών μελών και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, οριστικοποίησε την επιχειρησιακή στρατηγική που καθοδηγεί το έργο του δικτύου υψηλού επιπέδου για τις επιστροφές και άρχισε την εφαρμογή του. Η Επιτροπή συνεργάζεται ήδη με τα κράτη μέλη για στοχευμένες δράσεις επιστροφής. Τα κράτη μέλη ανέφεραν αύξηση κατά 9 % των αποφάσεων επιστροφής που εκδόθηκαν για υπηκόους τρίτων χωρών μεταξύ Ιανουαρίου και Σεπτεμβρίου του 2023, σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους.
Ασφαλείς και νόμιμες οδοί προς την Ευρώπη
Σε όλη την ΕΕ εξακολουθούν να υπάρχουν ελλείψεις εργατικού δυναμικού και δεξιοτήτων, σε διάφορους τομείς και σε διάφορα επίπεδα δεξιοτήτων. Η προσπάθεια της ΕΕ να καλύψει τις ελλείψεις ξεκινά από το εσωτερικό της, με την αξιοποίηση των δυνατοτήτων του εγχώριου εργατικού δυναμικού της. Ωστόσο, για να αντιμετωπίσει ολοκληρωμένα αυτή την πρόκληση και τις επιπτώσεις της δημογραφικής αλλαγής, η ΕΕ πρέπει επίσης να καταβάλει περισσότερες προσπάθειες για να προσελκύσει δεξιότητες και ταλέντα από όλο τον κόσμο.
Η εφαρμογή της δέσμης μέτρων για τις δεξιότητες και τα ταλέντα - ανοίγει σε νέα καρτέλα. που είχε εγκριθεί τον Απρίλιο του 2022 καθιστά την αγορά εργασίας της ΕΕ ελκυστικότερη για τα ταλέντα από το εξωτερικό. Τα μέτρα περιλαμβάνουν νομοθετικές προτάσεις για την απλούστευση των διαδικασιών υποβολής αιτήσεων και την ενίσχυση των δικαιωμάτων των υπηκόων τρίτων χωρών που επιθυμούν να εργαστούν στην ΕΕ. Οι διαπραγματεύσεις προχωρούν ικανοποιητικά, με αποτέλεσμα, μετά την επίτευξη πολιτικής συμφωνίας μεταξύ του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου τον Δεκέμβριο του 2023 σχετικά με την αναθεώρηση της οδηγίας για την ενιαία άδεια - ανοίγει σε νέα καρτέλα., να αναμένεται πριν από τη λήξη της εντολής της τρέχουσας Επιτροπής συμφωνία για την επικαιροποίηση της οδηγίας για τους επί μακρόν διαμένοντες - ανοίγει σε νέα καρτέλα..
Τον Νοέμβριο η Επιτροπή παρουσίασε δέσμη μέτρων για την κινητικότητα των ταλέντων - ανοίγει σε νέα καρτέλα. με πρόσθετα μέτρα για την προσέλκυση ταλέντων. Ειδικότερα, πρότεινε τη δημιουργία δεξαμενής ταλέντων της ΕΕ, της πρώτης πανευρωπαϊκής πλατφόρμας που θα φέρνει σε επαφή πολίτες τρίτων χωρών που επιθυμούν να έρθουν και να εργαστούν στην ΕΕ με εργοδότες από τα κράτη μέλη. Η δέσμη περιλαμβάνει επίσης μέτρα για την αναγνώριση των προσόντων των υπηκόων τρίτων χωρών και τη διευκόλυνση της κινητικότητας των εκπαιδευομένων. Επιπλέον, η ΕΕ αναπτύσσει εταιρικές σχέσεις προσέλκυσης ταλέντων με βασικές χώρες-εταίρους με σκοπό την καθιέρωση αμοιβαία επωφελούς συνεργασίας για την κινητικότητα και την ανάπτυξη δεξιοτήτων (βλ. επίσης κεφάλαιο 5).
Ο χώρος Σένγκεν
Την 1η Ιανουαρίου 2023, κατά την πρώτη διεύρυνση του χώρου Σένγκεν - ανοίγει σε νέα καρτέλα. εδώ και πάνω από μια δεκαετία, η Κροατία έγινε η 27η χώρα που προσχώρησε στον χώρο αυτό όπου επιτρέπονται τα ταξίδια χωρίς περιορισμούς όσον αφορά τα εσωτερικά του σύνορα. Πέραν των 23 κρατών μελών, μέλη της συμφωνίας Σένγκεν είναι η Ελβετία, η Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και η Νορβηγία. Τον Δεκέμβριο το Συμβούλιο αποφάσισε ομόφωνα - ανοίγει σε νέα καρτέλα. να καλωσορίσει τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία στον χώρο Σένγκεν, ξεκινώντας με την άρση των ελέγχων στα εναέρια και θαλάσσια σύνορα από τα τέλη Μαρτίου του 2024. Η προσχώρησή τους στον χώρο Σένγκεν θα δώσει ώθηση στα ταξίδια, στο εμπόριο και στον τουρισμό και θα συμβάλει περεταίρω στην ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς. Οι συζητήσεις για τη λήψη νέας απόφασης για την άρση των ελέγχων στα χερσαία σύνορα θα συνεχιστούν το 2024. H διεύρυνση του χώρου Σένγκεν θα καταστήσει την ΕΕ ισχυρότερη ως Ένωση, όπως αναφέρεται στην «Έκθεση για την κατάσταση του Σένγκεν 2023 - ανοίγει σε νέα καρτέλα.».
Το ανανεωμένο Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν - ανοίγει σε νέα καρτέλα. άρχισε να λειτουργεί τον Μάρτιο του 2023. Παρέχει στα κράτη μέλη πρόσθετες δυνατότητες για τη στήριξη της διασυνοριακής συνεργασίας και της ανταλλαγής πληροφοριών εντός του χώρου Σένγκεν. Μετά από εντατική προετοιμασία των κυπριακών αρχών έτσι ώστε να μπορούν να επεξεργαστούν δεδομένα του Συστήματος Πληροφοριών Σένγκεν, η Κύπρος προσχώρησε και αυτή στο σύστημα τον Ιούλιο.
Σήμερα οι διαδικασίες θεώρησης για τον χώρο Σένγκεν εξακολουθούν να απαιτούν σε μεγάλο βαθμό έντυπα έγγραφα, αυξάνοντας το κόστος τόσο για τους ταξιδιώτες όσο και για τα συμμετέχοντα κράτη. Το 2023 η ΕΕ θέσπισε νέους κανόνες - ανοίγει σε νέα καρτέλα. για την ψηφιοποίηση των διαδικασιών, ένα από τα σημαντικότερα έργα στο πλαίσιο της στρατηγικής Σένγκεν - ανοίγει σε νέα καρτέλα. την οποία είχε παρουσιάσει η Επιτροπή τον Ιούνιο του 2021.
Το 80 % των ατόμων στην ΕΕ πιστεύει ότι είναι σημαντικό να ενισχυθεί η ασφάλεια των συνόρων.
Το 77 % θα επιθυμούσε την επίσπευση των διαδικασιών στα σύνορα.
Το 68 % τάσσεται υπέρ των ψηφιακών ταξιδιωτικών εγγράφων και το 72 % συμφωνεί ότι η εθελοντική χρήση ψηφιακών ταξιδιωτικών διαπιστευτηρίων θα επιταχύνει τις ταξιδιωτικές διαδικασίες.
Πηγή: Ειδικό Ευρωβαρόμετρο 536 - ανοίγει σε νέα καρτέλα., Σεπτέμβριος 2023.
Προστασία των δικαιωμάτων των επιβατών
Οι νέοι κανόνες της ΕΕ για την προστασία των επιβατών σιδηροδρομικών μεταφορών - ανοίγει σε νέα καρτέλα. άρχισαν να ισχύουν τον Ιούνιο. Οι επιβάτες των σιδηροδρόμων προστατεύονται πλέον καλύτερα εάν διακοπεί το ταξίδι τους, και οι σιδηροδρομικές εταιρείες πρέπει να εξασφαλίζουν μια ταξιδιωτική εμπειρία χωρίς προβλήματα για τους επιβάτες με μειωμένη κινητικότητα. Η υποχρέωση των σιδηροδρομικών εταιρειών να ανταλλάσσουν δεδομένα σχετικά με την κυκλοφορία και τις μετακινήσεις σε πραγματικό χρόνο προετοιμάζει επίσης το έδαφος για πιο ανταγωνιστικές προσφορές εισιτηρίων.
Η Επιτροπή πρότεινε επίσης την περαιτέρω ενίσχυση των υφιστάμενων δικαιωμάτων των επιβατών - ανοίγει σε νέα καρτέλα. σε σχέση με όλους τους τρόπους μεταφοράς. Η πρόταση επικεντρώνεται στη βελτίωση της επιβολής των δικαιωμάτων των επιβατών (τόσο της γενικής επιβολής όσο και των ατομικών προσφυγών), καθώς και των επιβατών που χρησιμοποιούν πολλαπλά μέσα μεταφοράς, και στην επιστροφή χρημάτων για αεροπορικά εισιτήρια που αγοράζονται μέσω μεσαζόντων.
Καλύτερη υγεία
Ευρωπαϊκό σχέδιο για την καταπολέμηση του καρκίνου
Το ευρωπαϊκό σχέδιο για την καταπολέμηση του καρκίνου - ανοίγει σε νέα καρτέλα. είναι η πιο ολοκληρωμένη πρωτοβουλία της ΕΕ για την αντιμετώπιση του καρκίνου, ο οποίος αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου των κατοίκων της ΕΕ κάτω των 65 ετών, με προϋπολογισμό 4 δισ. ευρώ.
Από την έναρξη εφαρμογής του το 2021, η ΕΕ έχει ήδη υλοποιήσει αρκετές από τις εμβληματικές πρωτοβουλίες του σχεδίου. Με ένα νέο Κέντρο Γνώσης για τον Καρκίνο - ανοίγει σε νέα καρτέλα., με το πρώτο ευρωπαϊκό μητρώο ανισοτήτων όσον αφορά τον καρκίνο - ανοίγει σε νέα καρτέλα., τη δρομολόγηση ενός ευρωπαϊκού δικτύου για νεαρούς επιζώντες από καρκίνο - ανοίγει σε νέα καρτέλα. και με τα νέα μέτρα - ανοίγει σε νέα καρτέλα. για την έγκαιρη ανίχνευση - ανοίγει σε νέα καρτέλα., η ΕΕ εργάζεται για να αλλάξει την πραγματικότητα που βιώνουν οι ασθενείς και οι οικογένειές τους.
Το 2023 η ΕΕ συνέχισε να εργάζεται αποτελεσματικά στον τομέα αυτόν. Η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία απεικόνισης του καρκίνου - ανοίγει σε νέα καρτέλα., η οποία δρομολογήθηκε τον Ιανουάριο, αποσκοπεί στη διευκόλυνση της πρόσβασης και της χρήσης ιατρικών εικόνων και ψηφιακών τεχνολογιών (όπως η τεχνητή νοημοσύνη) για την καλύτερη ανίχνευση και αντιμετώπιση του καρκίνου. Τον Σεπτέμβριο η πρωτοβουλία δρομολόγησε - ανοίγει σε νέα καρτέλα. την πλατφόρμα για την απεικόνιση του καρκίνου στην Ευρώπη - ανοίγει σε νέα καρτέλα., το πρώτο σημαντικό ορόσημο γι’ αυτήν. Η πλατφόρμα συνδέει 36 σύνολα δεδομένων από εικόνες σχετικές με εννέα τύπους καρκίνου (καρκίνο του μαστού, του παχέος εντέρου, του πνεύμονα, του προστάτη, του ορθού, του ήπατος, διάχυτο διηθητικό γλοίωμα της γέφυρας, νευροβλάστωμα και γλοιοβλάστωμα), συγκεντρώνοντας έτσι περισσότερες από 200 000 σειρές εικόνων από περίπου 20 000 άτομα.
Η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία απεικόνισης του καρκίνου:
θα αξιοποιήσει την πρόσφατη πρόοδο και τις επιτυχίες των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης όσον αφορά την παροχή βοήθειας στους επαγγελματίες του τομέα υγείας για τον εντοπισμό και τη διάγνωση καρκίνων
θα στηρίξει την πιλοτική εφαρμογή και την ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων με τη βοήθεια υπολογιστή για την επίτευξη μεγαλύτερης ακρίβειας και αξιοπιστίας στην απεικόνιση του καρκίνου και την εξατομικευμένη περίθαλψη, σύμφωνα με τους στόχους του ευρωπαϊκού σχεδίου για την καταπολέμηση του καρκίνου
θα αναδείξει τον τρόπο πρόσβασης, χρήσης και ομαδοποίησης ιατρικών απεικονίσεων, διασφαλίζοντας παράλληλα υψηλό επίπεδο δεοντολογίας, εμπιστοσύνης, ασφάλειας και προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, σε πλήρη συμμόρφωση με τις αξίες και τους κανόνες της ΕΕ
Το πρώτο σύνολο προφίλ χώρας για τον καρκίνο - ανοίγει σε νέα καρτέλα. όσον αφορά τα κράτη μέλη, την Ισλανδία και τη Νορβηγία δείχνει - ανοίγει σε νέα καρτέλα. ότι δαπανούν σημαντικά ποσά για την περίθαλψη καρκινοπαθών (σχεδόν 170 δισ. ευρώ το 2018). Ο καρκίνος του πνεύμονα παραμένει μακράν η συνηθέστερη αιτία θανάτου από καρκίνο, ενώ εξακολουθούν να υπάρχουν μεγάλες ανισότητες στα ποσοστά θνησιμότητας από καρκίνο τόσο μεταξύ όσο και εντός των χωρών.
Ο καρκίνος είναι η δεύτερη κύρια αιτία θανάτου στην ΕΕ και αντιπροσωπεύει το 26 % όλων των θανάτων - ανοίγει σε νέα καρτέλα..
Η θνησιμότητα από καρκίνο στην ΕΕ είναι σχεδόν κατά 75 % υψηλότερη στους άνδρες.
Τα άτομα από ομάδες χαμηλότερου εισοδήματος που καπνίζουν καθημερινά είναι κατά 50 % περισσότερα - ανοίγει σε νέα καρτέλα. σε σχέση με τα άτομα από ομάδες υψηλότερου εισοδήματος.
Το ποσοστό συμμετοχής στον προσυμπτωματικό έλεγχο για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας διαφέρει σχεδόν κατά δύο φορές - ανοίγει σε νέα καρτέλα. ανάλογα με το επίπεδο εκπαίδευσης.
Λόγω της νόσου COVID-19, ο προσυμπτωματικός έλεγχος για τον καρκίνο ατόνησε στα περισσότερα κράτη μέλη το 2020 σε σύγκριση με το 2019.
Το 2018 τα κράτη μέλη, η Ισλανδία και η Νορβηγία δαπάνησαν σχεδόν 170 δισ. ευρώ για την περίθαλψη καρκινοπαθών.
Εικόνες: © Adobe Stock
Η Επιτροπή άρχισε μια σειρά διαλόγων με νεαρούς επιζώντες από καρκίνο για να κατανοήσει καλύτερα τις ανάγκες και τα προβλήματά τους, αλλά και για να αναπτύξει μαζί τους πρωτοβουλίες που θα συμβάλουν στην αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων.
Τον Απρίλιο άρχισαν οι εργασίες για την ανάπτυξη του πρώτου κώδικα δεοντολογίας σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με τη δίκαιη πρόσβαση σε χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες για τους επιζώντες από καρκίνο. Στόχος είναι η προώθηση του δικαιώματος στη λήθη και η αντιμετώπιση των διακρίσεων, ώστε τα άτομα με ιστορικό καρκίνου να έχουν δίκαιη μεταχείριση όσον αφορά τα χρηματοπιστωτικά προϊόντα, όπως ενυπόθηκα δάνεια ή ασφάλειες ζωής.
Το 78 % των επαγγελματικών καρκίνων που αναγνωρίζονται στα κράτη μέλη σχετίζεται με τον αμίαντο.
(Βλ. κεφάλαιο 6 για τα μέτρα της ΕΕ που αποσκοπούν στη μείωση της επαγγελματικής έκθεσης στον αμίαντο.)
Η ΕΕ εργάζεται για:
Το 40 % των κρουσμάτων καρκίνου μπορεί να προληφθεί.
1.μια γενιά χωρίς καπνό
2.τη μείωση της επιβλαβούς κατανάλωσης αλκοόλ
3.τη μείωση της περιβαλλοντικής ρύπανσης
4.τη μείωση της έκθεσης σε καρκινογόνες ουσίες και ακτινοβολία
5.την αύξηση των γνώσεων και του αλφαβητισμού όσον αφορά την υγεία
6.την προώθηση υγιεινότερων τρόπων ζωής.
Υγειονομική ασφάλεια και COVID-19
Ύστερα από 3 χρόνια και πλέον, στις 5 Μαΐου 2023 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε ότι η νόσος COVID-19 δεν αποτελεί πλέον παγκόσμια κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας. Η αποφασιστική δράση και συνεργασία σε παγκόσμιο επίπεδο, σε επίπεδο ΕΕ και κρατών μελών, καθώς και οι σημαντικές επενδύσεις στην επιστήμη και την καινοτομία, επέτρεψαν στην ΕΕ να ξεπεράσει αυτή την άνευ προηγουμένου κρίση - ανοίγει σε νέα καρτέλα..
Ωστόσο, ακόμα κι αν το καθεστώς της έχει αλλάξει, η νόσος COVID-19 δεν έχει εξαφανιστεί και η ΕΕ παραμένει σε εγρήγορση. Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων - ανοίγει σε νέα καρτέλα. παρακολουθεί στενά την εξελισσόμενη κατάσταση. Το φθινόπωρο δημοσίευσε επικαιροποιημένα στοιχεία - ανοίγει σε νέα καρτέλα. σχετικά με την αυξημένη μετάδοση της νόσου COVID-19 στην ΕΕ και τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο, μαζί με κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τον εμβολιασμό και τις εκστρατείες επικοινωνίας για τα κράτη μέλη. Τον Οκτώβριο το Κέντρο και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εγκαινίασαν ένα νέο εργαλείο επιτήρησης - ανοίγει σε νέα καρτέλα. για την παρακολούθηση των συνδυασμένων επιπτώσεων των αναπνευστικών νόσων και τη διευκόλυνση της έγκαιρης ανίχνευσης και γνωστοποίησης ενδείξεων σχετικά με την κυκλοφορία αναπνευστικών ιών.
Στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της πανδημίας COVID-19, η Επιτροπή θέσπισε την Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας - ανοίγει σε νέα καρτέλα. για τη βελτίωση και τη διασφάλιση της υγείας όλων στην ΕΕ. Με βάση τα διδάγματα που αντλήθηκαν από την πανδημία, το νέο πλαίσιο - ανοίγει σε νέα καρτέλα. ενισχύει την αρχιτεκτονική της ΕΕ σε ό,τι αφορά την πρόληψη, την ετοιμότητα και την αντίδραση σε περιπτώσεις σοβαρών διασυνοριακών απειλών κατά της υγείας - ανοίγει σε νέα καρτέλα.. Διευρύνει επίσης τον ρόλο δύο βασικών οργανισμών της ΕΕ μέσω των νέων εντολών για το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων - ανοίγει σε νέα καρτέλα. και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων - ανοίγει σε νέα καρτέλα..
Ο ρόλος της Αρχής Ετοιμότητας και Αντιμετώπισης Καταστάσεων Έκτακτης Υγειονομικής Ανάγκης - ανοίγει σε νέα καρτέλα. (HERA) της Επιτροπής στη διασφάλιση ότι η ΕΕ διαθέτει τα φάρμακα και τον εξοπλισμό που απαιτούνται για την προστασία των πολιτών της σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης είναι ιδιαίτερα κρίσιμος. Η Επιτροπή, εξ ονόματος των κρατών μελών, κατέληξε τον Μάιο σε συμφωνία με τις BioNTech-Pfizer - ανοίγει σε νέα καρτέλα. για την καλύτερη προσαρμογή των παραδόσεων εμβολίων στις ανάγκες των κρατών μελών και τη διαθεσιμότητα προσαρμοσμένων εμβολίων κατά της νόσου COVID-19 σε περίπτωση εμφάνισης νέων παραλλαγών. Υπογράφηκε επίσης σύμβαση-πλαίσιο με κορυφαίους παραγωγούς εμβολίων για τη δημιουργία του δικτύου EU FAB - ανοίγει σε νέα καρτέλα. με στόχο τη διασφάλιση της συνεχούς ικανότητας παραγωγής εμβολίων σε περίπτωση κατάστασης έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας. Η HERA Invest - ανοίγει σε νέα καρτέλα., η οποία δρομολογήθηκε το 2023, θα στηρίξει την έρευνα και την ανάπτυξη για τις πλέον πιεστικές διασυνοριακές απειλές κατά της υγείας. Η HERA συνεργάζεται επίσης με τα κράτη μέλη για τη βελτίωση των γνώσεων και των δεξιοτήτων όσον αφορά την ετοιμότητα και την αντίδραση στον τομέα της υγείας, ιδίως σε βασικούς τομείς όπως η δημιουργία αποθεμάτων και οι δημόσιες συμβάσεις.
Οι προσπάθειες για την ενίσχυση της ετοιμότητας της ΕΕ όσον αφορά τις πανδημίες και της ικανότητάς της να διεξάγει κλινικές δοκιμές σε ενωσιακό επίπεδο συνεχίζονται, με στόχο την έγκαιρη πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες και σε εμβόλια. Η ΕΕ είναι ένθερμος υποστηρικτής του Ταμείου για την πανδημία - ανοίγει σε νέα καρτέλα., το οποίο φιλοξενείται από την Παγκόσμια Τράπεζα. Το ταμείο στηρίζει την πρόληψη, την ετοιμότητα και την αντιμετώπιση πανδημιών σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, και η ΕΕ, τα κράτη μέλη της και τα χρηματοπιστωτικά της ιδρύματα, ενεργώντας από κοινού ως «Ομάδα Ευρώπη - ανοίγει σε νέα καρτέλα.», είναι από τους βασικούς συνεισφέροντες.
Το Ψηφιακό Πιστοποιητικό COVID της ΕΕ — μια επιτυχία της Ευρώπης
Από την πανδημία μάθαμε πώς η ψηφιακή υγεία μπορεί να μεταμορφώσει τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και να προσφέρει καλύτερη περίθαλψη.
Το Ψηφιακό Πιστοποιητικό COVID της ΕΕ - ανοίγει σε νέα καρτέλα. συνέβαλε αποφασιστικά στην αντιμετώπιση της πανδημίας, καθώς διευκόλυνε την ασφαλή μετακίνηση στην ΕΕ κατά τη διάρκεια της κρίσης. Γρήγορα έγινε το παγκόσμιο πρότυπο, καθώς συνδέθηκαν με το σύστημα σχεδόν 80 χώρες και εκδόθηκαν πάνω από 2,3 δισεκατομμύρια πιστοποιητικά. Ο κανονισμός για το Ψηφιακό Πιστοποιητικό COVID της ΕΕ έπαψε να ισχύει στις 30 Ιουνίου 2023.
Με βάση την επιτυχία αυτή και την τεχνολογία που χρησιμοποιήθηκε, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εγκαινίασε την 1η Ιουλίου 2023 το παγκόσμιο δίκτυο για την ψηφιακή πιστοποίηση υγείας - ανοίγει σε νέα καρτέλα.. Το σύστημα θα ενισχύσει την παγκόσμια αρχιτεκτονική υγειονομικής ασφάλειας και θα συμβάλει στην προστασία των ανθρώπων σε ολόκληρο τον κόσμο από τρέχουσες και μελλοντικές απειλές κατά της υγείας, συμπεριλαμβανομένων των πανδημιών.
Αναμόρφωση των φαρμακευτικών συστημάτων της ΕΕ
Η προτεινόμενη μεταρρύθμιση της φαρμακευτικής νομοθεσίας της ΕΕ - ανοίγει σε νέα καρτέλα. —η μεγαλύτερη και πιο εκτεταμένη εδώ και 20 χρόνια— έχει ως στόχο να διασφαλίσει την καλύτερη προσαρμογή αυτού του κρίσιμου τομέα στις ανάγκες του 21ου αιώνα.
Η μεταρρύθμιση, η οποία παρουσιάστηκε τον Απρίλιο, αντιμετωπίζει διάφορες θεμελιώδεις προκλήσεις. Για παράδειγμα, τα φάρμακα δεν φθάνουν ακόμη στους ασθενείς αρκετά γρήγορα, και δεν είναι πάντα διαθέσιμα στον ίδιο βαθμό στα κράτη μέλη. Οι υψηλές τιμές για καινοτόμες θεραπείες και οι ελλείψεις φαρμάκων εμπνέουν επίσης ανησυχία στους ασθενείς και στους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης.
Κεντρικός στόχος της μεταρρύθμισης είναι η δημιουργία ενιαίας αγοράς φαρμάκων, ώστε οι ασθενείς σε ολόκληρη την ΕΕ να έχουν έγκαιρη και ισότιμη πρόσβαση σε ασφαλή, αποτελεσματικά και οικονομικώς προσιτά φάρμακα. Η αναθεώρηση θα στηρίξει επίσης την καινοτομία στην ανάπτυξη φαρμάκων και θα τονώσει την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ χάρη σε ένα απλοποιημένο φαρμακευτικό σύστημα που θα είναι στραμμένο προς το μέλλον και θα αντέχει στις κρίσεις. Αυτό σημαίνει ότι νέες και καλύτερες θεραπείες θα είναι διαθέσιμες γρηγορότερα, έτσι ώστε οι ασθενείς να λαμβάνουν νωρίτερα την περίθαλψη που χρειάζονται.
Η μεταρρύθμιση περιλαμβάνει δέσμη μέτρων για την αντιμετώπιση του ζητήματος των ελλείψεων φαρμάκων μακροπρόθεσμα, και πέραν των καταστάσεων κρίσης. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, η Επιτροπή παρουσίασε - ανοίγει σε νέα καρτέλα. τον Οκτώβριο δέσμη μέτρων με ιδιαίτερη έμφαση στα φάρμακα κρίσιμης σημασίας, για τα οποία πρέπει να υπάρχει ανά πάσα στιγμή ασφάλεια εφοδιασμού στην ΕΕ. Εγκαινιάστηκε επίσης ένας ευρωπαϊκός εθελοντικός μηχανισμός αλληλεγγύης - ανοίγει σε νέα καρτέλα. για τα φάρμακα, ο οποίος επιτρέπει στα κράτη μέλη να αναδιανέμουν φάρμακα από τα διαθέσιμα αποθέματα σε περίπτωση κρίσιμων ελλείψεων σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ. Στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης θα προταθεί μια σειρά νέων κανόνων και κινήτρων για τις φαρμακευτικές εταιρείες, παράλληλα με απλουστευμένες κανονιστικές διαδικασίες και αυστηρότερους περιβαλλοντικούς όρους κατά την παραγωγή φαρμάκων.
Η μικροβιακή αντοχή - ανοίγει σε νέα καρτέλα. θεωρείται μία από τις τρεις κορυφαίες απειλές για την υγεία στην ΕΕ. Παρουσιάζεται όταν τα βακτήρια καθίστανται ανθεκτικά στα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση των λοιμώξεων. Η μεταρρύθμιση περιλαμβάνει μέτρα για τη συνετή χρήση των αντιμικροβιακών ουσιών και ένα νέο κίνητρο για τα αντιμικροβιακά που ανατρέπουν τα δεδομένα. Μια σύσταση που προτάθηκε από την Επιτροπή, και η οποία περιλαμβάνει ενωσιακούς και εθνικούς στόχους για την κατανάλωση αντιμικροβιακών ουσιών, εγκρίθηκε - ανοίγει σε νέα καρτέλα. αμέσως από το Συμβούλιο και αποτελεί πλέον μέρος της εργαλειοθήκης της ΕΕ - ανοίγει σε νέα καρτέλα. για τη μικροβιακή αντοχή.
Μικροβιακή αντοχή
Το γράφημα ενημερώνει για την πρόκληση της μικροβιακής αντοχής. Αναφέρει ότι ο αριθμός των θανάτων ετησίως λόγω της μικροβιακής αντοχής ανέρχεται σε 35000 στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο και σε 1,2 εκατομμύρια παγκοσμίως, και ότι η μικροβιακή αντοχή θα μπορούσε να οδηγήσει σε 10 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως κάθε χρόνο έως το 2050 εάν δεν αναληφθεί δράση. Παρουσιάζει επίσης τον στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μείωση της κατανάλωσης αντιβιοτικών κατά 20% έως το 2030 με στόχο την καταπολέμηση αυτού του προβλήματος.
Αντιμετώπιση ζητημάτων ψυχικής υγείας
Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται αντιμέτωπη με πρωτοφανείς κρίσεις, οι οποίες έχουν επηρεάσει σημαντικά την ικανότητα των ανθρώπων να αντεπεξέρχονται στις αυξανόμενες προκλήσεις σε ταχέως μεταβαλλόμενα περιβάλλοντα. Με στόχο την αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού, η Επιτροπή παρουσίασε τον Ιούνιο μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την ψυχική υγεία - ανοίγει σε νέα καρτέλα., η οποία επιδιώκει, μεταξύ άλλων, να βοηθήσει τις ευάλωτες ομάδες, ιδίως τους νέους, και να απαλείψει το στίγμα και τις διακρίσεις που συνδέονται με την ψυχική υγεία. Είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα για να τεθεί η ψυχική υγεία σε ισότιμη βάση με τη σωματική. Η νέα προσέγγιση προβλέπει 20 εμβληματικές πρωτοβουλίες και παρέχει ευκαιρίες χρηματοδότησης ύψους 1,2 δισ. ευρώ από διάφορα προγράμματα για τη στήριξη των κρατών μελών, ώστε να δώσουν προτεραιότητα στους ανθρώπους και στην ψυχική τους υγεία.
Μέτρα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων ψυχικής υγείας στο πλαίσιο διάφορων πολιτικών
Ευρωπαϊκός κώδικας ψυχικής υγείας
Πρωτοβουλία «Υγιέστεροι μαζί» για τις μη μεταδοτικές νόσους
Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την πρόληψη της κατάθλιψης και των αυτοκτονιών
Ασφαλέστεροι ψηφιακοί χώροι για παιδιά και νέους
Ορθή εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ για την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία
Εκστρατείες στον χώρο εργασίας από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία
Για την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας στις 10 Οκτωβρίου 2023, η Επιτροπή διοργάνωσε διάσκεψη υψηλού επιπέδου στις Βρυξέλλες. Στην εκδήλωση συμμετείχαν εκατοντάδες άτομα, συμπεριλαμβανομένων εκπροσώπων των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, εθνικών κυβερνήσεων, διεθνών οργανισμών και άλλων ενδιαφερόμενων εταίρων.
Αξιοποίηση των κονδυλίων της ΕΕ στον τομέα της υγείας
Το Μέσο Τεχνικής Υποστήριξης της Επιτροπής βοηθά το Βέλγιο, την Αυστρία και τη Σλοβενία να αξιοποιήσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά προγράμματα της ΕΕ για την ανάπτυξη της υγειονομικής περίθαλψης στην επικράτειά τους. Μέσω του κόμβου για την υγεία - ανοίγει σε νέα καρτέλα., αυτά τα κράτη μέλη μπορούν να εντοπίσουν τις καλύτερες ευκαιρίες χρηματοδότησης για τη στήριξη βασικών μεταρρυθμίσεων προς όφελος των πολιτών. Μακροπρόθεσμα, αυτό θα βοηθήσει επίσης τις εθνικές κυβερνήσεις και τις περιφέρειες να στηρίξουν τις οικονομικές επενδύσεις στον τομέα της υγείας. Με βάση τα ελπιδοφόρα αποτελέσματά του, το έργο αυτό μπορεί να αναβαθμιστεί και να λειτουργήσει σε επίπεδο ΕΕ.
Στρατηγική για την παγκόσμια υγεία
Με τον ηγετικό ρόλο που διαδραμάτισε η ΕΕ στην καταπολέμηση της πανδημίας COVID-19 απέδειξε ότι μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην επίτευξη των παγκόσμιων στόχων για την υγεία μέσω της προσέγγισης «Ομάδα Ευρώπη». Η προσέγγιση αυτή συνδυάζει πόρους από την ΕΕ, τα κράτη μέλη και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της ΕΕ για την επίτευξη μεγαλύτερου αντίκτυπου στην πράξη.
Τον Νοέμβριο του 2022 η Επιτροπή παρουσίασε μια στρατηγική για την παγκόσμια υγεία - ανοίγει σε νέα καρτέλα., η οποία αποτελεί την εξωτερική διάσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης Υγείας και βασική συνιστώσα της στρατηγικής Global Gateway - ανοίγει σε νέα καρτέλα. (βλ. κεφάλαιο 8). Με τον τρόπο αυτόν επιβεβαιώνεται η προσήλωση στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (ιδίως στον στόχο αριθ. 3 για την καλή υγεία και ευημερία) και στην ευρωπαϊκή κοινή αντίληψη για την ανάπτυξη - ανοίγει σε νέα καρτέλα., η οποία καθορίζει κοινούς στόχους και αρχές για την ανάπτυξη.
Τον Νοέμβριο του 2023, υπό τον συντονισμό της Γαλλίας και με τη συμμετοχή 22 κρατών μελών, της Νορβηγίας και της Ουκρανίας, δρομολογήθηκε κοινή δράση για τη χαρτογράφηση όλων των στρατηγικών για την υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο. Με τον τρόπο αυτό θα υπάρξει καλύτερος συντονισμός δράσεων και αποφυγή επικαλύψεων.
