Η επιλογή και η παρακολούθηση των έργων του ΕΤΠΑ και του ΕΚΤ την περίοδο 2014-2020 εξακολουθούν να εστιάζουν κυρίως στις εκροές

Σύνοψη

I

Την περίοδο προγραμματισμού 2014-2020, η ΕΕ διέθεσε περί τα 349,4 δισεκατομμύρια ευρώ για την επίτευξη των στόχων της στον τομέα της πολιτικής συνοχής. Στόχος της πολιτικής αυτής είναι η υποστήριξη της δημιουργίας θέσεων εργασίας, της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, της οικονομικής μεγέθυνσης, της βιώσιμης ανάπτυξης και της βελτίωσης της ποιότητας ζωής. Για την επίτευξη των στόχων αυτών, επιχορηγούνται έργα που εκτελούνται από δικαιούχους στα κράτη μέλη. Οι αρχές των κρατών μελών επιλέγουν τα προς χρηματοδότηση έργα και παρακολουθούν την υλοποίησή τους. Είναι σημαντικό η χρηματοδότηση να διατίθεται κατά τρόπο αποτελεσματικό, ήτοι κατά τρόπο που να εξασφαλίζει την επίτευξη των αναμενόμενων αποτελεσμάτων.

II

Προς υποστήριξη αυτού του στόχου, την περίοδο 2014-2020 η Επιτροπή εφάρμοσε διάφορα μέτρα που απέβλεπαν στην ένταση της εστίασης στα αποτελέσματα. Σε προηγούμενες εκθέσεις, έχουμε εκφράσει την ικανοποίησή μας για τις βελτιώσεις που επέφεραν αυτά τα μέτρα. Ωστόσο, έχουμε επίσης επισημάνει σοβαρές αδυναμίες εις βάρος της αποτελεσματικότητάς τους και της ποιότητας της παρακολούθησης των στοιχείων που αφορούν τις δαπάνες για την πολιτική συνοχής. Στην παρούσα έκθεση, οι εν λόγω προηγούμενες διαπιστώσεις ενοποιούνται και αναπτύσσονται περαιτέρω.

III

Εξετάσαμε σε ποιο βαθμό η εστίαση στα αποτελέσματα έχει ενσωματωθεί στον τρόπο επιλογής των έργων, καθώς και αν η Επιτροπή και τα κράτη μέλη μπορούν να αποδείξουν ότι ο προϋπολογισμός της ΕΕ δαπανάται σωστά. Από την άποψη αυτή, εξετάσαμε τις ρυθμίσεις που ισχύουν για την επιλογή και την παρακολούθηση των έργων που χρηματοδοτούνται με κονδύλια της συνοχής.

IV

Καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι, παρά τις από μακρού προθέσεις, ο σχεδιασμός των διαδικασιών επιλογής αλλά και οι ίδιες οι σχετικές διεργασίες εξακολουθούν να εστιάζουν περισσότερο στις εκροές και στην απορρόφηση και όχι τόσο στα αποτελέσματα. Επιπλέον, εξαιτίας των ανεπαρκειών στις ρυθμίσεις παρακολούθησης, ήταν δυσχερής η αξιολόγηση του βαθμού στον οποίο η χρηματοδότηση από την ΕΕ συνέβαλε στην επίτευξη τόσο των ενωσιακών όσο και των εθνικών στόχων. Συγκεκριμένα, για τα ΕΠ που επισκεφθήκαμε, διαπιστώσαμε τα εξής:

• Ως προς την επιλογή των έργων, οι δυνητικοί δικαιούχοι ήταν καλά ενημερωμένοι και λάμβαναν την υποστήριξη που χρειάζονταν, προκειμένου να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση από την ΕΕ. Μολονότι σκοπός των διαδικασιών που εξετάσαμε ήταν να συμβάλλουν στην επιλογή έργων συναφών με τους στόχους των ΕΠ, τα κριτήρια επιλογής σπανίως επέβαλλαν στους αιτούντες να καθορίζουν ποσοτικοποιημένους δείκτες αποτελέσματος σε επίπεδο έργου. Εξάλλου, η επιλογή των έργων γινόταν ως επί το πλείστον βάσει χρονικής προτεραιότητας. Οι αιτήσεις βαθμολογούνταν και κατατάσσονταν κατόπιν αλληλοσύγκρισής τους στο πλαίσιο μίας και της αυτής διαδικασίας επιλογής.
• Ως προς την παρακολούθηση, διαπιστώσαμε ότι τα σχετικά συστήματα άρχισαν να λειτουργούν σε προχωρημένο στάδιο, κυρίως λόγω καθυστερήσεων στην έγκριση του νομοθετικού πλαισίου. Εξακολουθούν να υπάρχουν αδυναμίες σε ορισμένα συστήματα ΤΠ που χρησιμοποιούνται για τη συλλογή και την ομαδοποίηση των δεδομένων παρακολούθησης. Επιπλέον, υπάρχει ο κίνδυνος η αργή πρόοδος όσον αφορά τον έλεγχο των αντίστοιχων συστημάτων παρακολούθησης να μην επιτρέπει πλέον από άποψη χρόνου τη λήψη τυχόν αναγκαίων διορθωτικών μέτρων πριν από την επανεξέταση των επιδόσεων το 2019.
• Τα στοιχεία σχετικά με την παρακολούθηση εξακολουθούν να εστιάζουν κυρίως στις εκροές. Από τη βασική έκθεση της Επιτροπής για την μέτρηση των επιδόσεων προκύπτει πρόοδος όσον αφορά τους κύριους δείκτες εκροής, καθώς και την εφαρμογή της χρηματοδότησης. Ωστόσο, τα στοιχεία που υπάρχουν σχετικά με την επίτευξη των αποτελεσμάτων είναι περιορισμένα.

V

Ως εκ τούτου, συνιστούμε τα εξής:

• Προκειμένου, για την επιλογή των έργων, να εξασφαλιστεί μια συνεπής και γνήσια προσανατολισμένη στα αποτελέσματα προσέγγιση, τα κράτη μέλη οφείλουν να μεριμνούν για την αλληλοσύγκριση των αιτήσεων έργων, να απαιτούν από τους δικαιούχους να καθορίζουν τουλάχιστον έναν πραγματικό δείκτη αποτελέσματος για κάθε έργο και να προβαίνουν σε αξιολογήσεις των αναμενόμενων αποτελεσμάτων και δεικτών που αναφέρονται στην έκθεση που συντάσσεται για την αξιολόγηση των αιτήσεων.
• Προκειμένου να εξασφαλίσουν μια παρακολούθηση προσανατολισμένη στα αποτελέσματα, τα κράτη μέλη οφείλουν να περιλαμβάνουν στη συμφωνία επιχορήγησης τουλάχιστον έναν πραγματικό και ποσοτικοποιημένο δείκτη αποτελέσματος, ο οποίος θα συμβάλλει στην επίτευξη των δεικτών αποτελέσματος που καθορίζονται σε επίπεδο ΕΠ, ενώ η Επιτροπή οφείλει να καθορίσει κοινούς δείκτες αποτελέσματος για το ΕΤΠΑ βάσει κοινού ορισμού της έννοιας των «αποτελεσμάτων».
• Η Επιτροπή οφείλει να βελτιώσει τα αναφερόμενα σχετικά με τις επιδόσεις στοιχεία και να μεριμνήσει ώστε η επανεξέταση των επιδόσεων που θα λάβει χώρα το 2019 να είναι ουσιαστική.

Εισαγωγή

Η πολιτική συνοχής είναι η κύρια επενδυτική πολιτική της ΕΕ

01

Η πολιτική συνοχής είναι η κύρια επενδυτική πολιτική της ΕΕ. Στόχος της είναι η υποστήριξη της δημιουργίας θέσεων εργασίας, της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, της οικονομικής μεγέθυνσης, της βιώσιμης ανάπτυξης και της βελτίωσης της ποιότητας ζωής. Υπέρ της πολιτικής αυτής διατίθεται περίπου το ένα τρίτο του προϋπολογισμού της ΕΕ. Σε τρέχουσες τιμές, οι πιστώσεις αυτές ανήλθαν σε περίπου 230 δισεκατομμύρια ευρώ για την περίοδο προγραμματισμού 2000-2006, σε 346,5 δισεκατομμύρια ευρώ για την περίοδο 2007-2013 και σε 349,4 δισεκατομμύρια ευρώ για την περίοδο 2014-2020.

02

Η πολιτική συνοχής χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) και το Ταμείο Συνοχής (ΤΣ). Τα ταμεία αυτά, μαζί με το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ), απαρτίζουν τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία (ΕΔΕΤ). Τα ταμεία εφαρμόζονται μέσω επιχειρησιακών προγραμμάτων (ΕΠ), στα οποία καθορίζονται επενδυτικές προτεραιότητες και ειδικοί στόχοι¹. Τα ΕΠ περιγράφουν επίσης τον τρόπο με τον οποίο θα χρησιμοποιηθούν τα σχετικά κονδύλια για τη χρηματοδότηση έργων κατά την περίοδο προγραμματισμού. Υλοποιούνται από τα κράτη μέλη και τις περιφέρειές τους. Αυτό σημαίνει ότι τα κράτη μέλη και οι περιφέρειές τους επιλέγουν, παρακολουθούν και αξιολογούν τα έργα.

Ο προσανατολισμός στις επιδόσεις αποτελεί βασική προτεραιότητα της Επιτροπής και των κρατών μελών κατά την περίοδο 2014-2020

03

Η στρατηγική «Ευρώπη 2020» είναι η δεκαετής στρατηγική της ΕΕ για την απασχόληση και την ανάπτυξη. Δρομολογήθηκε το 2010 με σκοπό τη δημιουργία των συνθηκών εκείνων που θα οδηγούσαν στην έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι και οι τιμές-στόχος που ορίζονται στη στρατηγική αυτή, το 2010 η Επιτροπή τόνισε την ανάγκη βελτίωσης της αποτελεσματικότητας της πολιτικής συνοχής μέσω της εστίασης στα αποτελέσματα².

04

Για τον σκοπό αυτό, η νομοθετική δέσμη για την πολιτική συνοχής για την περίοδο προγραμματισμού 2014-2020 εισήγαγε σημαντικές αλλαγές που σκοπό έχουν την ενίσχυση της εστίασης στις επιδόσεις³. Τα σημαντικότερα μέτρα είναι τα εξής:

• Η εισαγωγή των εκ των προτέρων αιρεσιμοτήτων⁴, σύμφωνα με τις οποίες ένα κράτος μέλος υποχρεούται να ικανοποιήσει ορισμένες προϋποθέσεις που αφορούν την αποτελεσματική χρήση των πόρων των ΕΔΕΤ (π.χ. θέσπιση πλαισίου πολιτικής ή στρατηγικού πλαισίου) μέχρι το τέλος του 2016. Μία εξ αυτών, η γενική εκ των προτέρων αιρεσιμότητα αριθ. 7⁵, απαιτεί την «ύπαρξη ενός συστήματος δεικτών αποτελεσμάτων που είναι απαραίτητο για την επιλογή των δράσεων οι οποίες συμβάλλουν αποτελεσματικότερα στην επιδίωξη των επιθυμητών αποτελεσμάτων».
• Η καθιέρωση ενός αποθεματικού επίδοσης, με τη δέσμευση μέρους της χρηματοδότησης της ΕΕ που διατίθεται στα ΕΠ, το οποίο μπορεί να αποδεσμευθεί μόνον εφόσον ένα υποσύνολο δεικτών (κυρίως δείκτες δαπανών/εκροής) επιτύχουν προκαθορισμένα ορόσημα. Η αποδέσμευση αυτού του αποθεματικού το 2019 θα βασιστεί σε επανεξέταση των επιδόσεων που θα πραγματοποιηθεί το 2019⁶.
• Ενισχυμένη λογική παρέμβασης κατά τον προγραμματισμό⁷, η οποία απαιτεί από τα κράτη μέλη να προβαίνουν σε εκτίμηση των αναγκών τους και να δεσμεύονται για την επίτευξη ορισμένων αποτελεσμάτων, προτού αποφασίσουν πότε και πώς θα δαπανήσουν τα κονδύλια της συνοχής.
• Συνεπέστερη εφαρμογή των δεικτών επιδόσεων για τη μέτρηση της προόδου ως προς την επίτευξη των αποτελεσμάτων⁸.

Η σημασία της επιλογής και της παρακολούθησης των έργων για την εξασφάλιση επιδόσεων

05

Το 2017 καταλήξαμε στο συμπέρασμα⁹ ότι η Επιτροπή και τα κράτη μέλη είχαν καταφέρει να σχεδιάσουν ΕΠ με καλύτερα τεκμηριωμένη λογική παρέμβασης. Αυτό σημαίνει ότι τα ΕΠ καθορίζουν με συνέπεια τις επιδιώξεις των παρεμβάσεων (ειδικούς στόχους/αποτελέσματα), καθώς και τον τρόπο επίτευξής τους (απαιτούμενη χρηματοδότηση, δράσεις που πρέπει να αναληφθούν και αναμενόμενες εκροές).

06

Ωστόσο, για την αποτελεσματικότητα μιας πολιτικής, σημαντικό δεν είναι μόνο να τίθενται σαφείς στόχοι και να καθορίζονται τα αποτελέσματα στο στάδιο του προγραμματισμού. Σημασία έχει επίσης η εφαρμογή προσέγγισης που να εστιάζει στα αποτελέσματα και να ακολουθείται καθ’ όλη τη φάση υλοποίησης του ΕΠ, καθώς η αποτελεσματικότητα της πολιτικής θα κριθεί κυρίως από την ποιότητα των χρηματοδοτούμενων έργων και την προστιθέμενη αξία τους από την άποψη των απτών αποτελεσμάτων. Συνεπώς, η επιλογή και η παρακολούθηση των έργων, καθώς και η κατάρτιση σχετικών εκθέσεων είναι καθοριστικής σημασίας για την εξασφάλιση επιδόσεων. Στο γράφημα 1 παρουσιάζονται σχηματικά ο κύκλος της υλοποίησης ενός ΕΠ, καθώς και οι εμπλεκόμενοι φορείς. Η διεργασίες που ενδιαφέρουν τον έλεγχό μας επισημαίνονται με κίτρινο χρώμα.

Οι βασικοί εμπλεκόμενοι και ο ρόλος τους στην επιλογή και στην παρακολούθηση των έργων

07

Τα έργα επιλέγονται από τις εθνικές και τις περιφερειακές αρχές που είναι αρμόδιες για τη διαχείριση των ΕΠ. Αυτές οι διαχειριστικές αρχές (ΔΑ), ή οι ενδιάμεσοι φορείς (ΕΦ) που αυτές μπορούν να εξουσιοδοτούν, καθορίζουν τα κριτήρια επιλογής, συγκροτούν τις επιτροπές επιλογής και αποφασίζουν ποια έργα θα επιχορηγηθούν με πόρους της ΕΕ. Η Επιτροπή δεν συμμετέχει στην επιλογή τους, σε αντίθεση με τον καθοριστικό ρόλο που διαδραματίζει στη διαπραγμάτευση των ΕΠ. Ωστόσο, μέσω του συμβουλευτικού της ρόλου, η Επιτροπή συμμετέχει στην επιτροπή παρακολούθησης των ΕΠ¹⁰, όπου εγκρίνονται η μεθοδολογία και τα κριτήρια που εφαρμόζονται για την επιλογή των έργων. Η Επιτροπή παρέχει επίσης καθοδήγηση, βασιζόμενη στις βέλτιστες πρακτικές και στην ανταλλαγή πείρας με τα κράτη μέλη.

08

Η ευθύνη για την παρακολούθηση των έργων βαρύνει τα κράτη μέλη. Οι διαχειριστικές αρχές παρακολουθούν την υλοποίηση των ΕΠ και των έργων, συγκεντρώνουν πληροφορίες παρακολούθησης και υποβάλλουν στην Επιτροπή ετήσιες εκθέσεις υλοποίησης (ΕΕΥ). Η επιτροπή παρακολούθησης εξετάζει επίσης την υλοποίηση των ΕΠ και εγκρίνει τις ΕΕΥ. Και σε αυτή την περίπτωση ο ρόλος της Επιτροπής περιορίζεται στην έκδοση οδηγιών, στην εξέταση των επιδόσεων των ΕΠ σε συνεργασία με τις ΔΑ και στη διατύπωση παρατηρήσεων σχετικά με τις ΕΕΥ.

09

Μολαταύτα, στο πλαίσιο της αναφοράς στοιχείων, η Επιτροπή είναι αυτή που υποβάλλει την ετήσια έκθεση σύνθεσης των ΕΕΥ των κρατών μελών και των στρατηγικών εκθέσεων (το 2017 και το 2019) στην αρμόδια για την απαλλαγή αρχή (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο), στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών¹¹.

Εμβέλεια και τρόπος προσέγγισης του ελέγχου

10

Επιδίωξη του ελέγχου μας ήταν να διερευνηθεί κατά πόσον η επιλογή των έργων και των συστημάτων παρακολούθησης των έργων του ΕΤΠΑ και του ΕΚΤ την περίοδο προγραμματισμού 2014-2020 εστίαζαν στις επιδόσεις. Δεδομένης της προόδου που έχει σημειωθεί ως προς την υλοποίηση των ΕΠ και βάσει των ελέγχων που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί, ο εν προκειμένω έλεγχος κατέστησε για πρώτη φορά δυνατή την παρακολούθηση της «προσανατολισμένης στα αποτελέσματα προσέγγισης» καθ’ όλο το στάδιο υλοποίησης, καθώς επέρχονται ήδη τα πρώτα αποτελέσματα. Ο έλεγχός μας είναι επίσης ιδιαίτερα χρήσιμος για την επανεξέταση των επιδόσεων που προβλέπεται να πραγματοποιηθεί το 2019.

11

Στο πρώτο μέρος της παρούσας έκθεσης, αναφερόμαστε στην ανάλυση των διαδικασιών επιλογής που εφαρμόστηκαν για τα ΕΠ που ελέγξαμε. Αξιολογούμε τον σχεδιασμό αυτών των διαδικασιών επιλογής, ιδίως δε τον καθορισμό των σχετικών κριτηρίων και την εστίαση στα αποτελέσματα, καθώς και το στάδιο αξιολόγησης των αιτήσεων. Στο δεύτερο μέρος, εξετάζουμε τα εφαρμοζόμενα συστήματα διαχείρισης και ελέγχου και την μέχρι στιγμής παρακολούθηση από τις ΔΑ ή από τους ΕΦ στο πλαίσιο των ΕΠ που επισκεφθήκαμε, προκειμένου να μετρήσουμε τις επιχειρησιακές επιδόσεις τόσο σε επίπεδο κάθε προγράμματος όσο και σε εθνικό επίπεδο. Εξετάζουμε επίσης την αξιοπιστία των δεδομένων, τη διαθεσιμότητά τους και την ικανότητά τους να παράγουν πληροφορίες που να είναι χρήσιμες για τη διαχείριση και να αξίζουν να κοινοποιηθούν στην Επιτροπή.

12

Συνολικά, εξετάσαμε 34 έργα (βλέπε κατάσταση έργων στο παράρτημα Ι). Επικεντρωθήκαμε στο ΕΤΠΑ και στο ΕΚΤ, και συγκεκριμένα στους τρεις θεματικούς στόχους (ΘΣ)¹² (βλέπε περιγραφή των 11 θεματικών στόχων στο παράρτημα II):

• ΘΣ 3, ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ΜΜΕ (16 έργα),
• ΘΣ 8, προώθηση της βιώσιμης και ποιοτικής απασχόλησης και υποστήριξη της κινητικότητας της εργασίας (12 έργα), και
• ΘΣ 9, προώθηση της κοινωνικής ένταξης και καταπολέμηση της φτώχειας και των διακρίσεων (6 έργα).

13

Εξετάσαμε τα έργα που είχαν επιλεγεί άμεσα από τη ΔΑ (ή από τον ενδιάμεσο φορέα) μέσω 20 διαδικασιών επιλογής (βλέπε σχετική κατάσταση στο παράρτημα III), από επτά ΕΠ σε τέσσερα κράτη μέλη, στην Τσεχική Δημοκρατία, στη Γαλλία, στην Ιταλία και στη Φινλανδία (βλέπε σχετική κατάσταση στο παράρτημα IV). Τα συγκεκριμένα ΕΠ και κράτη μέλη επελέγησαν με κριτήριο το μέγεθος της διατεθείσας χρηματοδότησης και το στάδιο στο οποίο βρισκόταν η υλοποίηση των έργων. Επιλέξαμε τα έργα βάσει του ύψους της επιχορήγησης που έλαβαν και της κατάστασης προόδου τους κατά τον χρόνο του ελέγχου. Ο άξονας προτεραιότητας, οι επενδυτικές προτεραιότητες και οι ειδικοί στόχοι στους οποίους αντιστοιχούν τα επιλεγέντα έργα παρατίθενται στο παράρτημα V. Οι σχετικοί δείκτες εκροής και αποτελέσματος παρατίθενται στο παράρτημα VI για το ΕΤΠΑ και στο παράρτημα VII για το ΕΚΤ.

14

Επίσης, εξετάσαμε τα μέτρα που έλαβε η Επιτροπή όσον αφορά την επιλογή των έργων και την παρακολούθηση των επιχειρησιακών προγραμμάτων για το ΕΚΤ και το ΕΤΠΑ γενικώς.

Παρατηρήσεις

Η επιλογή των έργων δεν εστιάζει επαρκώς στα αποτελέσματα

15

Οι διαδικασίες επιλογής που εφαρμόζουν οι διαχειριστικές αρχές πρέπει, αφενός, να δίνουν προτεραιότητα στην επιλογή των έργων με τη μεγαλύτερη συνάφεια με τους επιδιωκόμενους στόχους και με τις περισσότερες πιθανότητες να αποφέρουν αποτελέσματα και, αφετέρου, να εξασφαλίζουν ότι τα διαθέσιμα κονδύλια δαπανώνται σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες. Εξετάσαμε κατά πόσον τα αποτελέσματα είχαν ληφθεί υπόψη για τον σχεδιασμό των διαδικασιών επιλογής (π.χ. για τον καθορισμό των κριτηρίων αξιολόγησης μιας αίτησης, για τη μέθοδο αξιολόγησης των έργων και για την τεκμηρίωση που τίθεται στη διάθεση των πιθανών υποψηφίων), καθώς και για την εφαρμογή των διαδικασιών επιλογής και, επομένως, για την επιλογή των έργων.

16

Από προηγούμενες ελεγκτικές εργασίες του ΕΕΣ¹³ είχε διαπιστωθεί ότι η Επιτροπή και τα κράτη μέλη είχαν καταφέρει να αναπτύξουν ΕΠ που βασίζονταν σε περισσότερο τεκμηριωμένη λογική παρέμβασης, ήτοι που παρουσίαζαν σαφή σχέση μεταξύ αναπτυξιακών αναγκών, ειδικών στόχων και δεικτών αποτελέσματος. Αυτή η λογική παρέμβασης πρέπει να αντικατοπτρίζεται στις διαδικασίες επιλογής. Θεωρούμε ότι υπάρχουν ορισμένα βασικά κριτήρια που πρέπει να λαμβάνουν υπόψη οι ΔΑ κατά τον σχεδιασμό των διαδικασιών, προκειμένου να εξασφαλίζεται η εστίαση στα αποτελέσματα:

• τα εφαρμοζόμενα κριτήρια επιλογής πρέπει να εξασφαλίζουν ότι τα έργα ανταποκρίνονται στους στόχους των ΕΠ
• τα κριτήρια επιλογής πρέπει να προωθούν την επιλογή έργων που διαθέτουν όχι μόνο ποσοτικοποιημένους δείκτες εκροής, αλλά και ποσοτικοποιημένους δείκτες αποτελέσματος για τη μέτρηση των επιτευγμάτων τους
• οι δικαιούχοι πρέπει να ενθαρρύνονται να υποβάλλουν αιτήσεις, ούτως ώστε να εξασφαλίζεται ότι υπάρχει ικανός αριθμός έργων προς επιλογή
• τέλος, η επιλογή των έργων πρέπει να βασίζεται σε άμεση σύγκριση των αιτήσεων μεταξύ τους, ώστε να εντοπίζονται και να προτεραιοποιούνται τα έργα που είναι καταλληλότερα για χρηματοδότηση.

17

Στα σημεία που ακολουθούν περιγράφονται ο βαθμός στον οποίο οι ΔΑ εφάρμοζαν αυτές τις μεταβλητές κατά την επεξεργασία των αιτήσεων που είχαν υποβληθεί, καθώς και ο τρόπος με τον οποίο οι εν λόγω μεταβλητές επηρέασαν την επιλογή έργων που εστίαζαν στα αποτελέσματα (βλέπε σημεία 18 έως 38).

Οι διαδικασίες επιλογής υποστηρίζουν την επιλογή έργων συναφών με τους στόχους των ΕΠ

18

Στο νομοθετικό πλαίσιο που διέπει την περίοδο προγραμματισμού 2014-2020 εισήχθησαν δύο μέτρα που αποβλέπουν στην επιλογή έργων συναφών με τους στόχους των ΕΠ:

• τα ΕΠ πρέπει να θέτουν «κατευθυντήριες αρχές» για την επιλογή έργων για κάθε άξονα προτεραιότητας¹⁴
• οι ΔΑ οφείλουν να σχεδιάζουν διαδικασίες και κριτήρια επιλογής που να «διασφαλίζουν τη συμβολή των πράξεων στην επίτευξη των ειδικών στόχων και των αποτελεσμάτων της σχετικής προτεραιότητας»¹⁵.

19

Πέραν τούτου, για την περίοδο 2014-2020 εισήχθησαν οι ακόλουθες απαιτήσεις που σκοπό έχουν να εξασφαλίσουν την επιλογή έργων που εστιάζουν περισσότερο στα αποτελέσματα:

• σύμφωνα με τη γενική εκ των προτέρων αιρεσιμότητα αριθ. 7 (βλέπε επίσης σημείο 4), απαιτείται η «ύπαρξη ενός συστήματος δεικτών αποτελεσμάτων που είναι απαραίτητο για την επιλογή των δράσεων οι οποίες συμβάλλουν αποτελεσματικότερα στην επιδίωξη των επιθυμητών αποτελεσμάτων»
• οι ΔΑ οφείλουν επίσης να σχεδιάζουν διαδικασίες και κριτήρια επιλογής που «διασφαλίζουν τη συμβολή των πράξεων στην επίτευξη των […] αποτελεσμάτων της σχετικής προτεραιότητας»¹⁶.

20

Οι «κατευθυντήριες αρχές» λειτουργούν ως οδηγίες για την επιλογή των έργων, καθώς περιγράφουν λεπτομερώς τα βασικά κριτήρια επιλογής που πρέπει να εφαρμόζονται. Σε συνδυασμό με την περιγραφή των προς χρηματοδότηση έργων -καθώς παραθέτουν σχετικά παραδείγματα- και των δικαιούχων, οι κατευθυντήριες αρχές παρέχουν μια καλή επισκόπηση του είδους των έργων που μπορούν να χρηματοδοτηθούν στο πλαίσιο κάθε ειδικού στόχου. Οι αρχές αυτές χρησιμοποιούνται ως βάση για την επεξεργασία των κριτηρίων επιλογής, τα οποία, με τη σειρά τους, μπορούν να περιέχουν άμεση αναφορά σε αυτές.

21

Διαπιστώσαμε ότι, σε ορισμένες περιπτώσεις, οι αρχές είχαν γενικό χαρακτήρα ωστόσο, όλες ανέφεραν την ανάγκη τα επιλεγόμενα έργα να ανταποκρίνονται στους ειδικούς στόχους του ΕΠ, όπως αυτοί περιγράφονται σε κάθε άξονα προτεραιότητας. Για τις διαδικασίες επιλογής που εξετάσαμε, τα κριτήρια επιλογής ήταν συνεπή με τις κατευθυντήριες αρχές. Κάθε διαδικασία εμπεριείχε τουλάχιστον ένα κριτήριο σχετικά με τη συνάφεια των έργων και τη συμβολή τους στην επίτευξη του ειδικού στόχου.

22

Γενικά, οι αιτήσεις που επελέγησαν για την εξέτασή μας είχαν αξιολογηθεί βάσει των κριτηρίων που είχαν καθοριστεί κατά τη διαδικασία επιλογής. Διαπιστώσαμε ότι τα 34 έργα που εξετάσαμε στο πλαίσιο του εν προκειμένω ελέγχου μας ήταν συναφή με τους ειδικούς στόχους του εκάστοτε ΕΠ.

Η αξιολόγηση των αιτήσεων έργων δεν εστίαζε επαρκώς στα αποτελέσματα και σπανίως περιλάμβανε ποσοτικοποιημένα αποτελέσματα

23

Εξετάσαμε τον τρόπο με τον οποίο οι ΔΑ επέλεγαν τα έργα στην πράξη, ιδίως δε την ύπαρξη στην πρόταση έργου σαφών αναμενόμενων αποτελεσμάτων και στόχων που να συνοδεύονται από σαφώς καθορισμένους και ποσοτικοποιημένους δείκτες εκροής και αποτελέσματος (συνδεόμενων με τους ειδικούς στόχους). Διερευνήσαμε επίσης κατά πόσον οι ΔΑ αξιολογούσαν την ικανότητα κάθε αιτούντος να επιτύχει τα αναμενόμενα αποτελέσματα.

24

Διαπιστώσαμε ότι 18 από τις 20 διαδικασίες επιλογής που εξετάσαμε περιείχαν κριτήρια που απαιτούσαν από τους δικαιούχους να περιγράφουν τα αποτελέσματα που ανέμεναν από τα έργα τους (βλέπε παράρτημα VIII). Εντούτοις, μόνο τέσσερις από τις 20 διαδικασίες προέβλεπαν κριτήρια που απαιτούσαν την ποσοτικοποίηση των δεικτών αποτελέσματος σε επίπεδο έργου (διαδικασίες επιλογής 17, 18, 19 και 20). Εξάλλου, σε τρεις από αυτές τις περιπτώσεις, οι δείκτες αποτελέσματος δεν αντιστοιχούσαν άμεσα σε αυτούς που ορίζονταν σε επίπεδο ΕΠ (βλέπε παράδειγμα στο πλαίσιο 1).

25

Οι διαπιστώσεις αυτές επιβεβαιώνονται από την επισκόπηση των 34 αιτήσεων που υποβλήθηκαν για τα αντίστοιχα επιλεγέντα έργα. Όλες οι αιτήσεις περιείχαν ποσοτικοποιημένες πληροφορίες για τους δείκτες εκροής που αντιστοιχούσαν σε εκείνους που καθορίζονταν σε επίπεδο ΕΠ, ή τα στοιχεία αυτά μπορούσαν να εξαχθούν άμεσα από το σύστημα ΤΠ (παραδείγματος χάριν, για δείκτες όπως ο αριθμός των επιχειρήσεων που χρηματοδοτήθηκαν). Ωστόσο, μόνο 14 αιτήσεις περιείχαν ποσοτικοποιημένα στοιχεία σχετικά με τους δείκτες αναμενόμενου αποτελέσματος. Για έξι από αυτές, οι δείκτες αποτελέσματος δεν αντιστοιχούσαν άμεσα στους δείκτες του ΕΠ. Οι υπόλοιπες αιτήσεις περιείχαν κυρίως αφηγηματική περιγραφή (βλέπε γράφημα 2 και παράρτημα VIII).

26

Όσον αφορά την αξιολόγηση των αιτήσεων, διαπιστώσαμε ότι οι ΔΑ αξιολογούσαν τη συνολική σκοπιμότητα των έργων και την πιθανότητα επιτυχίας τους. Εντούτοις, μολονότι υπήρχε αξιολόγηση του εφικτού των αναμενόμενων αποτελεσμάτων και για τα 18 έργα του ΕΤΠΑ, αυτή η αξιολόγηση είχε λάβει χώρα μόνο για 2 από τα 16 έργα του ΕΚΤ που εξετάσαμε. Επίσης, διαπιστώσαμε ότι η αξιολόγηση του εφικτού των αποτελεσμάτων παρέμενε ασαφής στις εκθέσεις αξιολόγησης, πλην επτά περιπτώσεων¹⁷ που περιλάμβαναν λεπτομερέστερη περιγραφή της συνάφειας των δεικτών και της πιθανότητας επίτευξης των τιμών-στόχου.

27

Ως προς τη βαθμολόγηση των αιτήσεων, διαπιστώσαμε ότι η αναφορά των αναμενόμενων αποτελεσμάτων περιλαμβανόταν στη διαδικασία βαθμολόγησης μόνο σε 11 περιπτώσεις. Αυτό υποδηλώνει ότι, όσο τα προβλεπόμενα έργα ευθυγραμμίζονταν με τα είδη δράσεων που καθορίζονταν στη διαδικασία επιλογής, οι ΔΑ θεωρούσαν ότι αυτά θα συνέβαλλαν στην επίτευξη των στόχων του ΕΠ. Δεν εστίαζαν, ωστόσο, στο μέγεθος αυτής της συμβολής.

Οι δικαιούχοι ενθαρρύνονταν να υποβάλλουν αίτηση χρηματοδότησης

28

Προϋπόθεση της έγκαιρης απορρόφησης των κονδυλίων καθ’ όλη την περίοδο προγραμματισμού και συγχρόνως της εστίασης στα αποτελέσματα είναι να υπάρχει επαρκής αριθμός αιτούντων ικανών να παρουσιάσουν σοβαρές αιτήσεις. Η προώθηση μιας πρόσκλησης και οι οδηγίες που παρέχουν στους δυνητικούς αιτούντες οι ΔΑ συνιστούν σημαντική μεταβλητή, καθοριστική για τη συνολική αποτελεσματικότητα των διαδικασιών επιλογής. Εάν ο πληθυσμός των αιτούντων ήταν μεγαλύτερος, θα επιλέγονταν πιθανώς καλύτερα έργα.

29

Τα μέτρα που απέβλεπαν στην προώθηση των προσκλήσεων στους κύκλους των πιθανών υποψηφίων σχεδιάζονταν από τις ΔΑ βάσει των λεπτομερών απαιτήσεων που θέτει ο κανονισμός της ΕΕ. Υποβάλλονταν προς έγκριση στις επιτροπές παρακολούθησης ως μέρος της στρατηγικής επικοινωνίας που απαιτείται από τον κανονισμό¹⁸.

30

Διαπιστώσαμε ότι οι ΔΑ είχαν ενθαρρύνει τους δικαιούχους να συμμετάσχουν στις διαδικασίες επιλογής. Κατ’ αρχάς, οι ΔΑ χρησιμοποιούσαν διάφορους διαύλους, προκειμένου να προωθήσουν μια πρόσκληση σε δυνητικούς υποψηφίους, όπως τα εμπορικά επιμελητήρια, τις τοπικές επιχειρηματικές ενώσεις και διαδικτυακά εργαλεία. Οι ΔΑ βασίζονταν επίσης σε διάφορους εταίρους τους για τη διάδοση πληροφοριών για επικείμενες προσκλήσεις εντός των δικτύων τους, βάσει των γνώσεων που είχαν αποκτήσει στο πλαίσιο των επιτροπών παρακολούθησης.

31

Επιπλέον, οι οδηγίες σχετικά με τη χρηματοδότηση που παρείχαν οι ΔΑ στους αιτούντες ήταν διαθέσιμες στο κοινό και, πλην της περίπτωσης μίας ΔΑ κατά τον χρόνο του ελέγχου μας, περιέγραφαν σαφώς τις προϋποθέσεις για τη λήψη χρηματοδότησης και παρείχαν λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία υποβολής των αιτήσεων και τις ρυθμίσεις χρηματοδότησης, αναφερόμενες ρητώς στα εφαρμοζόμενα κριτήρια επιλογής.

Οι διαδικασίες επιλογής συνήθως δεν προέβλεπαν σύγκριση μεταξύ των αιτήσεων έργων, με συνέπεια να υφίσταται ο κίνδυνος μη επιλογής των καλύτερων

32

Στο πλαίσιο της επισκόπησης των διαδικασιών που διενεργήσαμε, ελέγξαμε αν τα έργα που είχαν υποβληθεί προς χρηματοδότηση συγκρίνονταν μεταξύ τους. Πρόκειται για ένα ακόμη σημαντικό μέτρο για την εξασφάλιση της επιλογής αυτών που εστιάζουν περισσότερο στα αποτελέσματα.

33

Στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης, οι διαδικασίες επιλογής καθορίζονταν από τις ΔΑ και εγκρίνονταν από τις επιτροπές παρακολούθησης, βάσει των απαιτήσεων των κανονισμών της ΕΕ¹⁹ και της καθοδήγησης της Επιτροπής²⁰. Ούτε οι κανονισμοί των ΕΔΕΤ ούτε καμία οδηγία της Επιτροπής καθορίζουν το είδος της διαδικασίας επιλογής που πρέπει να εφαρμόζεται κάθε φορά· η απόφαση αυτή επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια των ΔΑ.

34

Από τις 20 διαδικασίες που εξετάσαμε οι 10 ήταν προσωρινές προσκλήσεις για την υποβολή προτάσεων, οι 6 ήταν μόνιμες προσκλήσεις, οι 3 ήταν άμεσες αναθέσεις και μία ήταν επανάληψη πρόσκλησης (βλέπε επίσης λεπτομέρειες στο παράρτημα III). Διαπιστώσαμε ότι σε όλες τις διαδικασίες επιλογής πλην μίας (Ιταλία, ΕΠ Πεδεμόντιο, αριθ. 13) δεν είχε γίνει σύγκριση μεταξύ των αιτήσεων των έργων. Κατά συνέπεια, ενδέχεται η χρηματοδότηση να μην έχει διατεθεί στα καλύτερα έργα. Ο κίνδυνος αυτός μετριάζεται ως έναν βαθμό σε ορισμένα από τα ΕΠ που επισκεφθήκαμε, όπου είχε λάβει χώρα ανεπίσημη (ΕΠ Γαλλίας και Φινλανδίας) ή επίσημη (Ιταλία, Απουλία) προεπιλογή, που παρείχε τη δυνατότητα στις ΔΑ να περιορίσουν την υποβολή αιτήσεων στα καταλληλότερα έργα. Διαπιστώσαμε τα ακόλουθα:

• Δεκαπέντε από τις είκοσι διαδικασίες βασίζονταν στην αρχή της «εξυπηρέτησης κατά σειρά χρονικής προτεραιότητας», σύμφωνα με την οποία μια αίτηση επιλεγόταν εάν πληρούσε τα κριτήρια και υπό την προϋπόθεση ότι υπήρχαν επαρκή κεφάλαια. Στο πλαίσιο 13 από αυτές τις διαδικασίες επιλογής είχε προηγηθεί επίσημη ή ανεπίσημη προεπιλογή. Παρατηρήσαμε ότι ορισμένα έργα, προκειμένου να επιλεγούν, έπρεπε να συγκεντρώσουν μια ελάχιστη βαθμολογία (βλέπε διαδικασίες επιλογής αριθ. 4, 5 για το ΕΠ Επιχειρηματικότητα και καινοτομία για την ανταγωνιστικότητα της Τσεχικής Δημοκρατίας και αριθ. 16, 17, 18, 19 και 20 για το ΕΠ της Φινλανδίας).
• Στις τρεις άμεσες αναθέσεις, εξ ορισμού δεν υπήρχε ανταγωνισμός (βλέπε διαδικασίες επιλογής αριθ. 1, 3 και 12).
• Σε μία περίπτωση (Ιταλία, ΕΠ Πεδεμόντιο, διαδικασία επιλογής αριθ. 8)²¹, επιχορηγήθηκαν έργα που είχαν ήδη επιλεγεί κατά την προηγούμενη περίοδο προγραμματισμού 2007-2013 με απλή παράταση της διάρκειάς τους. Κατ’ αυτό τον τρόπο, ο ΕΦ απέφυγε τη διακοπή των προγραμμάτων κατάρτισης νέων και άρχισε αμέσως την απορρόφηση των κονδυλίων. Ωστόσο, έτσι δεν δόθηκε η δυνατότητα συμμετοχής σε πιθανούς νέους αιτούντες.

Κίνδυνοι υπονομεύουν την ποιότητα των δεδομένων παρακολούθησης, τα οποία εξακολουθούν να εστιάζουν περισσότερο στις εκροές

35

Ελέγξαμε αν τα συστήματα παρακολούθησης επέτρεπαν τη συστηματική συλλογή στοιχείων για συγκεκριμένους δείκτες, καθιστώντας δυνατή τη μέτρηση της προόδου που σημειωνόταν σε επίπεδο έργου, προγράμματος και ΕΕ. Εξετάσαμε επίσης κατά πόσον τα στοιχεία αυτά αναφέρονταν κατά τρόπο που συνέβαλλε στην επιτυχία των χρηματοδοτούμενων έργων και, κατά συνέπεια, στην ανάδειξη της αποτελεσματικής και αποδοτικής χρήσης του προϋπολογισμού της ΕΕ.

36

Στην ενότητα που ακολουθεί παραθέτουμε αξιολόγηση των προϋποθέσεων που είναι αναγκαίες για την παρακολούθηση και την αναφορά στοιχείων σχετικά με την επίτευξη των στόχων. Κατ’ αρχάς, εξετάσαμε κατά πόσον οι ΔΑ, πριν αρχίσουν την εφαρμογή των ταμείων, είχαν αναπτύξει λειτουργικά συστήματα παρακολούθησης. Επίσης εξετάσαμε κατά πόσον τα περί επιδόσεων στοιχεία που ανέφεραν οι δικαιούχοι ήταν αξιόπιστα, πλήρη και επίκαιρα. Επιπλέον, αναλύσαμε τον ρόλο των ΔΑ και της Επιτροπής.

37

Τέλος, διερευνήσαμε κατά πόσον τα εφαρμοζόμενα συστήματα παρήγαν πληροφορίες για τις επιδόσεις με γνώμονα τα αποτελέσματα συγκεκριμένα, εξετάσαμε κατά πόσον παρήγαν ουσιαστικές συγκεντρωτικές πληροφορίες, δεδομένου ότι αυτό συνιστά βασικό στοιχείο για την κατάρτιση εκθέσεων σχετικά με την αποτελεσματική χρήση των κονδυλίων σε επίπεδο κρατών μελών και ΕΕ μέσω ετήσιας παρακολούθησης και αναφοράς στοιχείων.

Η διασφάλιση σχετικά με την ποιότητα των δεδομένων παρακολούθησης ενδέχεται να μην παρασχεθεί εγκαίρως για την επανεξέταση των επιδόσεων που θα λάβει χώρα το 2019

38

Η παρακολούθηση της προόδου που σημειώνει ένα ΕΠ ως προς την επίτευξη των στόχων του πραγματοποιείται βάσει δεδομένων που συλλέγονται από διάφορες πηγές. Τα δεδομένα αυτά συγκεντρώνονται σε επίπεδο τόσο ΕΠ όσο και κράτους μέλους και αποτελούν τη βάση των εκθέσεων που διαβιβάζονται στην επιτροπή παρακολούθησης του ΕΠ και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Για τη διαμόρφωση μιας σωστής εικόνας της κατάστασης σε επίπεδο ΕΠ ή σε επίπεδο κράτους μέλους, είναι σημαντικό τα συλλεγόμενα δεδομένα να είναι αξιόπιστα, πλήρη και επίκαιρα. Για τον σκοπό αυτό, οι ΔΑ οφείλουν να δημιουργήσουν ένα σύστημα παρακολούθησης που να προβλέπει τη συλλογή δεδομένων και τη διενέργεια ελέγχων σχετικά με την πηγή τους. Προκειμένου να υπάρχει βεβαιότητα για την ποιότητά τους, η Επιτροπή βασίζεται στις ελεγκτικές εργασίες των αρχών ελέγχου στα κράτη μέλη, καθώς και στις δικές της.

39

Στο συγκεκριμένο πλαίσιο της επανεξέτασης των επιδόσεων, είναι επίσης σημαντικό τα δεδομένα και τα συστήματα που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή τους να ελέγχονται όσο το δυνατόν νωρίτερα, ούτως ώστε οι αρχές των κρατών μελών να μπορούν να αντιμετωπίσουν τυχόν αδυναμίες που θα διαπιστωθούν όσον αφορά την ποιότητά τους πριν από το τέλος του Ιουνίου του 2019, οπότε θα διαβιβαστούν στην Επιτροπή οι ετήσιες εκθέσεις υλοποίησης (ΕΕΥ) για το 2018. Οι εκθέσεις αυτές θα αποτελέσουν τη βάση της επανεξέτασης των επιδόσεων και της κατανομής του αποθεματικού επίδοσης.

Λεπτομερείς κανόνες της ΕΕ καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη οφείλουν να αναπτύξουν τα συστήματα παρακολούθησης για την περίοδο 2014-2020

40

Προκειμένου να εξασφαλίσει τη συστηματική συλλογή και παρακολούθηση των δεδομένων που προκύπτουν σε επίπεδο ΕΠ, το κανονιστικό πλαίσιο για την περίοδο προγραμματισμού 2014-2020 εισήγαγε διάφορες αλλαγές στις ρυθμίσεις που ισχύουν σχετικά, ως εξής:

• Οι ΔΑ οφείλουν να θέσουν σε εφαρμογή σύστημα διαχείρισης και ελέγχου που θα περιλαμβάνει επαρκή συστήματα για την υποβολή αναφορών και την παρακολούθηση²².
• Οι ΔΑ είναι υπεύθυνες για την καθιέρωση ηλεκτρονικού συστήματος για την καταχώριση όλων των δεδομένων που αφορούν τους δείκτες των ΕΠ²³, προς διευκόλυνση της παρακολούθησης και της υποβολής αναφορών.
• Δυνάμει της εκ των προτέρων αιρεσιμότητας αριθ. 7, οι ΔΑ οφείλουν να καθιερώσουν σύστημα «δεικτών αποτελεσμάτων που είναι απαραίτητο για την επιλογή των δράσεων οι οποίες συμβάλλουν αποτελεσματικότερα στην επιδίωξη των επιθυμητών αποτελεσμάτων, την παρακολούθηση της προόδου προς την επίτευξή τους […]»²⁴. Τα ΕΠ όφειλαν να αποδείξουν την εκπλήρωση όλων των εκ των προτέρων αιρεσιμοτήτων μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2016²⁵ (βλέπε σημείο 4).
• Μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2015²⁶, τα κράτη μέλη όφειλαν να εξασφαλίσουν ότι όλες οι ανταλλαγές πληροφοριών μεταξύ δικαιούχων και ΔΑ, αρχών πιστοποίησης, αρχών ελέγχου και ενδιάμεσων φορέων μπορούσαν να υλοποιούνται ηλεκτρονικά²⁷.

41

Η Επιτροπή ανέπτυξε επίσης ειδικές οδηγίες²⁸, προς χρήση από τους υπαλλήλους της και τις αρμόδιες αρχές των κρατών μελών, σχετικά με κοινή μεθοδολογία για την αξιολόγηση των συστημάτων διαχείρισης και ελέγχου του εκάστοτε κράτους μέλους, περιλαμβανομένης της ύπαρξης κατάλληλων συστημάτων παρακολούθησης και αναφοράς.

Οι πληροφορίες σχετικά με τις επιδόσεις δεν είναι πάντοτε αξιόπιστες, πλήρεις και επίκαιρες και αυτό επηρεάζει τις εκθέσεις υλοποίησης που υποβάλλουν τα κράτη μέλη

Δεδομένα που αναφέρουν οι δικαιούχοι

42

Όσον αφορά το ΕΤΠΑ, σε πολλές περιπτώσεις, τα δεδομένα που προορίζονται για τους δείκτες αποτελέσματος συλλέγονται από τις εθνικές στατιστικές υπηρεσίες (βλέπε παραδείγματα στο παράρτημα VI). Τα υπόλοιπα προέρχονται από τους δικαιούχους. Όσον αφορά το ΕΚΤ, τα περισσότερα στοιχεία προέρχονται από πληροφορίες που συλλέγονται από τους δικαιούχους (βλέπε παράρτημα VII). Οι διαχειριστικές αρχές ελέγχουν αν τα δεδομένα που προέρχονται από τους δικαιούχους είναι σωστά κατά την ολοκλήρωση του έργου, όταν λαμβάνουν την τελική έκθεσή τους. Κατά την υλοποίηση του έργου, μπορούν να γίνουν δειγματοληπτικά και επιτόπιοι έλεγχοι.

43

Τα εφαρμοζόμενα συστήματα διενεργούν αυτόματα μια σειρά ελέγχων ευλογοφάνειας και συμφωνίας στα δεδομένα που παρέχουν οι δικαιούχοι, ιδίως όσον αφορά το ΕΚΤ. Οι ΔΑ διαθέτουν επίσης εργαλεία για την παρακολούθηση της πληρότητας των δεδομένων που αφορούν τους συμμετέχοντες, γεγονός που τους επιτρέπει να υπενθυμίζουν στους δικαιούχους που έχουν υποβάλει ελλιπή στοιχεία να παρέχουν τις πρόσθετες πληροφορίες.

44

Από τον έλεγχό μας αναδείχθηκαν προβλήματα όσον αφορά την ποιότητα των συλλεγόμενων δεδομένων. Εντοπίσαμε ένα γενικότερο πρόβλημα με την πληρότητα και την ορθότητα των δεδομένων που αφορούν τους συμμετέχοντες σε δράσεις συγχρηματοδοτούμενες από το ΕΚΤ. Τα δεδομένα αυτά χαρακτηρίζονται ως ευαίσθητα από την εθνική νομοθεσία²⁹, επομένως επαφίεται στους συμμετέχοντες να αποφασίσουν αν θα τα δηλώσουν. Επίσης, τα κράτη μέλη και η Επιτροπή είναι δύσκολο να ελέγξουν την ακρίβειά τους. Μία ακόμη αδυναμία που αφορά τη συλλογή δεδομένων παρουσιάζεται στο πλαίσιο 2.

45

Στο πλαίσιο του ελέγχου της σχετικά με την αξιοπιστία των δεδομένων για τις επιδόσεις (2014-2020), η Επιτροπή αναφέρθηκε σε άλλα προβλήματα που αφορούσαν την αξιοπιστία των στοιχείων, όπως:

• δεδομένα που δεν συλλέγονται, με συνέπεια οι υλοποιήσεις να μην καταγράφονται και, επομένως, να μην λαμβάνονται υπόψη για τον προσδιορισμό της προόδου που έχει σημειώσει ένα ΕΠ, με αποτέλεσμα λανθασμένη αντίληψη της κατάστασης·
• παρανόηση εκ μέρους των ΔΑ του ορισμού των κοινών δεικτών (παραδείγματος χάριν, κοινός δείκτης εκροής αριθ. 26, «επιχειρήσεις που συνεργάζονται με ερευνητικούς οργανισμούς»), με συνέπεια την υπερεκτίμηση του αριθμού των εταιρειών που καταχωρίζονται υπό αυτόν τον δείκτη·
• διπλός υπολογισμός του δείκτη «εξυπηρετούμενος πληθυσμός» ή μη περιορισμός της τιμής του στον αριθμό των κατοίκων μιας περιοχής, με αποτέλεσμα την ασυνέπεια των τιμών.

Διαθεσιμότητα και αξιοπιστία των πληροφοριών για τις επιδόσεις

46

Η ύπαρξη λειτουργικών συστημάτων παρακολούθησης τη στιγμή που οι ΔΑ αρχίζουν την υλοποίηση των προγραμμάτων αποτελεί βασικό στοιχείο γα την εξασφάλιση της έγκαιρης παραγωγής δεδομένων για τις επιδόσεις, κάτι που με τη σειρά του εξασφαλίζει ότι μπορεί να λάβει χώρα παρακολούθηση.

47

Η αργοπορημένη έγκριση, τον Δεκέμβριο του 2013, του νομοθετικού πλαισίου για την περίοδο 2014-2020 σε επίπεδο ΕΕ, καθυστέρησε την ανάπτυξη των συστημάτων ΤΠ που χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση. Ως προς τους δείκτες του ΕΚΤ, η πολυπλοκότητα που επιτάθηκε από την ευαισθησία των δεδομένων και τον ορισμό των δεικτών οδήγησε σε περαιτέρω συζητήσεις που συνεχίστηκαν και το 2014. Αυτό καθυστέρησε περαιτέρω την οριστικοποίηση των συστημάτων ΤΠ. Σε δύο περιπτώσεις, αιτία των καθυστερήσεων ήταν άλλοι παράγοντες: η αναδιοργάνωση των περιφερειών (Γαλλία, ΕΠ Λορένη και Βόσγια) και η ανάπτυξη ενός ενιαίου συστήματος ΙΤ για όλα τα ΕΔΕΤ της περιόδου 2014-2020 στην Τσεχική Δημοκρατία.

48

Οι καθυστερήσεις επηρεάζουν τον βαθμό υλοποίησης της εκ των προτέρων αιρεσιμότητας αριθ. 7 σχετικά με την ύπαρξη συστήματος δεικτών αποτελέσματος. Στο τέλος του 2016, κατά τη λήξη της προθεσμίας για την ολοκλήρωση των σχεδίων δράσης, 50 σχέδια δεν είχαν ολοκληρωθεί ακόμη, ήτοι περί το 11 % του συνόλου των ΕΠ δεν πληρούσε ακόμη αυτή την απαίτηση. Ωστόσο, στο τέλος Φεβρουαρίου 2018, είχαν ολοκληρωθεί όλα τα σχέδια δράσης που αφορούσαν την εκ των προτέρων αιρεσιμότητα αριθ. 7.

49

Το πρώτο εξάμηνο του 2017, τέταρτο χρόνο από την έναρξη της περιόδου προγραμματισμού, διαπιστώσαμε ότι ορισμένα συστήματα ΤΠ εξακολουθούσαν να μην λειτουργούν πλήρως, κάτι που θέτει σε κίνδυνο την πληρότητα και την ακρίβεια των συλλεγόμενων δεδομένων (βλέπε παραδείγματα στο πλαίσιο 3). Στο πλαίσιο του ελέγχου της σχετικά με την αξιοπιστία των στοιχείων για τις επιδόσεις (2014-2020)³⁰, η Επιτροπή επέστησε την προσοχή στην απουσία συστημάτων ηλεκτρονικής ανταλλαγής δεδομένων με τους δικαιούχους, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα τη μη αυτοματοποιημένη καταχώριση στο σύστημα των δεδομένων σχετικά με τους δείκτες από τη ΔΑ, πρακτική που συνιστά πιθανή πηγή σφαλμάτων εκ παραδρομής.

Εκθέσεις υλοποίησης που καταρτίζουν τα κράτη μέλη

50

Οι ΔΑ οφείλουν να υποβάλλουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετήσια έκθεση υλοποίησης (ΕΕΥ) για κάθε ΕΠ που εγκρίνει η επιτροπή παρακολούθησης. Η ΕΕΥ περιέχει βασικές πληροφορίες σχετικά με την υλοποίηση του ΕΠ, παρέχοντας κυρίως ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία σχετικά με τους κοινούς και τους ειδικούς ανά πρόγραμμα δείκτες³². Οι ΕΕΥ για το 2016, που υποβλήθηκαν τον Ιούνιο του 2017, ήταν οι πρώτες εκθέσεις που υποβλήθηκαν στην Επιτροπή σχετικά με «την πρόοδο προς την επίτευξη των στόχων του προγράμματος»³³. Η Επιτροπή προβαίνει σε αξιολόγηση της ποιότητας των ΕΕΥ (εξετάζει, λόγου χάριν, τη συνέπεια του αριθμού των συμμετεχόντων με τον πληθυσμό των αντίστοιχων περιοχών).

51

Στο τέλος του 2017, η Επιτροπή δεν είχε αποδεχθεί ακόμη 26 ΕΕΥ λόγω έλλειψης στοιχείων σχετικών με τους δείκτες που χρησιμοποιούνται στο πλαίσιο επιδόσεων, ασυνεπειών μεταξύ των αναφερόμενων στοιχείων και των πληροφοριών σχετικά με την υλοποίηση του ΕΠ ή λόγω απουσίας επεξηγήσεων για ορισμένα από τα αναφερόμενα στοιχεία. Περί το 40 % των ΕΠ του ΕΤΠΑ δεν είχαν αναφέρει τιμές για τους δείκτες του πλαισίου επιδόσεων το 2017, γεγονός που, κατά τον χρόνο του ελέγχου, δεν είχε αναλυθεί από την Επιτροπή.

52

Οι αδυναμίες που εντοπίστηκαν στις ΕΕΥ γεννούν ερωτηματικά σχετικά με την αξιοπιστία των παρεχόμενων πληροφοριών, καθώς και σχετικά με τον βαθμό της προόδου που έχει σημειωθεί μέχρι τώρα, όπως αυτή παρουσιάζεται στα έγγραφα που καταρτίζει η Επιτροπή βάσει των ΕΕΥ³⁴: την ετήσια συγκεφαλαιωτική έκθεση που υποβάλλεται στο Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών και, το 2017 και το 2019 μόνο, τη στρατηγική έκθεση προόδου, η οποία συνοψίζει την πρόοδο που έχει πραγματοποιηθεί.

Οι έλεγχοι των συστημάτων διαχείρισης και ελέγχου και της αξιοπιστίας των συλλεγόμενων στοιχείων άρχισαν με καθυστέρηση, γεγονός που περιόρισε τον βαθμό της παρεχόμενης διασφάλισης ως προς τα συστήματα παρακολούθησης και μείωσε τον χρόνο που θα μπορούσε να διατεθεί για την αποκατάσταση των διαπιστωθεισών αδυναμιών

53

Για την εξασφάλιση της ποιότητας των στοιχείων σχετικά με τις επιδόσεις και, κατά συνέπεια, της αξιοποίησής τους στο πλαίσιο της παρακολούθησης και της κατάρτισης αναφορών, απαιτείται να υπάρχουν οι κατάλληλες ρυθμίσεις για την επαλήθευση και τη διόρθωσή τους. Οι ορθές πρακτικές επιβάλλουν τη διενέργεια ελέγχων των συστημάτων παραγωγής των δεδομένων - και των συναφών διορθωτικών δράσεων - οι οποίοι πρέπει να ολοκληρώνονται προτού τα στοιχεία συμπεριληφθούν στις ΕΕΥ και στις στρατηγικές εκθέσεις.

54

Βάσει του νομοθετικού πλαισίου, τόσο οι αρχές ελέγχου των κρατών μελών όσο και η Επιτροπή³⁵ ελέγχουν τη λειτουργία των συστημάτων παρακολούθησης. Ειδικότερα, με τους ελέγχους αυτούς πρέπει να εξασφαλίζεται η ύπαρξη αξιόπιστων συστημάτων για τη συλλογή, καταχώριση και αποθήκευση των στοιχείων που αφορούν τις επιδόσεις και να αξιολογείται η αξιοπιστία τους.

Αξιολόγηση της λειτουργίας των συστημάτων διαχείρισης και ελέγχου από τις αρχές ελέγχου

55

Οι ΔΑ προέβησαν σε αξιολόγηση των εφαρμοζόμενων συστημάτων κατά τα αρχικά στάδια της υλοποίησης των ΕΠ, στο πλαίσιο της διαδικασίας ορισμού αρχών³⁶. Στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας, ένας ανεξάρτητος φορέας ελέγχου (συχνά η αρχή ελέγχου) όφειλε να καταρτίσει έκθεση και γνώμη σχετικά με το κατά πόσον οι ΔΑ είχαν συμμορφωθεί με τα κριτήρια που αφορούσαν το περιβάλλον εσωτερικού ελέγχου, τη διαχείριση των κινδύνων, τις δραστηριότητες διαχείρισης και ελέγχου και την παρακολούθηση³⁷. Ο ορισμός αρχών έπρεπε να λάβει χώρα πριν από την πρώτη υποβολή ενδιάμεσης πληρωμής για τα ΕΠ. Συνεπώς, χωρίς τον εν λόγω ορισμό, είναι αδύνατον να αποδοθούν δαπάνες στα ΕΠ. Στο στάδιο αυτό, ο έλεγχος καλύπτει την ύπαρξη συστημάτων και διαδικασιών, αλλά όχι την ορθή υλοποίηση, η οποία ελέγχεται στο πλαίσιο των ελέγχων συστημάτων που διενεργούν οι αρχές ελέγχου επί των συστημάτων διαχείρισης και ελέγχου.

56

Λόγω της καθυστερημένης έγκρισης των ΕΠ και της επίσης καθυστερημένης οριστικοποίησης των συστημάτων ΤΠ (βλέπε σημείο 47), άργησε επίσης να λάβει χώρα η διαδικασία ορισμού αρχών. Η διαδικασία αυτή επηρεάστηκε και από εθνικούς παράγοντες (αναδιοργάνωση των περιφερειών στη Γαλλία το 2015, περίπλοκες δομές διαχείρισης - παραδείγματος χάριν, το γαλλικό εθνικό ΕΠ του ΕΚΤ έχει 13 εξουσιοδοτημένες διαχειριστικές αρχές και 120 ενδιάμεσους φορείς). Όσον αφορά τα ΕΠ που εξετάστηκαν κατά τον εν προκειμένω έλεγχο, οι ΔΑ ορίστηκαν μεταξύ Σεπτεμβρίου 2016 και Φεβρουαρίου 2018, ήτοι περισσότερο από δύο και τέσσερα χρόνια αντίστοιχα μετά την έναρξη της περιόδου προγραμματισμού (βλέπε παράρτημα IV).

57

Λόγω της καθυστερημένης υλοποίησης των ΕΠ και του συνεπακόλουθου περιορισμένου πλήθους των στοιχείων που συγκεντρώθηκαν, οι έλεγχοι των συστημάτων μόλις άρχιζαν κατά τον χρόνο των επισκέψεών μας το πρώτο εξάμηνο του 2017. Ως εκ τούτου, τα όποια προβλήματα με την ποιότητα των δεδομένων κατέστησαν πρόδηλα μόλις το δεύτερο εξάμηνο του 2017, δηλαδή σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την έναρξη της επταετούς περιόδου προγραμματισμού και ενάμιση χρόνο πριν από την υποβολή στην Επιτροπή των ΕΕΥ του 2018, οι οποίες αποτελούν τη βάση για την κατανομή του αποθεματικού.

Οι έλεγχοι της Επιτροπής

58

Η Επιτροπή δεν βασίζεται μόνο στις ελεγκτικές εργασίες που εκτελούνται και τα συστήματα που εφαρμόζονται στα κράτη μέλη, αλλά διενεργεί και δικούς της ελέγχους. Δύο είναι τα είδη αυτών των ελέγχων: οι «έλεγχοι των συστημάτων έγκαιρης πρόληψης», που σκοπό έχουν την εξασφάλιση εύλογης βεβαιότητας, σε αρχικό ακόμη στάδιο της υλοποίησης των ΕΠ, ότι τα συστήματα διαχείρισης και ελέγχου λειτουργούν επαρκώς, και οι «έλεγχοι επιδόσεων σχετικά με την αξιοπιστία των στοιχείων». Ωστόσο, δεδομένων των προαναφερόμενων καθυστερήσεων και, κατά συνέπεια, της καθυστερημένης οριστικοποίησης των συστημάτων παρακολούθησης, καθώς και της ελάχιστης αναφοράς σχετικών στοιχείων, οι έλεγχοι αυτοί διενεργήθηκαν αργότερα από ό,τι προβλεπόταν αρχικά. Ειδικά για το ΕΤΠΑ, οι έλεγχοι δεν μπόρεσαν να αρχίσουν παρά μόνον αφότου ελήφθησαν οι ΕΕΥ για το 2016. Συνολικά, στο τέλος του 2017, η Επιτροπή είχε καταφέρει να διενεργήσει 23 ελέγχους σε 12 κράτη μέλη: 12 ελέγχους επιδόσεων σχετικά με την αξιοπιστία των στοιχείων και 11 ελέγχους των συστημάτων έγκαιρης πρόληψης.

59

Για τους περισσότερους από τους ελέγχους αυτούς, η αναφορά στοιχείων δεν είχε ακόμη ολοκληρωθεί στις αρχές του 2018. Σύμφωνα με την Επιτροπή, τα προκαταρκτικά αποτελέσματα για τα ελεγχθέντα συστήματα ήταν μάλλον θετικά, παρά την επισήμανση ορισμένων αδυναμιών. Παράλληλα, ωστόσο, περί το 40 % των ΕΠ του ΕΤΠΑ, στις ΕΕΥ για το 2016 που υπέβαλαν το 2017, δεν ανέφεραν τιμές για τους δείκτες του πλαισίου επιδόσεων³⁸. Για αυτά τα ΕΠ, τον Φεβρουάριο του 2018, η Επιτροπή δεν είχε προβεί σε ελέγχους, προκειμένου να διερευνήσει κατά πόσον η μη αναφορά στοιχείων οφειλόταν στις καθυστερήσεις στην υλοποίηση ή στην έλλειψη ενός λειτουργικού συστήματος αναφοράς στοιχείων.

60

Η καθυστερημένη διενέργεια των ελέγχων συστημάτων σημαίνει ότι η επισκόπηση της κατάστασης του συστήματος παρακολούθησης δεν είναι ολοκληρωμένη. Οι αδυναμίες είναι πολύ πιθανόν να εντοπιστούν αργότερα και έτσι μπορεί να μην υπάρχει αρκετός χρόνος για τις αναγκαίες προσαρμογές. Αυτό υπονομεύει την υλοποίηση της επανεξέτασης των επιδόσεων το 2019, η οποία θα βασίζεται σε δεδομένα που θα αναφέρουν τα κράτη μέλη στις ΕΕΥ για το 2018 μέχρι τις 30 Ιουνίου 2019.

Η επανεξέταση των επιδόσεων ενδέχεται να μην βασίζεται σε ρεαλιστικά ορόσημα

61

Όσον αφορά τα ΕΠ που επισκεφθήκαμε, εξετάζοντας τις ΕΕΥ για το 2015 ή τις πληροφορίες παρακολούθησης που ήταν διαθέσιμες κατά τον χρόνο του ελέγχου, παρατηρήσαμε ότι υπήρχαν ήδη περιπτώσεις κατά τις οποίες τα ΕΠ είχαν επιτύχει τις τιμές-στόχο που έχουν οριστεί για το 2023, όπως και κινδύνους χαμηλών επιδόσεων. Για τα ΕΠ αυτά, δεν είχαν υποβληθεί αιτήματα τροποποίησης, ώστε οι τιμές-στόχος να αναπροσαρμοστούν και να καταστούν ρεαλιστικότερες. Μόνο ένα ΕΠ (Τσεχική Δημοκρατία, ΕΠ Επιχειρηματικότητα και καινοτομία για την ανταγωνιστικότητα) είχε ήδη ζητήσει και λάβει την έγκριση να προβεί κυρίως σε τροποποιήσεις των κονδυλίων που είχαν διατεθεί στους διάφορους άξονες προτεραιότητας. Εξάλλου, σύμφωνα με την Επιτροπή, τον Φεβρουάριο του 2018, από τους 17 480 δείκτες που χρησιμοποιούνται στα 430 τρέχοντα ΕΠ, οι αντίστοιχες τιμές-στόχος για το 2023 σε 1445 περιπτώσεις έχουν τροποποιηθεί προς τα πάνω και σε 941 περιπτώσεις προς τα κάτω.

62

Αυτό σημαίνει ότι ένας αριθμός οροσήμων³⁹ του πλαισίου επιδόσεων δεν ανταποκρίνεται πλέον στην πραγματικότητα. Σε περίπτωση που χρειάζεται να αναθεωρηθούν τα ορόσημα, απαιτούνται τροποποιήσεις και στα ΕΠ, κάτι που μπορεί να γίνει μόνο με πρωτοβουλία των κρατών μελών⁴⁰. Δεδομένης της διάρκειας της διαδικασίας τροποποίησης (που ο κανονισμός ορίζει στους τρεις μήνες), υφίσταται ο κίνδυνος οι τιμές που θα έχουν επιτύχει στο τέλος του 2018 οι δείκτες του πλαισίου επιδόσεων να μην συγκριθούν με ρεαλιστικά ορόσημα.

Οι πληροφορίες που εξάγονται από τα συλλεγόμενα στοιχεία εξακολουθούν να εστιάζουν κατά κύριο λόγο στις εκροές

63

Σκοπός της συλλογής πληροφοριών σχετικά με τις επιδόσεις είναι αυτές να χρησιμοποιηθούν από τα κράτη μέλη και την Επιτροπή για την κατάρτιση αναφορών, στο πλαίσιο της λογοδοσίας περί του τι έχει επιτευχθεί με τη χρηματοδότηση.

64

Οι δείκτες αποτελέσματος και οι τιμές-στόχος που καθορίζονται στις συμφωνίες επιχορήγησης που υπογράφονται μεταξύ των δικαιούχων και των ΔΑ έχουν καθοριστική σημασία για τη μέτρηση της επίτευξης των αποτελεσμάτων. Ωστόσο, διάφορα σημαντικά ζητήματα που σχετίζονται με τη συγκρότηση των συστημάτων παρακολούθησης επηρεάζουν τη μέτρηση και την παρακολούθηση της συμβολής των έργων στην επίτευξη των στόχων των ΕΠ.

Πλαίσιο που βασίζεται κυρίως σε δείκτες εκροής, ιδίως τα πρώτα χρόνια της υλοποίησης για το ΕΤΠΑ, και έλλειψη ποσοτικοποιημένων δεικτών αποτελέσματος καθοριζόμενων σε επίπεδο έργου

65

Το ισχύον πλαίσιο προβλέπει τη συστηματικότερη συλλογή δεδομένων για μια σειρά σαφώς καθορισμένων δεικτών, μολονότι ο αριθμός τους είναι πολύ μεγάλος. Η ύπαρξη κοινών δεικτών επιτρέπει επίσης την συγκέντρωση αυτών των δεδομένων σε επίπεδο ΕΠ, κράτους μέλους και ΕΕ. Ωστόσο, εντός του λογικού πλαισίου για το ΕΤΠΑ, πολλοί δείκτες αποτελέσματος σε επίπεδο ΕΠ δεν συνδέονται άμεσα με τις χρηματοδοτούμενες παρεμβάσεις. Πρόκειται συχνά για εθνικούς δείκτες που λαμβάνουν υπόψη την επίδραση εξωτερικών παραγόντων και προέρχονται κυρίως από τις εθνικές στατιστικές υπηρεσίες (βλέπε παραδείγματα στο πλαίσιο 4 και επίσης στο παράρτημα VI). Αυτοί οι δείκτες αποτελέσματος δεν παρέχουν τη δυνατότητα απομόνωσης του αντικτύπου που αποδίδεται στις παρεμβάσεις του ΕΤΠΑ και, για τον λόγο αυτό, δεν μπορούν να θεωρηθούν ως τα άμεσα αποτελέσματα των ΕΠ.

66

Προκειμένου να περιοριστούν οι επιπτώσεις του γεγονότος ότι τα αποτελέσματα που παράγουν τα έργα του ΕΤΠΑ συχνά πραγματώνονται (πολύ) μετά την ολοκλήρωσή τους, όταν πλέον δεν υπάρχει καθαυτή παρακολούθησή τους, οι ΔΑ πρέπει να προβαίνουν σε αξιολογήσεις σε επίπεδο άξονα προτεραιότητας⁴¹. Με τις αξιολογήσεις αυτές εξετάζεται τουλάχιστον μία φορά κατά τη διάρκεια της περιόδου προγραμματισμού ο τρόπος με τον οποίο η υποστήριξη από τα ΕΔΕΤ έχει συμβάλει στην επίτευξη των στόχων κάθε προτεραιότητας. Ωστόσο, δεδομένης της καθυστερημένης έναρξης της υλοποίησης, ο αριθμός των αξιολογήσεων που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι στιγμής είναι περιορισμένος. Συνεπώς, προς το παρόν, η πρόοδος των ΕΠ μετράται κυρίως μέσω δεικτών εκροής.

67

Σε επίπεδο έργου, διαπιστώσαμε ότι οι δείκτες αποτελέσματος δεν αναφέρονταν συστηματικά στις συμφωνίες επιχορήγησης (βλέπε σημείο 25). Μόνο έξι⁴² από τα 18 έργα του ΕΤΠΑ που εξετάσαμε στο πλαίσιο του εν προκειμένω ελέγχου περιείχαν δείκτες αποτελέσματος στις αιτήσεις και, επομένως, στη συμφωνία επιχορήγησης. Ωστόσο, αυτοί οι δείκτες αποτελέσματος δεν ήταν ίδιοι με αυτούς που χρησιμοποιούνται σε επίπεδο ΕΠ. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αναφορά στοιχείων ούτε για τη μέτρηση της προόδου ως προς την επίτευξη των στόχων του ΕΠ. Σε τέσσερις άλλες περιπτώσεις⁴³, οι δείκτες αποτελέσματος δεν ήταν ποσοτικοποιημένοι (ήτοι δεν καθοριζόταν τιμή-στόχος), με συνέπεια να μην επιτρέπουν την αξιολόγηση της συμβολής τους στον στόχο του ΕΠ και να περιορίζουν τη μέτρηση των επιτευγμάτων του έργου στις εκροές του.

68

Για τα έργα του ΕΚΤ, δείκτες αποτελέσματος αναφέρονταν σε 7 από τα 16 έργα. Για τα υπόλοιπα, τα περιγραφόμενα αποτελέσματα είτε δεν σχετίζονταν με τους στόχους του ΕΠ είτε δεν ποσοτικοποιούνταν. Κατ’ αυτό τον τρόπο, για κανένα έργο δεν είναι δυνατόν να γίνει σύγκριση της επιτυγχανόμενης τιμής με μια κατ’ εκτίμηση τιμή-στόχο. Ωστόσο, στην περίπτωση του ΕΚΤ, μολονότι σε επίπεδο έργου δεν ορίζονται ούτε και ποσοτικοποιούνται αποτελέσματα και δείκτες αποτελέσματος, οι τιμές των κοινών δεικτών αποτελέσματος εξακολουθούν να μετρώνται, καθώς οι δικαιούχοι των έργων οφείλουν να αναφέρουν αυτά τα στοιχεία στα συστήματα ΤΠ των ΔΑ.

69

Στην απουσία δεικτών αποτελέσματος σε επίπεδο έργων έχουμε αναφερθεί και στο παρελθόν⁴⁴ στις ετήσιες εκθέσεις μας. Για τον λόγο αυτό, είναι δύσκολη η μέτρηση και η παρακολούθηση του βαθμού στον οποίο τα έργα συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων των ΕΠ.

Η αποδέσμευση του αποθεματικού επίδοσης βασίζεται σε δείκτες που εστιάζουν κυρίως στις εισροές και στις εκροές

70

Τα κράτη μέλη μπορούν να αποδεικνύουν την πρόοδο ως προς την υλοποίηση των προγραμμάτων τους μέσω οροσήμων (που πρέπει να επιτευχθούν έως το 2018) και τιμών-στόχου (που πρέπει να επιτευχθούν έως το 2023) για τρία είδη δεικτών: τους χρηματοοικονομικούς δείκτες, τους δείκτες εκροής και τους δείκτες αποτελέσματος. Συμπληρωματικά, για τη μέτρηση έργων που βρίσκονται σε εξέλιξη ή των οποίων η έναρξη είναι προγραμματισμένη, αλλά τα οποία είναι απίθανο να παραγάγουν οποιαδήποτε εκροή έως τον Δεκέμβριο του 2018 μπορούν να χρησιμοποιηθούν και τα βασικά στάδια υλοποίησης. Συνολικά, οι δείκτες που χρησιμοποιούνται στο πλαίσιο επιδόσεων πρέπει να είναι αντιπροσωπευτικοί των δράσεων που αναλαμβάνονται στο πλαίσιο κάθε άξονα προτεραιότητας. Για την ενεργοποίηση της αποδέσμευσης του αποθεματικού επίδοσης, οι τιμές που θα έχουν επιτευχθεί στο τέλος του 2018 για αυτούς τους δείκτες πρέπει να τοποθετούνται μεταξύ του 75 % και του 85 % της τιμής του ορόσημου.

71

Όπως αναφέρεται σε προηγούμενη έκθεση του ΕΕΣ⁴⁵, οι δείκτες που χρησιμοποιούνται στο πλαίσιο επιδόσεων στον τομέα της πολιτικής συνοχής είναι, στη συντριπτική πλειονότητά τους, δείκτες εκροής (57 %), βασικά στάδια υλοποίησης (9 %) και χρηματοοικονομικοί δείκτες (33 %), ενώ η χρήση δεικτών αποτελέσματος παραμένει οριακή. Κατά συνέπεια, η αποδέσμευση του αποθεματικού επίδοσης θα εξακολουθήσει να εστιάζει σε μεγάλο βαθμό στις εισροές και στις εκροές και όχι στα αποτελέσματα (βλέπε επίσης σημείο 62).

Τα αναφερόμενα σε επίπεδο ΕΕ στοιχεία αφορούν ως επί το πλείστον τους δείκτες εκροής

72

Βασικός στόχος της στρατηγικής έκθεσης της Επιτροπής για το 2017⁴⁶, που περιλαμβάνει την ετήσια συγκεφαλαιωτική έκθεση του 2017 που καταρτίστηκε βάσει των ΕΕΥ για το 2016, είναι η αναφορά στοιχείων σχετικά με την πρόοδο που έχουν σημειώσει τα ΕΔΕΤ ως προς την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Ωστόσο, η έκθεση παρουσιάζει κυρίως τον βαθμό υλοποίησης, καθώς και τις τιμές που είχαν επιτευχθεί στο τέλος του 2017 για τους βασικούς δείκτες εκροής. Δεν παραθέτει στοιχεία σχετικά με την επίτευξη των αποτελεσμάτων, με εξαίρεση τους ακόλουθους δείκτες αποτελέσματος του ΕΚΤ: τον αριθμό των συμμετεχόντων που βρήκαν απασχόληση αμέσως μετά την κατάρτιση και τον αριθμό των συμμετεχόντων που απέκτησαν κάποια εξειδίκευση αμέσως μετά την κατάρτιση. Όσον αφορά το ΕΤΠΑ, αυτό οφείλεται επίσης στο γεγονός ότι δεν υπάρχουν κοινοί δείκτες αποτελέσματος· ως εκ τούτου, αυτοί που χρησιμοποιούνται σε επίπεδο κρατών μελών δεν είναι δυνατόν να ομαδοποιηθούν.

73

Όπως έχουμε αναφέρει πρόσφατα, υπάρχει ένα θεμελιώδες πρόβλημα που επηρεάζει ειδικότερα τους δείκτες αποτελέσματος. Στην πράξη, οι δείκτες αποτελέσματος του ΕΤΠΑ και του ΕΚΤ μετρούν διαφορετικά πράγματα με διαφορετικό τρόπο⁴⁷. Εξάλλου, η έννοια του «αποτελέσματος» ερμηνεύεται με διαφορετικούς τρόπους στους ειδικούς κανονισμούς των ταμείων. Οι δείκτες αποτελέσματος του ΕΤΠΑ δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη μέτρηση των άμεσων αποτελεσμάτων των ΕΠ. Επιπλέον, ο μεγάλος αριθμός διαφορετικών δεικτών επιδόσεων αποτελεί πραγματική πρόκληση για τη συλλογή και την αναφορά των στοιχείων σχετικά με τις επιδόσεις⁴⁸.

Συμπεράσματα και συστάσεις

74

Μολονότι τα καταρτιζόμενα ΕΠ εστιάζουν πλέον περισσότερο στα αποτελέσματα, η λογική παρέμβασης είναι ισχυρότερη και το φάσμα των χρησιμοποιούμενων δεικτών ευρύ, συνολικά καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η επιλογή έργων στο πλαίσιο του ΕΤΠΑ και του ΕΚΤ δεν εστιάζει πλήρως στα αποτελέσματα και ότι η εφαρμοζόμενη παρακολούθηση εξακολουθεί να είναι προσανατολισμένη στις εκροές.

Οι διαδικασίες επιλογής δεν εστίαζαν στα αποτελέσματα από σημαντικές απόψεις

75

Για τα ΕΠ που επισκεφθήκαμε, οι διαδικασίες επιλογής εφαρμόζονταν για την υποστήριξη της επιλογής έργων συναφών με τους στόχους των ΕΠ. Ωστόσο, δεν περιλαμβάνουν συστηματικά κριτήρια επιλογής που να απαιτούν τον καθορισμό ποσοτικοποιημένων δεικτών αποτελέσματος σε επίπεδο έργου, οι οποίοι να αντιστοιχούν στους δείκτες που καθορίζονται σε επίπεδο ΕΠ. Κατά συνέπεια, δείκτες αποτελέσματος σπανίως περιλαμβάνονταν στις αιτήσεις, αλλά και όταν περιλαμβάνονταν, δεν αντιστοιχούσαν κατ’ ανάγκη στους δείκτες του ΕΠ ή δεν ήταν ποσοτικοποιημένοι. Επιπλέον, μόλις το ένα τρίτο των εκθέσεων αξιολόγησης περιλάμβανε ειδική εκτίμηση των αναμενόμενων αποτελεσμάτων σε σχέση με τους στόχους του ΕΠ (βλέπε σημεία 18 έως 27).

76

Διαπιστώσαμε ότι οι ΔΑ παρείχαν μέσω διαφόρων διαύλων διεξοδικές πληροφορίες σχετικά με τα ΕΠ, την πρόσβαση στη χρηματοδότηση της ΕΕ και τις διαδικασίες επιλογής. Οι δικαιούχοι ήταν γενικώς καλά ενημερωμένοι ή μπορούσαν να βασίζονται στην υποστήριξη που παρείχαν εξειδικευμένοι φορείς (βλέπε σημεία 28 έως 31).

77

Εντούτοις, μόνο μία από τις 20 διαδικασίες που εξετάσαμε προέβλεπε βαθμολόγηση και κατάταξη των αιτήσεων κατόπιν αλληλοσύγκρισής τους. Τα έργα εγκρίνονταν συνήθως βάσει χρονικής προτεραιότητας. Κατά συνέπεια, είναι πιθανόν η χρηματοδότηση να μην έχει διατεθεί στα καλύτερα εξ αυτών (βλέπε σημεία 32 έως 34).

Κίνδυνοι υπονομεύουν την ποιότητα των δεδομένων παρακολούθησης, τα οποία εξακολουθούν να εστιάζουν περισσότερο στις εκροές παρά στα αποτελέσματα

78

Διαπιστώσαμε ότι, συνεπεία της καθυστερημένης έγκρισης του νομοθετικού πλαισίου, ορισμένα συστήματα παρακολούθησης των ΕΠ δεν λειτουργούσαν κατά την έναρξη του προγράμματος, ούτε και ήταν πλήρως λειτουργικά κατά τον χρόνο του ελέγχου. Κατά συνέπεια, τα δεδομένα καταχωρίζονταν με μη αυτοματοποιημένο τρόπο και σε μεταγενέστερο στάδιο. Επίσης συλλέγονταν εκτός των συστημάτων ΤΠ, με συνέπεια σφάλματα που, σε ορισμένες περιπτώσεις, επηρέαζαν τα στοιχεία που παρουσιάζονταν στις ΕΕΥ (βλέπε σημεία 35 έως 52).

79

Για τα περισσότερα ΕΠ, η καθυστερημένη έγκριση του κανονιστικού πλαισίου είχε ως συνέπεια την καθυστερημένη έναρξη της υλοποίησής τους. Μέχρι το τέλος του 2016, τα δεδομένα που είχαν συγκεντρωθεί στα συστήματα ΤΠ ήταν περιορισμένα. Συνεπώς, οι έλεγχοι που ήταν αναγκαίοι για την παροχή διασφάλισης σχετικά με τα συστήματα παρακολούθησης και την αξιοπιστία και διαθεσιμότητα των δεδομένων άρχισαν κυρίως το 2017. Τα αποτελέσματα αυτών των ελέγχων ήταν διαθέσιμα μόλις στο τέλος του 2017, ήτοι τέσσερα χρόνια μετά την έναρξη της επταετούς περιόδου προγραμματισμού. Αυτό σημαίνει ότι, μέχρι στιγμής, η βεβαιότητα που αποκομίζεται από τα δεδομένα παρακολούθησης είναι μόνο μερική. Συνεπώς, η Επιτροπή δεν διαθέτει ολοκληρωμένη εικόνα της λειτουργίας των συστημάτων παρακολούθησης, περιλαμβανομένων των συστημάτων ΤΠ. Μέχρι το 2019 που θα λάβει χώρα η επανεξέταση των επιδόσεων υπάρχει ο κίνδυνος να μην ολοκληρωθούν εγκαίρως τα τυχόν διορθωτικά μέτρα και η επανεξέταση αυτή να μην βασιστεί σε σωστές πληροφορίες (βλέπε σημεία 53 έως 60).

80

Διαπιστώσαμε ότι ορισμένα ορόσημα του πλαισίου επιδόσεων δεν ανταποκρίνονται πλέον στην πραγματικότητα. Σε περίπτωση που χρειάζεται να αναθεωρηθούν τα ορόσημα, δεν είναι βέβαιο ότι μπορούν να γίνουν εγκαίρως και οι αναγκαίες τροποποιήσεις στα ΕΠ ενόψει της επανεξέτασης των επιδόσεων (βλέπε σημεία 61 και 62).

81

Όσον αφορά τους δείκτες αποτελέσματος, οι δείκτες του ΕΤΠΑ και του ΕΚΤ μετρούν διαφορετικά πράγματα με διαφορετικό τρόπο. Μάλιστα, η έννοια του «αποτελέσματος» ερμηνεύεται με διαφορετικούς τρόπους στους ειδικούς ανά ταμείο κανονισμούς. Για αμφότερα τα ταμεία, διαπιστώσαμε ότι η ουσιαστική συγκέντρωση των δεδομένων για τις επιδόσεις (ιδίως όσον αφορά τα αποτελέσματα) ενδέχεται να μην είναι εφικτή σε επίπεδο ΕΕ⁴⁹. Επιπλέον, έχουμε ήδη συστήσει⁵⁰ στην Επιτροπή να διατυπώσει κοινό ορισμό των εννοιών των «εκροών» και των «αποτελεσμάτων» (βλέπε σημείο 73).

82

Όσον αφορά το ΕΤΠΑ, πολλοί δείκτες αποτελέσματος χρησιμοποιούν συχνά άλλες πηγές, όπως στοιχεία από τις εθνικές στατιστικές υπηρεσίες. Οι αξιολογήσεις πρέπει να μετρούν ό,τι έχει επιτευχθεί έναντι των στόχων των ΕΠ. Ωστόσο, δεδομένης της καθυστερημένης έναρξης της υλοποίησης, λίγες αξιολογήσεις ήταν διαθέσιμες κατά τον χρόνο του ελέγχου μας. Κατά συνέπεια, ως προς το ΕΤΠΑ, είναι δύσκολη η παρακολούθηση του βαθμού της συμβολής των έργων στην επίτευξη των στόχων των ΕΠ (βλέπε σημεία 63 έως 69). Το αυτό πρόβλημα ισχύει και για το ΕΚΤ, καθώς πολλές συμφωνίες επιχορήγησης δεν περιλαμβάνουν ποσοτικοποιημένους δείκτες αποτελέσματος.

83

Ομοίως, η βάση του πλαισίου επιδόσεων διαμορφώνεται κατά κύριο λόγο από δείκτες εκροής και οικονομικούς δείκτες. Αυτό σημαίνει ότι η αποδέσμευση του αποθεματικού επίδοσης θα βασιστεί κυρίως σε αυτά τα είδη δεικτών, και όχι στα επιτυγχανόμενα αποτελέσματα και την πραγματική πρόοδο που σημειώνεται προς την επίτευξη των στόχων των ΕΠ. Επίσης, οι πληροφορίες που δημοσιεύονται στις εκθέσεις της Επιτροπής αναφέρονται κυρίως στις εκροές, με εξαίρεση το ΕΚΤ στην περίπτωση του οποίου αναφέρεται η αθροιστική τιμή ορισμένων δεικτών αποτελέσματος (βλέπε σημεία 70 έως 72).

Σύσταση 1 – Επιλογή που να εστιάζει στα αποτελέσματα

Προκειμένου να εξασφαλιστεί μια συνεπής και πραγματικά προσανατολισμένη στα αποτελέσματα προσέγγιση για την επιλογή των έργων, τα κράτη μέλη οφείλουν:

1. να εφαρμόζουν κριτήρια επιλογής που να απαιτούν από τους δικαιούχους να καθορίζουν τουλάχιστον έναν πραγματικό δείκτη αποτελέσματος βάσει κοινού ορισμού του τι συνιστά «αποτέλεσμα» για το έργο τους, συμπεριλαμβανομένων τιμής βάσης και τιμής-στόχου· αυτός ο δείκτης αποτελέσματος πρέπει να συμβάλλει στην επίτευξη των δεικτών αποτελέσματος σε επίπεδο ΕΠ·
2. να περιλαμβάνουν εκτίμηση αυτών των αναμενόμενων αποτελεσμάτων και δεικτών στην έκθεση αξιολόγησης των αιτήσεων·
3. όταν αποφασίζονται οι διαδικασίες επιλογής που θα εφαρμοστούν, να εξασφαλίζεται ότι θα γίνεται σύγκριση μεταξύ των αιτήσεων έργων.

Ημερομηνία-στόχος για την υλοποίηση της σύστασης: αρχής γενομένης από το 2019 για τις επόμενες προσκλήσεις υποβολής προτάσεων.

Σύσταση 2 - Παρακολούθηση που να εστιάζει στα αποτελέσματα

1. Προκειμένου να είναι δυνατή η παρακολούθηση της συμβολής των έργων στην επίτευξη των στόχων των ΕΠ, τα κράτη μέλη οφείλουν να περιλαμβάνουν στη συμφωνία επιχορήγησης ποσοτικοποιημένους δείκτες αποτελέσματος, οι οποίοι θα συμβάλλουν στην επίτευξη των δεικτών αποτελέσματος που καθορίζονται σε επίπεδο ΕΠ.

   Ημερομηνία-στόχος για την υλοποίηση της σύστασης: αρχής γενομένης από το 2019 για τις επόμενες προσκλήσεις υποβολής προτάσεων.

2. Προκειμένου το πλαίσιο παρακολούθησης του ΕΤΠΑ να εστιάσει περισσότερο στα αποτελέσματα, και συγκεκριμένα προκειμένου να καταστεί δυνατή η συγκέντρωση στοιχείων σχετικά με τις επιδόσεις, η Επιτροπή οφείλει να καθορίσει για το ταμείο αυτό δείκτες αποτελέσματος βάσει κοινού ορισμού της έννοιας των «αποτελεσμάτων».

Ημερομηνία-στόχος για την υλοποίηση της σύστασης: κατά την κατάρτιση του επόμενου ΠΔΠ

Σύσταση 3 - Αναφορά στοιχείων σχετικά με τις επιδόσεις και προετοιμασία της επανεξέτασης των επιδόσεων το 2019

Η Επιτροπή, προκειμένου να βελτιώσει τα σχετικά με τις επιδόσεις αναφερόμενα στοιχεία και να πραγματοποιήσει μια ουσιαστική επανεξέταση των επιδόσεων βάσει αξιόπιστων δεδομένων και ρεαλιστικών οροσήμων, οφείλει:

1. να έχει συνολική εικόνα των κύριων αδυναμιών των συστημάτων παρακολούθησης των ΕΠ και των σχετικών αβεβαιοτήτων, βάσει των ελέγχων που διενεργεί τόσο η ίδια όσο και οι αρχές ελέγχου (αναγκαίοι έλεγχοι συστημάτων και έλεγχοι της αξιοπιστίας των στοιχείων σχετικά με τις επιδόσεις)·
2. να εξασφαλίζει ότι οι τροποποιήσεις των ΕΠ που ζητούν τα κράτη μέλη και αφορούν δικαιολογημένες αναθεωρήσεις των οροσήμων του πλαισίου επιδόσεων πραγματοποιούνται εγκαίρως ενόψει της επανεξέτασης των επιδόσεων.

Ημερομηνία-στόχος για την υλοποίηση της σύστασης: πριν από την οριστικοποίηση της επανεξέτασης των επιδόσεων.

Η παρούσα έκθεση εγκρίθηκε από το Τμήμα II, του οποίου προεδρεύει η Iliana IVANOVA, Μέλος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, στο Λουξεμβούργο, κατά τη συνεδρίασή του της 27ης Ιουνίου 2018.

Γλωσσάριο

Άξονας προτεραιότητας: Μία ή περισσότερες επενδυτικές προτεραιότητες που συνδέονται με ένα θεματικό στόχο. Η χρηματοδότηση ενός επιχειρησιακού προγράμματος οργανώνεται κατά άξονα προτεραιότητας.

Αποθεματικό επίδοσης: Πόροι που αντιστοιχούν στο 6 % των κεφαλαίων που έχουν διατεθεί στο ΕΤΠΑ, στο ΕΚΤ και στο ΤΣ ή στο ΕΓΤΑΑ και στο ΕΤΘΑ και οι οποίοι προβλέπεται να αποδεσμευθούν μετά την επανεξέταση των επιδόσεων το 2019, εφόσον θα πληρούνται ή και θα υπερπληρούνται ορισμένες απαιτήσεις.

Αποτελέσματα: Άμεσες μεταβολές που επέρχονται για τους δικαιούχους μετά το πέρας της συμμετοχής τους σε μια παρέμβαση (π.χ. βελτίωση της προσβασιμότητας μιας περιοχής χάρη στην κατασκευή δρόμου, ασκούμενοι που βρήκαν απασχόληση).

Δείκτες αποτελέσματος: Τιμές που χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση των αποτελεσμάτων που αποφέρουν τα χρηματοδοτούμενα έργα ή των αποτελεσμάτων που επιτυγχάνονται σε επίπεδο επιχειρησιακού προγράμματος.

Δείκτες εκροών: Τιμές που χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση των εκροών των χρηματοδοτούμενων πράξεων ή των εκροών σε επίπεδο επιχειρησιακού προγράμματος.

Δείκτης: Μετρήσιμη μεταβλητή που αφορά συγκεκριμένο στόχο και παρέχει πληροφορίες που διευκολύνουν την αξιολόγηση του βαθμού επίτευξής του.

Διαχειριστική αρχή (ΔΑ): Δημόσιος ή ιδιωτικός φορέας που ορίζεται από κράτος μέλος για τη διαχείριση επιχειρησιακού προγράμματος. Στα καθήκοντά της συγκαταλέγονται η επιλογή των προς χρηματοδότηση έργων, η παρακολούθηση της υλοποίησής τους και η υποβολή αναφορών στην Επιτροπή σχετικά με τις διάφορες οικονομικές πτυχές και τα επιτυγχανόμενα αποτελέσματα.

Ειδικός στόχος: Το προβλεπόμενο αποτέλεσμα στην επίτευξη του οποίου επιδιώκει να συμβάλει η δράση της ΕΕ.

Εκ των προτέρων αιρεσιμότητες: Προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούν τα κράτη μέλη πριν λάβουν χρηματοδότηση από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία. Κατά την κατάρτιση των επιχειρησιακών προγραμμάτων της περιόδου προγραμματισμού 2014-2020, τα κράτη μέλη όφειλαν να αξιολογήσουν κατά πόσον πληρούνταν οι εν λόγω προϋποθέσεις. Σε περίπτωση μη πλήρωσης, έπρεπε να καταρτιστούν σχέδια δράσης που να διασφαλίζουν τη συμμόρφωση με αυτές έως την 31η Δεκεμβρίου 2016.

Εκροές: Αυτό που παράγεται ή επιτυγχάνεται με τους πόρους που διατίθενται για μια παρέμβαση (π.χ. μαθήματα κατάρτισης σε άνεργους νέους, αριθμός μονάδων επεξεργασίας λυμάτων ή μήκος του δρόμου που κατασκευάστηκε).

Επενδυτικές προτεραιότητες: Για κάθε άξονα προτεραιότητας, τα κράτη μέλη οφείλουν να καθορίζουν στα επιχειρησιακά τους προγράμματα τις επενδυτικές προτεραιότητες και τους αντίστοιχους ειδικούς στόχους. Οι επενδυτικές προτεραιότητες απαριθμούνται στους ειδικούς κανονισμούς που διέπουν το ΕΤΠΑ, το ΕΚΤ και ΤΣ.

Επιτροπή παρακολούθησης: Επιτροπή που παρακολουθεί την υλοποίηση ενός ΕΠ. Σε αυτήν μετέχουν εκπρόσωποι των αρχών του οικείου κράτους μέλους (π.χ. εκπρόσωποι της διαχειριστικής αρχής, της αρχής πιστοποίησης και της αρχής ελέγχου, των φορέων υλοποίησης, των ενώσεων εργοδοτών και εργαζομένων και της κοινωνίας των πολιτών), καθώς και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως παρατηρητής.

Επιχειρησιακό πρόγραμμα (ΕΠ): Δήλωση σχετικά με τις προτεραιότητες και τους συγκεκριμένους στόχους ενός κράτους μέλους, στην οποία προσδιορίζεται ο τρόπος με τον οποίο θα χρησιμοποιηθούν οι χρηματοδοτικοί πόροι (συγχρηματοδότηση από την ΕΕ και από εθνικές δημόσιες και ιδιωτικές πηγές) για συγκεκριμένο διάστημα (επί του παρόντος επταετία) για τη χρηματοδότηση έργων. Τα έργα που εντάσσονται σε ένα ΕΠ πρέπει να συμβάλλουν στην επίτευξη ορισμένων στόχων, οι οποίοι καθορίζονται σε επίπεδο αξόνων προτεραιότητας του επιχειρησιακού προγράμματος. Η χρηματοδότηση του ΕΠ μπορεί να προέρχεται από το ΕΤΠΑ, το ΤΣ ή/και το ΕΚΤ. Το ΕΠ καταρτίζεται από το κράτος μέλος και, πριν από οποιαδήποτε πράξη πληρωμής από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, πρέπει να εγκριθεί από την Επιτροπή. Το ΕΠ μπορεί να τροποποιηθεί κατά τη διάρκεια της περιόδου προγραμματισμού μόνον εφόσον συμφωνήσουν αμφότερα τα μέρη.

Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ): Πέντε χωριστά ταμεία που αποσκοπούν στη μείωση των περιφερειακών ανισορροπιών στην Ένωση, με πλαίσια πολιτικής που καθορίζονται για την επταετή δημοσιονομική περίοδο του ΠΔΠ. Τα ταμεία αυτά είναι το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ), το Ταμείο Συνοχής (ΤΣ), το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ).

Ευρωπαϊκός κώδικας δεοντολογίας για την εταιρική σχέση: Σύνολο αρχών που ορίζονται στον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 240/2014 της Επιτροπής για την υποστήριξη των κρατών μελών κατά την οργάνωση εταιρικών σχέσεων για την προετοιμασία και την εφαρμογή των συμφωνιών εταιρικής σχέσης και των επιχειρησιακών προγραμμάτων.

Κριτήρια επιλογής/ανάθεσης: Προκαθορισμένα κριτήρια που χρησιμοποιούνται κατά τις διαδικασίες επιλογές για την αξιολόγηση της ικανότητας των αιτούντων να φέρουν εις πέρας την προτεινόμενη δράση ή το προτεινόμενο πρόγραμμα εργασίας.

Λογική παρέμβασης: Η σχέση μεταξύ των εκτιμώμενων αναγκών, των στόχων, των εισροών (προβλεπόμενων και διατεθεισών), των εκροών (επιδιωκόμενων και επιτευχθεισών) και των αποτελεσμάτων (σκοπούμενων και πραγματικών).

Οικονομικοί δείκτες: Τιμές που χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση της προόδου που συντελείται από άποψη (ετήσιων) αναλήψεων υποχρεώσεων και πληρωμών από τα κεφάλαια που διατίθενται για οποιοδήποτε έργο, μέτρο ή πρόγραμμα σε σχέση με το αντίστοιχο επιλέξιμο κόστος.

Παρακολούθηση: Τακτική εξέταση των δαπανών, των εκροών και των αποτελεσμάτων, με την οποία συλλέγονται επίκαιρες πληροφορίες σχετικά με την πρόοδο των έργων/προγραμμάτων σε σχέση με τις αρχικές προθέσεις.

Πλαίσιο επιδόσεων: Σύνολο οροσήμων και τιμών-στόχου που καθορίζονται για κάθε άξονα προτεραιότητας ενός επιχειρησιακού προγράμματος. Αποτελεί σημαντικό πυλώνα της προσέγγισης που υποστηρίζει την εστίαση στις επιδόσεις.

Στρατηγική «Ευρώπη 2020»: Η στρατηγική ανάπτυξης της ΕΕ για την περίοδο 2010–2020, που σκοπό έχει την ανάκαμψη από την κρίση. Διαρθρώνεται γύρω από πέντε πρωταρχικούς στόχους που αφορούν την απασχόληση, την έρευνα και την ανάπτυξη, το κλίμα και την ενέργεια, την εκπαίδευση και, τέλος, την κοινωνική ένταξη και τη μείωση της φτώχειας.

Κατάσταση συντομογραφιών

ΑΕ: Αρχή ελέγχου

ΑΠ: Αρχή πιστοποίησης

ΑΠ: Άξονας προτεραιότητας

ΔΑ: Διαχειριστική αρχή

ΕΔΑ: Εξουσιοδοτημένη διαχειριστική αρχή

ΕΔΕΤ: Ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία

ΕΕΥ: Ετήσια έκθεση υλοποίησης

ΕΚΤ: Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο

ΕΠ: Επιχειρησιακό πρόγραμμα

ΕΠρ: Επενδυτική προτεραιότητα

ΕΣ: Ειδικός στόχος

ΕΤΠΑ: Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης

ΕΦ: Ενδιάμεσος φορέας

ΘΣ: Θεματικός στόχος

ΚΚΔ: Κανονισμός περί κοινών διατάξεων

ΚΜ: Κράτος μέλος

ΚΣΠ: Κοινό στρατηγικό πλαίσιο

ΜΜΕ: Μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις

ΤΣ: Ταμείο Συνοχής

Κλιμάκιο ελέγχου

Οι ειδικές εκθέσεις του ΕΕΣ παρουσιάζουν τα αποτελέσματα των ελέγχων που αυτό διενεργεί επί των πολιτικών και προγραμμάτων της ΕΕ ή επί διαχειριστικών θεμάτων που αφορούν συγκεκριμένους τομείς του προϋπολογισμού. Το ΕΕΣ επιλέγει και σχεδιάζει τα εν λόγω ελεγκτικά έργα κατά τρόπον ώστε αυτά να αποφέρουν τον μέγιστο αντίκτυπο, λαμβανομένων υπόψη των κινδύνων για τις επιδόσεις ή για τη συμμόρφωση, του επιπέδου των σχετικών εσόδων ή δαπανών, των επικείμενων εξελίξεων και του πολιτικού και δημόσιου συμφέροντος.

Ο εν προκειμένω έλεγχος επιδόσεων διενεργήθηκε από το Τμήμα Ελέγχου IΙ, το οποίο ειδικεύεται στους τομείς δαπανών που αφορούν τις επενδύσεις υπέρ της συνοχής, της ανάπτυξης και της κοινωνικής ένταξης, και του οποίου προεδρεύει η Iliana Ivanova, Μέλος του ΕΕΣ. Επικεφαλής του ελέγχου ήταν ο Ladislav Balko, Μέλος του ΕΕΣ, συνεπικουρούμενος από τον Branislav Urbanič, προϊστάμενο του ιδιαίτερου γραφείου του, τη Zuzana Franková, σύμβουλο στο ιδιαίτερο γραφείο του, τη Myriam Cazzaniga, ανώτερο διοικητικό στέλεχος, τον Pekka Ulander, υπεύθυνο έργου, και τη Michaela Binder, αποσπασμένη εθνική εμπειρογνώμονα.

Επικοινωνία

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ
12, rue Alcide De Gasperi
1615 Luxembourg
ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ

Τηλ:. +352 4398-1
Πληροφορίες: eca.europa.eu/el/Pages/ContactForm.aspx
Ιστότοπος: eca.europa.eu
Twitter: @EUAuditors

Περισσότερες πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχονται από το διαδίκτυο (https://europa.eu/european-union/index_el).

Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2018

PDF	ISBN 978-92-847-0542-9	ISSN 1977-5660	doi:10.2865/543899	QJ-AB-18-018-EL-N
HTML	ISBN 978-92-847-0515-3	ISSN 1977-5660	doi:10.2865/391488	QJ-AB-18-018-EL-Q

© Ευρωπαϊκή Ένωση, 2018

Επιτρέπεται η αναπαραγωγή με αναφορά της πηγής. Για οποιαδήποτε χρήση ή αναπαραγωγή φωτογραφιών ή άλλου υλικού που δεν αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρέπει να ζητηθεί άδεια απευθείας από τους δικαιούχους των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΤΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΕ

Αυτοπροσώπως
Σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχουν εκατοντάδες κέντρα πληροφόρησης Europe Direct. Μπορείτε να βρείτε τη διεύθυνση του πλησιέστερου σε σας κέντρου στον δικτυακό τόπο https://europa.eu/european-union/contact_el

Τηλεφωνικά ή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου
Η Europe Direct είναι μια υπηρεσία που απαντά στις ερωτήσεις σας για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μπορείτε να επικοινωνήσετε με αυτήν την υπηρεσία:

• καλώντας ατελώς τον αριθμό 00 800 6 7 8 9 10 11 (ορισμένα δίκτυα τηλεφωνίας ενδέχεται να χρεώνουν τις κλήσεις αυτές),
• καλώντας ατελώς τον αριθμό +32 22999696 ή
• μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από τον δικτυακό τόπο https://europa.eu/european-union/contact/write-to-us_el

ΒΡΕΙΤΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΕ

Στο διαδίκτυο
Πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση σε όλες τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ είναι διαθέσιμες στον δικτυακό τόπο Europa: https://europa.eu/european-union/index_el

Στις εκδόσεις της ΕΕ
Μπορείτε να τηλεφορτώσετε ή να παραγγείλετε δωρεάν και επί πληρωμή εκδόσεις της ΕΕ στην ακόλουθη διεύθυνση: https://publications.europa.eu/el/publications. Μπορείτε να ζητήσετε πολλαπλά αντίγραφα δωρεάν εκδόσεων επικοινωνώντας με την υπηρεσία Europe Direct ή με το τοπικό σας κέντρο πληροφόρησης (βλ. https://europa.eu/european-union/contact_el).

Στη νομοθεσία της ΕΕ και σε σχετικά έγγραφα
Για πρόσβαση σε νομικές πληροφορίες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του συνόλου της ενωσιακής νομοθεσίας από το 1951 σε όλες τις επίσημες γλώσσες, μεταβείτε στον δικτυακό τόπο EUR-Lex, στην ακόλουθη διεύθυνση: http://eur-lex.europa.eu/homepage.html?locale=el

Στα δημόσια δεδομένα από την ΕΕ
Η Πύλη Δημόσιων Δεδομένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (http://data.europa.eu/euodp/el/home?) παρέχει πρόσβαση σε σύνολα δεδομένων από την ΕΕ. Τα δεδομένα μπορούν να τηλεφορτωθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν δωρεάν, τόσο για εμπορικούς όσο και για μη εμπορικούς σκοπούς.