Akkomodazzjoni raġonevoli fuq il-post tax-xogħol Linji gwida u ­prattiki tajbin

Dawn il-linji gwida jipprovdu informazzjoni, eżempji prattiċi u referenzi biex jgħinu lill-impjegaturi jissodisfaw dan ir-rekwiżit. Dawn tħejjew bl-għajnuna tal-membri tal-Pjattaforma tad-Diżabilità³ u s-sħab soċjali li mhux biss ipprovdew suġġerimenti iżda wkoll eżempji ta’ prattiki tajbin. Il-linji gwida jistgħu jservu bħala riżorsa siewja għall-aġġustament tal-prattiki fuq il-post tax-xogħol biex tiġi appoġġata aħjar il-forza tax-xogħol ġenerali, u biex jinħoloq ambjent tax-xogħol aktar inklużiv u akkomodanti għall-impjegati kollha, irrispettivament mill-ħiliet tagħhom.

Kemm jekk inti impjegatur jew sid ta’ kumpanija, maniġer jew kap ta’ tim, speċjalista tar-riżorsi umani, jew sempliċiment koħaddiem, l-għarfien prattiku u l-eżempji ta’ prattika tajba li jinsabu f’dan il-fuljett għandhom jispirawk fir-reklutaġġ, l-impjegar u ż-żamma ta’ persuni b’diżabilità li jużaw akkomodazzjonijiet jew aġġustamenti li jibbenefikaw kemm lill-impjegati kif ukoll lill-impjegaturi⁴. L-għarfien tal-prattikalitajiet tal-akkomodazzjoni raġonevoli u l-isfond tagħha se jpoġġik f’pożizzjoni aħjar biex tħaddan il-ħiliet u l-kontribuzzjonijiet tal-persunal b’diżabilità, u b’hekk tarrikkixxi l-post tax-xogħol u tibbenefika l-organizzazzjoni tiegħek.

1.1 Il-Konvenzjoni tan-NU dwar id-Drittijiet ta’ Persuni b’Diżabilità (UN CRPD)²

L-Istati Membri kollha tal-UE ffirmaw u rratifikaw il-UNCRPD, li jfisser li kull wieħed minnhom huwa obbligat skont id-dritt internazzjonali li jipproteġi d-drittijiet tal-persuni b’diżabilità f’konformità ma’ din il-Konvenzjoni. L-Unjoni Ewropea nnifisha hija wkoll parti fil-Konvenzjoni.

Il-Konvenzjoni tirrappreżenta bidla fundamentali fl-attitudnijiet u fl-approċċi lejn il-persuni b’diżabilità — milli l-persuni b’diżabilità jitqiesu bħala “oġġetti” ta’ karità, trattament mediku u protezzjoni soċjali lejn il-fehim li l-persuni b’diżabilità huma “suġġetti” bi drittijiet, kapaċi jieħdu deċiżjonijiet u jkunu membri attivi tas-soċjetà. L-impjegaturi huma meħtieġa jipprovdu akkomodazzjoni raġonevoli biex persuna b’diżabilità tkun tista’ twettaq kompiti relatati max-xogħol. Nuqqas mhux ġustifikat li tiġi pprovduta akkomodazzjoni raġonevoli jista’ jikkwalifika bħala forma pprojbita ta’ diskriminazzjoni ibbażata fuq id-diżabilità skont il-liġi nazzjonali jew Ewropea dwar in-nondiskriminazzjoni, kif ukoll skont il-Konvenzjoni.

L-Artikolu 27 tal-UNCRPD³, dwar ix-xogħol u l-impjieg, huwa partikolarment rilevanti, flimkien mal-Kumment Ġenerali Nru 8 (2022)⁴ tal-Kumitat dwar id-Drittijiet ta’ Persuni b’Diżabilità, dwar id-dritt tal-persuni b’diżabilità għax-xogħol u l-impjieg. L-Artikolu 27 jipprojbixxi d-diskriminazzjoni abbażi ta’ diżabilità fir-rigward tal-kwistjonijiet kollha li jikkonċernaw il-forom kollha ta’ impjieg, inklużi r-reklutaġġ, l-impjegar, il-kontinwazzjoni tal-impjieg, l-avvanz fil-karriera u kundizzjonijiet tax-xogħol sikuri u ħielsa mill-periklu. Il-Kumment Ġenerali Nru 8 jiċċara l-obbligi tal-gvernijiet skont l-Artikolu 27, filwaqt li jenfasizza li d-dritt għax-xogħol huwa dritt bażiku tal-bniedem, vitali għat-twettiq ta’ drittijiet tal-bniedem oħra. Dan huwa komponent inseparabbli u intrinsiku tad-dinjità tal-bniedem, peress li jafferma l-valur tal-individwu u l-potenzjal tiegħu li jikkontribwixxi għas-soċjetà.

1.2 Id-Direttiva dwar l-Ugwaljanza fl-Impjiegi⁵

Fl-Unjoni Ewropea, l-impjegaturi għandhom id-dmir li jipprovdu akkomodazzjoni raġonevoli għall-ħaddiema b’diżabilità. Id-Direttiva tal-Kunsill 2000/78/KE, li tistabbilixxi qafas ġenerali għall-ugwaljanza fit-trattament fl-impjieg (“id-Direttiva dwar l-Ugwaljanza fl-Impjiegi”), fiha l-aktar dispożizzjonijiet rilevanti fil-liġi tal-UE dwar il-persuni b’diżabilità u akkomodazzjoni raġonevoli.

1.3 Strateġija dwar id-Drittijiet tal-Persuni b’Diżabilità 2021–2030

Bħala parti mill-politika tagħha dwar id-diżabilità, l-UE tfittex li tappoġġa lill-Istati Membri fil-promozzjoni tal-impjieg ta’ persuni b’diżabilità.

L-Istrateġija dwar id-Drittijiet tal-Persuni b’Diżabilità 2021-2030⁶ tipprovdi qafas għal din il-politika, bl-għan li ttejjeb il-ħajja tal-persuni b’diżabilità.

Waħda mis-seba’ inizjattivi ewlenin tal-Istrateġija hija l-Pakkett dwar l-Impjiegi għall-Persuni b’Diżabilità⁷, sett ta’ gwida, prattiki u opportunitajiet ta’ tagħlim maħsuba għall-impjegaturi, l-organizzazzjonijiet tal-impjegaturi, l-awtoritajiet pubbliċi u s-soċjetà ċivili, bl-objettiv li jittejbu l-eżiti tas-suq tax-xogħol għall-persuni b’diżabilità. Dawn il-linji gwida huma parti mill-pakkett.

F’Diċembru 2022, il-Kunsill tal-Unjoni Ewropea appella lill-Istati Membri biex jimplimentaw il-linji gwida rilevanti, biex jappoġġaw l-edukazzjoni u t-taħriġ vokazzjonali għall-persuni b’diżabilità, biex jiffaċilitaw it-tranżizzjoni għas-suq tax-xogħol, u biex jistabbilixxu miri nazzjonali għall-impjieg ta’ persuni b’diżabilità u l-parteċipazzjoni fit-tagħlim għall-adulti⁸.

Id-Direttiva reċenti dwar ir-Rappurtar Korporattiv dwar is-Sostenibbiltà timponi rekwiżiti ġodda ta’ rapportar fuq in-negozji li joperaw fl-UE. B’mod partikolari, tintroduċi rekwiżit ta’ rapportar dwar il-politika dwar id-diversità tal-kumpanija (li tkopri d-diżabilità) kif applikata għall-korpi amministrattivi, maniġerjali u superviżorji tagħha¹⁰.

1.4 Il-politiki u l-leġiżlazzjoni nazzjonali

Is-27 Stat Membru kollha tal-UE għandhom liġijiet nazzjonali u reġjonali li jittrasponu u jimplimentaw id-Direttiva dwar l-Ugwaljanza fl-Impjiegi, li jfisser ukoll li l-impjegaturi huma obbligati jipprovdu akkomodazzjoni raġonevoli f’dawk il-pajjiżi kollha. Madankollu, xi pajjiżi jużaw biss definizzjonijiet wiesgħa ta’ dak li jgħodd bħala akkomodazzjoni raġonevoli, u ta’ dak li jista’ jitqies bħala piż sproporzjonat.

Għotjiet, sussidji u appoġġ loġistiku huma disponibbli fil-biċċa l-kbira tal-pajjiżi biex ikopru l-kostijiet biex isiru akkomodazzjonijiet raġonevoli, bħalma huwa l-appoġġ għall-ippjanar u l-implimentazzjoni.

Il-ħelsien mit-taxxa huwa disponibbli għal impjegaturi li jimpjegaw ħaddiema b’diżabilità fis-suq tax-xogħol miftuħ fi 11-il pajjiż tal-UE, filwaqt li 13 joffru tnaqqis fil-pagamenti tas-sigurtà soċjali jew tal-assigurazzjoni tas-saħħa mill-impjegaturi. Il-biċċa l-kbira tal-pajjiżi joffru sussidji tal-pagi biex jinkoraġġixxu l-impjieg ta’ persuni b’diżabilità, u dawn qed jiġu adottati aktar u aktar. Il-Forum Ewropew dwar id-Diżabilità mmappja l-pajjiżi tal-UE fejn il-kostijiet għal akkomodazzjoni raġonevoli huma appoġġati¹¹ (ara hawn taħt).

Il-biċċa l-kbira tal-pajjiżi implimentaw inizjattivi ta’ sensibilizzazzjoni u jipprovdu informazzjoni, pariri u appoġġ għall-impjieg ta’ persuni b’diżabilità. F’xi pajjiżi, hemm skemi li jiffaċilitaw il-kuntatt bejn persuni b’diżabilità li qed ifittxu impjieg u impjegaturi potenzjali, kif ukoll premjijiet għall-impjegaturi li juru prattika tajba. Xi drabi jkun hemm leġiżlazzjoni nazzjonali li tirrikjedi li l-organizzazzjonijiet jaħtru maniġer għad-diżabilità jew persuna responsabbli għall-appoġġ tal-impjegati b’diżabilità.

Jekk tixtieq issir taf aktar dwar is-sitwazzjoni tal-persuni b’diżabilità fl-UE, tista’ taċċessa rapporti dwar l-ugwaljanza tad-diżabilità f’pajjiżi individwali tal-UE fuq is-sit web tal-Kummissjoni Ewropea (ara r-rapporti tal-Għarfien Espert Ewropew dwar id-Diżabilità)¹². Ir-rapporti jixħtu dawl fuq iċ-ċirkostanzi li jiffaċċjaw il-persuni b’diżabilità, kemm fis-suq tax-xogħol kif ukoll lil hinn minnu fid-diversi pajjiżi. Dan jista’ jgħinek taġġusta l-istrateġiji ta’ reklutaġġ u żamma tiegħek għall-persuni b’diżabilità. Sforzi proattivi bħal dawn min-naħa tiegħek — li tħares lejn l-impjieg fil-kuntest usa’ tal-ħajja tal-persuni b’diżabilità — se jgħinu biex jinħoloq suq tax-xogħol aktar inklużiv li jirrispetta l-prinċipji ta’ opportunitajiet indaqs, kundizzjonijiet tax-xogħol ġusti u protezzjoni u inklużjoni soċjali (l-aspetti kollha tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali).

EU Member states that provide support for reasonable accomodation in the form of grant, tax subsidies or direct provision of equipment, ect.

1.5 Il-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea

Il-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea (QĠUE) għandha l-kompitu li tiġġudika jekk il-liġi tal-UE hijiex qed tiġi interpretata u applikata kif xieraq fil-pajjiżi kollha tal-UE. Dan huwa ta’ importanza kruċjali għad-Direttiva dwar l-Ugwaljanza fl-Impjiegi, speċifikament għall-obbligu li tingħata akkomodazzjoni raġonevoli, biex jiġi żgurat li l-qrati nazzjonali madwar l-UE ma japplikawx ir-regoli b’modi differenti.

Impjegatur inklużiv huwa ta’ benefiċċju għal kulħadd

2.1 Il-punti bażiċi

L-iskop ta’ akkomodazzjoni raġonevoli huwa li tippermetti lill-persuni b’diżabilità jkollhom aċċess għall-impjieg, jipparteċipaw fih jew javvanzaw fih, biex l-impjegati b’diżabilità jkunu jistgħu jiksbu l-istess riżultati tax-xogħol u jkollhom opportunitajiet indaqs bħall-impjegati mingħajr diżabilità, billi jwettqu l-affarijiet b’mod ftit differenti.

Fi kliem ieħor, akkomodazzjoni raġonevoli hija kwalunkwe bidla fir-rwol tal-impjieg jew fl-ambjent tax-xogħol li hija meħtieġa biex impjegat b’diżabilità jkun jista’ jwettaq xogħlu.

Id-dritt għal akkomodazzjoni raġonevoli jestendi għall-attivitajiet kollha relatati max-xogħol koperti mil-liġi tal-UE, mill-proċess tal-applikazzjoni għax-xogħol sat-terminazzjoni tal-impjieg. Jestendi wkoll għall-promozzjoni, il-kundizzjonijiet tax-xogħol, it-taħriġ u kwalunkwe benefiċċju marġinali offrut lill-persunal.

Meta jibda d-dmir?

Bħala impjegatur, l-obbligu tiegħek li tipprovdi akkomodazzjoni raġonevoli jibda mill-mument li persuna b’diżabilità teħtieġ aċċess għal postijiet jew sitwazzjonijiet li bħalissa huma inaċċessibbli minħabba ostakli li jistgħu, pereżempju, iżommuha milli tipparteċipa f’intervista tax-xogħol jew taqra avviż ta’ post vakanti.

L-impjegati li qabel ma ffaċċjawx ostakli sinifikanti jistgħu jiżviluppaw diżabilitajiet, pereżempju wara inċident jew mard. Dawk l-impjegati jistgħu jeħtieġu aġġustamenti fuq il-post tax-xogħol li ma kinux meħtieġa qabel.

Jeħtieġ li tieħu miżuri proattivi biex tidentifika u tneħħi kwalunkwe ostaklu li jista’ jeżisti fil-politiki jew fil-prattiki tiegħek, jew fl-ambjent fiżiku tax-xogħol, sabiex tipprovdi aċċess u opportunitajiet ugwali għall-persuni b’diżabilità. Approċċ ibbażat fuq miżuri ta’ xogħol flessibbli universali għall-impjegati kollha jista’ jkun bidu tajjeb. Dan jista’ jgħin fiż-żamma mhux biss ta’ persuni b’diżabilità, iżda wkoll ta’ impjegati oħra, pereżempju ħaddiema akbar fl-età.

Ftakar li jeħtieġ li tiġi implimentata akkomodazzjoni raġonevoli fl-istadji kollha tal-impjieg, jiġifieri r-reklutaġġ, iż-żamma u l-progressjoni tal-karriera.

Dawn il-linji gwida jispjegaw kif l-impjegatur jista’ jiżgura li l-miżuri meħuda biex jakkomodaw lill-persuni b’diżabilità jkunu suffiċjenti, effettivi u prattiċi, u li jitfasslu skont ir-rekwiżiti speċifiċi ta’ kull impjegat.

L-azzjonijiet prattiċi li ġejjin jistgħu jgħinuk tiżgura l-konformità mal-obbligi tal-Artikolu 5 tad-Direttiva dwar l-Ugwaljanza fl-Impjiegi:

Dawn il-miżuri ma għandhomx jirrappreżentaw piż mhux raġonevoli fuq l-organizzazzjoni tiegħek, filwaqt li jitqiesu d-daqs u l-kapaċità finanzjarja tagħha u d-diversi kostijiet li tista’ ġġarrab — kemm finanzjarji kif ukoll mhux finanzjarji. Jista’ jkun siewi li jiġu esplorati għażliet biex jinkiseb finanzjament pubbliku jew tipi oħra ta’ assistenza biex jgħinu fl-implimentazzjoni tal-miżuri meħtieġa. Għal aktar dettalji, ara t-taqsima “Appoġġ finanzjarju” ta’ dawn il-linji gwida.

2.2 Ħames metodi ta’ akkomodazzjoni raġonevoli

Hemm metodi komplementari għall-implimentazzjoni ta’ akkomodazzjoni raġonevoli fuq il-post tax-xogħol f’perjodu qasir ta’ żmien. Għal aktar informazzjoni dwar pajjiżi speċifiċi, jekk jogħġbok ara r-rapporti tal-EDE: Striving for an inclusive labour market¹⁶

2.3 X’ma jgħoddx bħala akkomodazzjoni raġonevoli?

Xi prattiki jew bidliet jistgħu jiġu preżunti bi żball li huma akkomodazzjonijiet raġonevoli, iżda mhux neċessarjament jissodisfaw ir-rekwiżiti tad-Direttiva dwar l-Ugwaljanza fl-Impjiegi jew tal-Konvenzjoni tan-NU. Akkomodazzjoni raġonevoli hija distinta mill-aċċessibbiltà. Il-Kumment Ġenerali tal-UNCRPD dwar l-aċċessibbiltà jispeċifika li l-aċċessibbiltà hija relatata ma’ gruppi, filwaqt li akkomodazzjoni raġonevoli hija relatata ma’ individwi¹⁸.

Tiċċara wkoll li l-aċċessibbiltà hija prekundizzjoni, filwaqt li akkomodazzjoni raġonevoli hija xi ħaġa li tiġi wara, bħala mod kif jingħelbu l-ostakli persistenti u jiġu indirizzati r-rekwiżiti individwali¹⁹. L-aċċessibbiltà, f’ċerti ċirkostanzi, tista’ tkun ukoll komponent ta’ akkomodazzjoni raġonevoli. Barra minn hekk, meta l-aċċessibbiltà tkun diġà nkisbet, l-akkomodazzjoni raġonevoli, fir-rigward tal-apparat tekniku, hija ħafna aktar sempliċi u tiswa inqas flus.

Madwar l-Ewropa, l-attitudnijiet tagħna lejn id-diżabilità u l-persuni b’diżabilità qed jevolvu maż-żmien. It-tħaddin ta’ approċċ inklużiv iffukat fuq l-individwi u l-għajnuna biex dawn jegħlbu l-ostakli tagħhom, aktar milli l-konċentrazzjoni fuq l-indebolimenti tagħhom, huwa essenzjali biex jiġu pprovduti aġġustamenti effettivi fuq il-post tax-xogħol tiegħek biex tgħin lill-impjegati kollha tiegħek jirnexxu f’ambjent ta’ appoġġ reċiproku u produttiv.

Iffoka fuq it-talenti, il-merti, il-kompetenza u l-ħiliet tal-persuni b’diżabilità, kif tagħmel b’impjegati mingħajr diżabilità.

Jekk diżabilità qed taffettwa lill-individwu fuq il-post tax-xogħol, staqsi lill-persuna liema strateġiji tuża fil-ħajja ta’ kuljum barra mix-xogħol biex tindirizza l-ostakli li tiffaċċja. Jista’ jkun possibbli li jintużaw xi wħud minn dawk l-istrateġiji fuq il-post tax-xogħol.

Għandek tfassal akkomodazzjonijiet b’mod iċċentrat fuq il-persuna, filwaqt li tqis ir-rekwiżiti, l-isfidi u l-punti b’saħħithom speċifiċi tal-individwi b’diżabilitajiet differenti. Djalogu miftuħ u rispettuż mal-impjegati tiegħek jista’ jgħinek tiddetermina u tifhem ir-rekwiżiti uniċi tagħhom.

Involvi ruħek mat-trade unions fil-post tax-xogħol tiegħek biex tikkunsidra soluzzjonijiet ta’ akkomodazzjoni raġonevoli permezz ta’ negozjar kollettiv.

3.1 Kunsiderazzjoni ta’ firxa wiesgħa ta’ diżabilitajiet

Billi tqis it-tipi differenti ta’ diżabilitajiet deskritti fil-UNCRPD u tadotta approċċ komprensiv u ċċentrat fuq il-persuna għall-akkomodazzjonijiet, tista’ toħloq ambjenti tax-xogħol inklużivi li jipprovdu opportunitajiet indaqs għall-persunal b’diżabilitajiet fiżiċi, sensorjali, intellettwali u psikosoċjali, inkluż għal forza tax-xogħol li qed tixjieħ.

3.2 Appoġġ għal forza tax-xogħol li qed tixjieħ

Billi testendi l-prinċipji ta’ akkomodazzjoni raġonevoli biex tqis il-ħtiġijiet ta’ forza tax-xogħol li qed tixjieħ, tista’ tibni fuq il-pedament ta’ ambjent tax-xogħol inklużiv. Jekk tieħu opportunitajiet biex ittejjeb l-ergonomija u tippermetti sigħat tax-xogħol flessibbli, għażliet ta’ rtirar gradwali u taħriġ kontinwu fil-ħiliet, dan jista’ jkun ta’ benefiċċju għall-impjegati akbar fl-età filwaqt li jagħmel il-post tax-xogħol aktar adattabbli u reżiljenti għal kulħadd. Dan l-approċċ multiġenerazzjonali jallinja mal-għanijiet usa’ tas-sostenibbiltà soċjali, filwaqt li jiżgura li l-post tax-xogħol ikun spazju divers, inklużiv u produttiv.

3.3 Reklutaġġ ta’ persunal b’diżabilità li juża akkomodazzjoni raġonevoli: il-benefiċċji li tista’ tistenna

3.4 Kif tista’ titqajjem kuxjenza

Kulma jmur, l-impjegaturi qed jirrikonoxxu u jifhmu l-benefiċċji potenzjali ta’ akkomodazzjoni raġonevoli, u qed jippromwovuha b’mod attiv bħala prattika standard.

Hemm diversi modi kif tista’ tqajjem kuxjenza fi ħdan l-organizzazzjoni jew il-kumpanija tiegħek dwar l-importanza u l-benefiċċji tal-akkomodazzjoni raġonevoli.

3.5 Allokazzjoni ta’ akkomodazzjonijiet raġonevoli

Tista’ tikseb soluzzjoni sostenibbli għall-persunal tiegħek li għandu diżabilità permezz ta’ proċess organizzat tajjeb għall-allokazzjoni ta’ akkomodazzjonijiet raġonevoli. L-akkomodazzjonijiet li jiġu pprovduti jeħtieġ li jkunu effettivi, effiċjenti, u mfassla għall-individwu. Is-soluzzjonijiet ipprovduti jeħtieġ li jkunu sostenibbli maż-żmien. Jista’ jkollok bżonn twettaq valutazzjonijiet bir-reqqa għall-impjegati b’diżabilità, filwaqt li tqis parir espert meta disponibbli, u għandek tinvolvi lill-impjegati tiegħek fil-proċess tat-teħid tad-deċiżjonijiet. L-għan tiegħek għandu jkun li tidentifika akkomodazzjonijiet li jindirizzaw il-ħtiġijiet immedjati ta’ dawk l-impjegati li kieku jiffaċċjaw ostakli f’xogħolhom, filwaqt li tqis ukoll is-sostenibbiltà fit-tul.

Il-proċess tal-allokazzjoni ta’ akkomodazzjoni raġonevoli huwa ggwidat minn obbligi legali u leġiżlazzjoni kontra d-diskriminazzjoni. Jekk m’intix ċert dwar ir-rekwiżiti eżatti, għandek tikkonsulta l-awtorità lokali jew l-organizzazzjoni tal-impjegaturi tiegħek, li tista’ tgħin fl-identifikazzjoni tal-liġijiet rispettivi. Il-konformità mal-liġi tipproteġi d-drittijiet tal-impjegati b’diżabilità u tnaqqas ir-riskju ta’ tilwim legali jew asserzjonijiet ta’ diskriminazzjoni, filwaqt li toħloq u żżomm ukoll ambjent tax-xogħol ġust u ekwu.

3.6 Prattiki inklużivi fl-istadji kollha tal-impjieg

L-impjieg ta’ persuni b’diżabilità huwa vjaġġ li jibda bil-fażi ta’ reklutaġġ, jinkludi ż-żamma u l-iffaċilitar tal-progressjoni bla xkiel tal-karriera. Din it-taqsima tistabbilixxi l-passi li l-impjegaturi jistgħu jieħdu f’kull stadju tal-impjieg biex irawmu ambjent tax-xogħol inklużiv.

3.7 L-iffaċilitar tal-komunikazzjoni dwar l-akkomodazzjoni raġonevoli

Hemm diversi strateġiji biex tiġi żgurata komunikazzjoni effettiva meta l-persunal jitlob u jirċievi akkomodazzjoni raġonevoli.

Billi tkun metodiku fl-ippjanar u t-twassil tat-taħriġ, tista’ tiżgura li dan jaqdi l-iskop tiegħu b’mod effettiv fil-promozzjoni ta’ ambjent aktar inklużiv.

3.8 Għoti ta’ gwida

Għandhom jiġu pprovduti gwida u pariri biex jiġu ssodisfati r-rekwiżiti tal-impjegati b’diżabilità, il-maniġers, il-persunal responsabbli għall-ipproċessar tat-talbiet għall-akkomodazzjoni u l-mexxejja tat-tim jew il-kollegi li jilqgħu lill-impjegati b’diżabilità fid-dipartiment jew it-tim tagħhom.

3.9 Is-sejba ta’ akkomodazzjonijiet li jiswew inqas: il-kisba ta’ bilanċ

Huwa importanti li tiġi bbilanċjata l-ħtieġa li l-akkomodazzjoni tissodisfa l-ħtiġijiet speċifiċi ta’ kull individwu mal-prattiċità u l-kost. L-għan għandu jkun li jinstabu l-aktar akkomodazzjonijiet sempliċi b’kost raġonevoli li effettivament jissodisfaw il-ħtiġijiet u ċ-ċirkostanzi individwali tal-impjegat.

Fit-teħid ta’ approċċ individwalizzat biex jiġu indirizzati l-ħtiġijiet u ċ-ċirkostanzi uniċi ta’ kull membru tal-persunal b’diżabilità, tista’ tipprovdi soluzzjonijiet imfassla apposta li jindirizzaw b’mod effettiv l-ostakli u jippromwovu opportunitajiet indaqs.

Studju min-Network tal-Akkomodazzjoni tal-Impjiegi fl-Istati Uniti żvela li 60 % tal-akkomodazzjonijiet fuq il-post tax-xogħol jistgħu jsiru mingħajr ħlas, filwaqt li l-kost medju huwa ta’ USD 500 (EUR 491) għal kull impjegat²³. L-akkomodazzjonijiet jgħinu biex iżommu l-impjegati, itejbu l-attendenza u l-produttività, u jiffrankaw il-kostijiet tal-assigurazzjoni²⁴.

3.10 Monitoraġġ u rieżami

Il-proċess ta’ monitoraġġ u rieżami ta’ akkomodazzjonijiet raġonevoli huwa essenzjali biex tiġi żgurata l-effettività kontinwa tagħhom u biex jiġu indirizzati kwalunkwe bidla jew aġġustament li jistgħu jkunu meħtieġa.

Għandek tivvaluta l-effettività kontinwa tas-soluzzjoni li ġiet ipprovduta. Dan jista’ jinvolvi laqgħat regolari ta’ verifika, rieżamijiet tal-metrika tal-prestazzjoni tal-impjiegi, il-ġbir ta’ feedback mis-superviżuri jew mill-kollegi jew li jinstema’ l-input tal-impjegat stess dwar jekk u kif l-akkomodazzjoni ffaċilitat ix-xogħol tagħhom. Billi tivvaluta l-effettività tal-akkomodazzjoni, tista’ tkun kapaċi tidentifika oqsma għal titjib jew tesplora soluzzjonijiet alternattivi jekk is-soluzzjoni li tkun ġiet ipprovduta ma tkunx qed tissodisfa b’mod adegwat il-ħtiġijiet tal-impjegat.

Il-ħtiġijiet tal-impjegati b’diżabilità jistgħu jevolvu maż-żmien, għalhekk huwa importanti għalik li tagħmel kwalunkwe bidla jew aġġustament meħtieġ. Jista’ jkun meħtieġ li l-akkomodazzjoni tiġi aġġustata fid-dawl ta’ informazzjoni ġdida jew bidliet fiċ-ċirkostanzi tal-impjegat, bħal bidla fil-kundizzjoni tagħhom jew responsabbiltajiet tax-xogħol ġodda. Għandek tinvolvi ruħek f’komunikazzjoni miftuħa u trasparenti mal-impjegat biex tiddetermina jekk humiex meħtieġa akkomodazzjonijiet jew alterazzjonijiet alternattivi għall-arranġamenti eżistenti tiegħu biex tiġi żgurata l-effettività kontinwa.

Matul dan il-proċess ta’ monitoraġġ u rieżami, huwa kruċjali li żżomm dokumentazzjoni u rekords preċiżi. Dan jinkludi d-dokumentazzjoni tad-dettalji tal-akkomodazzjoni, kwalunkwe bidla li tkun saret, il-feedback tal-impjegat u l-eżiti tal-proċess ta’ monitoraġġ. Id-dokumentazzjoni tgħin biex tiġi traċċata l-istorja tal-akkomodazzjonijiet ipprovduti, tiffaċilita r-referenza futura u tiżgura l-konformità mar-rekwiżiti legali.

Ikun aħjar li tiġi adottata mentalità ta’ titjib kontinwu f’dak li għandu x’jaqsam mal-akkomodazzjoni raġonevoli. Bħala mexxejja jew maniġers, għandek titgħallem minn kull esperjenza ta’ akkomodazzjoni, tidentifika l-aħjar prattiki u timplimenta l-bidliet kif meħtieġ. Rieżamijiet jew evalwazzjonijiet regolari tal-effettività tal-akkomodazzjonijiet jistgħu jkunu utli ħafna biex jinfurmaw it-teħid ta’ deċiżjonijiet fil-futur.

Filwaqt li l-implimentazzjoni tal-akkomodazzjonijiet għall-persunal b’diżabilità spiss iġġarrab bidliet u kostijiet, huma disponibbli kemm assistenza finanzjarja kif ukoll prattika.

F’ħafna pajjiżi tal-UE, l-appoġġ finanzjarju huwa disponibbli biex ikopri parti mill-ispejjeż jew lil-kostijiet kollha tal-istabbiliment ta’ akkomodazzjonijiet raġonevoli. Dan jista’ jieħu l-forma ta’ għotjiet jew sussidji, xi drabi flimkien ma’ appoġġ loġistiku biex jgħin fl-identifikazzjoni ta’ akkomodazzjonijiet xierqa u fl-applikazzjoni għal għotjiet jew sussidji. L-ammont ta’ appoġġ finanzjarju jvarja b’mod konsiderevoli madwar l-Ewropa, kif ukoll it-tipi ta’ akkomodazzjonijiet li jistgħu jiġu ffinanzjati, iżda l-iskemi ġeneralment jiffinanzjaw l-adattament ta’ stazzjon tax-xogħol użat minn persuna b’diżabilità. Għajnuna fil-ħlas għal ħarrieġa tax-xogħol jew kostijiet tal-ivvjaġġar hija disponibbli wkoll f’xi każijiet.

Sabiex ikunu eliġibbli għall-finanzjament, l-għajnuniet okkupazzjonali jew tekniċi jridu jkunu relatati mad-diżabilità u jintużaw għall-attivitajiet speċifiċi ta’ ħidma jew kompiti rilevanti oħra. L-għajnuniet tekniċi għax-xogħol, kemm is-software kif ukoll il-hardware, jistgħu jitqiesu bħala forma speċifika ta’ akkomodazzjoni. Dawn xi drabi jippermettu lill-impjegati b’diżabilità jwettqu kompiti li ma setgħu jagħmlu bl-ebda mod ieħor.

Il-finanzjament pubbliku jista’ jkopri l-kost tat-taħriġ ta’ individwu biex juża l-għajnuna għax-xogħol. L-ammont mogħti jiġi deċiż fuq bażi ta’ każ b’każ u jiddependi fuq diversi kriterji bħall-grad ta’ indeboliment, il-kostijiet totali tal-miżuri u l-ammont ta’ spejjeż relatati mad-diżabilità li kieku kienu jiġġarrbu mill-impjegatur.

4.1 Fejn tfittex l-għajnuna

• Is-siti web uffiċjali tad-dipartimenti tal-gvern nazzjonali, reġjonali jew lokali responsabbli għall-impjiegi, ix-xogħol, l-affarijiet soċjali jew id-drittijiet tal-persuni b’diżabilità spiss jipprovdu informazzjoni dwar l-għotjiet, is-sussidji u l-programmi ta’ appoġġ li jistgħu jkunu disponibbli biex jgħinu lill-impjegaturi jistabbilixxu akkomodazzjonijiet raġonevoli.
• Xi organizzazzjonijiet tad-diżabilità u tal-impjiegi, assoċjazzjonijiet u organizzazzjonijiet mhux governattivi (NGOs, non-governmental organisations) jispeċjalizzaw fl-appoġġ ta’ impjegaturi u individwi b’diżabilità. Ta’ spiss jipprovdu riżorsi, gwida u informazzjoni dwar l-appoġġ finanzjarju u loġistiku disponibbli għall-akkomodazzjoni raġonevoli. Eżempji huma l-Forum Ewropew dwar id-Diżabilità²⁵ u l-Unjoni Ewropea għall-Għomja²⁶. In-Network Ewropew għall-Korpi tal-Ugwaljanza jipprovdi rieżami tal-ġurisprudenza reċenti f’għadd ta’ pajjiżi Ewropej²⁷.
• Il-Kummissjoni Ewropea u d-diversi direttorati tagħha joffru informazzjoni dwar opportunitajiet ta’ finanzjament, programmi u riżorsi għall-impjegaturi għall-finijiet ta’ akkomodazzjoni raġonevoli, u diversi paġni web tal-UE spiss jenfasizzaw l-inizjattivi dwar id-drittijiet tal-persuni b’diżabilità, l-impjiegi u l-inklużjoni soċjali.
• Is-serje “Promoting Equity” tal-Organizzazzjoni Internazzjonali tax-Xogħol għandha l-għan li tgħin lill-impjegaturi ta’ kull daqs u f’kull settur ekonomiku biex jipprovdu akkomodazzjoni raġonevoli fl-istadji kollha taċ-ċiklu tal-impjieg²⁸.
• Iċ-ċentri ta’ appoġġ għan-negozji, il-kmamar tal-kummerċ, l-organizzazzjonijiet professjonali jew settorjali u l-assoċjazzjonijiet tan-negozju spiss joħorġu gwida u riżorsi għall-impjegaturi, inkluża informazzjoni dwar l-appoġġ finanzjarju, l-għotjiet u l-għajnuna loġistika.
• L-aġenziji lokali tal-impjiegi jew iċ-ċentri tal-impjiegi jista’ jkollhom ukoll informazzjoni dwar għotjiet, sussidji jew programmi ta’ appoġġ għall-impjegaturi.

4.2 Sħubijiet

Fi sħubija, l-impjegaturi individwali u l-korpi esterni jistgħu jaħdmu flimkien biex jidentifikaw u jimplimentaw akkomodazzjoni raġonevoli xierqa għal impjegat individwali. Minbarra sħubijiet ma’ ċentri tal-impjieg u organizzazzjonijiet oħra ta’ reklutaġġ, ċentri ta’ riabilitazzjoni vokazzjonali jew organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, l-impjegaturi jistgħu jaħdmu wkoll ma’ tobba tal-kumpanija, timijiet tas-saħħa okkupazzjonali jew trade unions.

Is-sħubijiet biex jgħinu lill-impjegaturi jagħmlu akkomodazzjoni raġonevoli jeżistu f’xi forma fil-biċċa l-kbira tal-pajjiżi tal-UE, li spiss jgħinu permezz ta’ pariri jew appoġġ biex jiġu identifikati akkomodazzjonijiet xierqa. Filwaqt li xi drabi jistgħu jiġu ffurmati ma’ korpi pubbliċi bħall-aġenziji tal-impjiegi responsabbli għat-tqegħid ta’ persuni b’diżabilità fl-impjieg, l-NGOs u l-organizzazzjonijiet tal-impjegaturi spiss ikunu involuti wkoll.

Hemm bosta eżempji madwar l-Ewropa ta’ sħubijiet li joffru appoġġ bħal assistenza finanzjarja, pariri (pariri individwalizzati dwar akkomodazzjoni xierqa, gwidi għall-impjegaturi, pariri dwar it-tfassil ta’ postijiet tax-xogħol favur persuni b’diżabilità), networks ta’ appoġġ (ta’ kumpaniji, network ta’ impjegaturi b’esperjenza ta’ reklutaġġ ta’ persunal b’kapaċità tax-xogħol imnaqqsa), koordinatur għax-xogħol biex jidentifika opportunitajiet ta’ reklutaġġ u kompiti xierqa għal dawk b’kapaċità parzjali ta’ xogħol, bażijiet tad-data (ir-reġistrazzjoni ta’ akkomodazzjonijiet f’bażi tad-data u servizzi ta’ medjazzjoni biex jintlaħaq ftehim dwar il-kundizzjonijiet tax-xogħol). Xi drabi l-esperti tas-saħħa okkupazzjonali jkunu involuti wkoll fi sħubija mal-impjegaturi.

4.3 Prattiki tajbin

The 'Illustrative Examples' section of the Guide- lines presents best practices for ensuring reasonable accommodation (RA) by employers. Below is an overview of potential measures that can be implemented. For more detailed information, please refer to the 'Illustrative Examples' section.

4.4 Sorsi addizzjonali ta’ informazzjoni

Diversi Stati Ewropej għandhom il-pubblikazzjonijiet tagħhom stess u informazzjoni oħra għall-impjegaturi dwar l-akkomodazzjoni raġonevoli. Dan jista’ jiġi prodott minn ministeri tal-gvern, korpi tal-ugwaljanza jew servizzi tal-impjiegi, jew xi drabi minn unitajiet li jispeċjalizzaw fl-impjieg ta’ persuni b’diżabilità fis-settur pubbliku. L-organizzazzjonijiet tal-impjegaturi, it-trade unions u l-NGOs (inklużi DPOs) għandhom rwol x’jaqdu f’ħafna pajjiżi wkoll.

Il-fondi fil-livelli nazzjonali, reġjonali u lokali huma s-sorsi ewlenin ta’ appoġġ finanzjarju għall-impjegaturi biex jipprovdu akkomodazzjoni raġonevoli fuq il-post tax-xogħol. Aktar informazzjoni hija disponibbli fir-rapporti tal-pajjiżi tal-EDE bit-titolu Striving for a inclusive labour market.²⁹

Orizzont Ewropa, il-programm għar-riċerka u l-innovazzjoni tal-UE, jipprovdi opportunitajiet ta’ finanzjament għal proġetti relatati mad-diżabilità u l-aċċessibbiltà. L-organizzazzjonijiet jistgħu japplikaw għal finanzjament taħt sejħiet jew suġġetti speċifiċi li jiffukaw fuq teknoloġiji inklużivi, apparati assistivi jew disinn inklużiv tal-post tax-xogħol. Il-programm jippromwovi l-iżvilupp ta’ soluzzjonijiet u teknoloġiji innovattivi li jiffaċilitaw l-akkomodazzjoni raġonevoli fuq il-post tax-xogħol.

L-organizzazzjonijiet jistgħu jidentifikaw sejħiet għal proposti jew opportunitajiet ta’ finanzjament rilevanti ppubblikati mill-Kummissjoni Ewropea jew minn diversi aġenziji tal-UE. Dawn is-sejħiet tipikament jistabbilixxu objettivi speċifiċi, kriterji ta’ eliġibbiltà u prijoritajiet ta’ finanzjament relatati mal-aċċessibbiltà u l-akkomodazzjoni raġonevoli. L-organizzazzjonijiet għandhom jirrevedu bir-reqqa l-linji gwida, iħejju proposta ta’ proġett u jissottomettuha sal-iskadenzi speċifikati.

Il-proċess ta’ applikazzjoni jiddependi fuq il-programm jew l-inizjattiva ta’ finanzjament speċifiku. L-organizzazzjonijiet huma tipikament meħtieġa jissottomettu proposta ta’ proġett li tiddeskrivi l-objettivi, l-attivitajiet, l-eżiti mistennija u l-baġit għall-proġett ta’ akkomodazzjoni raġonevoli tagħhom. Il-kriterji ta’ eliġibbiltà jistgħu jinkludu l-allinjament tal-proġett mal-prijoritajiet tal-UE, l-impatt potenzjali tiegħu, ir-rekwiżiti tas-sħubija u s-sostenibbiltà finanzjarja. L-organizzazzjonijiet jista’ jkollhom bżonn juru l-kapaċità, l-għarfien espert u l-esperjenza tagħhom fl-implimentazzjoni ta’ proġetti simili.

L-iżgurar tal-finanzjament tal-UE għal inizjattivi ta’ akkomodazzjoni raġonevoli jġib miegħu diversi benefiċċji. L-ewwel nett, jipprovdi riżorsi finanzjarji biex jappoġġa l-implimentazzjoni ta’ proġetti li jippromwovu l-aċċessibbiltà u l-inklużjoni fuq il-post tax-xogħol. Joffri wkoll opportunitajiet għal networking, kollaborazzjoni u skambju ta’ għarfien ma’ organizzazzjonijiet u esperti oħra li jaħdmu fl-istess qasam. Barra minn hekk, ir-riċeviment tal-finanzjament tal-UE jsaħħaħ il-viżibbiltà u l-kredibbiltà tal-ħidma tal-organizzazzjoni u jista’ jwassal għal aktar rikonoxximent fil-livell nazzjonali u internazzjonali.

Billi jifhmu l-proċess ta’ applikazzjoni, il-kriterji ta’ eliġibbiltà u l-benefiċċji potenzjali tal-iżgurar tal-finanzjament tal-UE, l-organizzazzjonijiet jistgħu jisfruttaw riżorsi bħall-FSIE, Orizzont Ewropa u l-EaSI biex jippromwovu l-aċċessibbiltà, l-inklużjoni u l-opportunitajiet indaqs fuq il-post tax-xogħol għall-impjegati b’diżabilità.

Pajjiż	L-Awstrija
Impjegatur	Kumpanija ewlenija fl-industrija farmaċewtika
Ostaklu għall-impjegat/a	Spettru tal-awtiżmu, li jeħtieġ ambjent iffukat għal kompiti ripetittivi li jirrikjedu konċentrazzjoni u preċiżjoni għolja.
AR ipprovduta	Spazju kwiet fl-uffiċċju biex l-impjegata tkun tista’ taħdem mingħajr disturbi esterni.
Objettiv	Li jiġu ffaċilitati r-responsabbiltajiet tal-maniġer tal-proġett fl-istrutturar u l-amministrazzjoni tal-faċilitajiet tekniċi permezz tal-allinjament mal-punti b’saħħithom uniċi tagħha.
Benefiċċju għall-impjegatur	L-iffaċilitar tal-kapaċità naturali tal-impjegata għal kompiti li jeħtieġu konċentrazzjoni metikoluża u riżultati ta’ preċiżjoni f’eżiti ta’ xogħol ta’ kwalità ogħla. L-adattament minuri tal-provvista ta’ uffiċċju kwiet jiġġenera redditi sinifikanti fil-forma ta’ xogħol essenzjali u ta’ kwalità għolja. Dan juri wkoll l-impenn tal-impjegatur lejn ambjent tax-xogħol inklużiv, li jattira riżerva diversa ta’ talent u possibbilment iwassal għal innovazzjonijiet li jirriżultaw minn din id-diversità.
Kost	Minimu, minħabba li l-miżura tinvolvi d-disponibbiltà ta’ spazju kwiet fl-uffiċċju.

Pajjiż	L-Awstrija
Impjegatur	Katina ta’ supermarkets
Ostaklu għall-impjegat/a	Vista batuta
RA pprovduta	Mobile mgħammar b’app read-aloud u b’app tal-iskennjar.
Objettiv	Biex l-impjegat ikun jista’ jwettaq dmirijiet bħar-riforniment tal-prodotti fuq l-ixkafef u t-taħriġ ta’ impjegati ġodda.
Benefiċċju għall-impjegatur	Billi jagħmel investiment teknoloġiku żgħir, is-supermarket mhux biss jiżgura li l-kompiti jitlestew b’mod effiċjenti, iżda wkoll jisfrutta l-għarfien profond tal-impjegat dwar il-postijiet tal-prodotti għat-taħriġ ta’ persunal ġdid. Dan itejjeb il-produttività u joħloq ambjent ta’ tagħlim għall-impjegati kollha. Il-ħanut jikseb ukoll reputazzjoni bħala post tax-xogħol inklużiv, li tista’ tattira bażi ta’ klijenti diversa u tiddistingwiha mill-kompetituri.
Kost	Minimu, meta jitqies investiment teknoloġiku minuri.

Pajjiż	L-Awstrija
Impjegatur	Fornitur ewlieni ta’ servizzi fis-suq tal-proprjetà residenzjali fl-Awstrija
Ostaklu għall-impjegat/a	Vista batuta
RA pprovduta	Apparat speċjalizzat tal-qari u skrin speċifiku tal-kompjuter.
Objettiv	Biex l-impjegat ikun jista’ jikkoordina s-sejħiet b’mod effettiv u jittratta l-mistoqsijiet tal-klijenti b’mod effiċjenti.
Benefiċċju għall-impjegatur	L-impjegatur jibbenefika minn koordinatur iddedikat u effiċjenti taċ-ċentru telefoniku li jista’ jimmaniġġja l-interazzjonijiet kumplessi tal-klijenti b’faċilità, bis-saħħa tat-teknoloġiji assistivi. Dawn l-aġġustamenti mhux biss jiżguraw forza tax-xogħol kompetenti u leali iżda jikkontribwixxu wkoll għal livelli ogħla ta’ sodisfazzjon u żamma tal-klijenti. Barra minn hekk, billi trawwem ambjent tax-xogħol inklużiv, il-kumpanija ssaħħaħ ir-reputazzjoni tagħha bħala organizzazzjoni soċjalment responsabbli, u tagħmilha aktar attraenti għall-klijenti u l-impjegati potenzjali.
Kost	Minimu sa moderat, minħabba l-akkwist ta’ apparati speċjalizzati.

Pajjiż	L-Awstrija
Impjegatur	Organizzazzjoni mingħajr skop ta’ qligħ fis-Settur tal-Kummerċ Ġust
Ostaklu għall-impjegat/a	Vista batuta
RA pprovduta	Apparat elettriku għat-tkabbir, qarrej tal-iskrin, qarrej tal-moniter għal materjali stampati, u dwal speċjali.
Objettiv	L-iffaċilitar tat-tranżizzjoni minn servizzi fuq il-post għal rwol speċjalizzat fil-kontabbiltà u l-IT wara l-liv tal-maternità.
Benefiċċju għall-impjegatur	B’investiment relattivament modest f’teknoloġiji assistivi, l-organizzazzjoni żżomm impjegata mħarrġa u versatili kapaċi tittratta kemm ir-responsabbiltajiet tal-kontabbiltà kif ukoll dawk tal-IT. Dan mhux biss jiżgura li r-rwoli kruċjali jimtlew minn individwu esperjenzat u impenjat iżda jibgħat ukoll messaġġ qawwi dwar id-dedikazzjoni tal-organizzazzjoni għall-inklużività. Is-sett ta’ ħiliet tal-impjegata, flimkien mal-ispazju tax-xogħol imfassal apposta, itejjeb il-produttività u l-kwalità tax-xogħol, li fl-aħħar mill-aħħar ikun ta’ benefiċċju għall-missjoni u l-linja bażi tal-organizzazzjoni.
Kost	Minimu sa moderat, meta jitqies l-investiment f’teknoloġiji assistivi.

Pajjiż	Il-Kroazja
Impjegatur	Teatru stabbilit Kroat għall-għomja, magħruf biex jattira l-aqwa talent nazzjonali fid-direzzjoni, il-kitba ta’ drammi, u d-disinn tax-xenarji.
Ostaklu għall-impjegat/a	Vista batuta
RA pprovduta	Spazju adattat, xenografija, skritts, stili ta’ direzzjoni, u ż-żieda ta’ gwida li tara għall-atturi.
Objettiv	L-iffaċilitar tal-kompiti ta’ spettaklu ta’ atturi għomja u b’vista batuta, filwaqt li jingħataw ukoll il-mezzi biex jifhmu u jinnavigaw l-ispazju tal-palk.
Benefiċċju għall-impjegatur	It-teatru mhux biss jispikka għat-talent tiegħu iżda wkoll għall-approċċi innovattivi u adattivi tiegħu, u b’hekk jikseb reputazzjoni għall-kreattività u l-inklużività li jaqbżu l-limiti. L-akkomodazzjonijiet jagħmluha possibbli li tiġi impjegata ġabra sottorappreżentata ta’ atturi ddedikati b’talent kbir, u b’hekk jarrikkixxu l-produzzjonijiet tat-teatru u jiddiversifikaw il-bażi tat-talent tiegħu. L-użu ta’ atturi b’kapaċitajiet diversi jippermetti perspettivi ġodda fir-rakkontar tal-istejjer, li potenzjalment jattira udjenza usa’ u aktar involuta.
Kost	Moderat, minħabba l-ispazju adattat u l-metodu ta’ ħidma aġġustat.

Pajjiż	Ċipru
Impjegatur	Bank li jimpjega madwar 500 persuna
Ostaklu għall-impjegat/a	Vista batuta, inklużi l-għama u l-vista parzjali
RA pprovduta	Teknoloġija assistiva personalizzata, bħal qarrejja tal-iskrin, lentijiet tat-tkabbir, u konfigurazzjonijiet speċjalizzati tad-desktop.
Objettiv	Li l-postijiet tax-xogħol individwali jiġu adattati għall-ħtiġijiet tat-tliet impjegati b’diżabilità fil-vista, filwaqt li jiġi żgurat li jkunu jistgħu jwettqu l-kompiti tagħhom b’mod effettiv.
Benefiċċju għall-impjegatur	Lil hinn mill-issodisfar tar-rekwiżiti ta’ responsabbiltà soċjali u dawk regolatorji, il-bank jikseb forza tax-xogħol diversa li toffri perspettiva unika, li potenzjalment tattira bażi usa’ ta’ klijenti. Il-provvista ta’ teknoloġija assistiva tindika wkoll kultura inklużiva, li ttejjeb il-marka tal-impjegatur u potenzjalment tattira l-aqwa talent b’mod ġenerali. Il-bank jibbenefika wkoll mid-dedikazzjoni u l-ħiliet ta’ dawn l-impjegati, li huma mmotivati ħafna parzjalment minħabba r-rieda tal-impjegatur li jakkomoda l-ħtiġijiet tagħhom.
Kost	Investiment moderat f’teknoloġiji assistivi personalizzati.

Pajjiż	Id-Danimarka
Impjegatur	Aġenzija tad-disinn
Ostaklu għall-impjegat/a	Sfidi fil-ġestjoni tal-ħin minħabba konsegwenzi ta’ stress u dipressjoni severa.
RA pprovduta	App li tgħin lid-disinjatur grafiku jimmaniġġja u jalloka l-ħin għall-kompiti u s-sottokompiti b’mod effettiv.
Objettiv	Biex id-disinjatur grafiku jkun jista’ jiffoka fuq xogħlu billi jingħata l-għodod li jeħtieġ biex jimmaniġġja l-ħin tiegħu aħjar.
Benefiċċju għall-impjegatur	Billi joffri akkomodazzjoni sempliċi iżda effettiva, l-impjegatur iżomm disinjatur grafiku b’talent li issa huwa aktar produttiv u ffukat. Dan l-investiment mhux biss issaħħaħ l-output tal-impjegat iżda jindika wkoll lill-impjegati kollha li l-kumpanija hija impenjata għall-benesseri u s-suċċess tagħhom, u b’hekk potenzjalment iżid il-moral u l-produttività ġenerali fuq il-post tax-xogħol.
Kost	Minimu, peress li l-akkomodazzjoni tinvolvi applikazzjoni ta’ software li tappoġġa l-ġestjoni tal-ħin.

Pajjiż	Id-Danimarka
Impjegatur	Kumpanija
Ostaklu għall-impjegat/a	Persuna li tuża siġġu tar-roti b’marda progressiva
RA pprovduta	Inizjalment, twaqqaf uffiċċju d-dar mgħammar b’tagħmir speċjali għall-impjegat. Saru pjanijiet biex jiġu installati lifts għas-siġġijiet tar-roti, bibien ta’ aċċess awtomatizzati, u biex isiru modifiki fil-post tax-xogħol u fil-faċilitajiet tat-tojlit għall-aċċessibbiltà tas-siġġijiet tar-roti. Kienu involuti diversi partijiet ikkonċernati, inklużi persuni ewlenin u konsulenti dwar id-diżabilità.
Objettiv	L-akkomodazzjoni tal-impjegat b’ħiliet għolja li jista’ jikkontribwixxi b’mod sinifikanti għall-objettivi tal-kumpanija iżda jeħtieġ ambjent aċċessibbli mis-siġġijiet tar-roti.
Benefiċċju għall-impjegatur	L-użu tal-għarfien espert ta’ impjegat b’ħiliet għolja jtejjeb il-produttività u jwassal perspettiva unika lit-tim. L-impenn tal-kumpanija li tagħmel akkomodazzjonijiet komprensivi jgħolli wkoll ir-reputazzjoni tagħha bħala impjegatur inklużiv u adattiv, li jista’ jkun vantaġġ kompetittiv kemm fl-akkwist tat-talent kif ukoll fir-relazzjonijiet mal-klijenti.
Kost	Moderat, iżda b’redditu fit-tul fuq l-investiment (ROI, return of investment) meta jitqies it-talent miżmum.

Pajjiż	L-Estonja
Impjegatur	Kumpanija tal-manifattura tal-għamara ta’ daqs medju b’madwar 45 impjegat
Ostaklu għall-impjegat/a	Mobbiltà u movimenti tal-idejn ristretti; inabbiltà li jitwettaq xogħol fiżiku li jinvolvi moviment fuq distanzi twal jew li jogħlew l-idejn ’il fuq mill-għoli tal-ispalla.
RA pprovduta	L-impjegatur aġġusta l-ispazju tax-xogħol biex jimminimizza l-ħtieġa ta’ ċaqliq fuq distanzi twal u applika għal għajnuniet tekniċi mill-Fond Estonjan tal-Assigurazzjoni kontra l-Qgħad. Il-Fond ipprovda għodda pnewmatika għall-irfigħ u kkumpensat il-kost ta’ lifter bil-vakwu.
Objettiv	L-adattament tal-ambjent tax-xogħol u l-provvista tal-għodod meħtieġa sabiex l-impjegat ikun jista’ jaħdem b’mod komdu u effettiv, minkejja r-restrizzjonijiet ta’ mobbiltà tiegħu.
Benefiċċju għall-impjegatur	L-impjegatur jikseb membru tal-forza tax-xogħol impenjat u kapaċi, filwaqt li jarrikkixxi d-diversità fuq il-post tax-xogħol u possibbilment jikkwalifika għal inċentivi minn fondi tal-gvern għall-impjegar ta’ persuni b’diżabilità.
Kost	Minimu, iffinanzjat mill-Fond Estonjan tal-Assigurazzjoni kontra l-Qgħad.

Pajjiż	Il-Finlandja
Impjegatur	Kumpanija li timmanifattura lampi b’20 impjegat, immexxija minn persuna b’diżabilità
Ostaklu għall-impjegat/a	Diversi, inklużi d-diżabilità, l-età, l-istatus ta’ rifuġjat, u l-istatus ta’ immigrant. Madwar 30 % tal-forza tax-xogħol tinkludi gruppi vulnerabbli.
RA pprovduta	L-impjegatur joffri t-tagħmir meħtieġ għat-tidwil u għat-titjib tal-vista għall-impjegati b’diżabilità viżiva immedjatament mal-wasla tagħhom.
Objettiv	Il-ħolqien ta’ ambjent inklużiv fuq il-post tax-xogħol fejn kulħadd, irrispettivament mill-isfond jew il-kundizzjoni tas-saħħa tiegħu, ikollu l-opportunità li jaħdem.
Benefiċċju għall-impjegatur	Il-promozzjoni tad-diversità u l-inklużjoni, li ġġib firxa ta’ perspettivi u esperjenzi lill-kumpanija. Tista’ ttejjeb ukoll ir-reputazzjoni tal-kumpanija bħala impjegatur ekwu.
Kost	Moderat, awtofinanzjat mill-impjegatur, li għażel li ma japplikax għal appoġġ finanzjarju pubbliku minħabba ostakli burokratiċi.

Pajjiż	Franza
Impjegatur	Groupe Bonduelle
Ostaklu għall-impjegat/a	Diżabilità li teħtieġ aġġustamenti tal-post tax-xogħol
RA pprovduta	Modifiki tal-postijiet tax-xogħol għall-impjegati b’diżabilità rikonoxxuta biex jindirizzaw l-ostakli u jagħmlu l-akbar ammont possibbli ta’ postijiet tax-xogħol aċċessibbli. Il-modifiki jistgħu jinkludu aġġustamenti ergonomiċi tal-istazzjon tax-xogħol, tagħmir speċjalizzat, assistenza fit-trasport, titjib fl-aċċessibbiltà, taħriġ, għodod ta’ komunikazzjoni għal diżabilitajiet differenti, u adattamenti speċifiċi tas-software/tal-hardware għal diversi insuffiċjenzi.
Objettiv	Li l-istazzjonijiet tax-xogħol isiru aċċessibbli billi jiġu implimentati l-aġġustamenti meħtieġa rakkomandati mit-tabib tax-xogħol u atturi involuti oħra, inklużi t-trade unions.
Benefiċċju għall-impjegatur	L-iffaċilitar tal-inklużjoni u l-aċċessibbiltà għall-impjegati b’diżabilità.
Kost	Kostijiet koperti mill-fond Handipol u Agefiph f’kundizzjonijiet speċifiċi, b’limiti għall-ammont massimu tal-fattura. Il-Kummissjoni għandha tiġi kkonsultata jekk il-baġit jaqbeż il-EUR 5 000 għal kull persuna kull sena.

Pajjiż	Franza
Impjegatur	Kumpanija li tipprovdi servizzi ta’ appoġġ informatiku
Ostaklu għall-impjegat/a	L-iperakusija, kundizzjoni ta’ smigħ li tagħmel lill-individwu sensittiv iżżejjed għall-ħsejjes ta’ kuljum, li tikkawża skumdità u taffettwa l-prestazzjoni fuq ix-xogħol.
RA pprovduta	Konsultazzjoni ma’ tabib tax-xogħol għal valutazzjoni ergonomika qabel ir-reklutaġġ; ix-xiri ta’ kuffji tal-widnejn biex jiżolaw ħsejjes estranji; installazzjoni ta’ filtru tal-iskrin biex jitnaqqas id-dawl qawwi; adattament ta’ siġġu speċjalizzat għal kumdità akbar; estensjoni tat-tastiera u tal-maws għall-kollegi ta’ madwaru biex jitnaqqas l-istorbju.
Objettiv	Li l-impjegat ikun jista’ jiffoka fuq il-kompiti tiegħu mingħajr ma jiġi mfixkel mill-ħsejjes tal-uffiċċju ta’ kuljum, u b’hekk jitjiebu l-produttività u l-benesseri tiegħu.
Benefiċċju għall-impjegatur	Titjib fil-prestazzjoni u fil-produttività tal-impjegat u titjib fil-kultura fuq il-post tax-xogħol hekk kif il-kollegi wrew solidarjetà u fehim. L-approċċ meħud mill-impjegatur kien olistiku, li jinvolvi għarfien espert mediku u ergonomiku sa mill-istadju tar-reklutaġġ, u wera li kien ta’ benefiċċju kemm għall-impjegatur kif ukoll għall-impjegat.
Kost	Moderat, minħabba li l-kostijiet għat-tagħmir ergonomiku u l-konsultazzjoni ġew imġarrba mill-impjegatur, iżda rriżultaw f’żieda fil-produttività, li fissret investiment siewi.

Pajjiż	Franza
Impjegatur	Kumpanija
Ostaklu għall-impjegat/a	Emipleġja fuq ix-xellug, li taffettwa l-mobbiltà u l-ħiliet motorji fini fuq in-naħa tax-xellug tal-ġisem.
RA pprovduta	Laqgħa inizjali ma’ ergonomista u partijiet ikkonċernati biex jiġu definiti l-objettivi u l-għodod li għandhom jintużaw; osservazzjonijiet fl-istazzjon tax-xogħol biex jiġu enfasizzati d-diffikultajiet li jħabbat wiċċu magħhom l-impjegat, bħat-tqassim tal-kamra, l-arranġament tal-għamara, u s-siġġu li ma jagħtix appoġġ; sottomissjoni ta’ rapport ta’ attività b’soluzzjonijiet organizzattivi u materjali proposti; l-għoti ta’ għażliet multipli ta’ skrivanija biex l-impjegat jagħżel minnhom, u b’hekk l-impjegat jingħata s-setgħa fit-teħid tad-deċiżjonijiet.
Objettiv	Li jiġi adattat l-ispazju tax-xogħol b’mod li jikkumpensa għad-diżabilità tal-impjegat, u b’hekk jippermettilu jkompli x-xogħol tiegħu bħala kontabilist b’mod effettiv.
Benefiċċju għall-impjegatur	Iż-żamma ta’ ħaddiema b’ħiliet speċjalizzati mingħajr il-ħtieġa ta’ reklutaġġ mill-ġdid jew taħriġ mill-ġdid u moral imsaħħaħ fost il-forza tax-xogħol, li juri l-impenn tal-impjegatur għall-inklużività u l-benesseri tal-impjegati.
Kost	Moderat, li jinvolvi l-kost ta’ valutazzjoni ergonomika, għamara, u aċċessorji oħra koperti mill-impjegatur.

Pajjiż	Il-Ġermanja
Impjegatur	Kumpanija tal-kura tas-saħħa b’madwar 3 400 impjegat u sptarijiet affiljati multipli
Ostaklu għall-impjegat/a	Insuffiċjenza fis-smigħ, perċezzjoni speċifikament limitata f’ċerti sitwazzjonijiet bħal storbju jew disturbi akustiċi, jew meta jintuża t-telefown.
RA pprovduta	Tagħmir tas-sinjalar imsaħħaħ fil-ward, inklużi twissijiet viżwali dwar displejs ċentrali fl-istazzjon tal-infermiera u fil-kurituri; ġiet installata sistema ta’ sinjalar bir-radju biex tibgħat sinjali minn Infusomats lil riċevitur li jintlibes mill-infermiera; ġie installat ukoll telefown mingħajr fili ġdid, mgħammar b’kontroll tal-volum, issettjar tal-vibrazzjoni, indikaturi tad-dawl iteptep, u konnettività Bluetooth biex jikkollega mal-apparat tas-smigħ tal-infermiera.
Objettiv	Biex infermiera b’ħiliet għolja tkun tista’ twettaq id-dmirijiet tagħha b’mod effettiv f’ward tal-kanċer pedjatriku minkejja l-insuffiċjenza fis-smigħ tagħha.
Benefiċċju għall-impjegatur	L-implimentazzjoni ta’ dawn l-akkomodazzjonijiet speċjalizzati tiżgura ż-żamma ta’ infermiera b’ħiliet għolja u speċjalizzata f’ambjent tal-kura tas-saħħa sensittiv. Dan juri wkoll l-impenn tal-organizzazzjoni għal forza tax-xogħol inklużiva, li tista’ ttejjeb il-moral, tattira l-aqwa talent, u ssaħħaħ ir-reputazzjoni tal-kumpanija fl-industrija tal-kura tas-saħħa.
Kost	Moderat, iżda jirritorna valur sinifikanti fit-tul permezz taż-żamma tal-impjegat, kura mtejba tal-pazjenti, u bini tar-reputazzjoni.

Pajjiż	L-Italja
Impjegatur	Uffiċċju tal-gvern
Ostaklu għall-impjegat/a	Diżabilità fiżika li tagħmilha diffiċli li wieħed jaċċessa l-parkeġġ magħżul għalih minħabba l-użu ta’ siġġu tar-roti.
RA pprovduta	Fuq talba tal-impjegat, l-għoti immedjat ta’ permess għal parkeġġ aċċessibbli li jkun aktar faċli biex wieħed jinnaviga b’siġġu tar-roti.
Objettiv	Li jkun aktar faċli għall-impjegat li jasal u jitlaq mix-xogħol mingħajr ma jsib diffikultà biex jinnaviga parkeġġ inqas aċċessibbli. L-impjegat jasal fuq ix-xogħol fil-ħin u b’burdata tajba, lest li jikkontribwixxi b’mod produttiv.
Benefiċċju għall-impjegatur	Kost u sforz minimi involuti fl-aġġustament tal-assenjazzjoni tal-parkeġġ. It-talba tal-impjegat ġiet indirizzata minnufih, u b’hekk l-ivvjaġġar ta’ kuljum tiegħu lejn ix-xogħol sar aktar faċli u inqas stressanti. L-impjegatur wera flessibbiltà u azzjoni rapida biex jakkomoda l-ħtieġa speċifika tal-impjegat. Dan juri wkoll li anke azzjonijiet żgħar jistgħu jikkontribwixxu għal ambjent tax-xogħol aktar inklużiv, li jkun ta’ benefiċċju kemm għall-impjegati kif ukoll għall-impjegaturi.
Kost	Minimu, peress li kien jinvolvi biss l-assenjazzjoni mill-ġdid ta’ parkeġġ.

Pajjiż	L-Italja
Impjegatur	ASL (Awtorità tas-Saħħa Lokali)
Ostaklu għall-impjegat/a	Diffikultajiet fuq il-post tax-xogħol minħabba diżabilitajiet motorji aggravati minn mard tal-qalb.
RA pprovduta	Rilokazzjoni fuq il-post tax-xogħol għal uffiċċju kompletament aċċessibbli u aġġustamenti fis-sigħat tax-xogħol biex jakkomodaw diżabilità aggravata.
Objettiv	Li jiġi ffaċilitat ambjent tax-xogħol inklużiv u ta’ appoġġ għaċ-ċirkostanzi mibdula tal-impjegat.
Benefiċċju għall-impjegatur	Titjib fil-prestazzjoni, iż-żamma u l-moral tal-impjegati minħabba post tax-xogħol aktar akkomodanti, li jrawmu l-lealtà u s-sodisfazzjon. Appoġġ imsaħħaħ għall-impjegati b’diżabilità, filwaqt li jiġi kkultivat post tax-xogħol li jagħti valur lill-inklużività u jissodisfa rekwiżiti individwali speċifiċi.
Kost	Minimu jew moderat, potenzjalment inkluż il-kost tal-modifiki jew l-aġġustamenti tal-uffiċċju, ikkumpensat minn sodisfazzjon u produttività mtejba tal-impjegat.

Pajjiż	Il-Lussemburgu
Impjegatur	Istituzzjoni tal-edukazzjoni għolja fil-Lussemburgu b’madwar 300 membru tal-fakultà u 7 000 student
Ostaklu għall-impjegat/a	Diżabilitajiet fiżiċi li jeħtieġu aġġustamenti speċifiċi tas-siġġijiet u tal-iskrivanija.
RA pprovduta	Kollaborazzjoni mas-servizzi tas-saħħa okkupazzjonali lokali biex jiġu identifikati l-ħtiġijiet tal-impjegat; il-provvista ta’ siġġu speċjalizzat u skrivanija aġġustabbli abbażi tar-rakkomandazzjonijiet.
Objettiv	Li jinħoloq spazju tax-xogħol komdu u funzjonali li jippermetti lill-impjegat iwettaq xogħlu b’mod effettiv.
Benefiċċju għall-impjegatur	Il-konsultazzjoni mal-esperti tiżgura li l-akkomodazzjoni tkun kemm xierqa kif ukoll effettiva, u b’hekk titjieb il-prestazzjoni u s-sodisfazzjon tal-impjegati. Il-promozzjoni ta’ kultura ta’ inklużività, li tista’ ttejjeb ir-reputazzjoni tal-istituzzjoni u tattira riżerva akbar ta’ talent.
Kost	Moderat, li jinvolvi x-xiri ta’ għamara speċjalizzata u konsultazzjoni mas-servizzi tas-saħħa okkupazzjonali.

Pajjiż	In-Netherlands
Impjegatur	Kumpanija fejn l-impjegat ħadem għal 35 sena
Ostaklu għall-impjegat/a	IBM, marda muskolari rari li kellha impatt sever fuq il-mobbiltà u s-saħħa muskolari tal-impjegat.
RA pprovduta	Adattament tar-rwol tal-impjegat minn plumber għal pożizzjoni differenti li jirnexxielu jwettaq fiżikament. Ix-xiri ta’ siġġijiet speċjalizzati, speċifikament siġġu triplu u banketta tat-tip saddle, biex jiġi minimizzat l-istrapazz tar-riġlejn waqt ix-xogħol fid-dipartiment tal-aluminju. L-impjegat japprezza l-akkomodazzjonijiet u l-kapaċità li jkompli jikkontribwixxi għall-kumpanija. Għalkemm in-natura tax-xogħol tiegħu nbidlet, huwa xorta waħda jsib valur u sodisfazzjon fir-rwol modifikat tiegħu.
Objettiv	Li l-impjegat ikun jista’ jkompli jaħdem minkejja l-kundizzjoni medika tiegħu, filwaqt li jżomm il-valur tiegħu għall-kumpanija u s-sodisfazzjon personali tiegħu mill-fatt li jista’ jaħdem.
Benefiċċju għall-impjegatur	Iżomm impjegat iddedikat u b’esperjenza, filwaqt li jippreserva l-għarfien istituzzjonali. Juri impenn għall-benesseri u l-inklużività tal-impjegat. Appoġġ finanzjarju parzjali mill-UWV (Aġenzija tal-Assigurazzjoni tal-Impjegati) għall-akkomodazzjoni, li jnaqqas il-piż tal-kostijiet.
Kost	Moderat, prinċipalment il-kost ta’ siġġijiet speċjalizzati. Madankollu, dan huwa ssussidjat mill-UWV, u b’hekk jitnaqqas l-impatt finanzjarju fuq l-impjegatur.

Pajjiż	Il-Polonja
Impjegatur	Kumpanija magħrufa sew tat-telepromozzjoni
Ostaklu għall-impjegat/a	Il-bejjiegħ għandu viżjoni baxxa li jista’ jkollha impatt fuq il-kapaċità tiegħu li juża bis-sħiħ it-teknoloġija standard tal-uffiċċju.
RA pprovduta	Kompjuter adattat aħjar għal-limitazzjonijiet viżivi tal-impjegat; lenti u sintetizzatur tat-taħdit installati fl-istazzjon tax-xogħol tal-impjegat fuq talba.
Objettiv	Li l-impjegat ikun jista’ jimmaniġġja b’mod effettiv tim tat-telepromozzjoni, filwaqt li jippromwovi wkoll post tax-xogħol inklużiv fejn kulħadd, irrispettivament mid-diżabilità tiegħu, jista’ jikkontribwixxi għall-potenzjal sħiħ tiegħu. Dawn l-akkomodazzjonijiet jgħinuh jimmaniġġja diffikultajiet okkażjonali minħabba d-diżabilità tiegħu filwaqt li jeċċella fl-impjieg tiegħu.
Benefiċċju għall-impjegatur	Iżomm maniġer tat-tim empatetiku u b’kapaċità għolja li jista’ jirrelata ma’ subordinati b’diżabilità. Jistabbilixxi standard ta’ inklużjoni, u b’hekk itejjeb l-immarkar tal-impjegaturi u potenzjalment jattira riżerva akbar ta’ talenti. Jikkontribwixxi għal kultura tax-xogħol ġeneralment pożittiva. L-impenn tal-impjegatur għal akkomodazzjoni raġonevoli jservi skopijiet doppji: dan jippermetti lill-impjegat jaħdem b’mod effiċjenti minkejja l-viżjoni baxxa tiegħu u jtejjeb ukoll l-effettività ġenerali tat-tim.
Kost	Moderat, meta jitqies l-akkwist ta’ hardware u software tal-kompjuter speċjalizzati.

Pajjiż	Il-Portugall
Impjegatur	Fabbrika tal-ġelat
Ostaklu għall-impjegat/a	Il-kandidat għandu insuffiċjenzi tas-smigħ, li jagħmluha diffiċli li l-ordnijiet jiġu ġestiti permezz tat-telefown, li hija l-proċedura regolari tal-kumpanija.
RA pprovduta	Sostituzzjoni tas-sistema ta’ ordnijiet bit-telefown b’kompjuter biex jaslu ordnijiet bl-email fil-maħżen. It-tranżizzjoni minn sistema ta’ ordnijiet ibbażata fuq it-telefown għal waħda bbażata fuq l-email hija soluzzjoni sempliċi iżda effettiva li mhux biss tibbenefika lill-impjegat iżda tista’ wkoll tissimplifika l-proċess tal-ordni tal-kumpanija.
Objettiv	Li jiġi ffaċilitat ir-rwol tal-kandidat bħala maniġer tal-maħżen, li effettivament jippermettilu jimmaniġġja l-inventarju, iwettaq l-ordnijiet, u jikkoordina mal-ħwienet mingħajr ma jirrikjedi komunikazzjoni tas-smigħ. Il-kandidat jista’ jwettaq id-dmirijiet maniġerjali tiegħu mingħajr l-impediment tal-ostakli għall-komunikazzjoni, li jagħmluh aktar produttiv u effiċjenti f’xogħlu. L-indebolimenti tas-smigħ tiegħu ma għadhomx jillimitaw il-kapaċità tiegħu li jimmaniġġja l-maħżen b’mod effettiv.
Benefiċċju għall-impjegatur	Jiġi ssimplifikat il-proċess tal-ordnar, u potenzjalment isir aktar effiċjenti u jnaqqas ir-riskju ta’ komunikazzjoni ħażina li tista’ sseħħ fuq it-telefown. Jibgħat messaġġ qawwi dwar l-impenn tal-kumpanija għad-diversità u l-inklużività, filwaqt li jsaħħaħ ir-reputazzjoni korporattiva tagħha. Tespandi r-riżerva ta’ talent billi turi li l-kumpanija hija lesta li tadatta l-proċeduri tagħha biex takkomoda kandidati kapaċi li għandhom diżabilità.
Kost	Minimu sa moderat, fid-dawl tal-installazzjoni inizjali ta’ kompjuter u ta’ software possibbli għall-ġestjoni tal-ordnijiet bl-email.

Pajjiż	L-Iżvezja
Impjegatur	Sptar tas-settur pubbliku
Ostaklu għall-impjegat/a	Insuffiċjenzi multipli, bħal distrofija muskolari, telf tal-vista u sensittività għal tagħbija eċċessiva konjittiva.
RA pprovduta	Programm speċjali tal-kompjuter u skrin għat-telf tal-vista; uffiċċju spazjuż qrib it-tojlits u parkeġġ għas-siġġijiet tar-roti maħluq apposta; spazju għal uffiċċji privati biex tiġi evitata tagħbija eċċessiva konjittiva; siġġu għall-mistrieħ fl-uffiċċju; pawsi għall-ikla ta’ nofsinhar twal ħafna; laqgħa kull ġimagħtejn mal-maniġer tagħha biex tirrevedi l-iskeda tagħha u tippjana minn qabel.
Objettiv	Li jiġi ffaċilitat ir-rwol tal-impjegata fid-dmirijiet amministrattivi billi jiġu akkomodati l-ħtiġijiet multipli tagħha u jiġi żgurat li l-post tax-xogħol tagħha jappoġġjaha fl-aspetti kollha: fiżiċi, viżivi u konjittivi.
Benefiċċju għall-impjegatur	Iżomm impjegat ta’ valur b’ħiliet speċjalizzati fid-dmirijiet amministrattivi. Jistabbilixxi standard għal akkomodazzjoni raġonevoli komprensiva, li tagħti spinta lir-reputazzjoni tal-isptar bħala impjegatur inklużiv. Jippromwovi l-benesseri tal-impjegati u s-sodisfazzjon fix-xogħol, li x’aktarx itejjeb il-produttività ġenerali. L-isptar fl-Iżvezja jistabbilixxi standard għoli dwar kif l-impjegaturi jistgħu jmorru lil hinn mill-aġġustamenti minimi biex verament irawmu ambjent tax-xogħol inklużiv.
Kost	Moderat għal maġġuri, meta jitqiesu x-xiri ta’ tagħmir speċjalizzat, modifiki fl-uffiċċju u aġġustamenti fl-iskedar.

Pajjiż	Franza
Impjegatur	ENEDIS
Ostaklu għall-impjegat/a	Xi diżabilitajiet jirrikjedu adattamenti tal-istazzjon tax-xogħol jew tal-għodda biex l-impjegat iżomm jew jerġa’ lura għax-xogħol. Il-modifiki huma rakkomandati mit-tabib tax-xogħol tal-kumpanija, isiru f’konsultazzjoni mat-trade unions, u jitlestew malajr kemm jista’ jkun qabel ma l-impjegat jibda jaqdi dmirijietu.
RA pprovduta	Il-ftehim milħuq bejn it-trade unions u l-impjegatur ipprovda servizzi u tagħmir relatati mal-aġġustamenti tal-istazzjon tax-xogħol, inklużi dawk speċifiċi għal sitwazzjonijiet ta’ telexogħol, kif irrakkomandat mit-tabib tax-xogħol. Għax-xogħol mill-bogħod, isiru adattamenti biex jiġi ffaċilitat ix-xogħol tal-impjegat fid-dar, filwaqt li jiġu replikati l-aġġustamenti fiżiċi tal-istazzjon tax-xogħol meta jkun possibbli.
Objettiv	Li jiġi żgurat qafas affidabbli fi ħdan il-kumpanija għall-impjegati b’diżabilità biex ikollhom aċċess għall-adattamenti u l-akkomodazzjonijiet meħtieġa fuq il-post tax-xogħol jew meta jaħdmu mill-bogħod.
Benefiċċju għall-impjegatur	Billi jiffaċilita l-aġġustamenti u l-akkomodazzjonijiet meħtieġa, l-impjegatur jappoġġa l-inklużjoni u l-impjieg kontinwu ta’ individwi b’diżabilità.
Kost	Il-kumpanija kienet ipprevediet “baġit għad-diżabilità” biex tipprovdi servizzi u tagħmir relatati mal-aġġustamenti tal-istazzjon tax-xogħol u l-adattamenti għat-telexogħol, inkluż l-adattament fiżiku tal-istazzjonijiet tax-xogħol fid-dar u t-tagħmir kompensatorju.

Pajjiż	Il-Belġju
Impjegatur	Antwerp Management School (AMS)
Ostaklu għall-impjegat/a	Diżabilità intellettwali
RA pprovduta	Proċess ta’ reklutaġġ aċċessibbli; akkomodazzjonijiet raġonevoli mfassla għall-ħtiġijiet tal-individwu; l-involviment u t-taħriġ tal-kollegi biex jappoġġaw ir-reklutaġġ il-ġdid u l-implimentazzjoni ta’ sistema ta’ mentoraġġ. L-individwu rċieva l-ewwel impjieg bil-ħlas tiegħu u ħass inklużjoni sinifikanti fuq il-post tax-xogħol.
Objettiv	Li l-individwu b’diżabilità intellettwali jkun jista’ jaħdem bħala Riċerkatur Subaltern, u jwettaq kompiti ta’ riċerka sinifikanti filwaqt li jkun parti minn tim.
Benefiċċju għall-impjegatur	Wera l-valur ta’ ambjent tax-xogħol divers u inklużiv. Stabbilixxa sistema ta’ mentoraġġ ta’ suċċess li se tiġi applikata għal impjegati ġodda futuri, u b’hekk tejjeb l-integrazzjoni għall-kollegi kollha. Il-miżuri tejbu d-dinamika tat-tim billi rawmu ambjent inklużiv. L-inizjattiva kellha effett aktar b’saħħtu: is-sistema ta’ mentoraġġ tant kellha suċċess li issa se tiġi applikata għall-impjegati l-ġodda kollha.
Kost	Minimu sa moderat, minħabba l-adattament tal-proċess ta’ reklutaġġ, xi akkomodazzjoni raġonevoli għall-ispazju tax-xogħol jew l-għodod, u l-istabbiliment ta’ sistema ta’ mentoraġġ.

Pajjiż	Id-Danimarka
Impjegatur	Workshop lokali tal-karozzi
Ostaklu għall-impjegat/a	L-impjegat għandu diżabilità intellettwali li teħtieġ appoġġ addizzjonali biex jifhem u jibda l-kompiti.
RA pprovduta	Sussidji tal-pagi għar-reklutaġġ tal-impjegat għal 20 siegħa fil-ġimgħa u assistent personali għal 10 sigħat fil-ġimgħa biex jiggwidah u jappoġġah fil-kompiti tiegħu.
Objettiv	Li jipprovdi lill-pensjonant b’diżabilità b’opportunità li jaħdem f’ambjent li jieħu pjaċir u huwa mħarreġ fih, u b’hekk jikkontribwixxi għall-workshop. L-assistent personali jgħin lill-impjegat jadatta ruħu għall-kompiti tax-xogħol tiegħu, u b’hekk ikun jista’ jaqdi r-rwol tiegħu.
Benefiċċju għall-impjegatur	L-impjegar tal-pensjonant b’diżabilità jiddiversifika l-forza tax-xogħol u l-impjegatur jista’ jikkwaifika għal sussidji tal-pagi mill-gvern, u jservi bħala inċentiv finanzjarju. L-impjieg tal-persuna b’diżabilità jista’ jtejjeb ukoll il-profil tar-responsabbiltà soċjali tal-workshop, billi jattira aktar klijenti li jagħtu valur lin-negozji li huma inklużivi.
Kost	Minimu sa moderat, minħabba li l-kost biex jiġi impjegat assistent personali għal 10 sigħat fil-ġimgħa huwa parzjalment ikkumpensat minn sussidji tal-pagi mill-gvern għall-impjieg tal-pensjonant b’diżabilità.

Pajjiż	Id-Danimarka
Impjegatur	Kumpanija
Ostaklu għall-impjegat/a	Is-segretarja għandha problemi ta’ memorja minħabba korriment fil-moħħ, li jagħmilha diffiċli għaliha li tippjana u tistruttura l-ġurnata tax-xogħol tagħha.
RA pprovduta	Siegħa ta’ assistenza personali kull filgħodu, fejn kollega jgħin lis-segretarja torganizza l-kompiti tal-ġurnata.
Objettiv	Li tipprovdi lis-segretarja bl-appoġġ meħtieġ biex twettaq b’mod effettiv id-dmirijiet segretarjali tagħha, u b’hekk tiżgura t-tkabbir professjonali u s-sodisfazzjon fix-xogħol tagħha. Dan jgħin ukoll biex is-segretarja tinżamm involuta u produttiva matul il-ġurnata.
Benefiċċju għall-impjegatur	Iżomm impjegata apprezzata li r-rwol tagħha huwa kruċjali għall-funzjonament bla xkiel tal-attivitajiet tal-uffiċċju. L-użu tas-sussidju għal 5 sigħat fil-ġimgħa jgħin biex jitħallsu l-kostijiet, u l-preżenza ta’ assistent mhux biss tibbenefika lis-segretarja iżda wkoll tissimplifika l-ippjanar tal-uffiċċju, u b’hekk ittejjeb il-produttività ġenerali.
Kost	Minimu sa moderat, meta jitqies li l-kost jiġi kkumpensat minn sussidju għal 5 sigħat fil-ġimgħa, ipprovdut biex jappoġġa l-impjieg ta’ persuni b’diżabilità.

Pajjiż	Il-Portugall
Impjegatur	Kumpanija multinazzjonali fis-settur tal-enerġija
Ostaklu għall-impjegat/a	L-inġinier tal-kompjuter għandu awtiżmu, li jista’ jaffettwa l-kapaċità tiegħu li jissodisfa ċerti rekwiżiti akkademiċi, li jipparteċipa fi proposti tal-grupp, testijiet bil-miktub, u intervisti, u li jintegra bla xkiel f’tim.
RA pprovduta	Flessibbiltà fir-rekwiżit tal-lawrja akkademika: oriġinarjament kienet meħtieġa lawrja ta’ master, iżda l-lawrja tal-kandidat ġiet aċċettata; proċess ta’ reklutaġġ individwalizzat: it-testijiet tal-proposta u dawk bil-miktub twettqu fuq bażi individwali biex jakkomodaw il-ħtiġijiet tal-kandidat; fażi ta’ integrazzjoni: il-kumpanija għażlet qasam ta’ ħidma u tim li jissodisfaw bl-aħjar mod il-profil tal-impjegat u organizzat laqgħat ma’ maniġers futuri għal sensibilizzazzjoni u pariri dwar rutini ta’ kuljum.
Objettiv	Li l-kandidat ikun jista’ jipparteċipa bis-sħiħ fil-proċess ta’ reklutaġġ u jikkontribwixxi b’mod sinifikanti għall-forza tax-xogħol filwaqt li jirrispetta l-isfidi u l-punti b’saħħithom uniċi tiegħu minħabba l-kundizzjoni tiegħu.
Benefiċċju għall-impjegatur	L-impjegatur jikseb inġinier tal-kompjuter imħarreġ b’kapaċitajiet speċjalizzati. It-trawwim ta’ ambjent inklużiv juri r-responsabbiltà soċjali korporattiva u jista’ jattira riżerva akbar ta’ talent. Il-maniġers futuri jsiru konxji tad-diversità fi ħdan it-timijiet tagħhom, li ssaħħaħ il-ħiliet maniġerjali tagħhom u tippromwovi ambjent tax-xogħol aktar inklużiv.
Kost	Minimu, fid-dawl tal-kost tal-adattament tal-proċess ta’ reklutaġġ, inkluż il-ħin imqatta’ fuq testijiet u proposti individwalizzati, kif ukoll il-ħin li l-maniġers iqattgħu fil-laqgħat għas-sensibilizzazzjoni.

Pajjiż	Id-Danimarka
Impjegatur	Diversi kumpaniji u organizzazzjonijiet
Ostaklu għall-impjegat/a	Kull persuna awtistika hija unika u teħtieġ appoġġ imfassal apposta biex taċċessa l-impjiegi, pereżempju biex jiġi żgurat li l-komunikazzjoni tkun aċċessibbli u biex tiġi indirizzata kwalunkwe ħtieġa sensorja fuq il-post tax-xogħol.
RA pprovduta	Il-kumpanija ta’ ħarrieġa fl-impjiegi toffri appoġġ lill-impjegaturi biex tiżgura proċess ta’ reklutaġġ aċċessibbli għall-kandidat bl-awtiżmu, tipprovdi appoġġ għall-integrazzjoni u konsulenza regolari dwar l-impjieg lill-impjegat(i) bl-awtiżmu u lill-maniġers.
Objettiv	Il-kumpanija ta’ ħarrieġa fl-impjiegi tgħin biex tqabbel il-ħiliet u l-karatteristiċi tal-persuni bl-awtiżmu ma’ rwoli li se jkunu adattati għall-modi uniċi ta’ ħidma tagħhom, filwaqt li tisfrutta wkoll il-punti b’saħħithom partikolari tagħhom. Jgħinuhom isibu impjegaturi li se jisfruttaw bl-aħjar mod il-kapaċitajiet tagħhom filwaqt li jakkomodaw b’mod xieraq l-isfidi tagħhom.
Benefiċċju għall-impjegatur	L-impjegaturi jingħataw appoġġ biex jibnu timijiet b’kapaċitajiet differenti.
Kost	Moderat

Pajjiż	Il-Belġju
Impjegatur	Sistema tal-Qorti tas-Settur Pubbliku
Ostaklu għall-impjegat/a	Diżabilità fiżika wara inċident tal-iskijjar li rriżulta f’paraliżi kwadriplegika, li tippreżenta sfidi fl-aċċess u l-ħidma f’ambjent tradizzjonali tal-qorti.
RA pprovduta	Stazzjon tax-xogħol ġie adattat fid-dar tal-imħallef, fejn jista’ jaħdem bit-telexogħol tlett jew erbat ijiem fil-ġimgħa; akkomodazzjonijiet oħra jinkludu sigħat tax-xogħol flessibbli u appoġġ finanzjarju għal modifiki fl-ispazju tax-xogħol.
Objettiv	Li jippermetti lill-imħallef jerġa’ jibda jaqdi dmirijietu u jikkontribwixxi b’mod effettiv għas-sistema ġudizzjarja filwaqt li jgawdi minn pożizzjoni ugwali għal dik tal-kollegi tiegħu mingħajr diżabilità.
Benefiċċju għall-impjegatur	Iżomm imħallef b’esperjenza, u b’hekk tinżamm il-kwalità tal-ġudikatura. Juri impenn għall-inklużjoni u d-diversità, li potenzjalment jattira talent aktar divers fil-futur. Jistabbilixxi preċedent għal akkomodazzjoni raġonevoli fis-settur pubbliku.
Kost	Moderat, meta wieħed iqis il-kost tal-adattament tal-istazzjon tax-xogħol fid-dar.

Pajjiż	Ir-Rumanija
Impjegatur	Kumpanija tal-IT
Ostaklu għall-impjegat/a	L-impjegat għandu vista batuta, li tagħmilha diffiċli li juża tagħmir tal-kompjuter standard u taffettwa l-kapaċità tiegħu li jivvjaġġa minħabba trasport pubbliku inaċċessibbli.
RA pprovduta	L-impjegatur kopra l-kost ta’ tagħmir speċjalizzat li l-impjegat ordna online; huwa jingħata skadenzi aktar flessibbli għall-ġestjoni ta’ diversi proġetti u jitħalla jaħdem l-aktar mid-dar; il-kollegi jipprovdu appoġġ addizzjonali għal kompiti li s-software assistiv tiegħu ma jistax jimmaniġġja.
Objettiv	Biex l-impjegat ikun jista’ jiffunzjona b’mod effettiv bħala operatur tal-kompjuter u jikkontribwixxi għall-proġetti tal-kumpanija filwaqt li jakkomoda l-insuffiċjenzi fil-vista tiegħu.
Benefiċċju għall-impjegatur	Jimpjega u jżomm speċjalista tal-informatika ta’ talent li jista’ jikkontribwixxi ħiliet siewja lit-tim. Isaħħaħ ir-reputazzjoni tal-kumpanija għall-inklużività, li tista’ tattira riżerva ta’ talent aktar diversa. Il-miżuri ta’ akkomodazzjoni jrawmu wkoll ambjent tax-xogħol ta’ appoġġ u kollaborattiv.
Kost	Moderat, minħabba l-akkwist ta’ tagħmir speċjalizzat tal-kompjuter u adattamenti tas-software.

Pajjiż	Il-Kroazja
Impjegatur	Kumpanija Kbira tat-Telekomunikazzjoni
Ostaklu għall-impjegat/a	L-impjegata hija omm ta’ wild b’diversi diżabilitajiet u hija attiva fil-promozzjoni tad-drittijiet tal-wild tagħha. Dan jitlob skeda tax-xogħol flessibbli u ambjent ta’ tim ta’ appoġġ.
RA pprovduta	Il-kumpanija tippermetti ħinijiet tax-xogħol flessibbli u tinkoraġġixxi kooperazzjoni ta’ kwalità fi ħdan it-tim tagħha; il-kultura tal-kumpanija tippromwovi l-kolleġġjalità, li hija kruċjali biex l-impjegata tibbilanċja r-responsabbiltajiet professjonali tagħha mar-rwol tagħha bħala promotur attiv u omm.
Objettiv	Li l-omm tkun tista’ żżomm ix-xogħol professjonali ta’ kwalità għolja tagħha filwaqt li tieħu ħsieb ukoll lill-wild b’diżabilità tagħha.
Benefiċċju għall-impjegatur	Iżomm professjonista tal-IT b’ħiliet għolja b’20 sena esperjenza fil-kumpanija. Isaħħaħ ukoll ir-reputazzjoni tal-impjegatur li jkun inklużiv u ta’ appoġġ, u jikkontribwixxi għall-għażla tiegħu bħala wieħed mill-impjegaturi tas-sena għall-persuni b’diżabilità fl-2020.
Kost	Minimu sa moderat, prinċipalment f’termini ta’ sforz maniġerjali biex jiġi żgurat ambjent tax-xogħol flessibbli u ta’ appoġġ.

Pajjiż	Id-Danimarka
Impjegatur	Ċentru tan-Negozji żgħir għall-kumpaniji ġodda tal-IT
Ostaklu għall-impjegat/a	Dijanjosi tas-saħħa mentali għal forma ta’ skiżofrenja, li tirrikjedi li l-impjegata jkollha skeda tax-xogħol differenti u l-ħtieġa ta’ konsultazzjonijiet psikoloġiċi matul is-sigħat tax-xogħol.
RA pprovduta	L-impjegatur jippermetti lill-impjegata taħdem l-aktar billejl meta tkun l-aktar produttiva; huwa jakkomoda wkoll il-ħtieġa tagħha li tikkonsulta psikologa darba fil-ġimgħa matul il-ħinijiet tax-xogħol.
Objettiv	Li l-impjegata tkun tista’ taħdem b’mod effiċjenti skont il-ħtiġijiet individwali tagħha filwaqt li tikkontribwixxi għall-għanijiet taċ-ċentru li jassisti lill-kumpaniji ġodda tal-IT.
Benefiċċju għall-impjegatur	L-impjegatur jikseb speċjalista tal-IT iddedikata li s-sigħat uniċi tax-xogħol tagħha jistgħu jkunu assi għal proġetti li jeħtieġu attenzjoni f’kull ħin. Barra minn hekk, l-approċċ inklużiv jistabbilixxi eżempju pożittiv għal negozji oħra fiċ-ċentru, filwaqt li jrawwem kultura ta’ diversità u aċċettazzjoni.
Kost	Minimu, li jkopri primarjament il-flessibbiltà maniġerjali biex jiġu akkomodati s-sigħat tax-xogħol tal-impjegat u l-ħtiġijiet ta’ konsultazzjoni psikoloġika.

Pajjiż	L-Awstrija
Impjegatur	Intrapriża attiva globalment fl-inġinerija mekkanika
Ostaklu għall-impjegat/a	L-istudenti żgħażagħ b’diżabilità jistgħu jsibu diffikultà fl-apprendistat standard ta’ 3 snin tal-Edukazzjoni u t-Taħriġ Vokazzjonali (VET, Vocational Education and Training) fl-inġinerija mekkanika.
RA pprovduta	Fi sħubija ma’ NGO, il-kumpanija toffri programm tal-VET ta’ sentejn imfassal apposta li jippermetti lill-apprendisti jiffukaw fuq partijiet speċifiċi tal-qasam tal-inġinerija mekkanika li jallinjaw mal-punti b’saħħithom u l-kapaċitajiet individwali tagħhom; il-programm juża metodi bħall-job stripping biex janalizza l-aktar kompiti xierqa għal kull student.
Objettiv	Li joffri edukazzjoni inklużiva li tgħammar lill-istudenti żgħażagħ b’diżabilità b’lawrja rikonoxxuta tal-VET fl-inġinerija mekkanika. L-għan finali huwa li jitħejjew għad-dħul fis-suq tax-xogħol ġenerali, u potenzjalment għall-impjiegi futuri fi ħdan il-kumpanija nnifisha.
Benefiċċju għall-impjegatur	Billi toffri dan il-programm inklużiv, il-kumpanija tikkontribwixxi għar-responsabbiltà soċjali u tista’ tidentifika talenti ġodda, filwaqt li tnaqqas ir-rata ta’ tluq bikri fil-programmi ta’ apprendistat. Il-programm VET inklużiv isaħħaħ ir-reputazzjoni tal-kumpanija u jiftaħ il-bibien għal forza tax-xogħol aktar diversa.
Kost	Moderat, li jinvolvi s-sħubija mal-NGO, l-adattament tal-programm ta’ apprendistat u l-ospitar tal-programm fil-bini tal-kumpanija.

Pajjiż	Il-Kroazja
Impjegatur	Razzett tan-naħal li huwa proprjetà tal-familja
Ostaklu għall-impjegat/a	L-indokratur tan-naħal għandu vista batuta, u b’hekk il-kompiti li jeħtieġu l-vista, bħall-immaniġġjar tat-tagħmir, l-akkwist, u l-kontroll tal-kwalità, isiru aktar diffiċli.
RA pprovduta	L-użu ta’ kompjuter adattat għall-ħiliet tiegħu, flimkien ma’ għodod u għajnuniet personalizzati mfassla mill-indokratur tan-naħal innifsu; huwa wettaq taħriġ permezz ta’ lekċers professjonali u mentoraġġ minn indokratur tan-naħal b’esperjenza.
Objettiv	Li jimmaniġġja l-aspetti kollha tan-negozju ta’ trobbija tan-naħal, mill-akkwist u l-bejgħ sal-kummerċjalizzazzjoni, id-disinn tal-prodott u l-kontroll tal-kwalità, filwaqt li jadatta l-għodod u l-metodi għall-ħtiġijiet uniċi tiegħu.
Benefiċċju għall-impjegatur	Bħala l-kap tar-razzett tal-familja tiegħu stess, l-indokratur tan-naħal irnexxielu jittrasforma passatemp fi professjoni. L-għodod u t-taħriġ adattati mhux biss jippermettulu jwettaq il-kompiti b’mod effiċjenti iżda wassal ukoll għal diversi premjijiet għall-kwalità tal-prodott.
Kost	Minimu sa moderat, meta wieħed iqis il-kompjuter adattat u l-iżvilupp ta’ għodod personalizzati.

Pajjiż	Il-Litwanja
Impjegatur	Lukanda f’Vilnius
Ostaklu għall-impjegat/a	Individwi b’diversi diżabilitajiet jista’ jkollhom limitazzjonijiet li jżommuhom milli jwettqu b’mod effettiv l-aspetti kollha tar-rwoli tradizzjonali tal-lukandi.
RA pprovduta	Strateġija ta’ indukrar tal-impjiegi, li tinvolvi l-personalizzazzjoni tar-rwoli tal-impjiegi abbażi ta’ valutazzjonijiet individwali biex jiġu enfasizzati l-ħiliet uniċi tal-persuni b’diżabilità.
Objettiv	Li jitfasslu r-rwoli tal-impjiegi sabiex il-persuni b’diżabilità jkunu jistgħu jimmassimizzaw il-produttività u s-sodisfazzjon tagħhom fl-impjieg, u b’hekk jippromwovu d-diversità u l-inklużjoni fuq il-post tax-xogħol.
Benefiċċju għall-impjegatur	Juża l-ħiliet u l-kompetenzi uniċi tal-impjegati b’diżabilità, u potenzjalment jimla l-lakuni fir-rwoli jew il-kompiti li impjegati oħra jistgħu ma jwettqux fuq l-istess livell. Isaħħaħ id-diversità fuq il-post tax-xogħol u jenfasizza l-impenn tal-impjegatur lejn ir-responsabbiltà soċjali.
Kost	Minimu sa moderat, meta jitqies li l-kostijiet inizjali assoċjati ma’ valutazzjonijiet individwali u l-job carving huma kkumpensati mill-benefiċċji tal-mili aktar effettiv ta’ rwoli speċjalizzati.

Pajjiż	Id-Danimarka
Impjegatur	Diversi muniċipalitajiet, kumpaniji u organizzazzjonijiet permezz tal-inizjattiva KLAPjob
Ostaklu għall-impjegat/a	Individwi b’diżabilitajiet intellettwali u diffikultajiet konjittivi oħra jiffaċċjaw sfidi f’ambjenti ta’ impjieg tradizzjonali.
RA pprovduta	KLAPjob toffri impjieg flessibbli u mfassal apposta b’pagi ssussidjati u jgħin biex iqabbel il-kandidati ma’ rwoli bbażati fuq il-ħiliet u l-preferenzi tagħhom.
Objettiv	Li l-individwi b’diżabilità intellettwali u b’diżabilitajiet konjittivi oħra jkunu jistgħu jsibu impjieg sinifikanti li jkun adattat għall-ħiliet tagħhom, u b’hekk jiżdiedu l-inklużjoni soċjali u l-indipendenza tagħhom.
Benefiċċju għall-impjegatur	L-impjegaturi jistgħu jieħdu vantaġġ minn sussidju, inaqqsu l-paga li jħallsu fis-siegħa, filwaqt li jiddiversifikaw il-forza tax-xogħol tagħhom u jissodisfaw l-għanijiet tar-responsabbiltà soċjali.
Kost	Minimu, minħabba li l-impjegaturi jibbenefikaw minn tnaqqis ta’ EUR 3 fuq il-paga fis-siegħa, li jista’ jpaċi l-kostijiet relatati ma’ kwalunkwe akkomodazzjoni meħtieġa.

Pajjiż	Id-Danimarka
Impjegatur	Bord Nazzjonali tas-Servizzi Soċjali
Ostaklu għall-impjegat/a	Firxa wiesgħa ta’ diżabilitajiet
RA pprovduta	Sensiela ta’ 10 films li joffru eżempji ta’ prattika tajba ta’ akkomodazzjoni raġonevoli f’diversi ambjenti ta’ impjieg għall-persuni b’diżabilità. Sensiela ta’ 10 films li juru l-aħjar prattiki ta’ akkomodazzjonijiet raġonevoli, bl-għan li jgħinu lill-persuni b’diżabilità jiksbu jew iżommu l-impjieg.
Objettiv	Li titqajjem kuxjenza dwar l-isfidi u l-akkomodazzjonijiet meħtieġa għall-persuni b’diżabilità biex jinvolvu ruħhom fl-impjieg jew iżommuh. Il-films għandhom l-għan li jedukaw kemm lill-impjegaturi kif ukoll lill-impjegati.
Benefiċċju għall-impjegatur	Billi jipprovdi dawn ir-riżorsi edukattivi, il-Bord Nazzjonali tas-Servizzi Soċjali jsaħħaħ ir-rwol tiegħu bħala pjattaforma ta’ għarfien u jinkoraġġixxi prattiki aħjar fuq il-post tax-xogħol. Dan min-naħa tiegħu jista’ jwassal għal rati ogħla ta’ impjieg għall-persuni b’diżabilità, li jkunu ta’ benefiċċju għas-suq tax-xogħol u għas-soċjetà inġenerali.
Kost	Moderat, fid-dawl tal-profil tal-pjattaforma.

Pajjiż	L-Irlanda
Impjegatur	Kollha: is-settur privat u pubbliku
Ostaklu għall-impjegat/a	It-talba u l-aċċess għal akkomodazzjoni raġonevoli.
RA pprovduta	RA miftiehma u implimentata.
Objettiv	Li l-individwi b’diżabilità jkunu jistgħu jitolbu u jirċievu l-RA personalizzata individwali tagħhom bla xkiel. Din l-applikazzjoni tal-AR tneħħi l-miżinformazzjoni dwar il-proċess tal-RA.
Benefiċċju għall-impjegatur	L-organizzazzjoni ewlenija tal-impjegaturi u t-trade union ewlenija qablu dwar dan il-passaport. Għalhekk, l-għoti ta’ aċċertament kemm lill-impjegatur kif ukoll lill-impjegat dwar il-proċess tal-RA.
Kost	Ebda

Pajjiż	Malta
Impjegatur	Kollha
Ostaklu għall-impjegat/a	Preġudizzju lejn ir-reklutaġġ ta’ persuni b’diżabilità intellettwali
RA pprovduta	Sensiela ta’ 17-il curriculum vitae f’forma ta’ film li juru l-kapaċitajiet tal-persuni b’diżabilità intellettwali.
Objettiv	Li jinforma li l-persuni b’diżabilità intellettwali huma impjegati ta’ valur ladarba jingħataw appoġġ. Il-filmati jinkludu kummenti mill-impjegaturi tal-parteċipanti, il-ħarrieġa tax-xogħol, il-kollegi, it-terapisti, il-ħaddiema soċjali u persuni oħra li jaħdmu magħhom. Dawn juru li l-persuni b’diżabilità intellettwali spiss iġibu wkoll ħiliet u kapaċitajiet siewja oħra fuq il-post tax-xogħol, bħad-determinazzjoni, il-puntwalità, il-kreattività, ix-xogħol f’tim u x-xewqa li jitgħallmu.
Benefiċċju għall-impjegatur	Dawn is-CVs forma ta’ filmat jintużaw bħala parti minn pakkett ta’ riżorsi online li huwa disponibbli fuq il-kanal YouTube tal-Università ta’ Malta u li juri l-potenzjal tagħhom, u joħloq riżorsa għall-impjegaturi u għal diversi professjonisti biex japprezzaw il-kapaċitajiet tal-persuni b’diżabilità intellettwali kif ukoll biex jintużaw mill-akkademiċi u l-istudenti għat-tagħlim, l-apprendiment u r-riċerka.
Kost	Moderat

Pajjiż	Ir-Renju Unit
Impjegatur	REISS
Ostaklu għall-impjegat/a	Individwu b’telf ta’ smigħ li qed jesperjenza sfidi biex jifhem kollegi f’laqgħat tat-tim u avvenimenti tal-persunal.
RA pprovduta	Access to Work huwa l-programm tal-impjiegi li jappoġġa lill-impegaturi, lill-impjegati, u lill-individwi li jaħdmu għal rashom permezz ta’ għotjiet personalizzati.
Objettiv	Li l-individwu b’telf ta’ smigħ jingħata appoġġ fil-komunikazzjoni matul avvenimenti tal-persunal u laqgħat tat-tim importanti. Dan jippermetti l-inklużjoni u parteċipazzjoni sinifikanti tal-impjegati.
Benefiċċju għall-impjegatur	L-impjegatur jista’ jiżgura l-inklużjoni sħiħa tal-persunal permezz tal-għotja Access to Work, mingħajr ma jkollu għalfejn ikopri l-kost tat-traskrizzjoni awtomatika tat-taħdit. L-impjegatur jista’ jappoġġa b’mod kunfidenti lill-impjegat biex jibqa’ fl-impjieg.
Kost	L-għotja tkopri l-kost tal-appoġġ għall-komunikazzjoni professjonali (traskrizzjoni awtomatika tat-taħdit). Hemm ukoll perċentwali varjat ta’ kondiviżjoni tal-kostijiet bejn il-programm u l-impjegaturi lejn tagħmir assistiv tas-smigħ. L-għotja massima hija ta’ £ 59 200 (EUR 68 000) għal kull impjegat kull sena.

Pajjiż	Diversi
Impjegatur	L-Unjoni Ewropea, il-parlamenti nazzjonali u/jew il-gruppi politiċi
Ostaklu għall-impjegat/a	L-informazzjoni u l-komunikazzjoni huma pprovduti fil-lingwi nazzjonali mitkellma li jfisser li l-persuni torox ma jistgħux jikkontribwixxu bis-sħiħ għall-ambjent tax-xogħol tagħhom minħabba d-differenza lingwistika flimkien man-nuqqas ta’ informazzjoni aċċessibbli fil-lingwa tas-sinjali nazzjonali.
RA pprovduta	Il-Parlament Ewropew/il-partiti politiċi/il-gvernijiet nazzjonali żguraw il-provvista ta’ interpreti professjonali u akkreditati tal-lingwa tas-sinjali nazzjonali għall-persuni torox li għandhom mandat politiku. Din kellha l-għan li tneħħi kwalunkwe ostaklu komunikattiv li jimpedixxi l-kapaċità tagħhom li jikkontribwixxu bis-sħiħ għall-post tax-xogħol tagħhom u jwettqu xogħolhom bl-istess mod bħall-kontropartijiet li jisimgħutagħhom.
Objettiv	Li jiżdiedu l-opportunitajiet tal-persuni torox li jkollhom mandat politiku b’mod sinifikanti bħala mezz ta’ għajxien u, b’hekk, jiżdiedu l-opportunitajiet indaqs għal kulħadd fl-isferi kollha tas-soċjetà.
Benefiċċju għall-impjegatur	L-impjegaturi jistgħu jrawmu d-diversità u l-inklużjoni fuq il-post tax-xogħol u jikkontribwixxu għat-tnaqqis tal-marġinalizzazzjoni tal-persuni b’diżabilità kif ukoll iqisuhom bħala kontributuri ekonomiċi aktar milli piżijiet fuq is-soċjetajiet tagħhom.
Kost	Varjabbli, iżda għandu jkun kopert minn finanzjament pubbliku, f’konformità mal-prinċipji tal-aċċessibbiltà, l-ugwaljanza u n-nondiskriminazzjoni deskritti fil-UNCRPD (l-Artikoli 5, 9, 27).

Pajjiż	L-Italja
Impjegatur	Ftehim potenzjalment applikabbli għall-impjegaturi kollha ta’ kumpaniji kbar
Ostaklu għall-impjegat/a	Nuqqas ta’ appoġġ speċjalizzat għall-ħaddiema b’diżabilità fi ħdan il-kumpaniji.
RA pprovduta	L-istabbiliment ta’ unitajiet tekniċi fi ħdan kumpaniji kbar, iddedikati biex jindirizzaw kwistjonijiet individwali li jiffaċċjaw il-ħaddiema b’diżabilità.
Objettiv	Il-ħolqien ta’ proġetti personalizzati permezz ta’ negozjar kollettiv li jindirizza l-kundizzjonijiet tax-xogħol għall-impjegati b’diżabilità, immaniġġjati minn professjonisti b’ħiliet (maniġers tad-diżabilità, eċċ.).
Benefiċċju għall-impjegatur	Akkomodazzjoni mtejba għall-ħaddiema b’diżabilità, it-trawwim ta’ ambjent tax-xogħol aktar inklużiv u l-indirizzar tal-ħtiġijiet individwali.
Kost	Ivarja skont id-daqs u r-riżorsi tal-kumpanija iżda tipikament imġarrab bħala investiment fit-trawwim ta’ post tax-xogħol inklużiv.

Pajjiż	Il-Polonja
Impjegatur	Dispożizzjoni li tapplika għall-ħaddiema kollha
Ostaklu għall-impjegat/a	Piż fiżiku u psikoloġiku ta’ jum tax-xogħol ta’ 8 sigħat.
RA pprovduta	NSZZ „Solidarność” iġġieldet b’suċċess għat-tkomplija tal-jum tax-xogħol ta’ 7 sigħat bħala forma standard ta’ impjieg għal persuni b’diżabilità rikonoxxuta uffiċjalment. Il-mozzjoni li l-union ressqet quddiem il-Qorti Kostituzzjonali ġiet rieżaminata bħala valida, u għalhekk il-liġi nbidlet.
Objettiv	Li jittaffa l-ammont ta’ xogħol għall-impjegati b’diżabilità.
Benefiċċju għall-impjegatur	L-installazzjoni tal-kultura ta’ inklużività.
Kost	Il-kost ta’ siegħa xogħol kuljum.

Pajjiż	Franza
Impjegatur	Il-Ministeru għat-Tranżizzjoni Ekoloġika u l-Koeżjoni Territorjali
Ostaklu għall-impjegat/a	Xi sitwazzjonijiet ta’ diżabilità jistgħu jirrikjedu akkomodazzjonijiet speċifiċi ta’ diversi tipi, inklużi miżuri umani, tekniċi jew organizzattivi biex jiġu indirizzati d-diffikultajiet li jħabbtu wiċċhom magħhom l-impjegati minħabba d-diżabilitajiet tagħhom. It-tagħmir għall-impjegati huwa kruċjali biex jikkumpensa b’mod effettiv għal dawn l-isfidi, u jippermetti lill-impjegati b’diżabilità jwettqu dmirijiethom bħal kwalunkwe impjegat ieħor fil-forza tax-xogħol.
RA pprovduta	Akkomodazzjonijiet raġonevoli pprovduti skont ir-rakkomandazzjonijiet tat-tabib tax-xogħol, f’konsultazzjoni mal-konsulent tal-prevenzjoni. It-tabib tax-xogħol jeduka l-ġerarkija dwar il-ħtiġijiet speċifiċi tal-impjegat u għaliex l-akkomodazzjoni hija raġonevoli. Fin-nuqqas ta’ tabib tax-xogħol, jista’ jiġi kkonsultat tabib approvat jew tabib li jkun qed jikkura.
Objettiv	L-implimentazzjoni ta’ miżuri magħrufa u sistemi ta’ appoġġ għall-akkomodazzjonijiet u l-appoġġ meħtieġa, inkluż l-użu ta’ riżorsi pprovduti mill-FIPHFP (Fond għall-Inserzjoni ta’ Persuni b’Diżabilità fis-Servizz Pubbliku).
Benefiċċju għall-impjegatur	Inklużività u aċċessibbiltà mtejba, filwaqt li jiġi żgurat li l-impjegati b’diżabilità jkunu jistgħu jwettqu l-kompiti tagħhom b’mod effettiv fil-forza tax-xogħol.
Kost	Kostijiet ta’ implimentazzjoni koperti mill-FIPHFP għall-għajnuniet u t-taħriġ meħtieġa.

Noti finali

¹ Id-Direttiva Tal-Kunsill 2000/78/KE tas-27 ta’ Novembru 2000 li tistabbilixxi qafas ġenerali għall-ugwaljanza fit-trattament fl-impjieg u fix-xogħol, [2000] ĠU L 303/16, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/MT/TXT/?uri=CELEX:32000L0078..

² COM/2021/139 final.

³ Reġistru ta’ gruppi ta’ esperti tal-Kummissjoni u ta’ entitajiet simili oħrajn (europa.eu)

⁴ Il-Forum Ekonomiku Dinji (WEF, World Economic Forum) (2019), What Companies Gain by Including People with Disabilities, 23 ta’ April, https://www.weforum.org/agenda/2019/04/what-companies-gain-including-persons-disabilities-inclusion.

⁵ Korpi tal-ugwaljanza — Il-Kummissjoni Ewropea (europa.eu)

 

¹ Ara wkoll: (i) ir-Rapport ta’ Sinteżi tal-EDE — Waddington, L. (2023), Striving for an inclusive labour market in Europe: Positive actions and reasonable accommodation to facilitate hiring and employment of persons with disabilities involving employers and employer initiatives; (ii) ir-Rapport Statistiku tal-EDE — Grammenos, S. (2023), The employment of persons with disabilities — Statistics, Data 2020; u (iii) il-paġna web tal-Għarfien Espert Ewropew dwar id-Diżabilità (EDE, European Disability Expertise): https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1532&langId=mt.

² Ara https://www.un.org/development/desa/disabilities/convention-on-the-rights-of-persons-with-disabilities/convention-on-the-rights-of-persons-with-disabilities-2.html, b’mod partikolari l-Artikoli 2 u 5.

³ CRPD/C/GC/8:

⁴ CRPD/C/GC/8:

⁵ Id-Direttiva tal-Kunsill 2000/78/KE tas-27 ta’ Novembru 2000 li tistabbilixxi qafas ġenerali għall-ugwaljanza fit-trattament fl-impjieg u fix-xogħol, [2000] ĠU L 303/16, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/MT/TXT/?uri=CELEX:32000L0078.

⁶ Għal aktar informazzjoni, ara https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/mt/ip_21_810.

⁷ Ara https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1597&langId=mt.

⁸ Ara https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-14495-2022-INIT/mt/pdf.

⁹ Ara https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1226&langId=mt.

¹⁰ Id-Direttiva (UE) 2022/2464 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-14 ta’ Diċembru 2022 li temenda r-Regolament (UE) Nru 537/2014, id-Direttiva 2004/109/KE, id-Direttiva 2006/43/KE u d-Direttiva 2013/34/UE, fir-rigward tar-rapportar korporattiv dwar is-sostenibbiltà.

¹¹ Għal aktar informazzjoni ara: l-European Human Rights Report, Ħarġa 7 — 2023, The Right to Work: The employment situation of persons with disabilities in Europe, l-European Human Rights Report, Ħarġa 7, 2023 (edf-feph.org), paġna 49.

¹² Ara https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1540&langId=mt.

¹³ Is-Sentenza tal-11 ta’ April 2013, HK Danmark, il-Kawżi Magħquda C-335/11 u C-337/11, ECLI:EU:C:2013:222.

¹⁴ Is-sentenza tat-18 ta’ Jannar 2024, Ca Ca Negreta, il-Kawża C-631/22, ECLI:EU:C:2024:53.

¹⁵ Għal aktar informazzjoni ara: ir-Rapport ta’ Sinteżi tal-EDE — Waddington, L. (2023), Striving for an inclusive labour market in Europe: Positive actions and reasonable accommodation to facilitate hiring and employment of persons with disabilities involving employers and employer initiatives.

¹⁶ Ara https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1540&langId=mt.

¹⁷ Ara Reasonable-Accommodation-Disability-Discussion-Paper.pdf (equineteurope.org), il-paġni 23–26 u l-anness, https://urldefense.com/v3/__https:/equineteurope.org/wp-content/uploads/2021/03/Annex-_Reasonable-Accomodation.pdf__;!!DOxrgLBm!HUfzVgkJ6dC-UBcYKNd8PNF2sRuplVhh8vAyQhiRmIwcCm2JuRJ11F5lcV5YR1W7kP6NG3trjk4bc3wvVcIUdj9YbztZBFNIwuVF$.

¹⁸ Il-Kumitat tal-UNCRPD (2014), il-Kumment Ġenerali Nru 2 dwar l-Aċċessibbiltà, https://www.ohchr.org/en/documents/general-comments-and-recommendations/general-comment-no-2-article-9-accessibility-0.

¹⁹ Għal aktar qari dwar l-implimentazzjoni tal-kunċett fil-prattiki tal-liġi dwar l-ugwaljanza, jekk jogħġbok ara: Id-dokument ta’ diskussjoni ta’ Equinet tal-2021 dwar l-akkomodazzjoni raġonevoli għal persuni b’diżabilità: l-esplorazzjoni tal-isfidi fl-implimentazzjoni prattika tiegħu, u n-network Ewropew ta’ esperti legali tal-Kummissjoni Ewropea tal-2016 fl-ugwaljanza bejn il-ġeneri u n-nondiskriminazzjoni.

²⁰ Ara https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1202&langId=mt.

²¹ Għal aktar informazzjoni ara l-European Human Rights Report, Ħarġa 7 – 2023, The Right to Work: The employment situation of persons with disabilities in Europe, European Human Rights Report, Ħarġa 7, 2023 (edf-feph.org), paġna 69.

²² Għal aktar informazzjoni ara Ħarġa 7 – 2023, The Right to Work: The employment situation of persons with disabilities in Europe, l-European Human Rights Report, Ħarġa 7, 2023 (edf-feph.org), paġna 69.

²³ Għal aktar informazzjoni ara: European Human Rights Report, Ħarġa 7 — 2023, The Right to Work: The employment situation of persons with disabilities in Europe, l-European Human Rights Report, Ħarġa 7, 2023 (edf-feph.org), paġna 77.

²⁴ Għal aktar informazzjoni ara: l-European Human Rights Report, Ħarġa 7 — 2023, The Right to Work: The employment situation of persons with disabilities in Europe, l-European Human Rights Report, Ħarġa 7, 2023 (edf-feph.org), paġna 77.

²⁵ Ara: Promoting diversity and inclusion through workplace adjustments: .

²⁶ Ara: EBU guidance on reasonable accommodation for visually impaired employees and applicants_Sept2023.pdf (euroblind.org).

²⁷ Ara: Annex-_Reasonable-Accomodation.pdf (equineteurope.org).

²⁸ Ara: https://www.ilo.org/global/topics/equality-and-discrimination/WCMS_536630/lang--en/index.htm.

²⁹ Ara l-paġna web tal-EDE: https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1532&langId=mt.

³⁰ Għal aktar informazzjoni dwar Orizzont Ewropa, ara https://research-and-innovation.ec.europa.eu/funding/funding-opportunities/funding-programmes-and-open-calls/horizon-europe_en.

³¹ Ara l-paġna web tal-EDE: https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1532&langId=mt.

³² Ara https://eur-lex.europa.eu/legal-content/MT/TXT/?uri=celex%3A32000L0078.

AVVIŻ LEGALI

Manuskritt tlesta f’Ottubru 2023

Dan id-dokument tħejja għall-Kummissjoni Ewropea, madankollu, huwa jirrifletti biss il-fehmiet tal-awturi, u l-Kummissjoni Ewropea mhija responsabbli għal ebda konsegwenza li tirriżulta mill-użu mill-ġdid ta’ din il-pubblikazzjoni. Aktar informazzjoni dwar l-Unjoni Ewropea hija disponibbli fuq l-Internet (https://european-union.europa.eu/index_mt).

Il-Lussemburgu: L-Uffiċċju tal-Pubblikazzjonijiet tal-Unjoni Ewropea, 2024

Il-politika dwar l-użu mill-ġdid ta’ dokumenti tal-Kummissjoni Ewropea hija implimentata abbażi tad-Deċiżjoni tal-Kummissjoni 2011/833/UE tat-12 ta’ Diċembru 2011 dwar l-użu mill-ġdid ta’ dokumenti tal-Kummissjoni (ĠU L 330, 14.12.2011, p. 39).

Sakemm ma jiġix indikat mod ieħor, l-użu mill-ġdid ta’ dan id-dokument huwa awtorizzat taħt liċenzja Creative Commons Attribution 4.0 International (CC-BY 4.0) (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/). Dan ifisser li l-użu mill-ġdid huwa permess sakemm jingħata kreditu xieraq u jiġi indikat kull tibdil.

© Unjoni Ewropea, 2024

Print	ISBN 978-92-68-19145-3	doi:10.2767/336164	KE-02-24-601-MT-C
PDF	ISBN 978-92-68-19102-6	doi:10.2767/603285	KE-02-24-601-MT-N
HTML	ISBN 978-92-68-19113-2	doi:10.2767/41	KE-02-24-601-MT-Q

KIF TIKKUNTATTJA LILL-UE

Personalment

Madwar l-Unjoni Ewropea kollha hemm mijiet ta’ ċentri tal-Europe Direct. Tista’ ssib l-­indirizz tal-eqreb ċentru għalik online (european-union.europa.eu/contact-eu/meet-us_mt).

Bit-telefown jew bil-miktub

Europe Direct huwa servizz li jwieġeb il-mistoqsijiet tiegħek dwar l-Unjoni Ewropea. Tista’ tikkuntattja lil dan is-servizz:

• bit-telefown bla ħlas: 00 800 6 7 8 9 10 11 (ċerti operaturi jafu jimponu ħlas għal dawn it-telefonati),
• fuq dan in-numru standard: +32 22999696,
• permezz ta’ din il-formola: european-union.europa.eu/contact-eu/write-us_mt.

KIF ISSIB TAGĦRIF DWAR L-UE

Online

L-informazzjoni dwar l-Unjoni Ewropea bil-lingwi uffiċjali kollha tal-UE hija disponibbli fuq is-sit web Europa (european-union.europa.eu).

Pubblikazzjonijiet tal-UE

Tista’ tara jew tordna l-pubblikazzjonijiet tal-UE minn op.europa.eu/mt/publications. Kopji multipli ta’ pubblikazzjonijiet bla ħlas tista’ tiksibhom billi tikkuntattja lil Europe Direct jew liċ-ċentru tad-dokumentazzjoni lokali tiegħek (european-union.europa.eu/contact-eu/meet-us_mt).

Il-liġi tal-UE u dokumenti relatati

Għal aċċess għall-informazzjoni legali tal-UE, inkluż il-liġijiet kollha tal-UE mill-1951 ’l hawn, fil-verżjonijiet lingwistiċi uffiċjali kollha, żur is-sit EUR-Lex (eur-lex.europa.eu).

Data miftuħa tal-UE

Il-portal data.europa.eu jagħti aċċess għal settijiet tad-data miftuħa mill-istituzzjonijiet, il-korpi u l-aġenziji tal-UE. Dawn jistgħu jitniżżlu u jerġgħu jintużaw mingħajr ħlas, għal skopijiet kummerċjali u mhux kummerċjali. Il-portal jagħti aċċess ukoll għal għadd kbir ta’ settijiet tad-data mill-pajjiżi Ewropej.