Opzet van het controlesysteem van de Commissie voor de RRF Op EU-niveau blijft een zekerheids- en verantwoordingskloof bestaan in het nieuwe uitvoeringssysteem, ondanks uitgebreide werkzaamheden die worden gepland

Samenvatting

I De herstel- en veerkrachtfaciliteit is het belangrijkste instrument van NextGenerationEU. Het is in het leven geroepen om grootschalige financiële steun te verlenen voor overheidsinvesteringen en hervormingen in de lidstaten. Aan het instrument werd daartoe een financiering van 723,8 miljard EUR (in lopende prijzen) aan leningen (385,8 miljard EUR) en subsidies (338 miljard EUR) toegekend. Sinds het begin van de pandemie in februari 2020 werd financiering van dergelijke hervormingen en investeringen in de lidstaten verleend. De financiering loopt tot en met 31 december 2026. De RRF-verordening is op 19 februari 2021 in werking getreden.

II Het uitgavenmodel van de RRF verschilt van dat van andere EU-uitgavenprogramma’s. Wanneer onderliggende mijlpalen en streefdoelen op bevredigende wijze zijn verwezenlijkt, worden de betalingen aan de lidstaten verricht op basis van de beoordeling van de Commissie. Hoewel het geen voorwaarde is voor dergelijke betalingen, moeten door de RRF gefinancierde investeringsprojecten van de lidstaten niettemin voldoen aan EU- en nationale regels, bijvoorbeeld inzake aanbestedingen, of aan bepalingen waarin de te vergoeden subsidiabele kosten worden omschreven.

III We hebben deze controle uitgevoerd met het oog op het aanzienlijke aantal RRF-uitbetalingen die nog moeten worden verricht tijdens de exploitatie van de faciliteit tot eind 2026. Het doel van onze controle was te beoordelen of de opzet van het controlesysteem van de Commissie voor de RRF adequaat was en bij te dragen tot de waarborging ervan. In dit verband hebben we gekeken hoe het systeem was opgezet om de verwezenlijking van de mijlpalen en streefdoelen te waarborgen en de financiële belangen van de Unie per eind april 2022 te beschermen. Wij hebben het bewijsmateriaal dat we hebben verkregen door de procedures van de Commissie te onderzoeken, aangevuld met relevante opmerkingen in onze controle ten behoeve van de betrouwbaarheidsverklaring over de regelmatigheid van de RRF-uitgaven voor 2021.

IV We concluderen dat de Commissie in relatief korte tijd een controlesysteem heeft opgezet dat voorziet in een uitgebreid proces voor het verifiëren van de verwezenlijking van mijlpalen en streefdoelen. Dat controlesysteem biedt echter slechts beperkte geverifieerde informatie op EU-niveau over de vraag of door de RRF gefinancierde investeringsprojecten voldoen aan de EU- en nationale regels. Het gebrek aan dergelijke geverifieerde informatie heeft gevolgen voor de zekerheid die de Commissie kan verschaffen en leidt tot een verantwoordingskloof op EU-niveau.

V Wat de verwezenlijking van mijlpalen en streefdoelen betreft, constateerden wij dat de procedures uitgebreid waren. In aanvulling op de controles vooraf voor de voorlopige beoordeling worden aanvullende controles ter plaatse verricht. De verschillende fasen van de voorlopige beoordeling waren echter onvoldoende gespecificeerd en niet volledig gedocumenteerd. We merken ook op dat er nog geen methode is om de impact van het niet halen van een mijlpaal of streefdoel te kwantificeren en dat er geen richtsnoeren zijn voor het omgaan met het risico in verband met het niet vaststellen van de terugdraaiing van een maatregel waarvoor eerder een mijlpaal of streefdoel was verwezenlijkt.

VI Wat de bescherming van de financiële belangen van de Unie betreft, merken wij op dat de Commissie in elke lidstaat systeemcontroles heeft gepland. Deze controles zullen gericht zijn op de controlesystemen van de lidstaten op het gebied van fraude, corruptie, belangenconflicten en dubbele financiering. Zij zullen echter geen betrekking hebben op de vraag of lidstaten adequaat controleren of door de RRF gefinancierde investeringsprojecten voldoen aan EU- en nationale regels. Bijgevolg is er op EU-niveau weinig geverifieerde informatie over de vraag of bij de uit de RRF gefinancierde investeringsprojecten deze regels worden nageleefd. Het ontbreken van dergelijke geverifieerde informatie heeft gevolgen voor de mate van zekerheid die de Commissie in dit verband kan verschaffen. De verantwoordelijkheid van de Commissie voor de bescherming van de financiële belangen van de Unie houdt slechts in dat de Commissie alle verschuldigde bedragen terugvordert in geval van fraude, corruptie en belangenconflicten, wanneer de lidstaat dit niet heeft gedaan of in geval van een vastgestelde ernstige schending van de financieringsovereenkomst. We merkten ook op dat het beheersysteem voor onregelmatigheden geen gecentraliseerde en gestandaardiseerde informatie bevat over fraude in verband met de RRF en dat de verschillende forfaitaire correctieniveaus die moeten worden toegepast in geval van een tekortkoming in de controlesystemen van de lidstaten, onvoldoende zijn gedefinieerd.

VII Wij bevelen de Commissie aan:

• de procedures voor verificaties vooraf te verbeteren;
• richtsnoeren op te stellen inzake het terugdraaien van een maatregel in verband met eerder verwezenlijkte mijlpalen of streefdoelen;
• de zekerheidskloof op EU-niveau aan te pakken met betrekking tot het naleven van EU- en nationale regels door de uit de RRF gefinancierde investeringsprojecten;
• de rapportage over RRF-gerelateerde fraude op één lijn te brengen, en
• interne richtsnoeren met betrekking tot correcties te ontwikkelen, zoals bepaald in de financieringsovereenkomsten.

Inleiding

De RRF in het kort

01 NextGenerationEU (NGEU) is het tijdelijke fonds van de EU dat de lidstaten moet helpen de sociaaleconomische gevolgen van de COVID-19-pandemie te beperken en weer op het goede spoor te komen in hun streven naar duurzame groei. De herstel-en veerkrachtfaciliteit (RRF) is het belangrijkste instrument in het kader waarvan NGEU-middelen zullen worden verdeeld. De RRF verleent grootschalige financiële steun voor hervormingen en investeringen om het economisch herstel van de lidstaten van de gevolgen van de COVID-19-pandemie te bespoedigen en hun veerkracht te vergroten.

02 De RRF is ingesteld bij Verordening (EU) 2021/241 (“de verordening”) die op 19 februari 2021 in werking is getreden. Deze ondersteunt hervormings- en investeringsprojecten in de lidstaten vanaf het begin van de pandemie in februari 2020, en zal dat blijven doen tot en met 31 december 2026. De RRF werd daartoe gefinancierd met 723,8 miljard EUR (in lopende prijzen) aan leningen (385,8 miljard EUR) en subsidies (338 miljard EUR).

03 De RRF volgt een speciaal uitgavenmodel. De Commissie voert de RRF in direct beheer uit met de lidstaten als begunstigden¹. De voorwaarde voor betaling aan de lidstaten uit hoofde van de faciliteit is dat vooraf vastgestelde mijlpalen of streefdoelen op bevredigende wijze zijn gerealiseerd door de uitvoering van hervormingen en investeringsprojecten².

04 De wettigheid en regelmatigheid (regelmatigheid) van uitgaven in het kader van andere EU-programma’s hangen voornamelijk af van de subsidiabiliteit van de begunstigde, het project en de gedeclareerde kosten. Voor de subsidiabiliteit van dergelijke financiering gelden vaak voorwaarden met betrekking tot de kosten die kunnen worden gemaakt en gedeclareerd, en mogelijk ook identificeerbaar en controleerbaar zijn. De subsidiabiliteitsvoorwaarden voor dit soort financiering omvatten ook EU-regels ter waarborging van de doeltreffende werking van de interne markt (d.w.z. regels inzake overheidsopdrachten en staatssteun) en de naleving van nationale regels.

05 Hoewel de subsidiabiliteit van de begunstigde, het project en de kosten voor de uitvoering van door de RRF gefinancierde investeringsprojecten geen voorwaarde is voor de beoordeling van de Commissie wanneer zij de betaling uit de RRF aan de lidstaat verricht, wordt dit aspect in de verordening bestreken door de bescherming van de financiële belangen van de Unie, die de lidstaten samen met de Commissie moeten waarborgen overeenkomstig hun respectieve verantwoordelijkheden. In de verordening wordt in dit verband bepaald dat de maatregelen ter ondersteuning van de RRF moeten voldoen aan het toepasselijke Unierecht en nationaal recht, meer bepaald wat betreft het voorkomen, opsporen en corrigeren van fraude, corruptie en belangenconflicten, en tevens ernstige schendingen van de in de financieringsovereenkomst vastgestelde verplichtingen, met name wat betreft dubbele financiering, moeten voorkomen. Daartoe moeten de lidstaten een doeltreffend en efficiënt internecontrolesysteem opzetten en ten onrechte betaalde of onjuist bestede bedragen terugvorderen³. Indien de lidstaten er in geval van fraude, corruptie of belangenconflicten niet in slagen ten onrechte betaalde bedragen terug te vorderen, kan de Commissie het desbetreffende bedrag terugvorderen⁴.

Uitvoering van de RRF

06 Het feit dat het uitvoeringsmodel van de RRF verschilt van dat van andere EU-uitgavenprogramma’s betekent dat de uitvoering ervan ook onderworpen is aan een speciaal proces, dat in figuur 1 wordt uiteengezet en hieronder nader wordt beschreven.

07 Om gebruik te kunnen maken van de RRF moeten de lidstaten nationale herstel- en veerkrachtplannen (recovery and resilience plans, RRP’s) opstellen die voldoen aan de in de verordening vastgestelde voorwaarden⁵. RRP’s moeten een samenhangend pakket overheidsinvesteringen en hervormingen omvatten die zijn gegroepeerd in maatregelen, die op hun beurt zijn onderverdeeld in thematische componenten. De lidstaten moeten voor elk investeringsproject en elke hervorming mijlpalen en streefdoelen vaststellen, en bijzonderheden verstrekken over de bijbehorende uitgangswaarde.

08 Lidstaten moeten bovendien geschikte beheers- en controlesystemen ontwerpen. Zij kunnen gebruikmaken van bestaande nationale beheers- en controlesystemen of specifiek voor de RRF systemen opzetten.

09 Betalingen in het kader van de RRF zijn afhankelijk van de bevredigende verwezenlijking door de lidstaten van de mijlpalen en streefdoelen die zijn vastgesteld in de bijlagen bij de uitvoeringsbesluiten van de Raad tot goedkeuring van hun RRP’s. Een ander element waarmee rekening moet worden gehouden is dat streefdoelen of mijlpalen die eerder op bevredigende wijze door de lidstaat zijn verwezenlijkt, niet mogen zijn teruggedraaid. Lidstaten kunnen tweemaal per jaar een verzoek om uitbetaling indienen, mits zij voldoende bewijsstukken leveren waaruit blijkt dat de desbetreffende mijlpalen en streefdoelen op bevredigende wijze zijn gerealiseerd⁶.

10 De lidstaten moeten bij elk betalingsverzoek de volgende documenten indienen om betalingen in het kader van de RRF te kunnen ontvangen:

• informatie en bewijsstukken die de verwezenlijking van de in de bijlage bij het uitvoeringsbesluit van de Raad vastgestelde mijlpalen en streefdoelen bevestigen;
• een samenvatting van de door de autoriteiten van de lidstaat uitgevoerde audits, met inbegrip van gegevens over vastgestelde zwakke punten en genomen corrigerende maatregelen⁷;
• een beheersverklaring⁸ waarin staat dat:
  • de middelen zijn ingezet voor hun beoogde doel;
  • de samen met de betalingsaanvraag ingediende informatie volledig, nauwkeurig en betrouwbaar is;
  • de ingevoerde controlesystemen de nodige zekerheid verschaffen dat de middelen zijn beheerd volgens alle toepasselijke regels, in het bijzonder inzake het voorkomen van:
    • belangenconflicten, fraude, corruptie, en
    • dubbele financiering.

11 De beoordelingsprocedure van de Commissie bestaat uit twee stappen. De Commissie beoordeelt eerst betalingsverzoeken op basis van de door de lidstaat verstrekte gegevens en informatie. Het doel van deze voorlopige beoordeling is ervoor te zorgen dat de mijlpalen en streefdoelen op bevredigende wijze zijn verwezenlijkt⁹.

12 Op basis van deze werkzaamheden legt de Commissie de voorlopige beoordeling voor advies voor aan het Economisch en Financieel Comité (EFC) van de Raad. Naar aanleiding van het advies van het EFC neemt de Commissie vervolgens een besluit over de betaling, dat in het kader van de onderzoeksprocedure eerst moet worden voorgelegd aan een comitologiecomité van vertegenwoordigers van de lidstaten. Ten slotte stelt de Commissie een uitvoeringsbesluit tot goedkeuring van de betaling vast, waarna de middelen worden uitbetaald.

Het RRF-controlekader van de Commissie

13 Het speciale uitvoeringsmodel van de RRF en het bedrag aan EU-middelen dat in het kader van de faciliteit wordt verstrekt, vereisen een specifiek controlekader op het niveau van de Commissie en de lidstaten dat ervoor zorgt dat de mijlpalen en streefdoelen worden verwezenlijkt en dat de financiële belangen van de Unie worden beschermd.

14 Het controlekader dat de Commissie voor dit doel heeft opgezet wordt uiteengezet in het jaarlijks activiteitenverslag (JAV) 2021 van het directoraat-generaal Economische en Financiële Zaken (DG ECFIN), en omvat:

• de beoordeling van de door de lidstaten ingediende RRP’s met betrekking tot hun relevantie, doeltreffendheid, doelmatigheid en samenhang voordat een betaling wordt verricht. Deze beoordeling maakt het ook mogelijk de geschiktheid van de controlesystemen van de lidstaten zoals beschreven in hun RRP’s te controleren;
• het tweeledige controlesysteem dat voorziet in verificaties vooraf van betalingsverzoeken van de lidstaten en aanvullende controles achteraf nadat een betaling is verricht. Het systeem voorziet ook in systeemcontroles die gericht zijn op de bescherming van de financiële belangen van de Unie. Figuur 2 schetst het controlesysteem van de Commissie met deze twee elementen, die volgen op de beoordeling van de RRF.

15 Wij namen de beoordeling van het RRP door de Commissie in een eerdere controle onder de loep en presenteerden de resultaten van deze controle in Speciaal verslag 21/2022¹⁰. Het onderwerp van deze controle en dit verslag is het ontwerp van de twee elementen van het controlesysteem van de Commissie die in figuur 2 zijn weergegeven.

Onze werkzaamheden op het gebied van de RRF

16 Deze controle maakt deel uit van een reeks controles en analyses van de RRF. Meer informatie over onze tot dusver verrichte werkzaamheden en de resultaten daarvan, met de nadruk op controlegerelateerde zaken, is te vinden in kader 1.

Reikwijdte en aanpak van de controle

17 De doelstelling van deze controle was het beoordelen van het ontwerp van het controlesysteem van de Commissie voor de RRF. Daartoe hebben we het controlesysteem van de Commissie onderzocht om ervoor te zorgen dat:

• betalingen aan de lidstaten worden verricht voor het verwezenlijken van de vooraf vastgestelde mijlpalen en/of streefdoelen;
• de financiële belangen van de Unie beschermd zijn.

18 We onderzochten eerst het RRF-controlesysteem van de Commissie vanuit een conceptueel, meer algemeen standpunt. Het doel van deze werkzaamheden was na te gaan wat het controlesysteem omvat en hoe het ervoor zorgt dat mijlpalen en streefdoelen op bevredigende wijze worden verwezenlijkt en de financiële belangen van de Unie worden beschermd. We hebben de initiële beoordeling door de Commissie van de in de RRP’s van de lidstaten uiteengezette controlesystemen in dit onderzoek opgenomen, aangezien deze deel uitmaakt van het controlekader. Wij hebben onze beoordeling van het ontwerp van het controlesysteem van de Commissie afgerond met een gedetailleerde analyse van de geplande werkzaamheden en de procedures die voor de twee elementen zijn vastgesteld. Het doel van deze analyse was het identificeren van mogelijke tekortkomingen in de procedures en controles die tot het controlesysteem van de Commissie behoren.

19 Om het vereiste bewijsmateriaal te verzamelen ter onderbouwing van onze opmerkingen, conclusies en aanbevelingen, hebben wij:

• gesprekken en vergaderingen gehouden met vertegenwoordigers van DG ECFIN en de taskforce Herstel en veerkracht (SG.RECOVER) van de Commissie;
• de procedures van de Commissie en andere relevante documenten, zoals financieringsovereenkomsten en operationele regelingen, onderzocht;
• de procedures van de Commissie voor verificaties vooraf en controles achteraf geanalyseerd, alsmede de controlestrategie, de richtsnoeren voor steekproeven, interne checklists en richtsnoeren;
• het JAV 2021 van DG ECFIN geraadpleegd.

20 We hebben het door middel van deze controle verkregen bewijsmateriaal aangevuld met opmerkingen uit onze controle ten behoeve van de betrouwbaarheidsverklaring over de regelmatigheid van de RRF-uitgaven voor 2021¹⁵. De controle ten behoeve van de betrouwbaarheidsverklaring had betrekking op de bevredigende verwezenlijking van alle 52 mijlpalen die ten grondslag liggen aan de enige betaling die de Commissie in 2021 aan een lidstaat (Spanje) heeft gedaan. We evalueerden ook de voorlopige beoordeling door de Commissie van vier geselecteerde streefdoelen die ten grondslag liggen aan de betaling aan Frankrijk in maart 2022.

21 Wij hebben de controle in de beginfase van de uitvoering van de RRF uitgevoerd, toen de eerste betaling was verricht, maar voordat een aanzienlijk aantal betalingen was gedaan. De controle was daarom gericht op het ontwerp van het RRF-controlesysteem per eind april 2022 en niet op de feitelijke werking ervan.

22 Bovendien hebben we in deze controle geen aandacht besteed aan de opzet of de doeltreffendheid van de RRF-controlesystemen van de lidstaten, maar we zijn van plan dit in de toekomst te doen.

23 Met deze controle en onze aanbevelingen willen wij ertoe bijdragen dat de Commissie over een adequaat controlesysteem beschikt voor zowel de voorwaarde voor betaling als de doeltreffende bescherming van de financiële belangen van de Unie, gelet op het aanzienlijke aantal RRF-uitbetalingen dat nog moet worden verricht in de loop van de exploitatie van de faciliteit tot eind 2026.

Opmerkingen

Er bestaat een zekerheids- en verantwoordingskloof op EU-niveau wat betreft de bescherming van de financiële belangen van de Unie

24 In dit deel van het verslag onderzoeken wij het RRF-controlesysteem van de Commissie vanuit een conceptueel, meer algemeen standpunt en gaan we na of en hoe het ertoe bijdraagt dat mijlpalen en streefdoelen op bevredigende wijze worden verwezenlijkt en de financiële belangen van de Unie worden beschermd. Daartoe houden wij ook rekening met de beoordeling door de Commissie van de controlesystemen van de lidstaten, zoals uiteengezet in hun RRP’s, aangezien dit het eerste element van het RRF-controlekader is¹⁶. Onze opmerkingen hebben gevolgen voor de zekerheid en de verantwoording die we in onderstaande paragrafen uiteenzetten.

De beoordeling door de Commissie van de controleregelingen was alomvattend, maar gedeeltelijk gebaseerd op nog niet ingevoerde systemen

25 Om in aanmerking te komen voor steun in het kader van de RRF hebben de lidstaten het ontwerp van hun nationale RRP’s bij de Commissie ingediend. De Commissie heeft deze plannen beoordeeld op basis van elf criteria die in de verordening zijn vastgesteld. Een van deze criteria voorziet in geschikte controlesystemen en -regelingen voor de lidstaten om corruptie, fraude, onregelmatigheden, belangenconflicten en dubbele financiering te voorkomen, op te sporen en te corrigeren.

26 Wij zijn in Speciaal verslag 21/2022 nagegaan of de Commissie de controleregelingen van de lidstaten had beoordeeld, met name voor wat betreft de duidelijkheid van hun structuren, de rollen en verantwoordelijkheden van hun verschillende organen, de geplande systemen en processen en de vereiste capaciteit.

27 Wij concludeerden in het algemeen dat de beoordeling van de herstel- en veerkrachtplannen door de Commissie adequaat was gezien de complexiteit van het proces en de tijdsdruk. Meer specifiek met betrekking tot de controlesystemen constateerden we dat de Commissie bij haar beoordeling van de door de lidstaten voorgestelde controleregelingen op correcte wijze hiaten en tekortkomingen heeft vastgesteld die aanvullende maatregelen vereisen. De beoordeling was echter tot op zekere hoogte gebaseerd op de beschrijving van systemen die nog moesten worden opgezet. Deze moet daarom worden bevestigd door aanvullende werkzaamheden ter plaatse. Voorts heeft de Commissie aanvullende mijlpalen ingevoerd voor 16 lidstaten waar voor deze hiaten of tekortkomingen aanvullende maatregelen moeten worden uitgevoerd vóór de eerste betaling¹⁷. Het ontbreken van een volledig functioneel controlesysteem houdt het risico in dat de financiële belangen van de EU niet voldoende worden beschermd totdat deze mijlpalen zijn verwezenlijkt.

Met verificaties vooraf en controles achteraf wordt de verwezenlijking van mijlpalen en streefdoelen beoordeeld

28 De verificaties vooraf door de Commissie van de betalingsverzoeken van de lidstaten en de bijbehorende controles achteraf zijn gericht op de voorwaarde voor betaling en het bewijsmateriaal dat de door de lidstaten ingediende mijlpalen en streefdoelen naar behoren zijn verwezenlijkt. De verificaties en controles achteraf in verband met de mijlpalen en streefdoelen hebben geen betrekking op niet-naleving van de EU- en nationale regels (zie paragraaf 09).

29 In een situatie waarin een uit de RRF gefinancierd investeringsproject bijvoorbeeld niet voldoet aan de EU- en nationale regels, zoals de regels inzake overheidsopdrachten, staatssteun of subsidiabiliteitsregels voor kosten of projecten, zal dit geen invloed hebben op het resultaat van de voorlopige beoordeling door de Commissie van de bevredigende verwezenlijking van het betreffende streefdoel. Zolang aan het streefdoel is voldaan overeenkomstig de beschrijving in de bijlage bij het uitvoeringsbesluit van de Raad, is de Commissie verplicht de betaling aan de betrokken lidstaat te verrichten¹⁸.

30 Daarnaast merken wij op dat in de verordening wordt bepaald dat horizontale beginselen in acht moeten worden genomen¹⁹. In deze beginselen wordt bepaald dat de steun uit de RRF, behalve in naar behoren gemotiveerde gevallen, niet in de plaats mag komen van terugkerende nationale uitgaven en zowel het beginsel van additionaliteit van Uniefinanciering als bedoeld in artikel 9 van de verordening, als het ernstige-afbreukverbodsbeginsel (ofwel het beginsel “geen ernstige afbreuk doen”) moet eerbiedigen. Aangezien in de verordening de naleving van deze beginselen niet als een voorwaarde voor betaling wordt beschouwd²⁰, hebben de verificaties vooraf geen betrekking op deze beginselen, behalve waar naleving verplicht is op grond van het uitvoeringsbesluit van de Raad, zoals het geval kan zijn voor het beginsel “geen ernstige afbreuk doen”. Dit beginsel werd gecontroleerd toen de Commissie de RRP’s beoordeelde. Wat betreft de naleving van het beginsel “geen ernstige afbreuk doen”, merkten wij in onze vorige controle op dat de beoordeling van de Commissie ertoe leidde dat de goedgekeurde herstel- en veerkrachtplannen alleen maatregelen bevatten die voldeden aan het beginsel “geen ernstige afbreuk doen”, zoals geconstateerd voor de maatregelen in onze steekproef. Maatregelen ter beperking van de milieueffecten zijn echter niet systematisch in de vorm van een mijlpaal of streefdoel in de RRP’s opgenomen, en maatregelen die niet in overeenstemming zijn met dat beginsel kunnen buiten de faciliteit om worden bekostigd²¹.

31 In Speciaal verslag 21/2022 merkten wij bovendien op dat de mijlpalen en streefdoelen over het algemeen meer gericht zijn op het meten van output dan van impact²². De RRP-beoordeling en de betaling in het kader van het RRP aan de lidstaten zijn derhalve inherent onvoorwaardelijk ten aanzien van het effect van hervormingen en investeringen.

Gebrek aan informatie leidt tot een zekerheids- en verantwoordingskloof op EU-niveau waar het gaat om de bescherming van de financiële belangen van de Unie

32 De lidstaten moeten er samen met de Commissie voor zorgen dat de financiële belangen van de Unie overeenkomstig hun respectieve verantwoordelijkheden doeltreffend worden beschermd²³. In dit verband moeten de lidstaten alle passende maatregelen nemen die nodig zijn om de financiële belangen van de Unie te beschermen en ervoor zorgen dat het gebruik van middelen in verband met door de faciliteit ondersteunde maatregelen voldoet aan het toepasselijke Unie- en nationale recht, met name wat betreft het voorkomen, opsporen en rechtzetten van fraude, corruptie en belangenconflicten²⁴. Deze verplichting is ook gepreciseerd in de financieringsovereenkomsten die met de lidstaten zijn gesloten. Indien de lidstaten in geval van fraude, corruptie, belangenconflicten of bij ernstige schending van de verplichtingen in het kader van de financieringsovereenkomst, zoals dubbele financiering, er niet in slagen ten onrechte betaalde bedragen terug te vorderen, kan de Commissie het desbetreffende bedrag terugvorderen.

33 In dit verband heeft de Commissie in het jaarlijks activiteitenverslag 2021 van DG ECFIN haar “resterende verantwoordelijkheid” voor de bescherming van de financiële belangen van de Unie vastgesteld, wat inhoudt dat de lidstaten als enige verantwoordelijk zijn om na te gaan of de RRF-financiering correct is gebruikt overeenkomstig alle toepasselijke nationale en EU-verordeningen. De verantwoordelijkheid van de Commissie is beperkt tot de drie ernstige onregelmatigheden, fraude, corruptie, belangenconflicten en de verplichtingen in het kader van de financieringsovereenkomst, met name dubbele financiering²⁵. De controlestrategie voor de RRF bepaalt dat de Commissie geen controles zal uitvoeren waarbij wordt nagegaan of de EU- en nationale regels worden nageleefd²⁶. De systeemcontroles van de Commissie zijn gericht op de systemen van de lidstaten voor het voorkomen, opsporen en corrigeren van deze drie ernstige onregelmatigheden en dubbele financiering.

34 Onze ervaring leert dat niet-naleving van EU- en nationale regels, zoals regels inzake overheidsopdrachten, staatssteun en subsidiabiliteit, vaak voorkomt in andere EU-uitgavenprogramma’s²⁷ en daarom een aanzienlijk risico vormt. We merken echter op dat de naleving van dergelijke regels niet onder de systeemcontroles van de Commissie valt en dat de lidstaten in dit opzicht slechts weinig richtsnoeren hebben.

35 Bijgevolg is er op EU-niveau weinig geverifieerde informatie over de vraag of en hoe de systemen van de lidstaten het aanzienlijke risico afdoende dekken dat door de RRF gefinancierde investeringsprojecten niet aan de EU- en nationale regels voldoen. Dit heeft gevolgen voor de volledigheid van de mate van zekerheid die de Commissie kan verschaffen. De naleving van EU- en nationale regels door de uit de RRF gefinancierde investeringsprojecten wordt niet gedekt.

36 De verantwoordelijkheid die de Commissie op zich neemt om de financiële belangen van de Unie te beschermen, komt tot uiting in de betrouwbaarheidsverklaring in het JAV 2021 van DG ECFIN. De verklaring gaat niet verder dan het in artikel 22, lid 5, van de verordening omschreven specifieke aspect. De Commissie garandeert dat zij in geval van fraude, corruptie en belangenconflicten alle aan de begroting van de Unie verschuldigde bedragen zal terugvorderen wanneer de lidstaat dit niet heeft gedaan of in geval van een vastgestelde ernstige schending van de financieringsovereenkomst. Dit leidt tot een verantwoordingskloof op EU-niveau.

Om na te gaan of de mijlpalen en streefdoelen zijn verwezenlijkt, heeft de Commissie een uitgebreid proces ontworpen

37 Het controlesysteem van de Commissie moet ervoor zorgen dat RRF-betalingen gebaseerd zijn op de bevredigende verwezenlijking van vooraf vastgestelde mijlpalen en streefdoelen²⁸. Het moet er ook voor zorgen dat eerder behaalde mijlpalen en streefdoelen niet worden teruggedraaid.

38 Daartoe heeft de Commissie een proces opgezet dat voorziet in verificaties vooraf voordat een lidstaat wordt betaald. Deze zijn voornamelijk gebaseerd op controles aan de hand van stukken van het bewijsmateriaal van de lidstaten waaruit blijkt dat mijlpalen en streefdoelen op bevredigende wijze zijn verwezenlijkt. De Commissie voert controles achteraf uit nadat een lidstaat de betaling heeft ontvangen.

39 We hebben de procedures en documentatie van de Commissie onderzocht om te beoordelen of de verificaties vooraf en controles achteraf van de Commissie zodanig zijn opgezet dat de verwezenlijking van mijlpalen en streefdoelen correct kan worden beoordeeld. Als onderdeel van onze controle in het kader van de betrouwbaarheidsverklaring over 2021 met betrekking tot de RRF hebben we ook onderzocht hoe de Commissie haar verificaties vooraf in de praktijk uitvoert om mogelijke tekortkomingen in haar procedures vast te stellen.

Er is een uitgebreid proces voor verificaties vooraf van de verwezenlijking van mijlpalen en streefdoelen, maar er zijn nog steeds problemen

Verificatie vooraf van de verwezenlijking van mijlpalen en streefdoelen voorziet in een uitgebreid beoordelingsproces

40 Op grond van de verordening moet de Commissie nagaan of de desbetreffende mijlpalen en streefdoelen die zijn vastgelegd in het relevante uitvoeringsbesluit van de Raad op bevredigende wijze zijn verwezenlijkt²⁹. De controles vooraf die de Commissie voor RRF-betalingen heeft voorgeschreven, moeten haar in staat stellen na te gaan of het betalingsverzoek van een lidstaat wordt gestaafd door bewijsmateriaal dat de betrokken mijlpalen en streefdoelen op bevredigende wijze zijn verwezenlijkt, en de controles moeten goed worden gedocumenteerd.

41 Zodra de desbetreffende overeengekomen mijlpalen en streefdoelen zijn verwezenlijkt, dienen de lidstaten een naar behoren gemotiveerd betalingsverzoek ter beoordeling bij de Commissie in (zie paragraaf 10). De Commissie verifieert het door de lidstaten ingediende bewijsmateriaal als onderdeel van haar voorlopige beoordeling van de vraag of de mijlpalen en streefdoelen die ten grondslag liggen aan het betalingsverzoek, op bevredigende wijze zijn verwezenlijkt.

42 Bij het voorlopige beoordelingsproces van de Commissie zijn een aantal actoren betrokken. De belangrijkste actoren zijn de geografische desks van DG ECFIN en SG.RECOVER, die een leidende rol hebben bij de verificatie vooraf en de beoordeling van betalingsverzoeken. Bij het indienen van de betalingsverzoeken van de lidstaten zijn de geografische desks verantwoordelijk voor het uitvoeren van een controle aan de hand van stukken en het beoordelen van het bewijsmateriaal dat bij het betalingsverzoek is gevoegd.

43 Het voorlopige beoordelingsproces omvat verschillende elementen:

• De geografische desks onderhouden voortdurend contact met de autoriteiten van de lidstaten over de voortgang en de verwezenlijking van de mijlpalen en streefdoelen tot het moment waarop de betalingsverzoeken worden ingediend, en ook daarna.
• Verschillende horizontale eenheden van DG ECFIN zijn bij de beoordeling betrokken; zo is zijn juridische eenheid verantwoordelijk voor de evaluatie van de voorlopige beoordeling om ervoor te zorgen dat deze juridisch deugdelijk en correct is.
• De Commissie houdt eerst informele technische en vervolgens formele interdepartementale raadplegingen met de betrokken DG’s en diensten, met als doel de grotere deskundigheid van andere diensten van de Commissie die rechtstreeks en dagelijks met de relevante beleidsterreinen te maken hebben, in te zetten voor de verwezenlijking van een specifieke mijlpaal of een specifiek streefdoel.

44 Op basis van het hierboven beschreven beoordelingsproces vooraf en onze besprekingen met de diensten van de Commissie zijn wij van mening dat de Commissie uitgebreide controles vooraf heeft opgezet om te beoordelen of mijlpalen en streefdoelen zijn verwezenlijkt. We troffen echter enkele tekortkomingen aan ten aanzien van de duidelijkheid van het proces en de documentatie van de beoordeling, die we in de volgende paragrafen beschrijven.

De diverse fasen in het beoordelingsproces zijn niet voldoende gespecificeerd of gedocumenteerd

45 Het Financieel Reglement bepaalt dat een doeltreffende interne controle gebaseerd is op beproefde internationale methoden en in het bijzonder adequate auditsporen moet omvatten³⁰. Het auditspoor moet een duidelijk inzicht verschaffen in het doel, de bron en de getrokken conclusies.

46 De Commissie heeft ervoor gekozen voor elk betalingsverzoek een proceskalender als leidraad te gebruiken, waarin de volgende zaken zijn opgenomen: de te ondernemen stappen, de verantwoordelijke actoren en het tijdschema dat moet worden gevolgd door de teams die bij de voorlopige beoordeling betrokken zijn.

47 De beoordeling van elke mijlpaal of elk streefdoel wordt gedocumenteerd en samengevat in een “beoordelingsfiche”. In dit fiche is een register met de verzamelde informatie opgenomen en wordt de analyse van de Commissie voor de voorlopige beoordeling van de mijlpalen en streefdoelen geregistreerd.

48 Hoewel in zowel het beoordelingsfiche als de proceskalender relevante informatie over het beoordelingsproces is opgenomen, is de reikwijdte van de bijdrage van de verschillende actoren aan de verschillende fasen van het beoordelingsproces, die tot de voorlopige beoordeling leiden, niet voldoende gespecificeerd en gedocumenteerd. Daarom levert het mogelijk niet altijd voldoende bewijs dat een mijlpaal of streefdoel naar behoren is beoordeeld en met het vereiste detailniveau is gedocumenteerd.

Gebrek aan duidelijkheid over de reikwijdte van de technische raadpleging van de betrokken DG’s en diensten

49 Hoewel de verantwoordelijkheid voor het beoordelen van de verwezenlijking van mijlpalen en streefdoelen bij SG.RECOVER en DG ECFIN ligt, kunnen de betrokken DG’s en diensten tijdens verificaties vooraf worden gevraagd om technische input voor de beoordeling te leveren.

50 Wanneer beleidsmedewerkers in de DG’s en diensten om technische input wordt gevraagd, wordt hun met name gevraagd aan te geven of er enige reden is waarom een bepaalde mijlpaal of een bepaald streefdoel niet kan worden beoordeeld als zijnde op bevredigende wijze verwezenlijkt. Aan het einde van het voorlopige beoordelingsproces en ter afronding het raadplegingsproces krijgen de DG’s en diensten weer de gelegenheid om tijdens een formele interdepartementale raadpleging hun mening over de algehele beoordeling kenbaar te maken.

51 Hoewel wij de raadpleging van deskundigen als een belangrijk onderdeel van het beoordelingsproces beschouwen, zijn noch de reikwijdte ervan, noch de rol van de DG’s en de tijdens dit proces geraadpleegde diensten duidelijk omschreven (zie paragraaf 47). Bovendien verschafte de documentatie van technische raadplegingen niet altijd een duidelijk inzicht in de elementen/aspecten van de mijlpaal of het streefdoel waarover de geraadpleegde DG’s hun mening kenbaar hadden gemaakt, of van de wijze waarop zij tot die mening waren gekomen. Bij gebrek aan een duidelijk overzicht van de aard van de technische raadpleging en het genomen beoordelingsbesluit is onduidelijk wat de raadpleging daadwerkelijk omvatte. In kader 2 wordt een voorbeeld uit onze controle in het kader van de betrouwbaarheidsverklaring over 2021 gegeven.

Onvolledige documentatie van de beoordeling

52 Om te bepalen of mijlpalen of streefdoelen op bevredigende wijze zijn verwezenlijkt, baseert de Commissie zich op de relevante elementen in de beschrijving ervan en in de beschrijving van de daarmee samenhangende maatregel, die beide worden uiteengezet in het overeenkomstig uitvoeringsbesluit van de Raad, waarbij rekening wordt gehouden met de operationele regelingen.

53 In ons Jaarverslag 2021 constateerden we dat de beschrijving van een maatregel in de bijlage bij het uitvoeringsbesluit van de Raad niet altijd in overeenstemming was met de relevante mijlpaal en/of het relevante streefdoel. De beschrijving van de maatregel was dus dubbelzinnig en vatbaar voor interpretatie wat betreft de elementen die relevant waren voor de beoordeling³². Wij hebben echter geen rechtvaardiging gevonden voor het feit dat de Commissie bepaalde in de beschrijving van de maatregel omschreven elementen irrelevant achtte voor de beoordeling. We hebben ook geconstateerd dat de richtsnoeren van de Commissie voor het beoordelen van de bevredigende verwezenlijking van mijlpalen en streefdoelen niet in een dergelijke motivering voorzagen en dat documentatie daarin dan ook niet expliciet vereist werd. Het gebrek aan duidelijke richtsnoeren en documentatie in dergelijke situaties maakte het moeilijk, zo niet onmogelijk, voor een derde die niet betrokken was bij de onderhandelingen over de RRP of die geen voorafgaande kennis van het proces had, om de redenering van de Commissie te begrijpen en te volgen.

Een methode voor opschorting van de betaling blijft uit

54 Het bedrag dat na de indiening van een betalingsverzoek aan een lidstaat wordt betaald, is niet noodzakelijk gebaseerd op de geraamde kosten voor het bereiken van de mijlpalen en streefdoelen die in het betalingsverzoek zijn opgenomen, maar veeleer een resultaat van de onderhandelingen met de betrokken lidstaat. Bij deze onderhandelingen wordt rekening gehouden met het aandeel mijlpalen en streefdoelen en met het relatieve belang ervan³³. Wanneer de Commissie vaststelt dat mijlpalen of streefdoelen niet op bevredigende wijze zijn verwezenlijkt, bepaalt de verordening dat “de betaling van de financiële bijdrage, en in voorkomend geval van de lening, geheel of gedeeltelijk [wordt] opgeschort”³⁴. Opschortingen mogen niet worden opgeheven, tenzij de lidstaten de Commissie binnen zes maanden bewijs overleggen dat de mijlpalen of streefdoelen op bevredigende wijze zijn verwezenlijkt; zo niet, dan moet de Commissie het bedrag van de financiële bijdrage of lening (indien van toepassing) verhoudingsgewijs verlagen. In ons Jaarverslag 2021 gaven wij aan dat de Commissie geen methode had ontwikkeld om het op te schorten bedrag vast te stellen³⁵.

55 Hoewel de methode geen invloed zou hebben op de beoordeling vooraf van mijlpalen en streefdoelen, betekent het ontbreken ervan dat een belangrijk element van het RRF-controlesysteem dat de regelmatigheid van RRF-betalingen waarborgt, ontbreekt. Het ontbreken van een dergelijke methode vermindert ook de transparantie van de RRF-regelingen ten aanzien van de lidstaten en andere belanghebbenden, omdat de criteria voor de berekening van de financiële gevolgen van het niet verwezenlijken van de mijlpalen en streefdoelen onzeker zijn. In verband hiermee verwijzen wij naar aanbeveling 10.2 in ons Jaarverslag 2021.

Controles achteraf zouden ertoe kunnen bijdragen dat de gemelde gegevens over de verwezenlijking van mijlpalen en streefdoelen nauwkeurig zijn

56 Terwijl de verificaties vooraf van de Commissie voornamelijk gebaseerd zijn op controles aan de hand van stukken, stellen controles achteraf de Commissie in staat de situatie ter plaatse te onderzoeken. Controles achteraf zijn opgenomen in het Financieel Reglement³⁶ en in de financieringsovereenkomsten die met de lidstaten zijn gesloten. Hun doel is het opsporen en corrigeren van niet-verwezenlijkte mijlpalen of streefdoelen die pas na het verrichten van de betalingen aan het licht komen. Deze controles moeten gebaseerd zijn op alle relevante informatie, duidelijke en goed opgezette procedures en een adequate risicobeoordeling.

57 We beoordeelden of het ontwerp van de controles achteraf van de Commissie geschikt is om deze doelstelling te bereiken. Wij konden de praktische uitvoering van de controles achteraf van de Commissie niet testen (zie paragraaf 21).

58 Wat de verwezenlijking van mijlpalen en streefdoelen betreft, voert de Commissie op risico’s gebaseerde controles achteraf van mijlpalen en streefdoelen uit, in aanvulling op de verificaties vooraf. Daarnaast voert de Commissie systeemcontroles met betrekking tot mijlpalen en streefdoelen uit die gericht zijn op gegevensverzameling en rapportage over mijlpalen en streefdoelen in de lidstaten.

59 De systeemcontroles met betrekking tot mijlpalen en streefdoelen hebben ten doel het gegevensbeheer en de IT- of andere systemen voor het opslaan, verzamelen, aggregeren van en rapporteren over mijlpalen en streefdoelen te beoordelen, alsmede de betrouwbaarheid van de gerapporteerde gegevens over bereikte mijlpalen en streefdoelen, met inbegrip van de aggregatie ervan, te verifiëren.

60 De controles met betrekking tot mijlpalen en streefdoelen zijn risicogebaseerd en hebben betrekking op alle mijlpalen en streefdoelen die in de risicobeoordeling van de Commissie als “hoog risico” zijn ingedeeld, en, afhankelijk van de beschikbare middelen, op zoveel mogelijk mijlpalen en streefdoelen die als “gemiddeld risico” zijn ingedeeld. Dit om ter plaatse de informatie te bevestigen die de lidstaten in de fase van verificatie vooraf aan de Commissie hebben meegedeeld.

61 De Commissie selecteert de te controleren autoriteiten, mijlpalen en streefdoelen van de lidstaten op basis van zowel een algemene risicobeoordeling als een risicobeoordeling van betalingsverzoeken. De aanvankelijke selectie van de te controleren lidstaten wordt ook bepaald door hun gereedheid en het tijdstip waarop de betalingsverzoeken worden ingediend.

62 De risicobeoordelingen zijn gebaseerd op een aantal factoren, zoals:

• de complexiteit van de nationale controlesystemen;
• de door de lidstaten uitgevoerde controles;
• het risico dat RRP-maatregelen worden gecofinancierd door andere EU-fondsen;
• de typen eindontvangers.

63 Het doel van de controles met betrekking tot mijlpalen en streefdoelen is te zorgen voor aanvullende zekerheid achteraf over de bevredigende verwezenlijking ervan, terwijl de systeemcontroles met betrekking tot mijlpalen en streefdoelen tot doel hebben ervoor te zorgen dat de nationale systemen voor het verzamelen en opslaan van informatie voor rapportage over mijlpalen en streefdoelen toereikend en betrouwbaar zijn.

64 Het “Enquiry planning memorandum” (controleplan) van DG ECFIN bevat gedetailleerde richtsnoeren voor deze controles in verband met mijlpalen en streefdoelen en voor systeemcontroles, alsook een aantal templates die in die controles moeten worden gebruikt.

65 Naar aanleiding van onze evaluatie van de planningsdocumenten voor controles achteraf beschouwen we ze in het algemeen als goed ontwikkeld wat betreft geplande werkzaamheden en documentatie, maar de daadwerkelijke uitvoering ervan kan pas in een later stadium worden beoordeeld. De oorspronkelijke planning van de controlewerkzaamheden voor 2022 en 2023 wijst ook op een uitgebreide dekking. Er werden controles gepland in 20 lidstaten, met 20 controles met betrekking tot gegevensbeheer en IT-systemen en 7 controles om de betrouwbaarheid van de gerapporteerde gegevens te verifiëren.

Door gebrek aan richtsnoeren is er een groter risico dat niet wordt opgemerkt dat maatregelen voor eerder verwezenlijkte mijlpalen en streefdoelen zijn teruggedraaid

66 Wil een mijlpaal of streefdoel die is verwezenlijkt en waarvoor is betaald, een betekenisvolle impact hebben, dan mag die/dat in een later stadium niet worden teruggedraaid. In de verordening wordt rekening gehouden met dit risico en is bepaald dat “Onder bevredigende verwezenlijking van mijlpalen en streefdoelen wordt begrepen dat er door de betrokken lidstaat geen maatregelen zijn teruggedraaid in verband met eerder behaalde mijlpalen en streefdoelen”³⁷. Volgens de financieringsovereenkomsten moet het betalingsverzoek van een lidstaat bevestigen dat dit inderdaad het geval is.

67 De bevestigende verklaring van de lidstaten is een belangrijk onderdeel van de controle voor het terugdraaien van maatregelen in verband met eerder verwezenlijkte mijlpalen of streefdoelen. Omdat de geografische desks voortdurend toezicht houden en besprekingen voeren met de autoriteiten van de lidstaten, zijn zij volgens de Commissie ook in staat vast te stellen welke mijlpalen en streefdoelen zijn teruggedraaid.

68 Dat terugdraaien kan pas plaatsvinden wanneer een mijlpaal of streefdoel volgens de beoordeling op bevredigende wijze is behaald en dus niet via procedures vooraf kan worden geverifieerd. Evaluatiewerkzaamheden in verband met het terugdraaien van maatregelen met betrekking tot eerder verwezenlijkte mijlpalen moeten derhalve achteraf plaatsvinden.

69 Tot op heden heeft de Commissie geen richtsnoeren ontwikkeld met betrekking tot de precieze aard van het terugdraaien van een maatregel in verband met een eerder verwezenlijkte mijlpaal of eerder verwezenlijkt streefdoel, de omstandigheden waarin een dergelijke terugdraaiing wordt geacht te hebben plaatsgevonden of de wijze waarop de diensten van de Commissie en de autoriteiten van de lidstaten dit moeten monitoren. Het ontbreken van dergelijke richtsnoeren vergroot het risico dat de lidstaten en de Commissie niet alle teruggedraaide mijlpalen en streefdoelen op passende en consistente wijze kunnen identificeren.

70 De Commissie heeft ook nog geen richtsnoeren verstrekt over het effect van het terugdraaien van een maatregel in verband met een eerder verwezenlijkte mijlpaal of eerder verwezenlijkt streefdoel op een eerder of lopend betalingsverzoek.

Controles van de Commissie zouden haar beoordeling van de systemen van de lidstaten kunnen ondersteunen, maar de procedures voor het melden van fraude en het corrigeren van tekortkomingen kennen beperkingen

Met de geplande controles van de Commissie kunnen de controlesystemen van de lidstaten op het gebied van fraude, corruptie, belangenconflicten en dubbele financiering worden beoordeeld

71 De bescherming van de financiële belangen van de Unie houdt in dat de uitvoering van de RRF moet voldoen aan het toepasselijke recht van de Unie en de lidstaten, met name wat betreft het voorkomen, opsporen en corrigeren van fraude, corruptie en belangenconflicten. Dit is ook van toepassing op het risico van dubbele financiering.

72 De Commissie verwijst naar haar rol bij de bescherming van de financiële belangen van de EU als die van het dragen van resterende verantwoordelijkheid, die zij beperkt tot het waarborgen dat de lidstaten over passende systemen beschikken en ingrijpen wanneer lidstaten hun controleverplichtingen met betrekking tot het voorkomen, opsporen en corrigeren van fraude, corruptie en belangenconflicten, alsmede dubbele financiering, niet nakomen (zie paragraaf 33).

73 De controles die de Commissie heeft gepland, weerspiegelen deze beperking en zullen gericht zijn op de controlesystemen van de lidstaten voor het voorkomen, opsporen en corrigeren van fraude, corruptie, belangenconflicten en dubbele financiering. Deze controles moeten gebaseerd zijn op alle relevante informatie, duidelijke en goed opgezette procedures en een adequate risicobeoordeling. Wij hebben de procedure en de planningsdocumenten van de Commissie voor deze controles geëvalueerd.

74 De Commissie heeft haar controlewerkzaamheden in verband met de bescherming van de financiële belangen van de Unie in haar controlestrategie omschreven.

75 In de controlestrategie voor de RRF is bepaald dat de Commissie tijdens de uitvoering van de RRF ten minste één afzonderlijke systeemcontrole per lidstaat moet uitvoeren. Deze controles hebben tot doel de Commissie de zekerheid te bieden dat de controlesystemen van de lidstaten fraude, corruptie, belangenconflicten en dubbele financiering kunnen voorkomen, opsporen en corrigeren. Volgens de initiële planning van de controlewerkzaamheden voor 2022 en 2023 waren 21 controles gepland in verband met de financiële belangen van de EU.

76 De systeemcontroles met betrekking tot fraude, corruptie, belangenconflicten en dubbele financiering kunnen de Commissie in staat stellen de bestaande systemen van de lidstaten met dit doel te beoordelen, maar de doeltreffendheid van dergelijke controles kan pas in een later stadium worden beoordeeld. Bovendien stelden we beperkingen vast die van invloed zijn op de afzonderlijke elementen van het controlesysteem van de Commissie waarover we in de volgende paragrafen verslag uitbrengen.

Beperkte informatie over de controles van de lidstaten kan van invloed zijn op de toegevoegde waarde van hun beheersverklaringen en overzichten

77 Een betalingsverzoek van de lidstaten moet vergezeld gaan van een beheersverklaring die wordt ondersteund door een overzicht van de op nationaal niveau uitgevoerde controles (zie paragraaf 10), die DG ECFIN evalueert om informatie te identificeren die relevant zou kunnen zijn voor de verificatie vooraf van de verwezenlijking van mijlpalen en streefdoelen of voor zijn controles. De beheersverklaringen van de lidstaten moeten de zekerheid bieden dat de middelen in overeenstemming met alle toepasselijke EU- en nationale voorschriften werden beheerd, met name voorschriften inzake de voorkoming van belangenconflicten, fraudepreventie en corruptiefinanciering. De lidstaten moeten ook bevestigen dat bij hun controles vastgestelde onregelmatigheden in voorkomend geval zijn gecorrigeerd en dat de middelen naar behoren zijn teruggevorderd van de eindontvangers. De Commissie onderzoekt deze documenten om na te gaan of er systeemgebreken of individuele gevallen van fraude, corruptie of belangenconflicten zijn vastgesteld en of er corrigerende maatregelen zijn genomen om de financiële belangen van de Unie te beschermen. In het geval van eerste betalingsverzoeken wordt ook nagegaan of de tijdens de RRP-beoordeling toegevoegde controle- en auditmijlpalen zijn verwezenlijkt.

78 De toegevoegde waarde van de beheersverklaringen en overzichten van controles zal afhangen van de reikwijdte en de kwaliteit van de controlewerkzaamheden van de nationale autoriteiten. De Commissie heeft de lidstaten richtsnoeren verstrekt voor het opstellen van het overzicht van de controles in het kader van de herstel- en veerkrachtfaciliteit, waarin wordt bepaald welk soort informatie de samenvattingen moeten bevatten en wordt uitgelegd welk soort controles de autoriteiten van de lidstaten moeten uitvoeren. We merken op dat er geen precieze richtsnoeren zijn voor de dekking en het ontwerp van dergelijke controles, aangezien de verordening in dit verband geen rechtsgrondslag biedt.

79 Met betrekking tot de vier betalingsverzoeken die in 2021 zijn ontvangen, merkte de Commissie op dat de reikwijdte van de door de nationale autoriteiten uitgevoerde controlewerkzaamheden over het algemeen beperkt was vanwege het korte tijdsbestek tussen de goedkeuring van de plannen en de indiening van deze betalingsverzoeken³⁸. De informatie van de Commissie over de kwaliteit van de controlewerkzaamheden waarop de samenvatting van de controles berust en over de vraag op welke elementen van de RRF de controles van de lidstaten tijdens de levenscyclus van de RRF gericht zullen zijn, is gebaseerd op contacten met de nationale controleautoriteiten en haar beoordeling van hun nationale controlestrategieën. De Commissie deelde ons mee dat zij alleen zekerheid wilde ontlenen aan de nationale controleresultaten indien de betrouwbaarheid ervan was bevestigd door middel van de controlewerkzaamheden van de Commissie.

Het melden van fraude en richtsnoeren inzake het corrigeren van tekortkomingen in de systemen van de lidstaten zijn niet volledig ontwikkeld

Het melden van fraude wordt niet gecentraliseerd en gestandaardiseerd aangepakt

80 Met betrekking tot cohesiefondsen zijn de autoriteiten van de lidstaten verplicht alle frauduleuze en niet-frauduleuze onregelmatigheden die in het beheerssysteem voor onregelmatigheden (Irregularity Management System, IMS) zijn ontdekt, aan de Commissie te melden. De Commissie gebruikt deze informatie uit het IMS als een van de elementen voor de opstelling van haar frauderisicobeoordeling en fraudebestrijdingsstrategie, die belangrijke elementen vormen voor de doelgerichtheid van haar audits en controles. Bij de uitvoering van de RRF moeten de lidstaten frauduleuze en niet-frauduleuze onregelmatigheden die zij in de beheersverklaring vaststellen, aan de Commissie melden. Zij hoeven daarvoor echter geen geïntegreerd IT-systeem te gebruiken, wat wel het geval is bij de rapportage over de uitvoering van het cohesiebeleid.

81 De lidstaten moeten in de beheersverklaring alle geconstateerde gevallen van fraude, corruptie en belangenconflicten (alsmede de genomen corrigerende maatregelen) melden. Anders dan bij het IMS-systeem is het onduidelijk op welk moment de ontdekking van een fraudegeval moet worden gemeld, of er een meldingsdrempel is en welke standaardinformatie voor elk geval en over de genomen corrigerende maatregelen moet worden gemeld. Het gebrek aan gecentraliseerde en gestandaardiseerde informatie op het niveau van de Commissie over vermoedelijke fraude, belangenconflicten en corruptiezaken die door de autoriteiten van de lidstaten zijn ontdekt, maakt het moeilijk om een behoorlijke frauderisicobeoordeling uit te voeren, die essentieel is voor een doeltreffende aanpak van controles achteraf met betrekking tot de bescherming van de financiële belangen van de Unie.

82 Samen met de lidstaten is de Commissie verplicht jaarlijks aan het Europees Parlement en de Raad verslag uit te brengen over de maatregelen die zijn genomen om fraude en andere onwettige activiteiten die de financiële belangen van de EU schaden, te bestrijden (het PIF-verslag). Een belangrijk element van dit verslag bestaat in de jaarlijkse informatie en gegevens over fraude en onregelmatigheden die gevolgen hebben voor de EU-uitgaven. Doordat het ontbreekt aan gecentraliseerde en gestandaardiseerde informatie op het niveau van de Commissie over fraude en andere illegale activiteiten die gevolgen hebben voor RRF-betalingen, bestaat het risico dat het jaarlijkse PIF-verslag van de Commissie een onvolledig beeld geeft.

Onbetrouwbare wederpartijen worden momenteel niet gemeld of uitgesloten

83 De lidstaten zijn momenteel niet verplicht het systeem voor vroegtijdige opsporing en uitsluiting (Early-Detection and Exclusion System, EDES) van de Commissie te gebruiken voor maatregelen in het kader van de RRF. Dit betekent dat een van de beschikbare instrumenten ter bescherming van de financiële belangen van de Unie niet van toepassing is op de RRF.

84 In ons advies over de voorgestelde herschikking van het Financieel Reglement geven we dan ook aan ingenomen te zijn met het voorstel van de Commissie om ervoor te zorgen dat er passende uitsluitingsregelingen gelden voor uitgavenprogramma’s onder direct beheer, zoals de RRF, waarbij de lidstaten de begunstigden zijn³⁹. De beschikbaarheid en betrouwbaarheid van informatie over potentieel onbetrouwbare wederpartijen zal essentieel zijn voor de doeltreffende werking van het EDES.

Er zijn geen interne richtsnoeren met betrekking tot correcties opgesteld

85 De verordening geeft de Commissie het recht om in te grijpen wanneer zij vaststelt dat het systeem van een lidstaat de financiële belangen van de Unie onvoldoende beschermt. De verordening voorziet erin “om bij niet door de lidstaat gecorrigeerde fraude, corruptie en belangenconflicten die de financiële belangen van de Unie schaden of bij ernstige schending van de uit die overeenkomsten voortvloeiende verplichtingen de steun in het kader van de faciliteit verhoudingsgewijs te verminderen en aan de Uniebegroting verschuldigde bedragen terug te vorderen of te verzoeken om vervroegde terugbetaling van de lening⁴⁰”.

86 In hetzelfde artikel wordt ook het volgende bepaald: “Bij het nemen van een besluit over het bedrag van de terugvordering en de vermindering, of het vervroegd terug te betalen bedrag neemt de Commissie het evenredigheidsbeginsel in acht en houdt zij rekening met de ernst van de fraude, corruptie en belangenconflicten die de financiële belangen van de Unie schaden of van een schending van een verplichting”.

87 Hoewel er in de financieringsovereenkomsten algemene bepalingen voor de forfaitaire correcties zijn opgenomen, heeft de Commissie nog geen interne richtsnoeren voor de toepassing van deze forfaitaire percentages ontwikkeld. Ter illustratie verwijzen wij naar de “Richtsnoeren voor de berekening van financiële correcties in het kader van de procedure voor de financiële en de conformiteitsgoedkeuring van de rekeningen”.

88 Door het ontbreken van interne richtsnoeren voor de toepassing van deze forfaitaire percentages vermindert de transparantie en is de consistentie van de RRF-regelingen ten aanzien van de lidstaten en andere belanghebbenden niet gewaarborgd⁴¹.

Conclusies en aanbevelingen

89 De RRF is een nieuw uitvoeringsmodel waarbij de betaling van de Commissie aan de lidstaten gebaseerd is op de verwezenlijking van mijlpalen en streefdoelen. Wij concluderen dat de Commissie in relatief korte tijd een controlesysteem heeft opgezet dat een reeks uitgebreide controles vooraf omvat en controles ter plaatse aanvult om te beoordelen of mijlpalen en streefdoelen op bevredigende wijze zijn verwezenlijkt. Dat controlesysteem levert echter beperkte geverifieerde informatie op EU-niveau op over de vraag of door de RRF gefinancierde investeringsprojecten de EU- en nationale regels naleven. Het gebrek aan dergelijke informatie heeft gevolgen voor de zekerheid die de Commissie kan verschaffen inzake de bescherming van de financiële belangen van de Unie en leidt tot een verantwoordingskloof op EU-niveau.

90 Wij constateerden dat de verificaties vooraf die de Commissie verricht om te bepalen of mijlpalen en streefdoelen werden verwezenlijkt, uitgebreid zijn. Zoals vermeld in hoofdstuk 10 van ons Jaarverslag 2021 stelden wij enerzijds beperkingen vast met betrekking tot de documentatie van de beoordeling door de Commissie en anderzijds dat een methode voor (gedeeltelijke) opschorting of verlaging van de betalingen nog niet voorhanden is, waarover wij de aanbevelingen 10.1 en 10.2 hebben geformuleerd. Wij stelden daarnaast vast dat de omschrijving en documentatie van de reikwijdte en de doelstellingen van de verschillende fasen van de voorlopige beoordeling voor verbetering vatbaar zijn, met name wat betreft de technische raadpleging van andere DG’s en diensten (zie de paragrafen 40-55).

Aanbeveling 1 — Verbeter de procedures voor verificaties vooraf

Voortbouwend op de tot dusver opgedane ervaring moet de Commissie verdere procedures ontwikkelen die een adequate documentatie van haar beoordeling waarborgen, en de rol en de reikwijdte van de technische raadpleging van andere DG’s en diensten verduidelijken.

Beoogde uitvoeringsdatum: 2023

91 De Commissie heeft uitgebreide controles achteraf gepland van de verwezenlijking van de mijlpalen en streefdoelen. De planning van de controlewerkzaamheden voor 2022 wijst ook op een uitgebreide dekking van de lidstaten. De geschiktheid van de geplande controles achteraf kan echter pas in de toekomst worden beoordeeld (zie de paragrafen 56-65).

92 Voorwaarde voor een geslaagde uitvoering van de RRF is dat de mijlpalen of streefdoelen worden verwezenlijkt en niet vervolgens worden teruggedraaid. We merken op dat er momenteel geen richtsnoeren zijn die consistent inzicht geven in wat het terugdraaien van een maatregel in verband met een eerder verwezenlijkte mijlpaal of eerder verwezenlijkt streefdoel inhoudt, hoe het risico op dit terugdraaien wordt beperkt en hoe dit van invloed zou zijn op eerdere en lopende betalingen (zie de paragrafen 66-70).

Aanbeveling 2 — Stel richtsnoeren op voor het terugdraaien van een maatregel in verband met eerder verwezenlijkte mijlpalen en streefdoelen

De Commissie moet richtsnoeren en procedures ontwikkelen voor het terugdraaien van een maatregel in verband met een eerder verwezenlijkte mijlpaal of een eerder verwezenlijkt streefdoel om een consistente interpretatie en uitvoering ervan te waarborgen.

Beoogde uitvoeringsdatum: 2023

93 De Commissie heeft planningsdocumenten voor systeemcontroles ontwikkeld waarmee zij beoogt de controlesystemen van alle lidstaten voor de bescherming van de financiële belangen van de Unie te bestrijken (zie de paragrafen 71-76). We merken echter op dat deze controles alleen betrekking hebben op de systemen van de lidstaten op het gebied van fraude, corruptie, belangenconflicten en dubbele financiering. Bijgevolg is er op EU-niveau weinig geverifieerde informatie over de naleving van de EU- en nationale regels bij de door de RRF gefinancierde investeringsprojecten. Het gebrek aan dergelijke informatie heeft gevolgen voor de mate van zekerheid die de Commissie op EU-niveau kan bieden. De verantwoordelijkheid die de Commissie op zich neemt om de financiële belangen van de Unie te beschermen, komt tot uiting in de betrouwbaarheidsverklaring in het JAV van DG ECFIN. Dit houdt slechts in dat de Commissie alle verschuldigde bedragen terugvordert in geval van fraude, corruptie en belangenconflicten, wanneer de lidstaat dit niet heeft gedaan of in geval van een vastgestelde ernstige schending van de financieringsovereenkomst (zie de paragrafen 28-36).

Aanbeveling 3 — Pak de zekerheidskloof op EU-niveau op het gebied van de naleving van EU- en nationale regels aan

De Commissie moet vaststellen welke maatregelen nodig zijn om de zekerheidskloof op EU-niveau aan te pakken met betrekking tot de naleving van de EU- en nationale regels door de uit de RRF gefinancierde investeringsprojecten.

Beoogde uitvoeringsdatum: 2023

94 Wij zijn van mening dat de werkelijke waarde van de beheersverklaringen en overzichten van controles van de lidstaten grotendeels zal afhangen van de reikwijdte en de kwaliteit van deze controles en merken op dat er geen precieze richtsnoeren zijn voor de reikwijdte en de opzet van dergelijke controles. De reikwijdte van de door de nationale autoriteiten in het eerste jaar verrichte controlewerkzaamheden was in het algemeen beperkt. De informatie van de Commissie over de kwaliteit van de controlewerkzaamheden is gebaseerd op contacten met de nationale autoriteiten en haar beoordeling van hun nationale controlestrategie (zie de paragrafen 77-79).

95 Met betrekking tot de melding van fraude in verband met de RRF (zie de paragrafen 80-84) hebben wij het volgende opgemerkt:

• Door het ontbreken van gecentraliseerde en gestandaardiseerde informatie over fraude die in het beheersysteem voor onregelmatigheden wordt geregistreerd, zijn de beschikbare gegevens ter ondersteuning van de controles van de planning en de doelgerichte systemen onvolledig.
• Momenteel worden onbetrouwbare wederpartijen (eindontvangers) niet gemeld in het systeem voor vroegtijdige opsporing en uitsluiting en evenmin uitgesloten van het ontvangen van EU-financiering. De voorgestelde wijzigingen van de bepalingen van het Financieel Reglement (herschikking) voorzien hier echter in.

Aanbeveling 4 — Breng de rapportage over RRF-gerelateerde fraude op één lijn

De Commissie moet de rapportage over RRF-gerelateerde fraude op één lijn brengen en RRF-gerelateerde fraudegevallen en andere illegale activiteiten in het beheerssysteem voor onregelmatigheden opnemen.

Beoogde uitvoeringsdatum: 2023

96 De met de lidstaten gesloten financieringsovereenkomsten voorzien in verschillende niveaus van forfaitaire correcties ingeval de Commissie een tekortkoming in het controlesysteem van een lidstaat vaststelt die leidt tot een ernstige inbreuk op haar verplichting om de financiële belangen van de Unie, zoals bepaald in de financieringsovereenkomst, te beschermen. De huidige definities van de verschillende niveaus bieden echter onvoldoende ondersteuning voor een consistente toepassing van dergelijke forfaitaire percentages (zie de paragrafen 85-88).

Aanbeveling 5 — Ontwikkel interne richtsnoeren met betrekking tot correcties

De Commissie moet interne richtsnoeren ontwikkelen voor de toepassing van de in de financieringsovereenkomsten vastgestelde forfaitaire correcties in verband met tekortkomingen in de controlesystemen van de lidstaten ter bescherming van de financiële belangen van de Unie.

Beoogde uitvoeringsdatum: 2023

Dit verslag werd door kamer V onder leiding van de heer Jan Gregor, lid van de Rekenkamer, te Luxemburg vastgesteld op haar vergadering van 15 februari 2023.

Afkortingen

DG: directoraat-generaal

DG ECFIN: directoraat-generaal Economische en Financiële Zaken

DG EMPL: directoraat-generaal Werkgelegenheid, Sociale Zaken en Inclusie

EDES: systeem voor vroegtijdige opsporing en uitsluiting (Early Detection and Exclusion system)

EFC: Economisch en Financieel Comité

GEAD: “geen ernstige afbreuk doen”

IMS: beheerssysteem voor onregelmatigheden (Irregularity Management System)

NGEU: NextGenerationEU

PIF: bescherming van financiële belangen (protection of financial interests)

RRF: herstel- en veerkrachtfaciliteit (Recovery and Resilience Facility)

RRP: herstel- en veerkrachtplan (Recovery and Resilience Plan)

SG.RECOVER: taskforce Herstel en veerkracht binnen het secretariaat-generaal van de Commissie

Woordenlijst

Beheerssysteem voor onregelmatigheden: toepassing die de lidstaten gebruiken om onregelmatigheden, met inbegrip van vermoedelijke fraude, aan OLAF te melden.

Economisch en Financieel Comité: een comité van de Europese Unie dat is opgericht om beleidscoördinatie tussen de lidstaten te bevorderen.

EDES: het door de Commissie opgezette systeem om de bescherming van de financiële belangen van de Unie te versterken en een goed financieel beheer te waarborgen. Het EDES heeft tot doel de financiële belangen van de Unie te beschermen tegen onbetrouwbare personen en entiteiten die EU-middelen aanvragen of juridische verbintenissen zijn aangegaan met de Commissie, andere instellingen, organen of instanties van de Unie.

Herstel- en veerkrachtfaciliteit: het mechanisme voor financiële steun van de EU om de economische en sociale gevolgen van de COVID-19-pandemie en de groene en digitale transformatie te beperken.

Herstel- en veerkrachtplan: document met de voorgenomen hervormingen en investeringen van de lidstaat in het kader van de herstel- en veerkrachtfaciliteit.

NextGenerationEU: financieringspakket om de EU-lidstaten te helpen herstellen van de economische en sociale impact van de COVID-19-pandemie.

Antwoorden van de Commissie

https://www.eca.europa.eu/nl/Pages/DocItem.aspx?did=63634

Tijdlijn

https://www.eca.europa.eu/nl/Pages/DocItem.aspx?did=63634

Controleteam

In de speciale verslagen van de ERK worden de resultaten van haar controles van EU-beleid en -programma’s of beheersthema’s met betrekking tot specifieke begrotingsterreinen uiteengezet. Bij haar selectie en opzet van deze controletaken zorgt de ERK ervoor dat deze een maximale impact hebben door rekening te houden met de risico’s voor de doelmatigheid of de naleving, de omvang van de betrokken inkomsten of uitgaven, de verwachte ontwikkelingen en de politieke en publieke belangstelling.

Deze doelmatigheidscontrole werd verricht door controlekamer V “Financiering en administratie van de Unie”, die onder leiding staat van ERK-lid Jan Gregor. De controle werd geleid door ERK-lid Tony Murphy, ondersteund door Wolfgang Soltz, kabinetschef, en Brian Murphy en Peter Borsos, kabinetsattachés; Judit Oroszki, hoofdmanager; Gediminas Macy, taakleider; Kristina Kosor en Raymond Larkin, auditors. Valérie Tempez verleende secretariële ondersteuning.

Van links naar rechts: Peter Borsos, Judit Oroszki, Kristina Kosor, Tony Murphy, Brian Murphy, Gediminas Macys, Wolfgang Stolz, Raymond Larkin, Valérie Tempez.

Voetnoten

¹ Artikel 8 en artikel 22, lid 1, van de verordening.

² Artikel 24, lid 3, van de verordening.

³ Artikel 22, lid 1, van de verordening.

⁴ Artikel 22, lid 5, van de verordening.

⁵ Artikel 18, lid 4, van de verordening voor de volledige reeks voorwaarden waaraan RRP’s moeten voldoen.

⁶ Artikel 24 van de verordening.

⁷ Artikel 22, lid 2, punt c), van de verordening.

⁸ Idem.

⁹ Artikel 24, lid 3, van de verordening.

¹⁰ Speciaal verslag 21/2022: De beoordeling door de Commissie van de nationale herstel- en veerkrachtplannen — In het algemeen adequaat, maar er blijven uitvoeringsrisico’s.

¹¹ Advies nr. 06/2020 over het voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad tot instelling van een faciliteit voor herstel en veerkracht.

¹² Speciaal verslag 21/2022.

¹³ Jaarverslag 2021 over de uitvoering van de EU-begroting betreffende het begrotingsjaar 2021, hoofdstuk 10 — Herstel- en veerkrachtfaciliteit.

¹⁴ Analyse 01/2023: EU-financiering via cohesiebeleid en de herstel- en veerkrachtfaciliteit — Een vergelijkende analyse.

¹⁵ Hoofdstuk 10 van ons Jaarverslag 2021.

¹⁶ Speciaal verslag 21/2022.

¹⁷ JAV 2021 van DG ECFIN, bijlage XIV.

¹⁸ Artikel 24, lid 5, van de verordening.

¹⁹ Artikel 5 van de verordening.

²⁰ Artikel 24 van de verordening.

²¹ Paragrafen 56-61 van Speciaal verslag 21/2022.

²² Paragraaf VIII van Speciaal verslag 21/2022.

²³ Paragraaf 80 van Analyse 01/2023.

²⁴ Artikel 22, lid 1, en overweging 54 van de verordening.

²⁵ JAV 2021 van DG ECFIN, blz. 52.

²⁶ De controlestrategie voor de RRF van de Commissie, blz. 3.

²⁷ Figuur 1.8 van ons Jaarverslag 2021.

²⁸ Artikel 24, lid 3, van de verordening.

²⁹ Artikel 24, lid 3, van de verordening.

³⁰ Artikel 36, lid 3, van Verordening (EU, Euratom) 2018/1046 van het Europees Parlement en de Raad van 18 juli 2018 tot vaststelling van de financiële regels van toepassing op de algemene begroting van de Unie.

³¹ Bijlage bij het uitvoeringsbesluit van de Raad.

³² Paragrafen 10.24-10.26 van ons Jaarverslag 2021.

³³ Paragraaf 73 van ons Speciaal verslag 21/2022.

³⁴ Artikel 24, lid 6, van de verordening.

³⁵ Zie paragraaf 10.28 van ons Jaarverslag 2021.

³⁶ Artikel 74, lid 6, van het Financieel Reglement.

³⁷ Artikel 24, lid 3, van de verordening.

³⁸ JAV 2021 van DG ECFIN, blz. 60.

³⁹ Advies 06/2022 (uitgebracht krachtens artikel 322, lid 1, VWEU) betreffende het voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad tot vaststelling van de financiële regels van toepassing op de algemene begroting van de Unie (herschikking).

⁴⁰ Artikel 22, lid 5, van de verordening.

⁴¹ Paragraaf 106 van Analyse 01/2023.

Contact

EUROPESE REKENKAMER
12, rue Alcide De Gasperi
L-1615 Luxemburg
LUXEMBURG

Tel. +352 4398-1
Inlichtingen: www.eca.europa.eu/nl/contact
Website: eca.europa.eu
Twitter: @EUAuditors

Meer gegevens over de Europese Unie vindt u op internet via de Europaserver (https://europa.eu).

Luxemburg: Bureau voor publicaties van de Europese Unie, 2023

PDF	ISBN 978-92-847-9589-5	ISSN 1977-575X	doi:10.2865/450757	QJ-AB-23-008-NL-N
HTML	ISBN 978-92-847-9596-3	ISSN 1977-575X	doi:10.2865/249606	QJ-AB-23-008-NL-Q

AUTEURSRECHT

© Europese Unie, 2023

Het beleid van de Europese Rekenkamer (ERK) inzake hergebruik is uiteengezet in Besluit nr. 6-2019 van de ERK over het opendatabeleid en het hergebruik van documenten.

Tenzij anders aangegeven (bijv. in afzonderlijke auteursrechtelijke mededelingen), wordt voor inhoud van de ERK die eigendom is van de EU een licentie verleend in het kader van de Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0)-licentie. Als algemene regel geldt derhalve dat hergebruik is toegestaan mits de bron correct wordt vermeld en eventuele wijzigingen worden aangegeven. De hergebruiker van ERK-inhoud mag de oorspronkelijke betekenis of boodschap niet wijzigen. De ERK is niet aansprakelijk voor mogelijke gevolgen van hergebruik.

Aanvullende toestemming moet worden verkregen indien specifieke inhoud personen herkenbaar in beeld brengt, bijvoorbeeld op foto’s van personeelsleden van de ERK, of werken van derden bevat.

Indien dergelijke toestemming wordt verkregen, wordt de bovengenoemde algemene toestemming opgeheven en zullen beperkingen van het gebruik daarin duidelijk worden aangegeven.

Wilt u inhoud gebruiken of reproduceren die geen eigendom van de EU is, dan dient u de auteursrechthebbende mogelijk rechtstreeks om toestemming te vragen:

Figuur 2 — iconen: de figuren zijn ontworpen met behulp van Flaticon.com. © Freepik Company S.L. Alle rechten voorbehouden.

Software of documenten waarop industriële-eigendomsrechten rusten, zoals octrooien, handelsmerken, geregistreerde ontwerpen, logo’s en namen, zijn uitgesloten van het beleid van de ERK inzake hergebruik.

De groep institutionele websites van de Europese Unie met de domeinnaam “europa.eu” bevat links naar sites van derden. Aangezien de ERK geen controle heeft over deze sites, wordt u aangeraden kennis te nemen van hun privacy- en auteursrechtbeleid.

Gebruik van het ERK-logo

Het logo van de ERK mag niet worden gebruikt zonder voorafgaande toestemming van de ERK.

HOE NEEMT U CONTACT OP MET DE EU?

Kom langs
Er zijn honderden Europe Direct-centra overal in de Europese Unie. U vindt het adres van het dichtstbijzijnde centrum online (european-union.europa.eu/contact-eu/meet-us_nl).

Bel of schrijf
Europe Direct is een dienst die uw vragen over de Europese Unie beantwoordt. U kunt met deze dienst contact opnemen door:

• te bellen naar het gratis nummer: 00 800 6 7 8 9 10 11 (bepaalde telecomaanbieders kunnen wel kosten in rekening brengen);
• te bellen naar het gewone nummer: +32 22999696, of
• het onlineformulier in te vullen: european-union.europa.eu/contact-eu/write-us_nl

WAAR VINDT U INFORMATIE OVER DE EU?

Online
Informatie over de Europese Unie in alle officiële talen van de EU is beschikbaar op de Europa-website (european-union.europa.eu).

EU-publicaties
U kunt publicaties van de EU bekijken of bestellen op op.europa.eu/nl/publications. Als u meerdere exemplaren van gratis publicaties wenst, neem dan contact op met Europe Direct of uw plaatselijke documentatiecentrum (european-union.europa.eu/contact-eu/meet-us_nl).

EU-wetgeving en aanverwante documenten
Toegang tot juridische informatie van de EU, waaronder alle EU-wetgeving sinds 1951 in alle officiële talen, krijgt u op EUR‑Lex (eur-lex.europa.eu).

Open data van de EU
Het portaal data.europa.eu biedt toegang tot opendatabestanden van de instellingen, organen en agentschappen van de EU. Deze kunnen gratis worden gedownload en hergebruikt, zowel voor commerciële als voor niet-commerciële doeleinden. Het portaal biedt ook toegang tot een grote hoeveelheid databestanden van de Europese landen.