Il-kooperazzjoni tal-UE ma’ pajjiżi terzi rigward ir-riammissjoni: azzjonijiet rilevanti taw riżultati limitati

Sommarju Eżekuttiv

I

Politika ta’ ritorn effettiva u mmaniġġjata tajjeb hija parti essenzjali minn politika komprensiva dwar il-migrazzjoni. L-ineffiċjenzi tas-sistema ta’ ritorn tal-UE jaġixxu bħala inċentiv għall-migrazzjoni irregolari. Id-diffikultà fil-kooperazzjoni mal-pajjiżi ta’ oriġini tal-migranti hija waħda mir-raġunijiet għal-livell baxx ta’ ritorni ta’ migranti irregolari, kif osservajna fir-Rapport Speċjali Nru 24/2019. Fid-dawl tal-importanza tas-suġġett, aħna ddeċidejna li ninvestigawh aktar, bil-għan li nagħmlu kontribut kostruttiv għall-isforzi u d-dibattitu li għaddejjin bħalissa fl-UE.

II

F’dan l-awditu, aħna vvalutajna jekk l-UE saħħitx b’mod effettiv il-kooperazzjoni ma’ pajjiżi terzi rigward ir-riammissjoni. Biex inwieġbu din il-mistoqsija prinċipali tal-awditjar, aħna analizzajna jekk l-UE għamlitx progress fil-konklużjoni ta’ ftehimiet ta’ riammissjoni rilevanti jew ta’ arranġamenti simili ma’ pajjiżi terzi, u jekk l-azzjoni tal-UE għamlithiex aktar faċli għall-pajjiżi terzi biex jissodisfaw b’mod effettiv l-obbligi tagħhom ta’ riammissjoni. Aħna ffukajna fuq l-10 pajjiżi bl-ogħla għadd assolut ta’ migranti irregolari mhux ritornati matul il-perjodu 2014-2018. Nikkonkludu li l-azzjonijiet tal-UE biex tissaħħaħ il-kooperazzjoni ma’ pajjiżi terzi rigward ir-riammissjoni kienu rilevanti, iżda taw riżultati limitati.

III

Matul il-perjodu 2015-2020, l-UE kisbet progress limitat fil-konklużjoni ta’ negozjati ta’ ftehimiet ta’ riammissjoni tal-UE. Kwistjonijiet li ilhom jeżistu (primarjament il-klawsola tan-“Nazzjonal ta’ Pajjiż Terz”) baqgħu punti kritiċi ewlenin fin-negozjati. Il-Kummissjoni kellha aktar suċċess fin-negozjar ta’ arranġamenti ta’ riammissjoni mhux legalment vinkolanti, li l-kontenut tagħhom huwa aktar flessibbli. Ir-rieda politika murija minn pajjiżi terzi kienet essenzjali għas-suċċess tan-negozjati ta’ riammissjoni.

IV

Aħna sibna li r-riżultati tan-negozjati ma’ pajjiżi terzi ma kinux ottimali minħabba l-użu insuffiċjenti ta’ sinerġiji mal-Istati Membri u fil-politiki kollha. Fil-livell tal-UE, sar progress limitat biex jinħolqu inċentivi strutturali għall-pajjiżi terzi biex jimplimentaw l-obbligi tagħhom ta’ riammissjoni. Il-biċċa l-kbira mill-progress seħħ fil-qasam tal-politika dwar il-viżi, fejn il-Kodiċi dwar il-Viżi li ġie rivedut ipprovda lill-UE mekkaniżmu u għodod għall-valutazzjoni u l-istimulazzjoni regolari tal-kooperazzjoni ta’ pajjiżi terzi rigward ir-riammissjoni.

V

Aħna sibna li l-kontenut tal-ftehimiet u tal-arranġamenti ta’ riammissjoni tal-UE li ġew konklużi indirizza l-biċċa l-kbira mill-ostakoli komuni biex tiġi ffaċilitata r-riammissjoni. F’dan il-kuntest, il-kumitati jew il-gruppi ta’ ħidma konġunti dwar ir-riammissjoni pprovdew forums għall-evalwazzjoni perjodika tal-kooperazzjoni rigward ir-riammissjoni. Madankollu, in-natura rikorrenti ta’ xi wħud mill-kwistjonijiet diskussi wriet li kien hemm limiti għall-effettività tagħhom.

VI

In-networks tal-UE fil-qasam tar-ritorni kellhom suċċess fil-ġbir flimkien ta’ riżorsi nazzjonali, u ġew apprezzati mill-pajjiżi parteċipanti għar-riżultati tagħhom. Bl-estensjonijiet suċċessivi tal-mandat tagħha, il-Frontex ħadet progressivament f’idejha l-attivitajiet mingħand in-networks. Barra minn hekk, il-Frontex qed iżżid l-appoġġ li hija tagħti lill-Istati Membri fil-qasam tal-attivitajiet ta’ qabel ir-ritorn u l-operazzjonijiet ta’ ritorn. Aħna sibna li d-diffikultajiet li l-Istati Membri kellhom biex isibu l-migranti irregolari, biex ma jħalluhomx jaħarbu, u biex jiżguraw li jattendu għall-intervisti, kienu sors ewlieni ta’ ineffiċjenza fil-missjonijiet ta’ identifikazzjoni appoġġati mill-Frontex.

VII

Aħna eżaminajna 6 proġetti ta’ bini tal-kapaċitajiet u 14-il proġett ta’ riintegrazzjoni ffinanzjati mill-Kummissjoni. Sibna li l-proġetti kienu rilevanti, u fil-biċċa l-kbira wasslu l-outputs ippjanati tagħhom. Nemmnu li l-iżvilupp ta’ sistemi elettroniċi ta’ ġestjoni tal-każijiet ta’ riammissjoni ma’ pajjiżi terzi b’mod partikolari għandu l-potenzjal li jtejjeb il-kooperazzjoni rigward ir-riammissjoni fuq livell strutturali.

VIII

Aħna sibna nuqqasijiet fid-data tal-UE dwar ir-ritorni f’termini ta’ kompletezza u komparabbiltà fost l-Istati Membri. Fi snin reċenti, il-Kummissjoni ssottomettiet proposti leġiżlattivi mmirati lejn il-biċċa l-kbira tad-dgħufijiet sottostanti. Madankollu, ħafna mill-bidliet proposti għadhom ma ġewx adottati jew għadhom ma daħlux fis-seħħ b’mod sħiħ. Barra minn hekk, id-data dwar il-ħeffa tal-proċeduri ta’ riammissjoni u dwar is-sostenibbiltà tar-riintegrazzjoni ta’ migranti ritornati għadha nieqsa.

IX

Mir-reviżjoni tal-Kodiċi dwar il-Viżi tal-2019, il-Kummissjoni kienet meħtieġa tivvaluta l-kooperazzjoni tal-pajjiżi terzi rigward ir-riammissjoni b’mod regolari u abbażi ta’ data affidabbli. Din il-valutazzjoni regolari għandha l-potenzjal li ttejjeb il-ġbir u l-kondiviżjoni tad-data tal-UE, u li tiffaċilita deċiżjonijiet ta’ politika bbażati fuq l-evidenza fil-qasam tal-kooperazzjoni rigward ir-riammissjoni. Minħabba n-nuqqas ta’ proċess ekwivalenti għall-ġbir ta’ data dwar il-kooperazzjoni rigward ir-riammissjoni fil-passat, ikkombinat man-nuqqasijiet fid-data dwar ir-ritorni, aħna ma stajniex nivvalutaw l-impatt kumplessiv tal-azzjonijiet tal-UE biex titjieb il-kooperazzjoni ma’ pajjiżi terzi rigward ir-riammissjoni.

X

B’riżultat tal-awditu li wettaqna, aħna nirrakkomandaw li l-Kummissjoni:

• issegwi approċċ aktar flessibbli meta tinnegozja ftehimiet ta’ riammissjoni;
• toħloq sinerġiji mal-Istati Membri biex tiffaċilita n-negozjati ta’ riammissjoni;
• issaħħaħ l-inċentivi għall-pajjiżi terzi biex jikkooperaw rigward ir-riammissjonijiet;
• ittejjeb il-ġbir tad-data dwar ir-riammissjonijiet u dwar is-sostenibbiltà tar-riintegrazzjoni.

Introduzzjoni

Ritorni u riammissjonijiet

01

Politika ta’ ritorn effettiva u mmaniġġjata tajjeb hija parti essenzjali minn politika komprensiva dwar il-migrazzjoni. Fir-Rapport Speċjali Nru 24/2019¹, aħna identifikajna bosta raġunijiet għar-rati baxxi ta’ ritorn fost il-migranti irregolari (ara l-Anness I). Waħda minn dawk ir-raġunijiet hija d-diffikultà fil-kooperazzjoni mal-pajjiżi ta’ oriġini tal-migranti.

02

L-ineffiċjenzi tas-sistema ta’ ritorn tal-UE jaġixxu bħala inċentiv għall-migrazzjoni irregolari². Mill-2008 ’l hawn, medja ta’ madwar 500 000 nazzjonal barrani kull sena ġew ordnati jitilqu mill-UE minħabba li kienu daħlu, jew kienu qed joqogħdu, mingħajr awtorizzazzjoni. Madankollu, kienu biss terz minnhom li realment irritornaw lejn pajjiż terz (29 % fl-2019). Din ir-“rata ta’ ritorni effettivi” tinżel taħt l-20 % għar-ritorni lejn pajjiżi barra mill-kontinent Ewropew (ara l-Figura 1). Ir-ritorni reali huma maqsuma bejn wieħed u ieħor b’mod ugwali bejn ir-ritorni volontarji u dawk furzati.

03

Jeħtieġ li r-rata ta’ ritorni effettivi tintuża u tiġi interpretata b’kawtela. Id-data sottostanti mhux dejjem hija preċiża u mhijiex kompletament komparabbli fost l-Istati Membri tal-UE (ara l-paragrafi 108-110). Barra minn hekk, rata baxxa mhijiex neċessarjament dovuta biss għal problemi fil-kooperazzjoni ma’ pajjiżi terzi, iżda wkoll għal sfidi interni bħal dgħufijiet fil-leġiżlazzjoni dwar l-ażil u r-ritorn, u fis-sistemi, il-proċeduri u l-kapaċitajiet tal-Istati Membri (ara l-paragrafu 115, l-Anness I u r-Rapport Speċjali Nru 24/2019). Għalhekk, jenħtieġ li r-rata ta’ ritorn ma tintużax waħedha biex jintlaħqu konklużjonijiet dwar il-kwalità tal-kooperazzjoni minn pajjiż terz rigward ir-riammissjoni.

04

Il-leġiżlazzjoni dwar ir-ritorni hija parti mill-acquis tal-UE relatat kemm mal-ġestjoni tal-immigrazzjoni illegali kif ukoll mal-funzjonament taż-żona Schengen. Il-proċess ta’ ritorn huwa fil-biċċa l-kbira f’idejn l-awtoritajiet nazzjonali. Madankollu, il-kooperazzjoni ma’ pajjiżi terzi rigward ir-riammissjoni ta’ migranti irregolari hija meħtieġa f’diversi stadji tal-proċess ta’ ritorn, b’mod partikolari għall-migranti mingħajr dokumenti tal-ivvjaġġar validi (ara l-Figura 2). L-Aġenzija Ewropea għall-Gwardja tal-Fruntiera u tal-Kosta (Frontex) tista’ tappoġġa lill-Istati Membri matul il-proċess ta’ ritorn.

05

L-obbligu ta’ Stat għar-riammissjoni tan-nazzjonali proprji tiegħu huwa preżunt li jeżisti skont id-dritt internazzjonali konswetudinarju³. Biex tirrinforza dan l-obbligu, l-UE ilha mis-snin 90 iddaħħal klawsoli dwar il-migrazzjoni fil-ftehimiet ma’ pajjiżi terzi. Fl-1999, il-Kunsill iddeċieda li jinkludi klawsoli standard ta’ riammissjoni fil-ftehimiet Ewropej kollha ta’ assoċjazzjoni u kooperazzjoni ma’ pajjiżi terzi⁴ (ara l-Kaxxa 1). Klawsola bħal din ġiet inkluża wkoll fil-“Ftehim ta’ Cotonou”⁵

06

Fl-2015, il-Kunsill Ewropew stieden lill-Kummissjoni biex tistabbilixxi “Programm Ewropew ta’ Ritorn” iddedikat⁶. B’rispons għal dan, il-Kummissjoni fformulat il-Pjan ta’ Azzjoni tal-UE dwar ir-ritorn⁷. Il-pjan iddefinixxa miżuri immedjati u ta’ nofs it-terminu biex is-sistema ta’ ritorn tal-UE ssir aktar effettiva. Fl-2017, il-Kummissjoni adottat Pjan ta’ Azzjoni mġedded⁸, b’azzjonijiet addizzjonali li għandhom jiġu implimentati flimkien mal-Pjan ta’ Azzjoni eżistenti.

Ftehimiet u arranġamenti ta’ riammissjoni

07

Il-pajjiżi jistgħu jikkonkludu ftehimiet ta’ riammissjoni biex jiffaċilitaw l-implimentazzjoni prattika tal-obbligi tagħhom ta’ riammissjoni. Madankollu, fost il-pajjiżi tista’ teżisti kooperazzjoni li tiffunzjona rigward ir-riammissjoni mingħajr ma jkun hemm fis-seħħ xi ftehim ta’ riammissjoni speċifiku. B’kuntrast ma’ dan, ftehim ta’ riammissjoni ma jiggarantix kooperazzjoni bla xkiel.

08

Il-ftehimiet ta’ riammissjoni tal-UE (EURAs) jiġu konklużi bejn l-UE u l-pajjiżi mhux tal-UE. Huma joperaw flimkien iżda jieħdu preċedenza fuq il-ftehimiet bilaterali ta’ riammissjoni konklużi minn Stati Membri individwali tal-UE⁹. L-UE kkonkludiet 18-il ftehim ta’ riammissjoni tal-UE legalment vinkolanti. Għal sitt pajjiżi oħra, il-Kunsill ta mandat lill-Kummissjoni biex tiftaħ negozjati (ara l-Figura 3).

09

Il-pajjiżi terzi jistgħu joqogħdu lura milli jieħdu sehem f’negozjati dwar ftehimiet ta’ riammissjoni, prinċipalment minħabba kunsiderazzjonijiet politiċi interni (ftehimiet bħal dawn jistgħu jkunu sors ta’ ostilità pubblika f’xi pajjiżi). Mill-2016 ’il hawn, il-Kummissjoni għalhekk iffukat fuq l-iżvilupp ta’ arranġamenti prattiċi ta’ kooperazzjoni ma’ pajjiżi terzi, u nnegozjat sitt arranġamenti mhux legalment vinkolanti għar-ritorni u r-riammissjonijiet (ara l-Figura 3). Il-kontenut ta’ dawn l-arranġamenti prattiċi, ħlief għall-Afganistan¹⁰, jibqa’ kunfidenzjali.

Governanza

10

Meta t-Trattat ta’ Amsterdam daħal fis-seħħ fl-1999¹¹, l-UE ngħatat setgħat fil-qasam tal-viżi, l-ażil u l-immigrazzjoni, inkluża s-setgħa li tikkonkludi ftehimiet ta’ riammissjoni. Din is-setgħa hija kondiviża bejn l-UE u l-Istati Membri (“kompetenza kondiviża”)¹²

11

L-EURAs jiġu nnegozjati ma’ pajjiż terz abbażi ta’ mandat ta’ negozjar li l-Kunsill jagħti lill-Kummissjoni. Il-Kummissjoni (bħala l-entità ewlenija), flimkien mas-Servizz Ewropew għall-Azzjoni Esterna (SEAE), hija responsabbli għan-negozjar tal-EURAs u għat-titjib tal-kooperazzjoni ma’ pajjiżi terzi rigward ir-riammissjonijiet. Il-ftehimiet ta’ riammissjoni jiġu adottati b’deċiżjoni tal-Kunsill, wara li l-Parlament Ewropew ikun ta l-kunsens tiegħu.

12

Fil-każ ta’ arranġamenti ta’ riammissjoni mhux legalment vinkolanti, il-proċess huwa aktar sempliċi. Il-Kummissjoni titlob l-awtorizzazzjoni mill-Kunsill qabel ma tibda negozjat, u l-Kunsill irid jikkonferma l-eżitu. Madankollu, il-kunsens tal-Parlament Ewropew mhuwiex meħtieġ.

13

Ladarba jkun fis-seħħ, EURA jiġi mmonitorjat minn Kumitat Konġunt tar-Riammissjoni (JRC). JRC jinkludi esperti u rappreżentanti mill-Istati Membri tal-UE u mill-pajjiż terz, u huwa kopresedut mill-Kummissjoni u mill-pajjiż terz. Bl-istess mod, l-arranġamenti ta’ riammissjoni jiġu mmonitorjati minn Gruppi ta’ Ħidma Konġunti (JWGs).

Ambitu u approċċ tal-awditjar

14

Id-diffikultà fil-kooperazzjoni mal-pajjiżi ta’ oriġini tal-migranti hija waħda mir-raġunijiet għal-livell baxx ta’ ritorni ta’ migranti irregolari, kif osservajna fir-Rapport Speċjali Nru 24/2019. Fid-dawl tal-importanza tas-suġġett, aħna ddeċidejna li ninvestigawh aktar. Aħna nistennew li r-rapport tagħna jikkontribwixxi għall-isforzi kontinwi tal-UE u għad-dibattitu dwar il-Patt il-Ġdid tal-Kummissjoni dwar il-Migrazzjoni u l-Ażil, li ġie ppreżentat f’Settembru 2020.

15

L-objettiv ta’ dan l-awditu kien li jiddetermina jekk l-UE saħħitx b’mod effettiv il-kooperazzjoni ma’ pajjiżi terzi rigward ir-riammissjoni. Biex inwieġbu għal din il-mistoqsija prinċipali tal-awditjar, aħna staqsejna żewġ sottomistoqsijiet:

1. L-UE għamlet progress fil-konklużjoni ta’ ftehimiet ta’ riammissjoni rilevanti jew ta’ arranġamenti simili ma’ pajjiżi terzi?
2. L-azzjoni tal-UE ffaċilitat l-implimentazzjoni effettiva tal-obbligi ta’ riammissjoni tal-pajjiżi terzi?

16

L-awditu ffoka fuq il-perjodu mill-2015, meta l-Kummissjoni nediet il-Pjan ta’ Azzjoni dwar ir-Ritorn, sa nofs l-2020.

17

Aħna użajna l-għadd medju tal-migranti irregolari kollha li ma ġewx ritornati bħala l-kriterju għat-tfassil tal-lista ta’ 10 pajjiżi terzi għall-eżaminar (ara l-Figura 4). In-nazzjonali ta’ dawn l-10 pajjiżi (ħlief is-Sirja) kienu responsabbli għal 38 % tal-ordnijiet kollha ta’ ritorn maħruġa matul il-perjodu 2014-2018, kif ukoll għal 46 % tal-migranti irregolari kollha mill-UE li ma ġewx ritornati. Aħna eskludejna lis-Sirja mill-awditu tagħna, billi f’Mejju 2011, l-UE ssospendiet il-kooperazzjoni bilaterali kollha mal-awtoritajiet Sirjani.

18

L-entitajiet prinċipali tagħna kienu l-Kummissjoni, is-SEAE u l-Frontex. Aħna kkonsultajna wkoll rappreżentanti tan-networks tas-Sistema ta’ Ġestjoni Integrata tar-Ritorn (ara l-paragrafu 80), is-segretarjat tal-Kunsill, kif ukoll l-awtoritajiet mill-Ġermanja, Franza u Spanja. Għażilna dawn it-tliet Stati Membri minħabba l-importanza rispettiva tagħhom f’termini ta’ pressjoni migratorja u ritorni (l-għadd ta’ applikazzjonijiet għall-ażil u ta’ deċiżjonijiet ta’ ritorn), u l-kopertura tal-awditjar preċedenti tagħna tal-Italja u l-Greċja f’dan il-qasam.

19

Minħabba r-restrizzjonijiet relatati mal-COVID, aħna ma stajniex nagħmlu ż-żjarat li konna ppjanajna f’pajjiżi terzi. Dan ifisser li fil-biċċa l-kbira kellna noqogħdu fuq eżamijiet dokumentarji tad-dokumenti disponibbli, u fuq intervisti mal-partijiet ikkonċernati tal-UE. Madankollu, aħna tabilħaqq ikkuntattjajna lill-ambaxxati ta’ tliet pajjiżi terzi biex niksbu l-fehmiet tagħhom dwar il-kooperazzjoni mal-UE rigward ir-riammissjoni. Barra minn hekk, aħna kkonsultajna ma’ partijiet ikkonċernati mill-Parlament Ewropew, mill-Organizzazzjoni Internazzjonali għall-Migrazzjoni (IOM), u mill-Kunsill Ewropew għar-Rifuġjati u l-Eżiljati.

20

Ir-ritorn effettiv tal-migranti irregolari jirrikjedi li l-politika ta’ ritorn tal-UE jkollha “dimensjoni interna” effettiva, jiġifieri l-identifikazzjoni u l-lokalizzazzjoni tal-migranti irregolari, ir-rinviju tal-applikanti għall-ażil li l-applikazzjoni tagħhom ma tiġix approvata, u l-implimentazzjoni tad-deċiżjonijiet ta’ ritorn mill-Istati Membri. Billi aħna diġà koprejna din id-dimensjoni interna tal-politika ta’ ritorn tal-UE¹³, dan l-awditu ffoka biss fuq il-kooperazzjoni ma’ pajjiżi terzi fil-qasam tar-riammissjonijiet.

21

Aħna ma dħalniex fil-merti ta’ deċiżjonijiet ta’ ritorn individwali. Id-deċiżjonijiet ta’ ritorn jinħarġu mill-awtoritajiet nazzjonali, li għalihom l-Istati Membri huma l-uniċi responsabbli. L-awtoritajiet nazzjonali huma responsabbli wkoll għat-twettiq tal-operazzjonijiet ta’ ritorn (potenzjalment appoġġati mill-Frontex). Id-deċiżjonijiet ta’ ritorn huma suġġetti għar-rimedji amministrattivi u legali previsti mil-leġiżlazzjoni Ewropea u dik nazzjonali. Jekk jiġi ppreżentat appell, l-awtoritajiet jew il-qrati nazzjonali jivvalutaw kull każ abbażi tal-merti tiegħu, inkluż jekk ikunx sikur li migrant jiġi ritornat lejn il-pajjiż terz.

22

L-awditu ma kopriex il-ftehimiet, l-arranġamenti, il-memoranda ta’ qbil bilaterali ta’ riammissjoni tal-Istati Membri tal-UE jew kwalunkwe forma oħra ta’ kooperazzjoni bilaterali bejn l-Istati Membri u l-pajjiżi terzi. Dawn jibqgħu fi ħdan il-kompetenza esklużiva tal-Istati Membri, u l-Kummissjoni ma għandhiex aċċess għalihom.

Osservazzjonijiet

Ir-riżultati tan-negozjati ma’ pajjiżi terzi mhumiex ottimali minħabba l-użu insuffiċjenti ta’ sinerġiji mal-Istati Membri u fil-politiki kollha tal-UE

23

F’din it-taqsima, aħna neżaminaw jekk il-Kummissjoni u s-SEAE:

1. daħlux f’negozjati ta’ riammissjoni mal-10 pajjiżi terzi bl-akbar għadd ta’ migranti irregolari li ma ġewx ritornati;
2. wettqux in-negozjati b’mod effettiv; u
3. żviluppawx għodod għall-ħolqien ta’ inċentivi għall-implimentazzjoni tal-obbligi ta’ riammissjoni.

Il-Kummissjoni u s-SEAE kienu tabilħaqq involuti fi djalogu dwar ir-riammissjoni mal-pajjiżi terzi bl-akbar għadd ta’ migranti irregolari li ma ġewx ritornati

24

L-10 pajjiżi terzi bl-akbar għadd ta’ migranti irregolari li ma ġewx ritornati matul il-perjodu 2014-2018 (ħlief is-Sirja) kienu, fl-ordni ta’ sinifikanza, l-Afganistan, il-Marokk, il-Pakistan, l-Iraq, l-Alġerija, in-Niġerja, it-Tuneżija, l-Indja, il-Bangladesh u l-Guinea (ara l-paragrafu 17 u l-Figura 4). Il-Kunsill u l-Kummissjoni identifikaw formalment tmienja minn dawn il-pajjiżi bħala prijorità għall-involviment fin-negozjar ta’ EURA jew ta’ arranġament. Il-Kummissjoni:

• irċeviet mandat mill-Kunsill biex tinnegozja EURA mal-Alġerija (2002), il-Marokk (2003), it-Tuneżija (2014), u n-Niġerja (2016). EURA mal-Pakistan ilu fis-seħħ mill-2010;
• nediet negozjati ta’ arranġamenti mhux legalment vinkolanti mal-Afganistan (2016), il-Bangladesh (2016), u l-Guinea (2017);
• daħlet fi djalogu dwar il-migrazzjoni mal-Iraq u l-Indja, minkejja li ma identifikathomx formalment bħala pajjiżi ta’ prijorità għan-negozjati (ara l-Kaxxa 2).

25

Minbarra l-pressjonijiet migratorji u l-għadd ta’ persuni li qed jistennew ir-ritorn, il-Kummissjoni b’mod korrett qieset fatturi oħra meta ddeċidiet jekk għandhiex tidħol f’negozjati ta’ riammissjoni ma’ pajjiż terz, u jekk għandhiex tinnegozja EURA jew arranġament mhux legalment vinkolanti f’każijiet bħal dawn. Dawn il-fatturi jinkludu:

1. il-potenzjal li jiġi nnegozjat ftehim għall-faċilitazzjoni tal-viżi. Ftehimiet bħal dawn jistgħu jkunu inċentiv għall-pajjiżi terzi biex jikkonkludu EURA (ara l-paragrafu 50);
2. ir-rieda politika. Xi pajjiżi terzi jistgħu jkunu interessati li jinnegozjaw EURA, aktar milli jinnegozjaw ftehimiet separati ma’ Stati Membri individwali. B’kuntrast ma’ dan, l-arranġamenti mhux legalment vinkolanti jistgħu jkunu politikament aktar aċċettabbli għal pajjiżi terzi oħra;
3. l-urġenza. Fl-2015, l-għadd tal-każijiet ta’ qsim illegali tal-fruntieri lejn l-UE li ġew identifikati żdied f’daqqa għal 1.8 miljun, minn 0.3 miljun fl-2014. Il-Figura 5 turi l-bidliet rispettivi għall-pajjiżi koperti mill-awditu tagħna. F’każijiet fejn il-kooperazzjoni ma’ pajjiż ta’ oriġini partikolari kienet tirrikjedi titjib urġenti, iżda fejn il-konklużjoni ta’ EURA ma kinitx tidher fattibbli fit-terminu qasir, il-Kummissjoni għamlet ħilitha biex tiffirma arranġamenti (mhux legalment vinkolanti) anqas formali;
4. it-twaqqit. Jista’ jkun li l-Kummissjoni ma tkunx tista’ tibda jew tkompli n-negozjati minħabba fatturi politiċi f’pajjiż terz jew li jkunu jirrigwardawh. Bl-istess mod, il-Kummissjoni tista’ tibda tali negozjati meta tinħoloq opportunità (bħal klima politika favorevoli), anke jekk f’dak il-mument dawn ma jkunux meħtieġa mill-flussi migratorji.

Il-Kummissjoni u s-SEAE kisbu progress limitat fil-konklużjoni ta’ ftehimiet ta’ riammissjoni, iżda kellhom aktar suċċess fin-negozjar ta’ arranġamenti ta’ riammissjoni mhux legalment vinkolanti

26

Aħna rrieżaminajna n-negozjati ta’ EURAs/arranġamenti mal-pajjiżi koperti mill-awditu tagħna, billi ffukajna fuq il-perjodu wara l-2015. Ivvalutajna l-ftehimiet legalment vinkolanti u dawk mhux vinkolanti separatament, minħabba d-differenzi sinifikanti fil-proċess tan-negozjati. Il-Figura 6 turi l-kronoloġija tan-negozjati.

Ftehimiet ta’ riammissjoni tal-UE

27

Ir-rieda politika tal-pajjiżi terzi hija essenzjali għal negozjati ta’ suċċess. Il-preferenza tal-Alġerija għall-kooperazzjoni mal-Istati Membri rigward ir-ritorni u r-riammissjonijiet fuq livell bilaterali, u għall-ġestjoni tal-migrazzjoni waħedha mingħajr l-appoġġ tal-UE, tispjega għalfejn in-negozjati qatt ma bdew uffiċjalment. Il-fatt li d-djalogu ta’ livell għoli bejn l-UE u l-Marokk ġie sospiż f’Diċembru 2015 minħabba kwistjoni mhux relatata kien ifisser ukoll li n-negozjati ta’ EURA ġew sospiżi bejn l-2015 u l-2019. Il-ħtieġa ta’ appoġġ politiku ta’ livell għoli tfisser ukoll li hemm riskju li n-negozjati jiġu sospiżi matul perjodi elettorali.

28

In-negozjati ta’ EURA huma organizzati f’ċikli formali. Id-dewmien twil minn meta jiġi riċevut il-mandat sal-bidu reali tan-negozjati (il-Marokk, il-Pakistan, it-Tuneżija), kif ukoll bejn iċ-ċikli ta’ negozjati, huwa sintomatiku ta’ awtoritajiet ta’ pajjiżi terzi li ma għandhomx ir-rieda li jwettqu n-negozjati. Dan jista’ jirriżulta minn kunsiderazzjonijiet politiċi domestiċi li ma jistgħux jiġu indirizzati faċilment, iżda wkoll minn inċentivi tal-UE li mhumiex suffiċjenti biex jappoġġaw in-negozjati (ara l-paragrafi 47 sa 72). Aħna rajna evidenza ta’ okkażjonijiet fejn il-Kummissjoni u s-SEAE pprovdew appoġġ politiku biex jerġgħu jibdew in-negozjati sospiżi. Madankollu, il-partijiet ikkonċernati nazzjonali li intervistajna ħassew li l-involviment politiku tal-Kummissjoni u tas-SEAE ma’ pajjiżi terzi kien jeħtieġ li jiżdied, inklużi r-rikonoxximent politiku u ż-żjarat ta’ livell għoli, u jiġi allinjat aktar mill-qrib mal-Istati Membri.

29

Il-Kummissjoni tinnegozja l-EURAs b’segwitu għal direttivi ta’ negozjati maħruġa mill-Kunsill, abbażi ta’ proposta tal-Kummissjoni. Il-kontenut tad-direttivi kien fil-biċċa l-kbira simili għall-EURAs kollha. Żewġ elementi inklużi fid-direttivi għandhom it-tendenza li jkunu partikolarment kontroversjali matul in-negozjati: il-klawsola tan-Nazzjonal ta’ Pajjiż Terz (TCN) (ara l-Kaxxa 3), u l-użu tad-dokument tal-ivvjaġġar Ewropew (EUTD) għar-ritorni¹⁶

30

L-unika evalwazzjoni mill-Kummissjoni fir-rigward tal-EURAs tmur lura għall-2011¹⁷. L-evalwazzjoni sabet li r-raġunijiet prinċipali għad-dewmien eċċessiv fin-negozjar tal-EURAs huma “nuqqas ta’ inċentivi u […] ċertu nuqqas ta’ flessibbiltà min-naħa tal-[Istati Membri] dwar xi kwistjonijiet (tekniċi)” (primarjament il-klawsola tat-TCN). Il-Kummissjoni rrakkomandat¹⁸ li l-ħtieġa konkreta għall-klawsola tat-TCN u proċeduri oħra li ma jintużawx b’mod mifrux fil-prattika jenħtieġ li jiġu evalwati bir-reqqa għal kull pajjiż qabel ma jiġu inklużi fid-direttivi ta’ negozjati. Madankollu, dan ma sarx għall-pajjiżi koperti mill-awditu tagħna.

31

Il-pajjiżi terzi kollha li għandhom negozjati ta’ EURA għaddejjin, li aħna nkopru fl-awditu tagħna, opponew b’mod kategoriku l-klawsola tat-TCN mill-bidu nett (anke meta kienet inkluża f’xi wħud mill-ftehimiet bilaterali tagħhom mal-Istati Membri). Il-Kummissjoni u s-SEAE għalhekk għażlu li jissospendu l-klawsola, flimkien ma’ kwistjonijiet kontroversjali oħra li ma jistgħux jiġu solvuti f’livell tekniku, bil-ħsieb li jiddiskutuhom fi tmiem in-negozjati. Madankollu, il-klawsola tat-TCN kellha t-tendenza li terġa’ titfaċċa regolarment u tipperikola n-negozjati.

32

Għall-kuntrarju tal-klawsola tat-TCN, il-possibbiltà li jintuża l-EUTD għar-ritorni tista’, skont il-partijiet ikkonċernati li intervistajna, tkun effettiva biex jiġu indirizzati d-diffikultajiet fil-kooperazzjoni ma’ xi pajjiżi rigward ir-riammissjoni (għal ħarsa ġenerali lejn id-diffikultajiet, ara l-paragrafu 74). Madankollu, il-biċċa l-kbira mill-pajjiżi terzi jinsistu fuq il-prerogattiva tagħhom li jiddokumentaw mill-ġdid liċ-ċittadini tagħhom, u jopponu l-aċċettazzjoni tal-EUTDs. Il-Kummissjoni rnexxielha tinkludi l-EUTD f’wieħed biss mill-ftehimiet innegozjati fil-kampjun tagħna.

33

B’mod ġenerali, matul il-perjodu 2015-2020, l-UE ma kisbitx progress tanġibbli fin-negozjati ta’ EURA mal-Alġerija u l-Marokk. In-negozjati ta’ EURA mat-Tuneżija u n-Niġerja mxew ’il quddiem f’dak li jirrigwarda kwistjonijiet tekniċi, iżda l-aktar punti kontenzjużi ġew imwarrba. Barra minn hekk, it-tul tan-negozjati kien ifisser li l-progress miksub f’ċiklu wieħed ta’ negozjati jista’ jkun jeħtieġ li jiġi kkonfermat mill-ġdid fiċ-ċiklu ta’ wara (eż. minħabba bidla fil-kontropartijiet jew fis-sitwazzjoni politika fil-pajjiż terz).

Arranġamenti ta’ riammissjoni

34

Il-proċess ta’ negozjar għall-arranġamenti ta’ riammissjoni huwa ħafna aktar flessibbli minn dak għall-EURAs. Il-Kummissjoni ma għandhiex direttivi ta’ negozjati stretti, u ma hemmx ċikli ta’ negozjati formali. Il-fokus huwa fuq il-ħeffa tan-negozjati u fuq is-sejba ta’ soluzzjonijiet prammatiċi biex titjieb il-kooperazzjoni rigward ir-riammissjoni.

35

Il-Kummissjoni rnexxielha, bl-appoġġ tas-SEAE, tinnegozja t-tliet arranġamenti ta’ riammissjoni mhux legalment vinkolanti koperti mill-awditu tagħna (mal-Bangladesh, l-Afganistan u l-Guinea). Il-kwistjonijiet tekniċi li ppreżentaw sfida matul in-negozjati kienu jinkludu l-użu tal-EUTD (fit-tliet każijiet kollha) u t-titjiriet charter (żewġ każijiet). Il-punti kritiċi ġew solvuti fuq livell politiku permezz ta’ inċentivi pożittivi, allinjament mal-Istati Membri (inklużi missjonijiet konġunti ta’ livell għoli bejn l-UE u l-Istati Membri, ara l-paragrafu 45), u, f’każ wieħed, permezz tal-possibbiltà li jiġu applikati restrizzjonijiet fuq il-viża.

36

L-EURAs huma dokumenti pubbliċi standardizzati. L-arranġamenti ta’ riammissjoni huma aktar flessibbli, iżda jikkondividu wkoll karatteristiċi komuni. Bl-eċċezzjoni tat-“Triq Konġunta ’l Quddiem” konkluża mal-Afganistan, l-arranġamenti huma kunfidenzjali, u għalhekk ma nistgħux niżvelaw arranġamenti individwali. Madankollu, tqabbil bejn l-EURA għall-Pakistan u t-“Triq Konġunta ’l Quddiem” jipprovdi fehim approfondit utli (ara l-Figura 7).

37

L-arranġamenti ta’ riammissjoni għandhom l-istess objettiv bħall-EURAs, jiġifieri li jiffaċilitaw il-kooperazzjoni rigward ir-ritorn. Differenzi sinifikanti jinkludu:

1. l-ebda referenza għall-protezzjoni internazzjonali tar-rifuġjati u għad-drittijiet tal-bniedem. Mill-pajjiżi koperti mill-awditu tagħna, it-“Triq Konġunta ’l Quddiem” mal-Afganistan biss kellha referenzi ekwivalenti għal dawk fl-EURAs;
2. nuqqas ta’ reċiproċità;
3. billi huma mfassla apposta għal kull pajjiż, iħallu ċerti kwistjonijiet kontenzjużi barra mit-test (eż. it-TCNs);
4. l-ebda anness li jelenka d-dokumenti għall-istabbiliment tan-nazzjonalità;
5. flessibbiltà akbar biex jintlaħaq qbil dwar objettivi reċiproċi, u possibbilment jiġi inkluż pakkett ta’ appoġġ għall-pajjiż fl-arranġament. L-arranġament mal-Afganistan inkluda miżuri ta’ appoġġ komprensivi li jindirizzaw il-ħtiġijiet tal-persuni rimpatrijati u tal-komunitajiet ospitanti fit-terminu qasir, medju u twil, inklużi r-riintegrazzjoni sostenibbli u t-titjib tal-opportunitajiet ta’ xogħol. L-assistenza hija mmirata wkoll lejn il-persuni spostati internament fl-Afganistan, il-persuni rimpatrijati mill-Iran u l-Pakistan, u l-komunitajiet ospitanti tagħhom, għal total ta’ EUR 219-il miljun¹⁹.

38

L-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u l-Parlament Ewropew ikkritikaw l-arranġamenti għan-nuqqas ta’ trasparenza tagħhom u l-impatt potenzjali fuq id-drittijiet tal-bniedem tal-persuni rimpatrijati²⁰. B’kuntrast ma’ dan, il-partijiet ikkonċernati nazzjonali li intervistajna ġeneralment laqgħu l-iżvilupp mill-Kummissjoni ta’ arranġamenti mhux legalment vinkolanti bħala għodda prammatika għat-titjib tal-kooperazzjoni ma’ pajjiżi terzi rigward ir-riammissjoni, b’mod partikolari meta kienu meħtieġa riżultati rapidi. L-Istati Membri esploraw ukoll arranġamenti simili meta n-negozjati ta’ ftehimiet formali ta’ riammissjoni ma jkunux avvanzaw. Madankollu, il-mandat ta’ negozjar formali tal-Kummissjoni ma jippermettix li hija tabbanduna n-negozjati għal EURA formali favur arranġament aktar rapidu.

Ma nkisibx progress suffiċjenti fir-rigward tal-ħolqien ta’ sinerġiji mal-Istati Membri u fil-politiki kollha tal-UE

39

Fil-qasam tar-relazzjonijiet internazzjonali, il-pajjiżi normalment jinnegozjaw ftehimiet għall-benefiċċju reċiproku tagħhom. B’kuntrast ma’ dan, il-ftehimiet ta’ riammissjoni, għalkemm huma miktuba b’mod reċiproku, jistgħu jitqiesu minn pajjiż bħala li huma prinċipalment ta’ benefiċċju għall-UE. Barra minn hekk, ftehimiet bħal dawn (u r-ritorni furzati) jistgħu jkunu sors ta’ ostilità pubblika f’xi pajjiżi. Dan huwa marbut mal-fatt li r-rimessi mibgħuta d-dar mid-dijaspora (li tinkludi wkoll migranti irregolari) jistgħu jipprovdu għajxien għal komunitajiet sħaħ, ikunu sors ewlieni ta’ munita barranija, u jaqbżu bil-kbir l-għajnuna uffiċjali għall-iżvilupp. Dan tal-aħħar huwa l-każ għal seba’ pajjiżi fil-kampjun tagħna (il-Figura 8). Dawn il-kunsiderazzjonijiet jistgħu jaffettwaw il-fehmiet u l-perċezzjonijiet tal-pajjiżi terzi dwar il-ftehimiet ta’ riammissjoni, u jispjegaw ukoll il-ħtieġa li l-UE tiżviluppa inċentivi biex tappoġġa n-negozjati ta’ riammissjoni.

40

Il-Kunsill Ewropew talab kemm-il darba biex jinħoloq u jiġi applikat l-ingranaġġ meħtieġ – bl-għajnuna tal-politiki, l-istrumenti u l-għodod rilevanti tal-UE – sabiex jinkisbu riżultati miżurabbli f’termini ta’ prevenzjoni tal-migrazzjoni irregolari u ta’ ritorn tal-migranti irregolari. Il-Kummissjoni appellat ukoll għal azzjoni ulterjuri biex jintuża ingranaġġ bil-għan li tiżdied ir-riammissjoni (ara l-Anness II).

41

Fil-paragrafi li ġejjin, aħna nivvalutaw il-progress miksub mill-Kummissjoni biex iżżid l-influwenza tagħha fin-negozjati ta’ riammissjoni kemm billi:

• titkellem b’vuċi waħda u toħloq sinerġiji mal-Istati Membri; u
• tiżviluppa inċentivi permezz tal-politiki li jaqgħu fi ħdan il-mandat tagħha.

Titkellem b’vuċi waħda, u toħloq sinerġiji mal-Istati Membri

42

Meta kisbet mandat/awtorizzazzjoni mill-Kunsill biex tibda negozjati għal EURA/arranġament, il-Kummissjoni ma fittxitx li tilħaq ftehim fl-istess ħin mal-Istati Membri fil-Kunsill dwar inċentivi u għodod potenzjali biex jappoġġaw in-negozjati, u lanqas ma ddeskriviet “pakkett ta’ appoġġ imfassal apposta” meta nediet in-negozjati ma’ pajjiżi terzi. Xi pajjiżi terzi qagħdu lura milli jidħlu fin-negozjati, billi ma kinux jaraw valur miżjud ċar fit-twettiq ta’ EURA meta mqabbel ma’ kooperazzjoni bilaterali mal-Istati Membri. Dan kien il-każ b’mod partikolari għall-pajjiżi tal-Afrika ta’ fuq, li bbenefikaw minn ftehimiet bilaterali ġenerużi ma’ xi Stati Membri.

43

Fl-2016, il-Kummissjoni u s-SEAE ħejjew dokumenti informali konġunti dwar it-tisħiħ tal-kooperazzjoni rigward il-migrazzjoni, il-mobbiltà u r-riammissjoni għal 16-il pajjiż ewlieni ta’ oriġini u/jew ta’ tranżitu. Dawn iddeskrivew il-komponenti possibbli ta’ pakkett tal-UE, b’inċentivi kemm pożittivi kif ukoll negattivi, biex jiġu appoġġati n-negozjati. L-Istati Membri ġew mistiedna jikkontribwixxu, iżda d-diskussjonijiet²¹ dwar il-pakketti kienu inkonklużivi. Minn dak iż-żmien ’il hawn ma sar l-ebda eżerċizzju simili.

44

Minbarra l-konsultazzjonijiet fil-gruppi ta’ ħidma tal-Kunsill, il-Kummissjoni ma assoċjatx b’mod sistematiku lill-Istati Membri ewlenin (fir-rigward tar-relazzjonijiet bilaterali ma’ pajjiż terz u/jew l-impatt tal-flussi migratorji) fl-iffaċilitar tan-negozjati ma’ pajjiżi terzi. Dan kien ifisser li, biex tappoġġa d-diskussjonijiet, il-Kummissjoni ma setgħetx tibbaża b’mod effettiv fuq il-piż politiku tal-Istati Membri jew fuq il-politiki li jirrikjedu l-involviment attiv tagħhom (bħall-faċilitazzjoni tal-viżi jew il-migrazzjoni tal-ħaddiema; ara wkoll il-paragrafu 65).

45

Meta l-Istati Membri ġew assoċjati fl-iffaċilitar tan-negozjati ta’ riammissjoni, dan tejjeb l-influwenza politika kollettiva tal-UE. Dan irriżulta li kien ta’ benefiċċju biex jinkisbu riżultati f’termini ta’ konklużjoni tal-arranġamenti ta’ riammissjoni jew ta’ żblukkar tan-negozjati. Pereżempju, f’April 2017, erba’ Stati Membri pparteċipaw mal-Kummissjoni f’missjoni konġunta fil-Guinea biex jiftħu b’suċċess in-negozjati ta’ riammissjoni.

46

B’kuntrast ma’ dan, in-nuqqas ta’ approċċ komuni u n-negozjati paralleli dwar ftehimiet bilaterali minn Stati Membri ewlenin setgħu xekklu pereżempju l-bidu ta’ negozjati tal-UE mal-Alġerija²².

Approċċ ibbażat fuq l-inċentivi

47

L-UE u l-Istati Membri tagħha mhumiex biss l-akbar donaturi ta’ għajnuna għall-iżvilupp fid-dinja, iżda huma wkoll sħab kummerċjali globali u investituri barranin ewlenin²³. Il-Kummissjoni setgħet tuża diversi politiki fuq bażi ad hoc biex tappoġġa n-negozjati ta’ riammissjoni. B’mod partikolari fil-każ tal-arranġamenti ta’ riammissjoni, il-Kummissjoni għamlet użu effettiv mill-għajnuna finanzjarja (proġetti li jappoġġaw l-iżvilupp, ir-riintegrazzjoni, il-ġestjoni tal-migrazzjoni, u l-bini tal-kapaċitajiet). B’kuntrast ma’ dan, għall-pajjiżi fejn l-għajnuna finanzjarja ma kinitx inċentiv suffiċjenti, il-Kummissjoni kellha diffikultajiet biex tuża politiki oħra biex tipprovdi appoġġ effettiv għan-negozjati, anke fejn kellha relazzjonijiet politiċi u ekonomiċi estensivi.

48

Fit-taqsimiet li ġejjin, aħna nanalizzaw il-progress miksub mill-UE fl-applikazzjoni tal-politiki ewlenin tagħha (viża, żvilupp, kummerċ) biex jinħolqu inċentivi strutturali għall-pajjiżi terzi biex jissodisfaw l-obbligi tagħhom ta’ riammissjoni, kif mitlub ripetutament mill-Kunsill Ewropew (ara l-Anness II). Aħna neżaminaw ukoll il-migrazzjoni legali, li hija ta’ interess primarju għall-pajjiżi terzi, l-użu ta’ inċentivi negattivi, u miżuri biex tissaħħaħ il-koordinazzjoni.

Politika dwar il-viżi – progress importanti fl-iżvilupp tal-għodod

49

Il-politika dwar il-viżi hija marbuta b’mod inerenti mal-ġestjoni tal-migrazzjoni u, bħala tali, hija partikolarment adatta biex tiġi ingranata għall-iskop li titjieb il-kooperazzjoni ma’ pajjiżi terzi rigward ir-riammissjoni.

50

Fil-passat, in-negozjar ta’ ftehim għall-faċilitazzjoni tal-viżi²⁴ b’mod parallel mal-EURAs kien ta’ suċċess²⁵. Mill-2005 ’l hawn, kif qablu l-Istati Membri f’Coreper, kwalunkwe offerta biex jiġi nnegozjat tali ftehim kienet kundizzjonali fuq it-tnedija ta’ negozjati ta’ EURA fl-istess ħin. Madankollu, il-ftehimiet tal-UE għall-faċilitazzjoni tal-viżi waħedhom jistgħu ma joffrux inċentiv suffiċjentement attraenti għall-pajjiżi terzi li diġà jibbenefikaw minn ftehimiet bilaterali vantaġġużi ma’ Stati Membri ewlenin.

51

Il-Kodiċi dwar il-Viżi tal-2009²⁶ kkonsolida l-proċeduri u l-kundizzjonijiet għall-ħruġ ta’ viżi għal soġġorni qosra. Huwa ma pprovdiex għodod adatti għall-użu tal-politika dwar il-viżi biex tissaħħaħ il-kooperazzjoni rigward ir-riammissjoni²⁷. Fl-2018, il-Kummissjoni ppreżentat proposta għal reviżjoni, li ġiet adottata f’Ġunju 2019²⁸. Il-Kodiċi dwar il-Viżi li ġie rivedut issa jipprovdi lill-UE b’mekkaniżmu u għodod biex tiġi stimulata l-kooperazzjoni ta’ pajjiżi terzi rigward ir-riammissjoni (il-possibbiltà li jintużaw mhux biss inċentivi pożittivi, iżda wkoll miżuri restrittivi dwar il-viżi).

Għajnuna għall-iżvilupp – xi progress

52

L-UE pprovdiet għajnuna għall-iżvilupp permezz ta’ għadd kbir ta’ strumenti. Dawn jippromwovu primarjament l-iżvilupp soċjoekonomiku, u ġeneralment ma jipprevedux li jkun hemm rabta bejn l-għajnuna, jew l-ammonti allokati lil pajjiżi terzi individwali, u l-kooperazzjoni minn pajjiżi terzi rigward il-ġestjoni tal-migrazzjoni inġenerali, jew rigward ir-riammissjoni b’mod partikolari.

53

Fl-eqqel tal-kriżi tal-migrazzjoni, il-Kapijiet ta’ Stat u ta’ Gvern Ewropej u Afrikani nedew il-Fond Fiduċjarju ta’ Emerġenza tal-UE għall-Afrika (EUTF)²⁹ fis-Summit tal-Belt Valletta f’Novembru 2015 sabiex jiġu mobilizzati fondi biex jindirizzaw il-kawżi ewlenin tal-migrazzjoni irregolari u titrawwem il-kooperazzjoni rigward il-ġestjoni tal-migrazzjoni. F’Ottubru 2020, ir-riżorsi allokati għall-fond fiduċjarju kienu laħqu EUR 5 biljun. L-EUTF irriżulta utli biex jappoġġa d-diskussjonijiet dwar il-kooperazzjoni rigward ir-riammissjoni.

54

Għall-perjodu 2021-2027, il-Kummissjoni pproponiet li jsir tiġdid maġġuri tal-istruttura tal-istrumenti ta’ għajnuna għall-iżvilupp tal-UE. L-Istrument ta’ Viċinat, ta’ Kooperazzjoni għall-Iżvilupp u ta’ Kooperazzjoni Internazzjonali (NDICI) il-ġdid³⁰, b’baġit ta’ EUR 79.5 biljun, se jkopri prattikament id-dinja kollha (ara l-Figura 9).

55

B’mod speċifiku għall-“Pajjiżi tal-viċinat”, il-Kummissjoni pproponiet li dawn jiġu allokati 10 % tal-fondi relatati biex jiġi ppremjat il-progress fid-“demokrazija, id-drittijiet tal-bniedem, […] il-kooperazzjoni dwar il-migrazzjoni, il-governanza ekonomika u r-riformi”. L-approċċ ibbażat fuq l-inċentiv ta’ 10 % kien jeżisti wkoll taħt l-Istrument Ewropew ta’ Viċinat preċedenti, biex jiġi rikonoxxut il-progress lejn id-demokrazija, id-drittijiet tal-bniedem, u l-istat tad-dritt. Il-kooperazzjoni rigward il-migrazzjoni u l-governanza ekonomika huma indikaturi ġodda. Il-Kummissjoni ma pprevedietx tali approċċ ibbażat fuq l-inċentivi għal reġjuni oħra.

56

Barra minn hekk, bħala parti mill-NDICI, il-Kummissjoni pproponiet mira ta’ nfiq orizzontali ta’ 10 % biex tgħin sabiex “[t]ippermetti lill-Unjoni tirrispondi għall-isfidi, il-ħtiġijiet u l-opportunitajiet relatati mal-migrazzjoni”³¹

57

Minn Ottubru 2019, l-NDICI kien suġġett għal negozjati bejn il-Kunsill u l-Parlament Ewropew. Waħda mill-aktar kwistjonijiet kontroversjali fin-negozjati kienet jekk il-migrazzjoni għandhiex issir element ta’ kundizzjonalità³². Il-Kunsill u l-Parlament laħqu ftehim wara li l-awditu tagħna kien intemm, u adottaw ir-Regolament NDICI f’Ġunju 2021³³.

Kummerċ – għadu ma sar l-ebda progress

58

Il-ftehimiet kummerċjali tal-UE (il-Ftehimiet ta’ Assoċjazzjoni, u l-Ftehimiet ta’ Sħubija u Kooperazzjoni tal-UE) ilhom jinkludu klawsoli ta’ riammissjoni mis-snin 90 (ara l-paragrafu 05). Kif ġie osservat fi studju tal-Parlament Ewropew³⁴, il-klawsoli mhumiex awtoeżekuttivi (li jfisser li l-klawsoli ma jistgħux jidħlu fis-seħħ mingħajr ftehimiet ta’ implimentazzjoni). Il-ftehimiet ma jipprevedux mekkaniżmu ta’ ħidma biex jippremja l-kooperazzjoni, jew biex jissanzjona lill-pajjiżi terzi għal nuqqas ta’ kooperazzjoni rigward ir-riammissjoni.

59

Il-Ftehim ta’ Sħubija Ekonomika bejn l-UE u l-Ġappun rabat³⁵ il-faċilitazzjoni tal-moviment ta’ persuni fiżiċi għal skopijiet ta’ negozju ma’ impenn ta’ kooperazzjoni rigward ir-ritorn u r-riammissjoni. Ħlief għal Ftehim wieħed ta’ Sħubija u Kooperazzjoni li attwalment qed jiġi nnegozjat, dispożizzjonijiet simili ma ġewx inklużi fi ftehimiet oħra.

60

Fl-1971, il-Komunità Ewropea introduċiet għall-ewwel darba Skema Ġeneralizzata ta’ Preferenzi biex tappoġġa lill-pajjiżi li qed jiżviluppaw. Mill-10 pajjiżi koperti mill-awditu tagħna, 6 jibbenefikaw minn din l-Iskema. L-impatt tal-Iskema fuq il-ħolqien tal-impjiegi kien sinifikanti: pereżempju, huwa stmat li 5 miljun persuna huma impjegati fil-Bangladesh minħabba fiha³⁶.

61

Il-pajjiżi benefiċjarji kollha jridu jirrispettaw il-prinċipji ta’ 15-il konvenzjoni ewlenija dwar id-drittijiet tal-bniedem u d-drittijiet tax-xogħol. Għal aktar benefiċċji, il-pajjiżi eliġibbli jridu jirrispettaw ukoll 12-il konvenzjoni relatati mal-ambjent u mal-prinċipji ta’ governanza³⁷. Ma hemm l-ebda kundizzjoni li tittratta l-kooperazzjoni rigward il-ġestjoni tal-migrazzjoni u r-riammissjoni.

62

Ir-Regolament attwali dwar l-Iskema Ġeneralizzata ta’ Preferenzi tal-UE se jibqa’ fis-seħħ sa tmiem l-2023. Fiż-żmien meta sar l-awditu, il-Kummissjoni ma kienet ħejjiet l-ebda valutazzjoni dwar jekk, u kif, il-kooperazzjoni rigward il-migrazzjoni u r-riammissjoni tista’ tiġi inkorporata fir-Regolament li jmiss (eż. il-konformità mar-regoli tal-Organizzazzjoni Dinjija tal-Kummerċ; l-ispejjeż potenzjali vs. il-benefiċċji).

Migrazzjoni legali – xogħol u edukazzjoni – sinerġiji meħtieġa mal-Istati Membri

63

Il-pajjiżi terzi jqisu li kooperazzjoni msaħħa rigward il-migrazzjoni legali hija parti importanti mill-kooperazzjoni tagħhom (u inċentiv għaliha) mal-UE rigward il-ġestjoni tal-migrazzjoni. Bosta Direttivi tal-UE armonizzaw id-dħul u d-dritt ta’ soġġorn ta’ ċerti kategoriji ta’ ħaddiema. Madankollu, l-Istati Membri jżommu setgħat importanti (eż. li jiddeterminaw l-għadd ta’ ħaddiema migranti li jiddaħħlu), u huwa meħtieġ l-involviment attiv tagħhom biex dawn il-politiki jiġu implimentati.

64

F’konformità mal-Qafas ta’ Sħubija³⁸, f’Settembru 2017 il-Kummissjoni nediet l-idea ta’ proġetti pilota dwar il-migrazzjoni legali³⁹. Sal-lum il-ġurnata, erba’ Proġetti Pilota ġew appoġġati mill-Faċilità tas-Sħubija għall-Mobbiltà⁴⁰, wieħed taħt il-Fond għall-Ażil, il-Migrazzjoni u l-Integrazzjoni (AMIF)⁴¹, u wieħed taħt l-EUTF⁴². Il-proġetti kienu utli biex jiġu esplorati approċċi ġodda. Madankollu, il-Kummissjoni għadha ma rnexxilhiex tespandi l-proġetti biex jintużaw bħala inċentiv effettiv ma’ pajjiżi terzi.

65

Fl-istess ħin, l-Istati Membri ħarġu għadd sostanzjali ta’ permessi ta’ residenza lil nazzjonali ta’ pajjiżi terzi, inkluż għall-migrazzjoni tal-ħaddiema (ara l-Figura 10). Madankollu, l-UE ma ingranatx l-iskemi ta’ kooperazzjoni bilaterali ta’ suċċess għall-iskop tan-negozjati ta’ riammissjoni (ara l-paragrafu 44).

66

Il-parteċipazzjoni fl-iskambji tal-istudenti hija inċentiv interessanti għall-pajjiżi terzi. B’kollox, kważi 4 000 student ġew fl-UE fl-2019 mill-10 pajjiżi koperti mill-awditu tagħna fl-ambitu tal-programmi popolari Erasmus+ li huma mmaniġġjati mill-Kummissjoni. Madankollu, dan l-ammont kien jirrappreżenta biss 5.3 % tal-permessi ta’ residenza għall-ewwel darba maħruġa mill-Istati Membri għal skopijiet edukattivi fl-istess sena għall-istess 10 pajjiżi.

Użu ta’ inċentivi negattivi – pożizzjonijiet imħallta tal-Istati Membri

67

L-UE qagħdet lura milli tuża ingranaġġ negattiv biex tappoġġa n-negozjati ta’ riammissjoni. Dan kien il-każ anke għall-pajjiżi li jirċievu appoġġ politiku, ekonomiku u/jew militari estensiv, filwaqt li xorta waħda jirrifjutaw li jikkooperaw rigward ir-riammissjoni tal-migranti irregolari tagħhom. It-tħassib kien li l-użu ta’ inċentivi negattivi jkun jagħmel ħsara lis-sħubijiet ma’ pajjiżi terzi, u fl-aħħar mill-aħħar ikun kontroproduttiv. Dan jista’ jkompli jaggrava s-sitwazzjoni soċjoekonomika [mwiegħra] fil-pajjiżi terzi, jew jagħmel il-pajjiżi terzi ta’ tranżitu inqas lesti li jikkooperaw rigward il-ġestjoni tal-migrazzjoni, u b’hekk tiżdied il-migrazzjoni irregolari lejn l-UE. Madankollu, il-possibbiltà li jiġu applikati miżuri restrittivi dwar il-viżi għenet biex jiġu avvanzati n-negozjati għal arranġament ta’ riammissjoni ma’ pajjiż wieħed kopert mill-awditu tagħna.

68

Ir-rappreżentanti nazzjonali li intervistajna kkonfermaw il-pożizzjonijiet imħallta tal-Istati Membri tagħhom rigward l-użu ta’ ingranaġġ negattiv fin-negozjati. Għalkemm xi wħud qiesu li din l-opzjoni kienet meħtieġa, oħrajn kienu jħossu li din setgħet tagħmel ħsara lir-relazzjoni fit-terminu twil u li jenħtieġ li l-fokus ikun fuq it-tisħiħ tar-relazzjonijiet reċiproċi kumplessivi permezz ta’ aktar involviment politiku u kooperazzjoni akbar fl-oqsma kollha.

Koordinazzjoni akbar biex jinħolqu sinerġiji u ingranaġġ

69

F’Ġunju 2016, il-Kummissjoni ħolqot Task Force biex tappoġġa l-implimentazzjoni tal-Qafas ta’ Sħubija. It-Task Force kienet forum għall-koordinazzjoni u d-diskussjoni bejn il-persunal superjuri tal-Kummissjoni u tas-SEAE responsabbli kemm għall-migrazzjoni kif ukoll għar-relazzjonijiet esterni usa”. Fil-laqgħat ta’ kull ġimgħa, il-parteċipanti ddiskutew l-aktar żviluppi sinifikanti (l-aktar fl-aġenda dwar il-migrazzjoni) għall-pajjiżi ewlenin ta’ interess. F’Diċembru 2019, il-Kummissjoni ħolqot “grupp tal-proġett” permanenti tal-Kummissarji dwar il-migrazzjoni biex issaħħaħ il-koordinazzjoni fil-livell politiku. Wieħed mill-għanijiet tal-grupp kien li jiżviluppa kooperazzjoni aktar b’saħħitha mal-pajjiżi ta’ oriġini u ta’ tranżitu kif ukoll sistema aktar robusta ta’ riammissjoni u ritorn⁴³.

70

Fil-Kunsill, il-Coreper stabbilixxa mekkaniżmu informali ta’ ingranaġġ tal-viżi fl-2017⁴⁴. Dan ipprovda sett ta’ għodod ta’ miżuri possibbli dwar il-viżi fejn il-kooperazzjoni minn pajjiż terz rigward ir-riammissjoni ma kinitx sodisfaċenti. Skont il-partijiet ikkonċernati li intervistajna, is-sempliċi fatt li tissemma l-possibbiltà li jintuża l-mekkaniżmu għen biex titjieb il-kooperazzjoni ma’ bosta pajjiżi terzi. Fl-2019, il-mekkaniżmu ġie fformalizzat fil-Kodiċi dwar il-Viżi li ġie rivedut (ara l-paragrafu 51).

71

Din l-esperjenza pożittiva bil-mekkaniżmu ta’ ingranaġġ tal-viżi wasslet lill-Coreper biex jiżviluppa “mekkaniżmu ta’ ingranaġġ komprensiv”⁴⁵. Dan huwa mekkaniżmu ta’ kooperazzjoni ġenerali informali għall-attivazzjoni ta’ politiki differenti (li jaqgħu taħt il-mandat tal-UE u/jew tal-Istati Membri) biex titjieb il-kooperazzjoni ta’ pajjiżi terzi rigward ir-ritorni u r-riammissjonijiet. Fiż-żmien meta sar l-awditu, il-mekkaniżmu kien għadu ma ntużax.

72

F’Settembru 2020, il-Kummissjoni ppreżentat il-Patt il-Ġdid tagħha dwar il-Migrazzjoni u l-Ażil⁴⁶. Fl-Artikolu 7 tar-Regolament il-ġdid propost dwar il-Ġestjoni tal-Ażil u l-Migrazzjoni⁴⁷, il-Kummissjoni ressqet mekkaniżmu li jiżviluppa l-mekkaniżmu informali ta’ ingranaġġ komprensiv tal-Coreper.

L-azzjonijiet tal-UE biex tiġi ffaċilitata r-riammissjoni kienu rilevanti, iżda r-riżultati ma kinux uniformi u l-impatt ma setax jiġi vvalutat

73

F’din it-taqsima, aħna neżaminaw jekk il-Kummissjoni:

1. tejbitx il-kooperazzjoni prattika ma’ pajjiżi terzi rigward ir-riammissjoni, f’kooperazzjoni mal-Frontex u l-Istati Membri;
2. ipprovdietx lill-pajjiżi terzi appoġġ adegwat għall-bini tal-kapaċitajiet u għar-riintegrazzjoni biex tiffaċilita r-riammissjoni; u
3. immonitorjatx, f’kollaborazzjoni mal-Frontex, il-livell sa fejn il-pajjiżi terzi kienu implimentaw l-obbligi tagħhom ta’ riammissjoni.

Il-miżuri biex titjieb il-kooperazzjoni prattika rigward ir-riammissjoni pproduċew riżultati mhux uniformi

74

Fil-biċċa l-kbira mill-każijiet, il-pajjiżi terzi ma jikkontestawx formalment ir-riammissjoni tan-nazzjonali tagħhom. Madankollu, huma jistgħu jostakolaw il-proċess ta’ riammissjoni u r-ritorn effettiv b’diversi modi, b’mod partikolari għall-migranti irregolari mingħajr dokumenti tal-ivvjaġġar validi (ara l-Figura 11). Barra minn hekk, għadd ta’ konġestjonijiet jaffettwaw il-proċess ta’ ritorn fl-Istati Membri (ara r-Rapport Speċjali Nru 24/2019 u l-Anness I).

75

L-UE u l-Istati Membri ppruvaw jindirizzaw l-isfidi fil-kooperazzjoni rigward ir-riammissjoni permezz ta’ mezzi bħal:

• il-konklużjoni ta’ ftehimiet u arranġamenti ta’ riammissjoni (għalkemm l-implimentazzjoni tagħhom mhux dejjem kienet sodisfaċenti fil-prattika);
• il-ħolqien ta’ networks li rnexxielhom jiġbru flimkien ir-riżorsi nazzjonali; u
• iż-żieda tal-appoġġ mill-Frontex.

Ftehimiet u arranġamenti ta’ riammissjoni

76

Aħna rrieżaminajna l-ftehimiet konklużi għall-pajjiżi koperti mill-awditu tagħna u r-rapporti mill-JRC/JWGs sabiex nivvalutaw l-effettività tagħhom fit-titjib tal-kooperazzjoni rigward ir-riammissjoni. Aħna sibna li l-EURAs/arranġamenti kienu jkopru l-biċċa l-kbira mill-ostakoli komuni għal riammissjoni bla xkiel. Eċċezzjonijiet notevoli kienu:

1. l-aċċettazzjoni ta’ dokumenti tal-ivvjaġġar tal-UE għar-ritorn, li kienet stipulata f’wieħed biss mill-erba’ ftehimiet irrieżaminati (ara wkoll il-paragrafu 32);
2. ir-rekwiżiti ta’ viża għall-iskorti – il-viżi kienu meħtieġa fi ftehim wieħed, iżda ma kien hemm xejn speċifikat fi tlieta oħra. Il-viżi meħtieġa kellhom impatt negattiv fuq il-proċess ta’ riammissjoni fi tnejn mill-erba’ pajjiżi terzi;
3. il-limiti kwantitattivi fuq l-għadd massimu ta’ persuni rimpatrijati għal kull titjira u/jew għal kull xahar previsti f’żewġ arranġamenti (dan ma kienx jimpedixxi r-riammissjonijiet fil-prattika); l-oħrajn ma kinux jispeċifikaw jekk setgħux jiġu applikati xi limiti.

77

Il-fatt li obbligu speċifiku nħoloq permezz tad-dispożizzjonijiet tal-EURA mhux neċessarjament ifisser li se jiġi osservat fil-prattika u li l-kooperazzjoni se tkun bla xkiel. Il-pajjiżi terzi xi drabi introduċew saffi addizzjonali ta’ rekwiżiti, verifikazzjonijiet jew permessi, u b’hekk ħolqu aktar diffikultajiet għall-kooperazzjoni prattika.

78

Il-laqgħat tal-JRC/JWG ġew organizzati b’mod regolari, darba jew darbtejn fis-sena, biex tiġi vvalutata l-implimentazzjoni tal-EURA/arranġamenti, u biex jiġu diskussi l-iżviluppi l-aktar reċenti tal-politika u l-kooperazzjoni f’oqsma oħra tal-ġestjoni tal-migrazzjoni. Madankollu, in-natura rikorrenti ta’ xi wħud mill-kwistjonijiet diskussi matul il-JRCs/JWGs tabilħaqq uriet il-limiti għall-effettività tagħhom.

79

Għall-pajjiżi mingħajr ftehim jew arranġament ta’ riammissjoni tal-UE, ma hemm xejn komparabbli mal-JRC/JWC biex tiġi diskussa l-kooperazzjoni prattika rigward ir-riammissjoni. Id-djalogu dwar il-migrazzjoni u l-mobbiltà li jseħħ f’forums oħra huwa ġeneralment organizzat f’livell ogħla, l-ambitu tiegħu huwa usa’, u mhuwiex immirat lejn ostakoli speċifiċi għall-kooperazzjoni rigward ir-riammissjoni.

Networks tas-Sistema ta’ Ġestjoni Integrata tar-Ritorn

80

Biex ittejjeb il-kooperazzjoni prattika rigward ir-riammissjonijiet, il-Kummissjoni użat l-AMIF biex tappoġġa l-iżvilupp tas-“Sistema ta’ Ġestjoni Integrata tar-Ritorn”. Is-sistema tinkludi tliet networks tal-UE, li fihom l-Istati Membri jipparteċipaw fuq bażi volontarja, filwaqt li l-Kummissjoni u l-Frontex għandhom rwoli ta’ koordinazzjoni:

1. in-network tal-Inizjattiva Ewropea tal-Ġestjoni Integrata tar-Ritorn (Eurint);
2. in-network Ewropew tal-Uffiċjali ta’ Kollegament għar-Ritorn (EURLO);
3. in-Network Ewropew dwar Strument ta’ Riintegrazzjoni (ERIN), li fl-2018 sar in-Network Ewropew tal-Istrument ta’ Ritorn u Riintegrazzjoni (ERRIN) b’ambitu estiż.

81

Bl-estensjonijiet tal-mandat tagħha (ara l-paragrafu 84), il-Frontex ħadet progressivament f’idejha l-attivitajiet mingħand in-networks. It-trasferiment tal-Eurint lill-Frontex ġie ffinalizzat f’Diċembru 2019, dak tal-EURLO beda f’Diċembru 2019 (bi trasferiment gradwali sa Settembru 2021), u dak tal-attivitajiet ta’ riintegrazzjoni tal-ERRIN huwa ppjanat li jiġi ffinalizzat sa Lulju 2022.

82

Fiż-żmien meta wettaqna l-awditu, it-trasferiment tal-Eurint kien ġie ffinalizzat u t-trasferiment tal-EURLO kien fit-triq it-tajba. Madankollu, ma ġie allokat l-ebda membru tal-persunal addizzjonali liċ-Ċentru Ewropew għar-Ritorni tal-Frontex għal dawn l-attivitajiet fl-2019 jew fl-2020. Dan kien marbut mal-fatt li l-Kummissjoni biddlet b’mod sinifikanti t-tabella tal-persunal tal-Frontex fl-2018⁴⁸, mingħajr ma kkonsultat minn qabel mal-Frontex. F’Marzu 2019, il-Frontex talbet (mingħajr suċċess) biex it-trasferiment tal-EURLO jiġi pospost minħabba nuqqasijiet fir-riżorsi umani u finanzjarji. Għall-istess raġuni, il-finalizzazzjoni tat-trasferiment tal-ERRIN ġiet posposta b’sentejn.

83

In-networks tal-UE kellhom suċċess fil-ġbir flimkien ta’ riżorsi nazzjonali, u b’mod ġenerali ġew apprezzati mill-pajjiżi parteċipanti għar-riżultati tagħhom.

1. L-Eurint wera l-valur miżjud tiegħu bħala pjattaforma ta’ kondiviżjoni ta’ għarfien u informazzjoni għal dawk li jaħdmu fil-qasam – prerekwiżit għall-iżvilupp ta’ approċċ aktar integrat u aktar ikkoordinat għal ritorni effettivi⁴⁹.
2. Għalkemm l-influwenza tal-EURLOs fuq ir-ritorn reali ta’ migranti irregolari kienet limitata, il-partijiet ikkonċernati identifikaw il-valur miżjud ċar tal-programm tal-EURLO, kif ukoll il-benefiċċji tiegħu f’termini ta’ effettività u effiċjenza meta mqabbel mal-attivitajiet nazzjonali ta’ ritorn. Il-preżenza fiżika kontinwa tal-EURLOs fuq il-post għamlitha possibbli li tiġi żviluppata relazzjoni mal-awtoritajiet tal-pajjiżi terzi, u tejbet il-kollaborazzjoni. Il-partijiet ikkonċernati enfasizzaw ukoll eżiti addizzjonali mhux mistennija: l-EURLOs appoġġaw inizjattivi strateġiċi bħan-negozjar ta’ ftehimiet ta’ riammissjoni mal-awtoritajiet lokali, jew saħħew ir-reputazzjoni u l-viżibbiltà tal-Frontex fil-pajjiżi ta’ oriġini⁵⁰.
3. L-attivitajiet – u l-valur miżjud – tal-ERRIN jikkonsistu primarjament fl-iżgurar ta’ akkwisti konġunti ta’ kuntratti ta’ assistenza għar-riintegrazzjoni ma’ fornituri ta’ servizzi f’pajjiżi terzi, u fil-ġestjoni u l-monitoraġġ tagħhom (il-parametri tal-assistenza għar-riintegrazzjoni u l-kriterji ta’ eliġibbiltà ġew iddefiniti mill-Istati Membri individwali). Minn meta sar l-ERRIN, l-attivitajiet tiegħu ġew estiżi biex ikopru l-appoġġ għal inizjattivi ġodda u l-approċċi ta’ riintegrazzjoni. L-ERRIN kien fil-biċċa l-kbira fit-triq it-tajba f’termini ta’ implimentazzjoni tal-attivitajiet tiegħu, u qabeż il-miri tiegħu għall-għoti ta’ assistenza għar-riintegrazzjoni (sa nofs l-2020, il-volum ta’ każijiet qorob it-22 000 persuna rimpatrijata, meta mqabbel ma’ mira ta’ 20 000)⁵¹.

Appoġġ mill-Frontex

84

Mill-2015 ’il hawn, il-mandat tal-Frontex ġie msaħħaħ darbtejn⁵². Konsegwentement, il-Frontex kienet involuta dejjem aktar fl-assistenza mogħtija lill-Istati Membri fl-attivitajiet ta’ qabel ir-ritorn u fl-operazzjonijiet ta’ ritorn lejn pajjiżi terzi. F’termini ta’ attivitajiet ta’ qabel ir-ritorn, il-Frontex kienet u għadha tipprovdi lill-Istati Membri appoġġ operazzjonali (pereżempju bl-istazzjonar ta’ speċjalisti tar-ritorn), u għodod għat-titjib tal-kooperazzjoni ma’ pajjiżi terzi (l-aħjar prattiki, sessjonijiet ta’ ħidma konsulari, identifikazzjoni permezz ta’ vidjokonferenza, u missjonijiet ta’ identifikazzjoni).

85

L-ispeċjalisti tar-ritorn jipprovdu lill-Istati Membri appoġġ imfassal apposta fl-attivitajiet tagħhom relatati mar-ritorn, pereżempju billi jsaħħu l-proċeduri ta’ ritorn, itejbu l-kooperazzjoni konsulari ma’ pajjiżi terzi, u jipprovdu appoġġ tal-IT u appoġġ ieħor. L-ewwel stazzjonamenti seħħew fl-2016 meta seba’ uffiċjali ġew stazzjonati fil-Greċja. L-attivitajiet baqgħu jikbru bil-mod minn dak iż-żmien ’il hawn, u fl-2019 il-Frontex stazzjonat total ta’ 15-il speċjalist tar-ritorn f’5 Stati Membri. Minħabba n-natura tax-xogħol tal-ispeċjalisti tar-ritorn, ma tfasslux indikaturi komuni dwar l-effettività/effiċjenza tagħhom. Madankollu, ir-rapporti tal-Frontex⁵³ jelenkaw il-kisbiet konkreti tal-ispeċjalisti, u b’hekk juru l-valur miżjud tagħhom.

86

Mill-10 pajjiżi terzi koperti mill-awditu tagħna, il-Frontex għandha dokumenti dwar “l-aħjar prattiki” ma’ tnejn minnhom. Wieħed kien strumentali fl-iffaċilitar ta’ operazzjonijiet konġunti ta’ ritorn, u l-ieħor serva bħala bażi għall-organizzazzjoni ta’ sessjoni ta’ ħidma konsulari u bosta missjonijiet ta’ identifikazzjoni.

87

Fi sforz biex jiġi armonizzat il-mod kif jiġu applikati l-arranġamenti li kienu għadhom kif ġew innegozjati, il-Kummissjoni u/jew il-Frontex organizzaw sessjonijiet ta’ ħidma għall-uffiċċji konsulari kkonċernati fl-Ewropa. Dawn is-sessjonijiet ta’ ħidma kienu jinkludu skambju ta’ fehmiet dwar prattikalitajiet, bħall-ħruġ f’waqtu ta’ dokumenti tal-ivvjaġġar, u proċeduri għall-organizzazzjoni ta’ titjiriet charter. Madankollu, ir-riżultati kienu mħallta, billi fil-laqgħat sussegwenti tal-JWG, l-Istati Membri osservaw xi titjib iżda wkoll diffikultajiet persistenti.

88

Fl-2018 il-Frontex nediet proġett pilota għal sistema ta’ vidjokonferenzi biex twettaq il-proċess ta’ identifikazzjoni. Il-proġett pilota ġie implimentat f’kooperazzjoni mal-programm tal-EURLO, li akkwista t-tagħmir tal-vidjokonferenzi, u l-IOM. Fl-2019 is-sistema kienet effettiva biex tiffaċilita l-identifikazzjoni tal-migranti. Madankollu, tliet kwarti ta’ dawk identifikati sussegwentement applikaw għall-protezzjoni internazzjonali, u għalhekk ma setgħux jiġu ritornati.

89

L-Istati Membri żviluppaw il-kunċett ta’ missjonijiet ta’ identifikazzjoni biex jindirizzaw il-problemi fil-kooperazzjoni konsulari ma’ pajjiżi terzi (eż. meta konsulat ma jkunx irid jikkoopera rigward l-identifikazzjoni, ma jkollux il-mandat biex jagħmel dan, jew ma jkunx fiżikament preżenti fi Stat Membru). Il-Frontex ilha tappoġġa lill-Istati Membri fil-missjonijiet ta’ identifikazzjoni minn tmiem l-2016, meta ħadet f’idejha din l-attività mill-Eurint. L-appoġġ mill-Frontex huwa xprunat minn talbiet li jsiru mill-Istati Membri, u l-forma eżatta tiegħu tiġi ddefinita fuq bażi ta’ każ b’każ.

90

Sa nofs l-2020, il-Frontex kienet appoġġat 25 missjoni fuq terminu qasir (ġeneralment huma meħtieġa ġimagħtejn biex jitwettqu l-attivitajiet ta’ identifikazzjoni fi Stat Membru wieħed jew aktar) u 5 missjonijiet fuq terminu twil (stazzjonamenti f’post wieħed, potenzjalment għal snin). Ir-riżultati tal-missjonijiet jidhru fil-Figura 12.

91

Fil-każ tal-operazzjonijiet ta’ ritorn, il-Frontex tipprovdi appoġġ finanzjarju u operazzjonali (eż. billi torganizza titjiriet, u tistazzjona skorti u osservaturi). Tradizzjonalment, il-Frontex appoġġat prinċipalment it-titjiriet charter. Hija tistma li l-biċċa l-kbira minn dawn it-titjiriet attwalment jinvolvu l-assistenza tagħha. Madankollu, charter jista’ jintuża biss bil-kunsens ta’ kull pajjiż tar-ritorn. Mill-10 pajjiżi koperti mill-awditu tagħna, 2 jirrifjutaw iċ-charters tal-Frontex. Bosta miċ-charters ġew organizzati biss bi ftit persuni rimpatrijati abbord⁵⁴.

92

Fil-Pjan ta’ Azzjoni Mġedded dwar ir-Ritorn ta’ Marzu 2017, il-Kummissjoni appellat lill-Frontex biex tistabbilixxi mekkaniżmu li jassisti lill-Istati Membri fit-twettiq ta’ ritorni permezz ta’ titjiriet kummerċjali. Konsegwentement, il-Frontex stabbiliet il-kuntratti meħtieġa mal-linji tal-ajru, kif ukoll sistemi interni, u organizzat l-ewwel titjira kummerċjali f’Diċembru 2017. Minn dak iż-żmien ’il hawn, l-għedud żdiedu b’mod sinifikanti (ara l-Figura 13). Barra minn hekk, il-Frontex ilha mill-2019 tipprovdi assistenza fit-tluq volontarju, u ilha mill-2020 tipprovdi assistenza fir-ritorni volontarji. L-għadd ta’ każijiet appoġġati kiber malajr, minn 155 tluq volontarju fl-2019 għal 1 532 nazzjonal ta’ pajjiż terz li ġew ritornati b’mod volontarju (kemm tluq volontarju kif ukoll ritorni volontarji) fl-2020. Dan ikkumpensa parzjalment għat-tnaqqis f’operazzjonijiet oħra ta’ ritorn fl-2020 ikkawżat mir-restrizzjonijiet relatati mal-COVID.

Il-proġetti ta’ appoġġ għall-bini tal-kapaċitajiet u dawk ta’ riintegrazzjoni kienu rilevanti, u fil-biċċa l-kbira wasslu l-outputs ippjanati

Appoġġ għall-bini tal-kapaċitajiet

93

Fl-2016, il-Kummissjoni nediet il-Faċilità għall-Bini tal-Kapaċitajiet ta’ Riammissjoni (RCBF/EURCAP). Din għandha l-għan li ssaħħaħ il-kapaċitajiet tal-pajjiżi sħab biex jimmaniġġjaw ir-ritorni u jikkooperaw mal-UE rigward ir-riammissjoni, u biex jipprevienu l-migrazzjoni irregolari. Il-Faċilità għandha baġit ta’ EUR 38.5 miljun (iffinanzjat taħt l-AMIF) u qed tiġi implimentata mill-IOM. Il-Figura 14 tipprovdi stampa ġenerali tal-azzjonijiet ta’ appoġġ tal-RCBF. Il-valutazzjoni tagħna ta’ sitt azzjonijiet implimentati fil-pajjiżi koperti mill-awditu tinsab fl-Anness III. Aħna sibna li l-azzjonijiet kienu rilevanti, u ġeneralment wasslu l-outputs mistennija tagħhom. L-eżiti miksuba kienu parzjalment sodisfaċenti.

94

Tlieta mill-azzjonijiet tal-RCBF li eżaminajna kellhom l-għan li jibnu u joperaw is-Sistema ta’ Ġestjoni tal-Każijiet ta’ Riammissjoni (RCMS) elettronika. L-RCMS tfittex li tawtomatizza l-proċessi u l-proċeduri ta’ riammissjoni, tintegra l-partijiet ikkonċernati (fil-pajjiżi terzi u fl-Istati Membri), tnaqqas il-ħin kumplessiv tal-ipproċessar tal-każijiet, u tipprovdi statistika u informazzjoni aġġornati. Bħala tali, l-RCMS għandha l-potenzjal li ttejjeb strutturalment il-kooperazzjoni ma’ pajjiżi terzi rigward ir-riammissjoni.

95

L-RCMS fil-Bangladesh ilha li ġiet żviluppata u ilha tintuża b’suċċess minn Novembru 2020, u l-Istati Membri bdew jużawha biex jissottomettu t-talbiet ta’ riammissjoni. L-RCMS għall-Pakistan ġiet imfassla, żviluppata u ntużat b’suċċess f’erba’ Stati Membri pilota (minn April 2018). Ir-rappreżentanti nazzjonali li intervistajna indikaw riżultati mħallta matul il-fażi pilota. Huma apprezzaw l-RCMS bħala għodda, u kienu jħossu li din jenħtieġ li tiġi promossa u estiża. L-awtoritajiet kellhom probabbiltà akbar li jwieġbu għat-talbiet ta’ riammissjoni, u aktar malajr. Madankollu, kien għad fadal bosta sfidi. Fl-aħħar mill-aħħar, l-RCMS hija għodda teknika li s-suċċess tagħha jiddependi wkoll minn kemm l-awtoritajiet ta’ pajjiżi terzi huma lesti li jikkooperaw.

96

Fi tmiem l-2018, il-Kummissjoni approvat it-tieni fażi tal-proġett tal-RCMS għall-Pakistan, bl-objettiv li tagħmel is-sistema aċċessibbli għal Stati Membri oħra. Madankollu, din l-estensjoni ffaċċjat dewmien kbir. L-IOM u l-awtoritajiet Pakistani kienu ffirmaw il-ftehim ta’ servizz meħtieġ madwar 18-il xahar wara, f’Lulju 2020, minħabba ostakoli min-naħa tal-Pakistan.

97

Aħna rrieżaminajna tliet azzjonijiet oħra ta’ bini tal-kapaċitajiet li rrispondew għall-ħtiġijiet speċifiċi maqbula matul il-JWGs. Dawn kienu utli biex tiġi stabbilita kooperazzjoni taħt l-arranġamenti ta’ riammissjoni li kienu għadhom kif ġew innegozjati.

Assistenza għar-riintegrazzjoni

98

Skont id-Direttiva dwar ir-Ritorn, jenħtieġ li r-ritorni volontarji jingħataw preferenza aktar mir-ritorni furzati⁵⁵. Ir-riintegrazzjoni soċjoekonomika hija wkoll inċentiv importanti għall-migranti biex jirritornaw b’mod volontarju. Hija tipprovdi prospetti ta’ għajxien lill-persuni rimpatrijati, u għaldaqstant tagħmel ir-ritorni tagħhom dinjitużi u aktar sostenibbli. Matul in-negozjati ta’ EURA u fil-JRCs/JWGs sussegwenti, il-pajjiżi koperti mill-awditu tagħna enfasizzaw b’mod regolari l-importanza ta’ ritorn dinjituż għan-nazzjonali tagħhom, u r-riintegrazzjoni tagħhom. L-Anness IV fih il-valutazzjoni tagħna tal-appoġġ għar-riintegrazzjoni pprovdut fil-pajjiżi koperti mill-awditu tagħna.

99

Il-Kummissjoni ffinanzjat l-assistenza għar-riintegrazzjoni fl-10 pajjiżi kollha koperti mill-awditu tagħna. Hija għamlet dan permezz tal-AMIF u permezz tal-fondi tal-UE għall-iżvilupp

1. Taħt l-AMIF, il-Kummissjoni kkofinanzjat ir-ritorni volontarji u dawk furzati mwettqa mill-Istati Membri. Bejn l-2015 u l-2019, l-AMIF ikkofinanzja b’kollox madwar 276 000 ritorn b’mod globali (li 159 000 minnhom kienu volontarji). Madwar 40 % tal-persuni rimpatrijati rċevew assistenza għar-riintegrazzjoni⁵⁶. Madankollu, il-Kummissjoni ma stipulatx rekwiżiti jew standards minimi komuni għal tali assistenza, li kienet imfassla l-aktar fuq bażi nazzjonali.
2. Il-fondi tal-UE għall-iżvilupp iffinanzjaw ir-ritorni volontarji u l-assistenza għar-riintegrazzjoni għall-persuni spostati internament, il-migranti li jinsabu f’pajjiżi terzi, jew dawk maqbuda tul ir-rotot migratorji. Il-proġetti sottostanti kellhom dimensjonijiet umanitarji, ta’ żvilupp u/jew ta’ ġestjoni tal-migrazzjoni b’saħħithom. Inġenerali, il-persuni rimpatrijati mill-Ewropa kienu jirrappreżentaw biss frazzjon ta’ dawk li jirċievu assistenza, minħabba li l-għadd tagħhom fil-biċċa l-kbira kien baxx. Pereżempju, aktar minn 820 000 persuna rritornaw lejn l-Afganistan mill-Iran u mill-Pakistan fl-2018⁵⁷, u dan jikkuntrasta mal-ammont ta’ 3 120 Afgan li rritornaw mill-UE.

100

Aħna rrieżaminajna 14-il proġett ta’ riintegrazzjoni, u sibna li dawn kienu rilevanti għall-ħtiġijiet tal-persuni rimpatrijati u tal-pajjiżi terzi. Il-proġetti kienu mmirati lejn ir-riintegrazzjoni ekonomika, soċjali u psikosoċjali tal-persuni rimpatrijati, billi tejbu l-kundizzjonijiet tal-għajxien tal-komunitajiet riċeventi, u/jew saħħew il-kapaċità tal-pajjiżi ta’ oriġini biex jimmaniġġjaw il-migrazzjoni u jirriintegraw il-migranti li jirritornaw.

101

Aħna sibna li 11-il proġett wasslu (jew x’aktarx li jwasslu) l-outputs ippjanati tagħhom. Madankollu, f’2 każijiet mill-11-il każ, id-dewmien (dovut għall-kuntest diffiċli tas-sigurtà fl-Afganistan) affettwa l-implimentazzjoni tal-proġetti. Mill-14-il proġett, 3 ffaċċjaw diffikultajiet aktar serji. Fiż-żmien meta sar l-awditu, it-tliet proġetti kienu għadhom għaddejjin, u l-Kummissjoni u s-sħab ta’ implimentazzjoni tagħha ħadu għadd ta’ miżuri ta’ mitigazzjoni b’rispons għad-diffikultajiet.

102

F’bosta każijiet (l-Afganistan, il-Guinea u n-Niġerja), id-domanda għall-assistenza għar-riintegrazzjoni qabżet il-baġit inizjalment allokat għall-proġetti. F’każijiet bħal dawn, il-Kummissjoni u l-EUTF irreaġew bi flessibbiltà billi pprovdew l-appoġġ addizzjonali li kien meħtieġ (ara l-Kaxxa 4).

103

Il-proġetti ta’ riintegrazzjoni kienu għadhom għaddejjin fiż-żmien meta wettaqna l-awditu, u l-informazzjoni li kienet disponibbli ma ppermettitilniex nivvalutaw il-probabbiltà li jinkisbu l-eżiti ppjanati tagħhom. F’dan ir-rigward, il-proġetti fl-Afganistan, il-Bangladesh, il-Guinea, l-Iraq, il-Marokk, in-Niġerja u t-Tuneżija kien fihom komponenti għat-titjib tal-governanza tal-migrazzjoni, inkluża l-kapaċità tal-awtoritajiet nazzjonali biex jipprovdu assistenza ta’ wara l-wasla u għar-riintegrazzjoni. Il-kisba tal-eżitu ta’ “riintegrazzjoni sostenibbli tal-migranti li jirritornaw” se tiddependi wkoll minn fatturi esterni u mir-riżorsi disponibbli biex tkompli titwassal assistenza wara l-proġetti.

104

Il-partijiet ikkonċernati li intervistajna enfasizzaw l-importanza ta’ ritorni sikuri u dinjitużi u ta’ riintegrazzjoni sostenibbli tal-persuni rimpatrijati. Il-proġetti ta’ riintegrazzjoni kollha li rrieżaminajna, ħlief wieħed, kienu jinkludu (fejn rilevanti) komponent ta’ monitoraġġ għall-valutazzjoni tas-sostenibbiltà tar-riintegrazzjoni matul iż-żmien. B’mod partikolari, l-IOM (li timplimenta 7 mill-14-il proġett ta’ riintegrazzjoni li awditjajna) żviluppat metodoloġija komprensiva għall-evalwazzjoni tas-sostenibbiltà tal-appoġġ tagħha għar-riintegrazzjoni, u ilha mill-2017 tapplikaha progressivament għall-proġetti tagħha ta’ riintegrazzjoni⁵⁹. Din setgħet tippermettilha tqabbel ir-riżultati miksuba fil-proġetti kollha, fil-pajjiżi u matul iż-żmien, u tidentifika aħjar il-fatturi għal riintegrazzjoni ta’ suċċess.

105

Skont id-definizzjoni tal-IOM, ir-riintegrazzjoni tista’ titqies sostenibbli meta l-persuni rimpatrijati jkunu laħqu livelli ta’ awtosuffiċjenza ekonomika, stabbiltà soċjali fi ħdan il-komunitajiet tagħhom, u benesseri psikosoċjali li jippermettulhom ilaħħqu mal-fatturi ewlenin tal-migrazzjoni (mill-ġdid)⁶⁰. Ir-rapporti tal-IOM dwar ir-riintegrazzjoni taħt l-Inizjattiva Konġunta UE-IOM⁶¹, flimkien ma’ data preliminari minn pajjiżi oħra, urew li kienu nkisbu riżultati ġeneralment sostenibbli (minkejja li l-komponent tar-riintegrazzjoni ekonomika rċieva punteġġi relattivament aktar baxxi minn dawk soċjali u psikosoċjali) għall-persuni li setgħu jinstabu u li taw il-kunsens tagħhom għall-istħarriġ. B’kuntrast ma’ dan, evalwazzjoni ta’ nofs it-terminu ta’ żewġ programmi li ġew implimentati minn organizzazzjonijiet oħra fl-Afganistan sabet sostenibbiltà baxxa f’termini ta’ assistenza.

Id-data disponibbli ma ppermettietx monitoraġġ komprensiv tar-riammissjonijiet

106

Il-Kummissjoni (l-Eurostat) ilha mill-2008 tikkompila statistika Ewropea dwar il-migrazzjoni u l-protezzjoni internazzjonali. L-Istati Membri jipprovdu d-data f’konformità ma’ Regolament tal-UE, li ġie aġġornat fl-2020⁶². L-istatistika dwar ir-ritorn⁶³ kienet tinkludi data annwali dwar:

1. l-għadd ta’ nazzjonali ta’ pajjiżi terzi ordnati jitilqu, diżaggregat skont iċ-ċittadinanza tal-persuni kkonċernati;
2. l-għadd ta’ nazzjonali ta’ pajjiżi terzi li fil-fatt telqu, b’segwitu għal deċiżjoni jew att amministrattiv jew ġudizzjarju, kif imsemmi fil-punt (a), diżaggregat skont iċ-ċittadinanza tal-persuni ritornati (“nazzjonali ta’ pajjiżi terzi li ġew ritornati”).

107

Ir-regolament aġġornat jipprevedi, mis-sena ta’ referenza 2021, żieda fil-frekwenza (minn annwali għal trimestrali) u diżaggregazzjoni addizzjonali (età, sess, minorenni mhux akkumpanjati, tip ta’ ritorn, assistenza riċevuta, pajjiż ta’ destinazzjoni) tad-data.

108

Indikatur ewlieni dwar l-effettività tal-politika ta’ ritorn huwa r-“rata ta’ ritorni effettivi”, ikkalkulata bħala l-għadd ta’ persuni li realment telqu mit-territorju tal-UE diviż bl-għadd ta’ dawk li ġew ordnati jitilqu (indikatur (b) vs. indikatur (a) hawn fuq). Il-Kummissjoni tuża l-indikatur fid-dokumenti tagħha⁶⁴, filwaqt li tirrikonoxxi l-isfidi li jaffettwaw id-data sottostanti⁶⁵. Dawn l-isfidi huma dovuti għad-differenzi fil-proċeduri u l-leġiżlazzjoni nazzjonali, u għad-dgħufijiet fil-qafas leġiżlattiv tal-UE u fis-sistemi ta’ informazzjoni għall-ġestjoni tal-fruntieri. Il-kwistjonijiet prinċipali, u l-passi li l-Kummissjoni ħadet f’dawn l-aħħar snin biex tindirizzahom, huma miġburin fil-qosor fl-Anness V.

109

Għal skopijiet ta’ monitoraġġ, u fin-nuqqas ta’ data Ewropea adegwata, l-Unità tal-Analiżi tar-Riskju tal-Frontex ilha mill-2011 tiġbor data fuq bażi ta’ kull xahar mill-Istati Membri dwar id-deċiżjonijiet ta’ ritorn għal nazzjonali ta’ pajjiżi terzi b’soġġorn illegali u dwar ir-ritorni reali tagħhom.

110

Bħala parti min-Network ta’ Analiżi tar-Riskju (FRAN) tagħha, il-Frontex tiġbor id-data permezz ta’ kanali differenti u bl-użu ta’ metodoloġija differenti mill-Eurostat. Dan ifisser li d-data mhijiex komparabbli (ara l-Figura 15). Bl-istess mod, bħal fil-każ tal-Eurostat, id-data tal-Frontex fiha dgħufijiet⁶⁶. Barra minn hekk, bosta Stati Membri ma jipprovdux id-data⁶⁷.

111

L-Istati Membri, il-Kummissjoni u l-Frontex ikkondividew, f’diversi forums, informazzjoni dwar il-kooperazzjoni ma’ pajjiżi terzi prijoritarji rigward ir-riammissjoni. B’mod partikolari, il-Kummissjoni organizzat laqgħat ta’ kull xahar tal-“Grupp ta’ Esperti dwar ir-Riammissjoni” biex tiskambja informazzjoni operazzjonali mal-esperti nazzjonali. Madankollu, din l-informazzjoni la nġabret u lanqas ma ġiet ipprovduta b’mod sistematiku, u ma kinitx kompleta.

112

Il-Kodiċi dwar il-Viżi li ġie rivedut (ara l-paragrafu 51) jirrikjedi li l-Kummissjoni “tivvaluta b’mod regolari, mill-inqas darba fis-sena, il-kooperazzjoni ta’ pajjiżi terzi fir-rigward tar-riammissjoni, […]. Din il-valutazzjoni għandha tkun ibbażata fuq l-użu ta’ data affidabbli”⁶⁸. L-indikaturi jikkonċernaw:

1. l-għadd ta’ deċiżjonijiet ta’ ritorn;
2. l-għadd ta’ ritorni furzati reali bħala perċentwal tad-deċiżjonijiet maħruġa;
3. l-għadd ta’ talbiet ta’ riammissjoni aċċettati mill-pajjiż terz bħala perċentwal tal-għadd ta’ tali talbiet li ġew ippreżentati lilu;
4. il-livell ta’ kooperazzjoni prattika fir-rigward tar-ritorn fl-istadji differenti tal-proċedura ta’ ritorn (l-identifikazzjoni, il-ħruġ ta’ dokumenti tal-ivvjaġġar u l-aċċettazzjoni ta’ dokumenti tal-ivvjaġġar tal-UE, l-aċċettazzjoni tar-riammissjoni ta’ persuni, u l-aċċettazzjoni ta’ titjiriet u operazzjonijiet ta’ ritorn).

113

Madankollu, id-data meħtieġa dwar ir-ritorni u dwar il-kooperazzjoni rigward ir-riammissjoni la hija kompleta u lanqas ma hija komparabbli fost l-Istati Membri (il-punti (a) u (b) hawn fuq; ara l-paragrafu 108 u l-Anness V), jew ma kinitx teżisti fil-livell tal-UE (il-punti (c)⁶⁹ u (d)).

114

Biex tikkumpensa għan-nuqqas ta’ data disponibbli, il-Kummissjoni nediet stħarriġ ta’ ġbir tad-data flimkien mal-Frontex f’Jannar 2020, akkumpanjat minn kwestjonarji kwalitattivi dettaljati dwar il-livell ta’ kooperazzjoni rigward ir-riammissjoni mill-Istati Membri ma’ 39 pajjiż terz ta’ interess.

115

Id-data kwantitattiva miġbura hija: ordnijiet ta’ ritorn maħruġa (f’termini ta’ deċiżjonijiet u ta’ persuni); ritorni effettivi; talbiet għal Dokumenti Provviżorji tal-Ivvjaġġar (ETDs); u l-ETDs maħruġa. L-indikaturi dwar ordnijiet ta’ ritorn (deċiżjonijiet) u dwar ir-ritorni effettivi jikkorrispondu għal dawk miġbura qabel permezz tan-Network ta’ Analiżi tar-Riskju tal-Frontex, u għandhom l-istess dgħufijiet (ara l-paragrafu 108). L-indikaturi dwar l-ETDs mitluba u maħruġa huma ġodda, u 20 Stat Membru biss ipprovdew id-data. Id-data turi li l-Istati Membri talbu ETDs għal frazzjon biss tad-deċiżjonijiet ta’ ritorn maħruġa (għal 12 mill-Istati Membri, iċ-ċifra kienet taħt it-3 %). Filwaqt li l-ETDs mhux dejjem huma meħtieġa (pereżempju, il-migranti jista’ jkollhom dokumenti tal-ivvjaġġar, jirritornaw fuq bażi volontarja, jew jaħarbu) u bosta deċiżjonijiet ta’ ritorn jistgħu jinħarġu lill-istess persuna, id-data tissuġġerixxi li fil-maġġoranza assoluta tal-każijiet il-biċċa l-kbira mill-Istati Membri ma talbux kooperazzjoni mill-pajjiżi ta’ oriġini rigward id-dokumentazzjoni mill-ġdid u r-riammissjoni tal-migranti irregolari. Għall-każijiet fejn intalbet kooperazzjoni, kien hemm varjazzjoni konsiderevoli bejn l-Istati Membri fir-rata rrappurtata ta’ ETDs riċevuti meta mqabbla ma’ dawk mitluba, biċ-ċifri jvarjaw minn 13 % sa 100 %.

116

Il-kwestjonarju kwalitattiv kien jinkludi 14-il mistoqsija dettaljata dwar il-kooperazzjoni rigward ir-riammissjoni għal kull wieħed mid-39 pajjiż terz. Waħda mill-mistoqsijiet kienet tikkonċerna l-issodisfar tad-dati ta’ skadenza għall-ħruġ ta’ dokumenti tal-ivvjaġġar, kif stipulat fil-ftehimiet ta’ riammissjoni. Madankollu, ma nġabritx data dwar it-tul (medju) reali tal-proċess.

117

Il-Kummissjoni kkompletat u bagħtet lill-Kunsill il-valutazzjoni tagħha tar-riżultati tal-istħarriġ fl-10 ta’ Frar 2021⁷⁰. Il-Kunsill jista’, abbażi ta’ proposta mill-Kummissjoni u filwaqt li jieħu kont tar-relazzjonijiet kumplessivi tal-Unjoni mal-pajjiż terz, jattiva l-inċentivi pożittivi jew negattivi previsti fil-Kodiċi dwar il-Viżi li ġie rivedut⁷¹.

118

Dan il-proċess il-ġdid għandu l-potenzjal li jtejjeb il-kooperazzjoni tal-UE ma’ pajjiżi terzi rigward ir-riammissjoni billi:

1. isaħħaħ il-ġbir u l-kondiviżjoni tad-data mill-Istati Membri fil-qasam tal-kooperazzjoni rigward ir-riammissjoni. Għall-ewwel darba, se tkun disponibbli data kwantitattiva u kwalitattiva dwar il-kooperazzjoni ma’ pajjiżi terzi ta’ prijorità rigward ir-riammissjoni;
2. jipproduċi valutazzjoni annwali regolari tal-kooperazzjoni mill-pajjiżi terzi rilevanti, li tagħmilha possibbli (wara bosta valutazzjonijiet bħal dawn) li jiġu stabbiliti xejriet ċari fil-kooperazzjoni;
3. jippermetti deċiżjonijiet ta’ politika bbażati fuq l-evidenza fil-qasam tal-kooperazzjoni rigward ir-riammissjoni.

119

Minħabba n-nuqqas ta’ proċess ekwivalenti għall-ġbir ta’ data dwar il-kooperazzjoni rigward ir-riammissjoni fil-passat, ikkombinat ma’ nuqqasijiet fid-data dwar ir-ritorni (ara l-paragrafi 108 sa 110 u l-Anness V), aħna ma stajniex nivvalutaw l-impatt kumplessiv tal-azzjonijiet tal-UE biex titjieb il-kooperazzjoni ma’ pajjiżi terzi rigward ir-riammissjoni.

Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

120

B’mod ġenerali, aħna sibna li l-azzjonijiet tal-UE biex tissaħħaħ il-kooperazzjoni ma’ pajjiżi terzi rigward ir-riammissjoni kienu rilevanti, iżda taw riżultati limitati.

121

Aħna għażilna l-10 pajjiżi bl-ogħla għadd assolut ta’ migranti irregolari mhux ritornati matul il-perjodu 2014-2018 (ara l-paragrafu 17). Sibna li l-Kunsill u l-Kummissjoni identifikaw formalment 8 minn dawn l-10 pajjiżi terzi bħala prijoritajiet, u kienu involuti magħhom f’negozjati ta’ riammissjoni. Il-Kummissjoni kienet involuta wkoll fi djalogu dwar il-migrazzjoni maż-żewġ pajjiżi l-oħra, iżda mingħajr l-ebda progress tanġibbli rigward ir-riammissjonijiet (il-paragrafi 24 sa 25).

122

Matul il-perjodu 2015-2020, l-UE kisbet progress limitat fil-konklużjoni ta’ ftehimiet ta’ riammissjoni, iżda kellha aktar suċċess fin-negozjar ta’ arranġamenti ta’ riammissjoni mhux legalment vinkolanti. Ir-rieda politika murija minn pajjiżi terzi kienet essenzjali għas-suċċess tan-negozjati ta’ riammissjoni. Għalkemm il-Kummissjoni u s-SEAE pprovdew appoġġ politiku biex jerġgħu jibdew in-negozjati sospiżi, il-partijiet ikkonċernati nazzjonali li intervistajna kienu jħossu li l-involviment politiku tal-Kummissjoni u tas-SEAE ma’ pajjiżi terzi kien jeħtieġ li jiżdied (il-paragrafi 26 sa 28).

123

Il-Kummissjoni u l-Istati Membri ma ħadux kont suffiċjenti tat-tagħlimiet meħuda minn EURAs preċedenti, u kwistjonijiet li ilhom jeżistu (primarjament l-insistenza fuq il-klawsola tat-TCN u r-riluttanza tal-pajjiżi terzi biex jaċċettawha, anke meta kienet inkluża fi ftehimiet bilaterali) baqgħu punti kritiċi ewlenin fin-negozjati ta’ EURA. B’kuntrast ma’ dan, il-Kummissjoni u l-Istati Membri ma insistewx fuq l-inklużjoni tal-EUTD fil-ftehimiet innegozjati, minkejja l-potenzjal tal-EUTD li jindirizza b’mod effettiv id-diffikultajiet fil-kooperazzjoni rigward ir-riammissjoni (il-paragrafi 29 sa 33).

124

L-arranġamenti ta’ riammissjoni għandhom l-istess objettiv bħall-EURAs, iżda huma aktar flessibbli fil-kontenut tagħhom. Madankollu, il-mandat ta’ negozjar formali tal-Kummissjoni ma jippermettix li hija tabbanduna n-negozjati ta’ EURA li ma rnexxewx u li tikseb arranġament ta’ riammissjoni aktar rapidu (il-paragrafi 34 sa 38).

Rakkomandazzjoni 1 – Jiġi segwit approċċ flessibbli fin-negozjati ta’ EURA

Jenħtieġ li l-Kummissjoni tilħaq qbil mal-Kunsill dwar approċċ aktar flessibbli fin-negozjati ta’ EURA:

• billi tadatta l-kontenut tal-EURAs għall-karatteristiċi speċifiċi tal-kooperazzjoni mal-pajjiż terz ikkonċernat rigward ir-riammissjoni, u billi tivvaluta l-ħtieġa reali li tiġi inkluża (jew li ma tiġix inkluża) il-klawsola tat-TCN, l-EUTD, u klawsoli sensittivi oħra meta jiġu proposti abbozzi ta’ direttivi ta’ negozjati lill-Kunsill;
• fil-każ ta’ negozjati ta’ EURA fuq terminu twil li ma jirnexxux, billi tilħaq qbil dwar proċedura biex jinkisbu arranġamenti alternattivi ta’ riammissjoni fejn ikun xieraq.

Data mmirata għall-implimentazzjoni: il-31 ta’ Diċembru 2022

125

Il-Kummissjoni u l-Istati Membri ma żviluppawx approċċ strateġiku li jinkludi l-politiki tal-UE u dawk nazzjonali għall-ħolqien ta’ pakketti komprensivi biex jappoġġaw in-negozjati ta’ EURA. Barra minn hekk, il-Kummissjoni u l-Istati Membri sistematikament ma tkellmux b’vuċi waħda mal-pajjiżi terzi, u l-Kummissjoni mhux dejjem inkludiet lill-Istati Membri ewlenin fil-proċess ta’ faċilitazzjoni tan-negozjati ma’ pajjiżi terzi. Meta l-Istati Membri ġew inklużi, dan tejjeb l-influwenza politika kollettiva tal-UE, u rriżulta li kien ta’ benefiċċju biex jinkisbu riżultati (il-paragrafi 39 sa 46).

Rakkomandazzjoni 2 – Jinħolqu sinerġiji mal-Istati Membri

Jenħtieġ li l-Kummissjoni toħloq sinerġiji mal-Istati Membri biex tiffaċilita n-negozjati ta’ EURA u l-arranġamenti ta’ riammissjoni:

• qabel tniedi n-negozjati, billi tilħaq qbil mal-Istati Membri dwar il-politiki tal-UE u dawk nazzjonali, li potenzjalment jistgħu jintużaw bħala inċentivi;
• billi tinkludi sistematikament lill-Istati Membri ewlenin fil-proċess ta’ faċilitazzjoni tan-negozjati ma’ pajjiżi terzi.

Data mmirata għall-implimentazzjoni: Immedjatament

126

L-UE għamlet progress limitat fil-ħolqien ta’ inċentivi strutturali għall-pajjiżi terzi biex jimplimentaw l-obbligi tagħhom ta’ riammissjoni. Fil-qasam tal-politika dwar il-viżi, il-Kodiċi dwar il-Viżi li ġie rivedut ipprovda lill-UE mekkaniżmu u għodod biex tiġi stimulata l-kooperazzjoni ta’ pajjiżi terzi rigward ir-riammissjoni. Fl-Istrument ta’ Viċinat, ta’ Kooperazzjoni għall-Iżvilupp u ta’ Kooperazzjoni Internazzjonali l-ġdid, il-Kummissjoni pproponiet li jiġi ppreservat inċentiv ibbażat fuq il-prestazzjoni għall-pajjiżi tal-Viċinat filwaqt li tinżdied il-kooperazzjoni rigward il-migrazzjoni fost il-kriterji għall-ippremjar tal-progress dwar il-governanza tajba. Hija ssuġġeriet ukoll mira ta’ nfiq orizzontali ta’ 10 % biex tgħin sabiex “[t]ippermetti lill-Unjoni tirrispondi għall-isfidi, il-ħtiġijiet u l-opportunitajiet relatati mal-migrazzjoni”. Fil-qasam tal-politika kummerċjali, mill-2015 ’il hawn ma nkiseb l-ebda progress tanġibbli fil-ħolqien ta’ inċentivi biex tiġi stimulata l-kooperazzjoni tal-pajjiżi terzi rigward ir-riammissjoni. F’dak li jirrigwarda l-migrazzjoni legali, l-iskemi bilaterali tax-xogħol u dawk edukattivi tal-Istati Membri ma ġewx ingranati b’mod suffiċjenti fil-livell tal-UE. L-UE qagħdet lura milli tuża ingranaġġ negattiv biex tappoġġa n-negozjati ta’ riammissjoni minħabba li dan jista’ jirriżulta kontroproduttiv (il-paragrafi 47 sa 68).

127

Sar progress fiż-żieda tal-koordinazzjoni bejn id-dipartimenti tal-Kummissjoni u bejn l-Istati Membri. It-Task Force tal-Kummissjoni, li nħolqot fl-2016 biex tappoġġa l-implimentazzjoni tal-Qafas ta’ Sħubija, serviet bħala forum għall-koordinazzjoni u d-diskussjoni bejn id-dipartimenti tal-Kummissjoni u s-SEAE. F’Diċembru 2019, il-Kummissjoni ħolqot “grupp tal-proġett” permanenti tal-Kummissarji dwar il-migrazzjoni biex issaħħaħ il-koordinazzjoni fil-livell politiku. Il-mekkaniżmu informali ta’ ingranaġġ tal-viżi tal-Coreper ipprovda sett ta’ għodod ta’ miżuri dwar il-viżi fil-każ ta’ pajjiżi terzi li ma jikkooperawx rigward ir-riammissjonijiet. L-eżistenza nnifisha tal-mekkaniżmu għenet biex titjieb il-kooperazzjoni rigward ir-riammissjoni f’bosta okkażjonijiet. Din l-esperjenza pożittiva wasslet għall-iżvilupp ta’ “Mekkaniżmu ta’ ingranaġġ komprensiv” informali tal-Coreper, li potenzjalment jippermetti li jiġu attivati diversi politiki bil-ħsieb li titjieb il-kooperazzjoni ta’ pajjiżi terzi rigward ir-ritorni u r-riammissjonijiet (il-paragrafi 69 sa 72).

Rakkomandazzjoni 3 – Jissaħħu l-inċentivi għall-kooperazzjoni ta’ pajjiżi terzi rigward ir-riammissjoni

Jenħtieġ li l-Kummissjoni tevalwa, fil-fażi tal-bidu, il-potenzjal tal-ftehimiet, tal-istrumenti u tal-politiki kollha li jkunu għadhom kif ġew proposti u li huma relatati ma’ pajjiżi terzi biex jintużaw bħala inċentivi għall-ġestjoni tal-migrazzjoni u l-kooperazzjoni rigward ir-riammissjoni.

Data mmirata għall-implimentazzjoni: il-31 ta’ Diċembru 2022

128

Ir-riammissjonijiet effettivi jistgħu jiġu mxekkla minn diversi sfidi. Il-kontenut tal-EURAs/arranġamenti jindirizza l-biċċa l-kbira mill-ostakoli komuni għal riammissjoni bla xkiel. F’dan l-isfond, il-JRCs/JWGs ipprovdew forums għall-evalwazzjoni perjodika tal-kooperazzjoni rigward ir-riammissjoni. Madankollu, in-natura rikorrenti ta’ xi wħud mill-kwistjonijiet diskussi tassew uriet il-limiti għall-effettività tagħhom (il-paragrafi 74 sa 79).

129

In-networks tal-UE relatati mar-ritorn (Eurint, EURLO, ERRIN) kellhom suċċess fil-ġbir flimkien ta’ riżorsi nazzjonali, u ġew apprezzati mill-pajjiżi parteċipanti għar-riżultati tagħhom. Bl-estensjonijiet tal-mandat tagħha, il-Frontex ħadet progressivament f’idejha l-attivitajiet mingħand in-networks. Madankollu, it-trasferimenti tal-EURLO u tal-ERRIN iffaċċjaw sfidi minħabba nuqqasijiet fir-riżorsi umani u finanzjarji fil-Frontex (il-paragrafi 80 sa 83).

130

Mill-2015 ’il hawn, il-mandat tal-Frontex ġie msaħħaħ darbtejn, li wassal għal żieda fl-appoġġ għall-Istati Membri fir-rigward tal-attivitajiet ta’ qabel ir-ritorn u l-operazzjonijiet ta’ ritorn. Id-diffikultajiet tal-Istati Membri biex isibu l-migranti irregolari, biex ma jħalluhomx jaħarbu, u biex jiżguraw li jattendu għall-intervisti, kienu sors ewlieni ta’ ineffiċjenza għal dak li jikkonċerna l-missjonijiet ta’ identifikazzjoni. Fil-każ tal-operazzjonijiet ta’ ritorn, l-appoġġ mill-Frontex għar-ritorni permezz ta’ titjiriet skedati u bi tluq u ritorni volontarji kiber rapidament (il-paragrafi 84 sa 92).

131

Sibna li s-sitt proġetti rieżaminati li l-Kummissjoni ffinanzjat taħt l-RCBF kienu rilevanti għat-titjib tal-kooperazzjoni rigward ir-riammissjoni. Aħna nemmnu li l-iżvilupp ta’ sistemi elettroniċi ta’ ġestjoni tal-każijiet ta’ riammissjoni ma’ pajjiżi terzi b’mod partikolari għandu l-potenzjal li jsaħħaħ il-kooperazzjoni fuq livell strutturali (il-paragrafi 93 sa 97).

132

Il-Kummissjoni ffinanzjat il-proġetti ta’ assistenza għar-riintegrazzjoni fl-10 pajjiżi kollha koperti mill-awditu tagħna. Aħna sibna li l-proġetti li eżaminajna kienu rilevanti għall-ħtiġijiet tal-persuni rimpatrijati u tal-pajjiżi terzi. Mill-14-il proġett, 11 wasslu (jew x’aktarx li jwasslu) il-biċċa l-kbira mill-outputs ippjanati tagħhom, għalkemm f’żewġ każijiet b’dewmien (il-paragrafi 98 sa 103).

133

Il-partijiet ikkonċernati li intervistajna għall-awditu tagħna enfasizzaw l-importanza ta’ ritorni sikuri u dinjitużi u ta’ riintegrazzjoni sostenibbli tal-persuni rimpatrijati. Il-proġetti ta’ riintegrazzjoni kollha li rrieżaminajna, ħlief wieħed, kienu jinkludu komponent ta’ monitoraġġ għall-valutazzjoni tas-sostenibbiltà tar-riintegrazzjoni matul iż-żmien. Billi l-proġetti kienu għadhom għaddejjin fiż-żmien meta wettaqna l-awditu, ir-riżultati finali tas-sostenibbiltà għadhom mhumiex disponibbli. Madankollu, id-data preliminari wriet riżultati inkoraġġanti (il-paragrafi 104 u 105).

134

Aħna sibna nuqqasijiet fid-data tal-UE dwar ir-ritorni f’termini ta’ kompletezza u komparabbiltà fost l-Istati Membri. Dan huwa dovut għad-differenzi fil-proċeduri u l-leġiżlazzjoni nazzjonali, u għad-dgħufijiet fil-qafas leġiżlattiv tal-UE u fis-sistemi ta’ informazzjoni għall-ġestjoni tal-fruntieri. Fi snin reċenti, il-Kummissjoni ssottomettiet proposti leġiżlattivi mmirati lejn il-biċċa l-kbira ta’ dawn id-dgħufijiet. Madankollu, ħafna mill-bidliet proposti għadhom parti miċ-ċiklu leġiżlattiv, jew għadhom ma daħlux fis-seħħ b’mod sħiħ. Barra minn hekk, id-data dwar il-ħeffa tal-proċeduri ta’ riammissjoni u dwar is-sostenibbiltà tar-riintegrazzjoni ta’ migranti ritornati għadha nieqsa (il-paragrafi 106 sa 110 u l-Anness V).

135

L-Istati Membri, il-Kummissjoni u l-Frontex ikkondividew, f’laqgħat regolari, informazzjoni operazzjonali dwar il-kooperazzjoni ma’ pajjiżi terzi prijoritarji rigward ir-riammissjoni. Madankollu, din l-informazzjoni la nġabret u lanqas ma ġiet ipprovduta b’mod sistematiku, u ma kinitx kompleta. Bir-reviżjoni tal-2019 tal-Kodiċi dwar il-Viżi, il-Kummissjoni kienet meħtieġa tivvaluta l-kooperazzjoni tal-pajjiżi terzi rigward ir-riammissjoni b’mod regolari u abbażi ta’ data affidabbli. Din il-valutazzjoni regolari għandha l-potenzjal li ttejjeb il-ġbir u l-kondiviżjoni tad-data tal-UE, u li tiffaċilita deċiżjonijiet ta’ politika bbażati fuq l-evidenza fil-qasam tal-kooperazzjoni rigward ir-riammissjoni. Minħabba n-nuqqas ta’ proċess ekwivalenti għall-ġbir ta’ data dwar il-kooperazzjoni rigward ir-riammissjoni fil-passat, ikkombinat man-nuqqasijiet fid-data dwar ir-ritorni, aħna ma stajniex nivvalutaw l-impatt kumplessiv tal-azzjonijiet tal-UE biex titjieb il-kooperazzjoni ma’ pajjiżi terzi rigward ir-riammissjoni (il-paragrafi 111 sa 119).

Rakkomandazzjoni 4 – Jitjieb il-ġbir tad-data

Jenħtieġ li l-Kummissjoni ttejjeb il-ġbir tad-data dwar ir-riammissjonijiet u dwar is-sostenibbiltà tar-riintegrazzjoni:

• billi tintroduċi diżaggregazzjoni addizzjonali dwar il-ħeffa tal-proċeduri ta’ riammissjoni, filwaqt li tuża data li għandha tiġi pprovduta mill-Istati Membri; u
• billi tiġbor b’mod sistematiku data dwar is-sostenibbiltà tar-riintegrazzjoni ta’ migranti ritornati.

Data mmirata għall-implimentazzjoni: il-31 ta’ Diċembru 2023

Dan ir-Rapport ġie adottat mill-Awla III, immexxija mis-Sur Leo Brincat, Membru tal-Qorti tal-Awdituri, fil-Lussemburgu fis-6 ta’ Lulju 2021.

Annessi

Anness I – Raġunijiet prinċipali għal-livell baxx ta’ ritorni mill-Greċja u mill-Italja

Sors: ir-Rapport Speċjali Nru 24/2019 tal-QEA “L-asil, ir-rilokazzjoni u r-ritorn ta’ migranti: Wasal iż-żmien li tingħata spinta biex jiġu indirizzati d-disparitajiet bejn l-objettivi u r-riżultati”, il-Figura 25.

Anness II – Sejħiet għall-ħolqien u l-applikazzjoni ta’ inċentivi

Konklużjonijiet tal-Kunsill Ewropew

Laqgħa tal-Kunsill Ewropew (18 ta’ Ottubru 2018) – Konklużjonijiet, EUCO 13/18
“Għandu jsir aktar biex jiġu ffaċilitati r-ritorni effettivi. Il-ftehimiet eżistenti dwar ir-riammissjoni għandhom jiġu implimentati aħjar, b’mod nondiskriminatorju għall-Istati Membri kollha, u għandhom jiġu konklużi ftehimiet u arranġamenti ġodda, filwaqt li tinħoloq u tintuża l-pressjoni meħtieġa permezz tal-politiki, l-istrumenti u l-għodod kollha rilevanti tal-UE, inkluż l-iżvilupp, il-kummerċ u l-viżi.”

Laqgħa tal-Kunsill Ewropew (19 ta’ Ottubru 2017) – Konklużjonijiet, EUCO 14/17
“Il-Kunsill Ewropew jappella wkoll għal […] il-ħolqien u l-applikazzjoni tal-mezzi ta’ inċentiv meħtieġa, bl-użu tal-politiki, l-istrumenti u l-għodod kollha rilevanti tal-UE, inkluż dawk dwar l-iżvilupp, il-kummerċ u l-viża, sabiex jinkisbu riżultati miżurabbli f’termini ta’ prevenzjoni tal-migrazzjoni illegali u r-ritorn tal-migranti irregolari.”

Laqgħa tal-Kunsill Ewropew (22 u 23 ta’ Ġunju 2017) – Konklużjonijiet, EUCO 8/17
“Għandhom jiġu stabbiliti ftehimiet ta’ riammissjoni li joperaw sew u arranġamenti prammatiċi ma’ pajjiżi terzi mingħajr aktar dewmien, billi jintużaw il-lievi possibbli kollha, inkluż billi tiġi vvalutata mill-ġdid il-politika dwar il-viżi fil-konfront ta’ pajjiżi terzi, kif meħtieġ.”

Laqgħa tal-Kunsill Ewropew (20 u 21 ta’ Ottubru 2016) – Konklużjonijiet, EUCO 31/16
“Il-Kunsill Ewropew ifakkar fl-importanza li l-ħidma għall-implimentazzjoni ta’ Qafas ta’ Sħubija ta’ kooperazzjoni tissokta ma’ pajjiżi individwali ta’ oriġini jew ta’ tranżitu […] li joħloq u japplika l-effett ta’ lieva neċessarju, billi jintużaw il-politiki, l-istrumenti u l-għodod rilevanti kollha tal-UE, inkluż l-iżvilupp u l-kummerċ.”

Laqgħa tal-Kunsill Ewropew (28 ta’ Ġunju 2016) – Konklużjonijiet, EUCO 26/16
“L-UE ser tistabbilixxi u timplimenta malajr dan il-Qafas [ta’ Sħubija] imsejjes fuq inċentivi effettivi u kundizzjonalità adegwata, u l-ewwel fost dawn ser ikun numru limitat ta’ pajjiżi prijoritarji ta’ oriġini u ta’ tranżitu […] [għall-]ħolqien u l-applikazzjoni tal-effett ta’ lieva neċessarju, billi jintużaw il-politiki, l-istrumenti u l-għodod rilevanti kollha tal-UE, inkluż l-iżvilupp u l-kummerċ.”

Laqgħa tal-Kunsill Ewropew (25 u 26 ta’ Ġunju 2015) – Konklużjonijiet, EUCO 22/15
“Ser tiġi mobilizzata kull għodda għall-promozzjoni tar-riammissjoni tal-migranti irregolari fil-pajjiżi ta’ oriġini u ta’ tranżitu. […] abbażi tal-prinċipju “aktar għal aktar”, l-assistenza u l-politiki tal-UE ser jintużaw biex jinħolqu inċentivi għall-implimentazzjoni tal-ftehimiet ta’ riammissjoni eżistenti u jiġu konklużi ftehimiet ġodda.”

Komunikazzjonijiet tal-Kummissjoni

Politika aktar effettiva ta’ ritorn fl-UE – Pjan ta’ Azzjoni mġedded, il-Kummissjoni Ewropea, COM(2017) 200 final
“Il-fatt li jkun hemm impenn ma’ pajjiżi terzi permezz tal-Qafas ta’ Sħubija, bl-użu tal-politiki u l-għodod kollha disponibbli għandu jrawwem kooperazzjoni aħjar bil-ħsieb li ċ-ċittadini tagħhom jiġu identifikati, jingħataw id-dokumenti mill-ġdid u jiġu riammessi. B’mod ġenerali, jenħtieġ li jintużaw approċċi mfassla apposta biex jiġu identifikati l-interessi, l-inċentivi u l-influwenzi kollha li hemm fin-nofs ma’ pajjiż sieħeb sabiex […] tkompli titjieb il-kooperazzjoni dwar ir-ritorn u r-riammissjoni.”

It-twaqqif ta’ Qafas ta’ Sħubija ġdid ma’ pajjiżi terzi, Komunikazzjoni tal-Kummissjoni, COM(2016) 385 final
“L-UE u l-Istati Membri tagħha għandhom jgħaqqdu l-istrumenti u l-għodod rispettivi tagħhom biex jintlaħaq qbil dwar il-patti ma’ pajjiżi terzi biex il-migrazzjoni tiġi ġestita aħjar. Dan ifisser li, għal kull pajjiż sieħeb, l-iżvilupp ta’ taħlita ta’ inċentivi pożittivi u negattivi, li l-użu tagħhom għandu jkun regolat b’fehim ċar li r-relazzjoni globali bejn l-UE u dak il-pajjiż se tkun iggwidata b’mod partikolari bil-kapaċità u r-rieda tal-pajjiż biex jikkoopera fil-qasam tal-ġestjoni tal-migrazzjoni. Se jkollhom jintużaw il-firxa sħiħa ta’ politiki, strumenti finanzjarji u strumenti dwar ir-relazzjonijiet esterni tal-UE.”

Pjan ta’ Azzjoni tal-UE dwar ir-ritorn, Komunikazzjoni tal-Kummissjoni, COM(2015) 453 final
“Jeħtieġ li l-UE żżid l-ingranaġġ tagħha rigward ir-riammissjoni b’rabta ma’ pajjiżi sħab, biex tiġi żgurata l-implimentazzjoni ta’ impenji u ftehimiet eżistenti, u biex jiġi ffaċilitat in-negozjar u l-konklużjoni ta’ negozjar ġdid. […] Ir-ritorn u r-riammissjoni għandhom ikunu parti minn pakkett tal-UE bbilanċjat u kkonsolidat lil pajjiż terz, li jibbaża fuq il-politiki rilevanti kollha – b’mod partikolari l-affarijiet interni, il-politika barranija, l-għajnuna għall-iżvilupp, il-kummerċ, is-sigurtà – biex jinkisbu l-għanijiet tal-politika tal-UE dwar il-migrazzjoni. Il-kundizzjonalità għandha tkun permessa fejn xieraq.”

Anness III – Ħarsa ġenerali lejn il-valutazzjoni tagħna ta’ proġetti ta’ bini tal-kapaċitajiet (RCBF)

Bidu tal-attivitajiet	Tmiem tal-attivitajiet	Deskrizzjoni	Ammont tal-kuntratt (EUR)	Programm	Kopertura ġeografika	Rilevanza Indirizzat il-ħtiġijiet ta’ pajjiżi terzi/kwistjonijiet li jfixklu l-kooperazzjoni prattika	Outputs imwassla L-outputs ippjanati twasslu (jew x’aktarx li jitwasslu)	Eżitu miksub L-eżitu ppjanat inkiseb (jew x’aktarx li jinkiseb)
Diċembru 2016	Marzu 2017	PARA -Assistenza mal-wasla lil 152 persuna rimpatrijata li ġew ritornati lejn l-Afganistan bejn it-12 ta’ Diċembru 2016 u l-31 ta’ Marzu 2017, taħt it-Triq Konġunta ’l Quddiem (JWF) bejn l-UE u l-Afganistan	267 525	RCBF/ EURCAP I	L-Afganistan
Ġunju 2017	Lulju 2017	Sessjoni ta’ ħidma konsulari-Sessjoni ta’ ħidma għall-bini tal-kapaċitajiet għall-Uffiċjali Konsulari tal-Ambaxxati Afgani fl-Ewropa	33 826	RCBF/ EURCAP I	L-Afganistan
Jannar 2017	April 2018	Sensibilizzazzjoni -Il-bini ta’ sensibilizzazzjoni rigward temi ewlenin dwar il-migrazzjoni sikura fi 12-il distrett, jiġifieri r-reżiljenza u s-suċċess tal-migranti regolari tal-Bangladesh, ir-riskji u l-alternattivi għall-migrazzjoni irregolari lejn l-Ewropa, u kif jistgħu jiġu aċċessati mekkaniżmi regolari għall-migrazzjoni	920 800	RCBF/ EURCAP I	Il-Bangladesh
Settembru 2018	Diċembru 2020	RCMS I -Il-bini tal-kapaċitajiet tal-awtoritajiet tal-Bangladesh biex jimmaniġġjaw u joperaw is-sistema ta’ ġestjoni tal-każijiet ta’ riammissjoni bil-għan li jirregolaw b’mod effettiv il-proċess ta’ ritorn tal-migranti li jkunu qed jirrisjedu b’mod irregolari fil-pajjiżi ta’ destinazzjoni	4 813 000	RCBF/ EURCAP II	Il-Bangladesh
Diċembru 2016	Ġunju 2018	RCMS I -Il-bini tal-kapaċitajiet tal-awtoritajiet Pakistani biex jimmaniġġjaw u joperaw is-sistema ta’ ġestjoni tal-każijiet ta’ riammissjoni, l-iżvilupp u t-tnedija tas-sistema	1 476 000	RCBF/ EURCAP I	Il-Pakistan
Jannar 2018	Diċembru 2020	RCMS II -Espansjoni tas-sistema ta’ ġestjoni tal-każijiet ta’ riammissjoni	1 415 220	RCBF/ EURCAP I	Il-Pakistan
				Sodisfaċenti			Mhux sodisfaċenti
				Parzjalment sodisfaċenti			Mhux applikabbli/Mhux disponibbli

Anness IV – Ħarsa ġenerali lejn il-valutazzjoni tagħna ta’ proġetti ta’ riintegrazzjoni

Bidu tal-attivitajiet	Tmiem tal-attivitajiet	Titolu	Ammont tal-kuntratt (kontribuzzjoni mill-UE, EUR)	Programm	Kopertura ġeografika	Rilevanza Indirizzat il-ħtiġijiet tal-persuni rimpatrijati/ pajjiżi terzi	Outputs imwassla fir-rigward tar-riintegrazzjoni L-outputs ippjanati twasslu (jew x’aktarx li jitwasslu)	Monitoraġġ L-azzjoni tipprevedi l-monitoraġġ tas-sostenibbiltà tal-appoġġ għar-riintegrazzjoni	Sostenibbiltà L-assistenza tippermetti riintegrazzjoni sostenibbli
15.3.2017	14.3.2022	Assistenza għar-Riintegrazzjoni u l-Iżvilupp fl-Afganistan (RADA)	50 000 000	DCI	L-Afganistan				Ibbażat fuq data preliminari
14.7.2017	31.3.2021	Riintegrazzjoni Sostenibbli u Alternattivi għall-Migrazzjoni Irregolari ta’ Afgani vulnerabbli	13 000 000	DCI	L-Afganistan
21.11.2017	5.4.2022	Programm ta’ inċentivi biex titjieb ir-riintegrazzjoni tal-persuni rimpatrijati fl-Afganistan	39 260 500	DCI	L-Afganistan
23.12.2017	22.12.2021	L-Afganistan -Inizjattiva għal Stil ta’ Ħajja Etiku għar-Riintegrazzjoni Ekonomika tal-Persuni Rimpatrijati u l-Persuni Spostati Internament	8 788 046	8 788 046	DCI
29.3.2018	28.9.2021	Insedjamenti Umani Sostenibbli f’Żoni Urbani biex tiġi Appoġġata r-Riintegrazzjoni fl-Afganistan (SHURA)	16 700 000	DCI	L-Afganistan
4.8.2019	5.10.2023	Programm ta’ Rispons Ekonomiku għall-Ispostament Reġjonali fl-Afganistan (“EZ-Kar”)	27 000 000	DCI	L-Afganistan
13.4.2017	12.4.2022	Riintegrazzjoni Sostenibbli u Governanza Mtejba tal-Migrazzjoni fil-Bangladesh (PROTTASHA)	15 900 000	DCI	Il-Bangladesh				Ibbażat fuq data preliminari
5.4.2017	4.10.2020	Inizjattiva tal-EUTF-IOM għall-Protezzjoni u r-Riintegrazzjoni tal-Migranti: Il-Guinea	5 400 000	EUTF	Il-Guinea				Ibbażat fuq data preliminari
6.12.2018	5.12.2023	SAFE RETURN -Assistenza għar-riintegrazzjoni u l-irkupru fiż-żoni ta’ ritorn fl-Iraq (AWDA AMINA)	9 000 000	DCI	L-Iraq
13.4.2017	12.6.2021	EUTF-IOM: -Tisħiħ tal-ġestjoni u l-governanza tal-migrazzjoni u r-riintegrazzjoni sostenibbli tal-migranti li jirritornaw fin-Niġerja	15 500 000	EUTF	In-Niġerja				Ibbażat fuq data preliminari
1.12.2017	31.5.2022	Inizjattiva tal-EUTF-IOM għall-Protezzjoni u r-Riintegrazzjoni tal-Migranti: Azzjoni Reġjonali għar-reġjun tas-Saħel u tal-Lag Chad	188 222 021	EUTF	Il-Burkina Faso, il-Kamerun, iċ-Chad, il-Kosta tal-Avorju, il-Gambja, il-Ghana, il-Guinea, il-Guinea-Bissau, il-Mali, il-Mauritania, in-Niġer, in-Niġerja, is-Senegal				Ibbażat fuq data preliminari
15.8.2018	31.12.2021	Faċilità tal-EUTF-IOM għall-Protezzjoni u r-Riintegrazzjoni tal-Migranti fl-Afrika ta’ Fuq	58 000 000	EUTF	L-Alġerija, l-Eġittu, il-Libja, il-Marokk u t-Tuneżija
22.5.2017	12.2.2021	PROGRES migrazzjoni fit-Tuneżija (inkluż l-istabbiliment ta’ mekkaniżmu ta’ riintegrazzjoni mmexxi mit-Tuneżija)	12 800 000 (inklużi EUR 2.5 miljun għar-riintegrazzjoni)	EUTF	It-Tuneżija
1.6.2016	1.7.2022	Network Ewropew tal-Istrument ta’ Ritorn u Riintegrazzjoni (ERRIN)	58 455 000	AMIF	34 pajjiż madwar id-dinja
					Sodisfaċenti			Mhux sodisfaċenti
					Parzjalment sodisfaċenti			Mhux applikabbli/Mhux disponibbli

Anness V – Dgħufijiet fid-data tal-UE dwar ir-ritorni, u l-miżuri biex dawn jiġu indirizzati

Indikatur	Kwistjoni	Impatt	Indirizzata?			Effettiva?
Rata ta’ ritorni effettivi	L-għadd ta’ deċiżjonijiet ta’ ritorn maħruġa f’ċertu sena jirrigwarda persuni għajr dawk effettivament ritornati fl-istess perjodu, billi hemm intervall ta’ żmien bejn id-deċiżjonijiet ta’ ritorn u l-infurzar tagħhom.	L-indikatur mhuwiex sod mil-lat metodoloġiku. Dan jista’ jwassal għal data li turi anomaliji, bħal ritorni effettivi li jkunu ogħla mill-ordnijiet ta’ ritorn maħruġa. Pereżempju, id-data pprovduta mill-Eurostat dwar l-Albaniżi fl-2017 tirriżulta f’rata ta’ ritorn ta’ 100.9 %.	Le
Nazzjonali ta’ pajjiżi terzi li ġew ordnati jitilqu	L-oqfsa legali tal-Istati Membri għandhom definizzjonijiet differenti ta’ meta għandha tinħareġ ordni ta’ ritorn. L-ordnijiet ta’ ritorn jistgħu: ma jinħarġux b’mod sistematiku b’rabta mat-terminazzjoni ta’ soġġorn legali (“soġġorn tollerat”); jinħarġu awtomatikament lil kull min jinstab dieħel illegalment fit-territorju, jew joqgħod hemm b’mod irregolari, u mbagħad jiġu rtirati jew sospiżi jekk tinħareġ awtorizzazzjoni għas-soġġorn (eż. għal raġunijiet umanitarji); jinħarġu diversi drabi lill-istess persuna (eż. minħabba perjodu limitat ta’ validità).	Jillimita l-komparabbiltà tad-data fost l-Istati Membri.	Id-“Direttiva dwar ir-Ritorn” riformulata li ġiet proposta mill-Kummissjoni fl-2018 (COM(2018) 634 final) tispeċifika fl-Artikolu 8.6 li l-“Istati Membri għandhom joħorġu deċiżjoni ta’ ritorn immedjatament wara l-adozzjoni ta’ deċiżjoni li ttemm soġġorn legali ta’ ċittadin [nazzjonal] ta’ pajjiż terz, inkluża deċiżjoni li ċittadin [nazzjonal] ta’ pajjiż terz ma jingħatax status ta’ refuġjat jew status ta’ protezzjoni sussidjarja”.			Sa tmiem l-2020, il-koleġiżlaturi kienu għadhom ma laħqux qbil dwar din il-proposta leġiżlattiva.
Nazzjonali ta’ pajjiżi terzi li realment telqu	Ma hemm l-ebda sistema li tirreġistra fejn u meta nazzjonal ta’ pajjiż terz jaqsam il-fruntieri tal-UE (Schengen). B’mod partikolari, fil-każ ta’ tluq volontarju, l-Istati Membri japplikaw kriterji differenti għar-reġistrazzjoni u r-rappurtar ta’ persuna bħala li tkun irritornat.	Data mhux kompleta	Is-Sistema ta’ Dħul/Ħruġ tal-UE (EES) (ir-Regolament (UE) 2017/2226) se tirreġistra l-vjaġġaturi kollha minn pajjiżi terzi kull darba li jaqsmu fruntiera esterna tal-UE u se tidentifika wkoll b’mod sistematiku l-persuni li jibqgħu fit-territorju wara l-iskadenza tal-awtorizzazzjoni għas-soġġorn (individwi li jibqgħu fiż-Żona Schengen wara t-tmiem tas-soġġorn awtorizzat tagħhom).			L-EES mhijiex mistennija li tkun operazzjonali qabel l-ewwel nofs tal-2022.
	Stat Membru li jkun ħareġ deċiżjoni ta’ ritorn ma jiġix infurmat meta persuna rimpatrijata toħroġ mit-territorju tal-UE minn territorju ta’ Stat Membru ieħor.	Data mhux kompleta	Bħala parti mill-pakkett leġiżlattiv tal-Kummissjoni biex tissaħħaħ is-Sistema ta’ Informazzjoni ta’ Schengen, ir-Regolament (UE) 2018/1860 jirrikjedi li l-Istati Membri jdaħħlu d-deċiżjonijiet kollha ta’ ritorn fis-Sistema (l-Artikolu 3). Meta nazzjonal ta’ pajjiż terz, li jkun suġġett għal deċiżjoni ta’ ritorn irreġistrata, jiġi vverifikat li jkun ħiereġ minn territorju ta’ Stat Membru mill-fruntieri esterni, l-awtoritajiet nazzjonali jridu jinfurmaw lill-Istat Membru li joħroġ id-deċiżjoni ta’ ritorn dwar il-post u l-ħin tat-tluq (l-Artikolu 6).			Jenħtieġ li s-Sistema ta’ Informazzjoni ta’ Schengen imsaħħa ttejjeb il-kompletezza u l-preċiżjoni tad-data dwar il-konformità mad-deċiżjonijiet ta’ ritorn. Il-Kummissjoni għandha tiddeċiedi sat-28 ta’ Diċembru 2021 meta jibda japplika r-Regolament (UE) 2018/1860, wara li tivverifika l-livell sa fejn huma mħejjija d-diversi partijiet ikkonċernati.
	Id-data miġbura mill-Eurostat ma tipprovdix dettall suffiċjenti (diżaggregazzjoni) dwar il-proċedura ta’ ritorn segwita, u mhijiex interkonnessa.	Id-data ma tipprovdix stampa tal-effettività tas-sistemi ta’ ritorn tal-Istati Membri.	Mis-sena ta’ referenza 2014, l-Eurostat ġabar data annwali mill-Istati Membri dwar nazzjonali ta’ pajjiżi terzi li ġew ritornati, maqsuma skont it-tip ta’ ritorn, l-assistenza riċevuta u l-ftehim ta’ riammissjoni segwit.			Mingħajr bażi ġuridika, il-forniment tad-data kien volontarju, u mhux l-Istati Membri kollha pparteċipaw. Konsegwentement, id-data ma kinitx kompleta u ma kinitx komparabbli sena wara sena.
			F’Mejju 2018, il-Kummissjoni pproponiet reviżjoni tal-istatistika tal-Eurostat dwar il-migrazzjoni u l-ażil. Ir-Regolament (UE) 2020/851 ġie adottat f’Ġunju 2020 u għall-istatistika relatata mar-ritorn jipprevedi: (a) id-diżaggregazzjoni skont l-età u s-sess u skont il-minorenni mhux akkumpanjati; (b) il-perjodi ta’ referenza tar-rappurtar jitqassru minn darba fis-sena għal tliet xhur kalendarji; (c) għall-għadd ta’ nazzjonali ta’ pajjiżi terzi li realment ikunu telqu, id-diżaggregazzjoni tkun mhux biss skont iċ-ċittadinanza tal-persuni ritornati, iżda wkoll skont it-tip ta’ ritorn u l-assistenza riċevuta, u skont il-pajjiż ta’ destinazzjoni.			Ir-Regolament rivedut jinsab fid-direzzjoni t-tajba, u s-subkategoriji l-ġodda ta’ data se jipprovdu informazzjoni siewja dwar ir-ritorni. Madankollu: - il-leġiżlaturi u dawk li jieħdu d-deċiżjonijiet se jibqgħu mingħajr l-istampa sħiħa jekk ma jkollhomx data dwar il-ħeffa tal-proċeduri ta’ riammissjoni u dwar is-sostenibbiltà tar-riintegrazzjoni ta’ migranti ritornati; - id-data mhux se tkun interkonnessa. Dan ifisser li xorta mhux se jkun possibbli li jitwieġbu mistoqsijiet bħal “Kemm kien l-għadd ta’ nazzjonali tal-pajjiż X li ġew ritornati lejn il-pajjiż ta’ destinazzjoni Y?”, jew “Kemm kien l-għadd ta’ migranti b’ordni ta’ ritorn maħruġ fis-sena Z li realment telqu mill-UE, u f’liema sena?”
			Indirizzata b’mod effettiv
			Indirizzata iżda għadha mhux operattiva, jew effettiva biss parzjalment
			Mhux indirizzata/mhux adottata

Akronimi u abbrevjazzjonijiet

AMIF: Fond għall-Ażil, il-Migrazzjoni u l-Integrazzjoni

ERRIN: Network Ewropew tal-Istrument ta’ Ritorn u Riintegrazzjoni

ETD: Dokument Provviżorju tal-Ivvjaġġar

EURA: Ftehim ta’ Riammissjoni tal-UE

Eurint: Network tal-Inizjattiva Ewropea tal-Ġestjoni Integrata tar-Ritorn

EURLO: Network Ewropew tal-Uffiċjali ta’ Kollegament għar-Ritorn

EUTD: Dokument tal-Ivvjaġġar tal-UE għar-ritorn

EUTF: Fond Fiduċjarju ta’ Emerġenza tal-UE għall-Afrika

Frontex: L-Aġenzija Ewropea għall-Gwardja tal-Fruntiera u tal-Kosta

IOM: L-Organizzazzjoni Internazzjonali għall-Migrazzjoni

JRC/JWG: Kumitat Konġunt tar-Ritorn/Grupp ta’ Ħidma Konġunt

NDICI: Strument ta’ Viċinat, ta’ Kooperazzjoni għall-Iżvilupp u ta’ Kooperazzjoni Internazzjonali

RCBF/EURCAP: Faċilità għall-Bini tal-Kapaċitajiet ta’ Riammissjoni

RCMS: Sistema ta’ Ġestjoni tal-Każijiet ta’ Riammissjoni

SEAE: Is-Servizz Ewropew għall-Azzjoni Esterna

TCN: Nazzjonal ta’ Pajjiż Terz

Glossarju

Ażil: Protezzjoni li tingħata minn Stat lil persuni minn pajjiż ieħor li jkunu qed jaħarbu minn persekuzzjoni jew periklu serju.

Coreper: Akronimu għall-“Kumitat tar-Rappreżentanti Permanenti tal-Gvernijiet tal-Istati Membri għall-Unjoni Ewropea”. Bħala l-korp preparatorju prinċipali tal-Kunsill, ir-rwol u l-formazzjonijiet differenti tiegħu huma spjegati fl-Artikolu 240(1) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-UE.

Deċiżjoni ta’ ritorn: Deċiżjoni jew att amministrattivi jew ġudizzjarji li jiddikjaraw is-soġġorn ta’ barrani bħala illegali u li jirrikjedu r-ritorn tiegħu.

Ftehim għall-faċilitazzjoni tal-viża (UE): Ftehim li jiffaċilita l-ħruġ ta’ awtorizzazzjonijiet lil ċittadini ta’ pajjiż mhux tal-UE għal tranżitu jew soġġorn intenzjonat fit-territorju tal-Istati Membri tal-UE ta’ mhux aktar minn tliet xhur fi kwalunkwe perjodu ta’ sitt xhur. Il-faċilitazzjoni tal-viża hija distinta u separata mil-liberalizzazzjoni tal-viża.

Ftehim ta’ riammissjoni: Ftehim bejn żewġ pajjiżi jew aktar li jistabbilixxi l-qafas u l-proċeduri għar-ritorn immedjat u ordnat ta’ migranti irregolari lejn il-pajjiż ta’ oriġini tagħhom jew lejn pajjiż li jkunu għaddew minnu.

Migrant irregolari: Persuna li tidħol jew tirrisjedi f’pajjiż mingħajr l-awtorizzazzjoni meħtieġa.

Migrazzjoni: Il-moviment ta’ kwalunkwe persuna jew grupp ta’ persuni, għal perjodu ta’ aktar minn sena, jew minn naħa għal oħra ta’ fruntiera internazzjonali jew inkella ġewwa pajjiż.

Rata ta’ ritorn: Il-proporzjon bejn l-għadd ta’ nazzjonali ta’ pajjiżi terzi li realment jiġu ritornati u l-għadd ta’ migranti li jiġu ordnati biex jitilqu mill-UE f’sena partikolari. Dan huwa kejl mhux perfett tal-effettività tar-ritorni minħabba l-intervall latenti bejn il-ħruġ ta’ deċiżjoni u r-ritorn proprju.

Riammissjoni: Att minn Stat li jaċċetta d-dħul mill-ġdid ta’ individwu, li l-aktar komunement ikun nazzjonal proprju, jew nazzjonal ta’ Stat ieħor li qabel kien għadda mill-pajjiż, jew resident permanenti.

Ritorn volontarju: Ir-ritorn assistit jew indipendenti lejn il-pajjiż ta’ oriġini jew ta’ tranżitu, jew pajjiż ieħor, abbażi ta’ deċiżjoni volontarja mill-persuna rimpatrijata.

Ritorn: Il-proċess ta’ nazzjonal ta’ pajjiż terz li jmur lura – kemm jekk f’konformità volontarja ma’ obbligu ta’ ritorn, jew furzat – lejn il-pajjiż ta’ oriġini tiegħu, lejn pajjiż ta’ tranżitu, jew b’mod volontarju lejn pajjiż terz ieħor.

Tluq volontarju: Il-konformità ma’ obbligu ta’ tluq minn pajjiż sad-data ta’ skadenza stabbilita f’deċiżjoni ta’ ritorn.

Risposti tal-Kummissjoni, tas-SEAE u tal-Frontex

Risposti tal-Kummissjoni u tas-SEAE

https://www.eca.europa.eu/mt/Pages/DocItem.aspx?did=59347

Risposta tal-Frontex (l-Aġenzija Ewropea għall-Gwardja tal-Fruntiera u tal-Kosta)

https://www.eca.europa.eu/mt/Pages/DocItem.aspx?did=59347

Noti finali

¹ Ir‑Rapport Speċjali Nru 24/2019 tal‑QEA “L‑asil, ir‑rilokazzjoni u r‑ritorn ta’ migranti: Wasal iż-żmien li tingħata spinta biex jiġu indirizzati d‑disparitajiet bejn l‑objettivi u r‑riżultati”.

² Aġenda Ewropea dwar il‑Migrazzjoni, COM(2015) 240 final, il‑paġna 9.

³ Ara, pereżempju, Draft articles on the expulsion of aliens, adottat mill‑Kummissjoni dwar id‑Dritt Internazzjonali fis-66 sessjoni tagħha fl‑2014.

⁴ Id-Dokument tal‑Kunsill 13 409/99 tal‑25 ta’ Novembru 1999.

⁵ Il‑Ftehim ta’ Sħubija bejn il‑membri tal‑Grupp ta’ Stati Afrikani, tal‑Karibew u tal‑Paċifiku, minn banda waħda, u l‑Komunità Ewropea u l‑Istati Membri tagħha, min‑naħa l-oħra, iffirmat f’Cotonou fit‑23 ta’ Ġunju 2000 (il-“Ftehim ta’ Cotonou”), l‑Artikolu 13.5(c)(i).

⁶ Il-Konklużjonijiet tal‑Kunsill Ewropew, 25 u 26 ta’ Ġunju 2015, EUCO 22/15, il‑punt 5(g).

⁷ Il-Komunikazzjoni tal‑Kummissjoni lill‑Parlament Ewropew u lill‑Kunsill, Pjan ta’ Azzjoni tal‑UE dwar ir‑ritorn, COM(2015) 453 final.

⁸ Il-Komunikazzjoni tal‑Kummissjoni lill‑Parlament Ewropew u lill‑Kunsill dwar politika aktar effettiva ta’ ritorn fl‑Unjoni Ewropea – Pjan ta’ Azzjoni mġedded, COM(2017) 200 final.

⁹ EU Readmission Agreements, Facilitating the return of irregular migrants, Briefing tas‑Servizz ta’ Riċerka tal‑Parlament Ewropew, April 2015, EPRS_BRI(2015)554 212_EN.

¹⁰ Ara Triq Konġunta ’l Quddiem dwar kwistjonijiet ta’ migrazzjoni bejn l‑Afganistan u l‑UE.

¹¹ Treaty of Amsterdam amending the Treaty on European Union, the Treaties establishing the European Communities and certain related acts, l‑Artikolu 63.

¹² It-Trattat dwar il‑Funzjonament tal‑Unjoni Ewropea (TFUE), l‑Artikolu 4.

¹³ Ir‑Rapport Speċjali Nru 24/2019 tal‑QEA “L‑asil, ir‑rilokazzjoni u r‑ritorn ta’ migranti: Wasal iż-żmien li tingħata spinta biex jiġu indirizzati d‑disparitajiet bejn l‑objettivi u r‑riżultati”.

¹⁴ Elementi għal strateġija tal‑UE għall‑Iraq, JOIN(2018) 1 final, Brussell, 8.1.2018.

¹⁵ Joint Declaration on a Common Agenda for Migration and Mobility between India and the European Union and its Member States, Brussell, id‑29 ta’ Marzu 2016, il‑punt 4(x).

¹⁶ Ir-Regolament (UE) 2016/1953 tal‑Parlament Ewropew u tal‑Kunsill tas‑26 ta’ Ottubru 2016 dwar l‑istabbiliment ta’ dokument tal‑ivvjaġġar Ewropew għar‑ritorn ta’ ċittadini ta’ pajjiżi terzi li jkunu qegħdin fil‑pajjiż illegalment, u li jħassar ir‑Rakkomandazzjoni tal‑Kunsill tat‑30 ta’ Novembru 1994.

¹⁷ Evalwazzjoni tal‑Ftehimiet ta’ Riammissjoni tal‑UE, COM(2011) 76 final, it‑23 ta’ Frar 2011.

¹⁸ COM(2011) 76 final, ir‑Rakkomandazzjonijiet 4, 5 u 8.

¹⁹ It‑tweġiba tal‑Kummissjoni għal mistoqsija bil‑miktub mill‑Parlament Ewropew,
ref.: E002 442/2020(ASW), it‑18 ta’ Awwissu 2020.

²⁰ Ara, pereżempju, l‑artiklu “An ’Informal’ Turn in EU’s Migrant Returns Policy towards Sub-Saharan Africa” li huwa disponibbli fuq migrationpolicy.org; u l‑Istudju tas‑Servizz ta’ Riċerka tal‑Parlament Ewropew “European Implementation Assessment on the Return Directive 2008/115/EC”, PE 642.840 – Ġunju 2020, il‑paġna 11.

²¹ Laqgħat tal‑Grupp ta’ Ħidma ta’ Livell Għoli dwar l-Ażil u l‑Migrazzjoni tat‑23 ta’ Frar 2016 (Dokument tal‑Kunsill 6451/16 ) u tat‑22 ta’ April 2016 (Dokument tal‑Kunsill 8529/16).

²² EU Cooperation with third countries in the field of migration, Studju, id‑Direttorat Ġenerali għall‑Politiki Interni, il‑Parlament Ewropew, 2015, il‑paġna 89.

²³ The Neighbourhood, Development and International Cooperation Instrument, Skeda Informattiva, il‑Kummissjoni Ewropea, Ġunju 2020. ISBN 978‑92‑76‑19 025-7 – doi: 10.2761/5991 KV-02‑20-381-EN-N.

²⁴ Il‑lista sħiħa tal‑pajjiżi li kkonkludew ftehimiet għall‑faċilitazzjoni tal‑viżi mal‑UE hija disponibbli fuq is-sit web tal‑Kummissjoni.

²⁵ Ara wkoll il-Pjan ta’ Azzjoni tal‑UE dwar ir‑ritorn, COM(2015) 453 final, il‑paġna 14.

²⁶ Ir-Regolament (KE) Nru 810/2009 tal‑Parlament Ewropew u tal‑Kunsill tat‑13 ta’ Lulju 2009 li jistabbilixxi Kodiċi Komunitarju dwar il‑Viżi (Kodiċi dwar il‑Viżi).

²⁷ Impact assessment, SWD(2018) 77 final, il‑paġna 23.

²⁸ Ir-Regolament (UE) 2019/1155 tal‑20 ta’ Ġunju 2019 li jemenda r‑Regolament (KE) Nru 810/2009 li jistabbilixxi Kodiċi Komunitarju dwar il‑Viżi (Kodiċi dwar il‑Viżi).

²⁹ Fl‑2018, aħna awditjajna l‑fond fiduċjarju u ppubblikajna r‑Rapport Speċjali Nru 32/2018 “Il‑Fond Fiduċjarju ta’ Emerġenza tal‑Unjoni Ewropea għall‑Afrika: għodda flessibbli, iżda mhuwiex iffukat biżżejjed”.

³⁰ Il-Proposta għal Regolament tal‑Parlament Ewropew u tal‑Kunsill li jistabbilixxi l‑Istrument ta’ Viċinat, ta’ Kooperazzjoni għall-Iżvilupp u ta’ Kooperazzjoni Internazzjonali, COM(2018) 460 final, 14.6.2018.

³¹ COM(2018) 460 final, il‑Premessa 30.

³² NDICI legislative train schedule tal‑20 ta’ Settembru 2020.

³³ Ir-Regolament (UE) 2021/947 tal‑Parlament Ewropew u tal‑Kunsill tad-9 ta’ Ġunju 2021 li jistabbilixxi l‑Istrument ta’ Viċinat, ta’ Kooperazzjoni għall-Iżvilupp u ta’ Kooperazzjoni Internazzjonali – Ewropa Globali.

³⁴ L‑Istudju tas‑Servizz ta’ Riċerka tal‑Parlament Ewropew “European Implementation Assessment on the Return Directive 2008/115/EC”, PE 642.840 – Ġunju 2020, il‑paġni 166‑167.

³⁵  Il‑Ftehim ta’ Sħubija Ekonomika bejn l‑UE u l-Ġappun (daħal fis‑seħħ fl-1 ta’ Frar 2019), l‑Anness 8-C, l‑Artikolu 7.

³⁶ Key facts on the 2019 Biennial Report on the Generalised Scheme of Preferences, European Commission, Frar 2020.

³⁷ Ara r-Regolament (UE) Nru 978/2012 tal‑Parlament Ewropew u tal‑Kunsill tal‑25 ta’ Ottubru 2012 li japplika skema ta’ preferenzi tariffarji ġeneralizzati u li jħassar ir‑Regolament tal‑Kunsill (KE) Nru 732/2008, l‑Anness VIII.

³⁸ Il-Komunikazzjoni tal‑Kummissjoni dwar it‑twaqqif ta’ Qafas ta’ Sħubija ġdid ma’ pajjiżi terzi skont l-Aġenda Ewropea dwar il‑Migrazzjoni, COM(2016) 385 final.

³⁹ Il-Komunikazzjoni dwar it‑twettiq tal-Aġenda Ewropea dwar il‑Migrazzjoni, COM(2017) 558 final.

⁴⁰ Deskrizzjonijiet tal‑proġetti huma disponibbli fuq mobilitypartnershipfacility.eu.

⁴¹ Il‑proġett “Match”.

⁴² Il‑proġett “Towards a Holistic Approach to Labour Migration Governance and Labour Mobility in North Africa”.

⁴³ Grupp ta’ Kummissarji dwar “Promoting our European Way of Life” – Principles and key workstreams, is-6 ta’ Diċembru 2019 (mhux disponibbli għall‑pubbliku).

⁴⁴ Link between return/readmission and visa policies, 9097/1/17 REV 1, Brussell, id‑19 ta’ Mejju 2017 (mhux disponibbli għall‑pubbliku).

⁴⁵ Proposta għal mekkaniżmu ta’ koordinazzjoni biex jiġu attivati politiki differenti sabiex titjieb il‑kooperazzjoni ta’ pajjiżi terzi rigward ir‑ritorn/ir‑riammissjoni tan‑nazzjonali tagħhom, 8954/1/20 REV 1, Brussell, il‑25 ta’ Ġunju 2020 (mhux disponibbli għall‑pubbliku).

⁴⁶ COM(2020) 609 final.

⁴⁷ COM(2020) 610 final.

⁴⁸ Ara COM(2018) 631, Dikjarazzjoni Finanzjarja Leġiżlattiva, il‑Punt 3.2.3.1, l‑ewwel tabella, bi tqabbil ma’ COM(2015) 671, Dikjarazzjoni Finanzjarja Leġiżlattiva, il‑Punt 3.2.3.1, Persunal temporanju (gradi AD).

⁴⁹ Evaluation Eurint programme, PBLQ, Diċembru 2018, il‑paġni 2-3 (mhux disponibbli għall‑pubbliku).

⁵⁰ EURLO Programme Evaluation Report, BearingPoint, Novembru 2018, il‑paġni 6-7 (mhux disponibbli għall‑pubbliku).

⁵¹ Tabella ta’ Valutazzjoni tal‑ERRIN, Ġunju 2020 (mhux disponibbli għall‑pubbliku).

⁵² Ir-Regolament 2016/1624 u r-Regolament 2019/1896; dan tal-aħħar żied ir‑rwol tal‑Frontex fl‑operazzjonijiet ta’ ritorn, kemm qabel ir‑ritorn kif ukoll wara r‑ritorn.

⁵³ Annual Frontex Evaluation Reports of the Flexible Operational Activities in Return (mhux disponibbli għall‑pubbliku).

⁵⁴ Għal aktar informazzjoni dwar l‑appoġġ u l‑isfidi għall‑kosteffiċjenza tal‑operazzjonijiet charter, ara r‑Rapport Speċjali Nru 24/2019 tal‑QEA “L‑asil, ir‑rilokazzjoni u r‑ritorn ta’ migranti: Wasal iż-żmien li tingħata spinta biex jiġu indirizzati d‑disparitajiet bejn l‑objettivi u r‑riżultati”.

⁵⁵ Id-Direttiva 2008/115/KE dwar standards u proċeduri komuni fl‑Istati Membri għar‑ritorn ta’ ċittadini ta’ pajjiżi terzi li jkunu qegħdin fil‑pajjiż illegalment, il‑Premessa 10.

⁵⁶ Rapport mill‑Kummissjoni, Rapport Annwali tal‑2019 dwar il-Ġestjoni u l‑Prestazzjoni tal‑Baġit tal‑UE, COM(2020) 265 final, il‑paġni 32 u 155.

⁵⁷ Returns to Afghanistan, Joint IOM-UNHCR Summary Report 2018, ippubblikat f’Kabul, Mejju 2019, il‑paġna 4.

⁵⁸ EUTF-Factsheet 2020‑Libya, short versions_V.17.

⁵⁹ Għal deskrizzjoni dettaljata tal‑metodoloġija, ara IOM Biannual Reintegration Report #2, Novembru 2019, il‑paġni 32‑37.

⁶⁰ IOM Biannual Reintegration Report #2, Novembru 2019, il‑paġna 30.

⁶¹ Disponibbli fuq migrationjointinitiative.org.

⁶² Ir-Regolament (UE) 2020/851 tal‑Parlament Ewropew u tal‑Kunsill tat‑18 ta’ Ġunju 2020 li jemenda r‑Regolament (KE) Nru 862/2007 dwar l‑istatistika Komunitarja dwar il‑migrazzjoni u l‑protezzjoni internazzjonali.

⁶³ Ir-Regolament (KE) Nru 862/2007, l‑Artikolu 7.

⁶⁴ Pereżempju f’COM(2018) 634 final, il‑paġna 2.

⁶⁵ Ara, pereżempju, l‑Eurostat, Statistics explained – Enforcement of immigration legislation statistics, il‑11 ta’ Lulju 2019, it‑taqsima “Non‑EU citizens ordered to leave the EU”.

⁶⁶ Il‑Frontex spjegat id‑dgħufijiet fit‑Taqsimiet 5.7 u 6.3 tad‑dokument tagħha Risk Analysis for 2019.

⁶⁷ Ara d‑dokumenti tal‑Frontex Risk Analysis for 2019, il‑paġna 25 u Risk Analysis for 2020, il‑paġna 32.

⁶⁸ Ir-Regolament tal‑Kodiċi dwar il‑Viżi, l‑Artikolu 25a(2).

⁶⁹ Il‑Frontex bdiet tiġbor din id‑data mill‑Istati Membri fuq bażi ta’ kull xahar fl‑2020.

⁷⁰ Report from the Commission to the Council – Assessment of third countries’ level of cooperation on readmission in 2019, COM(2021) 55 final (mhux disponibbli għall‑pubbliku).

⁷¹ Ir-Regolament dwar il‑Kodiċi dwar il‑Viżi, l‑Artikolu 25a(5) u 25a(8).

Kronoloġija

https://www.eca.europa.eu/mt/Pages/DocItem.aspx?did=59347

Tim tal-awditjar

Ir-rapporti speċjali tal-QEA jippreżentaw ir-riżultati tal-awditi li twettaq ta’ politiki u programmi tal-UE, jew ta’ suġġetti relatati mal-ġestjoni minn oqsma baġitarji speċifiċi. Il-QEA tagħżel u tfassal dawn il-kompiti tal-awditjar biex timmassimizza l-impatt tagħhom billi tqis ir-riskji għall-prestazzjoni jew għall-konformità, il-livell ta’ introjtu jew ta’ nfiq involut, l-iżviluppi li jkunu għad iridu jseħħu u l-interess politiku u pubbliku.

Dan l-awditu tal-prestazzjoni twettaq mill-Awla III tal-Awditjar, Azzjoni esterna, sigurtà u ġustizzja, li hija mmexxija minn Bettina Jakobsen, Membru tal-QEA. L-awditu tmexxa minn Leo Brincat, Membru tal-QEA, li ngħata appoġġ minn Romuald Kayibanda, Kap tal-Kabinett, u Annette Farrugia, Attaché tal-Kabinett; Sabine Hiernaux-Fritsch, Maniġer Prinċipali; Karel Meixner, Kap tal-Kompitu; Jiri Lang, u Piotr Zych, Awdituri. Mark Smith ipprovda appoġġ lingwistiku.

Kuntatt

IL-QORTI EWROPEA TAL-AWDITURI
12, rue Alcide De Gasperi
1615 Luxembourg
LUXEMBOURG

Tel. +352 4398-1
Mistoqsijiet: eca.europa.eu/mt/Pages/ContactForm.aspx
Sit web: eca.europa.eu
Twitter: @EUAuditors

Ħafna informazzjoni addizzjonali dwar l-Unjoni Ewropea hija disponibbli fuq l-Internet.
Jista’ jsir aċċess għaliha permezz tas-server Europa (http://europa.eu).

Il-Lussemburgu: L-Uffiċċju tal-Pubblikazzjonijiet tal-Unjoni Ewropea, 2021

PDF	ISBN 978-92-847-6483-9	ISSN 1977-5741	doi:10.2865/339398	QJ-AB-21-017-MT-N
HTML	ISBN 978-92-847-6457-0	ISSN 1977-5741	doi:10.2865/101191	QJ-AB-21-017-MT-Q

DRITTIJIET TAL-AWTUR

© L-Unjoni Ewropea, 2021.

Il-politika tal-Qorti Ewropea tal-Awdituri (QEA) dwar l-użu mill-ġdid hija implimentata bid-Deċiżjoni Nru 6-2019 tal-Qorti Ewropea tal-Awdituri dwar il-politika tad-data miftuħa u l-użu mill-ġdid ta’ dokumenti.

Sakemm ma jkunx indikat mod ieħor (eż. f’avviżi individwali dwar id-drittijiet tal-awtur), il-kontenut tad-dokumenti tal-QEA, li huwa proprjetà tal-UE, huwa liċenzjat taħt il-liċenzja Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0). Dan ifisser li l-użu mill-ġdid huwa awtorizzat, dment li l-awturi jingħataw kreditu xieraq u li l-bidliet jiġu indikati. Il-persuni li jużaw mill-ġdid dan il-kontenut ma jistgħux ibiddlu s-sinifikat jew il-messaġġ oriġinali tad-dokumenti. Il-QEA ma għandhiex tkun responsabbli għal kwalunkwe konsegwenza relatata mal-użu mill-ġdid.

Inti meħtieġ tikseb drittijiet addizzjonali ċari jekk kontenut speċifiku juri individwi privati identifikabbli, eż. f’ritratti li jkun fihom il-membri tal-persunal tal-QEA, jew jekk ikun jinkludi xogħlijiet ta’ parti terza. Fejn ikun inkiseb permess, tali permess għandu jikkanċella u jissostitwixxi l-permess ġenerali msemmi hawn fuq u għandu jindika b’mod ċar kwalunkwe restrizzjoni dwar l-użu.

Biex tuża jew tirriproduċi kontenut li ma jkunx proprjetà tal-UE, inti jista’ jkun li jkollok titlob il-permess direttament mingħand id-detenturi tad-drittijiet tal-awtur.

Software jew dokumenti li jkunu koperti mid-drittijiet ta’ proprjetà industrijali, bħal privattivi, trademarks, disinji rreġistrati, logos u ismijiet, huma esklużi mill-politika tal-QEA dwar l-użu mill-ġdid u inti ma għandekx il-liċenzja biex tużahom.

Il-familja ta’ Siti Web istituzzjonali tal-Unjoni Ewropea, fi ħdan id-dominju europa.eu, tipprovdi links għal siti ta’ partijiet terzi. Peress li l-QEA ma għandha l-ebda kontroll fuqhom, inti mħeġġeġ biex tirrieżamina l-politiki tagħhom dwar il-privatezza u dwar id-drittijiet tal-awtur.

Użu tal-logo tal-Qorti Ewropea tal-Awdituri

Ma jistax isir użu mil-logo tal-Qorti Ewropea tal-Awdituri mingħajr ma jinkiseb il-kunsens tagħha minn qabel.

Kif tikkuntattja lill-UE

Personalment
Madwar l-Unjoni Ewropea kollha hemm mijiet ta’ ċentri ta’ informazzjoni tal-Europe Direct. Tista’ ssib l-indirizz tal-eqreb ċentru għalik f'dan is-sit: https://europa.eu/european-union/contact_mt

Bit-telefown jew bil-posta elettronika
Europe Direct huwa servizz li jwieġeb il-mistoqsijiet tiegħek dwar l-Unjoni Ewropea. Tista’ tikkuntattja dan is-servizz:

• bit-telefown bla ħlas: 00 800 6 7 8 9 10 11 (ċerti operaturi jafu jimponu ħlas għal dawn it-telefonati),
• fuq dan in-numru standard: +32 22999696, jew
• bil-posta elettronika permezz: https://europa.eu/european-union/contact_mt

Kif issib tagħrif dwar l-UE

Onlajn
L-informazzjoni dwar l-Unjoni Ewropea bil-lingwi uffiċjali kollha tal-UE hija disponibbli fuq is-sit web Europa fuq: https://europa.eu/european-union/index_mt

Pubblikazzjonijiet tal-UE
Tista’ tniżżel mill-internet jew tordna l-pubblikazzjonijiet tal-UE, li xi wħud minnhom huma bla ħlas u xi oħrajn bil-ħlas, minn: https://op.europa.eu/mt/publications. Kopji multipli ta’ pubblikazzjonijiet bla ħlas tista’ tiksibhom billi tikkuntattja lil Europe Direct jew liċ-ċentru tal-informazzjoni lokali tiegħek (ara https://europa.eu/european-union/contact_mt).

Il-liġi tal-UE u dokumenti relatati
Għal aċċess għall-informazzjoni legali tal-UE, inkluż il-liġijiet kollha tal-UE mill-1951 ’l hawn, fil-verżjonijiet lingwistiċi uffiċjali kollha, żur is-sit EUR-Lex hawnhekk: http://eur-lex.europa.eu

Dejta Miftuħa mill-UE
Il-portal tad-Dejta Miftuħa mill-UE (https://copenhagenizeindex.eu/) jipprovdi aċċess għal settijiet tad-dejta mill-UE. Id-dejta tista’ titniżżel mill-internet u tintuża mill-ġdid bla ħlas, kemm għal skopijiet kummerċjali kif ukoll mhux kummerċjali.