L-azzjoni tal-UE fil-qasam tal-Ekodisinn u t-Tikkettar tal-Enerġija: il-kontribut importanti għal effiċjenza akbar fl-enerġija tnaqqas minn dewmien sinifikanti u nuqqas ta’ konformità

Sommarju eżekuttiv

Iffaċċjati bl-isfida kruċjali tal-prevenzjoni u l-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima, il-mexxejja tal-UE impenjaw ruħhom li jiffrankaw 20 % tal-konsum tal-enerġija tal-UE sal-2020, u 32.5 % sal-2030 (meta mqabbel mal-livelli pproġettati kif stabbiliti fl-2007). Iż-żieda tal-effiċjenza fl-enerġija tal-prodotti hija wieħed mill-istrumenti ewlenin biex jintlaħqu dawn il-miri. Il-prodotti li huma maħsuba biex ikunu aktar effiċjenti jistgħu jgħinu biex jitnaqqsu l-emissjonijiet ta’ gassijiet b’effett ta' serra u biex iġibu ffrankar finanzjarju sinifikanti għan-negozji u għall-unitajiet domestiċi.

Il-leġiżlazzjoni dwar l-Ekodisinn taħdem billi tistabbilixxi rekwiżiti minimi tal-effiċjenza fl-enerġija kif ukoll rekwiżiti ambjentali għal prodotti domestiċi u industrijali. It-tikketti tal-enerġija tal-UE jipprovdu informazzjoni lill-konsumaturi dwar il-konsum tal-enerġija u l-prestazzjoni ambjentali tal-prodotti, u jgħinuhom biex jieħdu deċiżjonijiet infurmati.

F’dan l-awditu, aħna vvalutajna jekk l-azzjonijiet tal-UE fil-qasam tal-Ekodisinn u t-Tikkettar tal-Enerġija kinux ikkontribwew b’mod effettiv biex jintlaħqu l-objettivi tagħha f'dak li jirrigwarda l-effiċjenza fl-enerġija u l-ambjent. Aħna eżaminajna jekk il-Kummissjoni kinitx immaniġġjat il-proċess regolatorju b'mod tajjeb u jekk kinitx immonitorjat u rrappurtat b’mod adegwat ir-riżultati miksuba. Aħna eżaminajna wkoll jekk il-Kummissjoni kinitx issorveljat u appoġġat l-attivitajiet ta’ sorveljanza tas-suq b’mod effettiv u jekk il-proġetti ffinanzjati mill-UE kinux wasslu għal titjib sostenibbli fis-sorveljanza tas-suq.

Aħna kkonkludejna li l-azzjonijiet tal-UE kkontribwew b’mod effettiv biex jintlaħqu l-objettivi tal-politika dwar l-Ekodisinn u t-Tikkettar tal-Enerġija, iżda li kien hemm inqas effettività minħabba dewmien sinifikanti fil-proċess regolatorju u minħabba nuqqas ta’ konformità mill-manifatturi u mill-bejjiegħa bl-imnut.

Il-politika tkopri l-biċċa l-kbira mill-prodotti bl-ogħla potenzjal ta’ ffrankar tal-enerġija. Il-Kummissjoni użat metodoloġiji tajbin u trasparenti biex tiddeċiedi liema prodotti għandha tirregola, biex b’hekk il-politika jkollha impatt massimu.

Madankollu, aħna sibna li l-proċess biex jiġu stabbiliti r-regolamenti speċifiċi għall-prodotti jieħu fit-tul, u li l-Kummissjoni setgħet tevita xi dewmien. Barra minn hekk, id-deċiżjoni tal-Kummissjoni li tadotta miżuri bħala pakkett kienet tfisser li l-gruppi ta’ prodotti li huma lesti biex jiġu rregolati qegħdin iġarrbu dewmien saħansitra itwal. Dan naqqas l-impatt tal-politika, billi r-rekwiżiti tad-disinn tal-prodotti mhux dejjem jirriflettu l-progress teknoloġiku. Barra minn hekk, it-tikketti tal-enerġija mhuxdejjem għadhom jgħinu lill-konsumaturi biex jiddistingwu bejn il-prodotti.

Il-mod kif il-Kummissjoni integrat kunċetti dwar l-ekonomija ċirkolari bħall-possibbiltà ta' tiswija u r-riċiklabbiltà fil-politika dwar l-Ekodisinn u t-Tikkettar tal-Enerġija kien ad hoc. Madankollu, aħna osservajna li r-regolamenti dwar il-prodotti li ġew adottati reċentement urew li l-Kummissjoni tat aktar attenzjoni lil dawn l-aspetti.

Kull sena, il-Kummissjoni tirrapporta dwar ir-riżultati tal-politika dwar l-Ekodisinn u t-Tikkettar tal-Enerġija, billi tipprovdi informazzjoni utli lill-partijiet ikkonċernati u lil dawk li jfasslu l-politika. Aħna sibna li l-metodoloġija attwali applikata għall-kontabbiltà tal-impatt mhijiex kompleta, minħabba li ma tiħux inkunsiderazzjoni l-impatt tan-nuqqas ta’ konformità mar-regolamenti, id-dewmien fl-implimentazzjoni u d-differenza bejn il-konsum tal-enerġija fil-ħajja reali u l-konsum teoretiku.

Jenħtieġ li s-sorveljanza effettiva tas-suq ikollha rwol kritiku biex tiżgura li l-prodotti mibjugħa fl-UE jkunu konformi mar-rekwiżiti tal-Ekodisinn u li l-konsumaturi jibbenefikaw minn tikketti tal-enerġija preċiżi. Huwa r-rwol tal-Istati Membri li jivverifikaw li l-prodotti mibjugħa jkunu konformi mal-leġiżlazzjoni. Madankollu, id-data disponibbli turi li n-nuqqas ta’ konformità mill-manifatturi u mill-bejjiegħa bl-imnut għadu problema sinifikanti.

Il-Kummissjoni tiffaċilita l-kooperazzjoni bejn l-Awtoritajiet tas-Sorveljanza tas-Suq. Jenħtieġ li s-Sistema ta’ Informazzjoni u Komunikazzjoni dwar is-Sorveljanza tas-Suq, imħaddma mill-Kummissjoni, tippermetti l-kooperazzjoni billi tawtorizza lill-awtoritajiet jikkondividu r-riżultati tal-ispezzjoni. Aħna sibna li xi limitazzjonijiet funzjonali fid-database naqqsu l-effettività tagħha. Il-Kummissjoni qed tistabbilixxi database tal-prodotti, li, fost affarijiet oħra, se tiffaċilita s-sorveljanza tas-suq, iżda hija għadha lura f’dan ir-rigward.

Il-proġetti ffinanzjati mill-UE li kellhom l-għan li jtejbu s-sorveljanza tas-suq taw xi riżultati, iżda huma pprovdew biss soluzzjoni temporanja għal ħtieġa rikorrenti.

Ir-rapport tagħna jagħmel rakkomandazzjonijiet lill-Kummissjoni li għandhom l-għan li jtejbu l-impatt tal-politika dwar l-Ekodisinn u t-Tikkettar tal-Enerġija. Ir-rakkomandazzjonijiet tagħna jkopru t-titjib fil-proċess regolatorju biex jitwasslu regolamenti speċifiċi għall-prodotti li jkunu f’waqthom u li jħallu impatt; titjib fil-mod kif jitkejjel u jiġi rrappurtat l-impatt tal-politika u azzjonijiet maħsuba biex jiffaċilitaw l-iskambju ta’ informazzjoni bejn l-Awtoritajiet tas-Sorveljanza tas-Suq u biex itejbu l-konformità mal-politika.  

Introduzzjoni

Għalfejn l-effiċjenza fl-enerġija hija importanti

Fl-2007, iffaċċjati bl-isfida kruċjali tal-prevenzjoni u l-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima, il-mexxejja tal-UE stabbilew tliet miri li għandhom jintlaħqu sal-2020¹:

• tnaqqis ta’ 20 % fl-emissjonijiet ta’ gassijiet b'effett ta' serra (mil-livelli tal-1990);
• żieda ta’ 20 % fl-effiċjenza fl-enerġija (meta mqabbel mal-livelli pproġettati kif stabbiliti fl-2007);
• żieda fil-proporzjon tal-konsum totali tal-enerġija minn sorsi rinnovabbli għal 20 %.

It-titjib tal-effiċjenza fl-enerġija se jnaqqas l-emissjonijiet ta’ gassijiet b’effett ta' serra u jgħin fil-ġlieda kontra t-tibdil fil-klima, jipprovdi ffrankar finanzjarju sinifikanti għan-negozji u għall-unitajiet domestiċi, itejjeb il-kwalità tal-arja u jgħin lill-UE biex tnaqqas id-dipendenza tagħha fuq il-karburanti fossili.

Il-valutazzjoni l-aktar reċenti tal-Kummissjoni dwar il-progress li sar mill-Istati Membri lejn il-miri tal-effiċjenza fl-enerġija² turi li l-mira tal-UE għall-2020 x’aktarx li ma tintlaħaqx. Il-konsum tal-enerġija żdied bejn l-2014 u l-2017. Il-valutazzjoni tal-Kummissjoni tissuġġerixxi li l-fatturi ewlenin kienu t-tkabbir ekonomiku, il-prezzijiet baxxi taż-żejt, il-kundizzjonijiet tat-temp, u l-implimentazzjoni kajmana tal-miżuri tal-effiċjenza fl-enerġija f’xi Stati Membri. Ir-rapport jikkonkludi li “jidher ċar li hemm il-ħtieġa li jiżdiedu l-isforzi mhux biss biex jintlaħqu l-miri għall-2020, iżda wkoll biex tiġi stabbilita l-bażi ġusta għad-deċennju ta’ wara meta saħansitra ser ikun meħtieġ livell ogħla ta’ ambizzjoni”.

F’Diċembru 2018³, id-Direttiva emendata dwar l-Effiċjenza fl-Enerġija stabbiliet il-mira tal-effiċjenza fl-enerġija għall-2030 għal żieda ta’ 32.5 % meta mqabbla mal-projezzjonijiet stabbiliti fl-2007. Biex tintlaħaq din il-mira ambizzjuża, huwa importanti li jiġu adottati miżuri deċiżivi li jnaqqsu l-konsum tal-enerġija.

It-titjib fl-effiċjenza fl-enerġija jista’ jkopri firxa wiesgħa ta’ setturi u oqsma, bħad-disinn u r-rinnovazzjoni tal-bini għall-konservazzjoni tal-enerġija, it-titjib tal-mezzi tat-trasport, il-produzzjoni industrijali, u d-disinn u l-użu ta’ prodotti aħjar. Il-Kummissjoni tistma⁴ li l-politika dwar l-Ekodisinn u t-Tikkettar tal-Enerġija se tikkontribwixxi madwar nofs il-mira tal-effiċjenza fl-enerġija għall-2020.

Skont id-data tal-Eurostat mill-2017⁵, il-konsum tal-enerġija fl-unitajiet domestiċi jirrappreżenta madwar kwart (27.2 %) tal-konsum finali tal-enerġija fl-Ewropa. Il-biċċa l-kbira mill-enerġija kkunsmata mill-unitajiet domestiċi (82.5 %) ġejja minn sorsi mhux rinnovabbli. It-tikketti tal-enerġija jkopru l-aktar is-settur tal-unitajiet domestiċi. Il-Figura 1 ta’ hawn taħt turi li l-qasam prinċipali tal-konsum tal-enerġija fl-unitajiet domestiċi huwa t-tisħin u l-ilma sħun, segwit minn dawk tad-dawl u l-apparat domestiku, kif ukoll tat-tisjir.

Sors: L-Eurostat, 2017.

Ir-rwol tal-Ekodisinn u tat-Tikkettar tal-Enerġija

L-Ekodisinn huwa l-integrazzjoni ta' aspetti ambjentali fid-disinn tal-prodott. L-għan tiegħu huwa li jtejjeb il-prestazzjoni ambjentali ta’ prodott matul iċ-ċiklu tal-ħajja tiegħu. Il-leġiżlazzjoni dwar l-Ekodisinn taħdem billi tistabbilixxi rekwiżiti tal-effiċjenza fl-enerġija u rekwiżiti oħra għad-disinn tal-prodott, biex b’hekk ittejjeb il-prestazzjoni ambjentali. Il-prodotti li ma jissodisfawx dawn ir-rekwiżiti ma jistgħux jinbiegħu fl-UE, b’hekk il-prodotti bl-agħar prestazzjoni jitneħħew mis-suq.

It-tikketti tal-enerġija tal-UE juru kif apparat jikklassifika fuq skala minn A sa G skont il-konsum tal-enerġija tiegħu. Huma jistmaw l-enerġija annwali kkunsmata minn kull prodott u jikklassifikaw prodotti simili skont il-klassi tal-effiċjenza fl-enerġija tagħhom. Dan jippermetti lill-konsumaturi biex jieħdu deċiżjonijiet infurmati.

L-ekodisinn u t-tikketti tal-enerġija huma komplementari. Huma jikkondividu l-objettivi ta’ politika:

• taż-żieda tal-effiċjenza fl-enerġija tal-prodotti u tal-ħarsien ambjentali;
• tal-promozzjoni tal-moviment ħieles ta’ prodotti relatati mal-enerġija fl-UE;
• tal-għoti ta’ informazzjoni lill-konsumaturi, li tippermettilhom jagħżlu prodotti aktar effiċjenti.

Fil-bidu tas-snin disgħin, il-Kummissjoni żviluppat rekwiżiti tar-rendiment fl-użu tal-enerġija għall-ħiters u r-refriġeraturi, imbagħad għad-dawl fluworexxenti fl-1999. L-ewwel Direttiva dwar l-Ekodisinn, li ġiet adottata fl-2005⁶, kienet tkopri l-prodotti kollha li jużaw l-enerġija. Id-Direttiva attwali⁷ kompliet testendi l-ambitu tal-prodotti relatati mal-enerġija, billi inkludiet prodotti b’impatt indirett fuq il-konsum tal-enerġija.

Il-Kunsill tal-Komunitajiet Ewropej adotta l-ewwel Direttiva tal-UE dwar it-tikkettar tal-enerġija fl-1992⁸, li tkopri l-apparat domestiku prinċipali. L-ewwel tikketti għall-UE kollha ġew introdotti għar-refriġeraturi fl-1994, li kklassifikaw il-klassi tal-effiċjenza fl-enerġija ta’ kull mudell fuq skala minn A sa G. Minn dakinhar, il-konsum tal-enerġija tar-refriġeraturi naqas b’aktar minn 60 %⁹. Fl-2010, il-Kummissjoni introduċiet il-klassijiet tal-enerġija “A+”, “A++” u “A+++”, li hija ma baqgħetx tuża fit-tikketta li għadha kif ġiet adottata fl-2019 (ara l-paragrafu 41). Il-Figura 2 turi l-evoluzzjoni tat-tikketta tal-enerġija tal-UE għar-refriġeraturi.

Sors: Il-QEA.

Il-Kunsill Dinji tal-Enerġija rrikonoxxa l-politika tal-UE dwar l-Ekodisinn u t-Tikkettar tal-Enerġija bħala waħda li rnexxiet¹⁰. Il-konsumaturi huma familjari mat-tikketti tal-enerġija, b’85 % tal-Ewropej jirrikonoxxu u jużaw it-tikketta tal-enerġija meta jixtru prodott¹¹. Il-politika hija appoġġata b'mod mifrux minn manifatturi, konsumaturi u organizzazzjonijiet ambjentali¹². Speċifikament:

• titjib fid-disinn tal-prodott li jista’ jwassal għal prezzijiet tal-bejgħ ogħla u, konsegwentement, għal redditi akbar u żieda fis-sehem mis-suq għall-manifatturi li jinnovaw, hekk kif il-prodotti ineffiċjenti jitneħħew mis-suq tal-UE. Il-Kummissjoni tistma li dan se joħloq madwar 1 000 000 impjieg sal-2030¹³;
• in-negozji jibbenefikaw minn spejjeż operazzjonali aktar baxxi meta jużaw prodotti li huma aktar effiċjenti;
• il-konsumaturi li jużaw prodotti li huma aktar effiċjenti jibbenefikaw minn kontijiet tal-enerġija aktar baxxi, li jikkumpensaw l-ispiża ogħla bil-quddiem.

Ir-rekwiżiti tal-Ekodisinn u tat-Tikkettar tal-Enerġija jiffukaw primarjament fuq l-effiċjenza fl-enerġija, iżda jistgħu jkopru wkoll karatteristiċi oħrajn. Pereżempju, il-leġiżlazzjoni tistabbilixxi limiti fuq il-konsum tal-ilma għall-magni tal-ħasil tal-ħwejjeġ, rekwiżiti ta’ durabbiltà għal prodotti tad-dawl u vacuum cleaners, u tipprovdi informazzjoni rigward iż-żarmar u r-riċiklaġġ ta’ vacuum cleaners, ċirkolaturi u tagħmir għal immaġnijiet. Ħafna tikketti tal-prodotti jinkludu pittogrammi li jagħtu informazzjoni dwar il-karatteristiċi tal-prodotti, il-prestazzjoni u l-impatt ambjentali, bħall-konsum tal-ilma jew il-ħoss emess (ara l-Figura 3).

Sors: Il-QEA.

Ir-regoli tal-Ekodisinn u t-Tikkettar tal-Enerġija jkopru 14-il grupp ta’ prodotti, filwaqt li 11 oħra huma koperti biss mir-rekwiżiti tal-Ekodisinn (ara l-Figura 4). Hemm fis-seħħ ukoll miżuri orizzontali li jkopru l-modalità mitfija u l-konsum tal-enerġija fuq standby tal-prodotti elettriċi u elettroniċi.

Sors: Il-QEA.

Wara l-adozzjoni tal-Pjan ta’ Azzjoni għall-Ekonomija Ċirkolari tal-UE fl-2015¹⁴, fl-2016 il-Kummissjoni ħabbret l-intenzjoni tagħha li tikkontribwixxi aktar għall-ekonomija ċirkolari billi tagħmel il-prodotti aktar durabbli u aktar faċli biex jissewwew, jerġgħu jintużaw jew jiġu rriċiklati. F’ekonomija ċirkolari, il-valur tal-prodotti u tal-materjali jinżamm għall-itwal żmien possibbli; l-użu tar-riżorsi u l-iskart jiġu mminimizzati, u r-riżorsi jinżammu fi ħdan l-ekonomija meta prodott ikun wasal fi tmiem il-ħajja tiegħu, biex jintużaw ripetutament bl-għan li jinħoloq valur ulterjuri.

Ir-rwol tas-sorveljanza tas-suq

Mil-leġiżlazzjoni dwar l-Ekodisinn u t-Tikkettar tal-Enerġija jibbenefikaw il-konsumaturi u l-ambjent jekk il-prodotti mibjugħa fl-UE jissodisfaw ir-rekwiżiti tal-Ekodisinn u tat-tikkettar tal-enerġija, u jekk il-bejjiegħa juru tikketti tal-enerġija preċiżi kif suppost biex jinfurmaw lill-konsumaturi.

Il-fornituri ta’ prodotti mibjugħa fl-UE jridu jipprovdu dikjarazzjoni ta’ konformità u jwaħħlu l-markatura “CE”¹⁵ mal-prodott. Il-markatura ma tipprovax li parti terza jew l-awtoritajiet ittestjaw il-prodott b’mod indipendenti. Hija turi li l-manifattur iqis li l-prodott tiegħu huwa konformi mar-regolamenti applikabbli kollha u huwa adatt għall-bejgħ legali. Il-manifatturi huma responsabbli biex jiżguraw li t-tikketta tal-enerġija li jipprovdu lill-bejjiegħa tkun preċiża.

Sors: Il-QEA.

Is-sorveljanza tas-suq fl-UE tkopri 33 settur, inkluż dak tal-Ekodisinn u t-Tikkettar tal-Enerġija. L-Istati Membri huma responsabbli għas-sorveljanza tas-suq fit-territorju tagħhom. Kull Stat Membru jrid jinnomina Awtorità tas-Sorveljanza tas-Suq (MSA) u jipprovdilha setgħa u riżorsi suffiċjenti biex tissodisfa l-obbligi tagħha. Biex jiżguraw il-konformità tal-prodotti mibjugħa f’pajjiżhom, l-MSAs iridu jwettqu kontrolli xierqa fuq skala adegwata.

Il-Kummissjoni tappoġġa u trawwem il-kooperazzjoni bejn l-MSAs billi torganizza laqgħat, tipprovdi gwida u taħriġ, u tħaddem żewġ databases. Il-baġit tal-UE jipprovdi finanzjament (EUR 15-il miljun bejn l-2009 u l-2018) għal proġetti bl-għan li jgħinu fit-titjib tal-attivitajiet ta’ sorveljanza tas-suq fl-UE għas-settur tal-Ekodisisnn u t-Tikkettar tal-Enerġija. 

Ambitu u approċċ tal-awditjar

Dan ir-rapport jivvaluta jekk l-azzjonijiet tal-UE dwar l-Ekodisinn u t-Tikkettar tal-Enerġija jikkontribwux b’mod effettiv biex jintlaħqu l-objettivi tagħha f'dak li jirrigwarda l-effiċjenza fl-enerġija u l-ambjent. Aħna ddeċidejna li nħarsu lejn dan il-qasam ta’ politika minħabba li għandu rwol kruċjali fl-ilħuq tal-miri tal-effiċjenza fl-enerġija stabbiliti mill-UE u minħabba li, bl-adozzjoni ta’ pakkett leġiżlattiv ġdid fl-2019, hemm interess akbar mill-pubbliku u mill-partijiet ikkonċernati f’dan il-qasam. Aħna eżaminajna jekk il-Kummissjoni kinitx immaniġġjat il-proċess regolatorju b'mod tajjeb u jekk kinitx immonitorjat u rrappurtat ir-riżultati miksuba. Aħna eżaminajna wkoll jekk il-Kummissjoni kinitx issorveljat u appoġġat l-attivitajiet tal-MSA, billi ffukajna fuq it-tħaddim taż-żewġ databases fil-livell tal-UE, u jekk il-proġetti ffinanzjati mill-UE kinux wasslu għal titjib sostenibbli fis-sorveljanza tas-suq.

Biex nivvalutaw jekk il-Kummissjoni kinitx ipproponiet miżuri ta’ implimentazzjoni f’konformità mal-objettivi ta’ politika, aħna għażilna tliet gruppi ta’ prodotti bħala studji ta’ każijiet:

• combi-boilers tat-tisħin ċentrali u ħiters tal-post;
• refriġerazzjoni tad-dar (refriġeraturi u friżers);
• unitajiet tal-wiri elettroniċi (televiżjonijiet u monitors).

Aħna għażilna dawn il-gruppi ta’ prodotti abbażi tal-konsum tal-enerġija primarja tagħhom u tal-iffrankar stmat tal-miżuri tal-Ekodisinn u tat-Tikkettar tal-Enerġija adottati, bl-għan li jiġu koperti kemm il-prodotti tat-tisħin kif ukoll l-apparati domestiċi tipiċi.

Aħna żorna d-Direttorat Ġenerali għall-Enerġija (DĠ ENER), id-Direttorat Ġenerali għas-Suq Intern, l-Industrija, l-Intraprenditorija u l-SMEs (DĠ GROW) u l-Aġenzija Eżekuttiva għall-Intrapriżi Żgħar u Medji (EASME). Biex nivvalutaw l-impatt u s-sostenibbiltà tal-proġetti ffinanzjati mill-UE maħsuba biex itejbu s-sorveljanza tas-suq, aħna wettaqna analiżi dokumentarja ta’ disa’ proġetti u analizzajna r-riżultati tagħhom. Aħna żorna wkoll l-MSAs responsabbli għall-Ekodisinn u t-Tikkettar tal-Enerġija fi Franza, il-Lussemburgu, il-Polonja u l-Iżvezja, li ħadu sehem fi wħud minn dawn il-proġetti. Aħna għażilna dawn l-Istati Membri minħabba li jirrappreżentaw taħlita differenti ta’ daqsijiet tas-suq, filwaqt li kkunsidrajna l-bilanċ ġeografiku. Sabiex nikkonsultaw mal-partijiet ikkonċernati li jirrappreżentaw lill-konsumaturi, l-ambjent u l-industrija, aħna wettaqna wkoll intervisti mal-Uffiċċju Ewropew tal-Għaqdiet tal-Konsumaturi (BEUC), l-Assoċjazzjoni Ewropea għall-Koordinazzjoni tar-Rappreżentanza tal-Konsumaturi fl-Istandardizzazzjoni (ANEC), l-Uffiċċju Ambjentali Ewropew (EEB) u l-Home Appliance Europe (APPLiA).

Ir-riżultati tal-awditu jistgħu jikkontribwixxu għat-tħejjija tal-Pjan ta’ Ħidma tal-Ekodisinn ta’ tliet snin li jmiss għall-perjodu wara l-2020 u jistgħu jinfluwenzaw il-mod kif il-Kummissjoni timmaniġġja l-proċess leġiżlattiv u kif hija tappoġġa l-attivitajiet ta’ sorveljanza tas-suq imwettqa mill-Istati Membri.

Osservazzjonijiet

Il-ġestjoni tal-proċess regolatorju

Il-Kummissjoni pprijoritizzat il-gruppi ta’ prodotti bl-ogħla potenzjal ta’ ffrankar tal-enerġija

Id-Direttiva dwar l-Ekodisinn u r-Regolament dwar it-Tikkettar tal-Enerġija stabbilew qafas ġenerali li jiddefinixxi l-objettivi ta’ politika u r-rwoli u r-responsabbiltajiet tal-Kummissjoni, tal-awtoritajiet ta’ sorveljanza tas-suq, tal-manifatturi, tan-negozjanti, eċċ. Taħt dan il-qafas, il-Kummissjoni għandha s-setgħa li tadotta miżuri ta’ implimentazzjoni li jistabbilixxu r-rekwiżiti tal-Ekodisinn u tat-Tikkettar tal-Enerġija għal gruppi ta’ prodotti speċifiċi. Skont id-Direttiva dwar l-Ekodisinn, jenħtieġ li l-Kummissjoni tagħżel il-gruppi ta’ prodotti li għandha tirregola abbażi ta’ tliet kriterji: il-volum tal-bejgħ, l-impatt ambjentali attwali u l-potenzjal għal titjib¹⁶.

Aħna eżaminajna jekk il-Kummissjoni kinitx tat prijorità lill-gruppi ta’ prodotti bl-ogħla ffrankar potenzjali tal-enerġija għall-Pjan ta’ Ħidma tagħha għall-perjodu 2016-2019. Il-Kummissjoni eżaminat minn qabel aktar minn 100 grupp ta’ prodotti u analizzat 16 minnhom. Il-Kummissjoni mbagħad ikklassifikat il-prodotti skont il-potenzjal tagħhom ta’ ffrankar tal-enerġija. Il-klassifikazzjoni pprovdiet ukoll valutazzjoni kwalitattiva ta’ fatturi ambjentali oħra bħall-konsum tal-ilma, l-inklużjoni ta’ materja prima kritika, id-durabbiltà u r-riċiklabbiltà.

Fl-2016, il-Kummissjoni ħabbret li hija għandha tinvestiga l-possibbiltà li tistabbilixxi rekwiżiti għal prodotti tat-Teknoloġija tal-Informazzjoni u l-Komunikazzjoni (ICT) separatament (bħal smartphones u tagħmir ta’ netwerking fid-dar). Dan huwa dovut għan-natura li qed timxi b’pass mgħaġġel ta’ dan is-settur u għad-diffikultajiet biex jiġi stmat l-iffrankar potenzjali tal-enerġija. Il-Kummissjoni qed tippjana li tibda din il-ħidma sa tmiem l-2019.

Aħna sibna li l-miżuri ta’ implimentazzjoni eżistenti (li jkopru aktar minn 30 grupp ta’ prodotti) kienu jkopru ħafna mill-prodotti bl-ogħla potenzjal ta’ ffrankar tal-enerġija. Dawn jinkludu prodotti li jirrappreżentaw l-akbar konsum ta’ enerġija domestika u aktar minn nofs il-konsum tal-enerġija fis-setturi tal-industrija u tas-servizzi¹⁷.

Id-dewmien sinifikanti fil-proċess regolatorju naqqas l-effettività tal-politika

Meta l-Kummissjoni tadotta miżuri ta’ implimentazzjoni, il-puntwalità tal-proċess regolatorju hija fattur ewlieni fis-suċċess tal-politika. Hekk kif it-teknoloġija titjieb u l-prodotti jsiru aktar effiċjenti, ir-rekwiżiti tal-Ekodisinn u tat-tikkettar jistgħu ma jibqgħux japplikaw u l-politika ma jibqax ikollha impatt.

Għall-aħħar ftit snin, f’ħafna gruppi ta’ prodotti, il-progress teknoloġiku kien ifisser li r-rekwiżiti minimi tal-effiċjenza fl-enerġija ma baqgħux japplikaw u li l-biċċa l-kbira mill-mudelli tal-prodotti, jew kollha kemm huma, kienu fl-aqwa tliet klassijiet tal-enerġija. Minn naħa, dan juri li l-prodotti disponibbli fis-suq huma aktar effiċjenti fl-enerġija minn qabel u li l-politika kellha impatt pożittiv. Min-naħa l-oħra, meta l-prodotti kollha disponibbli jkunu fl-aqwa klassijiet tal-enerġija, ikun aktar diffiċli għall-konsumaturi li jiddistingwu bejn il-prodotti bl-aqwa prestazzjoni u dawk bl-agħar prestazzjoni u jkun hemm inqas inċentiv għall-manifatturi biex jinnovaw. Aħna eżaminajna l-proċess regolatorju għat-tliet gruppi ta’ prodotti magħżula: unitajiet tal-wiri elettroniċi, refriġeraturi u ħiters.

Fl-2015, wara kopertura tal-midja xejn favorevoli tal-politika, instigata mill-attakki fuq ir-regolazzjoni żejda perċepita tal-UE u minn kawża tal-qorti ppubbliċizzata tajjeb dwar il-vacuum cleaners¹⁸, il-Kummissjoni ddeċidiet li tiffriża temporanjament il-proċess regolatorju sabiex tanalizza l-adegwatezza tal-politika kollha kemm hi. Dan dewwem ix-xogħol fuq il-gruppi ta’ prodotti ġodda li tqiesu bħala prijorità (jiġifieri sistemi ta’ kontroll u awtomazzjoni tal-bini, ktieli elettriċi, nixxiefa tal-idejn, liftijiet, pannelli solari u invertituri, kontenituri refriġerati u apparat tat-tindif bi pressa għolja), kif ukoll ir-reviżjoni tal-miżuri eżistenti, bi kważi sentejn. Madankollu, din ma kinitx l-unika raġuni għad-dewmien, kif spjegat fil-paragrafi li jmiss.

L-iżvilupp ta’ miżuri tal-effiċjenza enerġetika huwa proċess kumpless u li jieħu fit-tul (ara l-Figura 6), li jirrikjedi konsultazzjonijiet bir-reqqa mal-partijiet ikkonċernati¹⁹. Il-Kummissjoni stmat li proċess regolatorju standard għal grupp ta’ prodotti jieħu madwar tliet snin u nofs²⁰. Il-proċess jibda minn dak il-ħin li jibda l-istudju preparatorju sal-ħin li l-att delegat jew l-att ta’ implimentazzjoni jiġi ppubblikat fil-Ġurnal Uffiċjali.

Sors: Il-QEA, ibbażat fuq informazzjoni mill-Kummissjoni Ewropea.

Aħna sibna li għat-tliet gruppi ta’ prodotti analizzati, il-proċess ħa ferm aktar minn tliet snin u nofs. Il-Figura 7 tipprovdi eżempju tal-proċess regolatorju effettiv biex jiġu analizzati r-rekwiżiti għall-unitajiet tal-wiri elettroniċi.

Sors: Il-QEA.

Aħna sibna li l-proċess regolatorju effettiv kien darbtejn itwal mill-proċess teoretiku għall-gruppi ta’ prodotti analizzati, li jdum tmien snin għall-unitajiet tal-wiri elettroniċi, seba’ snin għall-ħiters u sitt snin għar-refriġeraturi. Il-Kummissjoni tenniet xi passi ewlenin, pereżempju, hija organizzat:

• għall-unitajiet tal-wiri elettroniċi: tliet laqgħat tal-forum ta’ konsultazzjoni u tliet konsultazzjonijiet pubbliċi; il-Kummissjoni nnotifikat darbtejn lill-Organizzazzjoni Dinjija tal-Kummerċ (WTO) dwar il-miżuri tal-Ekodisinn proposti u aġġornat l-istudju dwar il-Valutazzjoni tal-Impatt darbtejn;
• għar-refriġeraturi: żewġ laqgħat tal-forum ta’ konsultazzjoni u tliet konsultazzjonijiet pubbliċi;
• għall-ħiters: tliet laqgħat tal-forum ta’ konsultazzjoni u żewġ konsultazzjonijiet bejn is-servizzi.

Għall-kuntrarju tal-istudji preparatorji, l-istudji ta’ reviżjoni jikkonċernaw ir-regolamenti eżistenti dwar il-gruppi ta’ prodotti li se jiġu aġġornati. Huma ma jsegwux proċedura jew approċċ standardizzati, bħal struttura u kriterji komuni, li jfisser li l-profondità tal-analiżi mwettqa tvarja bejn il-gruppi ta’ prodotti. L-istudji ta’ reviżjoni inizjali għall-unitajiet tal-wiri elettroniċi u r-refriġeraturi ma kinux jinkludu l-informazzjoni li il-Kummissjoni kellha bżonn biex tiżviluppa proposta leġiżlattiva. Għalhekk, hija kkummissjonat studji addizzjonali għal dawn il-gruppi ta’ prodotti, li tawlu l-proċess regolatorju b’erba’ snin.

Fl-2016, il-Kummissjoni ddeċidiet li tadotta diversi miżuri ta’ implimentazzjoni bħala pakkett uniku²¹, li jfisser li hija għandha tadotta regolamenti dwar diversi gruppi ta’ prodotti f’daqqa. Skont il-Kummissjoni, dan l-approċċ jgħin fil-komunikazzjoni dwar l-impatt ġenerali ta’ bosta gruppi ta’ prodotti u juri aħjar li l-politika tagħti riżultati sinifikanti. Madankollu, aħna sibna li dan wassal għal dewmien għal dawk il-gruppi ta’ prodotti li jkunu lesti aktar kmieni, sakemm il-pakkett sħiħ ikun lest biex jiġi adottat, li jwassal għal aktar dewmien fi proċess diġà twil.

Diversi partijiet ikkonċernati u esperti tal-politika enfasizzaw li d-dewmien ifisser li ntilfu opportunitajiet biex jiġi sfruttat il-potenzjal sinifikanti għall-iffrankar tal-enerġija u biex jitnaqqas l-impatt ambjentali²². Barra minn hekk, meta l-Kummissjoni tadotta regolamenti wara dewmien twil, hemm riskju li r-rekwiżiti jitqiesu bħala antikwati. Pereżempju:

• għall-ħiters: il-miżura tal-Ekodisinn tal-2013 kienet tirrikjedi livell minimu ta’ effiċjenza enerġetika ta’ 86 % għall-aktar tip komuni ta’ ħiters mill-2015. Dan kien diġà l-livell medju ta’ effiċjenza ddikjarat tal-ħiters tal-post kollha li ġew mibjugħa fl-UE fl-2013;
• għat-televiżjonijiet: ir-rekwiżiti tal-Ekodisinn adottati fl-2009 kienu bbażati fuq data li ma kinitx għadha tapplika u ftit li xejn ikkontribwew biex itejbu l-effiċjenza fl-enerġija. L-evalwazzjoni tad-Direttiva dwar l-Ekodisinn²³ turi li fl-2010 ħafna mill-prodotti kienu diġà ssodisfaw ir-rekwiżiti tal-2012.

Għall-aktar reviżjoni reċenti tar-regolamenti għall-unitajiet tal-wiri domestiċi u r-refriġeraturi, aħna sibna li l-Kummissjoni qieset din il-kwistjoni u aġġornat id-data tas-suq bosta drabi matul il-proċess regolatorju. Madankollu, għal dawn iż-żewġ gruppi ta’ prodotti, iż-żmien li għadda bejn il-mument meta l-Kummissjoni analizzat l-aħħar sett ta’ data u d-data tad-dħul fis-seħħ tar-rekwiżiti l-ġodda kien ta’ tliet snin u ħames snin, rispettivament.

Il-Kummissjoni qed tieħu passi biex ittejjeb it-tikketti tal-enerġija

Il-prodotti kollha koperti mir-regolamenti rilevanti fl-UE jridu juru t-tikketti tal-enerġija. Billi l-iskop tagħhom huwa li jippermettu lill-konsumaturi jieħdu deċiżjonijiet infurmati aħjar, huwa importanti li t-tikketti jkunu jinftiehmu.

Bħala eżempju, it-tikketti tal-enerġija għall-ħiters juru l-ħtieġa għal ċarezza. Il-Kummissjoni ma wettqet l-ebda studju dwar il-fehim tal-konsumaturi qabel ma adottat it-tikketti tal-enerġija fl-2013. Il-Figura 8 turi d-disinn attwali ta’ tikketta tal-enerġija għal sistema ta’ tisħin li jista’ jħawwad lill-konsumaturi. Studju tal-2016 dwar it-tikketti tal-enerġija²⁴ sab li inqas minn terz ta’ dawk li wieġbu setgħu jifhmu l-informazzjoni kollha pprovduta fuq it-tikketta.

Sors: Ir-Regolament (UE) Nru 811/2013.

Fir-rapport tagħha dwar ir-reviżjoni tad-Direttiva dwar it-tikkettar tal-enerġija 2010/30/UE preċedenti²⁵, li ġiet sostitwita mir-Regolament il-ġdid dwar it-Tikkettar tal-Enerġija, il-Kummissjoni rrikonoxxiet li xi elementi tat-tikketti għal diversi gruppi ta’ prodotti kienu diffiċli biex jinftiehmu. Biex tindirizza din id-dgħufija, il-Kummissjoni ddeċidiet li twettaq ittestjar tal-konsumaturi meta żviluppat tikketti tal-enerġija speċifiċi għall-prodotti, biex tivverifika li kwalunkwe pittogramma u t-tikketta kollha kienu jinftiehmu. Għal gruppi ta’ prodotti bħal ħiters (kif jidher fil-Figura 8 ta’ hawn fuq), il-bidliet possibbli se jkunu viżibbli biss għall-konsumaturi wara li tiġi adottata u tidħol fis-seħħ miżura ta’ implimentazzjoni ġdida, li tista’ tieħu ħafna snin.

Madankollu, għall-pakkett ġdid ta’ miżuri li ġie adottat f’Marzu 2019, il-Kummissjoni wettqet studji dwar il-fehim tal-konsumaturi għat-tikketti tal-gruppi ta’ prodotti kollha. Il-Kummissjoni ppreżentat is-sejbiet lill-esperti tal-Istati Membri, li pproponew għadd ta’ simplifikazzjonijiet għat-tikketti qabel l-adozzjoni tagħhom.

Il-Kummissjoni kkonkludiet li l-klassijiet A+, A++ u A+++ kienu inqas effettivi mill-klassifikazzjoni tal-effiċjenza enerġetika A sa G u ddeċidiet li tneħħihom gradwalment. Dawn il-klassijiet tal-enerġija se jitwaqqfu matul il-ftit snin li ġejjin meta jiġu adottati tikketti ġodda għall-gruppi ta’ prodotti. Dan diġà huwa l-każ għall-miżuri tat-tikkettar tal-enerġija li se japplikaw mill-2021.

Il-Kummissjoni żiedet il-fokus fuq l-effiċjenza fir-riżorsi iżda ma wasslitx is-sett ta’ għodod tal-ekonomija ċirkolari

Fl-2016, il-Kummissjoni ħabbret fil-Pjan ta’ Ħidma tagħha li hija għandha tiżviluppa sett ta’ għodod tal-ekonomija ċirkolari biex tipprovdi gwida dwar l-inklużjoni tal-effiċjenza fir-riżorsi u fil-materjali fil-miżuri ta’ implimentazzjoni. Dan jirrikjedi l-iżvilupp ta’ metodu standardizzat għall-valutazzjoni tal-impatt fuq l-effiċjenza fir-riżorsi f’bosta gruppi ta’ prodotti u t-twettiq ta’ analiżijiet fil-fond sistematiċi tal-potenzjal tal-ekonomija ċirkolari matul l-istudji preparatorji.

Il-Kummissjoni ħadet l-ewwel passi biex tiżviluppa sett ta’ għodod. Hija bdiet tiżviluppa standards orizzontali tal-effiċjenza fil-materjali u tirrevedi l-Metodoloġija għall-Ekodisinn tal-Prodotti relatati mal-Enerġija (MEErP). Aħna sibna li l-kontenut, il-profondità u l-ambitu tal-istudji preparatorji u ta’ reviżjoni eżistenti li jesploraw kunċetti tal-ekonomija ċirkolari jvarjaw bejn il-gruppi ta’ prodotti. Dan kien minħabba li dawn l-istudji ma segwew l-ebda metodoloġija standardizzata, u l-Kummissjoni kellha tikkuntratta studji addizzjonali biex tiġbor l-informazzjoni meħtieġa dwar kwistjonijiet tal-ekonomija ċirkolari. Dan ikkontribwixxa għad-dewmien deskritt fil-paragrafu 33.

Fil-proposti reċenti tagħha, il-Kummissjoni żiedet l-attenzjoni fuq l-effiċjenza fir-riżorsi. L-awditu sab li l-istudji mwettqa biex tiġi riveduta l-leġiżlazzjoni dwar l-unitajiet tal-wiri elettroniċi u r-refriġeraturi kkunsidraw diversi aspetti ambjentali minbarra l-enerġija, bħall-immaniġġjar tal-iskart, il-preżenza ta’ materjali kritiċi u rari, ir-riċiklabbiltà, il-possibbiltà ta' tiswija u d-durabbiltà. Abbażi tas-sejbiet tal-istudju u ta’ konsultazzjoni, il-Kummissjoni inkludiet numru ta’ rekwiżiti relatati ma’ dawn l-aspetti fil-proposti regolatorji tagħha (ara l-eżempju fil-Kaxxa 1).

Kaxxa 1

L-ilħuq ta’ bilanċ bejn l-effiċjenza enerġetika u t-tnaqqis tal-ħela tal-ikel

Il-ħela tal-ikel hija problema globali li kienet fiċ-ċentru tal-attenzjoni f’dawn l-aħħar snin minħabba l-konsegwenzi ekonomiċi u ambjentali tagħha. Madwar 11 % tal-ikel u x-xorb maħżuna fir-refriġeraturi jinħlew minħabba tħassir u ppjanar ħażin.

Sors: Il-QEA, ibbażat fuq l-istudju ta’ VHK dwar il-ħażna ottimali tal-ikel (2017).

Skont studju għar-refriġerazzjoni fl-unitajiet domestiċi, disinn aħjar jista’ jgħin biex tiġi evitata l-ħela tal-ikel²⁶, minħabba li tipi differenti ta’ ikel jiġu ppreservati l-aħjar f’temperaturi differenti, u r-refriġeraturi b’bosta kompartimenti (bħal kantina u chiller) jistgħu jgħinu biex l-ikel jiġi kkonservat aktar. L-istudju wera li dawn it-tipi ta’ refriġeraturi jikkunsmaw mill-inqas 20 % aktar elettriku mir-refriġeratur medju tal-lum, iżda sab li anki tnaqqis ta’ żewġ punti perċentwali fil-ħela tal-ikel jikkumpensa għall-użu ogħla tal-enerġija.

Abbażi ta’ dawn is-sejbiet, il-Kummissjoni pproponiet li dawn ir-refriġeraturi jibbenefikaw minn klassifikazzjoni “kkoreġuta” tal-effiċjenza enerġetika, aħjar milli kieku tkun fir-realtà, sabiex tippromwovihom. L-uffiċċji Ewropej tal-għaqdiet tal-konsumaturi²⁷ kkritikaw din id-deċiżjoni, billi sostnew li din straħet wisq fuq is-suppożizzjoni li l-konsumaturi jirranġaw u jaħżnu l-ikel kif suppost. Huma kkritikaw ukoll il-fatt li, billi l-fattur ta’ korrezzjoni mhuwiex viżibbli għall-konsumaturi, huma ma jkollhomx informazzjoni preċiża dwar l-ispejjeż operatorji addizzjonali qabel ma jixtru prodott.

Il-kontabbiltà tal-impatt tal-ekodisinn tistma b'mod eċċessiv l-impatt tal-politika, għalkemm kien hemm titjib reċenti

Għalkemm mhuwiex rekwiżit legali, il-Kummissjoni tikkomunika regolarment ir-riżultati tal-politika tagħha dwar l-Ekodisinn u t-Tikkettar tal-Enerġija lill-pubbliku. Il-Kummissjoni ilha mill-2013 tippubblika kull sena rapport dwar il-Kontabbiltà tal-Impatt tal-Ekodisinn (EIA), fejn tistma r-riżultati kumulattivi tal-politika dwar l-Ekodisinn u t-Tikkettar tal-Enerġija sal-2020 u l-2030. L-EIA tiżviluppa projezzjonijiet futuri abbażi ta’ tqabbil ta’ żewġ xenarji: xenarju ta’ żamma tal-istatus quo u xenarju ta’ ECO. Ix-xenarju ta’ żamma tal-istatus quo jirrappreżenta l-iżvilupp tas-suq mingħajr l-ebda miżura ta’ Ekodisinn u Tikkettar tal-Enerġija. Ix-xenarju ta’ ECO huwa x-xenarju elaborat li jqis l-effett tal-politika mill-bidu għal kull grupp ta’ prodotti.

Il-Figura 9 turi l-mod kif ir-rapport tal-EIA jippreżenta r-riżultati għal grupp wieħed ta’ prodotti.

Sors: EIA overview report 2018, VHK għall-Kummissjoni Ewropea.

Ir-rapport tal-EIA għall-2018 jistma li l-impatt tat-titjib li sar mis-snin disgħin 'il hawn fir-rigward tal-prodotti u tat-tikketti tal-enerġija se jkollu benefiċċju sinifikanti fl-2020. Huwa jistma li l-politika se ġġib:

• 150 mega tunnellata tal-ekwivalenti taż-żejt ta’ enerġija ffrankata (9 % tat-total tal-UE);
• tnaqqis ta' 306 mega tunnellata tal-ekwivalenti CO2 fl-emissjonijiet ta’ gassijiet b’effett ta' serra (7 % tat-total tal-UE);
• EUR 63 biljun f’iffrankar nett għall-konsumaturi;
• EUR 66 biljun fi dħul addizzjonali għall-industrija, il-bejjiegħa u l-installaturi.

Skont l-EIA, dawn ir-riżultati mistennija jiżdiedu b’aktar minn 60 % sal-2030.

Ir-rapport tal-EIA jiddikjara li jenħtieġ li l-istimi ppreżentati hawn fuq isegwu tliet “regoli bażiċi”: jenħtieġ li dawn ikunu realistiċi, idonei għall-iskop tagħhom u bbażati fuq il-miżuri eżistenti. Aħna sibna li xi suppożizzjonijiet użati kellhom il-probabbiltà li jistmaw b'mod eċċessiv l-impatt tal-politika dwar l-Ekodisinn u t-Tikkettar tal-Enerġija. Speċifikament:

• l-EIA tistma l-impatt futur tal-politika, aktar milli tevalwa dak li nkiseb diġà. B’hekk hija tieħu inkunsiderazzjoni wkoll il-leġiżlazzjoni li mistennija tidħol fis-seħħ fil-futur qarib. Dawn ir-regolamenti huma kkunsidrati fuq il-bażi tad-data proposta għad-dħul fis-seħħ. Jekk ir-rekwiżiti effettivament adottati jsiru inqas stretti jew ikun hemm dewmien, iċ-ċifri tal-EIA jiġu b’hekk stmati b'mod eċċessiv;
• l-EIA tassumi li r-regolament se jiġi rrispettat bis-sħiħ u li ma hemmx nuqqasijiet fis-sorveljanza tas-suq. Madankollu, il-Kummissjoni u partijiet ikkonċernati oħrajn²⁸ jistmaw li n-nuqqas ta’ konformità jwassal għal telf li jammonta sa 10 % tal-iffrankar tal-enerġija. L-awditu tagħna sab ukoll nuqqasijiet fis-sorveljanza tas-suq (ara l-paragrafi 55-73);
• l-EIA tuża informazzjoni teknika tal-prodott ipprovduta mill-manifatturi li tkun ibbażata fuq l-istandards armonizzati rilevanti aktar milli fuq id-data dwar il-konsum reali. Dawn l-istandards mhux dejjem ikunu rappreżentattivi tal-konsum reali tal-enerġija fil-kundizzjonijiet tal-ħajja reali, kif tispjega l-Kaxxa 2.

Biex tiddetermina l-effiċjenza fl-enerġija tal-apparat, il-politika dwar l-Ekodisinn u t-tikkettar tal-enerġija tistrieħ fuq l-istandards żviluppati mill-organizzazzjonijiet tal-istandardizzazzjoni biex jiġu pprovduti definizzjonijiet miftiehma tal-kunċetti tekniċi u l-metodi tal-kejl. Ladarba jkun inħareġ standard minn organizzazzjoni tal-istandardizzazzjoni Ewropea u l-Kummissjoni tkun ippubblikat it-titolu u r-referenza tiegħu f’Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea, dan isir “standard armonizzat Ewropew” u, b’hekk, isir parti mid-dritt tal-UE.

Fin-nuqqas ta’ standard armonizzat, jistgħu jintużaw standards aktar antiki, standards internazzjonali jew metodi rilevanti oħra biex jitkejjel il-konsum tal-enerġija, iżda dan jista’ jwassal għal riżultati differenti, u jsir diffiċli li l-leġiżlazzjoni tiġi applikata u infurzata. Huwa għalhekk li l-istandards armonizzati, li huma affidabbli, preċiżi, riproduċibbli u rappreżentattivi tal-użu fil-ħajja reali huma importanti.

Fl-aħħar nett, l-EIA hija studju prospettiv, li jfittex li jevalwa l-impatt futur ta’ politika, aktar milli r-riżultati reali miksuba sa data partikolari. Dan jagħmel il-proċess tal-kontabbiltà sensittiv għal ċerti varjazzjonijiet fil-parametri, bħar-rati tal-inflazzjoni jew il-prezzijiet tal-enerġija futuri. Fl-2019, il-Kummissjoni rrevediet is-suppożizzjonijiet tagħha għall-prezzijiet tal-enerġija futuri użati għall-kontabbiltà fuq l-impatt. Dan wassal għal tnaqqis qawwi fl-iffrankar nett stmat għall-konsumaturi tal-UE fl-2020: l-iffrankar annwali mistenni għal kull unità domestika naqas minn EUR 473 għal EUR 286.

Studju indipendenti³¹ enfasizza li l-EIA hija bbażata fuq xenarji u ppruvat tirrikonċilja l-iffrankar tal-enerġija kkontabbilizzat mill-kontabbiltà tal-impatt mal-iffrankar tal-enerġija osservat fil-Ġermanja għal xi gruppi ta’ prodotti. Skont l-istudju, l-iffrankar osservat fir-realtà kien sinifikanti, iżda kien aktar baxx mill-projezzjonijiet tal-kontabbiltà tal-impatt, b’marġini sinifikanti: darbtejn sa 15-il darba jew 1.7 sa 11.6 darbiet, skont il-bażi tal-kalkolu u l-grupp ta’ prodotti. Filwaqt li l-ambitu u l-metodoloġija tal-istudju jistgħu ma jippermettux tqabbil dirett maċ-ċifri rrappurtati mill-EIA, l-istudju juri li hemm riskju li l-iffrankar jiġi stmat b'mod eċċessiv.

Billi l-EIA hija l-uniku sors ta’ informazzjoni rigward il-kontribut tal-politika dwar l-Ekodisinn u t-Tikkettar tal-Enerġija biex tintlaħaq il-mira tal-effiċjenza enerġetika għall-2020, hemm ir-riskju li l-istimar eċċessiv tar-riżultati jipprovdi input mhux preċiż lil dawk li jfasslu l-politika. Fl-aktar rapport ta’ valutazzjoni reċenti tal-progress li sar, sal-2018, lejn il-miri tal-effiċjenza fl-enerġija għall-2020, il-Kummissjoni ma rrappurtatx aktar dwar l-impatt tal-politika. Mhuwiex ċar jekk hijiex se tagħmel dan fir-rapporti li ġejjin.

Sorveljanza tas-suq

In-nuqqas ta’ konformità min-naħa tal-manifatturi u l-bejjiegħa bl-imnut mal-leġiżlazzjoni dwar l-Ekodisinn u t-Tikkettar tal-Enerġija jnaqqas il-benefiċċji tal-politika

Is-sorveljanza tas-suq taqa' taħt il- kompetenza esklussiva tal-Istati Membri. Huma għandhom jikkonformaw mar-Regolament tal-UE dwar is-Sorveljazna tas-Suq³². L-Awtoritajiet tas-Sorveljanza tas-Suq (MSAs) huma responsabbli biex jiżguraw li l-prodotti mibjugħa f’pajjiżhom ikunu konformi. Għalkemm xi NGOs għall-ħarsien tal-konsumaturi wettqu spezzjonijiet fil-ħwienet u xi testijiet tal-prodotti, huma ma għandhomx l-awtorità li jinfurzaw ir-regolament, li huwa l-prerogattiva tal-MSAs.

Meta l-ħwienet ma jurux it-tikketti tal-enerġija kif suppost, il-konsumaturi jsibuha aktar diffiċli biex jieħdu deċiżjoni infurmata. Tikketti skorretti jistgħu jiżgwidaw lill-konsumaturi biex jixtru prodotti li jikkunsmaw aktar enerġija jew li jkollhom prestazzjoni li tkun aktar baxxa minn dik iddikjarata. Ir-rappreżentanti tal-industrija talbu għal infurzar aħjar tar-regolament³³ sabiex jinkisbu l-benefiċċji tal-politika.

Il-proġetti ta’ sorveljanza tas-suq iffinanzjati mill-UE ilhom mill-2009 jiffinanzjaw l-ispezzjonijiet fil-ħwienet u t-testijiet fil-laboratorji biex jivverifikaw jekk il-prodotti humiex konformi mar-rekwiżiti tal-Ekodisinn u tat-Tikkettar tal-Enerġija, kif ukoll li l-klassi tal-enerġija tagħhom hija korretta. Il-proġetti wrew li n-nuqqas ta’ konformità mal-leġiżlazzjoni huwa kwistjoni sinifikanti. In-natura u l-livell tan-nuqqas ta’ konformità jvarjaw skont it-tip ta’ prodott ivverifikat u l-metodu ta’ spezzjoni użat (is-sejbiet tal-proġetti jintwerew fil-Figura 10). Minħabba li dawn il-proġetti spiss immiraw għal mudelli ta’ prodotti li x’aktarx ma kinux konformi, ir-rati tan-nuqqas ta’ konformità ppreżentati hawn taħt ma jistgħux jiġu estrapolati għall-gruppi kollha ta’ prodotti, jew għas-suq tal-UE fl-intier tiegħu.

Sors: Il-QEA, ibbażat fuq ir-rapporti finali tal-proġetti rilevanti ffinanzjati mill-UE.

Abbażi tar-riżultati tal-proġetti tal-UE u tad-data addizzjonali pprovduta mill-Istati Membri, fl-2019, il-Kummissjoni stmat³⁴ li, b’mod ġenerali, madwar 10-25 % tal-prodotti mibjugħa fis-suq ma kinux konformi, u dan wassal għal tnaqqis fl-iffrankar tal-enerġija ta’ madwar 10 %. Il-Kummissjoni ma setgħetx tipprovdi tqassim ta’ dawn iċ-ċifri. Dan ikun ekwivalenti għall-konsum annwali tal-elettriku tal-Iżvezja u tal-Ungerija flimkien. It-telf stmat fl-iffrankar tal-enerġija minħabba nuqqas ta’ konformità huwa ta’ 174.8 TWh fis-sena sal-2020, li bejn wieħed u ieħor jikkorrispondi għall-konsum finali tal-elettriku tal-Iżvezja u tal-Ungerija flimkien, li huwa ta’ 170 TWh/fis-sena, ibbażat fuq id-data tal-Eurostat mill-2017. Studju ieħor mid-Dipartiment għall-Ambjent, l-Ikel u l-Affarijiet Rurali (Defra) tar-Renju Unit fl-2011 stima li l-impatt³⁵ tan-nuqqas ta’ konformità mill-manifatturi u l-bejjiegħa bl-imnut fuq l-iffrankar tal-enerġija kien ta’ 6.2 %, iżda wissa li din kienet stima prudenti ħafna.

L-infurzar effettiv tar-regolament jista’ jgħin biex jitnaqqas dan it-telf. Studju mwettaq minn grupp ta’ MSAs³⁶ stima, abbażi tad-data miġbura mill-2011 sal-2013, li euro wieħed investit fis-sorveljanza tas-suq wassal għal iffrankar ta' EUR 13 minħabba titjib fl-effiċjenza enerġetika. Huwa kkonkluda li r-redditu fuq l-investiment kien għoli biżżejjed biex jiġi kkonfermat li s-sorveljanza tas-suq tista’ tkun kosteffikaċi. Pereżempju, jekk is-sorveljanza tas-suq titwettaq bl-aħjar mod mill-pajjiżi Nordiċi kollha (l-Iżlanda, il-Finlandja, in-Norveġja, l-Iżvezja u d-Danimarka), bi spiża addizzjonali ta’ EUR 2.1 miljun, din tirriżulta f’iffrankar annwali tal-enerġija ta’ 168 GWh, li jwassal għal iffrankar ta’ EUR 28 miljun fis-sena għall-konsumaturi għat-13-il grupp ta’ prodotti vvalutati. Studju ieħor³⁷ stima li l-benefiċċju nett ta’ sistema ta’ sorveljanza tas-suq aktar b’saħħitha għandu jkun ta’ madwar GBP 164 miljun fuq perjodu ta’ 10 snin fir-Renju Unit biss. Studji oħrajn urew li s-sorveljanza tas-suq u l-ittestjar jistgħu jsiru b’mod sistematiku, effettiv u kosteffikaċi³⁸.

L-UE pprovdiet għodod biex tappoġġa lill-Awtoritajiet tas-Sorveljanza tas-Suq li kellhom impatt limitat għall-Ekodisinn u t-Tikkettar tal-Enerġija

Sabiex ittejjeb il-livell ta’ konformità mal-leġiżlazzjoni dwar l-Ekodisinn u t-Tikkettar tal-Enerġija, jenħtieġ li l-MSA twettaq sorveljanza tas-suq effettiva. Ir-regolament dwar is-sorveljanza tas-suq ma jispeċifikax liema livell ta’ sorveljanza tas-suq huwa meħtieġ, iżda sempliċiment li jenħtieġ li l-MSAs iwettqu kontrolli “xierqa” fuq skala “adegwata”. Jenħtieġ li l-Istati Membri jistabbilixxu, jimplimentaw u jaġġornaw perjodikament il-programmi ta’ sorveljanza tas-suq tagħhom u li jikkomunikaw dawn il-programmi lill-Kummissjoni.

Skont ir-rapporti ppreżentati lill-Kummissjoni, in-numru ta’ prodotti spezzjonati kull sena jvarja minn inqas minn 20 sa aktar minn 100 000 fis-sena għal kull Stat Membru. Dawn iċ-ċifri huma diffiċli biex jiġu interpretati, minħabba li t-tifsira ta’ “spezzjoni” hija wiesgħa. Skont l-Istat Membru, spezzjoni tista’ tkun wieħed mill-kontrolli li ġejjin, jew inkella kombinament tagħhom:

• spezzjoni viżwali f’ħanut jew online (pereżempju, biex jiġi vverifikat jekk tikketta tkunx tidher jew jekk il-prodott għandux il-markatura “CE”);
• kontroll dokumentarju ta’ prodott (pereżempju, biex jiġi vverifikat jekk l-iskeda ta’ informazzjoni tal-prodott fihiex ir-referenzi xierqa għar-regolament u l-informazzjoni teknika meħtieġa);
• test fil-laboratorju ta’ prodott biex tiġi vverifikata l-konformità tiegħu mar-rekwiżiti tal-Ekodisinn, bħall-konsum tal-enerġija tiegħu u l-preċiżjoni tat-tikketta tiegħu.

It-tipi differenti ta’ spezzjonijiet iservu skopijiet differenti. Il-verifika tal-preżenza tat-tikketti fil-ħwienet tgħin biex jiġi żgurat li l-konsumaturi jiġu infurmati b'mod xieraq dwar il-prestazzjoni tal-prodott li jixtiequ jixtru. Il-politika dwar it-tikkettar tal-enerġija ma tistax tkun effettiva jekk it-tikketti ma jkunux jidhru. Il-kontrolli dokumentarji jistgħu jindividwaw nuqqas ta’ konformità mar-rekwiżiti tal-informazzjoni u jidentifikaw il-prodotti li jistgħu jkunu jeħtieġu ttestjar fil-laboratorji. Aħna sibna li t-tip u l-firxa tal-ispezzjonijiet u tal-kontrolli dokumentarji kienu jvarjaw ħafna fost l-Istati Membri u l-awtoritajiet li żorna, kif jintwera fil-Kaxxa 3.

Fil-fehma tal-Kummissjoni, l-ittestjar fil-laboratorju huwa l-uniku mod kif jiġi vverifikat jekk prodott jissodisfax ir-rekwiżiti tal-effiċjenza fl-enerġija u tal-prestazzjoni, u jekk tikketta tal-enerġija hijiex korretta³⁹. L-ittestjar jista’ jkun għali, skont il-prodott magħżul u l-laboratorju użat, li jvarjaw minn mijiet sa eluf ta’ euro għal kull prodott. F’ħafna każijiet, l-MSAs jixtru l-prodott u jħallsu għat-test fil-laboratorju. Biex jiġi kkonfermat nuqqas ta’ konformità suspettat, iridu jiġu ttestjati tliet unitajiet ta’ prodott. Għal prodotti għaljin, bħal televiżjonijiet, bojlers, jew friġġijiet, dan jista’ jiswa ħafna flus. Aħna sibna li n-numru ta’ testijiet fil-laboratorji mwettqa varja wkoll bejn l-MSAs li żorna, kif jintwera fil-Kaxxa 4.

Il-Figura 11 turi ħarsa ġenerali lejn it-testijiet fil-laboratorju mwettqa mill-MSAs irrappurtati lill-Kummissjoni għall-2016.

Sors: Il-QEA, ibbażat fuq ir-rapporti dwar is-sorveljanza tas-suq tal-Istati Membri.

Il-Kummissjoni tappoġġa lill-MSAs, b’mod aktar speċifiku hija:

• tiffaċilita l-organizzazzjoni ta’ “gruppi ta’ kooperazzjoni amministrattiva”, netwerk ta’ MSAs li jiltaqgħu darbtejn fis-sena biex jikkondividu l-esperjenza u l-għarfien;
• tippubblika linji gwida u l-aħjar prattika dwar is-sorveljanza tas-suq b’mod ġenerali u għal kull regolament speċifiku għall-prodotti;
• b’kooperazzjoni mal-MSAs, toħroġ mistoqsijiet frekwenti kkonsolidati li jipprovdu tweġibiet għal kwistjonijiet komuni li jiltaqgħu magħhom l-MSAs għal prodotti speċifiċi;
• topera żewġ databases biex ixxerred informazzjoni rilevanti, ara l-Figura 12;
• tipprovdi finanzjament għal proġetti ddedikati għat-tisħiħ tas-sorveljanza tas-suq.

Iż-żewġ databases imħaddma mill-Kummissjoni għandhom l-għan li jiffaċilitaw il-kooperazzjoni⁴⁰ bejn l-MSAs u jappoġġaw l-attività tagħhom, kif deskritt fil-Figura 12.

Sors: Il-QEA.

Il-Kummissjoni u l-Istati Membri rrikonoxxew il-lakuni u l-inkonsistenzi sinifikanti fid-data rrappurtata fl-ICSMS. Aħna identifikajna n-nuqqasijiet li ġejjin:

• Tmien Stati Membri ma jipprovdux informazzjoni dwar l-attivitajiet tagħhom fil-qasam tal-Ekodisinn u t-Tikkettar tal-Enerġija. L-MSAs se jintalbu jirrappurtaw b’mod sistematiku dwar l-attività tagħhom bl-użu tal-ICSMS mill-2021.
• It-tfittxija għar-riżultat ta’ mudell ta’ prodott speċifiku hija diffiċli. Il-manifatturi spiss jużaw numri ta’ identifikazzjoni tal-prodotti differenti fi swieq differenti u d-database ma tindikax in-numru/i ta’ identifikazzjoni ekwivalenti. Għalhekk, ma jistax ikun possibbli li jintużaw ir-riżultati tat-test minn mudell ekwivalenti, minħabba li dawn ma jistgħux jiġu identifikati.
• L-MSAs għandhom prattiki differenti meta jirrappurtaw ir-riżultati tal-ispezzjoni tagħhom. Pereżempju, xi wħud jipprovdu biss informazzjoni dwar mudelli li mhumiex konformi, filwaqt li oħrajn jikkondividu r-riżultati kollha tagħhom. Xi awtoritajiet jikkategorizzaw l-ispezzjonijiet tagħhom f’kategorija ġenerika intitolata “Ekodisinn” jew “tikkettar tal-enerġija” aktar milli f'dik għar-regolament speċifiku dwar il-prodotti. Dan jagħmel ir-riżultati aktar diffiċli biex jinstabu.
• Ma hemm l-ebda qasam iddefinit minn qabel biex jiddistingwi bejn nuqqas ta' konformità fid-dokumentazzjoni u, pereżempju, konsum skorrett tal-enerġija jew klassi skorretta tal-enerġija. Għalhekk, l-informazzjoni dwar prodotti li mhumiex konformi ma tippermettix li l-MSAs ikunu jistgħu jidentifikaw it-tip ta’ nuqqas ta’ konformità.
• Ir-rapporti tat-testijiet fil-laboratorji mtella' mill-MSAs mhumiex standardizzati u huma disponibbli bil-lingwi oriġinali mingħajr il-funzjoni ta’ traduzzjoni. L-MSAs mhux dejjem itellgħu r-rapporti tat-testijiet, għalkemm jiddikjaraw li jkun sar test.

Il-Kummissjoni ilha mill-2016 taħdem mal-Istati Membri fuq l-aġġornament ta’ kif id-data tiġi rrappurtata fl-ICSMS għall-Ekodisinn u t-Tikkettar tal-Enerġija. Dan ma wassal għall-ebda bidla fid-disinn tas-sistema saż-żmien tat-tfassil ta’ dan ir-rapport (il-ħarifa tal-2019).

Kull MSA tista’ tiddeċiedi sa liema punt hija se tuża l-informazzjoni disponibbli fl-ICSMS biex tappoġġa l-attivitajiet tagħha. L-MSA responsabbli għas-sorveljanza tar-regolament dwar l-Ekodisinn fi Franza, li żorna, qatt ma kkonsultat l-informazzjoni mdaħħla fl-ICSMS minn MSAs oħrajn. L-MSAs l-oħra li żorna qalulna li huma għamlu użu mhux frekwenti mid-database biex jinvestigaw jew jieħdu azzjoni korrettiva għal każijiet ta’ nuqqas ta’ konformità misjuba minn Stati Membri oħrajn li affettwaw is-suq tagħhom stess. Huma ma użawx ukoll l-informazzjoni biex jevitaw id-duplikazzjoni tal-kontrolli għal prodotti partikolari. F’xi każijiet, il-leġiżlazzjoni nazzjonali tista’ twaqqaf lill-MSAs milli jużaw l-informazzjoni pprovduta minn oħrajn biex jieħdu azzjoni korrettiva fis-suq tagħhom - dan kien il-każ għall-Polonja u għal Franza (sakemm mhux bħala parti minn kampanja tal-UE).

Skont ir-Regolament dwar it-Tikkettar tal-Enerġija, mill-1 ta’ Jannar 2019, jenħtieġ li l-fornituri jdaħħlu informazzjoni fid-database tal-prodotti EPREL kull meta jqiegħdu unità ta’ mudell ġdid fis-suq. Il-Kummissjoni suppost li kellha tagħmel id-database aċċessibbli għall-MSAs u għall-pubbliku⁴¹, iżda hija ma kinitx għamlet dan saż-żmien meta sar l-awditu.

Il-proġetti ta’ sorveljanza tas-suq iffinanzjati mill-UE huma utli iżda jipprovdu soluzzjoni temporanja għal ħtieġa rikorrenti

Fl-2015, il-Kummissjoni kkonkludiet li hemm livell baxx ta’ attività ta’ sorveljanza tas-suq fil-biċċa l-kbira mill-Istati Membri⁴² u li kien hemm il-ħtieġa li tiżdied il-kooperazzjoni. Fl-aħħar 10 snin, hija ffinanzjat 10 proġetti għas-sorveljanza tas-suq tal-Ekodisinn u tat-Tikkettar tal-Enerġija permezz ta’ għotjiet taħt il-programmi Enerġija Intelliġenti - Ewropa u Orizzont 2020, b’baġit totali ta’ EUR 19.5 miljun u kontribuzzjoni mill-UE ta’ EUR 15-il miljun. Uħud minn dawn il-proġetti⁴³ ġew immaniġġjati mill-awtoritajiet tas-sorveljanza tas-suq.

L-analiżi tagħna tikkonferma r-riżultati pożittivi ta’ dawn il-proġetti; huma għamluha possibbli li jiffinanzjaw kampanji ta’ ttestjar speċifiċi għal gruppi ta’ prodotti li jiswew aktar biex jiġu ttestjati u li, b’mod ġenerali, kieku l-MSAs infushom ma kinux jittestjaw. Huma indirizzaw il-ħtieġa li jiżdied in-numru ta’ spezzjonijiet u ta' testijiet fil-laboratorju, filwaqt li tiġi ffaċilitata l-kooperazzjoni tal-UE. Barra minn hekk, huma pproduċew linji gwida tal-aħjar prattika u moduli ta’ taħriġ, li għenu lill-MSAs biex jiżviluppaw l-għarfien u l-kompetenzi tagħhom, inkluż dwar kwistjonijiet emerġenti bħall-prevenzjoni ta’ ċirkomvenzjoni.

Abbażi tad-data disponibbli dwar l-attivitajiet ta’ sorveljanza tas-suq fl-UE, mhuwiex ċar li l-attivitajiet ta’ sorveljanza tas-suq imwettqa barra mill-proġetti tal-UE tjiebu minħabba l-proġetti. Filwaqt li l-programmi tas-sorveljanza tas-suq disponibbli huma pjuttost konċiżi, l-ebda waħda mill-MSAs ma rrappurtat dwar bidliet jew titjib fix-xogħol tagħhom b’segwitu għall-parteċipazzjoni tagħhom fi proġetti tal-UE, lanqas dwar żieda fl-għadd ta’ testijiet tal-laboratorju mwettqa barra mill-proġetti tal-UE. Minħabba n-natura kontinwa tal-finanzjament tal-UE għal dawn l-attivitajiet mill-2012 'il hawn – kif muri mill-fatt li meta jitlesta proġett ikun hemm ieħor li jsegwih – hemm riskju li l-Istati Membri jistrieħu fuq il-finanzjament fil-livell tal-UE biex iwettqu r-responsabbiltajiet tas-sorveljanza tas-suq domestiku tagħhom f’dan il-qasam. B’hekk, il-proġetti tal-UE jipprovdu soluzzjoni temporanja għal ħtieġa rikorrenti.

Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

Aħna vvalutajna jekk l-azzjonijiet tal-UE fil-qasam tal-Ekodisinn u t-Tikkettar tal-Enerġija kinux kkontribwew biex jintlaħqu l-objettivi tagħha f'dak li jirrigwarda l-effiċjenza fl-enerġija u l-ambjent. Aħna kkonkludejna li l-azzjonijiet tal-UE kienu kkontribwew b’mod effettiv biex jintlaħqu l-objettivi tal-politika dwar l-Ekodisinn u t-Tikkettar tal-Enerġija, iżda li l-effettività tnaqqset minħabba dewmien sinifikanti u nuqqas ta’ konformità mill-manifatturi u mill-bejjiegħa bl-imnut.

Aħna sibna li l-miżuri ta’ implimentazzjoni bħalissa jkopru l-biċċa l-kbira mill-prodotti bl-ogħla potenzjal ta’ ffrankar tal-enerġija, u jirrappreżentaw kważi l-konsum kollu tal-enerġija fl-unitajiet domestiċi u aktar minn nofs il-konsum tal-enerġija fis-setturi industrijali u tas-servizzi. Barra minn hekk, biex tagħti prijorità lill-gruppi ta’ prodotti li għandhom jiġu rregolati jew analizzati, il-Kummissjoni użat metodoloġiji tajbin u trasparenti (il-paragrafi 24-27).

Il-proċess regolatorju jieħu fit-tul, u dan huwa parzjalment spjegat mill-kumplessità teknika tar-regolamenti u mill-ħtieġa li l-partijiet ikkonċernati jiġu kkonsultati bir-reqqa. Madankollu, aħna sibna li xi dewmien seta’ jiġi evitat. Id-dewmien twil inaqqas l-impatt tal-politika billi r-rekwiżiti tal-Ekodisinn ma għadhomx ilaħħqu mal-progress teknoloġiku u t-tikketti tal-enerġija ma għadhomx jgħinu lill-konsumaturi biex jiddistingwu bejn il-prodotti. Minħabba d-deċiżjoni tal-Kummissjoni li tadotta miżuri bħala pakkett, hija ma għadhiex tadotta regolamenti speċifiċi għall-prodotti meta dawn ikunu lesti (il-paragrafi 28-37).

Aħna sibna li l-Kummissjoni qed tieħu passi biex ittejjeb it-tikketti tal-enerġija, madankollu, jridu jgħaddu ftit snin qabel ma l-bidliet isiru viżibbli għall-konsumaturi (il-paragrafi 38-42). Il-Kummissjoni inkludiet kunċetti tal-ekonomija ċirkolari fil-proposti l-aktar reċenti tagħha. Filwaqt li l-mod li bih dawn jiġu vvalutati u integrati għadu ad hoc, il-Kummissjoni bdiet il-proċess biex tipproduċi approċċ standard għall-valutazzjoni (il-paragrafi 43-45).

Biex ittejjeb il-proċess regolatorju, jenħtieġ li l-Kummissjoni:

1. tiddefinixxi u tapplika approċċ standard għall-istudji ta’ reviżjoni biex tevita l-ħtieġa għal studji addizzjonali;
2. tiżviluppa qafas metodoloġiku standard għall-inklużjoni tar-rekwiżiti tal-ekonomija ċirkolari li għandhom jiġu applikati matul l-istudji ta’ tħejjija u dawk ta' reviżjoni biex is-sejbiet tagħhom ikunu jistgħu jiġu ppreżentati kmieni fil-proċess ta’ konsultazzjoni;
3. tadotta miżuri ta’ implimentazzjoni meta jkunu lesti, minflok meta pakkett ikun komplet;
4. b’mod partikolari għal prodotti bbażati fuq teknoloġiji li qed jimxu b’pass mgħaġġel bħall-ICT, tivvaluta b’mod aktar regolari d-data tas-suq biex tiżgura li r-rekwiżiti u t-tikketti tal-effiċjenza fl-enerġija li ma jkunux għadhom rilevanti jiġu aġġornati malajr.

Data mmirata għall-implimentazzjoni: Diċembru 2021

Il-Kontabbiltà tal-Impatt tal-Ekodisinn hija eżerċizzju trasparenti, li jipprovdi lill-partijiet ikkonċernati u lil dawk li jfasslu l-politika b’data utli dwar ir-riżultati tal-politika dwar l-Ekodisinn u t-tikkettar tal-enerġija. Madankollu, aħna sibna li l-metodoloġija attwali applikata għall-kontabbiltà tal-impatt tistima b'mod eċċessiv ir-riżultat tal-politika. L-impatt tan-nuqqas ta’ konformità ma jiġix ikkunsidrat, u lanqas id-dewmien fl-implimentazzjoni. Il-kontabbiltà tal-impatt hija bbażata fuq id-differenza bejn żewġ xenarji fit-tul u hija affettwata mil-lakuni bejn il-konsum tal-enerġija fil-ħajja reali u l-istimi li xi drabi ma jkunux realistiċi u li jittieħdu mill-istandards armonizzati (il-paragrafi 46-53).

Jenħtieġ li l-Kummissjoni:

1. ittejjeb is-suppożizzjonijiet relatati mal-kontabbiltà tal-impatt, b’mod partikolari billi tieħu kont tan-nuqqas ta’ konformità, tad-dewmien fl-implimentazzjoni u tad-devjazzjonijiet bejn il-konsum tal-enerġija fuq il-bażi ta’ standards armonizzati u l-użu fil-ħajja reali;
2. tivvaluta l-ambitu għall-evalwazzjoni tar-riżultati tal-politika billi tuża metodoloġija bbażata fuq kampjuni biex tkejjel il-konsum reali tal-enerġija mill-utenti finali bil-ħsieb li tittejjeb il-preċiżjoni tal-mudell tal-kontabbiltà tal-impatt;
3. tikkwantifika l-kontribut tal-politika għall-mira tal-effiċjenza fl-enerġija għall-2020 fir-rapport ta’ valutazzjoni dwar il-progress li sar mill-Istati Membri.

Data mmirata għall-implimentazzjoni: Diċembru 2021

Abbażi tad-data disponibbli, aħna sibna li n-nuqqas ta’ konformità mill-manifatturi u mill-bejjiegħa bl-imnut għadu problema sinifikanti. Kienu relattivament ftit il-mudelli ta’ prodotti li ġew ittestjati fil-laboratorji u l-Istati Membri li żorna ma użawx ir-riżultati pprovduti minn Stati Membri oħra biex jimplimentaw miżuri ta’ infurzar. B’riżultat ta’ dan, il-konsumaturi madwar l-Ewropa mhumiex protetti b'mod ugwali (il-paragrafi 55-69).

Ir-rwol importanti li għandha l-Kummissjoni fil-faċilitazzjoni tal-kooperazzjoni jgħin lill-Awtoritajiet tas-Sorveljanza tas-Suq biex iwettqu dmirijiethom. Id-database tal-ICSMS, imħaddma mill-Kummissjoni, tippermetti l-kooperazzjoni permezz tal-kondiviżjoni tar-riżultati tal-ispezzjoni tal-MSAs. Madankollu, huwa meħtieġ titjib biex l-effettività tagħha tiżdied. Il-Kummissjoni stabbiliet id-database EPREL tard, li kienet għadha mhijiex aċċessibbli mill-MSAs fiż-żmien meta sar l-awditu. Il-proġetti ffinanzjati mill-UE taw ir-riżultati, iżda mhuwiex ċar li dawn wasslu għal bidliet sostenibbli fil-mod kif titwettaq is-sorveljanza tas-suq (il-paragrafi 65-73).

Biex ittejjeb l-attivitajiet ta’ sorveljanza tas-suq u tiffaċilita l-iskambju ta’ informazzjoni fost l-MSAs:

Jenħtieġ li l-Kummissjoni:

1. twassal titjib fl-ICSMS biex tiffaċilita l-kooperazzjoni bejn l-Awtoritajiet tas-Sorveljanza tas-Suq, pereżempju, billi tippermetti l-identifikazzjoni rapida tan-numri tal-mudelli ekwivalenti u tgħaqqadha mal-EPREL;

Data mmirata għall-implimentazzjoni: Diċembru 2020

2. fuq talba, tipprovdi taħriġ online lill-MSAs biex jippromwovu l-użu tal-ICSMS bl-għan li jappoġġaw l-attivitajiet tagħhom;

Data mmirata għall-implimentazzjoni: Diċembru 2020

3. tivvaluta l-użu tal-aħjar prattika min-naħa tal-MSAs f'dak li jirrigwarda l-attivitajiet ta’ sorveljanza tas-suq, li ġiet identifikata mill-proġetti ffinanzjati mill-UE, inkluż it-twettiq ta’ spezzjonijiet kosteffettivi.

Data mmirata għall-implimentazzjoni: April 2022

Dan ir-Rapport ġie adottat mill-Awla I, immexxija mis-Sur Nikolaos Milionis, Membru tal-Qorti tal-Awdituri, fil-Lussemburgu fil-laqgħa tagħha tal-4 ta’ Diċembru 2019.

Għall-Qorti tal-Awdituri

Klaus-Heiner Lehne
Il-President

Glossarju

Awtoritajiet tas-Sorveljanza tas-Suq: Korp nazzjonali responsabbli biex jivverifika li l-prodotti fis-suq fl-Istat Membru jkunu konformi mal-leġiżlazzjoni applikabbli, bħar-rekwiżiti tal-Ekodisinn u tat-tikkettar tal-enerġija.

Durabbiltà: Il-kapaċità ta’ tagħmir jew materjal li jiflaħ għat-tkagħbir bl-użu, għal pressjoni jew ħsara, u b’hekk jibqa’ funzjonali mingħajr manutenzjoni jew tiswija mhux ekonomika.

Effiċjenza fl-enerġija: Il-proporzjon bejn il-produzzjoni ta’ sistema jew apparat u l-enerġija kkunsmata.

Ekodisinn: L-inkorporazzjoni ta’ aspetti ambjentali fid-disinn ta’ prodott biex jiġi żgurat livell għoli ta’ prestazzjoni ambjentali matul il-ħajja tiegħu.

Klassi tal-enerġija: Waħda mis-seba’ kategoriji (minn A sa G) li jindikaw l-effiċjenza fl-enerġija ta’ prodott.

Kontabbiltà tal-Impatt tal-Ekodisinn: Metodoloġija għall-monitoraġġ u r-rappurtar tal-impatt tal-miżuri tal-Ekodisinn u tat-tikkettar tal-enerġija fuq il-konsum tal-enerġija, l-impjiegi, l-iżvilupp teknoloġiku u d-dħul industrijali.

Possibbiltà ta' tiswija: Il-potenzjal ta’ prodott li jerġa' jibda jaħdem.

Riċiklabbiltà: Il-potenzjal ta’ materjal ta’ skart li jiġi pproċessat mill-ġdid u/jew użat mill-ġdid.

Sorveljanza tas-suq: Il-monitoraġġ u l-ittestjar mill-awtoritajiet pubbliċi tal-punt sa fejn il-prodotti jkunu konformi mal-leġiżlazzjoni applikabbli, bħar-rekwiżiti tal-Ekodisinn u tat-tikkettar tal-enerġija.

Tikketta tal-enerġija: Informazzjoni dwar il-konsum tal-enerġija u l-klassi tal-enerġija, li trid takkumpanja l-bejgħ ta’ kwalunkwe prodott kopert minn miżura ta’ tikkettar tal-enerġija.

Tim tal-awditjar

Ir-rapporti speċjali tal-QEA jistabbilixxu r-riżultati tal-awditi tagħha tal-politiki u l-programmi tal-UE, jew ta’ suġġetti relatati mal-ġestjoni minn oqsma baġitarji speċifiċi. Il-QEA tagħżel u tfassal dawn il-kompiti tal-awditjar biex timmassimizza l-impatt tagħhom billi tqis ir-riskji għall-prestazzjoni jew għall-konformità, il-livell ta’ introjtu jew ta’ nfiq involut, l-iżviluppi li jkunu għad iridu jseħħu u l-interess politiku u pubbliku.

Dan l-awditu tal-prestazzjoni twettaq mill-Awla I tal-Awditjar, Użu sostenibbli tar-riżorsi naturali, li hija mmexxija minn Nikolaos Milionis, Membru tal-QEA. L-awditu tmexxa minn Phil Wynn Owen, Membru tal-QEA, li ngħata appoġġ minn Olivier Prigent u Ramona Bortnowschi, Attachés tal-Kabinett; Helder Faria Viegas, Maniġer Prinċipali; Frédéric Soblet, Kap tal-Kompitu; Diana Voinea, Viċi Kap tal-Kompitu, u Arfah Chaudry, Nicholas Edwards, Joanna Kokot, Roberto Resegotti, Awdituri. Zuzanna Filipski u Mark Smith ipprovdew appoġġ lingwistiku.

Mix-xellug għal-lemin: Olivier Prigent, Diana Voinea, Nicholas Edwards, Frédéric Soblet, Ramona Bortnowschi, Arfah Chaudry, Phil Wynn Owen.

Noti finali

¹ Sit web tal-Kummissjoni dwar l-objettivi tal-2020. Ara wkoll ir-Rapport Speċjali Nru 18/2019 tal-QEA - L-emissjonijiet ta’ gassijiet serra fl-UE: Rappurtar tajjeb, iżda jinħtieġ għarfien aħjar dwar it-tnaqqis fil-ġejjieni.

² Valutazzjoni tal-2018 tal-progress li għamlu l-Istati Membri biex jinkisbu l-miri tal-effiċjenza enerġetika għall-2020 u l-progress lejn l-implimentazzjoni tad-Direttiva dwar l-Effiċjenza fl-Enerġija meħtieġa mill-Artikolu 24(3) tad-Direttiva dwar l-Effiċjenza fl-Enerġija 2012/27/UE, COM(2019) 224 final, 2019.

³ Direttiva UE/2018/2002.

⁴ Komunikazzjoni mill-Kummissjoni, Pjan ta’ Ħidma dwar l-Ekodisinn 2016-2019, COM(2016) 773.

⁵ Data tal-Eurostat, 2017.

⁶ Direttiva 2005/32/KE.

⁷ Direttiva 2009/125/KE.

⁸ Direttiva 92/75/KEE.

⁹ Studju ta’ reviżjoni preparatorju, 2016.

¹⁰ Energy Efficiency Policies around the World: Review and Evaluation, p. 48, il-Kunsill Dinji tal-Enerġija 2008.

¹¹ Study on the impact of the energy label – and potential changes to it – on consumer understanding and on purchase decisions. LE London Economics u IPSOS, Ottubru 2014.

¹² Joint Industry letter on Ecodesign, Mejju 2018; Ittra miftuħa lill-President Juncker minn 55 NGO, Settembru 2018.

¹³ EIA overview report 2018, Jannar 2019.

¹⁴ COM(2015) 614/2.

¹⁵ L-abbrevjazzjoni storikament tfisser “Conformité Européenne”.

¹⁶ L-Artikolu 15(2) tad-Direttiva 2009/125/KE.

¹⁷ Ecodesign Impact Accounting – Overview report 2018, p. 8, VHK, Jannar 2019.

¹⁸ Il-Kawża T-544/13 Dyson Ltd vs Il-Kummissjoni Ewropea, sentenza finali tat-8 ta’ Novembru 2018. Manifattur tal-vacuum cleaners mingħajr borża talab għall-annullament tar-Regolament Delegat tal-Kummissjoni (UE) Nru 665/2013 fuq il-bażi tal-fatt li dan żgwida lill-konsumaturi dwar l-effiċjenza enerġetika tal-vacuum cleaners minħabba li l-istandards tal-ittestjar imsemmija fir-regolament ma kinux adegwati. Il-Qorti annullat ir-regolament.

¹⁹ Ara r-Rapport Speċjali Nru 14/2019 tal-QEA “‘Semma’ leħnek!’: Il-konsultazzjonijiet pubbliċi tal-Kummissjoni jinvolvu liċ-ċittadini, iżda l-attivitajiet ta’ sensibilizzazzjoni mhumiex biżżejjed”.

²⁰ Spjegazzjoni tat-tikketti l-ġodda tal-effiċjenza enerġetika, il-Kummissjoni Ewropea, 2019.

²¹ Is-sit web tal-Kummissjoni dwar l-Ekodisinn.

²² Issejvja l-pakkett tat-tikkettar tal-enerġija tal-Ekodisinn. Ittra konġunta lill-Kummissjoni Ewropea; Ittra konġunta tal-Industrija dwar l-Ekodisinn; Id-Direttiva dwar l-Ekodisinn (2009/125/KE), il-Valutazzjoni tal-Implimentazzjoni Ewropea, is-Servizz Ewropew ta’ Riċerka Parlamentari, Novembru 2017.

²³ COM(2015) 345 finali.

²⁴ Elke Dünnhoff: “Comprehensibility of the Energy Label for space heaters and water heaters and of the new Efficiency Label for old space heaters in Germany. Results of two focus groups and a representative consumer survey”, Mainz, 14 ta’ Diċembru 2016.

²⁵ Rapport tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill - Reviżjoni tad-Direttiva 2010/30/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tad-19 ta’ Mejju 2010 dwar l-indikazzjoni permezz ta’ ttikkettar u l-informazzjoni standard tal-prodott dwar il-konsum tal-enerġija u riżorsi oħra minn prodotti marbutin mal-enerġija, COM(2015) 345 final.

²⁶ Preparatory/review study for household refrigeration, VHK, 2016; riċerka addizzjonali, VHK, 2017.

²⁷ ECOS, EEB, Coolproducts, rreuse, topten, ifixit Europe, Position on the Commission’s proposals to revise the Ecodesign & Energy Labelling measures on domestic refrigeration, 2018.

²⁸ Il-Kummissjoni Ewropea; CLASP, ECOS, EEB u Topten (2017) Closing the ‘reality gap’ – ensuring a fair energy label for consumers, il-paġna 9; Impact Assessment of the compliance & enforcement regime of the Energy-Using Products (EuP) & Energy Labelling Dir., Defra, 2009.

²⁹ STEP project – Closing the ‘reality gap’ – ensuring a fair energy label for consumers, CLASP, ECOS, EEB, Topten, Ġunju 2017.

³⁰ Ara Definition of Circumvention, ANTICSS, 2018.

³¹ Öko-Institut e.V. u ifeu – Institut für Energie- und Umweltforschung Heidelberg (2017). "Living up to expectations? Monitoring the effects of Ecodesign and energy labelling in Germany", ECEEE, 2017.

³² Regolament (KE) 765/2008.

³³ Ittra tal-industrija konġunta dwar l-Ekodisinn, 2018.

³⁴ Spjegazzjoni tat-tikketti l-ġodda tal-effiċjenza enerġetika, il-Kummissjoni Ewropea, 2019.

³⁵ Impact Assessment of the compliance & enforcement regime of the Energy-Using Products (EuP) & Energy Labelling Dir., Defra, 2009.

³⁶ "The Nordic Ecodesign Effect Project, Estimating benefits of Nordic market surveillance of Ecodesign and energy labelling", Troels Fjordbak Larsen, 2015.

³⁷ Impact Assessment of the compliance & enforcement regime of the Energy-Using Products (EuP) & Energy Labelling Dir., Defra, 2009.

³⁸ Ara, pereżempju: ATLETE I, Appliance Testing for Energy Label Evaluation Publishable result-oriented report, 2011; ATLETE II, Appliance Testing for Washing Machines Energy Label & Ecodesign Evaluation, publishable result-oriented report, 2014.

³⁹ COM(2015) 345 finali.

⁴⁰ L-Artikolu 24 tar-Regolament (UE) 765/2008 dwar il-prinċipji tal-kooperazzjoni bejn l-Istati Membri u l-Kummissjoni.

⁴¹ L-Artikolu 12 tar-Regolament (UE) 2017/1369 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-4 ta’ Lulju 2017 li jistabbilixxi qafas għat-tikkettar tal-enerġija u li jħassar id-Direttiva 2010/30/UE.

⁴² COM(2015) 345 finali.

⁴³ Proġett Ewropew ta’ Konformità tal-Ekodisinn (ECOPLIANT), Prodotti Konformi mal-Effiċjenza fl-Enerġija (EEPLIANT I u II), il-Ġlieda kontra ċ-Ċirkomvenzjoni tal-Istandards għal Sorveljanza Aħjar tas-Suq (ANTICSS).

Kronoloġija

Kuntatt

IL-QORTI EWROPEA TAL-AWDITURI
12, rue Alcide De Gasperi
1615 Luxembourg
LUXEMBOURG

Tel. +352 4398-1
Mistoqsijiet: eca.europa.eu/mt/Pages/ContactForm.aspx
Sit web: eca.europa.eu
Twitter: @EUAuditors

Ħafna informazzjoni addizzjonali dwar l-Unjoni Ewropea hija disponibbli fuq l-Internet.
Jista’ jsir aċċess għaliha permezz tas-server Europa (http://europa.eu).

Il-Lussemburgu: L-Uffiċċju tal-Pubblikazzjonijiet tal-Unjoni Ewropea, 2020

DRITTIJIET TAL-AWTUR

© European Union, 2020.

Il-politika tal-Qorti Ewropea tal-Awdituri (QEA) dwar l-użu mill-ġdid hija implimentata bid-Deċiżjoni Nru 6-2019 tal-Qorti Ewropea tal-Awdituri dwar il-politika tad-data miftuħa u l-użu mill-ġdid ta’ dokumenti.

Sakemm ma jkunx indikat mod ieħor (eż. f’avviżi individwali dwar id-drittijiet tal-awtur), il-kontenut tad-dokumenti tal-QEA, li huwa proprjetà tal-UE, huwa liċenzjat taħt il-liċenzja Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0). Dan ifisser li l-użu mill-ġdid huwa awtorizzat, dment li l-awturi jingħataw kreditu xieraq u li l-bidliet jiġu indikati. Il-persuni li jużaw mill-ġdid dan il-kontenut ma jistgħux ibiddlu s-sinifikat jew il-messaġġ oriġinali tad-dokumenti. Il-QEA ma għandhiex tkun responsabbli għal kwalunkwe konsegwenza relatata mal-użu mill-ġdid.

Inti meħtieġ tikseb drittijiet addizzjonali ċari jekk kontenut speċifiku juri individwi privati identifikabbli, pereżempju f’ritratti li jkun fihom il-membri tal-persunal tal-QEA, jew jekk ikun jinkludi xogħlijiet ta’ parti terza. Fejn ikun inkiseb permess, tali permess għandu jikkanċella l-permess ġenerali msemmi hawn fuq u għandu jindika b’mod ċar kwalunkwe restrizzjoni dwar l-użu.

Biex tuża jew tirriproduċi kontenut li ma jkunx proprjetà tal-UE, inti jista’ jkun li jkollok titlob il-permess direttament mingħand id-detenturi tad-drittijiet tal-awtur. Softwer jew dokumenti li jkunu koperti mid-drittijiet ta’ proprjetà industrijali, bħal privattivi, trademarks, disinji rreġistrati, logos u ismijiet, huma esklużi mill-politika tal-QEA dwar l-użu mill-ġdid u inti ma għandekx il-liċenzja biex tużahom.

Il-familja ta’ Siti Web istituzzjonali tal-Unjoni Ewropea, fi ħdan id-dominju europa.eu, tipprovdi links għal siti ta’ partijiet terzi. Peress li dawn ma jaqgħux taħt il-kontroll tal-QEA, inti mħeġġeġ biex teżamina l-politiki tagħhom dwar il-privatezza.

Użu tal-logo tal-Qorti Ewropea tal-Awdituri

Ma jistax isir użu mil-logo tal-Qorti Ewropea tal-Awdituri mingħajr ma jinkiseb il-kunsens tagħha minn qabel.

Kif tikkuntattja lill-UE

Personalment
Madwar l-Unjoni Ewropea kollha hemm mijiet ta’ ċentri ta’ informazzjoni tal-Europe Direct. Tista’ ssib l-indirizz tal-eqreb ċentru għalik f'dan is-sit: https://europa.eu/european-union/contact_mt

Bit-telefown jew bil-posta elettronika
Europe Direct huwa servizz li jwieġeb il-mistoqsijiet tiegħek dwar l-Unjoni Ewropea. Tista’ tikkuntattja dan is-servizz:

• bit-telefown bla ħlas: 00 800 6 7 8 9 10 11 (ċerti operaturi jafu jimponu ħlas għal dawn it-telefonati),
• fuq dan in-numru standard: +32 22999696, jew
• bil-posta elettronika permezz: https://europa.eu/european-union/contact_mt

Kif issib tagħrif dwar l-UE

Onlajn
L-informazzjoni dwar l-Unjoni Ewropea bil-lingwi uffiċjali kollha tal-UE hija disponibbli fuq is-sit web Europa fuq: https://europa.eu/european-union/index_mt

Pubblikazzjonijiet tal-UE
Tista’ tniżżel mill-internet jew tordna l-pubblikazzjonijiet tal-UE, li xi wħud minnhom huma bla ħlas u xi oħrajn bil-ħlas, minn: https://op.europa.eu/mt/publications. Kopji multipli ta’ pubblikazzjonijiet bla ħlas tista’ tiksibhom billi tikkuntattja lil Europe Direct jew liċ-ċentru tal-informazzjoni lokali tiegħek (ara https://europa.eu/european-union/contact_mt).

Il-liġi tal-UE u dokumenti relatati
Għal aċċess għall-informazzjoni legali tal-UE, inkluż il-liġijiet kollha tal-UE mill-1952 ’l hawn, fil-verżjonijiet lingwistiċi uffiċjali kollha, żur is-sit EUR-Lex hawnhekk: http://eur-lex.europa.eu

Dejta Miftuħa mill-UE
Il-portal tad-Dejta Miftuħa mill-UE (http://data.europa.eu/euodp/mt) jipprovdi aċċess għal settijiet tad-dejta mill-UE. Id-dejta tista’ titniżżel mill-internet u tintuża mill-ġdid bla ħlas, kemm għal skopijiet kummerċjali kif ukoll mhux kummerċjali.