Plenaire zitting van het Europees Parlement in Brussel, België, op 26 april 2021
Hoe werkt de Europese Unie?
Alles wat de EU doet, is gebaseerd op verdragen die de regels bevatten voor de manier waarop de EU werkt. Alle EU-landen hebben vrijwillig en democratisch ingestemd met deze verdragen.
In de EU-verdragen is bepaald wie op welke gebieden wetten mag maken: de EU, de nationale regeringen of beide. EU-landen zijn verantwoordelijk voor hun eigen besluiten en wetten op bepaalde gebieden van nationaal beleid, zoals industrie, gezondheid en onderwijs, en de EU verleent steun.
Op veel gebieden is in de verdragen bepaald dat zowel de EU als de nationale regeringen maatregelen kunnen nemen. In dat soort gevallen worden besluiten altijd zo dicht mogelijk bij de burger genomen: als een probleem op lokaal, regionaal of nationaal niveau kan worden opgelost, komt de EU niet tussenbeide.
De EU onderneemt actie op gebieden waar de lidstaten haar de bevoegdheid hebben gegeven en waar gemeenschappelijk optreden zinvol is, zoals bij klimaatverandering of wereldhandel. Om hun doelstellingen te helpen verwezenlijken, hebben de EU-landen een aantal instellingen in het leven geroepen om op EU-niveau besluiten te nemen en deze vervolgens uit te voeren.
Het Europees Parlement, dat zetelt in Straatsburg en Brussel, vertegenwoordigt de belangen van de burgers van de EU. Het is samen met de Raad van de Europese Unie het belangrijkste besluitvormingsorgaan van de EU.
De 720 leden van het Europees Parlement, in het kort EP-leden genoemd, worden om de vijf jaar rechtstreeks verkozen door de kiezers in de EU. De volgende verkiezingen zijn in 2029. Elk EU-land kiest een aantal leden, in verhouding tot zijn bevolking. De EP-leden zitten niet in groepen op basis van hun nationaliteit, maar in fracties die meerdere landen bestrijken. Ze kunnen ook zetelen als onafhankelijke leden.
De Raad van de Europese Unie, ook bekend als de Raad, is samengesteld uit ministers van alle EU-landen. De Raad is samen met het Europees Parlement het belangrijkste besluitvormingsorgaan van de EU. Om de zes maanden rouleert het voorzitterschap van de Raad en wordt het door een ander EU-land bekleed. Om de continuïteit te waarborgen, werken de voorzitterschappen gedurende een periode van 18 maanden in groepen van drie nauw samen aan een gemeenschappelijke agenda.
Deze mag niet verward worden met de Europese Raad, die bestaat uit de leiders van alle EU-landen. De Europese Raad bepaalt de algemene politieke beleidslijnen en prioriteiten van de EU.
De Europese Commissie is het ambtenarenapparaat van de EU. Zij heeft het recht om nieuwe acties en nieuwe wetgeving voor te stellen, waarover vervolgens door het Europees Parlement en de Raad wordt beslist. Zij moet er ook op toezien dat de EU-regels correct worden toegepast. De Commissie wordt geleid door een benoemde voorzitter en een team van commissarissen: één uit elk EU-land.
Alle landen in de Europese Unie moeten zich aan de EU-regels houden en de doelstellingen halen die zij hebben onderschreven. Doen zij dat niet, dan kan de Commissie maatregelen tegen hen nemen.
Het Hof van Justitie van de Europese Uniezorgt ervoor dat het EU-recht in alle EU-landen op dezelfde manier wordt gehandhaafd en toegepast.
De Europese Centrale Bank beheert de euro. Het hoofddoel van de bank is de prijzen in de eurozone stabiel te houden.