Prawidłowość wydatkowania środków w obszarze unijnej polityki spójności – Komisja co roku przedstawia informacje na temat minimalnego szacowanego poziomu błędu, ale nie są one ostateczne

Streszczenie

I Polityka spójności stanowi jedną z największych części budżetu UE. Jest to również obszar polityki, w którym w opinii Trybunału ryzyko wystąpienia nieprawidłowych wydatków jest wysokie. Odpowiednie i wiarygodne oszacowanie poziomu błędu w obszarze polityki spójności ma kluczowe znaczenie, jeżeli chodzi o przekazywanie przez Komisję informacji na temat zgodności wydatków w tym obszarze polityki z przepisami prawa oraz odnośne czynności monitorowania. Ponadto szacunki te stanowią podstawę do podjęcia koniecznych działań naprawczych.

II Informacje na temat prawidłowości wydatków w obszarze polityki spójności opracowywane są w oparciu o prace instytucji audytowych państw członkowskich, a także w oparciu o przeprowadzane następnie przez Komisję weryfikacje oraz oceny prac i wyników tych instytucji. Wyniki wspomnianych prac kontrolnych przedstawia się zarówno w rocznych sprawozdaniach z działalności właściwych dyrekcji generalnych, jak i w sprawozdaniu rocznym Komisji z zarządzania i wykonania, jako kluczowy wskaźnik efektywności pozwalający oszacować poziom błędu w wydatkach poniesionych w odnośnych programach.

III W sprawozdaniach rocznych za poprzednie lata Trybunał zwracał uwagę na to, że uchybienia s wykryte w pracach instytucji audytowych sprawiają, że na pracach tych instytucji można polegać w ograniczonym stopniu. Głównym celem niniejszej kontroli była zatem ocena tego, czy procesy kontrolne stosowane przez Komisję równoważą te ograniczenia i umożliwiają jej podanie odpowiednich i wiarygodnych szacunkowych poziomów błędu w wydatkach w obszarze polityki spójności w rocznych sprawozdaniach z działalności i w sprawozdaniu rocznym z zarządzania i wykonania.

IV W tym celu Trybunał zweryfikował procesy i procedury wdrażane przez Komisję na potrzeby zatwierdzania zestawień wydatków oraz na potrzeby oceny prawidłowości wydatków leżących u podstaw tych zestawień. Te procesy i procedury stanowią podstawę do poświadczenia i potwierdzenia rocznych poziomów błędu rezydualnego zgłoszonych przez instytucje audytowe. Trybunał zbadał również sposób, w jaki Komisja przygotowuje i przedstawia informacje na temat prawidłowości wydatków w rocznych sprawozdaniach z działalności i w sprawozdaniu rocznym z zarządzania i wykonania.

V Choć dyrekcje generalne przedstawiają kluczowe wskaźniki efektywności jako najdokładniejsze oszacowanie poziomu błędu, kontrolerzy Trybunał stwierdzili, że wartości tych wskaźników nie są ostateczne i odzwierciedlają minimalny poziom błędu na szczeblu dyrekcji generalnej. W związku z tym podobna sytuacja ma miejsce w przypadku sprawozdania rocznego z zarządzania i wykonania.

VI Zgodnie z ramami regulacyjnymi Komisja zatwierdza roczne zestawienia wydatków państw członkowskich, nie biorąc pod uwagę prawidłowości odnośnych wydatków. W związku z tym zatrzymana kwota wynosząca 10% płatności – rozwiązanie to wprowadzono w celu ochrony budżetu UE – zwalniana jest nawet w sytuacji, gdy instytucje audytowe państwa członkowskiego potwierdziły, że poziom błędu rezydualnego przekracza próg istotności wynoszący 2%, a Komisja wciąż nie zakończyła kontroli prawidłowości wydatków.

VII W ramach przeglądu dokumentacji Komisja weryfikuje prawidłowość informacji zawartych w pakietach dokumentów na potrzeby poświadczenia wiarygodności. Niemniej przeglądy dokumentacji nie mają w zamierzeniu prowadzić do wykrycia dodatkowych wydatków niekwalifikowalnych, co ogranicza ich wartość dodaną.

VIII Przeglądy te służą wdrożeniu podejścia Komisji opartego na analizie ryzyka, jeśli chodzi o wytypowanie instytucji audytowych do objęcia kontrolami zgodności. Komisja nie zawsze jednak wybierała te instytucje audytowe, które otrzymały najwyższą punktową ocenę ryzyka, i nie przedstawiła dokumentacji wystarczającej do uzasadnienia wyboru określonych instytucji audytowych.

IX Kontrole zgodności, w ramach których Komisja sprawdza kwalifikowalność operacji, stanowią najważniejszy aspekt oceny prac instytucji audytowej i wyników tych prac. Choć w ramach kontroli zgodności objętych przeglądem Trybunału Komisja znalazła szereg niewykrytych wcześniej błędów, często wprowadzała jednak korekty do końcowych wyników kontroli na etapie działań następczych, w które zaangażowane były państwa członkowskie. Trybunał zwrócił też uwagę na dużą częstość występowania niewykrytych błędów, które udało się wykryć Komisji w przypadkach objętych przeglądem. Zważywszy że próba operacji zbadana przez Komisję była często ograniczona, w pozostałej części próby dobranej przez instytucję audytową, a nieskontrolowanej przez Komisję, z dużym prawdopodobieństwem występują dalsze błędy. Oznacza to, że łączny poziom błędu rezydualnego odpowiada minimalnemu poziomowi na szczeblu programu.

X Komisja podaje wyniki przeprowadzonych prac jako kluczowy wskaźnik efektywności w rocznych sprawozdaniach z działalności. Wprawdzie zdaniem Komisji wskaźnik ten zapewnia najdokładniejsze oszacowanie poziomu błędu, kontrolerzy Trybunału uznają jednak, że kluczowe wskaźniki efektywności podawane przez dyrekcje generalne odpowiadają minimalnemu poziomowi błędu. Ten stan rzeczy wynika z tego, że zarówno programy operacyjne, jak i operacje są w ograniczonym stopniu objęte kontrolami zgodności, a także z ograniczeń cechujących nieodłącznie przeglądy dokumentacji przeprowadzane przez Komisję oraz z innych problemów związanych z jej pracami kontrolnymi. Trybunał uważa również, że opublikowane informacje na temat kluczowych wskaźników efektywności nie są ostateczne, w związku z czym mają one charakter wstępny.

XI Z myślą o poprawieniu sprawozdawczości na temat prawidłowości wydatków w obszarze polityki spójności w nowym okresie programowania, kontrolerzy zalecają, aby Komisja:

• przedstawiła wniosek dotyczący zmiany przepisów, tak aby ramy prawne gwarantowały adekwatną ochronę zatrzymanej kwoty płatności przed jej zwolnieniem;
• usprawniła prace kontrolne, dokumentację kontrolną oraz proces przeglądu;
• ulepszyła główne elementy informacji na temat prawidłowości wydatków podawane w rocznych sprawozdaniach z działalności.

Trybunał zaleca również, by podmiot odpowiedzialny za sprawozdanie roczne z zarządzania i wykonania, czyli kolegium komisarzy, wydał wytyczne dla służb centralnych dotyczące sporządzania tego sprawozdania.

Wstęp

Polityka spójności – ważny obszar wydatków UE podlegający dwóm cyklom kontroli

01 Na politykę spójności, która koncentruje się na zmniejszeniu dysproporcji w poziomach rozwoju między różnymi państwami członkowskimi i regionami UE, przypada istotna część budżetu UE. Jest ona wdrażana za pomocą wieloletnich programów operacyjnych (PO), które państwa członkowskie przedkładają zazwyczaj na początku każdego okresu programowania. Na rys. 1 przedstawiono znaczne kwoty wydatków z ostatnich pięciu lat przeznaczone na obszar polityki spójności w okresie programowania 2014–2020.

02 W okresie programowania 2021–2027 dział 2 wieloletnich ram finansowych (WRF), na który składają się dwa osobne poddziały – poddział 2a – „Europejska spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna” oraz poddział 2b –„Odporność i wartości” – odpowiada 35% budżetu UE, w związku z czym stał się on największym obszarem polityki unijnej. Budżet poddziału 2a WRF, który jest odpowiednikiem obszaru polityki spójności w WRF na okres programowania 2014–2020, opiewa na 372,6 mld euro na lata 2021–2027.

03 W swoim sprawozdaniu rocznym Trybunał ocenia, że wydatki w obszarze spójności są obarczone wysokim ryzykiem. Wynika to ze złożoności przepisów oraz faktu, że duża część wydatków opiera się na zwrocie kosztów zadeklarowanych przez samych beneficjentów^[1]. W ramach prac kontrolnych związanych z poświadczeniem wiarygodności Trybunał systematyczne wykrywał w obszarze polityki spójności istotny poziom błędu. Z tego względu i w związku z dużą kwotą odnośnych wydatków należy zapewnić solidny system kontroli i uzyskiwania pewności, tak aby zagwarantować prawidłowość wydatków w obszarze polityki spójności. Ponadto powinien on umożliwiać odpowiednie i wiarygodne oszacowanie rzeczywistego poziomu błędu w tej dziedzinie.

04 Ramy kontroli i uzyskiwania pewności wykorzystywane do przedstawiania wspomnianych informacji na temat prawidłowości wydatków w obszarze polityki spójności zmieniono w okresie programowania 2014–2020. W ramach tej zmiany wprowadzono coroczne zatwierdzanie przez Komisję zestawień wydatków w obszarze polityki spójności przedkładanych przez państwa członkowskie. Procedura ta stanowi uzupełnienie mechanizmów zamknięcia okresu programowania. Ustanowiono również roczny wskaźnik ryzyka rezydualnego, znany pod nazwą łącznego poziomu błędu rezydualnego. Łączny poziom błędu rezydualnego oznacza szacunkową kwotę nieprawidłowych wydatków, które pozostają niewykryte w rocznych zestawieniach wydatków w ramach programów operacyjnych po uwzględnieniu wyników wszystkich procedur kontrolnych, odzyskanych środków i korekt dokonanych przez władze państw członkowskich.

05 Ramy kontroli i uzyskiwania pewności funkcjonują w oparciu o dwa cykle kontroli – krajowy cykl na szczeblu państwa członkowskiego oraz późniejszy cykl na szczeblu Komisji. Wiąże się to faktem, iż Komisja oraz władze państw członkowskich zarządzają wspólnie wdrażaniem polityki spójności oraz finansowaniem w ramach tej polityki. Koncepcję tę nazywa się zarządzaniem dzielonym.

Krajowy cykl kontrolny

06 Krajowy cykl kontrolny przedstawiony na rys. 2 stanowi pierwszy element ram kontroli i uzyskiwania pewności.

07 Instytucje certyfikujące i zarządzające państwa członkowskiego są pierwszą instancją w krajowym cyklu kontroli, której celem jest ochrona budżetu unijnego. Podczas gdy instytucje certyfikujące zajmują się wnioskami o płatności oraz sporządzaniem zestawień wydatków w państwach członkowskich, instytucje zarządzające odpowiedzialne są za wybór operacji do objęcia finansowaniem w ramach programów oraz za kontrole zarządcze, których celem jest zagwarantowanie, że beneficjenci otrzymają zwrotu wyłącznie prawidłowych wydatków. Liczba błędów wykrytych w toku prac kontrolnych Komisji i Trybunału wskazuje na to, że istniejące systemy kontroli nie ograniczają jeszcze w dostatecznym stopniu wysokiego poziomu nieodłącznego ryzyka wystąpienia błędu w tym obszarze. Trybunał zwrócił uwagę w sprawozdaniu rocznym, że uwaga ta dotyczy w szczególności instytucji zarządzających, których kontrole nie są na tyle skuteczne, by pozwalały wykryć nieprawidłowości w wydatkach zadeklarowanych przez beneficjentów lub im zapobiec^[2].

08 Drugą instancję w systemie ochrony budżetu stanowią instytucje audytowe państw członkowskich. Przeprowadzają one coroczne audyty zestawień wydatków w ramach programów, jak i reprezentatywnych prób operacji, w ramach których zadeklarowano wydatki Komisji. Są również odpowiedzialne za ocenę prawidłowego funkcjonowania systemów zarządzania i kontroli. W swoich rocznych sprawozdaniach z kontroli instytucje audytowe przekazują Komisji informacje na temat wykrytego poziomu błędu w zadeklarowanych wydatkach (łączny poziom błędu). W przypadku gdy łączny poziom błędu, obliczony na podstawie wyników ich prac, przekracza 2%, zalecają wprowadzenie korekt wymaganych do obniżenia łącznego poziomu błędu rezydualnego poniżej 2%. Instytucje te przedstawiają również Komisji informacje na temat wdrażania tych korekt.

09 Roczne sprawozdanie z kontroli stanowi część rocznego pakietu dokumentów na potrzeby poświadczenia wiarygodności, który może dotyczyć jednego PO lub grupy PO. Pakiet ten składa się z zestawu dokumentów, które każde państwo członkowskie co roku przedkłada Komisji w odniesieniu do europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (fundusze ESI), i obejmuje roczne zestawienie wydatków, roczne podsumowanie, deklarację zarządczą i opinię pokontrolną instytucji audytowej wraz z rocznym sprawozdaniem z kontroli. Instytucje audytowe wydają opinię pokontrolną dotyczącą kompletności, poprawności i prawdziwości rozliczeń, legalności i prawidłowości wydatków zawartych w zestawieniu oraz skutecznego funkcjonowania systemu zarządzania i kontroli. Pakiet dokumentów na potrzeby poświadczenia wiarygodności za dany rok obrachunkowy należy przekazać Komisji do 15 lutego roku następnego.

Cykl kontrolny Komisji

10 Ostateczną odpowiedzialność za ochronę interesów finansowych UE ponosi Komisja. Po zakończeniu krajowego cyklu kontroli inicjuje ona co roku swój cykl kontroli dotyczących rocznych zestawień wydatków i dokonuje oceny pakietów dokumentów na potrzeby poświadczenia wiarygodności otrzymanych w danym roku. Na rys. 3 przedstawiono najważniejsze powiązane etapy, których zwieńczeniem jest zaprezentowanie łącznych poziomów błędu rezydualnego w sporządzanych przez Komisję rocznych sprawozdaniach z działalności.

Zatwierdzanie zestawień wydatków

11 Komisja przeprowadza kontrole administracyjne dotyczące kompletności i poprawności zestawień wydatków. Jeśli w wyniku przeprowadzonej oceny Komisja zatwierdzi zestawienie wydatków państwa członkowskiego, może dokonać płatności salda rocznego wydatków należnych państwu członkowskiemu, włączając w to 10% środków zatrzymanych w momencie dokonywania płatności okresowych. Rozwiązanie polegające na zatrzymaniu części płatności wprowadzono w celu ochrony budżetu UE^[3].

Ocena legalności i prawidłowości

12 Zgodnie ze swoją strategią kontroli Komisja dąży do osiągnięcia wystarczającej pewności, że łączny poziom błędu rezydualnego dla każdego PO wynosi mniej niż 2%. W tym celu najpierw dokonuje oceny – za pomocą przeglądu dokumentacji – informacji na temat prawidłowości wydatków zawartych w rocznych sprawozdaniach z kontroli sporządzanych przez instytucje audytowe. Wykorzystuje również informacje uzyskane w trakcie przeglądów dokumentacji i wcześniejszych prac kontrolnych – łącząc je z oceną sprawozdań instytucji audytowych z kontroli systemowych – do przeprowadzania oceny ryzyka, a następnie wytypowania tych instytucji audytowych i PO, które zostaną objęte przez Komisję kontrolami zgodności na miejscu.

13 Kontrole zgodności polegają przede wszystkim na ponownym przeprowadzeniu audytów operacji na szczeblu instytucji audytowych. Są one głównym elementem uzyskiwania pewności przez Komisję. W ramach kontroli zgodności ocenia się wiarygodność prac przeprowadzonych przez instytucje audytowe na potrzeby sporządzenia opinii pokontrolnej i określenia łącznego poziomu błędu rezydualnego. W razie konieczności Komisja koryguje łączny poziom błędu rezydualnego i wnioskuje o zastosowanie dodatkowych korekt finansowych, które mają ochronić budżet UE przed nieprawidłowymi wydatkami przez wycofanie tych wydatków lub odzyskanie odnośnych kwot.

14 Komisja oblicza średnią ważoną skorygowanych łącznych poziomów błędu rezydualnego, która stanowi kluczowy wskaźnik efektywności (wskaźnik nr 5). Kluczowy wskaźnik efektywności nr 5 to główny wskaźnik dotyczący prawidłowości wydatków ujęty w rocznych sprawozdaniach z działalności. Ponadto Komisja w swoim sprawozdaniu rocznym z zarządzania i wykonania konsoliduje kluczowe wskaźniki efektywności DG ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego (DG EMPL) oraz DG ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej (DG REGIO), aby oszacować poziom błędu w wydatkach w obszarze polityki spójności (wskaźnik ten określany jest mianem ryzyka w momencie dokonywania płatności).

Wcześniejsze prace Trybunału wskazują, że nie zawsze można polegać na poziomach błędu podawanych przez instytucje audytowe

15 W ciągu czterech lat badania wydatków za okres 2014–2020 Trybunał wykrył, że w operacjach już skontrolowanych przez instytucje audytowe występowały dodatkowe błędy. Trybunał nie mógł zatem zgodzić się z wnioskami tych instytucji, zgodnie z którymi w połowie skontrolowanych pakietów – odpowiadających jednocześnie połowie skontrolowanych wydatków – łączne poziomy błędu rezydualnego nie przekroczyły progu 2%. Na podstawie powyższej ustalenia Trybunał stwierdza, że nie zawsze można polegać na poziomach błędu podawanych przez instytucje audytowe. Na rys. 4 zilustrowano wyniki prac Trybunału na przestrzeni lat^[4].

16 W związku z tym poziomy błędów zgłaszane w rocznych sprawozdaniach z działalności DG REGIO i DG EMPL oraz zagregowane w sprawozdaniu rocznym z zarządzania i wykonania mogą być wiarygodne tylko w przypadku, gdy cykl kontroli Komisji pozwala zaradzić wspomnianym ograniczeniom dotyczącym prac instytucji audytowych. Kwestia ta jest przedmiotem niniejszego sprawozdania. Wyniki niniejszej kontroli Trybunału mogłyby zapewnić Komisji istotny wkład w opracowanie koncepcji prac kontrolnych na okres programowania 2021–2027.

Zakres kontroli i podejście kontrolne

17 Przeprowadzona przez Trybunał kontrola objęła ramy kontroli i uzyskiwania pewności w okresie programowania 2014–2020, które ustanowiono, aby umożliwić Komisji przedstawienie informacji na temat rocznego rezydualnego ryzyka błędu dla każdego roku obrachunkowego. Trybunał zbadał, czy Komisja:

• przeprowadza wystarczające i odpowiednie prace kontrolne w celu ustalenia wiarygodnego i odpowiedniego poziomu rocznego rezydualnego ryzyka błędu w odniesieniu do każdego pakietu dokumentów na potrzeby poświadczenia wiarygodności (łączny poziom błędu rezydualnego);
• podaje wiarygodne roczne rezydualne ryzyko błędu w rocznych sprawozdaniach z działalności każdej dyrekcji generalnej (kluczowy wskaźnik efektywności nr 5);
• przedstawia wiarygodny roczny poziom błędu (ryzyko w momencie dokonywania płatności) w odniesieniu do obszaru polityki spójności w sprawozdaniu rocznym z zarządzania i wykonania.

18 Trybunał przeanalizował istotne procesy i procedury zatwierdzania zestawień wydatków, ocenę prawidłowości wydatków leżących u podstaw rocznych zestawień wydatków w ramach pakietów dokumentów na potrzeby poświadczenia wiarygodności oraz sposób, w jaki Komisja przygotowuje i przedstawia informacje na temat prawidłowości wydatków w rocznych sprawozdaniach z działalności oraz w sprawozdaniu rocznym z zarządzania i wykonania.

19 W tym celu Trybunał ocenił pracę wykonaną przez Komisję w celu obliczenia łącznego poziomu błędu rezydualnego dla dwóch najważniejszych dyrekcji generalnych odpowiedzialnych za politykę spójności (DG REGIO i DG EMPL) i na zagregowanym poziomie w ramach sprawozdania rocznego z zarządzania i wykonania:

• przeanalizował przeglądy dokumentacji dotyczące dziesięciu pakietów dokumentów na potrzeby poświadczenia wiarygodności – po pięć na każdą dyrekcję generalną – dokonane w odniesieniu do lat obrachunkowych 2015/2016, 2016/2017 i 2017/2018;
• wybrał dziesięć zakończonych kontroli zgodności – ponownie po pięć na każdą dyrekcję generalną – przeprowadzonych przez Komisję za lata obrachunkowe 2016/2017 i 2017/2018;
• w ramach każdej wybranej kontroli zgodności wyselekcjonował jedną operację skontrolowaną przez Komisję i dokonał szczegółowego przeglądu dokumentacji kontrolnej;
• dokonał przeglądu korekt finansowych nałożonych w następstwie 26 kontroli zgodności przeprowadzonych w 2018 r.

20 Trybunał wyłączył z zakresu kontroli prace wykonane przez Komisję za rok obrachunkowy 2018/2019, jako że w momencie przeprowadzania niniejszej kontroli cykl kontrolny odnoszący się do tego roku nie został zakończony. Kontrolerzy Trybunału skoncentrowali się zatem na pracach Komisji dotyczących lat obrachunkowych 2016/2017 i 2017/2018.

Uwagi

Nowe przepisy prawne wyeliminowały niektóre ograniczenia dotyczące zatwierdzania zestawień wydatków, lecz niektóre czynniki ryzyka pozostają nieusunięte w momencie zwolnienia zatrzymanych płatności

21 Dokonany przez Trybunał przegląd próby dziesięciu pakietów dokumentów na potrzeby poświadczenia wiarygodności potwierdził, że zgodnie z przepisami prawa Komisja prowadzi ukierunkowane prace dotyczące zestawień wydatków państw członkowskich. Zatwierdza ona te zestawienia po wydaniu przez instytucję audytową opinii pokontrolnej bez zastrzeżeń co do kompletności, rzetelności i prawdziwości zestawienia, chyba że Komisja posiada konkretne dowody na to, że dana opinia pokontrolna jest niewiarygodna. Poziom błędu nie jest przy tym czynnikiem decydującym o zatwierdzeniu zestawień wydatków. W związku z tym Komisja zwalnia początkowo zatrzymaną kwotę równą 10% płatności nawet wtedy, gdy posiada dowody świadczące o tym, że w wydatkach ujętych w zestawieniu wystąpił istotny poziom błędu – czyli łączny poziom błędu rezydualnego przekraczający 2%. Przepisy prawne regulujące procedurę zatwierdzania nie gwarantują zatem realizacji celu ogólnego, jakim jest ochrona budżetu UE do momentu zakończenia oceny prawidłowości wydatków. Ograniczenia te zilustrowano w ramce 1.

22 Nowe ramy prawne na okres programowania 2021–2027 po części eliminują ograniczenia w zakresie zatwierdzania zestawień wydatków. Kwota zatrzymanych płatności zostanie zmniejszona do 5%, a Komisja nie będzie mogła zatwierdzić zestawień wydatków, jeśli łączny poziom błędu rezydualnego zgłoszony przez instytucje audytowe wyniesie ponad 2%. Niemniej Komisja wciąż będzie dokonywać oceny wiarygodności przedstawionego łącznego poziomu błędu rezydualnego i powiązanej z tym prawidłowości odnośnych wydatków dopiero po zatwierdzeniu zestawień. Trybunał poruszył tę kwestię w swojej opinii nr 6/2018. Zwrócił uwagę, że podczas zatwierdzania zestawień wydatków przez Komisję nie uwzględnia się ani późniejszych korekt finansowych dokonanych przez Komisję, ani potrzeby zmiany poziomów błędu, gdyż powiązane wydatki podlegają dodatkowym kontrolom prowadzonym przez Komisję już po zatwierdzeniu zestawień wydatków^[5].

Ograniczenia cechujące przeglądy dokumentacji przeprowadzane przez Komisję zmniejszają przydatność tych przeglądów do potwierdzenia łącznego poziomu błędu rezydualnego

Przeglądy dokumentacji przeprowadzane przez Komisję nie mają w zamierzeniu prowadzić do wykrycia dodatkowych wydatków niekwalifikowalnych

23 Podczas przeglądów dokumentacji służących ocenie prawidłowości Komisja analizuje – za pomocą standardowych list kontrolnych – informacje przekazane w ramach każdego pakietu dokumentów na potrzeby poświadczenia wiarygodności. Inaczej niż w przypadku zatwierdzania zestawień wydatków, celem tych przeglądów dokumentacji jest zbadanie legalności i prawidłowości operacji leżących u podstaw zestawień oraz potwierdzenie wiarygodności łącznych poziomów błędu rezydualnego zgłaszanych przez instytucje audytowe.

24 W związku z tym Komisja ocenia nie tylko otrzymany pakiet dokumentów na potrzeby poświadczenia wiarygodności, ale uwzględnia również inne informacje kontrolne. Te inne informacje zazwyczaj dotyczą nie tylko prac instytucji audytowej, ale obejmują też inne elementy systemu zarządzania i kontroli, przy czym źródłem tych informacji są wczesne zapobiegawcze kontrole systemowe Komisji oraz inne kontrole tematyczne.

25 W przeglądzie dokumentacji ukierunkowanym na zbadanie informacji na temat prawidłowości uwzględnia się informacje przedstawione w rocznym sprawozdaniu z kontroli, opinii pokontrolnej i innych dokumentach zawartych w pakiecie dokumentów na potrzeby poświadczenia wiarygodności. W celu uzupełnienia przeglądu Komisja może również przeprowadzać misje informacyjne w instytucjach audytowych przed lub po otrzymaniu pakietu dokumentów na potrzeby poświadczenia wiarygodności. Do czasu zmiany przepisów wprowadzonej w 2020 r. metodyka Komisji dotycząca przeglądów dokumentacji oraz misji informacyjnych nie umożliwiała jednak oceny ani weryfikacji prawidłowości poszczególnych operacji czy pozycji wydatków. Przeprowadzony przez Trybunał przegląd dziesięciu pakietów dokumentów na potrzeby poświadczenia wiarygodności wykazał, że Komisja oceniła każdy z tych pakietów w sposób ustrukturyzowany, jednak wpływ tych ocen na prawidłowość wydatków był ograniczony. Zagadnienie to opisano w punktach poniżej.

26 Trybunał zwrócił uwagę, że w następstwie przeprowadzonych przeglądów dokumentacji Komisja korygowała łączne poziomy błędu rezydualnego wcześniej zgłoszone przez instytucje audytowe. Przeanalizował próbę złożoną z dziesięciu takich przypadków związanych z rokiem obrachunkowym 2017/2018, w których doszło do istotnych modyfikacji. Trybunał stwierdził, że we wszystkich tych przypadkach zmiany wynikały z błędu obliczeniowego popełnionego przez instytucję audytową lub z ustaleń sformułowanych w toku innych zadań kontrolnych – takich jak dokonane przez Komisję wczesne zapobiegawcze kontrole systemowe czy wcześniejsze kontrole zgodności – albo w toku prac Trybunału. W celu wykrycia dodatkowych błędów oprócz tych już stwierdzonych podczas audytów operacji przez instytucje audytowe Komisja musiałaby zrealizować dodatkowe prace na poziomie operacji, co zwraca uwagę na nieusuwalne ograniczenia przeglądów dokumentacji przeprowadzanych przez Komisję.

27 Komisja dokonuje ponadto oceny każdego sprawozdania z kontroli systemu krajowego i uwzględnia te informacje przy formułowaniu wniosków z przeglądu dokumentacji na temat legalności i prawidłowości wydatków poświadczonych w ramach pakietu dokumentów na potrzeby poświadczenia wiarygodności. Niemniej dokumentacja sporządzona przez Komisję w odniesieniu do prac wykonanych na potrzeby przeglądu sprawozdań z kontroli systemu krajowego nie była wystarczająco szczegółowa. Listy kontrolne Komisji obejmują trzy pytania, odnośne odpowiedzi ograniczały się często do stwierdzeń „tak” lub „nie”, bez komentarzy wyjaśniających. Brak bardziej szczegółowych informacji uniemożliwił Trybunałowi wyjaśnienie tego, jakie prace wykonano, oraz potwierdzenie, że prace te były wystarczające.

W ramach kontroli zgodności przeprowadzonych przez Komisję i kontroli Trybunału wykryto istotne błędy, których nie można by było wykryć w toku przeglądu dokumentacji

28 Przeprowadzona przez Trybunał analiza wykazała, że w wyniku kontroli zgodności dokonanych przez Komisję między 2018 a 2020 r. za lata obrachunkowe 2016/2017 i 2017/2018 Komisja zmodyfikowała łączny poziom błędu rezydualnego w dużej liczbie przypadków. Jak wynika z informacji na rys. 5, w około dwóch piątych przypadków (42%) Komisja wykryła błędy, które spowodowały, że łączny poziom błędu rezydualnego wyniósł powyżej 2%. Łączny poziom błędu rezydualnego wyniósł ponad 5% w prawie jednej piątej (17%) tych przypadków. Tych dodatkowych błędów, które skutkowały korektą łącznego poziomu błędu rezydualnego, nie wykryto w toku wcześniejszych przeglądów dokumentacji.

29 Ponadto prace kontrolne przeprowadzone przez Trybunał do celów poświadczenia wiarygodności za 2017^[6], 2018^[7] oraz 2019 r.^[8] pokazały, że w przypadku 23 z 47 (49%) pakietów dokumentów na potrzeby poświadczenia wiarygodności łączny poziom błędu rezydualnego był w znacznym stopniu niedoszacowany przez instytucje audytowe. We wszystkich 23 przypadkach należało zgłosić, że łączny poziom błędu rezydualnego przekroczył próg istotności wynoszący 2%.

30 Komisja przeprowadza wprawdzie ustrukturyzowaną ocenę informacji podanych w pakietach dokumentów na potrzeby poświadczenia wiarygodności, a zwłaszcza rocznych sprawozdaniach z kontroli, analiza Trybunału wykazała jednak, że w trakcie przeglądów dokumentacji nie wykryto ani nie skorygowano pewnych nieprawidłowych wydatków. Przeglądy dokumentacji dokonywane przez Komisję nie mają w zamierzeniu prowadzić do wykrycia dodatkowych wydatków niekwalifikowalnych, co ogranicza ich wartość dodaną, jeśli chodzi o potwierdzenie prawidłowości transakcji leżących u ich podstaw i ważności łącznego poziomu błędu rezydualnego zgłaszanego przez instytucje audytowe.

Komisja nie zawsze stosowała podejście oparte na analizie ryzyka, jeśli chodzi o wybór instytucji audytowych obarczonych największym ryzykiem do objęcia kontrolą zgodności

31 W strategii audytu Komisji przewidziano zastosowanie podejścia opartego na analizie ryzyka. W związku z tym Komisja przeprowadza co roku ocenę ryzyka, aby wytypować instytucje audytowe obarczone największym ryzykiem do objęcia kontrolami zgodności. Obydwie przedmiotowe dyrekcje generalne stosują te same kryteria i podejście w odniesieniu do corocznych ocen ryzyka. W ocenach tych uwzględnia się również informacje uzyskane w ramach przeglądu pakietów dokumentów na potrzeby poświadczenia wiarygodności. Po zakończeniu oceny ryzyka instytucje audytowe są klasyfikowane pod kątem ryzyka i przypisuje się im określoną punktację.

32 Ponadto Komisja dokonuje oceny określonych czynników ryzyka w odniesieniu do każdego PO. Po dokonaniu oceny poziomu ryzyka związanego z PO, za które odpowiedzialne są dane instytucje audytowe, dla których wcześniej z kolei oszacowano ryzyko, Komisja wybiera określone instytucje audytowe oraz PO do objęcia własnymi kontrolami zgodności.

33 W wyniku przeprowadzonego badania ocen ryzyka dokonanych przez obie dyrekcje generalne w 2018 i 2019 r. Trybunał ustalił, że Komisja nie zawsze przestrzegała własnych procedur, np. przypisała do konkretnego czynnika ryzyka wartość 20 punktów, choć zgodnie z procedurą można było przypisać tylko pięć punktów. W niektórych przypadkach Komisja nie przypisywała ani wartości 0 (oznaczającej „tak”), ani wartości 10 (oznaczającej „nie”), ale przyznała pięć punktów, zauważając, że w wewnętrznych procedurach nie przewidziano takiej możliwości. Te niespójności wpłynęły na ogólną punktową ocenę ryzyka poszczególnych instytucji audytowych i tym samym również na to, jak Komisja klasyfikowała te instytucje, gdy opracowywała plan kontroli. Wskazują one również na uchybienia w ramach tego procesu.

34 Aby ocenić rzetelność oceny ryzyka przeprowadzanej przez Komisję, Trybunał przeanalizował, czy wyniki zaprezentowane w końcowych sprawozdaniach z kontroli zgodności za 2017, 2018 i 2019 r. potwierdzały wstępną ocenę ryzyka, tj. zbadał, czy instytucje audytowe zostały prawidłowo ocenione jako instytucje wysokiego bądź niskiego ryzyka. Trybunał traktował instytucję audytową jako instytucję wysokiego ryzyka, jeśli jej punktowa ocena ryzyka była powyżej średniej oceny ryzyka przyznawanej przez Komisję, za instytucje niskiego ryzyka uznawał z kolei te instytucje, których ocena była poniżej średniej. Kontrolerzy Trybunału ustalili, że w przypadku 11 z 13 instytucji audytowych niskiego ryzyka Komisja dokonała korekty łącznego poziomu błędu rezydualnego, przy czym w dwóch przypadkach korekta sprawiła, że ten poziom wzrósł z poniżej 2% do powyżej 2%. W pozostałych dziewięciu przypadkach korekta nie skutkowała zmianą ustalenia, że łączny poziom błędu rezydualnego wynosił mniej niż 2%. Jak wynika z powyższego, dwie instytucje audytowe ze wspomnianej grupy błędnie zaklasyfikowano jako instytucje niskiego ryzyka. W przypadku instytucji wysokiego ryzyka Komisja częściej korygowała poziomy błędu na powyżej 2% (20 na 39 przypadków).

35 Na podstawie prac przeprowadzonych do celów poświadczenia wiarygodności Trybunał stwierdził, że łączne poziomy błędu rezydualnego wynoszą powyżej 2% w przypadku trzech z ośmiu instytucji audytowych niskiego ryzyka objętych bezpośrednimi badaniami Trybunału. Jeśli chodzi o wpływ finansowy, jak wynika z rys. 6, korekty łącznych poziomów błędu rezydualnego podanych przez instytucje audytowe niskiego ryzyka były średnio wyższe od korekt koniecznych w przypadku instytucji audytowych wysokiego ryzyka. Oznacza to, że ocena Komisji dotycząca tego, czy instytucja audytowa obarczona jest niskim ryzykiem, zależy od informacji dostępnych w danym momencie i w związku z tym ocenę tę cechują nieodłączne ograniczenia.

36 Trybunał dokonał również przeglądu planów kontroli Komisji na 2019 r., aby ustalić, czy wybrano te instytucje audytowe, które zostały zaklasyfikowane jako instytucje obarczone największym ryzykiem. Ustalił, że na 12 instytucji audytowych wybranych przez DG EMPL osiem otrzymało punktową ocenę ryzyka poniżej ogólnej średniej wynoszącej 32%. Tymczasem Komisja nie udokumentowała uzasadnienia dla tego odstępstwa od wyników własnej oceny. W związku z powyższym kontrolerzy Trybunału nie byli w stanie potwierdzić, czy Komisja zawsze stosowała podejście oparte na analizie ryzyka, wybierając do objęcia kontrolami zgodności instytucje audytowe obarczone największym ryzykiem. W tabeli 1 przedstawiono punktową ocenę ryzyka oraz wybrane instytucje audytowe w podziale na dyrekcje generalne.

Choć Komisja wykrywa nieprawidłowe wydatki w trakcie przeprowadzanych kontroli zgodności, często wprowadza korekty do końcowych wyników kontroli na etapie działań następczych, w które zaangażowane są państwa członkowskie

W ramach kontroli zgodności wykrywano nieprawidłowe wydatki, niemniej w próbie Trybunału znaleziono dwa wcześniej niewykryte błędy

37 Za pomocą przeprowadzanych kontroli zgodności Komisja dąży do uzyskania wystarczającej pewności, że wyniki prac instytucji audytowych są wiarygodne. W tym celu z w ramach każdej kontroli zgodności przeprowadza ona zazwyczaj przegląd ośmiu do dziesięciu operacji, które wcześniej zbadała instytucja audytowa.

38 Trybunał przeanalizował próbę dziesięciu kontroli zgodności przeprowadzonych przez Komisję, obejmujących w sumie badanie 73 operacji. W przypadku 28 z tych 73 operacji Komisja sformułowała w swoim końcowym sprawozdaniu z kontroli zgodności ustalenia mające wpływ finansowy. Oznacza to, że wykryto wydatki niekwalifikowalne, które mogą wpływać na łączny poziom błędu rezydualnego. W próbie Trybunału obejmującej dziesięć losowo wybranych operacji kontrolerzy wykryli dodatkowe błędy dotyczące dwóch operacji, niewykryte wcześniej przez Komisję.

39 W jednym przypadku Trybunał ustalił, że koszty ogólne zrefundowano w oparciu o stawkę ryczałtową (uproszczone metody rozliczania kosztów). Choć na mocy rozporządzenia przewidziano, że uproszczone metody rozliczania kosztów należy zatwierdzać i przyznawać zawczasu, w tym wypadku stawka ryczałtowa została zatwierdzona dopiero podczas wdrażania operacji. Ponadto ani instytucja audytowa, ani audytorzy Komisji nie wykryli, że koszty nie zostały zadeklarowane zgodnie z metodyką określoną w umowie o dofinansowanie. W tym kontekście Trybunał zwrócił uwagę, że Komisja odniosła się do błędnych przepisów w swoich dokumentach roboczych. Stwierdza więc, że zadeklarowane koszty nie były zgodne z podstawą prawną i tym samym nie kwalifikowały się do zwrotu. Wpływ tego błędu oznacza, że łączny poziom błędu rezydualnego podany przez Komisję w końcowym sprawozdaniu z kontroli zgodności był niedoszacowany.

40 W drugim przypadku operacja dotyczyła nabycia dwóch statków, które miały służyć do wykonywania wielodniowych rejsów rzecznych. Zgodnie z informacjami przekazanymi przez władze państwa członkowskiego i Komisję działania zaklasyfikowano jako pozostałą działalność rozrywkową i rekreacyjną, zaś udzielona pomoc była zwolniona z obowiązku zgłoszenia pomocy publicznej. Jako że beneficjent wskazał we wniosku, że statki miały być po części obsługiwane przez podmioty należące do tej samej grupy, do której należy beneficjent, prawdopodobne jest, że pomoc posłużyłaby do wsparcia działalności w sektorze żeglugowym. Tymczasem Komisja wyraźnie zaklasyfikowała ten sektor jako część sektora transportu, który nie jest zwolniony z wymogu zgłoszenia pomocy państwa. W związku z tym, że państwo członkowskie i audytorzy Komisji nie zbadali struktury wspomnianej grupy podmiotów ani umów w sprawie obsługi połączeń, Trybunał stwierdza, że warunki kwalifikowalności konieczne do zatwierdzenia operacji mogły nie być spełnione, stąd operacja ta nie powinna była zostać uznana za kwalifikowalną.

41 Oprócz problemów opisanych powyżej w przypadku jednej z dziesięciu kontroli zgodności poddanych przeglądowi Trybunał stwierdził, że DG REGIO oraz DG EMPL sformułowały odmienne wnioski w sprawie ostatecznych łącznych poziomów błędu rezydualnego (zob. ramka 2). W tym przypadku instytucja audytowa podała wspólny poziom błędu obejmujący fundusze zarządzane zarówno przez jedną, jak i drugą dyrekcję. Trybunał wykrył ponadto podobny problem w jednym z przeglądów dokumentacji ujętym w badanej próbie. W tym kontekście zwraca uwagę na fakt ustanowienia w lipcu 2021 r. Wspólnej Dyrekcji ds. Audytu Polityki Spójności (DAC), której zakres działalności obejmuje wszystkie działania kontrolne dotyczące wydatków w obszarze polityki spójności. Misją Wspólnej Dyrekcji ds. Audytu Polityki Spójności jest poświadczenie wiarygodności i realizowanie funkcji audytu wobec obu dyrektorów generalnych oraz przejęcie wszystkich funkcji audytu w obszarach ich kompetencji. Połączenie dwóch uprzednio oddzielnych dyrekcji ds. audytu podlegających DG REGIO i DG EMPL powinno przyczynić się do zapewnienia spójnego podejścia w ramach prac kontrolnych i ocen przeprowadzanych przez Komisję.

42 Trybunał dokonał przeglądu dokumentacji Komisji dotyczącej przeprowadzonych przez nią prac obejmujących 73 operacje objęte odnośnymi kontrolami zgodności. Odpowiednia dokumentacja jest wymogiem przewidzianym w międzynarodowych standardach kontroli, w szczególności w przypadkach, gdy inni kontrolerzy zamierzają polegać na zrealizowanych pracach kontrolnych i ustaleniach.

43 Każda DG opracowała specjalne listy kontrolne na potrzeby przeglądu wybranych operacji. Trybunał ustalił, że ponad jednej trzeciej (37%) list kontrolnych nie ukończono, gdyż brakowało odpowiedzi na co najmniej jedno pytanie kontrolne. Tam, gdzie odpowiedziano na pytania, odpowiedź często ograniczała się do „tak” lub „nie”, bez podawania dodatkowych informacji, które pozwoliłyby osobom dokonującym niezależnego przeglądu na dokonanie oceny adekwatności prac, na podstawie których została sformułowana. Niedociągnięcia wykazano również w dokumentacji powiązanej z wydatkami zbadanymi przez Komisję, gdyż w przypadku niemal jednej piątej (18%) zbadanych dokumentów kontrolnych brakowało informacji na temat liczby i wartości zbadanych pozycji wydatków. Na rys. 7 podsumowano niedociągnięcia wykryte przez Trybunał w dokumentacji pokontrolnej sporządzonej przez Komisję.

Komisja często wprowadzała korekty do końcowych wyników kontroli na etapie działań następczych, w które zaangażowane są państwa członkowskie

44 Po zakończeniu swoich prac Komisja publikuje projekt sprawozdania z kontroli zawierający ustalenia z przeprowadzonych przez nią kontroli zgodności. Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie wspólnych przepisów^[9] oraz międzynarodowymi standardami kontroli państwom członkowskim przysługuje prawo do komentowania i podważania wstępnej oceny Komisji. Po przeanalizowaniu odpowiedzi państw członkowskich Komisja publikuje końcowe sprawozdanie z kontroli zgodnie z regulaminem wewnętrznym. W sprawozdaniu tym Komisja powinna ująć wnioski końcowe, a w razie konieczności – wskazać wymagane korekty. Komisja przekazuje projekt sprawozdania w ciągu trzech miesięcy od daty zakończenia audytu na miejscu. Ma kolejne trzy miesiące na to, by opublikować końcowe sprawozdanie z audytu, licząc od dnia otrzymania od władz krajowych kompletnej odpowiedzi na projekt.

45 Po opublikowaniu końcowego sprawozdania z kontroli Komisja inicjuje etap działań następczych, w toku których weryfikuje, czy władze państw członkowskich przyjęły i zastosowały korekty wynikające z jej ustaleń, czy też Komisja powinna wszcząć procedurę korekty finansowej^[10]. Ogólnie rzecz biorąc, Komisja zachęca państwa członkowskie do wdrożenia korekt, a w razie konieczności podejmuje dalsze rozmowy.

46 W przypadku dwóch z dziesięciu sprawozdań z kontroli zgodności zbadanych przez Trybunał państwa członkowskie przyjęły wyniki kontroli i wdrożyły korekty. Jak odnotował Trybunał, w przypadku pozostałych ośmiu Komisja i państwa członkowskie kontynuowały wymianę informacji i poglądów. W przypadku trzech z nich Komisja zmieniła ocenę zawartą w sprawozdaniu końcowym: w jednym przypadku wycofała ustalenie, w pozostałych dwóch natomiast dokonała ponownej oceny wpływu finansowego błędów – zob. ramka 3 poniżej. W pozostałych pięciu przypadkach procedura jeszcze nie została zakończona w momencie przeprowadzania niniejszej kontroli, przy czym w jednym z nich trwała ona 24 miesiące od publikacji końcowego sprawozdania z kontroli, a Komisja wciąż nie wydała decyzji końcowej. W związku z tym wnioski zaprezentowane w końcowych sprawozdaniach z kontroli zbadanych przez Trybunał w praktyce nie miały charakteru ostatecznego i mogły ulec dalszym zmianom. Trybunał zauważa w związku z tym, że Komisja nie potwierdza formalnie ostatecznego poziomu błędu.

Komisja nie wdrożyła jeszcze korekt finansowych netto

47 Przeprowadzony przez Trybunał przegląd 26 kontroli zgodności z 2018 r. (rok, dla którego były dostępne najpełniejsze dane w momencie rozpoczynania kontroli ) wykazał, że wdrożenie korekt trwa długo i może zająć kilka lat, co wynika z prawa państw członkowskich do kwestionowania wniosku Komisji o zastosowanie korekt finansowych^[12]. Zgodnie z końcowymi sprawozdaniami z kontroli 19 spośród tych kontroli zgodności wymagało zastosowania korekt finansowych. W dziewięciu przypadkach władze państw członkowskich wdrożyły korekty w pełni w terminie do 31 grudnia 2020 r. Umożliwiło to im zastąpienie nieprawidłowych wydatków innymi wydatkami w kolejnych latach obrachunkowych. W pozostałych dziesięciu przypadkach nadal kontynuowano dialog z państwami członkowskimi, w tym rozmowy na temat dodatkowych prac, które miały zostać zrealizowane przez instytucje audytowe. Na dwie z tych dziesięciu kontroli zgodności przypadało ponad 50% wszystkich należnych korekt.

48 Do końca 2020 r. władze państw członkowskich wprowadziły korekty tylko w odniesieniu do jednej trzeciej kwoty, którą należało skorygować. Tak niski poziom wykonania odzwierciedla długi czas trwania procedury.

49 Zgodnie z ramami prawnymi obowiązującymi w okresie 2014–2020 Komisja powinna zastosować korekty finansowe netto w przypadku poważnych uchybień niewykrytych przez państwo członkowskie^[13] pod warunkami określonymi w art. 145 ust. 7 rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów. Wprowadzenie korekt finansowych netto oznacza, że ostatecznie zmniejsza się kwotę środków przekazywanych państwom członkowskim, których sprawa dotyczy. Do listopada 2021 r. Komisja nie zastosowała jeszcze żadnej korekty finansowej netto.

50 Aby określić wskaźnik dotyczący prawidłowości wydatków na szczeblu danego obszaru polityki, każda z DG (REGIO i EMPL) najpierw oblicza średni ważony łączny poziom błędu rezydualnego w odniesieniu do zarządzanych przez nią PO i publikuje tę wartość jako kluczowy wskaźnik efektywności w odnośnych rocznych sprawozdaniach z działalności. Obliczenia te uwzględniają wyniki zarówno przeglądów dokumentacji, jak i kontroli zgodności.

51 Choć dyrekcje generalne przedstawiają kluczowe wskaźniki efektywności jako najdokładniejsze oszacowanie łącznego poziomu błędu rezydualnego, Trybunał wykrył jednak szereg problemów w zakresie metodyki, które powodują, że wartości tych wskaźników podawane przez dyrekcje odpowiadają jedynie minimalnemu szacowanemu poziomowi błędu. Trybunał zwraca również uwagę, że opublikowane kluczowe wskaźniki efektywności nie są ostateczne, gdyż łączne poziomy błędu rezydualnego na szczeblu PO mogą wciąż zostać skorygowane w związku z trwającymi lub przyszłymi pracami kontrolnymi. Te kwestie metodyczne omówiono w punktach poniżej.

Ograniczenia w zakresie metodyki stosowanej przez Komisję pozwalają jedynie ustalić minimalny poziom błędu na szczeblu PO

52 Przeprowadzane przez Komisję kontrole zgodności oparte są na próbie składającej się z PO, które zostały już objęte pracami instytucji audytowych. Zgodnie z przyjętą metodyką Komisja dokonuje zasadniczo przeglądu ośmiu do dziesięciu operacji w ramach każdej kontroli zgodności. Zazwyczaj Komisja dobiera te operacje na podstawie wstępnej oceny, uwzględniając szereg czynników ryzyka, takich jak ewentualne wykorzystanie pomocy państwa, zastosowanie procedury zamówień publicznych i rodzaj beneficjenta. Przy wyborze operacji bierze również pod uwagę wielkość operacji oraz różnych osi priorytetowych.

53 Trybunał dokonał oceny sposobu doboru próby przez Komisję i ustalił, że dokumentacja była niewystarczająca, by powiązać konkretne czynniki ryzyka z wybranymi operacjami. Ponadto zwrócił uwagę, że liczba wybranych operacji nie zawsze gwarantuje uwzględnienie w próbie instytucji audytowych wszystkich typów operacji i związanych z nimi czynników ryzyka, tak aby odzwierciedlić różnorodność priorytetów w ramach PO oraz różnorodność operacji finansowanych z Funduszu Spójności. Odnosi się to zwłaszcza do przypadków, gdy roczne sprawozdania z kontroli dotyczą kilku PO.

54 Jeśli chodzi o dziesięć kontroli zgodności poddanych przeglądowi, Trybunał przeanalizował częstość błędów (udział operacji z błędami niewykrytymi wcześniej przez instytucje audytowe) oraz wzrost łącznego poziomu błędu rezydualnego w punktach procentowych – zob. tabela 2.

55 Zasadniczo liczba operacji ujętych w próbie Komisji była zgodna z jej metodyką, a zatem próba ta obejmuje część operacji skontrolowanych przez instytucję audytową. Jeśli chodzi o dziesięć kontroli zgodności objętych przeglądem Trybunału, DG uwzględniły 15% operacji skontrolowanych przez instytucje audytowe, stanowiących jednocześnie 24% wydatków ujętych w próbie tych instytucji. Dyrekcje wykryły dodatkowe błędy – wcześniej niezauważone podczas kontroli przeprowadzonych przez instytucje audytowe – w 38% operacji poddanych kontroli. Często wykrywano przy tym wiele różnych rodzajów błędów. W odniesieniu do tych wykrytych błędów Komisja oceniła, czy te same rodzaje błędu występowały w innych operacjach zbadanych przez instytucje audytowe. W przypadku pięciu z dziesięciu kontroli zgodności zbadanych przez Trybunał niektóre błędy się powtarzały i Komisja określiła wpływ tych błędów. W dziewięciu na dziesięć kontroli zgodności Komisja uznała z kolei, że inne błędy się nie powtarzały. W takich przypadkach Komisja nie poszerza próby w celu zredukowania ryzyka wystąpienia dodatkowych różnych rodzajów błędu, których wcześniej nie wykryto.

56 Zdaniem Trybunału wysoka częstość występowania niewykrytych błędów znalezionych przez Komisję w ramach często ograniczonej próby operacji wskazuje na to, że wystąpienie dalszych rodzajów błędu w pozostałej części próby dobranej przez instytucję audytową a nieskontrolowanej przez Komisję jest prawdopodobne. Oznacza to, że w takich przypadkach łączny poziom błędu rezydualnego odpowiada minimalnemu poziomowi na szczeblu programu.

57 W ramce 4 zilustrowano, dlaczego podejście przyjęte przez Komisję umożliwia tylko ustalenie minimalnego poziomu błędu.

Stosowana przez Komisję metodyka pozwala tylko na oszacowanie minimalnego poziomu błędu na szczeblu DG

58 Trybunał ustalił, że przeglądy dokumentacji nie mają w zamierzeniu prowadzić do wykrycia dodatkowych wydatków niekwalifikowalnych, co ogranicza ich wartość dodaną, jeśli chodzi o potwierdzenie ważności zgłaszanych poziomów błędu. Nie zastępują one kontroli zgodności (zob. pkt 30). Mimo tego DG polegają na przeglądach dokumentacji w ramach przyjętej metodyki mającej na celu ustalenie poziomu błędu, zarówno na szczeblu funduszu, jak i na szczeblu dyrekcji generalnej (kluczowy wskaźnik efektywności nr 5). Niemniej dyrekcje nie oszacowują wpływu błędów wykrytych w ramach kontroli zgodności na PO nieobjęte audytami (przeglądy dokumentacji) przy obliczaniu szacowanego zagregowanego poziomu błędu (kluczowy wskaźnik efektywności nr 5).

59 Zdaniem Trybunału założenie, że PO nieobjęte audytami są wolne od dodatkowych błędów, jest nieuzasadnione. Choć Komisja wykrywa istotną liczbę niezgłoszonych błędów w próbie operacji/PO skontrolowanych przez instytucje audytowe, uchybienia w zakresie metodyki w jej podejściu sprawiają, że przedstawione przez nią jako kluczowe wskaźniki efektywności poziomy błędów na szczeblu DG mogą odpowiadać jedynie minimalnym poziomom błędu. Jest zatem prawdopodobne, że rzeczywisty poziom błędu jest wyższy.

60 Oprócz tego kluczowego wskaźnika efektywności obie DG od 2018 r. podają również szacowany maksymalny poziom błędu, którego koncepcję opracowano tak, by uwzględnić potencjalny wpływ prac kontrolnych będących w toku na informacje na temat prawidłowości wydatków podawane w rocznych sprawozdaniach z działalności. Aby określić ten maksymalny poziom, obie DG wykorzystały ryczałtowe korekty w odniesieniu do tych PO, dla których nie ustalono jeszcze wyniku wykonanych prac kontrolnych.

61 Od 2019 r. w obu rocznych sprawozdaniach z działalności zawarto również wyjaśnienie, że maksymalne poziomy uwzględniają wszelkie ewentualne błędy występujące poza próbą operacji w PO skontrolowanych przez Komisję lub przez Trybunał. W sprawozdaniu rocznym za 2019 r. Trybunał uznał, że poziom ten jest bardziej odpowiedni, gdyż uwzględnia potencjalny wpływ prac kontrolnych będących w toku^[14]. DG REGIO zastosowała podejście zgodne z opisem zawartym w rocznym sprawozdaniu z działalności, natomiast DG EMPL nie uwzględniła w pełni innych ewentualnych błędów ponad te, które zostały wykryte. Podejście Komisji stosowane przez DG REGIO zostało opracowane w odpowiedzi na ustalenie Trybunału^[15], zgodnie z którym prace kontrolne są kontynuowane po przedstawieniu informacji na temat poziomów błędu w rocznych sprawozdaniach z działalności. Nie uwzględnia ono jednak innych problemów dotyczących metodyki, np. niemożności wykrycia wydatków niekwalifikowalnych w ramach przeglądów dokumentacji, ograniczonego zakresu, w jakim PO obejmuje się kontrolami zgodności przeprowadzanymi przez Komisję, a także ryzyko, że błędy nie zostaną wykryte w ramach przeglądu operacji.

Roczne poziomy błędu na szczeblu funduszu lub DG nie są ostateczne

62 W sprawozdaniu rocznym za 2018 r. Trybunał zwrócił uwagę, że w większości przepisów regulujących zamknięcie programów na lata 2014–2020 założono, że końcowa ocena kwalifikowalności kosztów zgłoszonych w odniesieniu do niektórych operacji jest przeprowadzana na późniejszym etapie, tj. zazwyczaj przy zamknięciu programu^[16]. Dzieje się tak w przypadku szeregu operacji w ramach wielu PO, zwłaszcza w przypadku operacji obejmujących inwestycje dokonywane z wykorzystaniem instrumentów finansowych, rozliczania płatności zaliczkowych w ramach pomocy państwa, dokonywania ostatecznych ocen operacji generujących dochód i postępowania w związku operacjami niefunkcjonującymi. Choć Komisja wykluczyła zaliczki na rzecz instrumentów finansowych z obliczeń kluczowych wskaźników efektywności zgłaszanych w rocznych sprawozdaniach z działalności, opóźnienie w ocenie innych problemów dotyczących kwalifikowalności może mieć wpływ na poziomy błędu zgłaszane dla przedmiotowych lat. Uwagi te stanowią dalsze potwierdzenie ustalenia Trybunału, że poziomy błędu przedstawione w rocznych sprawozdaniach z działalności niekoniecznie odzwierciedlają ostateczną ocenę DG. Jeśli w tego typu operacjach później zostanie wykryty błąd, poziomy błędu przedmiotowych PO będą musiały zostać ponownie oszacowane i podwyższone.

Na zgłaszanie zastrzeżeń niekorzystnie wpływa brak kompletnych informacji

63 W rocznych sprawozdaniach z działalności DG dyrektorzy generalni wydają poświadczenie wiarygodności, zgodnie z którym wdrożone procedury kontroli dają niezbędną gwarancję legalności i prawidłowości transakcji leżących u podstaw rozliczeń. Dyrektorzy generalni mogą dodać zastrzeżenie co do określonych obszarów dochodów i wydatków, do których w ich opinii nie ma zastosowania poświadczenie ogólne. W obszarze polityki spójności dyrektorzy generalni wydają zastrzeżenia na poziomie PO, a nie funduszu.

64 Zgodnie z instrukcjami Komisji PO są ujęte w zastrzeżeniach dotyczących okresu programowania 2014–2020, jeżeli spełniono co najmniej jedno z następujących kryteriów^[17]:

• łączny poziom błędu wynosi powyżej 10%;
• w kluczowych elementach systemów występują braki, które mogłyby skutkować poziomem ryzyka nieprawidłowych wydatków powyżej 10% lub do takiego poziomu prowadzić i co do których nie wdrożono jeszcze odpowiednich środków naprawczych mających na celu usunięcie tych braków;
• łączny poziom błędu rezydualnego wynosi powyżej 2%;
• wystąpiły istotne problemy dotyczące kompletności, poprawności i prawdziwości zestawień wydatków.

Przy podejmowaniu decyzji o ewentualnym zgłoszeniu zastrzeżenia Komisja uwzględnia ponadto niedociągnięcia jakościowe, które mogą znacząco wpłynąć na jej wizerunek.

65 Komisja stosuje powyższe kryteria do wydatków zadeklarowanych w najnowszych dostępnych pakietach dokumentów na potrzeby poświadczenia wiarygodności. Choć pakiety te są przedmiotem prac Komisji służących zatwierdzeniu zestawień wydatków w roku publikacji odnośnych rocznych sprawozdań z działalności, Komisja uzupełnia przeprowadzoną ocenę prawidłowości wydatków i potwierdza łączne poziomy błędu rezydualnego w poszczególnych PO w rocznych sprawozdaniach z działalności za kolejne lata.

66 Trybunał zbadał potwierdzone poziomy za lata obrachunkowe 2016/2017 i 2017/2018 podane w rocznych sprawozdaniach z działalności za lata późniejsze (odpowiednio 2018 r. i 2019 r.). Przeanalizował też informacje pochodzące z późniejszych kontroli zgodności i innych prac kontrolnych w odniesieniu do każdego PO obu DG, przeprowadzonych po zgłoszeniu zastrzeżeń. Wyniki analizy przedstawiono na rys. 8; ilustrują one ograniczenia nieodłącznie związane z systemem.

67 Jak wynika z analizy Trybunału, ogólnie rzecz biorąc, dyrektorzy generalni poświadczali w rocznych sprawozdaniach z działalności, że uzyskano wystarczającą pewność co do prawidłowości wydatków, opierając się przy tym na wstępnych poziomach błędu ustalonych dla PO. Późniejsze prace kontrolne wykazały jednak, że w dużej liczbie przypadków skorygowane wartości łącznego poziomu błędu przekraczały 10% lub że łączny poziom błędu rezydualnego wynosił powyżej 2%. Wskazuje to na nieodłączne ograniczenia podejścia przyjętego przez Komisję, jeśli chodzi o zgłaszanie zastrzeżeń dotyczących wydatków poniesionych w danym roku kalendarzowym. W ramce 5 przedstawiono przykład ilustrujący to ograniczenie.

W informacjach na temat prawidłowości wydatków w obszarze polityki spójności zawartych w sprawozdaniu rocznym z zarządzania i wykonania występują te same niedociągnięcia co w stanowiących źródło tych informacji rocznych sprawozdaniach z działalności

Kolegium komisarzy zatwierdza – przy wsparciu służb centralnych – sprawozdanie roczne z zarządzania i wykonania oraz ponosi odpowiedzialność za jego treść

68 W punktach poniżej Trybunał omówił sposób przedstawienia danych liczbowych na temat prawidłowości wydatków w sekcji 2 sprawozdania rocznego z zarządzania i wykonania, w tym dotyczących obszaru polityki spójności. Sprawozdanie roczne z zarządzania i wykonania stanowi główny wkład Komisji w doroczną procedurę udzielania absolutorium. Składa się ono z dwóch części:

• sekcji 1 pt. „Wyniki i rezultaty”, w której przedstawia się ogólny przegląd osiągniętych rezultatów^[18];
• sekcji 2 pt. „Kontrola wewnętrzna i zarządzanie finansami”, w której prezentowane są informacje na temat zarządzanie budżetem UE przez Komisję, włącznie z podsumowaniem informacji podanych w rocznych sprawozdaniach z działalności, z oszacowanym poziomem błędu w wydatkach UE oraz z oszacowanym przez Komisję ryzykiem w momencie dokonywania płatności we właściwych rocznych wydatkach UE, zarówno ogólnie, jak i w odniesieniu do poszczególnych obszarów polityki, w tym obszaru polityki spójności^[19].

69 Informacje dotyczące kontroli wewnętrznej i zarządzania finansami prezentowane w sprawozdaniu rocznym z zarządzania i wykonania opierają się na rocznych sprawozdaniach z działalności różnych dyrekcji generalnych Komisji. Odpowiedzialność za te informacje podane w sprawozdaniu rocznym z zarządzania i wykonania przypisana jest zgodnie z podziałem obowiązków w ramach rozwiązań zarządczych przyjętych przez Komisję. Dyrektorzy generalni są odpowiedzialni za to, by informacje podane w odnośnych rocznych sprawozdaniach z działalności były wiarygodne, niemniej sprawozdanie roczne z zarządzania i wykonania jest przyjmowane przez kolegium komisarzy, które też ponosi ostateczną odpowiedzialność za opracowanie sprawozdania i informacje w nim przedstawione.

70 Schemat procesu sporządzania sprawozdania rocznego z zarządzania i wykonania – który odzwierciedla wspomniany podział obowiązków i wkład poszczególnych dyrektorów generalnych (za pośrednictwem rocznych sprawozdań z działalności), Służb Centralnych oraz Służby Audytu Wewnętrznego – przedstawiono na rys. 9.

W sprawozdaniu rocznym z zarządzania i wykonania występują te same ograniczenia w zakresie informacji na temat prawidłowości wydatków co w stanowiących źródło tych informacji rocznych sprawozdaniach z działalności DG REGIO i DG EMPL

71 Służby centralne Komisji, Dyrekcja Generalna ds. Budżetu oraz Sekretariat Generalny są odpowiedzialne za sporządzanie sprawozdania rocznego z zarządzania i wykonania w oparciu o roczne sprawozdania z działalności różnych DG. W tym celu dokonują one przeglądu zawartości rocznych sprawozdań z działalności, przekazują informacje zwrotne i organizują spotkania w celu przeprowadzenia przeglądów partnerskich z DG, choć wprowadzanie jakichkolwiek zmian do tych sprawozdań leży w gestii dyrektorów generalnych, którzy zachowują odpowiedzialność za bieżące zarządzanie swoimi dyrekcjami.

72 Służby centralne powiadamiają Radę Zarządzania Korporacyjnego o wszelkich istotnych problemach wykrytych w toku oceny partnerskiej. W latach objętych przeglądem Trybunału służby te nie wskazały na występowanie jakichkolwiek nierozwiązanych problemów dotyczących kluczowych wskaźników efektywności przedstawionych w rocznych sprawozdaniach z działalności DG REGIO i DG EMPL. Oznacza to de facto, że służby centralne zaakceptowały poziomy błędu zgłoszone w tych rocznych sprawozdaniach z działalności, jak i podejście leżące u podstaw obliczeń.

73 Ryzyko w momencie dokonywania płatności w obszarze polityki spójności podane w sprawozdaniach rocznych z zarządzania i wykonania zweryfikowanych przez Trybunał jest zatem przedmiotem takich samych ograniczeń jak leżące u podstaw tych sprawozdań dane liczbowe przedstawione w rocznych sprawozdaniach z działalności poszczególnych dyrekcji. Z powodów wskazanych powyżej podany poziom jest jedynie poziomem minimalnym (zob. pkt 58–62), który nie jest ostateczny i prawdopodobnie jest niedoszacowany.

74 Trybunał zauważył w tym kontekście, że służby centralne wydają instrukcje lub wytyczne w sprawie rocznych sprawozdań z działalności, w tym wspólne dla całej Komisji standardowe wymogi w zakresie jakości i porównywalności, ale podmiot odpowiedzialny za roczne sprawozdanie z zarządzania i wykonania nie podaje takich szczegółowych instrukcji co do treści i zakresu tego sprawozdania czy powiązanych z tym przeglądów rocznych sprawozdań z działalności innych DG. Wydanie takich instrukcji mogłoby ułatwić kolegium komisarzy zagwarantowanie, że w sprawozdaniu rocznym z zarządzania i wykonania są podawane adekwatne i wiarygodne informacje^[20].

Wnioski i zalecenia

75 W niniejszym sprawozdaniu Trybunał zweryfikował prace Komisji dotyczące rocznych pakietów dokumentów przekazywanych przez państwa członkowskie na potrzeby poświadczenia wiarygodności. Prace te stanowią podstawę do poświadczenia i potwierdzenia rocznych poziomów błędu rezydualnego zgłoszonych przez instytucje audytowe. Wraz z prowadzoną przez Komisję sprawozdawczością obejmującą roczne sprawozdania z działalności i sprawozdanie roczne z zarządzania i wykonania Trybunał poddał analizie wiarygodność przekazanych przez Komisję informacji na temat prawidłowości wydatków. Celem Trybunału jest, by za pomocą zaleceń jeszcze bardziej usprawnić funkcjonowanie bieżącego systemu zarządzania i kontroli bez wprowadzania dodatkowych szczebli systemu.

76 W wyniku kontroli Trybunał stwierdził, że ogólnie rzecz biorąc, Komisja wkłada wiele wysiłku w zatwierdzanie rocznych zestawień wydatków państw członkowskich oraz weryfikowanie wiarygodności informacji na temat prawidłowości wydatków podanych w sprawozdaniach instytucji audytowych państw członkowskich. Na podstawie przedstawionych uwag Trybunał stwierdza jednak, że Komisja podaje jedynie informacje na temat minimalnego szacowanego poziomu błędu, który nie jest ostateczny, na szczeblu programu operacyjnego i dyrekcji generalnych, a tym samym też w sprawozdaniu rocznym z zarządzania i wykonania.

77 Trybunał zauważył, że zgodnie z obowiązującymi ramami regulacyjnymi w okresie 2014–2020 Komisja zatwierdzała roczne zestawienia wydatków, nie uwzględniając kwestii prawidłowości odnośnych wydatków (pkt 21). Choć prawodawca wprowadził praktykę zatrzymywania kwoty 10% płatności w celu ochrony budżetu UE, Komisja musiała jednak zwalniać tę kwotę nawet w sytuacji, gdy instytucje audytowe państw członkowskich potwierdziły, że poziom błędu rezydualnego przekracza próg istotności wynoszący 2%, a Komisja wciąż nie zakończyła kontroli prawidłowości wydatków. Przepisy regulujące te rozwiązania zostały zmienione w odniesieniu do okresu programowania 2021–2027 (pkt 22). Wprawdzie Komisja nie może już zatwierdzać zestawień wydatków o łącznym poziomie błędu rezydualnego przekraczającym próg istotności wynoszący 2%, będzie jednak nadal zwalniać zatrzymaną kwotę – obniżoną do 5% płatności – zanim zakończy kontrole prawidłowości wydatków.

Zalecenie 1 – Komisja powinna złożyć wniosek w sprawie zmian legislacyjnych w celu zagwarantowania adekwatnej ochrony zatrzymanych płatności przed zwolnieniem tych kwot

Z myślą o ochronie budżetu UE Trybunał zaleca, by Komisja złożyła wniosek w sprawie zmian legislacyjnych dotyczących ram prawnych na okres 2021–2027 w celu wyeliminowania pozostałych czynników ryzyka w przypadku zwolnienia zatrzymanej kwoty wynoszącej 5% płatności. Komisja powinna móc zwalniać zatrzymane płatności tylko wtedy, gdy zakończy prace dotyczące prawidłowości wydatków w ramach danego PO lub w określonym roku obrachunkowym, lub najpóźniej w momencie zamknięcia programu.

Termin realizacji: podczas kolejnego przeglądu, najpóźniej jednak podczas przeglądu śródokresowego ram prawnych na okres programowania 2021–2027.

78 Przeprowadzane przez Komisję przeglądy dokumentacji wszystkich rocznych pakietów dokumentów na potrzeby poświadczenia wiarygodności przekazanych przez państwa członkowskie nie mają w zamierzeniu prowadzić do wykrycia dodatkowych wydatków niekwalifikowalnych (pkt 23–25). Korekty poziomów błędów wprowadzane po przeglądach dokumentacji dokonywane są zazwyczaj w oparciu o problemy wykryte w poprzednich latach (pkt 26). Analiza Trybunału pokazała, że w ramach przeglądów dokumentacji nie wykryto ani nie skorygowano pewnych nieprawidłowych wydatków (pkt 28–30). Mają one zatem tylko ograniczoną wartość dodaną, jeśli chodzi o potwierdzenie prawidłowości transakcji leżących u podstaw zestawień i potwierdzenie ważności łącznego poziomu błędu rezydualnego zgłaszanego przez instytucje audytowe.

79 Choć w strategii audytu Komisji przewidziano wdrożenie podejścia opartego na analizie ryzyka, jeśli chodzi o typowanie instytucji audytowych do objęcia kontrolami zgodności, Trybunał stwierdził jednak, że punktowa ocena ryzyka poszczególnych instytucji audytowych nie zawsze miała przełożenie na wybór określonej instytucji audytowej do objęcia kontrolą (pkt 33–35). Ustalił też, że ostateczny wybór instytucji audytowych, zwłaszcza w przypadku Dyrekcji Generalnej ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego, nie był w pełni zgodny z wynikami oceny ryzyka, choć Komisja nie uzasadniła źródeł tej rozbieżności w jasny sposób (pkt 36).

80 W ramach dokonanej przez Trybunał oceny prac kontrolnych Komisji wykryto szereg uchybień. Trybunał wykrył niedociągnięcia w dokumentacji kontrolnej, które utrudniły kontrolerom Trybunału ocenę adekwatności prac wykonanych przez Komisję (pkt 42 i 43). W przypadku dwóch z dziesięciu skontrolowanych operacji Trybunał znalazł dodatkowe błędy niewykryte wcześniej przez Komisję, które mają negatywny wpływ na prawidłowość danych pozycji wydatków. Ma to również wpływ na zgłoszone odnośne poziomy błędu (pkt 38–40).

81 Trybunał ustalił, że Komisja publikuje sprawozdania z kontroli zgodności w terminach przewidzianych w przepisach (pkt 44). W większości przypadków Komisja kontynuowała jednak wymianę informacji i opinii z państwami członkowskimi na etapie działań następczych już po przesłaniu sprawozdania końcowego. W ramach tego procesu sprawdza ona, czy władze państw członkowskich przyjęły i zastosowały wymagane korekty. Oznacza to, że rezultaty i poziomy błędu przedstawione w sprawozdaniach końcowych nie zawsze były ostateczne (pkt 45 i 46). Trybunał zauważa w tym kontekście, że Komisja nie potwierdza formalnie władzom państwa członkowskiego ostatecznego poziomu błędu.

82 Przeprowadzony przez Trybunał przegląd próby korekt wykazał, że są one wdrażane po zakończeniu długiego procesu, który może trwać do kilku lat, co wynika z prawa państw członkowskich do kwestionowania decyzji Komisji (pkt 47 i 48). Do listopada 2021 r. Komisja nie zastosowała jeszcze żadnej korekty finansowej netto (pkt 49).

83 Wypełnienie niektórych kryteriów kwalifikowalności można zweryfikować tylko w momencie zamknięcia programu. Wpływa to na wyniki corocznej oceny przeprowadzanej przez Komisję i oznacza, że roczne poziomy błędu dotyczące odnośnych PO mogą nie być ostateczne. Konieczne może okazać się ponowne oszacowanie oraz podwyższenie tych poziomów. Potencjalne nieprawidłowe wydatki w przedmiotowych PO pozostają niewykryte i nieskorygowane do momentu zamknięcia programu w systemie zarządzania i kontroli dotyczącym wydatków w obszarze polityki spójności, który to system ma umożliwiać coroczne zatwierdzanie zestawień wydatków. Zalecenie w tej kwestii przedstawione przez Trybunał w sprawozdaniu rocznym za 2018 r.^[21] pozostaje aktualne (pkt 62).

Zalecenie 2 – Komisja powinna usprawnić prace kontrolne i poprawić dokumentację kontroli oraz procedury przeglądu

Trybunał zaleca Komisji podjęcie działań koniecznych do zapewnienia, by:

1. opracowany przez nią plan kontroli zgodności był zgodny z przeprowadzoną oceną ryzyka; w razie uwzględnienia innych czynników i wprowadzenia zmian do planu Komisja powinna wyraźnie udokumentować i potem wyjaśnić powody takiej zmiany;
2. jej prace kontrolne były wystarczająco dobrze udokumentowane;
3. stosowana przez nią procedura przeglądu została usprawniona, tak aby umożliwić wykrycie i skorygowanie potencjalnych niedociągnięć w jej pracach;
4. państwa członkowskie otrzymały oddzielne formalne potwierdzenie ostatecznego łącznego poziomu błędu rezydualnego w odniesieniu do poszczególnych PO i każdego roku obrachunkowego.

Termin realizacji: rok obrachunkowy 2020/2021.

84 Na potrzeby przeprowadzanych kontroli zgodności Komisja – opierając się na swoim profesjonalnym osądzie – zazwyczaj wybiera i weryfikuje osiem do dziesięciu operacji wybranych z próby operacji wyselekcjonowanych przez instytucje audytowe do przeprowadzenia kontroli (pkt 52). Przegląd ten stanowi istotny element służący ocenie prac instytucji audytowej i wyników tych prac. Choć Komisja znalazła szereg niewykrytych wcześniej błędów w ramach kontroli zgodności objętych przeglądem Trybunału, ograniczony zakres, w jakim sprawdza ona operacje przeprowadzane przez instytucje audytowe, a także wyniki prac przeprowadzonych przez Trybunał wskazują, że najprawdopodobniej dalsze błędy pozostają niewykryte i nieskorygowane (pkt 53–55). W efekcie stosowana przez Komisję metodyka zasadniczo pozwala tylko ustalić minimalny poziom błędu na szczeblu PO (pkt 56 i 57).

85 Aby określić wskaźnik dotyczący prawidłowości wydatków na szczeblu danej polityki, każda z dyrekcji (DG ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej oraz DG ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego) najpierw oblicza średni ważony łączny poziom błędu rezydualnego w odniesieniu do zarządzanych przez nią PO i podaje tę wartość jako kluczowy wskaźnik efektywności w ramach odnośnych rocznych sprawozdań z działalności. Obliczenia te uwzględniają wyniki zarówno przeglądów dokumentacji, jak i kontroli zgodności. Obydwie DG podają również szacowany maksymalny poziom błędu, którego koncepcję opracowano tak, by uwzględnić potencjalny wpływ prac kontrolnych będących w toku na informacje na temat prawidłowości wydatków podawane w rocznych sprawozdaniach z działalności. Wprawdzie dyrekcje generalne przedstawiają kluczowe wskaźniki efektywności jako najdokładniejsze oszacowanie łącznego poziomu błędu rezydualnego, w toku prac kontrolnych Trybunał doszedł jednak do wniosku, że wskaźniki opublikowane przez dyrekcje odpowiadają jedynie minimalnemu szacowanemu poziomowi błędu. Ten stan rzeczy wynika z tego, że zarówno programy operacyjne, jak i operacje są w ograniczonym stopniu objęte kontrolami zgodności przeprowadzanymi przez Komisję, a także z nieodłącznych ograniczeń związanych z przeglądami dokumentacji oraz problemów związanych z pracami kontrolnymi Komisji (pkt 58 i 59). Trybunał uznaje, że opublikowane informacje na temat kluczowych wskaźników efektywności nie są ostateczne, gdyż łączne poziomy błędu rezydualnego na szczeblu PO mogą wciąż zostać skorygowane w związku z trwającymi lub przyszłymi pracami kontrolnymi (pkt 46 i 62).

86 Zastrzeżenia DG dotyczące poszczególnych programów stanowią kolejny kluczowy element związany z prawidłowością wydatków w obszarze polityki spójności. DG ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej oraz DG ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego zgłaszają zastrzeżenia w oparciu o wydatki, które nie zostały jeszcze poddane kontroli prawidłowości ze strony Komisji (pkt 65). Wewnętrzne ograniczenia czasowe związane z procesem kontrolnym oznaczają, że większość PO, w przypadku których wyniki prac kontrolnych Komisji doprowadziły do stwierdzenia występowania istotnego poziomu błędu, nie było objętych zastrzeżeniem w ramach wcześniejszego rocznego sprawozdania z działalności (pkt 66 i 67).

Zalecenie 3 – Komisja powinna udoskonalić główne elementy informacji na temat prawidłowości wydatków podawane w rocznych sprawozdaniach z działalności

Szacowany poziom błędu oraz zastrzeżenia stanowią kluczowe informacje na temat prawidłowości wydatków; Komisja powinna udoskonalić te elementy sprawozdawczości. Trybunał zaleca, by Komisja:

1. uwzględniła problemy związane metodyką wykryte w toku niniejszej kontroli Trybunału, w wyniku których podawany jest minimalny kluczowy wskaźnik efektywności (minimalny poziom błędu). Przyjęte podejście powinno umożliwić uwzględnienie w kluczowym wskaźniku efektywności – w przypadku nieskontrolowanych wydatków – dużą częstość występowania błędów mających wpływ finansowy i wykrywanych w ramach kontroli zgodności przy szacowaniu zagregowanego poziomu błędu;
2. ułatwiła odbiorcom sprawozdań zrozumienie technicznych i skomplikowanych kwestii oraz by w rocznych sprawozdaniach z działalności bardziej szczegółowo wyjaśniła i mocniej podkreśliła, że zastrzeżenia oparto na niepotwierdzonych poziomach błędu, a także wskazała, jakie się z tym wiąże ryzyko.

Termin realizacji: rok obrachunkowy 2020/2021.

87 Roczne sprawozdanie z zarządzania i wykonania stanowi kluczowy dokument zapewniający rozliczalność, podsumowujący informacje na temat kontroli wewnętrznej i zarządzania finansami przez Komisję. Choć ostateczną odpowiedzialność za informacje przedstawione w tym dokumencie ponosi kolegium komisarzy, służby centralne wspierają kolegium przy jego sporządzaniu. Mimo że służby centralne odgrywają pierwszoplanową rolę w sporządzaniu rocznego sprawozdania z zarządzania i wykonania, Trybunał zauważył, że brakuje szczegółowych instrukcji dotyczących zakresu treści i struktury tego sprawozdania, jak i powiązanych z nim przeglądów partnerskich rocznych sprawozdań z działalności (pkt 74).

88 Publikowane informacje na temat prawidłowości wydatków w obszarze polityki spójności są opracowywane w drodze prostej agregacji danych liczbowych zawartych w rocznych sprawozdaniach z działalności DG ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej oraz DG ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego, co oznacza, że wszystkie problematyczne kwestie dotyczące tych danych liczbowych, na które zwrócił uwagę Trybunał, odnoszą się również do sprawozdania rocznego z zarządzania i wykonania. W związku z powyższym zgłaszany poziom błędu stanowi wyłącznie minimalny poziom, który najprawdopodobniej jest niższy od rzeczywistego poziomu błędu w obszarze polityki spójności (pkt 73).

Zalecenie 4 – Służby centralne powinny otrzymać instrukcje dotyczące sporządzania sprawozdania rocznego z zarządzania i wykonania od podmiotu odpowiedzialnego za to sprawozdanie – kolegium komisarzy

Sprawozdanie roczne z zarządzania i wykonania jest kluczowym dokumentem Komisji zapewniającym rozliczalność i stanowi wkład w procedurę udzielania absolutorium. W celu zapewnienia, by podmiot odpowiedzialny za to sprawozdanie – czyli kolegium komisarzy – zawarł istotne i wiarygodne informacje w przedmiotowym sprawozdaniu, oraz w celu uwzględnienia obowiązków poszczególnych podmiotów zaangażowanych w sporządzanie dokumentu i jego przyjęcie, Trybunał zaleca, by kolegium udostępniło służbom centralnym instrukcje, w których ogólnie określono by treść i strukturę przedmiotowego sprawozdania oraz zakres przeprowadzanego przez służby centralne przeglądu rocznych sprawozdań z działalności leżących u podstaw przedmiotowego sprawozdania.

Termin realizacji: na potrzeby udzielenia absolutorium za 2021 r.

Niniejsze sprawozdanie zostało przyjęte przez Izbę V, której przewodniczy Tony Murphy, członek Trybunału Obrachunkowego, w Luksemburgu w dniu 3 listopada 2021 r.

Wykaz akronimów i skrótów

DAC – Wspólna Dyrekcja ds. Audytu Polityki Spójności

DG – Dyrekcja Generalna Komisji Europejskiej

DG BUDG – DG ds. Budżetu

DG EMPL – DG ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego

DG REGIO – DG ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej

EFRR – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

EFS – Europejski Fundusz Społeczny

Fundusze ESI – europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne

IA – Instytucja audytowa

PO – program operacyjny

WRF – wieloletnie ramy finansowe

Glosariusz

Absolutorium – podejmowana corocznie przez Parlament Europejski decyzja o ostatecznym zatwierdzeniu sposobu, w jaki Komisja wykonała budżet.

Błąd – efekt nieprawidłowych obliczeń lub nieprawidłowość wynikająca z nieprzestrzegania wymogów prawnych i umownych.

Błąd kwantyfikowalny – termin stosowany przez Trybunał w sprawozdawczości na temat wyników badania transakcji w sytuacji, gdy istnieje możliwość ustalenia, jakiej kwoty transakcji dotyczy błąd.

Błąd losowy – błędy nie uznawane za systemowe, znane lub anormalne klasyfikuje się jako błędy występujące losowo. U podstaw tej koncepcji leży założenie, że błędy losowe wykryte w skontrolowanej próbie prawdopodobnie występują również w nieskontrolowanej populacji.

Błąd systemowy – błędy systemowe oznaczają błędy wykryte w skontrolowanej próbie, które mają wpływ na nieskontrolowaną populację i występują w wyraźnie zdefiniowanych i podobnych okolicznościach. Błędy tego rodzaju zazwyczaj mają cechę wspólną, np. rodzaj operacji, miejsce lub czas. Zasadniczo są powiązane z nieskutecznymi procedurami kontroli w ramach systemów zarządzania i kontroli (lub w ramach części takich systemów).

Europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne (fundusze ESI) – pięć głównych funduszy unijnych, których wspólnym zadaniem jest wspieranie rozwoju gospodarczego w całej Unii. Są to: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny, Fundusz Spójności, Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich i Europejski Fundusz Morski i Rybacki.

Instytucja audytowa – niezależny organ krajowy odpowiedzialny za przeprowadzanie audytów systemów i operacji w ramach unijnego programu wydatków.

Instytucja certyfikująca – wyznaczony przez państwo członkowskie organ, którego zadaniem jest poświadczanie poprawności i zgodności deklaracji wydatków i wniosków o płatność.

Instytucja zarządzająca – organ krajowej, regionalnej lub lokalnej władzy publicznej (lub podmiot prywatny) wyznaczony przez państwo członkowskie w celu zarządzania programem finansowanym przez UE.

Kontrola zgodności – kontrola mająca na celu sprawdzenie, czy dane działanie jest zgodne z obowiązującymi przepisami i regulacjami oraz postanowieniami umów lub porozumień.

Łączny poziom błędu – łączny poziom błędu odpowiada sumie następujących błędów: ekstrapolowanych błędów losowych (w tym błędów stwierdzonych w warstwach wyczerpujących, które są w całości objęte badaniem), ściśle określonych błędów systemowych i nieskorygowanych błędów będących anomaliami.

Łączny poziom błędu rezydualnego – część populacji uznana za nieprawidłową po uwzględnieniu skutków wszystkich procedur kontrolnych, środków odzyskanych i korekt.

Międzynarodowe standardy kontroli – zestaw standardów zawodowych opublikowanych przez różne organizacje normalizacyjne, w których określa się zadania kontrolerów.

Nieprawidłowość – naruszenie przepisów unijnych (lub stosownych przepisów krajowych) bądź zobowiązań wynikających z umowy.

Pakiet dokumentów na potrzeby poświadczenia wiarygodności – na pakiet dokumentów przesyłany przez organy państw członkowskich do dnia 15 lutego każdego roku (lub 1 marca w wyjątkowych przypadkach uzgodnionych z Komisją) składają się: zestawienia wydatków sporządzane przez instytucję certyfikującą, deklaracja zarządcza i roczne podsumowanie sprawozdań końcowych z przeprowadzonych audytów i kontroli sporządzane przez tę samą instytucję, jak również coroczna opinia pokontrolna i sprawozdanie z kontroli wydane przez instytucję audytową.

Polityka spójności – polityka UE mająca na celu niwelowanie nierówności gospodarczych i społecznych między regionami i państwami członkowskimi poprzez działania na rzecz tworzenia miejsc pracy, konkurencyjności przedsiębiorstw, wzrostu gospodarczego, zrównoważonego rozwoju oraz współpracy transgranicznej i międzyregionalnej.

Prawidłowość – stopień zgodności danej transakcji lub działania z obowiązującymi przepisami i regulacjami oraz wszelkimi zobowiązaniami umownymi.

Procedura kontradyktoryjna – procedura, w ramach której Komisja omawia rezultaty kontroli z organem lub służbami objętymi kontrolą, aby zagwarantować, że rezultaty te są należycie uzasadnione.

Program operacyjny (PO) – wPO określa się priorytety i szczegółowe cele państwa członkowskiego oraz sposób wykorzystania środków finansowych (fundusze UE oraz współfinansowanie krajowe publiczne i prywatne) w danym okresie (zazwyczaj siedmioletnim) na finansowanie operacji. Finansowanie na rzecz PO może pochodzić z EFRR, Funduszu Spójności lub EFS.

Przegląd dokumentacji – przegląd informacji dostarczonych w ramach pakietu dokumentów na potrzeby poświadczenia wiarygodności.

Reprezentatywny poziom błędu – szacowany statystycznie poziom błędu w danej populacji, oparty na badaniu reprezentatywnej próby transakcji dobranych z tej populacji.

Roczne sprawozdanie z działalności – sprawozdanie sporządzane przez każdą dyrekcję generalną Komisji, instytucję i organ UE, zawierające informacje na temat osiągniętych przez nie wyników w odniesieniu do założonych celów oraz na temat wykorzystania zasobów finansowych i kadrowych.

Roczne sprawozdanie z kontroli – dokument sporządzony przez instytucję audytową państwa członkowskiego i przedłożony Komisji jako część rocznego pakietu dokumentów na potrzeby poświadczenia wiarygodności.

Rozporządzenie w sprawie wspólnych przepisów – rozporządzenie określające zasady, które mają zastosowanie do wszystkich pięciu europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych.

Ryzyko w momencie dokonywania płatności – oszacowane ogólne ryzyko w momencie dokonywania płatności stanowi najdokładniejsze, ostrożne oszacowanie przez Komisję wartości wydatków zatwierdzonych w danym roku z naruszeniem przepisów prawnych i umownych mających zastosowanie w chwili dokonania płatności.

Sprawozdanie roczne z zarządzania i wykonania – sprawozdanie na temat zarządzania budżetem UE i osiągniętych wyników, sporządzane rokrocznie przez Komisję, podsumowujące informacje zawarte w rocznych sprawozdaniach z działalności dyrekcji generalnych i agencji wykonawczych.

Szacowany poziom błędu – szacowany statystycznie poziom błędu w danej populacji, oparty na badaniu reprezentatywnej próby operacji.

Zamknięcie – rozliczenie finansowe unijnego programu lub funduszu poprzez wypłatę należnego salda na rzecz państwa członkowskiego lub innego państwa będącego beneficjentem lub odzyskanie wypłaconych takiemu państwu środków.

Zarządzanie dzielone – metoda wydatkowania środków z budżetu UE, w której, w przeciwieństwie do zarządzania bezpośredniego, Komisja przekazuje uprawnienia państwu członkowskiemu, zachowując przy tym ostateczną odpowiedzialność.

Zastrzeżenie – niedociągnięcie zasygnalizowane przez dyrektora generalnego w poświadczeniu wiarygodności zawartym w rocznym sprawozdaniu z działalności.

Odpowiedzi Komisji

https://www.eca.europa.eu/pl/Pages/DocItem.aspx?did=60065

Kalendarium

https://www.eca.europa.eu/pl/Pages/DocItem.aspx?did=60065

Zespół kontrolny

Sprawozdania specjalne Trybunału przedstawiają wyniki kontroli dotyczących obszarów polityki i programów UE bądź kwestii związanych z zarządzaniem w wybranych obszarach budżetowych. Trybunał wybiera i opracowuje zadania kontrolne, tak aby osiągnąć jak największe oddziaływanie, biorąc przy tym pod uwagę kryteria takie jak: zagrożenia dla wykonania zadań lub zgodności, poziom dochodów lub wydatków w danym obszarze, nadchodzące zmiany oraz interes polityczny i publiczny.

Omawiana w niniejszym dokumencie kontrola wykonania zadań została przeprowadzona przez Izbę V, zajmującą się obszarami finansowania Unii i administracji, której przewodniczy członek Trybunału Tony Murphy. Kontrolą kierował członek Trybunału Tony Murphy, a w działania kontrolne zaangażowani byli: Wolfgang Stolz, szef gabinetu; Brian Murphy, attaché; Juan Ignacio Gonzalez Bastero, kierownik; Susanna Rafalzik, koordynatorka zadania; Anna Despotopoulou, zastępczyni koordynatorki zadania; a także kontrolerzy: Johan Adriaan Lok, Jiří Beneš, Marcel Bode, Peter Borsos, Maria Pia Brizzi, Kevin Deceuninck, Przemysław Dowgiało, Sandra Dreimane, Andrea Ferraris, Laure Gatter, Jorge Guevara Lopez, Martina Jurjevic, Agnieszka Kondzielska, Nikolaos Kylonis, Borja Martin Simon, Dana Christina Mohamed, Rene Reiterer, Orsolya Szarka, Peggy Vercauteren i Dilyanka Zhelezarova. Wsparcie językowe zapewnił James Verity.

 

W tylnym rzędzie (od lewej): Brian Murphy, Wolfgang Stolz, Johan Adriaan Lok, Juan Ignacio González Bastero, Nikolaos Kylonis.

W pierwszym rzędzie (od lewej): Niamh Mahon, Susanna Rafalzik, Tony Murphy, Anna Despotopoulou, Peter Borsos.

Przypisy

^[1] Pkt 1.21 sprawozdania rocznego za 2020 r.

^[2] Pkt 5.17 sprawozdania rocznego za 2020 r.

^[3] Art. 130 rozporządzenia (UE) nr 1303/2013 ogranicza zwrot płatności okresowych do 90%.

^[4] Pkt 5.40 sprawozdania rocznego za 2020 r.

^[5] Pkt 122 opinii nr 6/2018 w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego wspólne przepisy.

^[6] Pkt 6.67–6.72 sprawozdania rocznego za 2017 r.

^[7] Pkt 6.73–6.75 sprawozdania rocznego za 2018 r.

^[8] Pkt 5.39 sprawozdania rocznego za 2019 r.

^[9] Art. 75 ust. 2a lit. a) rozporządzenia (UE) nr 1303/2013.

^[10] Art. 85 rozporządzenia (UE) nr 1303/2013.

^[11] Błędy systemowe wykrywane są w skontrolowanej próbie. Mają one wpływ na nieskontrolowaną populację i występują w jasno zdefiniowanych i podobnych okolicznościach (wytyczne EGESIF_15-0002-04 s. 39).

^[12] Art. 145 rozporządzenia (UE) nr 1303/2013.

^[13] Art. 145 ust. 7 rozporządzenia (UE) nr 1303/2013.

^[14] Pkt 5.56 sprawozdania rocznego za 2019 r.

^[15] Pkt 6.63 sprawozdania rocznego za 2018 r.

^[16] Sprawozdanie roczne za 2018 r., pkt 6.68–6.71 i zalecenie 6.3.

^[17] Jak określono w załączniku IV do rocznych sprawozdań z działalności za 2019 r.

^[18] Ta część sprawozdania rocznego z zarządzania i wykonania stanowi sprawozdanie Komisji wymagane na mocy art. 318 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

^[19] Art. 247 ust. 1 lit. b) rozporządzenia finansowego: „Sprawozdanie roczne z zarządzania i wykonania przedstawiające jasne i zwięzłe streszczenie osiągnięć w zakresie kontroli wewnętrznej i zarządzania finansami, o którym mowa w rocznych sprawozdaniach każdego delegowanego urzędnika zatwierdzającego, oraz zawierające informacje dotyczące głównych zasad zarządzania w Komisji, a także:

(i) szacowany poziom błędu w wydatkach Unii oparty na spójnej metodologii oraz szacowane przyszłe korekty;

(ii) informacje dotyczące działań zapobiegawczych i naprawczych dotyczących budżetu, w których uwzględnia się skutki finansowe działań podjętych w celu ochrony budżetu przed wydatkami dokonanymi z naruszeniem prawa;

(iii) informacje dotyczące wdrażania strategii Komisji w zakresie zwalczania nadużyć finansowych”.

^[20] Pkt 1.36 sprawozdania rocznego za 2020 r.

^[21] Zalecenie 6.3 zawarte w sprawozdaniu rocznym za 2018 r. – Mechanizmy zamknięcia w okresie programowania 2014–2020.

Kontakt

EUROPEJSKI TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY
12, rue Alcide De Gasperi
1615 Luxembourg
LUKSEMBURG

Tel. +352 4398-1
Formularz kontaktowy: eca.europa.eu/pl/Pages/ContactForm.aspx
Strona internetowa: eca.europa.eu
Twitter: @EUAuditors

Więcej informacji o Unii Europejskiej można znaleźć w portalu Europa (https://europa.eu).

Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2020

PDF	ISBN 978-92-847-7109-7	ISSN 1977-5768	doi:10.2865/531940	QJ-AB-21-026-PL-N
HTML	ISBN 978-92-847-7094-6	ISSN 1977-5768	doi:10.2865/312417	QJ-AB-21-026-PL-Q

PRAWA AUTORSKIE

© Unia Europejska, 2021.

Polityka Europejskiego Trybunału Obrachunkowego w zakresie ponownego wykorzystywania dokumentów jest realizowana na podstawie decyzji Trybunału nr 6/2019 w sprawie polityki otwartych danych oraz ponownego wykorzystywania dokumentów.

O ile nie wskazano inaczej (np. nie zawarto indywidualnych adnotacji o prawach autorskich), treści Europejskiego Trybunału Obrachunkowego będące własnością UE objęte są licencją Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Oznacza to, że ponowne wykorzystanie jest dozwolone, pod warunkiem że dokumenty zostaną odpowiednio oznaczone i zostaną wskazane dokonane w nich zmiany. W przypadku ponownego wykorzystania nie można zmieniać ich oryginalnego znaczenia ani przesłania. Trybunał nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za jakiekolwiek konsekwencje ponownego wykorzystania dokumentów.

W przypadku ponownego wykorzystania dokumentów wymagane jest zweryfikowanie praw autorskich, jeżeli konkretna treść wskazuje na możliwą do zidentyfikowania osobę fizyczną, tak jak zdjęcia, na których przedstawiono pracowników Trybunału lub prace stron trzecich. Uzyskanie zezwolenia na ponowne wykorzystanie dokumentu unieważnia wymienione wcześniej ogólne zezwolenie. Należy w nim wyraźnie opisać wszelkie ograniczenia dotyczące wykorzystania dokumentów.

W celu wykorzystania lub powielenia treści niebędącej własnością UE może być konieczne wystąpienie o zgodę bezpośrednio do właścicieli praw autorskich.

Oprogramowanie lub dokumenty objęte prawem własności przemysłowej, takie jak patenty, znaki towarowe, wzory użytkowe, znaki graficzne i nazwy nie są objęte polityką Europejskiego Trybunału Obrachunkowego w zakresie ponownego wykorzystywania i nie jest udostępniana licencja na nie.

Na stronach internetowych instytucji Unii Europejskiej dostępnych w domenie europa.eu zamieszczane są odsyłacze do stron zewnętrznych. Trybunał nie kontroluje ich zawartości i w związku z tym zachęca użytkowników, aby we własnym zakresie zapoznali się z polityką ochrony prywatności i polityką w zakresie praw autorskich stosowanymi na tych stronach.

Znak graficzny Europejskiego Trybunału Obrachunkowego

Znak graficzny Europejskiego Trybunału Obrachunkowego nie może być wykorzystywany bez uprzedniej zgody Trybunału.

JAK SKONTAKTOWAĆ SIĘ Z UE

Osobiście
W całej Unii Europejskiej istnieje kilkaset centrów informacyjnych Europe Direct. Adres najbliższego centrum można znaleźć na stronie: https://europa.eu/european-union/contact_pl.

Telefonicznie lub drogą mailową
Europe Direct to serwis informacyjny, który udziela odpowiedzi na pytania na temat Unii Europejskiej. Można się z nim skontaktować:

• dzwoniąc pod bezpłatny numer telefonu: 00 800 6 7 8 9 10 11 (niektórzy operatorzy mogą naliczać opłaty za te połączenia),
• dzwoniąc pod standardowy numer telefonu: +32 22999696,
• drogą mailową: https://europa.eu/european-union/contact_pl.

WYSZUKIWANIE INFORMACJI O UE

Online
Informacje o Unii Europejskiej są dostępne we wszystkich językach urzędowych UE w portalu Europa: https://europa.eu/european-union/index_pl.

Publikacje UE
Bezpłatne i odpłatne publikacje UE można pobrać lub zamówić na stronie: https://op.europa.eu/pl/publications. Większą liczbę egzemplarzy bezpłatnych publikacji można otrzymać, kontaktując się z serwisem Europe Direct lub z lokalnym centrum informacyjnym (zob. https://europa.eu/european-union/contact_pl).

Prawo UE i powiązane dokumenty
Informacje prawne dotyczące UE, w tym wszystkie unijne akty prawne od 1951 r., są dostępne we wszystkich językach urzędowych UE w portalu EUR-Lex: https://eur-lex.europa.eu.

Portal Otwartych Danych UE
Unijny portal otwartych danych (https://data.europa.eu/euodp/pl) umożliwia dostęp do zbiorów danych pochodzących z instytucji i innych organów UE. Dane można pobierać i wykorzystywać bezpłatnie, zarówno do celów komercyjnych, jak i niekomercyjnych.