Czym jest Unia Europejska?
Unia Europejska (UE) jest jedyną w swoim rodzaju unią gospodarczą i polityczną 27 państw europejskich. Państwa te wspólnie dążą do poprawy życia ludzi nie tylko w Europie, ale też w innych rejonach.
Od ponad 60 lat UE prowadzi działania na rzecz pokoju, dobrobytu i dobrostanu swoich obywateli. Na początku, tj. w latach 50. XX w., było sześć państw założycielskich – lub państw członkowskich. Obecnie do Unii należy już 27 państw członkowskich liczących łącznie niemal 450 mln mieszkańców.
Pierwotnie był to projekt gospodarczy mający na celu podniesienie poziomu życia w powojennej Europie. Obecnie Unia stanowi największy na świecie obszar jednolitego rynku gwarantujący swobodny przepływ osób, towarów, usług i kapitału. Na przestrzeni dziesięcioleci współpracę między państwami UE rozszerzono na inne obszary, w których przynosi ona lepsze wyniki. Państwa członkowskie uważają, że dzięki współpracy są silniejsze i lepiej radzą sobie z obecnymi poważnymi wyzwaniami, takimi jak zmiana klimatu i transformacja cyfrowa naszego społeczeństwa czy poważne zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa, takie jak pandemia COVID-19 oraz rosyjska wojna napastnicza przeciwko Ukrainie.
Przewodnik ten zawiera wiele przydatnych informacji na temat UE i podejmowanych przez nią działań oraz wskazówki, jak uzyskać więcej informacji.
Do Unii należy już 27 państw liczących łącznie 448,4 miliona mieszkańców.. Unia ma 24 języki urzędowe, a 347 milionów osób w dwudziestu państwach członkowskich Unii używa waluty euro. Unijna flaga składa się z niebieskiego tła oraz kręgu dwunastu żółtych gwiazd w środku. Motto Unii brzmi „Zjednoczeni w różnorodności”. Dzień Europy obchodzony jest 9 maja.
Unia wartości
Europejczycy mówią różnymi językami i mają różne tradycje, ale łączy ich ten sam zestaw wartości leżący u podstaw UE. Wartości te to: godność człowieka, wolność, demokracja, równość, rządy prawa oraz poszanowanie praw człowieka.
Wartości te są zapisane w Traktatach UE i w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej, w której zawarto wszystkie prawa osobiste, obywatelskie, polityczne, gospodarcze i socjalne przysługujące wszystkim mieszkańcom UE.
W 2022 r. 13,7 mln osób w UE było obywatelami innego państwa członkowskiego niż państwo, w którym mieszkają.
Obywatel każdego z 27 państw członkowskich UE jest również obywatelem Unii. Jeżeli jesteś obywatelem Unii, przysługują Ci ważne dodatkowe prawa, takie jak swoboda przemieszczania się, mieszkania, pracy i nauki w dowolnym państwie UE oraz prawo do głosowania i kandydowania w wyborach lokalnych i wyborach do Parlamentu Europejskiego, nawet jeśli mieszkasz w innym państwie członkowskim UE. Możesz również złożyć petycję do Parlamentu Europejskiego, wnieść skargę do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich i skontaktować się na piśmie z dowolną instytucją Unii Europejskiej w jednym z 24 języków urzędowych UE.
UE chroni nie tylko prawa własnych obywateli i osób zamieszkujących w Unii Europejskiej. Propaguje także prawa człowieka i uczciwe wybory na całym świecie. Każdego roku Parlament Europejski przyznaje Nagrodę im. Sacharowa jako dowód uznania dla osób lub organizacji, które wnoszą wkład w obronę praw człowieka i podstawowych wolności.
Osoby mieszkające w UE zyskują określone ważne prawa i korzyści, TAKIE JAK:
ochrona przed wszelkimi formami dyskryminacji, w tym przed dyskryminacją ze względu na płeć, rasę, religię, pochodzenie etniczne lub społeczne, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną
prawo do ochrony danych osobowych
możliwość dokonywania zakupów przez internet z dowolnego państwa członkowskiego bez obaw dzięki skutecznej ochronie konsumentów w UE
ochrona zdrowia dzięki rygorystycznym normom środowiskowym UE, takim jak przepisy dotyczące jakości powietrza i wody
Dowiedz się więcej o przysługujących Ci prawach.
UE w skrócie
Dzięki jednolitemu rynkowi osoby, towary, usługi i kapitał mogą przemieszczać się na terenie 27 państw członkowskich UE prawie tak swobodnie, jak w obrębie jednego kraju.
23 państwa członkowskie UE i cztery państwa niebędące członkami UE – Islandia, Liechtenstein, Norwegia i Szwajcaria – należą do obszaru zwanego strefą Schengen. Oznacza to, że przy przekraczaniu ich granicy nie musisz okazywać paszportu.
Mapa przedstawia państwa członkowskie Unii Europejskiej na kontynencie europejskim, a także regiony zamorskie Francji (Gujana Francuska, Gwadelupa, Martynika, Majotta, Reunion, Saint-Martin), Niderlandów (Sint Maarten), Portugalii (Azory, Madera) oraz Hiszpanii (Wyspy Kanaryjskie). Przedstawiono na niej również kraje kandydujące (Albania, Bośnia i Hercegowina, Mołdawia, Czarnogóra, Macedonia Północna, Serbia, Turcja, Ukraina) oraz potencjalne kraje kandydujące (Gruzja, Kosowo).
Austria przystąpiła do Unii w 1995 roku; kraj ten liczy 9,1 miliona mieszkańców, a jego walutą jest euro. Belgia przystąpiła do Unii w 1958 roku; kraj ten liczy 11,8 miliona mieszkańców, a jego walutą jest euro. Bułgaria przystąpiła do Unii w 2007 roku; kraj ten liczy 6,4 miliona mieszkańców, a jego walutą jest lew. Nie należy do strefy Schengen. Chorwacja przystąpiła do Unii w 2013 roku; kraj ten liczy 3,9 miliona mieszkańców, a jego walutą jest euro. Cypr przystąpił do Unii w 2004 roku; kraj ten liczy 0,9 miliona mieszkańców, a jego walutą jest euro. Nie należy do strefy Schengen. Czechy przystąpiły do Unii w 2004 roku; kraj ten liczy 10,8 miliona mieszkańców, a jego walutą jest korona czeska. Dania przystąpiła do Unii w 1973 roku; kraj ten liczy 5,9 miliona mieszkańców, a jego walutą jest korona duńska. Estonia przystąpiła do Unii w 2004 roku; kraj ten liczy 1,4 miliona mieszkańców, a jego walutą jest euro. Finlandia przystąpiła do Unii w 1995 roku; kraj ten liczy 5,6 miliona mieszkańców, a jego walutą jest euro. Francja przystąpiła do Unii w 1958 roku; kraj ten liczy 68,1 miliona mieszkańców, a jego walutą jest euro. Grecja przystąpiła do Unii w 1981 roku; kraj ten liczy 10,4 miliona mieszkańców, a jego walutą jest euro. Hiszpania przystąpiła do Unii w 1986 roku; kraj ten liczy 48,1 miliona mieszkańców, a jego walutą jest euro. Irlandia przystąpiła do Unii w 1973 roku; kraj ten liczy 5,2 miliona mieszkańców, a jego walutą jest euro. Nie należy do strefy Schengen. Litwa przystąpiła do Unii w 2004 roku; kraj ten liczy 2,9 mln mieszkańców, a jego walutą jest euro. Luksemburg przystąpił do Unii w 1958 roku; kraj ten liczy 0,7 miliona mieszkańców, a jego walutą jest euro. Łotwa przystąpiła do Unii w 2004 roku; kraj ten liczy 1,9 miliona mieszkańców, a jego walutą jest euro. Malta przystąpiła do Unii w 2004 roku; kraj ten liczy 0,5 miliona mieszkańców, a jego walutą jest euro. Niderlandy przystąpiły do Unii w 1958 roku; kraj ten liczy 17,8 miliona mieszkańców, a jego walutą jest euro. Niemcy przystąpiły do Unii w 1958 roku; kraj ten liczy 84,4 miliona mieszkańców, a jego walutą jest euro. Polska przystąpiła do Unii w 2004 roku; kraj ten liczy 36,8 miliona mieszkańców, a jego walutą jest złoty. Portugalia przystąpiła do Unii w 1986 roku; kraj ten liczy 10,5 miliona mieszkańców, a jego walutą jest euro. Rumunia przystąpiła do Unii w 2007 roku; kraj ten liczy 19,1 miliona mieszkańców, a jego walutą jest lej rumuński. Nie należy do strefy Schengen. Słowacja przystąpiła do Unii w 2004 roku; kraj ten liczy 5,4 miliona mieszkańców, a jego walutą jest euro. Słowenia przystąpiła do Unii w 2004 roku; kraj ten liczy 2,1 miliona mieszkańców, a jego walutą jest euro. Szwecja przystąpiła do Unii w 1995 roku; kraj ten liczy 10,5 miliona mieszkańców, a jego walutą jest korona szwedzka. Węgry przystąpiły do Unii w 2004 roku; kraj ten liczy 9,6 miliona mieszkańców, a jego walutą jest forint. Włochy przystąpiły do Unii w 1958 roku; kraj ten liczy 58,9 mln mieszkańców, a jego walutą jest euro.
Co robi UE, aby rozwiązać poważne problemy stojące obecnie przed Europą?
W ostatnim czasie UE stawała w obliczu bezprecedensowych wyzwań: kryzys finansowy i globalna pandemia, a następnie rosyjska wojna napastnicza przeciwko Ukrainie i wynikający z niej kryzys energetyczny. Te historyczne wydarzenia pokazały, jak ważna jest zdolność do wspólnej szybkiej i zdecydowanej reakcji na nowe sytuacje. Jednocześnie UE kontynuowała, a nawet intensyfikowała działania na rzecz osiągnięcia celów ekologicznych i cyfrowych.
COVID-19
Pandemia koronawirusa przyniosła ludzkie tragedie, lockdowny i spowolnienie gospodarcze, wystawiając UE i całą resztę świata na ciężką próbę.
Oprócz podejmowania działań służących powstrzymaniu rozprzestrzeniania się wirusa za pomocą programów szczepień UE wspierała krajowe systemy opieki zdrowotnej i pracuje nad odbudową Europy. UE jest jednym z głównych darczyńców programu COVAX, inicjatywy na rzecz sprawiedliwego dostępu do szczepionki przeciwko COVID-19, i współpracuje ze swoimi partnerami międzynarodowymi, aby przygotować świat na przyszłe pandemie.
UE wprowadziła również wspólny system świadectw szczepień, dzięki któremu mieszkańcom UE łatwiej było znowu podróżować. Na tej podstawie Światowa Organizacja Zdrowia ustanowiła obecnie globalny system certyfikacji, aby ułatwić podróżowanie, a jednocześnie chronić ludzi. Nowy europejski Urząd ds. Gotowości i Reagowania na Stany Zagrożenia Zdrowia zapewni UE leki i sprzęt potrzebne w przypadku wystąpienia zagrożeń dla zdrowia.
Aby zapewnić szybką odbudowę gospodarczą po pandemii, UE utworzyła specjalny fundusz odbudowy o wartości ponad 800 mld euro, znany jako NextGenerationEU. Środki z funduszu inwestowane są w projekty i inicjatywy, dzięki którym UE staje się bardziej ekologiczna i cyfrowa, a przez to lepiej przygotowana na przyszłe wyzwania. Na przykład w kontekście rosyjskiej wojny napastniczej przeciwko Ukrainie i światowego kryzysu energetycznego UE już wspiera państwa członkowskie w ich wysiłkach na rzecz stopniowego odchodzenia od rosyjskich paliw kopalnych i przechodzenia na czystą energię.
Na łączną kwotę 2,018 biliona euro składa się siedmioletni budżet Unii (1,211 biliona euro) plus 807 miliardów euro z NextGenerationEU, pakietu na rzecz odbudowy w związku z pandemią COVID-19.
Wojna wywołana rosyjską agresją na Ukrainę
Po rosyjskiej inwazji na Ukrainę w lutym 2022 r. UE szybko zareagowała, wspierając Ukrainę i jej obywateli. Działania obejmowały pomoc humanitarną, wsparcie w sytuacjach nadzwyczajnych, wsparcie finansowe i operacyjne, pomoc wojskową i wsparcie na granicy UE i w Mołdawii.
W ramach pomocy humanitarnej UE zapewnia żywność, schronienie i pomoc medyczną osobom dotkniętym konfliktem. Przyjęła również wyjątkowy środek polegający na udzieleniu tymczasowej ochrony milionom osób uciekających z Ukrainy, zapewniając im dostęp do zakwaterowania, szkół, opieki zdrowotnej i miejsc pracy w UE. Pomoc finansowa UE pomogła ustabilizować gospodarkę Ukrainy, przywrócić infrastrukturę oraz poprawić zdolności obronne i w zakresie bezpieczeństwa.
UE doprowadziła do międzynarodowego potępienia rosyjskiej agresji wobec Ukrainy i nałożyła szereg surowych sankcji na Rosję oraz osoby i podmioty popierające wojnę. Środki te mają na celu izolację gospodarczą Rosji i ograniczenie jej zdolności do agresji wojskowej.
UE wraz z państwami członkowskimi i instytucjami finansowymi uruchomiła ponad 50 mld euro w ramach ogólnego wsparcia dla Ukrainy.
Więcej informacji na temat wsparcia UE dla Ukrainy.
Walka z kryzysem energetycznym
Rosyjska wojna napastnicza poważnie zakłóciła światowy system energetyczny, powodując wzrost cen i niepewność dostaw gazu, co pogorszyło i tak już trudną sytuację na rynku energii po pandemii.
Co robi UE, aby rozwiązać ten problem?
Stopniowo odchodzi od rosyjskich paliw kopalnych.
Przyspiesza produkcję energii ze źródeł odnawialnych (wodór, wiatr, energia słoneczna), co stanowi ważny element jej zobowiązania do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r.
Obniża rachunki dla obywateli i przedsiębiorstw.
Zmniejsza zapotrzebowanie na energię.
Zwiększa zapasy gazu na zimę.
Umożliwia państwom członkowskim wspólne zakupy energii w celu uzyskania lepszych cen.
Wzmacnia przepisy w celu zapewnienia, by każde państwo członkowskie otrzymało pomoc w sytuacjach nadzwyczajnych.
Inwestuje w infrastrukturę, tak aby wszystkie państwa członkowskie dysponowały co najmniej dwoma źródłami dostaw gazu.
Dowiedz się więcej o działaniach UE na rzecz zapewnienia bezpiecznej, czystej i przystępnej cenowo energii.
Zmiana klimatu
Europejski Zielony Ład to nowa unijna strategia, której celem jest sprawienie, aby europejska gospodarka była nowoczesna i konkurencyjna. Jej celem jest uczynienie Europy pierwszym kontynentem neutralnym dla klimatu do 2050 r. Emisja gazów cieplarnianych w UE nie będzie wówczas przekraczać ilości pochłanianych przez ekosystemy w sposób naturalny.
Jako pierwszy krok na tej ambitnej drodze UE wyznaczyła nowy cel polegający na redukcji emisji netto o co najmniej 55 proc. do 2030 r. w stosunku do poziomu z 1990 r. W dążeniach tych swój udział muszą mieć wszystkie grupy społeczne i wszystkie sektory gospodarki – od przemysłu, energetyki i transportu po produkcję żywności, rolnictwo i budownictwo. Regiony, branże i pracownicy stojący w obliczu największych wyzwań otrzymają wsparcie finansowe. W lipcu 2021 r. Komisja Europejska zaproponowała pakiet środków służący zapewnieniu, aby UE osiągnęła cele wyznaczone w ramach Europejskiego Zielonego Ładu.
Co najmniej 30 proc. wydatków UE w latach 2021–2027 będzie wiązać się z przeciwdziałaniem zmianie klimatu i jej skutkom.
Co zyskasz?
Korzyści wynikające z osiągnięcia celu polegającego na redukcji emisji netto o co najmniej 55 proc. do 2030 r. w stosunku do poziomu z 1990 r.
- Przynajmniej 42,5 proc. energii odnawialnej w koszyku energetycznym UE do 2030 r.
- Ochrona i odbudowa lasów europejskich – do 2030 r. zostaną zasadzone 3 mld dodatkowych drzew,
- bardziej ekologiczny transport publiczny i bardziej zrównoważone paliwa,
- 1 milion dodatkowych zielonych miejsc pracy w Unii do 2030 r.,
- ograniczenie o co najmniej 55 proc. liczby zgonów na skutek zanieczyszczenia do 2030 r.,
- sprawiedliwa transformacja w oparciu o europejską solidarność,
- 1 milion punktów ładowania pojazdów elektrycznych w całej Unii do 2025 r.,
- bardziej nowoczesna i odporna gospodarka UE.
Każdy może przyczynić się do osiągnięcia tych celów, na przykład poprzez większe ograniczenie odpadów żywnościowych i recykling, poruszanie się rowerem, a nie samochodem, czy nawet zasadzenie drzewa. Jeżeli chcesz się zaangażować, wejdź na stronę Europejskiego Paktu na rzecz Klimatu, który jest okazją dla osób i organizacji do wymiany informacji na temat działań na rzecz klimatu. Razem zbudujmy Europę bardziej przyjazną dla środowiska!
Natura 2000 to największa na świecie sieć obszarów chronionych zapewniająca ochronę tysięcy miejsc bezpiecznych dla najcenniejszych i najbardziej zagrożonych gatunków i siedlisk w Europie.
© LIFE06 NAT/E/000209/Aixa SOPEÑA.
W Hiszpanii i Portugalii udało się uratować rysia iberyjskiego, który był już bardzo bliski wyginięcia. Było to możliwe dzięki wysiłkom wielu podmiotów, w tym dzięki działaniom realizowanym w ramach projektów finansowanych ze środków unijnego programu LIFE. Powrót tego gatunku to jeden z największych sukcesów Europy, jeżeli chodzi o ochronę zwierząt.
UE sfinansowała przebudowę dwóch promów pasażerskich i towarowych tak, aby można było stosować w nich bardziej ekologiczne baterie elektryczne, a nie, jak wcześniej, paliwo ciężkie. Promy te kursują na często uczęszczanej trasie między Helsingør (Dania) a Helsingborg (Szwecja). Zmodernizowane promy przyczyniają się do poprawy jakości powietrza na tych gęsto zaludnionych obszarach.
Wykorzystanie pełnego potencjału transformacji cyfrowej
We współczesnym społeczeństwie każdy musi umieć posługiwać się technologiami cyfrowymi, od korzystania z elektronicznych usług bankowych, przez robienie zakupów z domu po korzystanie z technologii w pracy. Aby nikt nie pozostawał w tyle, a Europa osiągnęła pozycję światowego lidera pod względem technologii, UE dokonuje inwestycji we wszystkich obszarach: od umiejętności cyfrowych i obliczeń superkomputerowych po szybką łączność i wyższy poziom cyberbezpieczeństwa.
UE dąży do zapewnienia, aby wirtualny świat był bezpieczny i sprawiedliwy zarówno dla ludzi, jak i dla przedsiębiorstw. Dzięki przepisom UE obecnie mamy większą kontrolę nad naszymi danymi osobowymi i sposobami ich wykorzystania przez osoby trzecie.
Dowiedz się więcej o unijnych przepisach dotyczących bezpieczniejszego środowiska cyfrowego.
Pomoc w znalezieniu pracy
W ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Plus można uzyskać pomoc w znalezieniu pracy (lub lepszej pracy), co dotyczy również osób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji. Corocznie dzięki pomocy udzielonej w ramach tego funduszu 10 mln osób znajduje pracę lub podnosi swoje kompetencje.
UE pomaga osobom młodym w wejściu na rynek pracy. Na przykład gwarancja dla młodzieży ma na celu zapewnienie, aby wszyscy młodzi ludzie w wieku do 30 lat w ciągu czterech miesięcy od uzyskania statusu osoby bezrobotnej lub zakończenia kształcenia otrzymali dobrej jakości ofertę zatrudnienia, kształcenia, przygotowania zawodowego lub szkolenia.
Wolontariat to wspaniały sposób na działanie na rzecz społeczności lokalnej we własnym kraju lub za granicą, a jednocześnie zdobycie nowych umiejętności i przyjaciół. Europejski Korpus Solidarności zapewnia osobom młodym możliwość odbycia wolontariatu lub pracy przy realizacji projektów w swoim własnym kraju lub za granicą. „Wolontariusze pomocy UE” to inicjatywa oferująca osobom, które ukończyły 18 lat, możliwość udziału w projektach humanitarnych na całym świecie.
Intensyfikacja walki z rakiem
UE jest zdeterminowana, aby odwrócić negatywne tendencje związane z rakiem. W ramach europejskiego planu walki z rakiem o budżecie 4 mld euro wypracowano nowe unijne podejście do profilaktyki i leczenia nowotworów oraz opieki onkologicznej. Już teraz finansowanie unijne przyczyniło się do przeprowadzenia przełomowych badań – od modelowania guzów w 3D do wykrywania raka dzięki zbadaniu oddechu pacjenta.
Unia równości
UE tworzy Europę opartą na zasadzie równości. Oznacza to równość wynagrodzenia bez dyskryminacji ze względu na płeć, możliwość udziału osób z niepełnosprawnościami na równych zasadach we wszystkich obszarach życia oraz brak tolerancji dla rasizmu. Oznacza to, że nikogo nie można wykluczać ani marginalizować, a każdy powinien móc decydować o doborze partnera.
Migranci i obywatele Unii ze środowisk migracyjnych odgrywają kluczową rolę w europejskim społeczeństwie, w tym jako pracownicy o krytycznym znaczeniu. UE dąży do zapewnienia, aby każdy miał możliwość pełnego uczestnictwa w życiu społecznym. W tym celu koncentruje się na takich kwestiach, jak kształcenie, zatrudnienie, opieka zdrowotna i mieszkalnictwo.
Dowiedz się więcej na temat priorytetów Komisji Europejskiej.
Ochrona ludzi
Jednym z priorytetów UE jest bezpieczeństwo i ochrona mieszkańców Europy, zarówno w świecie fizycznym, jak i wirtualnym. Bieżące działania UE obejmują eliminację zagrożeń, takich jak terroryzm, przestępczość zorganizowana, handel nielegalnymi narkotykami i handel ludźmi.
Kryzys związany z COVID-19 i rosyjska wojna napastnicza przeciwko Ukrainie uwypukliły również zagrożenia i wyzwania, jakie dezinformacja stwarza dla naszych społeczeństw. UE współpracuje z firmami z branży mediów społecznościowych i platformami internetowymi w celu ograniczenia rozprzestrzeniania informacji wprowadzających w błąd oraz fałszywych informacji w Europie. Europejskie Obserwatorium Mediów Cyfrowych wspiera prace prowadzone przez niezależnych weryfikatorów faktów. Obserwatorium założono z myślą o tym, aby stało się ono europejskim centrum walki z dezinformacją w internecie.
Europa oznacza kulturę
Co mają wspólnego nagrodzone Oskarem filmy Slumdog. Milioner z ulicy, Syn Szawła, Ojciec i Na rauszu? Wszystkie te filmy otrzymały wsparcie w ramach podprogramu MEDIA stanowiącego element unijnego programu „Kreatywna Europa”.
Czy Twoje miasto zdobędzie tytuł następnej Europejskiej Stolicy Kultury? Ten prestiżowy tytuł przyznano już ponad 50 miastom w całej UE. Kieruje on uwagę na lokalnych artystów i unikalne bogactwo kulturowe każdego miasta.
Poznaj europejską sztukę i kulturę, nie ruszając się z fotela! Dzięki platformie cyfrowej Europeana zyskujesz dostęp do ponad 58 mln elementów zbiorów zgromadzonych przez ponad 4 000 instytucje kultury.
Unia Europejska na świecie
UE ściśle współpracuje ze swoimi sąsiadami oraz z krajami na całym świecie, aby budować nowe partnerstwa oraz promować swoje wartości i interesy. Poprzez wspólne wysiłki w takich dziedzinach, jak cyfryzacja, klimat, energia, transport, zdrowie i edukacja UE dąży do sprostania globalnym wyzwaniom i stworzenia lepiej skomunikowanej i lepiej prosperującej społeczności światowej.
UE zawiera również umowy handlowe z innymi krajami, ostatnio z Nową Zelandią. Umowy te przyczyniają się do rozwoju handlu i tym samym wspierają gospodarkę UE i tworzenie miejsc pracy.
UE i jej państwa członkowskie są największym na świecie darczyńcą pomocy rozwojowej. W 2021 r. przekazały one 71,6 mld euro, czyli 41 proc. całkowitej pomocy (ostatnie dostępne dane). Łącznie przekazują one również ponad połowę całej globalnej pomocy na rzecz edukacji w ponad 100 krajach na całym świecie.
Dowiedz się więcej o unijnej strategii na rzecz globalnych połączeń.
Co między innymi UE robi dla mnie?
Możesz mieszkać i pracować w innym państwie UE. Zapoznaj się z portalem EURES, gdzie możesz znaleźć oferty pracy i praktyczne porady.
Na emeryturze możesz zamieszkać w dowolnym państwie UE (oraz w Islandii, Liechtensteinie, Norwegii lub Szwajcarii) i tam otrzymywać świadczenia emerytalne.
Możesz studiować lub odbyć szkolenie w innym państwie UE. Ponad 10 mln ludzi wzięło udział w programie Erasmus, odkąd uruchomiono ten program w 1987 r.
W 2017 r. w UE zniesiono opłaty roamingowe, dzięki czemu spadły koszty utrzymywania kontaktu z przyjaciółmi i rodziną w czasie podróży na terenie UE. Twoje abonamenty cyfrowe podróżują razem z Tobą!
Jeżeli zachorujesz w trakcie podróży do innego państwa członkowskiego, będziesz mieć możliwość skorzystania z usług państwowej opieki zdrowotnej dzięki europejskiej karcie ubezpieczenia zdrowotnego. Przebieg i koszt Twojego leczenia będą takie same jak w przypadku osób ubezpieczonych w tym kraju.
Punkty dostępu WiFi4EU w miejscach publicznych w tysiącach gmin w całej UE oznaczają, że możesz łączyć się z internetem za darmo. Szukaj tego znaku:
W 20 państwach członkowskich możesz używać jednej waluty – euro.
Możesz spać spokojnie, podróżując po UE. Przysługuje Ci pełna ochrona praw pasażerów podczas podróży samolotem, koleją, statkiem, autobusem lub autokarem.
Zabawki muszą spełniać surowe wymogi bezpieczeństwa, zanim zostaną dopuszczone do sprzedaży w UE.
Zgodnie z przepisami UE masz prawo do odstąpienia od umowy i zwrotu towaru zakupionego przez internet w terminie 14 dni bez podania jakiejkolwiek przyczyny.
Mieszkańcy UE są bezpieczni dzięki jednym z najsurowszych norm dotyczących bezpiecznej i zdrowej żywności na świecie.
Depozyty bankowe do 100 tys. euro są zawsze chronione.
Dowiedz się więcej o tym, co UE robi dla Ciebie.
Co robi UE, aby poprawić sytuację w mojej okolicy?
W latach 2021–2027 UE planuje zainwestować ponad 378 mld euro w swoje regiony. Po dodaniu łącznej kwoty inwestycji państw członkowskich kwota ta wyniesie 550 mld euro.
UE dokonuje inwestycji na poziomie lokalnym w miastach i regionach, aby zwiększyć liczbę miejsc pracy, zintensyfikować rozwój gospodarczy i poprawić jakość życia. Celem jest wprowadzenie pozytywnych zmian w pięciu kluczowych obszarach, którymi są:
modernizacja transportu i energii, aby przeciwdziałać zmianie klimatu,
pomoc w zdobyciu pracy i wykształcenia lub we włączeniu społecznym mieszkańców,
małe i średnie przedsiębiorstwa,
badania i innowacje,
ochrona i poprawa środowiska.
Inwestowanie w ludzi i miejsca
Rozejrzyj się wokół siebie, a zobaczysz szkołę, most, szpital lub też inne przedsięwzięcie, które powstało dzięki unijnemu finansowaniu. Na przestrzeni lat środki pochodzące z programów unijnej polityki regionalnej przeznaczono na realizację setek tysięcy projektów. Poniżej przedstawiono zaledwie kilka projektów, które mają lub wkrótce będą miały pozytywny wpływ na życie ludzi w UE.
Podniesienie standardów opieki zdrowotnej w Polsce
Największy szpital publiczny w Toruniu został przekształcony w jedną z wiodących placówek medycznych w Polsce dzięki współfinansowanemu przez UE remontowi o wartości 52,7 mln euro. Scentralizowana, wysokiej jakości opieka zdrowotna oznacza, że pacjenci czekają teraz krócej na leczenie.
LEPSZE połączenia drogowe w Grecji
Rezydenci, turyści i przedsiębiorstwa w Grecji będą korzystać z ważnego nowego odcinka autostrady. Na budowę brakującego połączenia między Lamią a Xyniadą przeznaczono 255 mln euro w ramach unijnego finansowania. Dzięki temu odcinkowi regiony w centralnej części Grecji i zachodniej części Tesalii zyskają połączenie z główną siecią autostrad.
Zrównoważone pływanie w Belgii
W Vrije Universiteit Brussel (Wolny Uniwersytet Brukselski) przeprowadzono renowację basenu tak, aby miał on bardziej zrównoważony charakter. W nowym obiekcie zużycie energii ograniczono o 60 proc., a emisje CO2 – o 500 ton rocznie w porównaniu ze starym basenem. Ponadto nowy basen jest dostępny dla osób spoza uniwersytetu. Na ten projekt w ramach finansowania unijnego przeznaczono ponad 2 mln euro.
Bardziej ekologiczne miasta i regiony
Bardziej niezawodne i efektywne zaopatrzenie w energię w Czechach, 21 nowych pociągów elektrycznych na potrzeby udoskonalenia sieci kolejowej w Chorwacji oraz środki na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa przeciwpowodziowego na Węgrzech – projekty te znalazły się wśród 14 zielonych projektów, które przyniosą korzyści obywatelom Unii. Kwota ponad 1,4 mld euro z funduszy UE zostanie zainwestowana w projekty realizowane w siedmiu państwach członkowskich w takich obszarach, jak środowisko, zdrowie, transport i energia.
Szybkie sieci szerokopasmowe łączą obszary wiejskie w Rumunii
Wspierany przez UE projekt RO-Net pozwolił podłączyć do sieci szerokopasmowej 400 tys. osób, ponad 8,5 tys. przedsiębiorstw i prawie 3 tys. instytucji publicznych na oddalonych obszarach wiejskich Rumunii. Około 665 wsi i miasteczek ma obecnie dostęp do internetowej opieki zdrowotnej, edukacji i zakupów. Mieszkańcy mogą również sprzedawać przez internet produkty pochodzące z lokalnych gospodarstw domowych i gospodarstw rolnych.
Zielone place zabaw w Paryżu
Betonowe boiska szkolne w Paryżu przekształcono w chłodne, zielone wyspy zdolne do magazynowania wody i ograniczania upału. Przy wsparciu kwotą finansowania unijnego równą niemal 5 mln euro w ramach projektu OASIS zapewnia się ochronę paryżan przed skutkami zmiany klimatu, a jednocześnie tworzy się tereny do zabawy dla dzieci.
Dowiedz się więcej o projektach w Twoim regionie, które otrzymały finansowanie unijne.
W jaki sposób mogę uzyskać dofinansowanie? Jesteś badaczem, rolnikiem, przedsiębiorcą, czy może artystą? Dowiedz się, kto może zostać beneficjentem.
Pionierzy Unii Europejskiej
Żołnierze, polityczni liderzy i znana na całym świecie aktorka – dowiedz się więcej o kobietach i mężczyznach, którzy utorowali drogę do utworzenia Europy, jaką znamy obecnie.
Najważniejsze wydarzenia w historii UE
1950
9 maja
Deklaracja Schumana. Minister Spraw Zagranicznych Francji, Robert Schuman, przedstawia propozycję wspólnej koordynacji produkcji stali i wydobycia węgla, tak aby żaden kraj nie mógł prowadzić produkcji broni i zwrócić się przeciwko innym krajom.
Robert Schuman podpisuje traktat paryski ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali, Paryż, Francja, 18 kwietnia 1951 r.
1952
23 lipca
Powstaje Europejska Wspólnota Węgla i Stali.
1957
25 marca
Sześć państw członkowskich – Belgia, Francja, Niderlandy, Luksemburg, Niemcy i Włochy – podpisuje traktaty rzymskie. Na ich mocy z dniem 1 stycznia 1958 r. powstaje wspólny rynek – Europejska Wspólnota Gospodarcza.
1962
30 lipca
Powstaje wspólna polityka rolna, której celem jest zapewnienie bezpieczeństwa dostaw żywności oraz wspieranie rolników i obszarów wiejskich.
1968
1 lipca
Następuje zniesienie cła między tymi sześcioma państwami członkowskimi.
1979
7–10 czerwca
Po raz pierwszy Europejczycy mogli głosować na kandydatów na posłów do Parlamentu Europejskiego.
1987
15 czerwca
Rozpoczyna się realizacja programu wymiany studentów Erasmus.
Upadek muru berlińskiego, Niemcy, 11 listopada 1989 r.
1989
Upadek komunizmu powoduje falę przemian demokratycznych w Europie Środkowo-Wschodniej.
1993
1 stycznia
Powstaje jednolity rynek, na którym obowiązuje swobodny przepływ osób, towarów, usług i kapitału.
1 listopada
Powstaje Unia Europejska.
1995
26 marca
Na mocy układu z Schengen następuje zniesienie kontroli na granicach między niektórymi państwami członkowskimi. Obecnie kontrola na granicach została zniesiona między 23 państwami członkowskimi.
2002
1 stycznia
Po raz pierwszy do obiegu wchodzą banknoty i monety euro, których obecnie używa się w 20 państwach członkowskich.
2012
1 kwietnia
Zainicjowano europejską inicjatywę obywatelską.
10 grudnia
UE utrzymuje Pokojową Nagrodę Nobla.
2015
12 grudnia
195 państw, w tym wszystkie państwa członkowskie UE, przyjmuje porozumienie klimatyczne z Paryża.
Konferencja ONZ w sprawie zmiany klimatu (COP21), Paryż, Francja, 1 grudnia 2015 r.
2017
15 czerwca
Następuje zniesienie opłat roamingowych.
2020
Styczeń
Pandemia COVID-19 dociera do Europy. UE podejmuje największe w swojej historii działania w odpowiedzi na stan zagrożenia zdrowia publicznego.
2021
9 maja
Rozpoczyna się Konferencja w sprawie przyszłości Europy, która daje obywatelom UE możliwość kształtowania ich wspólnej przyszłości.
2022
UE i jej partnerzy międzynarodowi potępiają rosyjską wojnę napastniczą przeciwko Ukrainie i oferują Ukrainie znaczącą pomoc polityczną, finansową i humanitarną.
W jaki sposób funkcjonuje Unia?
Wszystkie działania UE opierają się na Traktatach, w których określono zasady funkcjonowania UE przyjęte dobrowolnie i demokratycznie przez wszystkie państwa członkowskie UE.
Traktaty określają, kto może stanowić prawo i w jakich dziedzinach: UE, rządy krajowe, czy też i UE, i rządy krajowe. Państwa członkowskie odpowiadają za podejmowanie własnych decyzji i ustanawianie praw w określonych obszarach polityki krajowej, takich jak przemysł, zdrowie i kształcenie, a UE jedynie je wspiera.
W wielu dziedzinach Traktaty stanowią, że kompetencje do działania mają zarówno UE, jak i rządy krajowe. W takich przypadkach decyzje są zawsze podejmowane na szczeblu najbliższym obywatelom. Oznacza to, że jeżeli dana kwestia może zostać rozwiązana na szczeblu lokalnym, regionalnym lub krajowym, UE nie będzie interweniować.
UE podejmuje działania w obszarach, w których została do tego upoważniona przez państwa członkowskie i w których podjęcie wspólnych działań jest uzasadnione. Chodzi tu na przykład o działania podejmowane w związku ze zmianą klimatu lub w ramach handlu na świecie. Aby wspierać osiąganie wyznaczonych celów, państwa członkowskie mogą tworzyć szereg instytucji podejmujących i egzekwujących decyzje na szczeblu UE.
Podział ról
Parlament Europejski obraduje w Strasburgu i Brukseli. Jest to instytucja reprezentująca interesy obywateli Unii. Wraz z Radą Unii Europejskiej jest głównym organem decyzyjnym UE.
W skład Parlamentu Europejskiego wchodzi 705 posłów wybieranych przez obywateli Unii w wyborach bezpośrednich odbywających się co pięć lat. Kolejne odbędą się w 2024 r. Mandaty przydzielane są na podstawie liczby ludności poszczególnych państw członkowskich. Posłowie do PE nie są pogrupowani według narodowości, lecz współpracują w ramach ugrupowań politycznych albo występują jako posłowie niezrzeszeni. Funkcję przewodniczącej Parlamentu Europejskiego pełni obecnie Roberta Metsola.
Parlament Europejski składa się z 705 posłów. Należą oni do grup politycznych. Są to (w porządku malejącym według liczby członków): Grupa Europejskiej Partii Ludowej (Chrześcijańscy Demokraci); Grupa Postępowego Sojuszu Socjalistów i Demokratów w Parlamencie Europejskim; Grupa Renew Europe; Grupa Tożsamość i Demokracja; Grupa Zielonych/Wolne Przymierze Europejskie; Grupa Europejskich Konserwatystów i Reformatorów; Grupa Lewicy w Parlamencie Europejskim – GUE/NGL; posłowie niezrzeszeni.
Rada Unii Europejskiej, zwana również Radą, jest organem, w którym zasiadają ministrowie rządów wszystkich państw członkowskich. Wraz z Parlamentem Europejskim Rada jest głównym organem decyzyjnym UE. Co sześć miesięcy kolejne państwo członkowskie przejmuje prezydencję w Radzie. W celu zapewnienia ciągłości prac państwa członkowskie, które mają kolejno sprawować prezydencję, ściśle ze sobą współpracują trójkami przy przygotowaniu wspólnego programu realizowanego przez okres 18 miesięcy.
Rady Unii Europejskiej nie należy mylić z Radą Europejską, w której skład wchodzą szefowie wszystkich państw UE. Rada Europejska określa ogólny kierunek polityczny UE i jej priorytety. Obecnym przewodniczącym Rady Europejskiej jest Charles Michel.
Komisja Europejska stanowi służbę cywilną UE. Komisja jest uprawniona do przedstawiania wniosków dotyczących nowych działań i aktów prawnych, nad którymi następnie dyskutują Parlament i Rada. Komisja odpowiada również za zapewnienie prawidłowego wykonania przepisów UE. Stery Komisji trzyma przewodnicząca Ursula von der Leyen i jej zespół komisarzy – po jednym z każdego państwa członkowskiego.
Wszystkie państwa członkowskie muszą przestrzegać przepisów UE i osiągnąć cele, do których urzeczywistnienia się zobowiązały. W przeciwnym razie Komisja może podjąć przeciwko nim kroki prawne.
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej zapewnia egzekwowanie i stosowanie prawa Unii w taki sam sposób we wszystkich państwach członkowskich UE.
Europejski Bank Centralny zarządza euro. Jego główne zadanie polega na utrzymaniu stabilnych cen w strefie euro.
Skąd pochodzą środki unijne?
Środki finansowe wydawane przez UE (budżet UE) pochodzą z kilku źródeł. Są nimi: zobowiązania celne, wkłady oparte na podatku od wartości dodanej (VAT) pobieranym przez państwa członkowskie oraz bezpośrednie wkłady państw członkowskich. Od stycznia 2021 r. nowe źródło dochodów w budżecie UE stanowi wkład obliczany na podstawie odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych niepoddawanych recyklingowi.
Środki z budżetu UE są przeznaczane na cele, które są ważne dla mieszkańców UE – od budowy nowych i lepszych dróg, linii kolejowych i lotnisk, po rozwój obszarów wiejskich i zapewnienie możliwości nauki za granicą. Budżet UE przeznaczany jest nie tylko na transformację cyfrową i przeciwdziałanie zmianie klimatu, ale również na ograniczenie różnic występujących w poszczególnych państwach członkowskich i między nimi.
W jaki sposób mogę się zaangażować?
Chętnie zabierasz głos w sprawie przyszłości Europy? Czy chcesz aktywnie uczestniczyć w procesie decyzyjnym? Możesz pomóc w kształtowaniu i ulepszaniu UE na wiele sposobów.
Tysiące Europejczyków podzieliło się już swoimi nadziejami i oczekiwaniami na nadchodzące lata w ramach Konferencji w sprawie przyszłości Europy – największego w historii procesu konsultacji przeprowadzonego w UE. Jedną z kluczowych cech konferencji była seria debat prowadzonych przez obywateli, które obecnie stają się regularnym elementem życia demokratycznego w UE.
Europejskie panele obywatelskie
- 150 obywateli wybranych losowo z 27 państw członkowskich
- zróżnicowanych pod względem płci, wieku, wykształcenia, poziomu dochodu, miejsca zamieszkania (miasto/wieś)
- 1/3 ludzi młodych (16–25 lat)
Znajdź więcej informacji na temat europejskich paneli obywatelskich.
Możesz również wyrazić swoją opinię, oddając głos w wyborach do Parlamentu Europejskiego, odbywających się co pięć lat.
Dowiedz się więcej o następnych wyborach europejskich.
Twój poseł do PE reprezentuje Twoje interesy oraz interesy Twojego miasta lub regionu w Europie i głosuje w Twoim imieniu w sprawie przepisów stosowanych w całej UE.
Dowiedz się, którzy posłowie do Parlamentu Europejskiego reprezentują Twój kraj.
Czy zastanawiasz się czasem, w jaki sposób można by udoskonalić prawo Unii? Jeżeli chcesz pomóc dostosować przepisy UE do wymogów przyszłości, zaproponuj, jak można uprościć i zmodernizować obowiązujące przepisy. Możesz również wyrazić swoje opinie dotyczące nowych strategii. Opinie można przesyłać w jednym z 24 języków urzędowych UE.
Wyraź swoją opinię w kwestiach, które są dla Ciebie ważne.
W ramach europejskiej inicjatywy obywatelskiej obywatele mogą wezwać Komisję do zaproponowania nowych przepisów. Najpierw należy uzyskać szersze poparcie dla danej sprawy. Gdy dana inicjatywa zdobędzie 1 mln podpisów, Komisja zdecyduje, jakie podejmie działania. Jak dotąd, dziewięć inicjatyw obywatelskich uzyskało wymaganą liczbę podpisów.
Pierwszą w historii skuteczną inicjatywą obywateli Unii była inicjatywa Right2Water, dzięki której wprowadzono nowe przepisy zapewniające bezpieczeństwo i jakość wody pitnej i łatwiejszy dostęp do niej dla grup w trudnej sytuacji.
Nowsza inicjatywa „Koniec epoki klatkowej” wkrótce doprowadzi do zaproponowania przepisów przewidujących stopniowe wycofanie klatek dla szeregu zwierząt hodowlanych.
Gdzie mogę uzyskać więcej informacji?
W całej Unii Europejskiej istnieje kilkaset centrów Europe Direct. Adres najbliższego centrum można znaleźć na stronie: https://europa.eu/european-union/contact/meet-us_pl.
Kontakt z Europe Direct jest możliwy:
— pod bezpłatnym numerem telefonu: 00 800 6 7 8 9 10 11 (niektórzy operatorzy mogą naliczać opłaty za tego rodzaju połączenia)
— pod standardowym numerem: +32 22999696 lub
— pocztą elektroniczną za pośrednictwem: https://europa.eu/european-union/contact_pl
Informacje o Unii Europejskiej we wszystkich językach urzędowych UE są dostępne w portalu Europa pod adresem: https://europa.eu.
Istnieje możliwość pobrania lub zamówienia publikacji UE pod adresem: https://op.europa.eu/pl/web/general-publications/publications.
Kopie bezpłatnych publikacji można otrzymać, kontaktując się z Europe Direct lub z lokalnym Centrum Dokumentacji Europejskiej:
https://european-union.europa.eu/contact-eu/meet-us_pl. Pomoc i porady dla obywateli Unii i przedsiębiorstw w Unii można uzyskać w portalu Twoja Europa: https://europa.eu/youreurope/index_pl.htm.
W kąciku edukacyjnym dostępne są edukacyjne materiały, gry i quizy: https://europa.eu/learning-corner/home_pl.
Odkryj Europejski Portal Młodzieżowy pod adresem: https://europa.eu/youth/EU_pl.
Komisja Europejska w Twoim kraju: https://ec.europa.eu/info/about-european-commission/contact/representations-member-states_pl.
Parlament Europejski w Twoim kraju: https://www.europarl.europa.eu/at-your-service/pl/stay-informed/liaison-offices-in-your-country.
Sieć Europejskich Centrów Konsumenckich: https://ec.europa.eu/info/live-work-travel-eu/consumer-rights-and-complaints/resolve-your-consumer-complaint/european-consumer-centres-network-ecc-net_pl.
facebook.com/EuropeanCommission
instagram.com/europeancommission
facebook.com/europeanparliament
| ISBN 978-92-68-07130-4 | doi:10.2775/792053 | NA-05-22-433-PL-C | |
| ISBN 978-92-76-60541-6 | doi:10.2775/295388 | NA-05-22-433-PL-N | |
| HTML | ISBN 978-92-76-60530-0 | doi:10.2775/33469 | NA-05-22-433-PL-Q |
Krótki przewodnik po UE
Komisja Europejska
Dyrekcja Generalna ds. Komunikacji Społecznej
Serwis redakcyjny i ukierunkowane działania informacyjne
1049 Bruksela
BELGIA
Osoba wyznaczona do kontaktów: COMM-A2@ec.europa.eu
Niniejszy dokument w żadnym wypadku nie stanowi oficjalnego stanowiska Komisji Europejskiej.
Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2023
© Unia Europejska, 2023
Ponowne wykorzystanie dokumentów Komisji reguluje decyzja Komisji 2011/833/UE z dnia 12 grudnia 2011 r. w sprawie ponownego wykorzystywania dokumentów Komisji (Dz.U. L 330 z 14.12.2011, s. 39). Z wyjątkiem przypadków, w których stwierdzono inaczej, ponowne wykorzystywanie tego dokumentu jest dozwolone na podstawie licencji Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/). Oznacza to, że ponowne wykorzystywanie jest dozwolone pod warunkiem odpowiedniego poinformowania o autorze oraz o wszelkich zmianach wprowadzonych w dokumencie.
W przypadku wykorzystania lub kopiowania elementów, które nie są własnością Unii Europejskiej, konieczne może być uzyskanie zgody bezpośrednio od właściwych podmiotów prawa autorskiego.
Wszystkie zdjęcia © Unia Europejska, chyba że wskazano inaczej.