Η στήριξη της ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία

Σύνοψη

I

Η εμπορία ανθρώπων είναι μια ιδιαίτερα επικερδής εγκληματική δραστηριότητα, συνιστά κατάφωρη παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και αποτελεί απειλή για την παγκόσμια ασφάλεια. Παρά το γεγονός ότι η καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων εξακολουθεί να εμπίπτει στην αρμοδιότητα των κρατών μελών, η ΕΕ έχει επίσης αναλάβει δέσμευση για την εξάλειψή της και έχει θεσπίσει σειρά δράσεων προκειμένου να υποστηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών.

II

Η εμπορία ανθρώπων αποτελεί παγκόσμιο πρόβλημα που πλήττει όλες ανεξαιρέτως τις χώρες του κόσμου. Η ΕΕ είναι ιδιαιτέρως ευάλωτη, καθώς αποτελεί ελκυστικό προορισμό για θύματα προερχόμενα από ευρύ φάσμα χωρών. Η Ασία, η πολυπληθέστερη ήπειρος του πλανήτη, αποτελεί σημαντική περιφέρεια προέλευσης θυμάτων διαπεριφερειακής εμπορίας. Το πρόβλημα της εμπορίας ανθρώπων δεν μπορεί να απομονωθεί από τα προβλήματα της φτώχειας, της έλλειψης πρόσβασης στην εκπαίδευση και την υγειονομική περίθαλψη, των διακρίσεων λόγω φύλου ή των αδικιών εις βάρος μειονοτήτων. Είναι ευρέως αποδεκτό ότι η φτώχεια, οι διακρίσεις λόγω φύλου και οι συγκρούσεις συγκαταλέγονται μεταξύ των σημαντικότερων γενεσιουργών αιτίων της εμπορίας ανθρώπων.

III

Η θέση σε ισχύ της Συνθήκης της Λισαβόνας ενίσχυσε τον ρόλο της Επιτροπής όσον αφορά τον συντονισμό και την καθοδήγηση της αντίδρασης της ΕΕ. Το 2011 εγκρίθηκε σχετική οδηγία και λίγο αργότερα καταρτίστηκε στρατηγική για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων (στρατηγική για την εμπορία ανθρώπων 2012-2016), η οποία συμπληρώνεται από σειρά άλλων εγγράφων πολιτικής που, ως σύνολο, καθορίζουν την προσέγγιση που εφαρμόζει η ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων. Μέχρι σήμερα δεν έχει παρουσιαστεί στρατηγική για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων μετά το 2016.

IV

Στην παρούσα έκθεση εξετάζουμε την αποτελεσματικότητα της στήριξης που παρέχει η ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία. Στο πλαίσιο του ελέγχου εξετάστηκε κατά πόσον η προσέγγιση που εφαρμόζει η ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων στις συγκεκριμένες περιφέρειες είναι ολοκληρωμένη, καθώς και κατά πόσον τα σχετικά έργα της ΕΕ στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία, κατά την περίοδο 2009-2015, συνέβαλαν αποτελεσματικά στην καταπολέμηση του φαινομένου.

V

Η εξάλειψη της εμπορίας ανθρώπων είναι οπωσδήποτε μια μακρόπνοη διαδικασία. Προϋποθέτει την αντιμετώπιση μιας σειράς γενεσιουργών αιτίων (όπως η ανισότητα μεταξύ των δύο φύλων, η φτώχεια, η έλλειψη σεβασμού των δικαιωμάτων των μειονοτήτων και η αδυναμία πρόσβασης σε εκπαίδευση και υγειονομική περίθαλψη) και την εξάρθρωση εγκληματικών δικτύων. Η εμπορία ανθρώπων είναι εκ φύσεως έγκλημα εν κρυπτώ, για το οποίο σπανίως υπάρχουν επαρκή και συγκρίσιμα στατιστικά στοιχεία. Δεδομένου του σύνθετου αυτού πλαισίου, των πολυάριθμων και ποικίλων προτεραιοτήτων και των περιορισμένων πόρων, διαπιστώσαμε ότι η στήριξη που παρέχει η ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία υπήρξε μερικώς αποτελεσματική.

VI

Το πλαίσιο πολιτικής της ΕΕ για την εμπορία ανθρώπων προβλέπει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων, μολονότι ορισμένες πτυχές της δεν έχουν ακόμη αναπτυχθεί πλήρως ή δεν αφορούν τη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία. Η Επιτροπή και η ΕΥΕΔ χρησιμοποιούν μια σειρά εργαλείων για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, είτε άμεσα είτε έμμεσα: ιδιαίτερα χρήσιμοι είναι οι διάλογοι για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ενώ άλλα εργαλεία είναι οι διμερείς διάλογοι και η στήριξη προς περιφερειακά φόρουμ (ASEAN και ASEM στην Ασία). Μέχρι στιγμής, μεταξύ της ΕΕ και των χωρών της Νότιας και Νοτιοανατολικής Ασίας, δεν έχουν αναπτυχθεί νέες εταιρικές σχέσεις ειδικά για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων.

VII

Παρά κάποιες συγκεκριμένες αδυναμίες, τα περισσότερα από τα έργα που εξετάστηκαν στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία απέφεραν ορισμένα θετικά αποτελέσματα στον αγώνα κατά της εμπορίας ανθρώπων, αν και υπήρχαν επιφυλάξεις ως προς τη βιωσιμότητά τους. Από το 2009, η καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων στις συγκεκριμένες περιφέρειες έχει βελτιωθεί συνολικά, μολονότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ χωρών και οι συνολικές εξελίξεις είναι δύσκολο να συνδεθούν με τα αποτελέσματα που επιτυγχάνονται χάρη σε συγκεκριμένες δράσεις της ΕΕ. Το πλαίσιο επιλογής έργων δεν διευκόλυνε την ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης και ο σχεδιασμός των έργων εμφάνιζε αδυναμίες, ιδίως όσον αφορά τη διατύπωση στόχων και δεικτών. Επιπροσθέτως, η υλοποίηση προσέκρουσε σε τοπικά προσκόμματα και καθυστερήσεις.

VIII

Βάσει του διενεργηθέντος ελέγχου, συνιστούμε στην Επιτροπή, σε συνεργασία με την ΕΥΕΔ, να προβεί στα εξής:

• να αναπτύξει περαιτέρω το στρατηγικό πλαίσιο για την εμπορία ανθρώπων, προσαρμόζοντάς το στις ιδιαιτερότητες της Νότιας και Νοτιοανατολικής Ασίας,
• να βελτιστοποιήσει τον αντίκτυπο των έργων, εντάσσοντάς τα σε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο.

Εισαγωγή

Βασικές πληροφορίες: Εμπορία ανθρώπων

01

Η εμπορία ανθρώπων συνιστά σοβαρό έγκλημα και κατάφωρη παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Τα θύματα υφίστανται εκμετάλλευση στη χώρα τους ή στο εξωτερικό, προς όφελος των διακινητών. Το φαινόμενο αυτό αφορά όλες τις χώρες, καθώς καθεμία από αυτές μπορεί να ισχύει είτε ως χώρα προέλευσης, είτε ως χώρα διέλευσης, είτε και ως χώρα προορισμού των θυμάτων. Η εμπορία ανθρώπων αποτελεί πλέον απειλή για την παγκόσμια ασφάλεια, όπως διαπιστώνεται σε αξιολογήσεις που διενήργησαν η ΕΕ, τα Ηνωμένα Έθνη και οι ΗΠΑ¹.

02

Υπάρχει ευρεία συναίνεση σχετικά με την ανάγκη εξάλειψης της εμπορίας ανθρώπων. Το πρωτόκολλο για την πρόληψη, καταστολή και τιμωρία της διακίνησης προσώπων, ιδιαίτερα γυναικών και παιδιών, το οποίο συμπληρώνει τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών κατά του διεθνικού οργανωμένου εγκλήματος καιεγκρίθηκε το 2000 (πρωτόκολλο του Παλέρμο) έχει κυρωθεί από 170 χώρες². Το πρωτόκολλο του Παλέρμο ήταν η πρώτη νομικά δεσμευτική διεθνής πράξη που συμπεριέλαβε κοινώς αποδεκτό ορισμό της εμπορίας ανθρώπων.

03

Η εμπορία ανθρώπων συνίσταται στην πρόσληψη, μεταφορά, διακίνηση, στέγαση ή υποδοχή προσώπων, με τη χρήση βίας ή με απάτη, παραπλάνηση ή εξαναγκασμό και με σκοπό την εκμετάλλευση³. Η διάσταση του φύλου είναι έντονη στην εμπορία ανθρώπων (ήτοι τα θύματα είναι στην πλειονότητά τους γυναίκες και κορίτσια), και η παράμετρος αυτή πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά τον σχεδιασμό των μέτρων στήριξης. Οι συνηθέστερες μορφές εκμετάλλευσης παγκοσμίως είναι η καταναγκαστική εργασία και η σεξουαλική εκμετάλλευση. Άλλα είδη εκμετάλλευσης ανθρώπων είναι η παιδική εργασία, η αφαίρεση οργάνων και ο αναγκαστικός γάμος.

04

Η εμπορία ανθρώπων, όπως και άλλα εγκλήματα, συνιστά δραστηριότητα εν κρυπτώ, της οποίας η παρατήρηση και η μέτρηση είναι δυσχερείς. Στις περιπτώσεις που υπάρχει διέλευση συνόρων, η διακίνηση γίνεται κατά κανόνα από λιγότερο προς περισσότερο ανεπτυγμένες χώρες. Στην πλειονότητά τους, τα θύματα διακινούνται εντός των συνόρων των χωρών (42 %) ή των περιφερειών τους (36 %), ενώ συχνά θύματα και διακινητές κατάγονται από την ίδια περιοχή, μιλούν την ίδια γλώσσα ή έχουν την ίδια εθνοτική καταγωγή. Το πρόβλημα της εμπορίας ανθρώπων δεν μπορεί να απομονωθεί από τα προβλήματα της φτώχειας, της έλλειψης πρόσβασης στην εκπαίδευση και την υγειονομική περίθαλψη, των διακρίσεων λόγω φύλου ή των αδικιών εις βάρος μειονοτήτων. Είναι ευρέως αποδεκτό ότι η φτώχεια, οι διακρίσεις λόγω φύλου και οι συγκρούσεις συγκαταλέγονται μεταξύ των σημαντικότερων γενεσιουργών αιτίων του προβλήματος.

05

Η εμπορία ανθρώπων διευκολύνθηκε από την οικονομική παγκοσμιοποίηση. Η ευρεία πρόσβαση στην αγορά του φθηνού εργατικού δυναμικού και των φθηνών προϊόντων πολλαπλασιάζει τις ευκαιρίες που ανοίγονται στους διακινητές να επωφεληθούν από την εκμετάλλευση ευάλωτων θυμάτων. Συνεπώς, η παγκοσμιοποίηση αύξησε την πιθανότητα οι καταναλωτές προϊόντων και υπηρεσιών να συνδέονται έμμεσα με την εμπορία ανθρώπων, παραδείγματος χάριν με το παιδί που εξαναγκάζεται να ράβει μπάλες ποδοσφαίρου, με τον μετανάστη που υποχρεώνεται να εργαστεί ως αλιέας σε συνθήκες που προσομοιάζουν με δουλεία ή με τους εφήβους που εγκαταλείπουν την οικογενειακή εστία και καταλήγουν θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης σε κάποιον τουριστικό προορισμό.

06

Οι παράγοντες αυτοί δικαιολογούν γιατί το πρόβλημα της εμπορίας ανθρώπων απασχολεί τόσο τα μέσα μαζικής ενημέρωσης παγκοσμίως. Το 2016 το βραβείο Πούλιτζερ στην κατηγορία «παροχή δημόσιας υπηρεσίας» απονεμήθηκε σε ομάδα δημοσιογράφων που πραγματοποίησαν διεθνή έρευνα σχετικά με τον κλάδο της αλιείας στη Νοτιοανατολική Ασία, η οποία οδήγησε στην απελευθέρωση περισσότερων από 2000 σκλάβων. Η ομάδα κατόρθωσε μάλιστα να εντοπίσει τα προϊόντα της δραστηριότητας αυτής σε σούπερ μάρκετ και προμηθευτές τροφών για ζώα συντροφιάς σε ανεπτυγμένες χώρες.

07

Η εμπορία ανθρώπων είναι μια εξαιρετικά επικερδής εγκληματική δραστηριότητα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Αστυνομικής Υπηρεσίας (Ευρωπόλ), τα ετήσια έσοδα από την εμπορία ανθρώπων υπερβαίνουν τα 29 δισεκατομμύρια ευρώ⁴. Παρά το γεγονός ότι η έλλειψη αξιόπιστων στατιστικών στοιχείων δυσχεραίνει την εξακρίβωση της έκτασης του φαινομένου, εκτιμάται ότι 46 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται παγιδευμένοι σε καταστάσεις σύγχρονης δουλείας⁵.

08

Στην Ασία, την πολυπληθέστερη ήπειρο του πλανήτη, εκτιμάται ότι αντιστοιχούν τα δύο τρίτα του συνολικού αριθμού των ανθρώπων που ζουν σε συνθήκες σύγχρονης δουλείας. Η Ασία διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο ως περιφέρεια προέλευσης θυμάτων διαπεριφερειακής εμπορίας⁶. Οι αναφορές των μέσων μαζικής ενημέρωσης σε καταστάσεις εμπορίας ανθρώπων έχουν ελκύσει την προσοχή στις προσπάθειες εθνικών κυβερνήσεων, διεθνών οργανισμών, της κοινωνίας των πολιτών και χορηγών βοήθειας για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων στην περιφέρεια αυτή.

09

Η αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων είναι μακρόπνοο εγχείρημα. Προϋποθέτει αλλαγές σε νοοτροπίες, εφαρμογή του κράτους δικαίου και ισχυρή κοινωνία των πολιτών. Η βιωσιμότητα των έργων που έχουν ως γνώμονα τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελεί πάντοτε πρόκληση, δεδομένου ότι συχνά απαιτείται συνεχής στήριξη από τους χορηγούς βοήθειας και σταδιακή εξασφάλιση της εθνικής δέσμευσης για τη διατήρηση των επιτυγχανόμενων αποτελεσμάτων. Επιπλέον, οι ροές και οι πρακτικές της εμπορίας ανθρώπων είναι δυναμικές και προσαρμόζονται κατά τρόπο ώστε να μην επηρεάζονται από τις πρωτοβουλίες των αρχών επιβολής του νόμου. Όπως ισχύει και για άλλα ζητήματα που άπτονται των ανθρώπινων δικαιωμάτων, η αξιολόγηση της συμβολής των υλοποιούμενων δράσεων στην εξάλειψη του προβλήματος θα είναι δυνατή μόνο μακροπρόθεσμα.

Ο ρόλος της ΕΕ στον αγώνα για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων πέραν των συνόρων της και οι λοιποί παράγοντες που συμμετέχουν σε αυτόν

10

Το 2009, με την έγκριση από το Συμβούλιο του εγγράφου δράσης για την ενίσχυση της εξωτερικής ενωσιακής διάστασης όσον αφορά την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων⁷, θεσπίστηκε στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων σε τρίτες χώρες. Το εν λόγω έγγραφο απηύθυνε έκκληση για συντονισμένη δράση της ΕΕ και των κρατών μελών για την πρόληψη και την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, σε σύμπραξη με τρίτες χώρες και περιφέρειες, καθώς και με διεθνείς οργανισμούς. Η προσέγγιση αυτή επιβεβαιώθηκε από το ευρύτερο πολυετές πρόγραμμα που αφορά τους τομείς της ελευθερίας, της ασφάλειας και της δικαιοσύνης για την περίοδο 2010-2014 (εφεξής το «πρόγραμμα της Στοκχόλμης»)⁸.

11

Η Συνθήκη της Λισαβόνας επέκτεινε την εφαρμογή της μεθόδου της ΕΕ σε τομείς που προηγουμένως ενέπιπταν στον πυλώνα της αστυνομικής και δικαστικής συνεργασίας⁹, αλλαγή που ενίσχυσε τον ρόλο της Επιτροπής όσον αφορά την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων. Στην οδηγία 2011/36/ΕΕ για την πρόληψη και την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και για την προστασία των θυμάτων της¹⁰ (εφεξής «η οδηγία»), επαναλαμβάνεται η έκκληση για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της ΕΕ, η οποία θα συνδυάζει την εσωτερική και την εξωτερική διάσταση. Η οδηγία καλεί τα κράτη μέλη να διευκολύνουν το έργο του συντονιστή δράσης σε επίπεδο ΕΕ κατά της εμπορίας ανθρώπων και «να συμβάλουν σε μια συντονισμένη και ενοποιημένη στρατηγική της Ένωσης».

12

Το 2012 η Επιτροπή ενέκρινε τη στρατηγική της ΕΕ για την εξάλειψη της εμπορίας ανθρώπων για την περίοδο 2012-2016 (εφεξής «η στρατηγική για την εμπορία ανθρώπων»). Η στρατηγική αυτή έθεσε το γενικό πλαίσιο πολιτικής και καθόρισε πέντε προτεραιότητες στις οποίες έπρεπε να επικεντρωθεί η ΕΕ: προστασία των θυμάτων, πρόληψη της εκμετάλλευσης ευάλωτων ατόμων, δίωξη των διακινητών, ενίσχυση του συντονισμού και της συνεργασίας, και ανταλλαγή γνώσεων. Περιελάμβανε 40 δράσεις προς υλοποίηση από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και τα κράτη μέλη. Τον Απρίλιο του 2017, δεν είχε παρουσιαστεί ακόμη καμία στρατηγική για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων για την περίοδο μετά το 2016.

13

Η ΕΕ δεν διαθέτει χρηματοδοτικό μέσο στοχευμένο ειδικά στην εμπορία ανθρώπων. Αυτό σημαίνει ότι η χρηματοδότηση παρέχεται από διάφορα διάσπαρτα μέσα που περιλαμβάνουν από προγράμματα με γνώμονα την ασφάλεια έως αμιγώς αναπτυξιακά μέσα. Κάθε μέσο έχει διαφορετική νομική βάση. Σε ορισμένα, η αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων συγκαταλέγεται μεταξύ των ειδικών στόχων, ενώ άλλα αναφέρονται σε ευρύτερα θέματα, όπως η καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, η εφαρμογή του κράτους δικαίου ή η παράνομη μετανάστευση.

14

Γενικά, αυτό σημαίνει ότι είναι δυσχερής η παραγωγή ολοκληρωμένων δεδομένων σχετικά με τη συνολική χρηματοδότηση που χορηγείται από την ΕΕ για την αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων¹¹. Σε έκθεση της Επιτροπής του 2016 σχετικά με την πρόοδο που έχει σημειωθεί όσον αφορά τις ενέργειες για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων¹² επισημαίνεται ότι, μεταξύ 2011 και 2013, η Γενική Διεύθυνση Διεθνούς Συνεργασίας και Ανάπτυξης χρηματοδότησε 53 έργα συνολικού ύψους περίπου 37 εκατομμυρίων ευρώ. Η έκθεση δεν παρέχει πληροφορίες σχετικά με τα έργα υπό τη διαχείριση της Γενικής Διεύθυνσης Γειτονίας και Διαπραγματεύσεων για τη Διεύρυνση ή της Υπηρεσίας Μέσων Εξωτερικής Πολιτικής, ούτε στοιχεία σχετικά με το κατά πόσον η χρηματοδότηση υπό τη διαχείριση της Γενικής Διεύθυνσης Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων ωφέλησε τις τρίτες χώρες.

15

Όσον αφορά τη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία, κυρίως αρμόδια για τη διαχείριση της αναπτυξιακής βοήθειας είναι η ΓΔ Διεθνούς Συνεργασίας και Ανάπτυξης. Τα σημαντικότερα μέσα που χρησιμοποιεί η εν λόγω ΓΔ για την υποστήριξη έργων στον τομέα της εμπορίας ανθρώπων είναι ο μηχανισμός αναπτυξιακής συνεργασίας (ΜΑΣ) και το ευρωπαϊκό μέσο για τη δημοκρατία και τα δικαιώματα του ανθρώπου (ΕΜΔΔΑ).

Εμβελεια και τροπος προσεγγισης του ελεγχου

16

Η αντίδραση της ΕΕ στο φαινόμενο της εμπορίας ανθρώπων μπορεί να λάβει διάφορες μορφές (π.χ. χρηματοδοτική συνδρομή, πολιτικός διάλογος ή πολυμερείς δράσεις¹³). Ως εκ τούτου, η ΕΕ έχει στη διάθεσή της μια ολόκληρη σειρά εργαλείων, μέσων και πόρων προκειμένου να ενισχύσει τη συνέπεια, την αποτελεσματικότητα και τον στρατηγικό χαρακτήρα της εξωτερικής δράσης της για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων. Αυτό αποτελεί την αποκαλούμενη ολοκληρωμένη προσέγγιση της ΕΕ, η οποία περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την κοινή ευθύνη των θεσμικών οργάνων και των κρατών μελών της ΕΕ¹⁴.

17

Αποφασίσαμε να επικεντρώσουμε τον έλεγχο στις περιφέρειες της Νότιας και της Νοτιοανατολικής Ασίας, λόγω της έκτασης που έχει λάβει εκεί το φαινόμενο και των προτεραιοτήτων που διατύπωσε το Συμβούλιο. Ο Παγκόσμιος Δείκτης Δουλείας 2016 διαπίστωσε ότι τα θύματα της εμπορίας ανθρώπων παγκοσμίως αγγίζουν τα 46 εκατομμύρια, εκ των οποίων τα δύο τρίτα σχεδόν ζουν στην Ασία ή προέρχονται από εκεί. Σχετικά μεγάλος αριθμός χωρών της Νότιας και της Νοτιοανατολικής Ασίας¹⁵ έχουν χαρακτηριστεί από το Συμβούλιο ως προτεραιότητες στο πλαίσιο της καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων.

18

Στο πλαίσιο του ελέγχου εξετάστηκε κατά πόσον η στήριξη που παρέχει η ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία υπήρξε αποτελεσματική. Για τους σκοπούς της συγκεκριμένης αξιολόγησης, επιχειρήθηκε να δοθεί απάντηση στα ακόλουθα υποερωτήματα:

1. Διέθετε η ΕΕ μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία;
2. Συνέβαλαν αποτελεσματικά τα έργα της ΕΕ στην αντιμετώπιση του προβλήματος της εμπορίας ανθρώπων στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία;

19

Εντοπίσαμε και εξετάσαμε το σύνολο των σχετικών με την εμπορία ανθρώπων έργων που υλοποιήθηκαν στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία κατά την περίοδο 2009-2015 (βλέπε παράρτημα Ι), για τα οποία διατέθηκαν συνολικά 31 εκατομμύρια ευρώ. Το 2009 ήταν το έτος κατά το οποίο η ΕΕ ενέκρινε το πρώτο στρατηγικό πλαίσιο για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων σε τρίτες χώρες (το έγγραφο δράσης, βλέπε σημείο 10). Η Επιτροπή μας παρέσχε κατάλογο των έργων στον τομέα της εμπορίας ανθρώπων στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία (22 έργα συνολικού ύψους 13 εκατομμυρίων ευρώ), στον οποίο εμείς προσθέσαμε και άλλα έργα στις ίδιες περιφέρειες, τα οποία σχετίζονται σαφώς με την εμπορία ανθρώπων (13 επιπλέον έργα συνολικού ύψους 18 εκατομμυρίων ευρώ). Τα 35 έργα κάλυψαν δέκα από τις 19 χώρες στις εν λόγω περιφέρειες¹⁶.

20

Οι ελεγκτικές εργασίες μας συνίσταντο σε επισκόπηση εγγράφων της Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ), σε συνεντεύξεις με υπαλλήλους της Επιτροπής και της ΕΥΕΔ, καθώς και σε επίσκεψη ελέγχου στην Ταϊλάνδη, η οποία είναι το κύριο κέντρο των δραστηριοτήτων του ΟΗΕ στην Ασία και τον Ειρηνικό. Σκοπός της αποστολής ήταν η συλλογή περαιτέρω πληροφοριακών στοιχείων και η διεξαγωγή συνεντεύξεων με υπαλλήλους της αντιπροσωπείας της ΕΕ, εκπροσώπους των εθνικών αρχών, δικαιούχους, άλλους χορηγούς βοήθειας και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Στο πλαίσιο της αποστολής πραγματοποιήθηκαν επίσης συναντήσεις με εκπροσώπους των περιφερειακών γραφείων των συναφών οργανισμών των Ηνωμένων Εθνών.

Παρατηρήσεις

Το πλαίσιο πολιτικής της ΕΕ για την εμπορία ανθρώπων προβλέπει μια εν πολλοίς ολοκληρωμένη προσέγγιση για την αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων, μολονότι ορισμένες πτυχές της δεν έχουν ακόμη αναπτυχθεί πλήρως

Το πλαίσιο πολιτικής της ΕΕ για την εμπορία ανθρώπων ορίζεται σε μια σειρά αλληλοσυνδεόμενων εγγράφων

21

Στην παρούσα ενότητα εξετάζουμε αν η στρατηγική της ΕΕ βασίστηκε σε κατάλληλα και αξιόπιστα δεδομένα για την εμπορία ανθρώπων, αν τέθηκαν τιμές-στόχος, αν ορίστηκαν σαφείς και κατάλληλες προτεραιότητες, οι οποίες να καλύπτουν τις πτυχές της εγκληματικότητας και των ανθρώπινων δικαιωμάτων, καθώς και αν η εμπορία ανθρώπων έχει συμπεριληφθεί ως προτεραιότητα στις εθνικές στρατηγικές για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η στρατηγική για την εμπορία ανθρώπων είναι έγγραφο υψηλού επιπέδου το οποίο παρέχει περιορισμένη καθοδήγηση σχετικά με την εξωτερική διάσταση της καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων

22

Τα στατιστικά στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν για την κατάρτιση της στρατηγικής για την εμπορία ανθρώπων δεν ήταν ούτε επαρκή ούτε συγκρίσιμα. Πέραν της εγγενούς δυσκολίας να συγκεντρωθούν δεδομένα για οποιαδήποτε εγκληματική δραστηριότητα¹⁷, δεν υπάρχει ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με την εμπορία ανθρώπων με χώρες στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία.

23

Η στρατηγική για την εμπορία ανθρώπων περιλαμβάνει 40 δράσεις, οι οποίες κατανέμονται μεταξύ πέντε προτεραιοτήτων (προστασία των θυμάτων, πρόληψη, δίωξη των διακινητών, ενίσχυση του συντονισμού και της συνεργασίας, και ανταλλαγή γνώσεων). Μία μόνον από τις 40 δράσεις άπτεται της εξωτερικής διάστασης της καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων. Έως τον Απρίλιο του 2017 η Επιτροπή δεν είχε δημοσιεύσει ολοκληρωμένη αξιολόγηση των αποτελεσμάτων που επιτεύχθηκαν στο πλαίσιο της στρατηγικής για την εμπορία ανθρώπων, ούτε είχε παρουσιάσει ακόμη πλαίσιο πολιτικής για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων για την περίοδο μετά το 2016¹⁸.

24

Η στρατηγική για την εμπορία ανθρώπων δεν περιελάμβανε ειδικούς στόχους και τιμές-στόχο, που θα χρησίμευαν για την προετοιμασία εστιασμένων δράσεων επί τόπου και την αξιολόγηση των επιτυγχανόμενων αποτελεσμάτων. Στην εν λόγω στρατηγική αναφερόταν επίσης ότι «[πρέπει] να καταρτιστεί κατάλογος προτεραιότητας τρίτων χωρών και περιφερειών για μελλοντικές εταιρικές σχέσεις. Το 2013, οι αντιπροσωπείες της ΕΕ στις τρίτες χώρες και περιφέρειες προτεραιότητας, θα μπορούσαν να εξετάσουν μηχανισμούς συνεργασίας σε θέματα εμπορίας ανθρώπων, προκειμένου να ενισχυθεί η συνεργασία, να δημιουργηθούν εταιρικές σχέσεις και να βελτιωθεί ο συντονισμός και η συνοχή».

25

Τον Δεκέμβριο του 2012, το Συμβούλιο συμφώνησε επί ενός τέτοιου καταλόγου περιφερειών και χωρών προτεραιότητας, βάσει σχετικής πρότασης της Επιτροπής¹⁹. Διαπιστώσαμε ότι, δεδομένης της περιορισμένης διαθέσιμης χρηματοδότησης, η συγκεκριμένη ιεράρχηση των προτεραιοτήτων δεν ήταν αρκούντως ειδική για την καθοδήγηση της σχετικής δράσης, καθώς στον κατάλογο περιλαμβάνονταν οι περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες, είτε μεμονωμένα είτε ως τμήματα μιας γεωγραφικής περιφέρειας. Επιπλέον, δεν παρακολουθήθηκε η συνέχεια που δόθηκε στα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν με την εφαρμογή της προσέγγισης αυτής. Ακόμη, δεν υπήρξε τακτική επικαιροποίηση των γεωγραφικών προτεραιοτήτων ή επιβεβαίωση της συνεχιζόμενης συνάφειάς τους. Όσον αφορά τη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία, στις γεωγραφικές προτεραιότητες περιλαμβάνονται το Βιετνάμ, η περιφέρεια του «δρόμου του μεταξιού»²⁰ (ιδίως η Ινδία) και χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας (ιδίως η Ταϊλάνδη, το Λάος, η Καμπότζη και οι Φιλιππίνες).

Η στρατηγική για την εμπορία ανθρώπων συμπληρώνεται από άλλα έγγραφα πολιτικής

26

Η εμπορία ανθρώπων είναι ένα πολυσύνθετο φαινόμενο που μπορεί να προσεγγιστεί από διάφορες οπτικές γωνίες. Από την οπτική των ανθρώπινων δικαιωμάτων, τα σχετικά έγγραφα που συμπληρώνουν την προσέγγιση της ΕΕ για την εμπορία ανθρώπων είναι το ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης για τη μετανάστευση, το ευρωπαϊκό θεματολόγιο για την ασφάλεια, το σχέδιο δράσης της ΕΕ κατά της λαθραίας διακίνησης μεταναστών για την περίοδο 2015-2020, το σχέδιο δράσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία για την περίοδο 2015-2019, το νέο πλαίσιο για τις δραστηριότητες της ΕΕ σχετικά με την ισότητα των φύλων και τη χειραφέτηση των γυναικών στις εξωτερικές σχέσεις της ΕΕ για την περίοδο 2016-2020 και η στρατηγική δέσμευση της ΕΕ για την ισότητα των φύλων 2016-2019.

27

Η ΕΕ έχει δεσμευθεί να προάγει τα ανθρώπινα δικαιώματα σε όλους ανεξαιρέτως τους τομείς της εξωτερικής δράσης της²¹. Όταν συνεργάζεται με εταίρους σε διμερές επίπεδο, ο προτιμώμενος μηχανισμός της ΕΕ είναι η ανάπτυξη ειδικά προσαρμοσμένων προσεγγίσεων που αντικατοπτρίζονται σε ανά χώρα στρατηγικές για τα ανθρώπινα δικαιώματα²². Οι εν λόγω στρατηγικές σχεδιάζονται ώστε να μπορούν να ενσωματωθούν στην ΕΕ και τα κράτη μέλη, χρησιμεύουν ως βάση του διαλόγου για τα ανθρώπινα δικαιώματα και αποτελούν τακτικά αντικείμενο παρακολούθησης από τις αντιπροσωπείες της ΕΕ και τις κεντρικές υπηρεσίες στο πλαίσιο ετήσιων εκθέσεων προόδου και αξιολογήσεων.

28

Η ΕΕ έχει αναπτύξει στρατηγικές για τα ανθρώπινα δικαιώματα για όλες τις χώρες που κάλυψε ο έλεγχος. Τα κράτη μέλη συνέβαλαν ενεργά στη διαμόρφωση των εν λόγω στρατηγικών, από το στάδιο της κατάρτισης έως το στάδιο της έγκρισής τους. Η συμβολή αυτή περιελάμβανε, μεταξύ άλλων, τη συμμετοχή εκπρόσωπων τους στην ομάδα «Ασία-Ωκεανία» (COASI) και την ομάδα «Ανθρώπινα Δικαιώματα» (COHOM) του Συμβουλίου, ομάδες εργασίας που είναι επιφορτισμένες με τα σχετικά με την Ασία και τα ανθρώπινα δικαιώματα εν γένει θέματα²³. Η συμμετοχή των δύο ομάδων εργασίας διασφάλισε την περιφερειακή και θεματική συνοχή.

29

Τα ζητήματα που σχετίζονται με την εμπορία ανθρώπων περιλαμβάνονται κατά κανόνα στις στρατηγικές ανθρώπινων δικαιωμάτων με τον τρόπο που η ΕΥΕΔ θεωρεί πρόσφορο και αποδεκτό τόσο για την ΕΕ όσο και για την αντισυμβαλλόμενη χώρα, διασφαλίζοντας μια αποδοτική ισορροπία μεταξύ της εμπορίας ανθρώπων και των λοιπών θεμάτων προτεραιότητας. Οι στρατηγικές για τα ανθρώπινα δικαιώματα που εξετάσαμε κάλυπταν επαρκώς τα σχετικά με την εμπορία ανθρώπων ζητήματα, στις ενότητες που αφορούσαν τα δικαιώματα των γυναικών, των παιδιών και των μειονοτήτων.

30

Όσον αφορά την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων ως έγκλημα, η οπτική αυτή εξετάστηκε κατά κύριο λόγο στην έκθεση της ΕΕ του 2013 για την αξιολόγηση απειλών όσον αφορά το σοβαρό και το οργανωμένο έγκλημα, στην οποία η εμπορία ανθρώπων χαρακτηριζόταν ως μείζων απειλή για την ΕΕ (αξιολόγηση που επιβεβαιώθηκε το 2017²⁴). Η έκθεση αυτή οδήγησε στην έγκριση από το Συμβούλιο πολυετούς στρατηγικού σχεδίου για την εμπορία ανθρώπων, καθώς και ετήσιων επιχειρησιακών σχεδίων δράσης. Τα έγγραφα αυτά ασχολούνται με την ποινική διάσταση του φαινομένου, η οποία δεν καλύπτεται από τη στρατηγική για την εμπορία ανθρώπων. Επικεντρώνονται στην πτυχή του προβλήματος που αφορά την επιβολή του νόμου στην Ευρώπη και, ως εκ τούτου, περιλαμβάνουν περιορισμένο αριθμό δράσεων σε τρίτες χώρες, καμία εκ των οποίων, ωστόσο, δεν αφορά χώρες στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία.

Το πλαίσιο πολιτικής της ΕΕ υποστηρίζεται από διάφορα εργαλεία, εκ των οποίων ο διάλογος για τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι ιδιαιτέρως χρήσιμος, ενώ και άλλα θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν καλύτερα για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία

31

Στην παρούσα ενότητα εξετάζουμε κατά πόσον η χρήση των διαφόρων εργαλείων (συμπεριλαμβανομένων του προγραμματισμού, του συντονισμού και του διαλόγου για τα ανθρώπινα δικαιώματα) διευκόλυνε την ανάληψη ολοκληρωμένης δράσης. Αξιολογούμε επίσης κατά πόσον συνήφθησαν εταιρικές σχέσεις στον τομέα της εμπορίας ανθρώπων με τρίτες χώρες, περιφέρειες και διεθνείς οργανισμούς στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία.

Μολονότι η ΕΕ παρείχε χρηματοδοτική συνδρομή για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία, ο προγραμματισμός δεν περιελάμβανε συνολική λογική και κατεύθυνση, ούτε αξιοποιήθηκε πλήρως

32

Η ΕΕ δεν διαθέτει χρηματοδοτικό μέσο στοχευμένο ειδικά στην εμπορία ανθρώπων. Αυτό σημαίνει ότι τα υφιστάμενα μέσα πρέπει να χρησιμοποιούνται με συντονισμένο τρόπο για τη χρηματοδότηση δραστηριοτήτων στον εν λόγω τομέα. Τα ελεγχθέντα έργα χρηματοδοτήθηκαν μέσω του μηχανισμού αναπτυξιακής συνεργασίας (ΜΑΣ) και του ευρωπαϊκού μέσου για τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα (ΕΜΔΔΑ), που μπορούν να χρηματοδοτούν δραστηριότητες συνδεόμενες με τη διάσταση των ανθρώπινων δικαιωμάτων που εμπεριέχει η εμπορία ανθρώπων στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία. Η Επιτροπή επανεξετάζει επί του παρόντος τους εν λόγω μηχανισμούς εξωτερικής χρηματοδότησης (ενδιάμεσες αξιολογήσεις του ΜΑΣ και του ΕΜΔΔΑ). Η επανεξέταση αυτή αναμένεται να ολοκληρωθεί περί τα μέσα του 2017.

33

Η Επιτροπή, η ΕΥΕΔ και τα κράτη μέλη συμμετέχουν, μέσω της διαδικασίας του προγραμματισμού, στον καθορισμό των στρατηγικών και των προτεραιοτήτων στον τομέα της παροχής βοήθειας, καθώς και του ύψους των κονδυλίων των χρηματοοικονομικών μέσων. Όλες οι χώρες που εξετάστηκαν είχαν εγκρίνει τουλάχιστον ένα έγγραφο στρατηγικής σε συνέχεια της στρατηγικής για την εμπορία ανθρώπων. Στα έγγραφα προγραμματισμού για τις 10 χώρες που κάλυψε ο έλεγχος δεν γινόταν καμία αναφορά στη στρατηγική για την εμπορία ανθρώπων ή τις γεωγραφικές προτεραιότητες του Συμβουλίου.

34

Επιπλέον, δεν υπάρχουν ολοκληρωμένα δεδομένα σχετικά με την οικονομική στήριξη της ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων κατά την περίοδο 2009-2015²⁵. Η Επιτροπή διατηρεί βάση δεδομένων με τα έργα στον τομέα της εμπορίας ανθρώπων (βάση δεδομένων του ιστότοπου για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων). Ωστόσο, διαπιστώσαμε ότι αυτή η βάση δεδομένων δεν ήταν πλήρης ως πηγή πληροφόρησης σχετικά με τη χρηματοδότηση. Επομένως, δεν αποτελεί αξιόπιστο εργαλείο στο οποίο μπορούν να βασιστούν οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων και οι λοιποί δραστηριοποιούμενοι στον τομέα αυτό για τον καθορισμό προτεραιοτήτων και την καθοδήγηση των δράσεων. Αυτό οφείλεται στην έλλειψη σαφών κριτηρίων για τον ορισμό του τι συνιστά δράση σχετική με την εμπορία ανθρώπων (βλ. παράρτημα ΙΙΙ)²⁶ και συνεπάγεται αδυναμία αξιολόγησης του κατά πόσον η κατανομή των πόρων μεταξύ των περιφερειών γίνεται σύμφωνα με τις προτεραιότητες του Συμβουλίου.

35

Το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδοτικής στήριξης της ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία παρέχεται μέσω επιχορηγήσεων της ΕΕ (βλέπε σημείο 46). Το 2014 η Επιτροπή έδωσε επίσημα οδηγίες στις αντιπροσωπείες της ΕΕ να αυξήσουν το ελάχιστο ποσό των επιχορηγήσεων για τις εθνικές προσκλήσεις υποβολής προτάσεων, προκειμένου να περιοριστεί ο αριθμός των συμβάσεων²⁷. Η Επιτροπή προσδοκά ότι η συνεργασία με μεγαλύτερες και περισσότερο επαγγελματικές ΜΚΟ θα εξασφαλίσει καλύτερη διαχείριση και καλύτερο σχεδιασμό. Ωστόσο, κατά τη λήψη της απόφασης αυτής δεν ελήφθη υπόψη πλήρως ότι ο αριθμός των ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στον τομέα της καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων ποικίλλει από χώρα σε χώρα και ότι ενδέχεται, σε ορισμένες από αυτές, να είναι δύσκολο να συγκροτηθούν ομάδες με την αναγκαία πείρα.

Ο διάλογος για τα ανθρώπινα δικαιώματα έχει αποδειχθεί χρήσιμος ως εργαλείο για την αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων

36

Τα μέσα αναπτυξιακής συνεργασίας μπορούν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων από την άποψη των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία της ΕΕ για την προαγωγή των δικαιωμάτων αυτών είναι ο τακτικός διάλογος με τις χώρες εταίρους. Πρόκειται για ένα διπλωματικό εργαλείο που διευκολύνει τη συζήτηση ευαίσθητων θεμάτων στον τομέα αυτό. Η αποτελεσματικότητα του διαλόγου για τα ανθρώπινα δικαιώματα έγκειται στην ικανότητά του να επηρεάζει άλλους τομείς πολιτικής, όπως η αναπτυξιακή συνεργασία και το εμπόριο, καθώς και τον πολιτικό διάλογο σε υψηλότερο επίπεδο.

37

Ο διάλογος πολιτικής μπορεί να διευκολυνθεί με συγκεκριμένη στήριξη παρεχόμενη στο πλαίσιο μέσων τεχνικής βοήθειας: του μέσου τεχνικής βοήθειας και ανταλλαγής πληροφοριών και του μηχανισμού υποστήριξης του διαλόγου πολιτικής.

38

Η ΕΕ συνδιαλέγεται για τα ανθρώπινα δικαιώματα με περισσότερες από 40 χώρες, συμπεριλαμβανομένων των 10 χωρών της Νότιας και Νοτιοανατολικής Ασίας που κάλυψε ο εν προκειμένω έλεγχος. Οι διάλογοι αυτοί πραγματοποιούνται σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τους διαλόγους περί ανθρώπινων δικαιωμάτων, οι οποίες αναγνωρίζουν στις αντιπροσωπείες της ΕΕ σημαντικό ρόλο στα στάδια της προετοιμασίας, της διεξαγωγής και της επικοινωνίας. Για τις 10 χώρες που κάλυψε ο έλεγχος, διάλογος για τα ανθρώπινα δικαιώματα πραγματοποιείται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, παρέχοντας στην ΕΕ ευκαιρίες να εγείρει ζητήματα σχετικά με την εμπορία ανθρώπων. Οι εσωτερικές εκθέσεις σχετικά με τις συζητήσεις που διεξάγονται στο πλαίσιο του διαλόγου για τα ανθρώπινα δικαιώματα χρησιμοποιούνται από την ΕΥΕΔ για τον προγραμματισμό του ΕΜΔΔΑ.

39

Πριν από κάθε διάλογο, οι αρμόδιες για την αντίστοιχη περιφέρεια και τα ανθρώπινα δικαιώματα υπηρεσίες της ΕΥΕΔ καθορίζουν τη θέση της ΕΕ. Αυτό συχνά προϋποθέτει ιεράρχηση των θεμάτων. Για καθεμία από τις 10 χώρες που εξετάσαμε, υπήρξε τουλάχιστον ένας διάλογος ο οποίος περιελάμβανε τουλάχιστον μία πτυχή σχετική με την εμπορία ανθρώπων. Διαπιστώσαμε ότι η συμμετοχή των αρμόδιων για τα ανθρώπινα δικαιώματα υπηρεσιών της ΕΥΕΔ στις κεντρικές υπηρεσίες διευκόλυνε τη συνοχή μεταξύ των πολυμερών πρωτοβουλιών για την εμπορία ανθρώπων και των στρατηγικών στόχων της ΕΕ στον τομέα των ανθρώπινων δικαιωμάτων για τις χώρες της Νότιας και Νοτιοανατολικής Ασίας.

Η ΕΕ υποστηρίζει τις περιφερειακές πρωτοβουλίες στο ανώτερο επίπεδο, αλλά δεν έχει ακόμη συνάψει ειδικές εταιρικές σχέσεις για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων με καμία από τις χώρες της Νότιας και Νοτιοανατολικής Ασίας

40

Βασικός εταίρος της ΕΕ στην περιφέρεια αυτή είναι ο Σύνδεσμος Κρατών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN), ο οποίος, κατά το Συμβούλιο, «συμβάλλει τα μέγιστα στη σταθερότητα της περιοχής της Ασίας και του Ειρηνικού»²⁸. Η ΕΕ έχει υποστηρίξει στο παρελθόν την ανάπτυξη ενός μηχανισμού ανθρώπινων δικαιωμάτων στους κόλπους του ASEAN, καθώς και τη συγκρότηση διακυβερνητικής επιτροπής του ASEAN για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Κατά την 27η σύνοδο κορυφής του ASEAN το 2015 εγκρίθηκε μια νομικά δεσμευτική σύμβαση για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, ιδίως γυναικών και παιδιών²⁹. Σε συνέχεια της κύρωσής της από τον ελάχιστο αριθμό των έξι χωρών³⁰, η Σύμβαση τέθηκε σε ισχύ τον Μάρτιο του 2017.

41

Η διαδικασία του Μπαλί είναι μια πρωτοβουλία για την αντιμετώπιση ειδικών ζητημάτων που σχετίζονται με την παράνομη διακίνηση και εμπορία ανθρώπων, καθώς και με την παράτυπη μετανάστευση στην περιφέρεια αυτή. Τελεί υπό τον συντονισμό της Ινδονησίας και της Αυστραλίας και αριθμεί περισσότερα από 48 μέλη, μεταξύ των οποίων η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔΟΜ) και το UNODC. Η Επιτροπή και 12 κράτη μέλη της ΕΕ συμμετέχουν ως παρατηρητές. Μολονότι η διαδικασία του Μπαλί έχει μέχρι στιγμής επικεντρωθεί κυρίως σε θέματα μετανάστευσης (διαθέτει πίνακα εμπειρογνωμόνων στον τομέα της μετανάστευσης, όχι όμως και στον τομέα της εμπορίας ανθρώπων), συγκρότησε ομάδα εργασίας για την εμπορία ανθρώπων, η οποία συνεδρίασε για πρώτη φορά τον Μάρτιο του 2015.

42

Η απουσία ισχυρής κοινότητας εμπειρογνωμόνων στον τομέα της καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων έχει επηρεάσει αρνητικά την ενθάρρυνση της ανταλλαγής γνώσεων. Η Επιτροπή κατάρτισε κατάλογο σημείων επαφής για την εμπορία ανθρώπων³¹, ο οποίος όμως δεν ήταν πλήρης (δεν περιελάμβανε την Ινδονησία, τη Μιανμάρ, το Νεπάλ, το Πακιστάν και την Ταϊλάνδη). Οι υπεύθυνοι για αυτά τα σημεία επαφής δεν έλαβαν παρά μόνον αρχική επιμόρφωση και φακέλους πληροφόρησης. Οι αντιπροσωπείες της ΕΕ αξιοποίησαν τις υφιστάμενες δομές σημείων επαφής για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Μολονότι αυτό είναι λογικό από την άποψη της αποδοτικότητας, είχε ως αποτέλεσμα να μην αναπτυχθεί επαρκής εμπειρογνωσία στον τομέα της εμπορίας ανθρώπων.

43

Όλες οι χώρες της Νότιας και Νοτιοανατολικής Ασίας είναι συμβαλλόμενα μέρη του πρωτοκόλλου του Παλέρμο (βλέπε σημείο 2), με εξαίρεση το Μπαγκλαντές, το Μπουτάν, το Λάος και το Νεπάλ³². Η στρατηγική για την εμπορία ανθρώπων προβλέπει τη σύναψη εταιρικών σχέσεων για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων εκτός των συνόρων της ΕΕ. Η ΕΕ, επιπλέον των διμερών διαλόγων, διατηρεί μακροχρόνιες σχέσεις και εταιρική σχέση με τον ASEAN και την Ευρωασιατική σύνοδο, φόρουμ τα οποία αξιοποιεί για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων. Μέχρι στιγμής, μεταξύ της ΕΕ και των χωρών της Νότιας και Νοτιοανατολικής Ασίας, δεν έχουν αναπτυχθεί νέες εταιρικές σχέσεις ειδικά για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων.

Παρά τις διαπιστωθείσες αδυναμίες, τα περισσότερα έργα στον τομέα της εμπορίας ανθρώπων απέφεραν θετικά αποτελέσματα, παρά τις επιφυλάξεις ως προς τη βιωσιμότητά τους

Το πλαίσιο επιλογής έργων δεν διευκόλυνε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση και ο σχεδιασμός των έργων εμφάνιζε αδυναμίες, ιδίως όσον αφορά τη διατύπωση στόχων και δεικτών

44

Στην παρούσα ενότητα εξετάζουμε κατά πόσον τα έργα ήταν συνεπή προς τις προτεραιότητες και τις δράσεις της πολιτικής στρατηγικής της ΕΕ και είχαν κατάλληλους στόχους και δείκτες³³, καθώς και αν η Επιτροπή αποκατέστησε εγκαίρως τις αδυναμίες στον σχεδιασμό.

Τα έργα ήταν συνεπή προς τη στρατηγική για την εμπορία ανθρώπων συνολικά, αλλά αντιμετωπίστηκαν ως άπαξ διαδικασίες

45

Διαπιστώσαμε ότι και τα 35 σχετικά με την εμπορία ανθρώπων έργα που εξετάσαμε ήταν συνεπή προς τη στρατηγική για την εμπορία ανθρώπων (που εγκρίθηκε το 2012), τη σχετική ανά χώρα στρατηγική της ΕΕ και την ανά χώρα στρατηγική για τα ανθρώπινα δικαιώματα, καθώς και με τα έγγραφα προγραμματισμού για τα ειδικά μέσα βοήθειας. Τα έργα ήταν κατά κύριο λόγο προσανατολισμένα στις πτυχές των ανθρώπινων δικαιωμάτων και έδιναν συστηματικά έμφαση στα δικαιώματα και την ευημερία των γυναικών και των παιδιών.

46

Τα έργα επελέγησαν κατά κύριο λόγο βάσει προσκλήσεων υποβολής προτάσεων (32 επί συνόλου 35). Οι προτάσεις αξιολογήθηκαν και συγκρίθηκαν με άλλες, υποβληθείσες στο πλαίσιο της ίδιας πρόσκλησης. Σκοπός του μηχανισμού σύγκρισης ήταν η επιλογή της καλύτερης πρότασης έργου ανά πρόσκληση, αλλά δεν ελήφθησαν υπόψη πιθανές συνεργίες ή η αλληλεπίδραση με άλλα έργα ή εργαλεία.

47

Η επιλογή των έργων μέσω προσκλήσεων είχε ως αποτέλεσμα κάθε επιλογή να είναι μια άπαξ διαδικασία, στο πλαίσιο της οποίας η Επιτροπή είχε περιορισμένη δυνατότητα (από άποψη χρόνου και καθοδήγησης³⁴) να διασφαλίσει ότι το χαρτοφυλάκιο των έργων θα κάλυπτε και τις πέντε προτεραιότητες που καθορίζονται στη στρατηγική για την εμπορία ανθρώπων (βλέπε σημείο 22). Διαπιστώσαμε ότι κανένα από τα έργα του δείγματος δεν επικεντρωνόταν κατά κύριο λόγο στη δίωξη ή την ανταλλαγή γνώσεων, ενώ η πλειονότητά τους επικεντρωνόταν στην πρόληψη ή/και την προστασία (συνολικά 31 έργα). Μόνον ένα έργο³⁵ αφορούσε την ποινική διάσταση της εμπορίας ανθρώπων και περιελάμβανε δραστηριότητες για την παροχή στους υπαλλήλους επιβολής του νόμου γνώσεων και εργαλείων για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων μέσω του εντοπισμού και της εξάρθρωσης εγκληματικών δικτύων.

Πολλά ήταν τα έργα με ανεπαρκείς στόχους ή/και δείκτες

48

Πολλά έργα (23) εμφάνιζαν προβλήματα σχετικά με τον ορισμό των στόχων ή/και των δεικτών τους³⁶. Οι στόχοι συχνά δεν ήταν αρκούντως συγκεκριμένοι ή μετρήσιμοι (14 και 8 έργα αντίστοιχα). Οι δείκτες εμφάνιζαν ιδιαίτερες αδυναμίες όσον αφορά την αρτιότητα, την αξιοπιστία και την ευχρηστία τους και, σε ορισμένες περιπτώσεις, είχαν προσδιοριστεί ποσοτικώς κατά τρόπο μη πρόσφορο.

49

Παρότι 21 έργα προέβλεπαν βασικές μελέτες, η αποτελεσματικότητα και η προστιθέμενη αξία αυτών των μελετών δεν ήταν πάντα δεδομένες. Σε δύο περιπτώσεις, τα βασικά σενάρια δεν χρησίμευσαν για το εσωτερικό σύστημα παρακολούθησης ή για τη βελτίωση του λογικού πλαισίου της παρέμβασης, επειδή καταρτίστηκαν με μεγάλη καθυστέρηση, δεν ήταν επαρκώς λεπτομερή ή δεν συμφωνούσαν πλήρως με τους δείκτες του έργου³⁸. Ωστόσο, στις περιπτώσεις τεσσάρων έργων (Μπαγκλαντές1, Μπαγκλαντές3, Νεπάλ2 και Νεπάλ3), ήταν έτοιμα κατά την έναρξη του έργου και αποτέλεσαν χρήσιμη αφετηρία για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων του.

Η Επιτροπή δεν διόρθωσε εγκαίρως ορισμένες αδυναμίες στον σχεδιασμό των έργων, και ειδικότερα πριν από την υπογραφή της σύμβασης επιχορήγησης

50

Οι κίνδυνοι και τα αντληθέντα διδάγματα αντικατοπτρίζονταν στον σχεδιασμό των περισσότερων έργων, αλλά μόνο σε επτά εξ αυτών εξετάστηκαν σενάρια πιθανολογούμενου κινδύνου (ήτοι της πιθανότητας επέλευσής του και του αντικτύπου του)³⁹. Στις περιπτώσεις αρκετών έργων, οι αξιολογητές⁴⁰ επεσήμαναν αδυναμίες του λογικού πλαισίου στο στάδιο της πρότασης, αλλά οι επισημάνσεις αυτές δεν ελήφθησαν επαρκώς υπόψη κατά την υλοποίηση του έργου.

1. Στην περίπτωση του έργου Ινδονησία1, ένας από τους αξιολογητές ολόκληρης της πρότασης επέστησε την προσοχή στους ανεπαρκείς δείκτες, ωστόσο η επισήμανση αυτή δεν αντικατοπτρίστηκε στην έκθεση αξιολόγησης και οι δείκτες δεν μεταβλήθηκαν.
2. Οι αξιολογητές του έργου Φιλιππίνες2 σχολίασαν ότι η διατύπωση των ειδικών στόχων ήταν ανεπαρκής («απλώς πληθώρα δραστηριοτήτων, παρόμοιων με τα προσδοκώμενα αποτελέσματα»), ωστόσο το πρόβλημα δεν επιλύθηκε πριν από την υπογραφή της σύμβασης επιχορήγησης.
3. Ο αξιολογητής του έργου Νεπάλ3 επεσήμανε ότι δεν υπήρχε βασική μελέτη ή συγκριτική αξιολόγηση και ότι το λογικό πλαίσιο θα έπρεπε να σχεδιαστεί εκ νέου με κατάλληλους ποσοτικούς δείκτες. Στην περίπτωση αυτή, η βασική μελέτη διενεργήθηκε ως δραστηριότητα του έργου και το λογικό πλαίσιο είχε αναθεωρηθεί όταν δημοσιεύθηκε η δεύτερη ενδιάμεση έκθεση. Εντούτοις, ορισμένοι από τους δείκτες παρέμειναν μη μετρήσιμοι και υποκειμενικοί⁴¹.

51

Σε μία περίπτωση (έργο Μπαγκλαντές5), η αντιπροσωπεία της ΕΕ αντιμετώπισε το πρόβλημα του ανεπαρκούς λογικού πλαισίου κατά τον χρόνο υλοποίησης του έργου και ζήτησε από τον δικαιούχο να το διορθώσει. Ωστόσο, οι αλλαγές πραγματοποιήθηκαν μόλις έξι μήνες πριν από τη λήξη του έργου, τον Απρίλιο του 2016, και επομένως η αντιπροσωπεία παρενέβη πολύ αργά (η διάρκεια του έργου ήταν τριετής).

52

Τα προσδοκώμενα αποτελέσματα των περισσότερων έργων ήταν ευλόγως ρεαλιστικά κατά το στάδιο του σχεδιασμού⁴². Υπήρχαν, ωστόσο, και εξαιρέσεις:

1. Στην περίπτωση του έργου Μπαγκλαντές1, κατά τη διάρκεια συνομιλιών με την Επιτροπή ενόψει ενδεχόμενης επέκτασης του έργου, κατέστη σαφές ότι ο σχεδιασμός του ήταν υπέρμετρα φιλόδοξος, ιδίως όσον αφορά τη χρήση μιας βάσης δεδομένων. Καθώς το έργο υλοποιείτο σε απομακρυσμένες περιοχές, η έλλειψη ηλεκτρικής ενέργειας και η αδυναμία σύνδεσης στο διαδίκτυο συνιστούσαν σημαντικά εμπόδια για την επιτυχή υλοποίηση των δραστηριοτήτων του, γεγονός που είχε υποεκτιμηθεί αρχικά κατά το στάδιο του σχεδιασμού του.
2. Πολλές από τις δραστηριότητες του έργου Ινδία1 που ακυρώθηκαν ήταν υπέρμετρα φιλόδοξες ήδη κατά το στάδιο του σχεδιασμού: το έργο αποσκοπούσε στην επανεξέταση των προσδοκώμενων νομοθετικών τροποποιήσεων που είχαν ήδη κατ’ επανάληψη αναβληθεί (από το 2004), και οι οποίες δεν εγκρίθηκαν κατά τη διάρκεια της υλοποίησης του έργου (2011-2014).

Η υλοποίηση προσέκρουσε σε τοπικά προσκόμματα και καθυστερήσεις

53

Στην παρούσα ενότητα εξετάζουμε, μεταξύ άλλων, αν η Επιτροπή παρακολουθούσε επαρκώς τα έργα και αν αντιδρούσε εγκαίρως σε περιπτώσεις απρόβλεπτων αλλαγών, καθώς και αν τα έργα υλοποιήθηκαν σύμφωνα με τον αρχικό προγραμματισμό (χρονοδιάγραμμα, προϋπολογισμός και δραστηριότητες).

Μολονότι η Επιτροπή παρακολουθούσε επαρκώς τα έργα, η υλοποίησή τους επηρεάστηκε αρνητικά από την περιορισμένη ανάληψη ευθύνης σε εθνικό επίπεδο, από αλλαγές στην αλληλουχία των δραστηριοτήτων από πλευράς των εταίρων και από καθυστερήσεις

54

Διαπιστώσαμε ότι τα έργα παρακολουθούνταν επαρκώς από την Επιτροπή, η οποία πραγματοποίησε επιτόπιες επισκέψεις σε 26 από αυτά και «παρακολούθηση βάσει αποτελεσμάτων»⁴³ στις περιπτώσεις άλλων τεσσάρων. Εν γένει, η Επιτροπή έλαβε εγκαίρως διορθωτικά μέτρα για τη διασφάλιση της ομαλής υλοποίησής τους⁴⁴. Ωστόσο, διαπιστώσαμε ότι η εν εξελίξει αξιολόγηση της βιωσιμότητας 14 έργων εμφάνιζε αδυναμίες (βλέπε σημείο 66), μολονότι, τουλάχιστον σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτό ήταν ήδη σαφές κατά το στάδιο του σχεδιασμού.

55

Τον Ιούλιο του 2016, είχαν ολοκληρωθεί 27 από τα 35 έργα. Εντούτοις, η περίοδος υλοποίησης 10 έργων⁴⁵ παρατάθηκε από τρεις έως δώδεκα μήνες. Το ήμισυ των παρατάσεων αυτών οφειλόταν σε εξωτερικούς παράγοντες, όπως η καθυστερημένη έγκριση από τις αρχές, πολιτικές αναταραχές και ανησυχίες όσον αφορά την ασφάλεια. Το άλλο ήμισυ οφειλόταν σε εσωτερικούς περιορισμούς των έργων συνδεόμενους με την ικανότητα των εταίρων.

56

Στις περιπτώσεις οκτώ έργων άλλαξε η λογική σειρά των δραστηριοτήτων. Οι αλλαγές αυτές επηρέασαν την υλοποίησή τους, γεγονός που σημαίνει ότι δεν κατέστη δυνατό να αξιοποιηθούν πλήρως οι συνεργίες. Διαπιστώσαμε ότι οι βασικές μελέτες και αξιολογήσεις δεν ήταν διαθέσιμες όταν χρειάζονταν, δραστηριότητες επιμόρφωσης πραγματοποιήθηκαν με μεγάλη καθυστέρηση, και η ιεράρχηση των σχετικών δραστηριοτήτων κατά προτεραιότητα δεν ήταν η ιδανική.

57

Σε 10 από τις περιπτώσεις⁴⁶ που εξετάσαμε, ορισμένες σημαντικές δραστηριότητες δεν πραγματοποιήθηκαν σύμφωνα με τον αρχικό προγραμματισμό, λόγω απουσίας δέσμευσης είτε από πλευράς της κυβέρνησης (πέντε περιπτώσεις) ή του εταίρου υλοποίησης (τέσσερις περιπτώσεις) είτε από πλευράς και των δύο (μία περίπτωση) (βλέπε πλαίσιο 3).

Η εκτέλεση του προϋπολογισμού προσέκρουσε στην περιορισμένη ικανότητα των τοπικών εταίρων

58

Διαπιστώσαμε επτά περιπτώσεις σημαντικά μειωμένης απορρόφησης του προϋπολογισμού και ακόμη πέντε περιπτώσεις που για την ανάλωσή του απαιτήθηκαν παρατάσεις⁴⁷. Οι συμβάσεις επιχορήγησης καθορίζουν τη μέγιστη συνεισφορά της ΕΕ και η μειωμένη απορρόφηση δεν είναι κατ’ ανάγκην αρνητική, ιδίως εάν επιτευχθούν στο σύνολό τους τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Ωστόσο, όταν ο προϋπολογισμός μιας επιλεγείσας πρότασης είναι σημαντικά υπερεκτιμημένος και η κατάσταση αυτή δεν διορθωθεί πριν από τη σύναψη της σύμβασης, η Επιτροπή δεν μπορεί να αξιοποιήσει πλήρως την πρόσκληση υποβολής προτάσεων (και τα διαθέσιμα κονδύλια) προκειμένου να στηρίξει άλλα έργα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, διαπιστώσαμε ότι η αρχική πρόταση των εταίρων δεν ήταν ρεαλιστική (υπέρμετρα φιλόδοξη/υπερεκτιμημένη) σε σύγκριση με την ικανότητά τους. Παραδείγματος χάριν:

1. Στην περίπτωση ενός έργου (Περιφερειακό1), χρησιμοποιήθηκε μόλις το 65 % του αρχικού προϋπολογισμού. Ο επικεφαλής εταίρος υλοποίησης συμφώνησε ότι πολλά κονδύλια του προϋπολογισμού είχαν αρχικά υπερεκτιμηθεί (ειδικότερα, τα σχετικά με τον εξοπλισμό και τις δαπάνες της ενημερωτικής εκστρατείας)⁴⁸.
2. Σχεδόν το ήμισυ της αξίας της σύμβασης για το έργο Ινδία3 δεν είχε χρησιμοποιηθεί έως την αρχική ημερομηνία λήξης του έργου, εν μέρει επειδή οι μακροπρόθεσμες δραστηριότητες υποστήριξης των θυμάτων καλύπτονταν από δυνητικά ελκυστικότερη (περισσότερο μακροπρόθεσμη και καλύτερα στοχευμένη) κρατική χρηματοδότηση.
3. Στην περίπτωση του έργου Περιφερειακό2 απαιτήθηκαν δύο παρατάσεις (διάρκειας από 36 έως 48 μήνες) προκειμένου να αναλωθεί το 90 % της προγραμματισμένης συνεισφοράς της ΕΕ⁴⁹.

Τα έργα απέφεραν ορισμένα θετικά αποτελέσματα στον αγώνα κατά της εμπορίας ανθρώπων, παρά τις επιφυλάξεις ως προς τη βιωσιμότητά τους

59

Στην παρούσα ενότητα εξετάζουμε τα εξής: αν οι προβλεπόμενες εκροές παραδόθηκαν/παραδίδονται εγκαίρως και εντός των ορίων του προϋπολογισμού, αν τα έργα συνέβαλαν εποικοδομητικά στην εξάλειψη της εμπορίας ανθρώπων και αν τα αποτελέσματα των έργων είναι βιώσιμα.

Τα έργα απέφεραν ορισμένα θετικά αποτελέσματα στον τομέα της εμπορίας ανθρώπων, τα οποία όμως είναι δύσκολο να συνδεθούν με τη συνολική βελτίωση στην καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων στην περιφέρεια

60

Από το έτος 2009, η καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων στις περιφέρειες που κάλυψε ο έλεγχος έχει γενικά βελτιωθεί, αν και υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των χωρών, με δύο μόνο να συμμορφώνονται απόλυτα με τα βέλτιστα πρότυπα. Σύμφωνα με στοιχεία που περιέχονται στην έκθεση «Trafficking in Persons» των ΗΠΑ (βλέπε πίνακα 1), οι χώρες που έχουν σημειώσει βελτίωση είναι το Μπαγκλαντές, η Καμπότζη, η Ινδία, οι Φιλιππίνες και το Πακιστάν. Σε τέσσερις χώρες η κατάσταση παρέμεινε αμετάβλητη (Ινδονησία, Νεπάλ, Μιανμάρ και Βιετνάμ), ενώ σε μία μόνο χώρα (Ταϊλάνδη) η κατάσταση επιδεινώθηκε κατά την περίοδο που κάλυψε ο έλεγχος.

Πίνακας 1

Οι προσπάθειες των χωρών του δείγματος για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων βάσει της έκθεσης «Trafficking in Persons (TIP)» των ΗΠΑ

Χώρα	2009		2010		2011		2012		2013		2014		2015		2016
Καμπότζη	2ΚΕ		2		2		2		2ΚΕ		2ΚΕ		2ΚΕ		2
Ινδονησία	2		2		2		2		2		2		2		2
Νεπάλ	2		2		2		2		2		2		2		2
Μιανμάρ	3		3		3		2ΚΕ		2ΚΕ		2ΚΕ		2ΚΕ		3
Ταϊλάνδη	2		2ΚΕ		2ΚΕ		2ΚΕ		2ΚΕ		3		3		2ΚΕ
Βιετνάμ	2		2ΚΕ		2ΚΕ		2		2		2		2		2
Ινδία	2ΚΕ		2ΚΕ		2		2		2		2		2		2
Φιλιππίνες	2ΚΕ		2ΚΕ		2		2		2		2		2		1
Πακιστάν	2ΚΕ		2		2		2		2		1		1		1
Μπαγκλαντές	2ΚΕ		2ΚΕ		2ΚΕ		2		2		2		2		2

Σημείωση: Στην έκθεση «Trafficking in Persons» των ΗΠΑ, οι χώρες κατατάσσονται σε τέσσερις κατηγορίες: βαθμίδα 1 (πλήρης συμμόρφωση με τα πρότυπα), βαθμίδα 2 (η συμμόρφωση με τα πρότυπα δεν είναι πλήρης, αλλά καταβάλλονται σημαντικές προσπάθειες), βαθμίδα 2 του καταλόγου επιτήρησης (2ΚΕ, όμοια με τη βαθμίδα 2, με τη διαφορά ότι ο αντίκτυπος είναι μεγαλύτερος λόγω του αριθμού των θυμάτων, της αδυναμίας απόδειξης αυξημένης προσπάθειας ή της μη τήρησης των δεσμεύσεων) και βαθμίδα 3 (μη συμμόρφωση με τα πρότυπα).

Πηγή: Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ «Trafficking in Persons Report», 2016.

61

Διαπιστώσαμε ότι στις περιπτώσεις όλων των έργων που εξετάστηκαν κατέστη δυνατό να εντοπίσουμε ορισμένα θετικά αποτελέσματα των έργων που συμβάλλουν στην καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων. Ακόμη, ότι η στήριξη από την ΕΕ, ιδίως δε η στοχευμένη χρηματοδότηση από το ΕΜΔΔΑ, έχει συμβάλει στην ενίσχυση ΜΚΟ σε επίπεδο κοινοτήτων που δραστηριοποιούνται ειδικά στον τομέα της καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων. Εντούτοις, τα αποτελέσματα αυτά δεν μπορούν να συνδεθούν με τη συνολική πρόοδο που έχει συντελεστεί σχετικά με την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων στις εν λόγω περιφέρειες. Επιπλέον, είναι δύσκολο να προσδιοριστεί ο αντίκτυπος πρωτοβουλιών με γνώμονα τα ανθρώπινα δικαιώματα, καθώς αυτές αποσκοπούν συνήθως σε μακροπρόθεσμες αλλαγές, οι οποίες από τη φύση τους είναι συχνά δύσκολο να μετρηθούν.

62

Χαρακτηριστικό παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο η στήριξη της ΕΕ μπορεί να συμβάλει στη μακροπρόθεσμη αλλαγή νοοτροπίας και την ενίσχυση της τοπικής συμμετοχής είναι το έργο Ινδονησία1. Στο πλαίσιο του έργου αυτού εδραιώθηκε μια αναδυόμενη σύμπραξη τοπικών ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στον τομέα της καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων, με την οικοδόμηση της ικανότητάς της, τη μεγαλύτερη διεθνή προβολή της και την αύξηση της απήχησής της. Ως εκ τούτου, η σύμπραξη αυτή μπόρεσε να συνεισφέρει στην περιοδική επισκόπηση της κατάστασης των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην Ινδονησία που διενεργείται υπό την καθοδήγηση του ΟΗΕ⁵⁰, όσον αφορά τις προκλήσεις που συνδέονται με την εμπορία ανθρώπων.

63

Ομοίως, τα έργα Καμπότζη2 και Καμπότζη3 υλοποιήθηκαν από σύμπραξη εθνικών ΜΚΟ. Τα δύο έργα συνέβαλαν στη μεγαλύτερη προβολή της σύμπραξης και στην ενίσχυση της ικανότητας και της απήχησής της, με αποτέλεσμα η σύμπραξη και τα μέλη της να βελτιώσουν τις ικανότητές τους ως προς τη διαχείριση έργων και να κατορθώσουν να εξασφαλίσουν συνεχιζόμενη στήριξη από χορηγούς για ορισμένες από τις δραστηριότητές τους.

64

Όπως περιγράφεται ανωτέρω (βλέπε σημείο 47), η επιλογή των έργων διά προσκλήσεων υποβολής προτάσεων άφηνε μικρά περιθώρια στην Επιτροπή για ένταξη των έργων σε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση. Ωστόσο, εντοπίσαμε ένα έργο που κατόρθωσε να συνδέσει την αναπτυξιακή βοήθεια με άλλα εργαλεία πολιτικής της ΕΕ (βλέπε πλαίσιο 4). Άλλοι χορηγοί βοήθειας υποστηρίζουν επίσης την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων υιοθετώντας μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που περικλείει διαφορετικές μορφές στήριξης⁵¹.

Δεν διασφαλιζόταν κατά τρόπο συστηματικό η βιωσιμότητα των αποτελεσμάτων των έργων

65

Κατορθώσαμε να αξιολογήσουμε τις προοπτικές βιωσιμότητας 25 έργων⁵³. Στις περιπτώσεις των υπόλοιπων δέκα, είτε το έργο βρισκόταν σε εξέλιξη, είτε η τελική έκθεση δεν έχει εγκριθεί ακόμη είτε αυτή δεν ήταν επαρκώς λεπτομερής. Διαπιστώσαμε ότι η βιωσιμότητα μπορεί να αποδειχθεί στις περιπτώσεις 11 έργων. Για τα υπόλοιπα 14 έργα, οι ανεπαρκείς περαιτέρω εισφορές των χορηγών (οκτώ έργα) και η ανεπαρκής δέσμευση εκ μέρους των εταίρων ή της κυβέρνησης (έξι έργα) είναι πιθανόν να επηρεάσουν αρνητικά τη βιωσιμότητα.

66

Όσον αφορά τα 14 έργα για τα οποία οι προοπτικές βιωσιμότητας ήταν αβέβαιες, διαπιστώσαμε ότι οι παράγοντες που επηρεάζουν τη βιωσιμότητα θα μπορούσαν να είχαν αντιμετωπιστεί καλύτερα κατά το στάδιο του σχεδιασμού. Ειδικότερα, τα έργα δεν περιελάμβαναν στρατηγική εξόδου για τη μεταβίβαση των πρακτικών του έργου και των επιτευχθεισών εκροών, όπως συνιστούν οι κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής για τη διαχείριση του κύκλου του έργου⁵⁴, και οι εξωγενείς παράγοντες ή απειλές δεν αποσοβήθηκαν επαρκώς και, ως εκ τούτου, εξακολουθούσαν να υφίστανται κατά το στάδιο της υλοποίησης. Η συνεχής αξιολόγηση της βιωσιμότητας από την Επιτροπή παρεμποδίστηκε επίσης από την ανεπαρκή τεκμηρίωση του αντικτύπου των μεταβολών κατά τη διάρκεια της υλοποίησης.

67

Εντοπίσαμε πάντως ένα καλό παράδειγμα βιώσιμου έργου, που καταδεικνύει τα οφέλη της αντιμετώπισης των προβλημάτων βιωσιμότητας ήδη από το στάδιο του σχεδιασμού (βλέπε πλαίσιο 6).

Συμπεράσματα και συστάσεις

68

Στο πλαίσιο του εν προκειμένω ελέγχου εξετάστηκε η αποτελεσματικότητα της στήριξης που παρέχει η ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων στη Νότια/Νοτιοανατολική Ασία. Η εξάλειψη της εμπορίας ανθρώπων είναι οπωσδήποτε μια μακρόπνοη διαδικασία. Προϋποθέτει την αντιμετώπιση μιας σειράς γενεσιουργών αιτίων (όπως η ανισότητα μεταξύ των δύο φύλων και η έλλειψη σεβασμού των δικαιωμάτων των μειονοτήτων και πρόσβασης σε εκπαίδευση και υγειονομική περίθαλψη) και την εξάρθρωση των εγκληματικών δικτύων. Η εμπορία ανθρώπων είναι εκ φύσεως έγκλημα εν κρυπτώ, για το οποίο σπανίως υπάρχουν επαρκή και συγκρίσιμα στατιστικά στοιχεία. Δεδομένου του σύνθετου αυτού πλαισίου, των πολυάριθμων και ποικίλων προτεραιοτήτων και των περιορισμένων πόρων, διαπιστώσαμε ότι η στήριξη της ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία υπήρξε μερικώς αποτελεσματική.

69

Το πλαίσιο πολιτικής της ΕΕ για την εμπορία ανθρώπων προβλέπει μια εν πολλοίς ολοκληρωμένη προσέγγιση για την αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων, μολονότι ορισμένες πτυχές της δεν έχουν ακόμη αναπτυχθεί πλήρως. Η στρατηγική για την εμπορία ανθρώπων (2012-2016) ήταν ένα έγγραφο υψηλού επιπέδου, το οποίο παρείχε περιορισμένη καθοδήγηση σχετικά με την εξωτερική διάσταση της καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων. Έως τον Απρίλιο του 2017, η Επιτροπή δεν είχε δημοσιεύσει ολοκληρωμένη αξιολόγηση των αποτελεσμάτων που επιτεύχθηκαν στο πλαίσιο της στρατηγικής για την εμπορία ανθρώπων, ούτε είχε παρουσιάσει πλαίσιο πολιτικής για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων για την περίοδο μετά το 2016.

70

Η στρατηγική για την εμπορία ανθρώπων συμπληρώνεται από άλλα έγγραφα πολιτικής, τα οποία από κοινού καλύπτουν τις κύριες πτυχές της εμπορίας ανθρώπων. Η Επιτροπή και η ΕΥΕΔ χρησιμοποιούν μια σειρά εργαλείων για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, είτε άμεσα είτε έμμεσα: ιδιαίτερα χρήσιμοι είναι οι διάλογοι για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ενώ άλλα εργαλεία είναι οι διμερείς διάλογοι και η στήριξη προς περιφερειακά φόρουμ (ASEAN και ASEM στην Ασία). Μέχρι στιγμής, μεταξύ της ΕΕ και τν χωρών της Νότιας και Νοτιοανατολικής Ασίας, δεν έχουν αναπτυχθείνέες εταιρικές σχέσεις ειδικά για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων (βλέπε σημεία 22 έως 43).

Σύσταση 1 – Περαιτέρω ανάπτυξη του στρατηγικού πλαισίου για την εμπορία ανθρώπων, με προσαρμογή του στις ιδιαιτερότητες της Νότιας και Νοτιοανατολικής Ασίας

Η Επιτροπή, σε συνεργασία με την ΕΥΕΔ, και λαμβάνοντας υπόψη τις επιπτώσεις της ενδιάμεσης επανεξέτασης για τους μηχανισμούς εξωτερικής χρηματοδότησης, οφείλει να αναπτύξει περαιτέρω το στρατηγικό πλαίσιο για την εμπορία ανθρώπων, ιδίως:

• προτείνοντας στο Συμβούλιο επικαιροποιημένο κατάλογο προτεραιοτήτων, βασισμένο στα μέχρι στιγμής αποτελέσματα, στην έκταση του προβλήματος της εμπορίας ανθρώπων στις επιμέρους χώρες/περιφέρειες και σε θεματικές προτεραιότητες πολιτικής·
• εξασφαλίζοντας τη διαθεσιμότητα επαρκών και συγκρίσιμων δεδομένων σχετικά με τις υποστηριζόμενες δραστηριότητες καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων, προς χρήση από τους αρμόδιους για τη λήψη αποφάσεων και όσους δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτό·
• διατυπώνοντας σαφείς στόχους και τιμές-στόχο για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, διευκολύνοντας έτσι τον σχεδιασμό κατάλληλων, συνεκτικών και ολοκληρωμένων δράσεων στις χώρες/περιφέρειες προτεραιότητας που έχουν συμφωνηθεί. Οι στόχοι πρέπει να μεταφράζονται σε λεπτομερέστερη επιχειρησιακή καθοδήγηση, αρκούντως σαφή, ώστε να κατευθύνει τις επί τόπου δραστηριότητες, π.χ. με τη χρήση κατάλληλων πλαισίων ανά χώρα, στρατηγικών ανά χώρα, διαδικασιών προγραμματισμού και υφιστάμενων εκθέσεων διαχείρισης·
• εντοπίζοντας τους στόχους που ενδείκνυται να επιδιώκονται μέσω έργων, αξιολογώντας τους και υποβάλλοντας σχετικά στοιχεία με τη χρήση άλλου εργαλείου (π.χ. του διαλόγου για τα ανθρώπινα δικαιώματα, μέσων τεχνικής βοήθειας, ειδικών εταιρικών σχέσεων για την εμπορία ανθρώπων κ.λπ.) ή συνδυασμού περισσοτέρων εργαλείων.

Ημερομηνία-στόχος: μέσα του 2018

71

Παρά τις κάποιες αδυναμίες, τα έργα που εξετάστηκαν στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία απέφεραν ορισμένα θετικά αποτελέσματα στον αγώνα κατά της εμπορίας ανθρώπων. Εντούτοις, ο αντίκτυπος αυτών των αποτελεσμάτων θα ήταν μεγαλύτερος αν είχε υιοθετηθεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση, η οποία θα επέτρεπε την αλληλεπίδραση και τις συνεργίες μεταξύ των έργων και των άλλων εργαλείων που χρησιμοποιούνται στον τομέα της εμπορίας ανθρώπων. Τα δύο τρίτα περίπου των έργων του δείγματος εμφάνιζαν αδυναμίες όσον αφορά τη διατύπωση των στόχων ή/και των δεικτών, ενώ ορισμένες αδυναμίες στον σχεδιασμό τους δεν αντιμετωπίστηκαν εγκαίρως, και συγκεκριμένα πριν από την υπογραφή της σύμβασης (βλέπε σημεία 45 έως 52).

72

Η Επιτροπή παρακολουθούσε επαρκώς τα έργα, αλλά η υλοποίηση επηρεάστηκε αρνητικά από την περιορισμένη ανάληψη ευθύνης σε εθνικό επίπεδο και από αδυναμίες στην υλοποίηση των δραστηριοτήτων και την ικανότητα των εταίρων. Διαπιστώνεται γενική βελτίωση στην καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία, αλλά αυτή είναι δύσκολο να συνδεθεί με συγκεκριμένες δράσεις της ΕΕ (τόσο για τους σκοπούς της κατανομής των κονδυλίων όσο και από την άποψη των επιτευχθέντων αποτελεσμάτων). Μολονότι ήταν πολύ νωρίς για να αξιολογηθεί η βιωσιμότητα όλων των αποτελεσμάτων των έργων, διαπιστώσαμε ότι αυτή δεν εξασφαλιζόταν συστηματικά (σε 14 έργα επί συνόλου 25) (βλέπε σημεία 54 έως 67).

Σύσταση 2 – Βελτιστοποίηση του αντικτύπου των έργων μέσω της ένταξής τους σε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο

Κατά το στάδιο της προετοιμασίας των προσκλήσεων υποβολής προτάσεων και της διαδικασίας επιλογής και ανάθεσης, στόχος της Επιτροπής θα πρέπει είναι να στηρίζει τα έργα με τις μεγαλύτερες πιθανότητες να συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων της καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων στην οικεία περιφέρεια/χώρα προτεραιότητας μέσω:

• της εισαγωγής κριτηρίων επιλογής τα οποία να υποστηρίζουν μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στην περιφέρεια/χώρα, την επαρκή κάλυψη όλων των προτεραιοτήτων που έχουν καθοριστεί και τη δυνατότητα επίτευξης αλληλεπίδρασης και συνεργιών μεταξύ των έργων και των λοιπών εργαλείων·
• της αξιολόγησης του είδους και του ύψους της επιχορήγησης που ανταποκρίνεται καλύτερα στην ισχύ και την ικανότητα της κοινωνίας των πολιτών της χώρας·
• της εξασφάλισης ότι ο σχεδιασμός των επιλεγέντων έργων περιλαμβάνει στόχους SMART και δείκτες RACER και ότι τα προσδοκώμενα αποτελέσματα είναι ρεαλιστικά από την άποψη του χρονοδιαγράμματος, του προϋπολογισμού και της ικανότητας των εταίρων·
• της απόδοσης μεγαλύτερης έμφασης στη βιωσιμότητα των προσδοκώμενων αποτελεσμάτων των έργων, από τα πρώιμα στάδια και καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής του έργου, παραδείγματος χάριν με την καθιέρωση στρατηγικών εξόδου, οι οποίες να λαμβάνουν υπόψη εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης και να ενθαρρύνουν την ανάληψη της ευθύνης του έργου από την αντίστοιχη χώρα μετά την ολοκλήρωσή του.

Ημερομηνία-στόχος: αρχές του 2018

Η παρούσα έκθεση εγκρίθηκε από το Τμήμα ΙΙI, του οποίου προεδρεύει ο Karel PINXTEN, Μέλος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, στο Λουξεμβούργο, κατά τη συνεδρίασή του της 2ας Μαΐου 2017.

Ακρωνύμια και συντομογραφίες

ΓΔ Γειτονίας και Διαπραγματεύσεων για τη Διεύρυνση: Γενική Διεύθυνση Γειτονίας και Διαπραγματεύσεων για τη Διεύρυνση

ΓΔ Διεθνούς Συνεργασίας και Ανάπτυξης: Γενική Διεύθυνση Διεθνούς Συνεργασίας και Ανάπτυξης

ΔΟΕ: Διεθνής Οργάνωση Εργασίας

ΕΜΔΔΑ: Ευρωπαϊκό μέσο για τη δημοκρατία και τα δικαιώματα του ανθρώπου

ΕΥΕΔ: Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης

Ευρωπόλ: Ευρωπαϊκή Αστυνομική Υπηρεσία

Η οδηγία: Οδηγία 2011/36/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Απριλίου 2011, για την πρόληψη και την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και για την προστασία των θυμάτων της, καθώς και για την αντικατάσταση της απόφασης-πλαίσιο 2002/629/ΔΕΥ του Συμβουλίου (ΕΕ L 101 της 15.4.2011, σ. 1).

ΜΑΣ: Μηχανισμός αναπτυξιακής συνεργασίας

Πρωτόκολλο του Παλέρμο: Πρωτόκολλο για την πρόληψη, καταστολή και τιμωρία της διακίνησης προσώπων, ιδιαίτερα γυναικών και παιδιών, το οποίο συμπληρώνει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών κατά του διεθνικού οργανωμένου εγκλήματος

Στρατηγική για την εμπορία ανθρώπων: Η στρατηγική της ΕΕ του 2012 για την εξάλειψη της εμπορίας ανθρώπων

AOP: Έγγραφο δράσης (Action-Oriented Paper)

ASEAN: Σύνδεσμος Κρατών της Νοτιοανατολικής Ασίας (Association of South-East Asian Nations)

ASEM: Ευρωασιατική σύνοδος

Frontex: Ευρωπαϊκός οργανισμός για τη διαχείριση της επιχειρησιακής συνεργασίας στα εξωτερικά σύνορα των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης

UNODC: Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τον έλεγχο των ναρκωτικών και την πρόληψη του εγκλήματος (United Nations Office on Drugs and Crime)

Γλωσσαριο

Βασική μελέτη: Μελέτη που παρέχει λεπτομερή πληροφοριακά στοιχεία σχετικά με συγκεκριμένη κατάσταση πριν από την έναρξη ενός έργου. Αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για τη σύγκριση της κατάστασης πριν και μετά την υλοποίηση του έργου, καθώς και για την αξιολόγηση άλλων παραγόντων που ενδέχεται να επηρεάσουν τις αλλαγές που παρατηρούνται κατά την περίοδο υλοποίησης.

Ενσωμάτωση: Ο όρος αναφέρεται στην ένταξη ορισμένων αρχών ή εκτιμήσεων στις διάφορες πολιτικές της ΕΕ, καθώς και στα επιμέρους στάδια του κύκλου των προγραμμάτων και των έργων της ΕΕ. Στον τομέα των ανθρώπινων δικαιωμάτων, αναφέρεται στη διαδικασία διά της οποίας τα ανθρώπινα δικαιώματα διαμορφώνουν πολιτικές, προγράμματα, έργα και άλλες παρεμβάσεις.

Εξωτερική διάσταση: Οι εσωτερικές πολιτικές και οι δράσεις της ΕΕ μπορούν να έχουν σημαντικό αντίκτυπο εκτός των συνόρων της ΕΕ. Αντίστοιχα, εξελίξεις στο εξωτερικό μπορούν να έχουν αντίκτυπο στην εσωτερική δυναμική της ΕΕ. Ως «εξωτερική διάσταση των εσωτερικών πολιτικών» νοούνται γενικώς καταστάσεις κατά τις οποίες οι εξωτερικές πτυχές εσωτερικών πολιτικών της ΕΕ αποκτούν διαρκώς εντονότερη διάσταση σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής ή πολιτικής ασφάλειας.

Λογικό πλαίσιο: Το λογικό πλαίσιο (επίσης «λογικό πλαίσιο σε μορφή πίνακα») είναι ένα εργαλείο διαχείρισης έργων που χρησιμεύει για τον καθορισμό, κατά τρόπο συστηματικό και λογικό, των γενικών και ειδικών στόχων ενός έργου, καθώς και των δραστηριοτήτων του. Στο λογικό πλαίσιο παρουσιάζονται οι σχέσεις αιτιώδους συνάφειας μεταξύ των διαφόρων επιπέδων των στόχων, παρέχονται δείκτες για την παρακολούθηση της επίτευξης των στόχων και προσδιορίζονται οι παραδοχές που χρησιμοποιήθηκαν.

Οι εξωτερικές πτυχές της πολιτικής στους τομείς της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων σε παγκόσμιο επίπεδο συμβάλλουν στη δημιουργία ενός χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης εντός της ΕΕ. Παραδείγματος χάριν, ένα αδύναμο κράτος δικαίου σε τρίτη χώρα ενδέχεται να παρέχει στους διακινητές που δραστηριοποιούνται στην Ευρώπη ευκαιρίες για τη νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και να δυσχεραίνει τη διερεύνηση των εγκλημάτων τους. Συνεπώς, η προαγωγή του κράτους δικαίου σε τρίτη χώρα μπορεί να έχει θετικό αντίκτυπο σε ολόκληρη την ΕΕ.

Προγραμματισμός: Η βασική διαδικασία λήψης αποφάσεων την οποία εφαρμόζουν η ΕΥΕΔ και η Επιτροπή για τον ορισμό των στρατηγικών και των προτεραιοτήτων στον τομέα της παροχής βοήθειας, καθώς και του ύψους των σχετικών κονδυλίων.

Κλιμάκιο ελέγχου

Οι ειδικές εκθέσεις του ΕΕΣ παρουσιάζουν τα αποτελέσματα των ελέγχων επιδόσεων και των ελέγχων συμμόρφωσης που αυτό διενεργεί επί συγκεκριμένων τομέων του προϋπολογισμού ή επί συγκεκριμένων διαχειριστικών θεμάτων. Το ΕΕΣ επιλέγει και σχεδιάζει τα εν λόγω ελεγκτικά έργα κατά τρόπον ώστε αυτά να αποφέρουν τον μέγιστο αντίκτυπο, λαμβανομένων υπόψη των κινδύνων για τις επιδόσεις ή για τη συμμόρφωση, του επιπέδου των σχετικών εσόδων ή δαπανών, των επικείμενων εξελίξεων και του πολιτικού και δημόσιου συμφέροντος.

Ο παρών έλεγχος επιδόσεων διενεργήθηκε από το Τμήμα IΙΙ, του οποίου προεδρεύει ο Karel Pinxten, Μέλος του ΕΕΣ, και το οποίο είναι αρμόδιο για τον έλεγχο στους τομείς δαπανών που αφορούν τις εξωτερικές δράσεις, την ασφάλεια και τη δικαιοσύνη. Επικεφαλής του ελέγχου ήταν η Bettina Jakobsen, Μέλος του Συνεδρίου, συνεπικουρούμενη κατά την κατάρτιση της έκθεσης από τους Katja Mattfolk, προϊσταμένη του ιδιαίτερου γραφείου της, Beatrix Lesiewicz, ανώτερο διοικητικό στέλεχος, Francisco Javier de Miguel Rodriguez, υπεύθυνο έργου, Kim Hublé, Alina Milasiute και Alexandre Tan, ελεγκτές, και Kim Storup, σύμβουλο στο ιδιαίτερο γραφείο της.

Επικοινωνία

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ
12, rue Alcide De Gasperi
1615 Luxembourg
ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ

Περισσότερες πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχονται από το διαδίκτυο (http://europa.eu).

Η στήριξη της ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία
(υποβαλλόμενη δυνάμει του άρθρου 287, παράγραφος 4, δεύτερο εδάφιο, ΣΛΕΕ)

Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2017

PDF	978-92-872-7455-7	1977-5660	10.2865/604126	QJAB17009ELN
HTML	978-92-872-7482-3	1977-5660	10.2865/20988	QJAB17009ELQ

© Ευρωπαϊκή Ένωση, 2017

Επιτρέπεται η αναπαραγωγή με αναφορά της πηγής.

Για οποιαδήποτε χρήση ή αναπαραγωγή του χάρτη 1, πρέπει να ζητηθεί άδεια απευθείας από τον φορέα των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.

ΠΩΣ ΘΑ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΕΙΤΕ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΕ

Δωρεάν εκδόσεις:

• ένα αντίτυπο:
  • από το EU Bookshop (http://bookshop.europa.eu)•
• περισσότερα από ένα αντίτυπα ή αφίσες/χάρτες:
  • από τις αντιπροσωπείες της Ευρωπαϊκής Ένωσης(http://ec.europa.eu/represent_el.htm),
  • από τα γραφεία εκπροσώπησης στις εκτός ΕΕ χώρες (http://eeas.europa.eu/delegations/index_el.htm),
  • επικοινωνώντας με την υπηρεσία Άμεση Ευρώπη (http://europa.eu/europedirect/index_el.htm) ή
  • καλώντας τον αριθμό 00 800 6 7 8 9 10 11 (δωρεάν τηλεφωνικός αριθμός από όλη την Ένωση) (*).

(*) Οι πληροφορίες παρέχονται δωρεάν, και οι κλήσεις είναι γενικώς δωρεάν (ενδέχεται όμως κάποιες κλήσεις που πραγματοποιούνται μέσω ορισμένων τηλεπικοινωνιακών φορέων ή από τηλεφωνικούς θαλάμους ή ξενοδοχεία να χρεώνονται).

Εκδόσεις επί πληρωμή:

• από το EU Bookshop (http://bookshop.europa.eu).