Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Βρυξέλλες, Βέλγιο, 26 Απριλίου 2021.
Πώς λειτουργεί η ΕΕ;
Όλα όσα κάνει η ΕΕ βασίζονται σε Συνθήκες όπου ορίζονται οι κανόνες για τη λειτουργία της. Οι κανόνες αυτοί έχουν συμφωνηθεί εκούσια και δημοκρατικά από όλες τις χώρες της ΕΕ.
Οι Συνθήκες της ΕΕ καθορίζουν ποιος μπορεί να νομοθετήσει και σε ποιους τομείς —η ΕΕ, οι εθνικές κυβερνήσεις ή και οι δύο. Οι χώρες της ΕΕ είναι αρμόδιες για τη λήψη των δικών τους αποφάσεων και τη θέσπιση των δικών τους νόμων σε συγκεκριμένους τομείς της εθνικής πολιτικής, όπως η βιομηχανία, η υγεία και η εκπαίδευση. Στις περιπτώσεις αυτές η ΕΕ παρέχει τη στήριξή της.
Για πολλούς τομείς οι Συνθήκες ορίζουν ότι μπορούν να αναλάβουν δράση τόσο η ΕΕ όσο και οι εθνικές κυβερνήσεις. Στις περιπτώσεις αυτές οι αποφάσεις λαμβάνονται πάντα στο πλησιέστερο δυνατό επίπεδο στους πολίτες. Αυτό σημαίνει ότι εάν ένα ζήτημα μπορεί να επιλυθεί σε τοπικό, περιφερειακό ή εθνικό επίπεδο, η ΕΕ δεν θα παρέμβει.
Η ΕΕ αναλαμβάνει δράση στους τομείς για τους οποίους έχει λάβει εξουσιοδότηση από τα κράτη μέλη της και όπου είναι ωφέλιμο να υπάρχει συνεργασία, όπως η κλιματική αλλαγή ή το διεθνές εμπόριο. Για να επιτύχουν τους στόχους τους, οι χώρες της ΕΕ έχουν δημιουργήσει ορισμένα θεσμικά όργανα, τα οποία λαμβάνουν αποφάσεις σε επίπεδο ΕΕ και τις υλοποιούν.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιοt, το οποίο εδρεύει στο Στρασβούργο και στις Βρυξέλλες, εκπροσωπεί τα συμφέροντα των πολιτών της ΕΕ. Μαζί με Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι το βασικό όργανο λήψης αποφάσεων της ΕΕ.
Τα 720 μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, γνωστά και ως ευρωβουλευτές, εκλέγονται άμεσα από τους ψηφοφόρους της ΕΕ κάθε 5 χρόνια. Οι επόμενες εκλογές θα διεξαχθούν το 2029. Κάθε χώρα της ΕΕ εκλέγει έναν αριθμό μελών ανάλογο του πληθυσμού της. Τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δεν κατανέμονται σε ομάδες σύμφωνα με την εθνικότητά τους, αλλά σε πολιτικές ομάδες στις οποίες εκπροσωπούνται διάφορες χώρες, ή παραμένουν ανεξάρτητα.
TΤοe Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γνωστό και ως Συμβούλιο, αποτελείται από τους υπουργούς των κυβερνήσεων όλων των χωρών της ΕΕ. Μαζί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, είναι το βασικό όργανο λήψης αποφάσεων της ΕΕ. Κάθε 6 μήνες αναλαμβάνει την προεδρία του Συμβουλίου άλλη χώρα της ΕΕ. Για να εξασφαλίζεται η συνέχεια των εργασιών, οι προεδρίες συνεργάζονται στενά σε ομάδες των τριών, με κοινή ατζέντα κατά τη διάρκεια μιας περιόδου 18 μηνών.
Το Συμβούλιο δεν πρέπει να συγχέεται με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στο οποίο συμμετέχουν οι ηγέτες όλων των χωρών της ΕΕ. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καθορίζει τις πολιτικές κατευθύνσεις και τις προτεραιότητες της ΕΕ.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι η δημόσια διοίκηση της ΕΕ. Έχει το δικαίωμα να προτείνει νέες δράσεις και νέες νομοθετικές πράξεις, για τις οποίες αποφασίζουν στη συνέχεια το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Είναι επίσης υπεύθυνη για τη διασφάλιση της σωστής εφαρμογής των κανόνων της ΕΕ. Στην ηγεσία της Επιτροπής βρίσκονται ένας/μία διορισμένος/-η πρόεδρος και μια ομάδα επιτρόπων —ένας/μία από κάθε χώρα της ΕΕ.
Όλες οι χώρες της ΕE οφείλουν να ακολουθούν τους κανόνες της ΕΕ και να επιτυγχάνουν τους στόχους για τους οποίους δεσμεύονται, διαφορετικά η Επιτροπή μπορεί να τους επιβάλει κυρώσεις.
Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης διασφαλίζει την επιβολή και την ομοιόμορφη εφαρμογή του ενωσιακού δικαίου σε όλες τις χώρες της ΕΕ.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα διαχειρίζεται το ευρώ. Βασικός σκοπός της είναι η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών στη ζώνη του ευρώ.