Εύλογες προσαρμογές στην εργασία Κατευθυντήριες γραμμές και ορθές πρακτικές

Οι παρούσες κατευθυντήριες γραμμές παρέχουν πληροφορίες, πρακτικά παραδείγματα και αναφορές που βοηθούν τους εργοδότες να εκπληρώσουν αυτήν την απαίτηση. Εκπονήθηκαν με τη βοήθεια των μελών της πλατφόρμας για την αναπηρία³ και των κοινωνικών εταίρων, οι οποίοι παρείχαν όχι μόνο προτάσεις αλλά και παραδείγματα ορθών πρακτικών. Οι κατευθυντήριες γραμμές θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως πολύτιμος πόρος για την προσαρμογή των πρακτικών στον χώρο εργασίας με σκοπό την καλύτερη υποστήριξη του γενικού εργατικού δυναμικού και τη δημιουργία ενός περισσότερο συμπεριληπτικού και ευνοϊκού εργασιακού περιβάλλοντος για όλους τους εργαζομένους, ανεξάρτητα από τις ικανότητές τους.

Είτε είστε εργοδότης είτε ιδιοκτήτης εταιρείας, διευθυντής ή επικεφαλής ομάδας, ειδικός σε θέματα ανθρώπινων πόρων ή απλώς συνάδελφος, οι πρακτικές γνώσεις και τα παραδείγματα ορθής πρακτικής που περιέχονται στο παρόν φυλλάδιο μπορούν να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης για την πρόσληψη, την απασχόληση και τη διατήρηση ατόμων με αναπηρία με τη χρήση προσαρμογών ή ρυθμίσεων που ωφελούν τόσο τους εργαζομένους όσο και τους εργοδότες⁴. Η γνώση των πρακτικών πτυχών των εύλογων προσαρμογών και του ιστορικού τους θα σας δώσει τη δυνατότητα να ενστερνιστείτε τις ικανότητες και τη συμβολή του προσωπικού με αναπηρία, κάτι που θα εμπλουτίσει τον χώρο εργασίας και θα ωφελήσει τον οργανισμό σας.

1.1 Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία (ΣΗ ΕΔΑΑ)²

Όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν υπογράψει και κυρώσει τη ΣΗ ΕΔΑΑ, γεγονός που σημαίνει ότι καθένα από αυτά υποχρεούται βάσει του διεθνούς δικαίου να προστατεύει τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία σύμφωνα με την εν λόγω σύμβαση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί επίσης αυτοτελές συμβαλλόμενο μέρος της σύμβασης.

Η σύμβαση αποτελεί αλλαγή προτύπου όσον αφορά τις συμπεριφορές και τις προσεγγίσεις των ατόμων με αναπηρία —από την άποψη ότι τα άτομα με αναπηρία αποτελούν «δέκτες» φιλανθρωπίας, ιατρικής περίθαλψης και κοινωνικής προστασίας προς την κατανόηση του γεγονότος ότι τα άτομα με αναπηρία είναι «υποκείμενα» με δικαιώματα, ικανά να λαμβάνουν αποφάσεις και να είναι ενεργά μέλη της κοινωνίας.

Οι εργοδότες υποχρεούνται να παρέχουν εύλογες προσαρμογές ώστε ένα άτομο με αναπηρία να είναι σε θέση να εκτελεί εργασιακά καθήκοντα. Η αδικαιολόγητη μη παροχή εύλογων προσαρμογών μπορεί να χαρακτηριστεί ως απαγορευμένη μορφή διάκρισης λόγω αναπηρίας βάσει του εθνικού ή του ευρωπαϊκού δικαίου κατά των διακρίσεων, καθώς και βάσει της σύμβασης.

Το άρθρο 27 της ΣΗ ΕΔΑΑ³ σχετικά με την εργασία και την απασχόληση είναι ιδιαίτερα σημαντικό, μαζί με τη γενική παρατήρηση αριθ. 8 (2022)⁴ της Επιτροπής για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία σχετικά με το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία στην εργασία και την απασχόληση. Το άρθρο 27 απαγορεύει τις διακρίσεις λόγω αναπηρίας όσον αφορά όλα τα θέματα που αφορούν όλες τις μορφές απασχόλησης, συμπεριλαμβανομένων της προσέλκυσης, της πρόσληψης, της συνέχισης της απασχόλησης, της επαγγελματικής εξέλιξης και των ασφαλών και υγιών συνθηκών εργασίας. Η γενική παρατήρηση αριθ. 8 αποσαφηνίζει τις υποχρεώσεις των κυβερνήσεων δυνάμει του άρθρου 27, με έμφαση στο ότι το δικαίωμα στην εργασία αποτελεί βασικό ανθρώπινο δικαίωμα, ζωτικής σημασίας για την άσκηση άλλων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αποτελεί αναπόσπαστο και εγγενές στοιχείο της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, καθώς επιβεβαιώνει την αξία του ατόμου και τις δυνατότητές του για συνεισφορά στην κοινωνία.

1.2 Η οδηγία για την ισότητα στην απασχόληση⁵

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι εργοδότες έχουν την υποχρέωση να παρέχουν εύλογες προσαρμογές στους εργαζομένους με αναπηρία. Η οδηγία 2000/78/ΕΚ του Συμβουλίου για τη διαμόρφωση γενικού πλαισίου για την ίση μεταχείριση στην απασχόληση (στο εξής: οδηγία για την ισότητα στην απασχόληση) περιέχει τις πλέον συναφείς διατάξεις του δικαίου της ΕΕ σχετικά με τα άτομα με αναπηρία και τις εύλογες προσαρμογές.

1.3 Στρατηγική για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία 2021-2030

Στο πλαίσιο της πολιτικής της για την αναπηρία, η ΕΕ επιδιώκει να στηρίξει τα κράτη μέλη στην προώθηση της απασχόλησης των ατόμων με αναπηρία.

Η στρατηγική για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία 2021-2030⁶ παρέχει ένα πλαίσιο για την πολιτική αυτή, με στόχο τη βελτίωση της ζωής των ατόμων με αναπηρία.

Μία από τις επτά εμβληματικές πρωτοβουλίες της στρατηγικής είναι η δέσμη μέτρων για την απασχόληση των ατόμων με αναπηρία⁷, ένα σύνολο κατευθυντήριων γραμμών, πρακτικών και ευκαιριών μάθησης που προορίζονται για τους εργοδότες, τις οργανώσεις εργοδοτών, τις δημόσιες αρχές και την κοινωνία των πολιτών, με στόχο τη βελτίωση των αποτελεσμάτων της αγοράς εργασίας για τα άτομα με αναπηρία. Οι παρούσες κατευθυντήριες γραμμές αποτελούν μέρος της δέσμης μέτρων.

Τον Δεκέμβριο του 2022 το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης κάλεσε τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν τις σχετικές κατευθυντήριες γραμμές, να στηρίξουν την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση για τα άτομα με αναπηρία, να διευκολύνουν τη μετάβαση στην αγορά εργασίας και να θέσουν εθνικούς στόχους για την απασχόληση των ατόμων με αναπηρία και τη συμμετοχή στην εκπαίδευση ενηλίκων⁸.

Η πρόσφατη οδηγία για την υποβολή εκθέσεων βιωσιμότητας από τις εταιρείες επιβάλλει νέες απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων στις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην ΕΕ. Ειδικότερα, εισάγει την απαίτηση υποβολής εκθέσεων σχετικά με την πολιτική για την πολυμορφία της εταιρείας (που καλύπτει την αναπηρία), όπως εφαρμόζεται στα διοικητικά, διαχειριστικά και εποπτικά της όργανα¹⁰.

1.4 Εθνικές πολιτικές και νομοθεσία

Και τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ διαθέτουν εθνικούς και περιφερειακούς νόμους για τη μεταφορά και την εφαρμογή της οδηγίας για την ισότητα στην απασχόληση, γεγονός που σημαίνει επίσης ότι οι εργοδότες υποχρεούνται να παρέχουν εύλογες προσαρμογές σε όλες αυτές τις χώρες. Ωστόσο, ορισμένες χώρες χρησιμοποιούν μόνο ευρείς ορισμούς σχετικά με το τι θεωρείται εύλογη προσαρμογή και το τι μπορεί να θεωρηθεί δυσανάλογη επιβάρυνση.

Στις περισσότερες χώρες διατίθενται επιχορηγήσεις, επιδοτήσεις και υλικοτεχνική υποστήριξη για την κάλυψη του κόστους των εύλογων προσαρμογών, καθώς και υποστήριξη για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση.

Φορολογικές ελαφρύνσεις παρέχονται σε εργοδότες που προσλαμβάνουν εργαζομένους με αναπηρία στην ανοικτή αγορά εργασίας σε 11 χώρες της ΕΕ, ενώ 13 χώρες προσφέρουν μειώσεις στις πληρωμές κοινωνικής ασφάλισης ή ασφάλισης υγείας από τους εργοδότες. Οι περισσότερες χώρες προσφέρουν επιδοτήσεις μισθού για την ενθάρρυνση της απασχόλησης των ατόμων με αναπηρία και η εφαρμογή τους αυξάνεται. Το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία έχει χαρτογραφήσει τις χώρες της ΕΕ στις οποίες υποστηρίζονται οι δαπάνες για εύλογες προσαρμογές¹¹ (βλ. κατωτέρω).

Οι περισσότερες χώρες έχουν υλοποιήσει πρωτοβουλίες ευαισθητοποίησης και παρέχουν πληροφορίες, συμβουλές και υποστήριξη για την απασχόληση ατόμων με αναπηρία. Σε ορισμένες χώρες υπάρχουν συστήματα για τη διευκόλυνση των επαφών μεταξύ των ατόμων με αναπηρία που αναζητούν εργασία και των δυνητικών εργοδοτών, καθώς και βραβεία για εργοδότες που επιδεικνύουν ορθές πρακτικές. Ορισμένες φορές υπάρχει εθνική νομοθεσία που απαιτεί από τους οργανισμούς να διορίζουν διευθυντή αναπηρίας ή πρόσωπο υπεύθυνο για την υποστήριξη των εργαζομένων με αναπηρία.

Εάν επιθυμείτε να μάθετε περισσότερα για την κατάσταση των ατόμων με αναπηρία στην ΕΕ, μπορείτε να έχετε πρόσβαση σε εκθέσεις σχετικά με την ισότητα των ατόμων με αναπηρία σε μεμονωμένες χώρες της ΕΕ στον ιστότοπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (βλ. εκθέσεις της ευρωπαϊκής εμπειρογνωσίας σε θέματα αναπηρίας)¹². Οι εκθέσεις αναδεικνύουν τις συνθήκες που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία, τόσο εντός όσο και εκτός της αγοράς εργασίας στις διάφορες χώρες. Αυτό μπορεί να σας βοηθήσει να προσαρμόσετε τις στρατηγικές πρόσληψης και διατήρησης ατόμων με αναπηρία. Τέτοιες προορατικές προσπάθειες από την πλευρά σας —να εξετάσετε την απασχόληση στο ευρύτερο πλαίσιο της ζωής των ατόμων με αναπηρία— θα συμβάλουν στη δημιουργία μιας περισσότερο συμπεριληπτικής αγοράς εργασίας που θα τηρεί τις αρχές των ίσων ευκαιριών, των δίκαιων συνθηκών εργασίας και της κοινωνικής προστασίας και ένταξης (οι οποίες αποτελούν πτυχές του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων).

EU Member states that provide support for reasonable accomodation in the form of grant, tax subsidies or direct provision of equipment, ect.

1.5 Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) έχει ως καθήκον να κρίνει αν το δίκαιο της ΕΕ ερμηνεύεται και εφαρμόζεται ορθά σε όλες τις χώρες της ΕΕ. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας για την οδηγία για την ισότητα στην απασχόληση, ιδίως για την υποχρέωση παροχής εύλογων προσαρμογών, ώστε να διασφαλίζεται ότι τα εθνικά δικαστήρια σε ολόκληρη την ΕΕ δεν εφαρμόζουν τους κανόνες με διαφορετικό τρόπο.

Η ιδιότητα του συμπεριληπτικού εργοδότη ωφελεί όλους

2.1 Βασικές αρχές

Σκοπός των εύλογων προσαρμογών είναι να δίνεται η δυνατότητα στα άτομα με αναπηρία να έχουν πρόσβαση στην απασχόληση, να συμμετέχουν ή να προάγονται σ’ αυτήν, ώστε να μπορούν οι εργαζόμενοι με αναπηρία να επιτυγχάνουν τα ίδια αποτελέσματα εργασίας και να έχουν ίσες ευκαιρίες με τους εργαζομένους χωρίς αναπηρία, μέσω της εκτέλεσης των καθηκόντων με ελαφρώς διαφορετικό τρόπο.

Με άλλα λόγια, εύλογη προσαρμογή είναι κάθε αλλαγή σε εργασιακό ρόλο ή εργασιακό περιβάλλον που απαιτείται ώστε να μπορέσει ένας εργαζόμενος με αναπηρία να εκτελέσει την εργασία του

Το δικαίωμα σε εύλογες προσαρμογές επεκτείνεται σε όλες τις δραστηριότητες που σχετίζονται με την εργασία και καλύπτονται από το δίκαιο της ΕΕ, από τη διαδικασία υποβολής αίτησης για θέση εργασίας έως τη λήξη της απασχόλησης. Καλύπτει επίσης την προαγωγή, τις συνθήκες εργασίας, την κατάρτιση και τυχόν πρόσθετες παροχές που χορηγούνται στο προσωπικό.

Πότε αρχίζει η εφαρμογή του δικαιώματος;

Ως εργοδότης, η υποχρέωσή σας να παρέχετε εύλογες προσαρμογές αρχίζει από τη στιγμή που ένα άτομο με αναπηρία χρειάζεται πρόσβαση σε τοποθεσίες ή καταστάσεις που επί του παρόντος δεν είναι προσβάσιμες λόγω εμποδίων που μπορεί, για παράδειγμα, να το εμποδίζουν να συμμετάσχει σε συνέντευξη εργασίας ή να διαβάσει μια αγγελία θέσης εργασίας.

Οι εργαζόμενοι που δεν έχουν αντιμετωπίσει σημαντικά εμπόδια στο παρελθόν μπορούν να αναπτύξουν αναπηρία, για παράδειγμα έπειτα από ατύχημα ή ασθένεια. Οι εν λόγω εργαζόμενοι μπορεί να χρειαστούν προσαρμογές στον χώρο εργασίας οι οποίες δεν ήταν αναγκαίες προηγουμένως.

Πρέπει να λάβετε προληπτικά μέτρα για τον εντοπισμό και την άρση τυχόν εμποδίων που μπορεί να υπάρχουν στις πολιτικές ή τις πρακτικές σας ή στο φυσικό εργασιακό περιβάλλον, ώστε να εξασφαλίσετε ισότιμη πρόσβαση και ίσες ευκαιρίες για τα άτομα με αναπηρία. Μια προσέγγιση που βασίζεται σε καθολικά ευέλικτα μέτρα εργασίας για όλους τους εργαζομένους θα μπορούσε να αποτελέσει μια καλή αρχή. Θα μπορούσε να συμβάλει στη διατήρηση όχι μόνο των ατόμων με αναπηρία, αλλά και άλλων εργαζομένων, για παράδειγμα των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας.

Μην ξεχνάτε ότι πρέπει να εφαρμόζονται εύλογες προσαρμογές σε όλα τα στάδια της απασχόλησης, δηλαδή στην πρόσληψη, στη διατήρηση και στην επαγγελματική εξέλιξη.

Οι παρούσες κατευθυντήριες γραμμές εξηγούν τον τρόπο με τον οποίο ο εργοδότης μπορεί να διασφαλίσει ότι τα μέτρα που λαμβάνονται για τη διευκόλυνση των ατόμων με αναπηρία είναι επαρκή, αποτελεσματικά και πρακτικά και ότι είναι προσαρμοσμένα στις ειδικές απαιτήσεις κάθε εργαζομένου.

Οι ακόλουθες πρακτικές δράσεις θα μπορούσαν να σας βοηθήσουν να διασφαλίσετε τη συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις του άρθρου 5 της οδηγίας για την ισότητα στην απασχόληση:

Τα μέτρα αυτά δεν θα πρέπει να αποτελούν υπέρμετρη επιβάρυνση για τον οργανισμό σας, λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος και την οικονομική του ικανότητα, καθώς και τις διάφορες δαπάνες που μπορεί να επιβαρυνθείτε —τόσο χρηματοοικονομικά όσο και μη χρηματοοικονομικά. Μπορεί να είναι σκόπιμο να διερευνήσετε επιλογές για την εξασφάλιση δημόσιας χρηματοδότησης ή άλλου είδους συνδρομής για την υλοποίηση των απαιτούμενων μέτρων. Για περισσότερες λεπτομέρειες, βλ. την ενότητα «Χρηματοδοτική στήριξη» των παρουσών κατευθυντήριων γραμμών.

2.2 Πέντε μέθοδοι εύλογων προσαρμογών

Υπάρχουν συμπληρωματικές μέθοδοι για την εφαρμογή εύλογων προσαρμογών στον χώρο εργασίας εντός σύντομου χρονικού διαστήματος. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με συγκεκριμένες χώρες, ανατρέξτε στις εκθέσεις της ευρωπαϊκής εμπειρογνωσίας σε θέματα αναπηρίας (EDE): Striving for an inclusive labour market.¹⁶

2.3 Τι δεν θεωρείται εύλογη προσαρμογή;

Ορισμένες πρακτικές ή αλλαγές μπορεί εκ παραδρομής να θεωρηθούν εύλογες προσαρμογές, αλλά δεν πληρούν απαραίτητα τις απαιτήσεις της οδηγίας για την ισότητα στην απασχόληση ή της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών. Οι εύλογες προσαρμογές διαφέρουν από την προσβασιμότητα. Η γενική παρατήρηση της ΣΗ ΕΔΑΑ σχετικά με την προσβασιμότητα διευκρινίζει ότι η προσβασιμότητα αφορά ομάδες, ενώ οι εύλογες προσαρμογές αφορούν άτομα.¹⁸

Διευκρινίζει επίσης ότι η προσβασιμότητα αποτελεί προϋπόθεση, ενώ οι εύλογες προσαρμογές είναι αποτέλεσμα μεταγενέστερης διαδικασίας, ως τρόπος υπέρβασης των επίμονων εμποδίων και ανταπόκρισης σε ατομικές απαιτήσεις¹⁹. Η προσβασιμότητα, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί επίσης να αποτελεί συνιστώσα των εύλογων προσαρμογών. Επιπλέον, όταν η προσβασιμότητα έχει ήδη επιτευχθεί, οι εύλογες προσαρμογές, σε σχέση με τις τεχνικές συσκευές, είναι πολύ απλούστερες και λιγότερο δαπανηρές.

Σε ολόκληρη την Ευρώπη, η στάση μας απέναντι στην αναπηρία και στα άτομα με αναπηρία εξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου. Η υιοθέτηση μιας συμπεριληπτικής προσέγγισης, η οποία εστιάζει στα άτομα και τα βοηθά να ξεπεράσουν τα εμπόδιά τους, αντί να επικεντρώνεται στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, είναι καίριας σημασίας για την παροχή αποτελεσματικών προσαρμογών στον χώρο εργασίας σας, ώστε να βοηθήσετε όλους τους εργαζομένους σας να ευδοκιμήσουν σε ένα αμοιβαία υποστηρικτικό, παραγωγικό περιβάλλον.

Εστιάστε στα ταλέντα, στα προσόντα, στις ικανότητες και στις δεξιότητες των ατόμων με αναπηρία, όπως θα κάνατε και με τους εργαζομένους χωρίς αναπηρία.

Εάν μια αναπηρία επηρεάζει το άτομο στην εργασία, ρωτήστε το άτομο ποιες στρατηγικές χρησιμοποιεί στην καθημερινή του ζωή εκτός εργασίας για να διαχειριστεί τα εμπόδια που αντιμετωπίζει. Ενδέχεται να είναι δυνατή η χρήση ορισμένων από αυτές τις στρατηγικές στον χώρο εργασίας.

Θα πρέπει να σχεδιάσετε τις προσαρμογές με ανθρωποκεντρικό τρόπο, λαμβάνοντας υπόψη τις ειδικές απαιτήσεις, τις προκλήσεις και τα δυνατά σημεία των ατόμων με διαφορετικές αναπηρίες. Ο ανοικτός και υπεύθυνος διάλογος με τους εργαζομένους σας μπορεί να σας βοηθήσει να προσδιορίσετε και να κατανοήσετε τις ατομικές απαιτήσεις τους.

Συνεργαστείτε με τις συνδικαλιστικές οργανώσεις στον χώρο εργασίας σας για να εξετάσετε λύσεις εύλογων προσαρμογών μέσω συλλογικών διαπραγματεύσεων.

3.1 Εξέταση ενός ευρέος φάσματος αναπηριών

Με την εξέταση των διαφορετικών ειδών αναπηρίας που περιγράφονται στη ΣΗ ΕΔΑΑ και την υιοθέτηση μιας ολοκληρωμένης και προσωποκεντρικής προσέγγισης όσον αφορά τις προσαρμογές, μπορείτε να δημιουργήσετε συμπεριληπτικά εργασιακά περιβάλλοντα που παρέχουν ίσες ευκαιρίες στο προσωπικό με σωματικές, αισθητηριακές, διανοητικές και ψυχοκοινωνικές αναπηρίες, μεταξύ άλλων στο γηράσκον εργατικό δυναμικό.

3.2 Υποστήριξη του γηράσκοντος εργατικού δυναμικού

Με την επέκταση των αρχών των εύλογων προσαρμογών ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες του γηράσκοντος εργατικού δυναμικού, μπορείτε να δημιουργήστε ένα συμπεριληπτικό εργασιακό περιβάλλον. Εάν αξιοποιήσετε ευκαιρίες για τη βελτίωση της εργονομίας και τη δυνατότητα ευέλικτου ωραρίου εργασίας, επιλογών σταδιακής συνταξιοδότησης και συνεχούς κατάρτισης δεξιοτήτων, αυτό μπορεί να ωφελήσει τους εργαζομένους μεγαλύτερης ηλικίας, ενώ παράλληλα καθιστά τον χώρο εργασίας πιο ευπροσάρμοστο και ανθεκτικό για όλους. Αυτή η προσέγγιση πολλαπλών γενεών ευθυγραμμίζεται με τους ευρύτερους στόχους της κοινωνικής βιωσιμότητας, καθώς διασφαλίζει ότι ο χώρος εργασίας χαρακτηρίζεται από πολυμορφία και είναι παραγωγικός και συμπεριληπτικός.

3.3 Πρόσληψη προσωπικού με αναπηρία με τη χρήση εύλογων προσαρμογών: τα οφέλη που μπορείτε να αναμένετε

3.4 Τρόποι ευαισθητοποίησης

Όλο και περισσότερο, οι εργοδότες αναγνωρίζουν και κατανοούν τα δυνητικά οφέλη των εύλογων προσαρμογών και τις προωθούν ενεργά ως συνήθη πρακτική.

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους μπορείτε να ευαισθητοποιήσετε τον οργανισμό ή την εταιρεία σας σχετικά με τη σημασία και τα οφέλη των εύλογων προσαρμογών.

3.5 Κατανομή εύλογων προσαρμογών

Μπορείτε να επιτύχετε μια βιώσιμη λύση για το προσωπικό σας με αναπηρία μέσω μιας καλά οργανωμένης διαδικασίας για την κατανομή εύλογων προσαρμογών. Οι προσαρμογές που παρέχονται πρέπει να είναι αποτελεσματικές, αποδοτικές και προσαρμοσμένες στο άτομο. Οι λύσεις που παρέχονται πρέπει να είναι διαχρονικά βιώσιμες. Μπορεί να χρειαστεί να διενεργήσετε ενδελεχείς αξιολογήσεις για τους εργαζομένους με αναπηρία, λαμβάνοντας υπόψη τις συμβουλές εμπειρογνωμόνων, όταν είναι διαθέσιμες, και θα πρέπει να συμπεριλαμβάνετε τους εργαζομένους σας στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Στόχος σας θα πρέπει να είναι να προσδιορίσετε τις προσαρμογές που ανταποκρίνονται στις άμεσες ανάγκες των εργαζομένων που διαφορετικά θα αντιμετώπιζαν εμπόδια στην εργασία τους, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα.

Η διαδικασία κατανομής των εύλογων προσαρμογών διέπεται από νομικές υποχρεώσεις και νόμους κατά των διακρίσεων. Εάν δεν είστε βέβαιοι για τις ακριβείς απαιτήσεις, θα πρέπει να συμβουλευθείτε την τοπική αρχή ή την οργάνωση εργοδοτών σας, η οποία θα μπορούσε να σας βοηθήσει στον προσδιορισμό των αντίστοιχων νόμων. Η συμμόρφωση με τη νομοθεσία προστατεύει τα δικαιώματα των εργαζομένων με αναπηρία και μειώνει τον κίνδυνο νομικών διαφορών ή αξιώσεων που αφορούν διακρίσεις, ενώ παράλληλα δημιουργεί και διατηρεί ένα δίκαιο και ισότιμο εργασιακό περιβάλλον.

3.6 Συμπεριληπτικές πρακτικές σε όλα τα στάδια της απασχόλησης

Η απασχόληση των ατόμων με αναπηρία είναι ένα ταξίδι που ξεκινά με το στάδιο της πρόσληψης, καλύπτει τη διατήρηση και περιλαμβάνει τη διευκόλυνση της ομαλής επαγγελματικής εξέλιξης. Στην παρούσα ενότητα παρουσιάζονται τα μέτρα που μπορούν να λάβουν οι εργοδότες σε κάθε στάδιο της απασχόλησης για την προώθηση ενός συμπεριληπτικού εργασιακού περιβάλλοντος.

3.7 Διευκόλυνση της επικοινωνίας σχετικά με τις εύλογες προσαρμογές

Υπάρχουν διάφορες στρατηγικές για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής επικοινωνίας όταν το προσωπικό ζητεί και λαμβάνει εύλογες προσαρμογές.

Με τη μεθοδικότητα στον σχεδιασμό και την παροχή κατάρτισης, μπορείτε να διασφαλίσετε ότι εξυπηρετεί αποτελεσματικά τον σκοπό της για την προώθηση ενός περισσότερο συμπεριληπτικού περιβάλλοντος.

3.8 Παροχή καθοδήγησης

Θα πρέπει να παρέχονται καθοδήγηση και συμβουλές για την κάλυψη των απαιτήσεων των εργαζομένων με αναπηρία, των διευθυντικών στελεχών, του προσωπικού που είναι αρμόδιο για τη διεκπεραίωση των αιτήσεων προσαρμογής και των επικεφαλής ομάδων ή συναδέλφων που υποδέχονται εργαζομένους με αναπηρία στο τμήμα ή την ομάδα τους.

3.9 Εξεύρεση λιγότερο δαπανηρών προσαρμογών: επίτευξη ισορροπίας

Είναι σημαντικό να εξισορροπηθεί η ανάγκη προσαρμογής για την κάλυψη των ειδικών αναγκών κάθε ατόμου με την πρακτικότητα και το κόστος. Στόχος θα πρέπει να είναι η εξεύρεση των απλούστερων προσαρμογών με εύλογο κόστος που να ανταποκρίνονται αποτελεσματικά στις ανάγκες και τις ατομικές συνθήκες του εργαζομένου.

Με την υιοθέτηση εξατομικευμένης προσέγγισης για την αντιμετώπιση των μοναδικών αναγκών και συνθηκών κάθε μέλους του προσωπικού με αναπηρία, μπορείτε να παρέχετε εξατομικευμένες λύσεις που αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τα εμπόδια και προωθούν τις ίσες ευκαιρίες.

Μια μελέτη του δικτύου φιλοξενίας για την απασχόληση (Job Accommodation Network) στις Ηνωμένες Πολιτείες αποκάλυψε ότι το 60 % των προσαρμογών στον χώρο εργασίας μπορεί να γίνει χωρίς κόστος, ενώ το μέσο κόστος ανέρχεται σε 500 USD (491 EUR) ανά εργαζόμενο²³. Οι προσαρμογές συμβάλλουν στη διατήρηση των εργαζομένων, στη βελτίωση της συμμετοχής και της παραγωγικότητας και στην εξοικονόμηση ασφαλιστικών δαπανών²⁴.

3.10 Παρακολούθηση και επανεξέταση

Η διαδικασία παρακολούθησης και επανεξέτασης των εύλογων προσαρμογών είναι ουσιαστικής σημασίας ώστε να διασφαλιστεί η συνεχής αποτελεσματικότητά τους και να αντιμετωπιστούν τυχόν αλλαγές ή ρυθμίσεις που μπορεί να χρειαστούν.

Θα πρέπει να αξιολογείτε τη συνεχή αποτελεσματικότητα της λύσης που έχει παρασχεθεί. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τακτικές συναντήσεις ελέγχου, επανεξέταση των δεικτών επαγγελματικών επιδόσεων, συλλογή παρατηρήσεων από προϊσταμένους ή συναδέλφους ή ακρόαση της συμβολής του ίδιου του εργαζομένου σχετικά με το αν και με ποιον τρόπο η προσαρμογή διευκόλυνε την εργασία του. Με την εκτίμηση της αποτελεσματικότητας της προσαρμογής μπορεί να είστε σε θέση να εντοπίσετε τομείς που επιδέχονται βελτίωση ή να διερευνήσετε εναλλακτικές λύσεις, εάν η λύση που έχει παρασχεθεί δεν ανταποκρίνεται επαρκώς στις ανάγκες του εργαζομένου.

Οι ανάγκες των εργαζομένων με αναπηρία ενδέχεται να εξελίσσονται με την πάροδο του χρόνου και, ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να προβαίνετε σε τυχόν αλλαγές ή ρυθμίσεις που απαιτούνται. Ενδέχεται να είναι αναγκαία η διαμόρφωση της προσαρμογής υπό το πρίσμα νέων πληροφοριών ή αλλαγών στις συνθήκες του εργαζομένου, όπως αλλαγή της κατάστασής του ή νέες εργασιακές ευθύνες. Θα πρέπει να συμμετέχετε σε ανοικτή και διαφανή επικοινωνία με τον εργαζόμενο για να προσδιορίσετε αν απαιτούνται εναλλακτικές προσαρμογές ή τροποποιήσεις των υφιστάμενων ρυθμίσεων ώστε να εξασφαλιστεί η συνεχής αποτελεσματικότητα.

Καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας παρακολούθησης και επανεξέτασης, είναι ζωτικής σημασίας να διατηρείτε ακριβή τεκμηρίωση και αρχεία. Αυτό περιλαμβάνει την τεκμηρίωση των λεπτομερειών της προσαρμογής, τυχόν αλλαγές που πραγματοποιήθηκαν, τις παρατηρήσεις του εργαζομένου και τα αποτελέσματα της διαδικασίας παρακολούθησης. Η τεκμηρίωση συμβάλλει στην παρακολούθηση του ιστορικού των προσαρμογών που παρέχονται, διευκολύνει τη μελλοντική αναφορά και διασφαλίζει τη συμμόρφωση με τις νομικές απαιτήσεις.

Είναι προτιμότερο να υιοθετηθεί μια νοοτροπία συνεχούς βελτίωσης όσον αφορά τις εύλογες προσαρμογές. Ως επικεφαλής ή διευθυντικά στελέχη, θα πρέπει να μαθαίνετε από κάθε εμπειρία προσαρμογής, προσδιορίζοντας τις βέλτιστες πρακτικές και υλοποιώντας αλλαγές, ανάλογα με τις ανάγκες. Οι τακτικές επανεξετάσεις ή αξιολογήσεις της αποτελεσματικότητας των προσαρμογών μπορούν να αποδειχθούν εξαιρετικά χρήσιμες για τη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων στο μέλλον.

Ενώ η εφαρμογή προσαρμογών για το προσωπικό με αναπηρία συχνά συνεπάγεται αλλαγές και δαπάνες, διατίθεται τόσο οικονομική όσο και πρακτική βοήθεια.

Σε πολλές χώρες της ΕΕ διατίθεται χρηματοδοτική στήριξη για την κάλυψη μέρους ή του συνόλου του κόστους δημιουργίας εύλογων προσαρμογών. Αυτή μπορεί να λάβει τη μορφή επιχορηγήσεων ή επιδοτήσεων, ενίοτε παράλληλα με την υλικοτεχνική υποστήριξη για τον προσδιορισμό των κατάλληλων προσαρμογών και την υποβολή αίτησης για επιχορηγήσεις ή επιδοτήσεις. Το ποσό της χρηματοδοτικής στήριξης ποικίλλει σημαντικά σε ολόκληρη την Ευρώπη, όπως και τα είδη των προσαρμογών που μπορούν να χρηματοδοτηθούν, αλλά τα συστήματα χρηματοδοτούν συνήθως την προσαρμογή ενός σταθμού εργασίας που χρησιμοποιείται από άτομο με αναπηρία. Σε ορισμένες περιπτώσεις διατίθεται επίσης βοήθεια για την κάλυψη των εξόδων συμβούλων εργασίας ή μετακίνησης.

Για να είναι επιλέξιμα για χρηματοδότηση, τα επαγγελματικά ή τεχνικά βοηθήματα πρέπει να σχετίζονται με την αναπηρία και να χρησιμοποιούνται για τις συγκεκριμένες δραστηριότητες εργασίας ή άλλα συναφή καθήκοντα. Τα τεχνικά βοηθήματα εργασίας, τόσο το λογισμικό όσο και το υλισμικό, μπορούν να θεωρηθούν ως ειδική μορφή προσαρμογής. Ορισμένες φορές δίνουν τη δυνατότητα στους εργαζομένους με αναπηρία να εκτελούν καθήκοντα τα οποία διαφορετικά δεν θα μπορούσαν να αναλάβουν καθόλου.

Η δημόσια χρηματοδότηση μπορεί να καλύψει το κόστος της κατάρτισης ενός ατόμου για τη χρήση του βοηθήματος εργασίας. Το ποσό που χορηγείται αποφασίζεται κατά περίπτωση και εξαρτάται από διάφορα κριτήρια, όπως ο βαθμός της αναπηρίας, το συνολικό κόστος των μέτρων και το ποσό των δαπανών που σχετίζονται με την αναπηρία που διαφορετικά θα επιβάρυναν τον εργοδότη.

4.1 Σημεία αναζήτησης βοήθειας

• Οι επίσημοι ιστότοποι των εθνικών, περιφερειακών ή τοπικών διοικητικών υπηρεσιών που είναι αρμόδιες για την απασχόληση, την εργασία, τις κοινωνικές υποθέσεις ή τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία παρέχουν συχνά πληροφορίες σχετικά με τις επιχορηγήσεις, τις επιδοτήσεις και τα προγράμματα στήριξης που μπορεί να είναι διαθέσιμα ώστε να βοηθήσουν τους εργοδότες να δημιουργήσουν εύλογες προσαρμογές.
• Ορισμένες οργανώσεις, ενώσεις και μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) που ασχολούνται με την αναπηρία και την απασχόληση ειδικεύονται στη στήριξη εργοδοτών και ατόμων με αναπηρία. Συχνά παρέχουν πόρους, καθοδήγηση και πληροφορίες σχετικά με τη διαθέσιμη οικονομική και υλικοτεχνική υποστήριξη για εύλογες προσαρμογές. Παραδείγματα αποτελούν το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία²⁵ και η Ευρωπαϊκή Ένωση Τυφλών²⁶. Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Φορέων Ισότητας παρέχει επισκόπηση της πρόσφατης νομολογίας σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες²⁷.
• Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι διάφορες διευθύνσεις της παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τις ευκαιρίες χρηματοδότησης, τα προγράμματα και τους πόρους για τους εργοδότες με σκοπό τις εύλογες προσαρμογές, ενώ διάφορες ιστοσελίδες της ΕΕ συχνά προβάλλουν πρωτοβουλίες για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, την απασχόληση και την κοινωνική ένταξη.
• Η σειρά «Προώθηση της ισότητας» της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας έχει ως στόχο να βοηθήσει τους εργοδότες όλων των μεγεθών και όλων των οικονομικών τομέων να παρέχουν εύλογες προσαρμογές σε όλα τα στάδια του κύκλου απασχόλησης²⁸.
• Τα κέντρα στήριξης των επιχειρήσεων, τα εμπορικά επιμελητήρια, οι επαγγελματικές ή κλαδικές οργανώσεις και οι επιχειρηματικές ενώσεις συχνά εκδίδουν καθοδήγηση και πόρους για τους εργοδότες, συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών σχετικά με τη χρηματοδοτική στήριξη, τις επιχορηγήσεις και την υλικοτεχνική βοήθεια.
• Τα τοπικά γραφεία εύρεσης εργασίας και τα κέντρα απασχόλησης μπορούν επίσης να διαθέτουν πληροφορίες σχετικά με τις επιχορηγήσεις, τις επιδοτήσεις και τα προγράμματα στήριξης για εργοδότες.

4.2 Συμπράξεις

Στο πλαίσιο σύμπραξης, μεμονωμένοι εργοδότες και εξωτερικοί φορείς μπορούν να συνεργαστούν για τον προσδιορισμό και την εφαρμογή κατάλληλων εύλογων προσαρμογών για έναν μεμονωμένο εργαζόμενο. Εκτός από τις συμπράξεις με κέντρα απασχόλησης και άλλους οργανισμούς πρόσληψης, κέντρα επαγγελματικής αποκατάστασης και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, οι εργοδότες μπορούν επίσης να συνεργάζονται με τους ιατρούς των εταιρειών, ομάδες επαγγελματικής υγείας ή συνδικαλιστικές οργανώσεις.

Στις περισσότερες χώρες της ΕΕ υπάρχουν σε κάποια μορφή συμπράξεις για την παροχή βοήθειας στους εργοδότες για την πραγματοποίηση εύλογων προσαρμογών, οι οποίες συχνά βοηθούν μέσω συμβουλών ή υποστήριξης στον προσδιορισμό κατάλληλων προσαρμογών. Παρότι μερικές φορές μπορούν να δημιουργηθούν με δημόσιους φορείς, όπως υπηρεσίες απασχόλησης που είναι αρμόδιες για την τοποθέτηση ατόμων με αναπηρία στην απασχόληση, συχνά συμμετέχουν επίσης ΜΚΟ και οργανώσεις εργοδοτών.

Σε όλη την Ευρώπη υπάρχουν πολυάριθμα παραδείγματα συμπράξεων που παρέχουν στήριξη, όπως οικονομική βοήθεια, συμβουλές (εξατομικευμένες συμβουλές για κατάλληλη προσαρμογή, οδηγοί για εργοδότες, συμβουλές για τον σχεδιασμό χώρων εργασίας φιλικών προς τα άτομα με αναπηρία), δίκτυα υποστήριξης (των εταιρειών, δίκτυο εργοδοτών με πείρα στην πρόσληψη προσωπικού με μειωμένη ικανότητα εργασίας), συντονιστής εργασίας για τον εντοπισμό ευκαιριών πρόσληψης και καθηκόντων κατάλληλων για άτομα με μερική ικανότητα εργασίας, βάσεις δεδομένων (καταγραφή των προσαρμογών σε βάση δεδομένων και υπηρεσίες διαμεσολάβησης για την εξεύρεση συμφωνίας σχετικά με τις συνθήκες εργασίας). Ορισμένες φορές συμμετέχουν επίσης εμπειρογνώμονες σε θέματα επαγγελματικής υγείας σε συνεργασία με τους εργοδότες.

4.3 Ορθές πρακτικές

The 'Illustrative Examples' section of the Guide- lines presents best practices for ensuring reasonable accommodation (RA) by employers. Below is an overview of potential measures that can be implemented. For more detailed information, please refer to the 'Illustrative Examples' section.

4.4 Πρόσθετες πηγές πληροφόρησης

Αρκετά ευρωπαϊκά κράτη διαθέτουν δικές τους δημοσιεύσεις και άλλες πληροφορίες για τους εργοδότες σχετικά με τις εύλογες προσαρμογές. Αυτά μπορεί να παράγονται από κυβερνητικά υπουργεία, φορείς ισότητας ή υπηρεσίες απασχόλησης, ή ορισμένες φορές από μονάδες που ειδικεύονται στην απασχόληση ατόμων με αναπηρία στον δημόσιο τομέα. Οι οργανώσεις εργοδοτών, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις και οι ΜΚΟ (συμπεριλαμβανομένων των οργανώσεων ΑμεΑ) διαδραματίζουν επίσης ρόλο σε πολλές χώρες.

Τα κονδύλια σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο αποτελούν τις κύριες πηγές χρηματοδοτικής στήριξης των εργοδοτών για την παροχή εύλογων προσαρμογών στον χώρο εργασίας. Περισσότερες πληροφορίες είναι διαθέσιμες στις ανά χώρα εκθέσεις της ευρωπαϊκής εμπειρογνωσίας σε θέματα αναπηρίας (EDE) με τίτλο «Striving for an inclusive labour market». (Επιδίωξη για μια συμπεριληπτική αγορά εργασίας στην Ευρώπη)²⁹

Το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», το πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας της ΕΕ, παρέχει ευκαιρίες χρηματοδότησης για έργα που σχετίζονται με την αναπηρία και την προσβασιμότητα. Οι οργανισμοί μπορούν να υποβάλουν αίτηση χρηματοδότησης στο πλαίσιο συγκεκριμένων προσκλήσεων ή θεμάτων που εστιάζουν σε συμπεριληπτικές τεχνολογίες, βοηθητικές συσκευές ή σχεδιασμό συμπεριληπτικών χώρων εργασίας. Το πρόγραμμα προωθεί την ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων και τεχνολογιών που διευκολύνουν τις εύλογες προσαρμογές στον χώρο εργασίας.

Οι οργανισμοί μπορούν να εντοπίζουν σχετικές προσκλήσεις υποβολής προτάσεων ή ευκαιρίες χρηματοδότησης που δημοσιεύονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή από διάφορους οργανισμούς της ΕΕ. Στις προσκλήσεις αυτές καθορίζονται συνήθως ειδικοί στόχοι, κριτήρια επιλεξιμότητας και προτεραιότητες χρηματοδότησης που σχετίζονται με την προσβασιμότητα και τις εύλογες προσαρμογές. Οι οργανισμοί θα πρέπει να επανεξετάζουν προσεκτικά τις κατευθυντήριες γραμμές, να καταρτίζουν πρόταση έργου και να την υποβάλουν εντός των καθορισμένων προθεσμιών.

Η διαδικασία υποβολής αίτησης εξαρτάται από το ειδικό χρηματοδοτικό πρόγραμμα ή πρωτοβουλία. Οι οργανισμοί συνήθως υποχρεούνται να υποβάλουν πρόταση έργου στην οποία περιγράφονται οι στόχοι, οι δραστηριότητες, τα αναμενόμενα αποτελέσματα και ο προϋπολογισμός για το έργο τους σχετικά με τις εύλογες προσαρμογές. Τα κριτήρια επιλεξιμότητας μπορεί να περιλαμβάνουν την ευθυγράμμιση του έργου με τις προτεραιότητες της ΕΕ, τον δυνητικό αντίκτυπό του, τις απαιτήσεις σύμπραξης και την οικονομική βιωσιμότητα. Οι οργανισμοί μπορεί να χρειαστεί να αποδείξουν την ικανότητα, την εμπειρογνωσία και την πείρα τους στην υλοποίηση παρόμοιων έργων.

Η εξασφάλιση χρηματοδότησης από την ΕΕ για πρωτοβουλίες εύλογων προσαρμογών συνεπάγεται διάφορα οφέλη. Πρώτον, παρέχει χρηματοδοτικούς πόρους για τη στήριξη της υλοποίησης έργων που προάγουν την προσβασιμότητα και την ένταξη στον χώρο εργασίας. Προσφέρει επίσης ευκαιρίες δικτύωσης, συνεργασίας και ανταλλαγής γνώσεων με άλλους οργανισμούς και εμπειρογνώμονες που εργάζονται στον ίδιο τομέα. Επιπλέον, η λήψη χρηματοδότησης από την ΕΕ ενισχύει την προβολή και την αξιοπιστία του έργου του οργανισμού και μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη αναγνώριση σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.

Με την κατανόηση της διαδικασίας υποβολής αιτήσεων, των κριτηρίων επιλεξιμότητας και των δυνητικών οφελών της εξασφάλισης της χρηματοδότησης της ΕΕ, οι οργανισμοί μπορούν να αξιοποιήσουν πόρους όπως τα ΕΔΕΤ, το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» και το EaSI για την προώθηση της προσβασιμότητας, της ένταξης και των ίσων ευκαιριών στον χώρο εργασίας για τους εργαζομένους με αναπηρία.

Χώρα	Αυστρία
Εργοδότης	Κορυφαία εταιρεία στον τομέα της φαρμακευτικής βιομηχανίας
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Αυτιστικό φάσμα, που προϋποθέτει ένα εστιασμένο περιβάλλον για επαναλαμβανόμενες εργασίες που απαιτούν υψηλή συγκέντρωση και ακρίβεια.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Ήσυχος χώρος γραφείου ώστε να μπορεί ο εργαζόμενος να εργάζεται χωρίς εξωτερικές ενοχλήσεις.
Στόχος	Διευκόλυνση των αρμοδιοτήτων του διαχειριστή έργου όσον αφορά τη διάρθρωση και τη διαχείριση των τεχνικών εγκαταστάσεων μέσω της ευθυγράμμισης με τα ξεχωριστά δυνατά σημεία της εργαζομένης.
Οφέλη για τον εργοδότη	Η διευκόλυνση της φυσικής κλίσης του εργαζομένου για καθήκοντα που απαιτούν σχολαστική εστίαση και ακρίβεια οδηγεί σε αποτελέσματα εργασίας υψηλότερης ποιότητας. Η μικρή προσαρμογή της παροχής ήσυχου γραφείου αποφέρει σημαντικές αποδόσεις με τη μορφή ουσιαστικής, υψηλής ποιότητας εργασίας. Καταδεικνύει επίσης τη δέσμευση του εργοδότη για ένα συμπεριληπτικό εργασιακό περιβάλλον, που προσελκύει μια δεξαμενή ταλέντων με πολυμορφία και ενδεχομένως οδηγεί σε καινοτομίες που γεννώνται από αυτήν την ποικιλομορφία.
Κόστος	Ελάχιστο, δεδομένου ότι το μέτρο περιλαμβάνει τη διαθεσιμότητα ήσυχου χώρου γραφείου.

Χώρα	Αυστρία
Εργοδότης	Αλυσίδα σουπερμάρκετ
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Πρόβλημα όρασης
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Κινητό τηλέφωνο εξοπλισμένο με εφαρμογή ανάγνωσης και εφαρμογή σάρωσης.
Στόχος	Να δοθεί στον εργαζόμενο η δυνατότητα να εκτελεί καθήκοντα όπως η αναπλήρωση των προϊόντων στα ράφια και η κατάρτιση νέων εργαζομένων.
Οφέλη για τον εργοδότη	Με μια μικρή τεχνολογική επένδυση, το σουπερμάρκετ όχι μόνο διασφαλίζει την αποτελεσματική ολοκλήρωση των εργασιών, αλλά και αξιοποιεί τη βαθιά γνώση του εργαζομένου σχετικά με τις θέσεις των προϊόντων για την κατάρτιση του νέου προσωπικού. Αυτό ενισχύει την παραγωγικότητα και δημιουργεί ένα περιβάλλον μάθησης για όλους τους εργαζομένους. Το κατάστημα αποκτά επίσης φήμη ως συμπεριληπτικός χώρος εργασίας, το οποίο μπορεί να προσελκύσει μια πελατειακή βάση με πολυμορφία και να το διαφοροποιήσει από τους ανταγωνιστές του.
Κόστος	Ελάχιστο, λαμβανομένης υπόψη μιας μικρής τεχνολογικής επένδυσης.

Χώρα	Αυστρία
Εργοδότης	Κορυφαίος πάροχος υπηρεσιών στην αυστριακή αγορά ακινήτων κατοικίας
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Πρόβλημα όρασης
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Ειδικές συσκευές ανάγνωσης και ειδική οθόνη υπολογιστή.
Στόχος	Να μπορέσει ο εργαζόμενος να συντονίζει αποτελεσματικά τις κλήσεις και να διεκπεραιώνει αποτελεσματικά τα ερωτήματα των πελατών.
Οφέλη για τον εργοδότη	Ο εργοδότης επωφελείται από έναν εξειδικευμένο, αποτελεσματικό συντονιστή τηλεφωνικού κέντρου, ο οποίος μπορεί να διαχειρίζεται με ευκολία πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις πελατών, χάρη στις υποστηρικτικές τεχνολογίες. Οι προσαρμογές αυτές όχι μόνο εξασφαλίζουν ικανό και αφοσιωμένο εργατικό δυναμικό, αλλά συμβάλλουν επίσης σε υψηλότερα επίπεδα ικανοποίησης και διατήρησης των πελατών. Επιπλέον, με την προώθηση ενός συμπεριληπτικού εργασιακού περιβάλλοντος, η εταιρεία ενισχύει τη φήμη της ως κοινωνικά υπεύθυνου οργανισμού, με αποτέλεσμα να καθίσταται ελκυστικότερη σε δυνητικούς πελάτες και εργαζομένους.
Κόστος	Ελάχιστο έως μέτριο, λόγω της προμήθειας εξειδικευμένων συσκευών.

Χώρα	Αυστρία
Εργοδότης	Μη κερδοσκοπική οργάνωση στον τομέα του δίκαιου εμπορίου
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Πρόβλημα όρασης
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Ηλεκτρικός μεγεθυντής, αναγνώστης οθόνης, αναγνώστης τερματικής διάταξης με οθόνη για τυπωμένο υλικό και ειδικά φώτα.
Στόχος	Διευκόλυνση της μετάβασης από τις υπηρεσίες πεδίου σε εξειδικευμένο ρόλο στη λογιστική και την ΤΠ ύστερα από άδεια μητρότητας.
Οφέλη για τον εργοδότη	Με μια σχετικά μέτρια επένδυση σε υποστηρικτικές τεχνολογίες, ο οργανισμός διατηρεί ειδικευμένο και ευέλικτο προσωπικό ικανό να χειρίζεται τόσο τις αρμοδιότητες της λογιστικής όσο και τις αρμοδιότητες της ΤΠ. Αυτό όχι μόνο διασφαλίζει ότι οι κρίσιμοι ρόλοι καλύπτονται από έμπειρο και αφοσιωμένο άτομο, αλλά στέλνει επίσης ένα ισχυρό μήνυμα σχετικά με την αφοσίωση του οργανισμού στη συμμετοχικότητα. Το σύνολο δεξιοτήτων του εργαζομένου, σε συνδυασμό με τον προσαρμοσμένο χώρο εργασίας, ενισχύει την παραγωγικότητα και την ποιότητα της εργασίας, γεγονός που τελικά ωφελεί την αποστολή και το τελικό αποτέλεσμα του οργανισμού.
Κόστος	Ελάχιστο έως μέτριο, λαμβανομένης υπόψη της επένδυσης σε υποστηρικτικές τεχνολογίες.

Χώρα	Κροατία
Εργοδότης	Καταξιωμένο κροατικό θέατρο για τυφλούς, φημισμένο για την προσέλκυση κορυφαίων εθνικών ταλέντων στη σκηνοθεσία, τη συγγραφή θεατρικών έργων και τη σκηνογραφία.
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Πρόβλημα όρασης
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Προσαρμοσμένος χώρος, σκηνογραφία, σενάρια, σκηνοθετικά στυλ και προσθήκη ενός βλέποντος οδηγού για τους ηθοποιούς.
Στόχος	Να διευκολύνει την εκτέλεση των καθηκόντων των τυφλών ηθοποιών και των ηθοποιών με προβλήματα όρασης, και παράλληλα να τους δοθούν τα μέσα για να κατανοήσουν και να περιηγηθούν στον σκηνικό χώρο.
Οφέλη για τον εργοδότη	Το θέατρο δεν ξεχωρίζει μόνο για το ταλέντο του, αλλά και για τις καινοτόμες και προσαρμοστικές προσεγγίσεις του, με αποτέλεσμα να κερδίζει τη φήμη της δημιουργικότητας που διευρύνει τα όρια και της συμμετοχικότητας. Οι προσαρμογές καθιστούν δυνατή την απασχόληση υποεκπροσωπούμενης ομάδας εξαιρετικά ταλαντούχων, αφοσιωμένων ηθοποιών, με αποτέλεσμα να εμπλουτίζονται οι παραγωγές του θεάτρου και να διαφοροποιείται η βάση ταλέντων του. Η απασχόληση ηθοποιών με διαφορετικές ικανότητες ανοίγει νέες προοπτικές στην αφήγηση ιστοριών, με αποτέλεσμα να προσελκύει δυνητικά ένα ευρύτερο και πιο ενεργό κοινό.
Κόστος	Μέτριο, λαμβανομένου υπόψη του προσαρμοσμένου χώρου και της προσαρμοσμένης μεθόδου εργασίας.

Χώρα	Κύπρος
Εργοδότης	Τράπεζα που απασχολεί περίπου 500 άτομα
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Προβλήματα όρασης, συμπεριλαμβανομένης της τύφλωσης και της μειωμένης όρασης
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Εξατομικευμένη υποστηρικτική τεχνολογία, όπως αναγνώστες οθόνης, μεγεθυντές και ειδικές ρυθμίσεις επιτραπέζιων υπολογιστών.
Στόχος	Προσαρμογή των επιμέρους θέσεων εργασίας στις ανάγκες των τριών εργαζομένων με προβλήματα όρασης, ώστε να διασφαλιστεί ότι μπορούν να εκτελούν αποτελεσματικά τα καθήκοντά τους.
Οφέλη για τον εργοδότη	Πέρα από την εκπλήρωση της κοινωνικής ευθύνης και των κανονιστικών απαιτήσεων, η τράπεζα αποκτά ένα εργατικό δυναμικό με πολυμορφία που προσφέρει μια μοναδική προοπτική, προσελκύοντας δυνητικά μια ευρύτερη πελατειακή βάση. Η παροχή υποστηρικτικής τεχνολογίας σηματοδοτεί επίσης μια συμπεριληπτική νοοτροπία, που ενισχύει την εμπορική επωνυμία του εργοδότη και ενδεχομένως προσελκύει κορυφαία ταλέντα σε όλους τους τομείς. Η τράπεζα επωφελείται επίσης από την αφοσίωση και τις δεξιότητες των εν λόγω εργαζομένων, οι οποίοι έχουν υψηλά κίνητρα εν μέρει λόγω της προθυμίας του εργοδότη να ανταποκριθεί στις ανάγκες τους.
Κόστος	Μέτριο, επενδύσεις σε εξατομικευμένες υποστηρικτικές τεχνολογίες.

Χώρα	Δανία
Εργοδότης	Γραφιστικό γραφείο
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Προκλήσεις όσον αφορά τη διαχείριση του χρόνου λόγω των συνεπειών του άγχους και της σοβαρής κατάθλιψης.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Εφαρμογή που βοηθά τον γραφίστα να διαχειρίζεται και να κατανέμει αποτελεσματικά τον χρόνο για καθήκοντα εργασίας και επιμέρους καθήκοντα.
Στόχος	Να μπορέσει ο γραφίστας να επικεντρωθεί στην εργασία του με την παροχή των εργαλείων που χρειάζεται ώστε να διαχειριστεί καλύτερα τον χρόνο του.
Οφέλη για τον εργοδότη	Με την παροχή απλής αλλά αποτελεσματικής προσαρμογής, ο εργοδότης διατηρεί έναν ταλαντούχο γραφίστα, ο οποίος είναι πλέον πιο παραγωγικός και συγκεντρωμένος. Η επένδυση αυτή όχι μόνο ενισχύει την παραγωγή του εργαζομένου, αλλά και επισημαίνει σε όλους τους εργαζομένους ότι η εταιρεία είναι προσηλωμένη στην ευημερία και την επιτυχία τους, και μ’ αυτόν τον τρόπο ενδεχομένως αυξάνει το συνολικό ηθικό και την παραγωγικότητα στον χώρο εργασίας.
Κόστος	Ελάχιστο, δεδομένου ότι η προσαρμογή περιλαμβάνει εφαρμογή λογισμικού που υποστηρίζει τη διαχείριση του χρόνου.

Χώρα	Δανία
Εργοδότης	Εταιρεία
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Χρήστης αναπηρικού αμαξιδίου με προοδευτική νόσο
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Αρχικά, εγκαταστάθηκε οικιακό γραφείο για τον εργαζόμενο, που διέθετε ειδικό εξοπλισμό. Καταρτίστηκαν σχέδια για την εγκατάσταση ανελκυστήρων αναπηρικών αμαξιδίων, αυτόματων θυρών πρόσβασης και για την τροποποίηση του χώρου εργασίας και των χώρων τουαλέτας για την προσβασιμότητα αναπηρικών αμαξιδίων. Συμμετείχαν πολλά ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένων βασικών προσώπων και συμβούλων σε θέματα αναπηρίας.
Στόχος	Να γίνουν προσαρμογές για εργαζόμενο υψηλής ειδίκευσης που μπορεί να συμβάλει σημαντικά στους στόχους της εταιρείας, αλλά απαιτεί περιβάλλον προσβάσιμο από αναπηρικό αμαξίδιο.
Οφέλη για τον εργοδότη	Η αξιοποίηση της εμπειρογνωσίας ενός εργαζόμενου υψηλής ειδίκευσης βελτιώνει την παραγωγικότητα και προσφέρει μια μοναδική προοπτική στην ομάδα. Η δέσμευση της εταιρείας για την παροχή ολοκληρωμένων προσαρμογών αυξάνει επίσης τη φήμη της ως συμπεριληπτικού και προσαρμοστικού εργοδότη, γεγονός που μπορεί να αποτελέσει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα τόσο στην απόκτηση ταλέντων όσο και στις σχέσεις με τους πελάτες.
Κόστος	Μέτριο, αλλά με μακροπρόθεσμη απόδοση των επενδύσεων (ΑΕ) λαμβανομένου υπόψη του ταλέντου που διατηρείται.

Χώρα	Εσθονία
Εργοδότης	Μεσαίου μεγέθους εταιρεία κατασκευής επίπλων με περίπου 45 εργαζομένους
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Περιορισμένη κινητικότητα και κινήσεις χεριών· αδυναμία εκτέλεσης σωματικής εργασίας που συνεπάγεται μετακίνηση σε μεγάλες αποστάσεις ή ανύψωση των χεριών πάνω από το ύψος των ώμων.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Ο εργοδότης προσάρμοσε τον χώρο εργασίας ώστε να ελαχιστοποιηθεί η ανάγκη μετακίνησης σε μεγάλες αποστάσεις και υπέβαλε αίτηση για τεχνικά βοηθήματα από το Εσθονικό Ταμείο Ασφάλισης Ανεργίας. Το ταμείο παρείχε ένα πνευματικό εργαλείο ανύψωσης και επέστρεψε το κόστος ενός ανυψωτήρα κενού.
Στόχος	Προσαρμογή του εργασιακού περιβάλλοντος και παροχή των απαραίτητων εργαλείων ώστε ο εργαζόμενος να μπορεί να εργάζεται άνετα και αποτελεσματικά, παρά τους περιορισμούς στην κινητικότητά του.
Οφέλη για τον εργοδότη	Ο εργοδότης αποκτά αφοσιωμένο και ικανό μέλος του εργατικού δυναμικού, το οποίο εμπλουτίζει την πολυμορφία του χώρου εργασίας και, ενδεχομένως, πληροί τις προϋποθέσεις για την παροχή κινήτρων από κρατικούς πόρους για την απασχόληση ατόμων με αναπηρία.
Κόστος	Ελάχιστο, καθώς χρηματοδοτείται από το Εσθονικό Ταμείο Ασφάλισης Ανεργίας.

Χώρα	Φινλανδία
Εργοδότης	Εταιρεία κατασκευής λαμπτήρων με 20 εργαζομένους, με επικεφαλής άτομο με αναπηρία
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Διάφορα, μεταξύ άλλων αναπηρία, ηλικία, καθεστώς πρόσφυγα και μετανάστη. Περίπου το 30 % του εργατικού δυναμικού περιλαμβάνει ευάλωτες ομάδες.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Ο εργοδότης προσφέρει τον απαραίτητο εξοπλισμό φωτισμού και βελτίωσης της όρασης για τους εργαζομένους με προβλήματα όρασης αμέσως μετά την άφιξή τους.
Στόχος	Δημιουργία ενός συμπεριληπτικού εργασιακού περιβάλλοντος εργασίας, όπου όλοι, ανεξάρτητα από το υπόβαθρο ή την κατάσταση της υγείας τους, έχουν την ευκαιρία να εργαστούν.
Οφέλη για τον εργοδότη	Προωθεί την πολυμορφία και την ένταξη και προσφέρει διάφορες προοπτικές και εμπειρίες στην εταιρεία. Μπορεί επίσης να ενισχύσει τη φήμη της εταιρείας ως δίκαιου εργοδότη.
Κόστος	Μέτριο, αυτοχρηματοδοτούμενο από τον εργοδότη, ο οποίος επέλεξε να μην υποβάλει αίτηση για δημόσια οικονομική στήριξη λόγω γραφειοκρατικών εμποδίων.

Χώρα	Γαλλία
Εργοδότης	Groupe Bonduelle
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Αναπηρία που απαιτεί προσαρμογές στον χώρο εργασίας
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Τροποποιήσεις στους χώρους εργασίας για εργαζομένους με αναγνωρισμένη αναπηρία, ώστε να αντιμετωπιστούν τα εμπόδια και να καταστούν προσβάσιμοι όσο το δυνατόν περισσότεροι χώροι εργασίας. Οι τροποποιήσεις μπορεί να περιλαμβάνουν εργονομικές ρυθμίσεις των σταθμών εργασίας, ειδικό εξοπλισμό, βοήθεια στις μεταφορές, βελτιώσεις της προσβασιμότητας, κατάρτιση, εργαλεία επικοινωνίας για διάφορες αναπηρίες και ειδικές προσαρμογές λογισμικού/υλισμικού για διάφορες αναπηρίες.
Στόχος	Να καταστούν προσβάσιμοι οι σταθμοί εργασίας με την εφαρμογή των αναγκαίων προσαρμογών που συνιστά ο ιατρός εργασίας και άλλοι εμπλεκόμενοι φορείς, συμπεριλαμβανομένων των συνδικαλιστικών οργανώσεων.
Οφέλη για τον εργοδότη	Διευκόλυνση της ένταξης και της προσβασιμότητας των εργαζομένων με αναπηρία.
Κόστος	Το κόστος καλύπτεται από το ταμείο Handipol και τον Agefiph υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, με όρια για το μέγιστο ποσό του τιμολογίου. Ζητείται η γνώμη της Επιτροπής εάν ο προϋπολογισμός υπερβαίνει τα 5 000 EUR ανά άτομο ετησίως.

Χώρα	Γαλλία
Εργοδότης	Εταιρεία παροχής υπηρεσιών υποστήριξης υπολογιστών
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Υπερακουσία, μια παθολογική κατάσταση της ακοής που καθιστά το άτομο υπερβολικά ευαίσθητο στους καθημερινούς θορύβους, γεγονός που προκαλεί δυσφορία και επηρεάζει τις επαγγελματικές επιδόσεις.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Διαβούλευση με τον ιατρό εργασίας για εργονομική αξιολόγηση πριν από την πρόσληψη· αγορά διφωνικών ακουστικών κεφαλής για απομόνωση από εξωγενείς θορύβους· εγκατάσταση φίλτρου οθόνης για τη μείωση του σκληρού φωτισμού· προσαρμογή ειδικού καθίσματος για μεγαλύτερη άνεση· επέκταση του πληκτρολογίου και του ποντικιού για τους συναδέλφους γύρω του για τη μείωση του θορύβου.
Στόχος	Να δοθεί στον εργαζόμενο η δυνατότητα να επικεντρώνεται στα καθήκοντά του χωρίς να διαταράσσεται από τους καθημερινούς θορύβους του γραφείου, ώστε να βελτιωθεί κατ’ αυτόν τον τρόπο η παραγωγικότητα και η ευημερία του.
Οφέλη για τον εργοδότη	Βελτίωση των επιδόσεων και της παραγωγικότητας των εργαζομένων και ενίσχυση της επαγγελματικής νοοτροπίας, καθώς οι συνάδελφοι επέδειξαν αλληλεγγύη και κατανόηση. Η προσέγγιση που ακολούθησε ο εργοδότης ήταν ολιστική, η οποία περιλάμβανε ιατρική και εργονομική εμπειρογνωσία ήδη από το στάδιο της πρόσληψης, και αποδείχθηκε επωφελής τόσο για τον εργοδότη όσο και για τον εργαζόμενο.
Κόστος	Μέτριο, δεδομένου ότι το κόστος του εργονομικού εξοπλισμού και της διαβούλευσης αναλαμβάνεται από τον εργοδότη, αλλά είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της παραγωγικότητας, που το καθιστά πολύτιμη επένδυση.

Χώρα	Γαλλία
Εργοδότης	Εταιρεία
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Η αριστερή ημιπληγία, η οποία επηρεάζει την κινητικότητα και τις λεπτές κινητικές δεξιότητες στην αριστερή πλευρά του σώματος.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Αρχική συνάντηση με εργονόμο και ενδιαφερόμενα μέρη για τον καθορισμό των στόχων και των εργαλείων που θα χρησιμοποιηθούν· παρατηρήσεις στον σταθμό εργασίας για την επισήμανση των δυσκολιών που αντιμετωπίζει ο εργαζόμενος, όπως η διαρρύθμιση του χώρου, η διάταξη της επίπλωσης και η μη υποστηρικτική καρέκλα· υποβολή έκθεσης δραστηριοτήτων με προτεινόμενες οργανωτικές και υλικές λύσεις· παροχή πολλαπλών επιλογών γραφείου ώστε να επιλέξει ο εργαζόμενος, με αποτέλεσμα την ενδυνάμωση του εργαζομένου στη λήψη αποφάσεων.
Στόχος	Προσαρμογή του χώρου εργασίας κατά τρόπο που να αντισταθμίζει την αναπηρία του εργαζομένου, ώστε να μπορεί να συνεχίσει αποτελεσματικά την εργασία του ως λογιστής.
Οφέλη για τον εργοδότη	Διατήρηση ειδικευμένου εργατικού δυναμικού χωρίς την ανάγκη επαναπρόσληψης ή επανειδίκευσης και ενίσχυση του ηθικού μεταξύ του εργατικού δυναμικού, γεγονός που καταδεικνύει τη δέσμευση του εργοδότη για τη συμμετοχικότητα και την ευημερία των εργαζομένων.
Κόστος	Μέτρο, που περιλαμβάνει το κόστος της εργονομικής αξιολόγησης, των επίπλων και άλλων εξαρτημάτων που καλύπτονται από τον εργοδότη.

Χώρα	Γερμανία
Εργοδότης	Εταιρεία υγειονομικής περίθαλψης με περίπου 3 400 υπαλλήλους και πολλά συμβεβλημένα νοσοκομεία
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Προβλήματα ακοής, συγκεκριμένα περιορισμένη αντίληψη σε ορισμένες καταστάσεις, όπως θόρυβος ή ακουστικές διαταραχές, ή κατά τη χρήση του τηλεφώνου.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Ενισχυμένος εξοπλισμός σηματοδοσίας στην πτέρυγα, συμπεριλαμβανομένων οπτικών ειδοποιήσεων σε κεντρικές οθόνες στον σταθμό των νοσηλευτών και στους διαδρόμους· εγκαταστάθηκε σύστημα ραδιοσηματοδοσίας για την αποστολή σημάτων από το Infusomats σε δέκτη που φέρει η νοσηλεύτρια· εγκαταστάθηκε επίσης νέο ασύρματο τηλέφωνο, εξοπλισμένο με ρύθμιση της έντασης του ήχου, ρύθμιση δόνησης, φωτεινές ενδείξεις που αναβοσβήνουν και συνδεσιμότητα Bluetooth για σύνδεση με τα ακουστικά βοηθήματα της νοσηλεύτριας.
Στόχος	Να δοθεί η δυνατότητα στην ειδικευμένη νοσηλεύτρια να εκτελεί αποτελεσματικά τα καθήκοντά της σε πτέρυγα παιδικού καρκίνου παρά τα προβλήματα ακοής της.
Οφέλη για τον εργοδότη	Η εφαρμογή αυτών των εξειδικευμένων προσαρμογών διασφαλίζει τη διατήρηση μιας νοσηλεύτριας υψηλής ειδίκευσης και ειδικότητας σε ευαίσθητο περιβάλλον υγειονομικής περίθαλψης. Αποτελεί επίσης παράδειγμα της δέσμευσης του οργανισμού για ένα εργατικό δυναμικό χωρίς αποκλεισμούς, το οποίο μπορεί να βελτιώσει το ηθικό, να προσελκύσει κορυφαία ταλέντα και να ενισχύσει τη φήμη της εταιρείας στον κλάδο της υγειονομικής περίθαλψης.
Κόστος	Μέτριο, αλλά αποδίδει σημαντική μακροπρόθεσμη αξία μέσω της διατήρησης των εργαζομένων, της βελτίωσης της περίθαλψης των ασθενών και της εδραίωσης της καλής φήμης.

Χώρα	Ιταλία
Εργοδότης	Κυβερνητικό γραφείο
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Σωματική αναπηρία που καθιστά δύσκολη την πρόσβαση στον χώρο στάθμευσης που έχει οριστεί για τον ίδιο λόγω της χρήσης αναπηρικού αμαξιδίου.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Κατόπιν αιτήματος του εργαζομένου, άμεση χορήγηση κάρτας σε προσβάσιμη θέση στάθμευσης όπου είναι ευκολότερο να κινηθεί με αναπηρικό αμαξίδιο.
Στόχος	Να διευκολύνεται ο εργαζόμενος στην άφιξη και την αναχώρηση από την εργασία του χωρίς να δυσκολεύεται να κινηθεί σε λιγότερο προσβάσιμη θέση στάθμευσης. Ο εργαζόμενος φθάνει στην εργασία του εγκαίρως και με καλή διάθεση, έτοιμος να συνεισφέρει παραγωγικά.
Οφέλη για τον εργοδότη	Ελάχιστο κόστος και προσπάθεια για την προσαρμογή της κατανομής των θέσεων στάθμευσης. Το αίτημα του εργαζομένου ικανοποιήθηκε άμεσα, με αποτέλεσμα η καθημερινή του μετακίνηση προς την εργασία να καθίσταται ευκολότερη και λιγότερο αγχωτική. Ο εργοδότης επέδειξε ευελιξία και ταχεία δράση για την κάλυψη των ειδικών αναγκών του εργαζομένου. Δείχνει επίσης ότι ακόμη και μικρές δράσεις μπορούν να συμβάλουν σε ένα περισσότερο συμπεριληπτικό εργασιακό περιβάλλον, προς όφελος τόσο των εργαζομένων όσο και των εργοδοτών.
Κόστος	Ελάχιστο, καθώς αφορούσε μόνο την αλλαγή του χώρου στάθμευσης.

Χώρα	Ιταλία
Εργοδότης	ASL (Τοπική Αρχή Υγείας)
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Δυσκολίες στον χώρο εργασίας λόγω κινητικής αναπηρίας που επιδεινώνεται από καρδιοπάθεια.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Μετεγκατάσταση του χώρου εργασίας σε πλήρως προσβάσιμο γραφείο και προσαρμογές των ωρών εργασίας για την αντιμετώπιση της επιδεινούμενης αναπηρίας.
Στόχος	Διευκόλυνση ενός συμπεριληπτικού και υποστηρικτικού εργασιακού περιβάλλοντος για τη μεταβολή των συνθηκών του εργαζομένου.
Οφέλη για τον εργοδότη	Βελτίωση των επιδόσεων, της διατήρησης και του ηθικού του εργαζομένου λόγω ενός πιο ευνοϊκού χώρου εργασίας, που προάγει την αφοσίωση και την ικανοποίηση. Ενισχυμένη υποστήριξη των εργαζομένων με αναπηρία, με την καλλιέργεια ενός χώρου εργασίας που εκτιμά τη συμμετοχικότητα και ανταποκρίνεται σε ιδιαίτερες ατομικές απαιτήσεις.
Κόστος	Ελάχιστο ή μέτριο, συμπεριλαμβανομένου ενδεχομένως του κόστους τροποποιήσεων ή προσαρμογών γραφείου, το οποίο αντισταθμίζεται από τη βελτίωση της ικανοποίησης και της παραγωγικότητας των εργαζομένων.

Χώρα	Λουξεμβούργο
Εργοδότης	Ίδρυμα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στο Λουξεμβούργο με περίπου 300 μέλη ΔΕΠ και 7 000 φοιτητές
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Σωματική αναπηρία που απαιτεί ειδικές ρυθμίσεις καθισμάτων και γραφείων.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Συνεργασία με τοπικές υπηρεσίες επαγγελματικής υγείας για τον προσδιορισμό των αναγκών του εργαζομένου· παροχή ειδικού καθίσματος και ρυθμιζόμενου γραφείου βάσει συστάσεων.
Στόχος	Δημιουργία ενός άνετου και λειτουργικού χώρου εργασίας που παρέχει τη δυνατότητα στον εργαζόμενο να εκτελεί αποτελεσματικά τη δουλειά του.
Οφέλη για τον εργοδότη	Η διαβούλευση με τους εμπειρογνώμονες διασφαλίζει ότι η προσαρμογή είναι κατάλληλη και αποτελεσματική, με αποτέλεσμα να ενισχύονται οι επιδόσεις και η ικανοποίηση του εργαζομένου. Προωθεί μια νοοτροπία συμμετοχικότητας, η οποία μπορεί να ενισχύσει τη φήμη του ιδρύματος και να προσελκύσει μια ευρύτερη δεξαμενή ταλέντων.
Κόστος	Μέτριο, που περιλαμβάνει την αγορά εξειδικευμένων επίπλων και τη διαβούλευση με τις υπηρεσίες επαγγελματικής υγείας.

Χώρα	Κάτω Χώρες
Εργοδότης	Εταιρεία στην οποία ο εργαζόμενος εργάζεται επί 35 έτη
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Η μυοσίτιδα (Ιδιοπαθής Φλεγμονώδης Μυοπάθεια), μια σπάνια μυϊκή νόσος που έχει επηρεάσει σοβαρά την κινητικότητα και τη μυϊκή δύναμη του εργαζομένου.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Προσαρμογή του ρόλου του εργαζομένου από υδραυλικό σε διαφορετική θέση την οποία μπορεί να διαχειριστεί σωματικά. Αγορά εξειδικευμένων καθισμάτων, συγκεκριμένα καρέκλας με δυνατότητα προσαρμογής σε τρία ύψη και σκαμπό εργασίας τύπου σέλας, για την ελαχιστοποίηση της καταπόνησης των ποδιών κατά την εργασία στο τμήμα αλουμινίου. Ο εργαζόμενος εκτιμά τις προσαρμογές και την ικανότητα να συνεχίσει να συνεισφέρει στην εταιρεία. Παρόλο που η φύση της εργασίας του έχει αλλάξει, εξακολουθεί να βρίσκει αξία και ικανοποίηση στον τροποποιημένο ρόλο του.
Στόχος	Να μπορέσει ο εργαζόμενος να συνεχίσει να εργάζεται παρά την κατάσταση της υγείας του, διατηρώντας την αξία του για την επιχείρηση και την προσωπική του ικανοποίηση από το να μπορεί να εργαστεί.
Οφέλη για τον εργοδότη	Διατήρηση ενός έμπειρου και αφοσιωμένου εργαζόμενου, με διαφύλαξη της θεσμικής γνώσης. Επιδεικνύει δέσμευση για την ευημερία και τη συμμετοχικότητα των εργαζομένων. Μερική χρηματοδοτική στήριξη από τη UWV (Υπηρεσία Ασφάλισης Εργαζομένων) για την προσαρμογή, γεγονός που μειώνει την επιβάρυνση του κόστους.
Κόστος	Μέτριο, κυρίως το κόστος των εξειδικευμένων καθισμάτων. Ωστόσο, αυτό επιδοτείται από τη UWV, με αποτέλεσμα τη μείωση της οικονομικής επιβάρυνσης του εργοδότη.

Χώρα	Πολωνία
Εργοδότης	Γνωστή εταιρεία τηλεπώλησης
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Ο πωλητής έχει μειωμένη όραση που μπορεί να επηρεάσει την ικανότητά του να χρησιμοποιεί πλήρως τη συνήθη τεχνολογία γραφείου.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Προσαρμοσμένος υπολογιστής ώστε να ανταποκρίνεται καλύτερα στους περιορισμούς όρασης του εργαζομένου· ένας μεγεθυντής και ένας συνθετητής ομιλίας οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στον σταθμό εργασίας του εργαζομένου κατόπιν αιτήματος.
Στόχος	Να δοθεί η δυνατότητα στον εργαζόμενο να διαχειρίζεται αποτελεσματικά ομάδα τηλεπώλησης, και παράλληλα να προωθηθεί ένας συμπεριληπτικός χώρος εργασίας, όπου όλοι, ανεξάρτητα από τις αναπηρίες τους, θα μπορούν να συνεισφέρουν στο έπακρο των δυνατοτήτων τους. Οι εν λόγω προσαρμογές τον βοηθούν να διαχειρίζεται περιστασιακές δυσκολίες λόγω της αναπηρίας του, ενώ παράλληλα διαπρέπει στην εργασία του.
Οφέλη για τον εργοδότη	Διατηρεί ένα ιδιαίτερα ικανό διευθυντικό στέλεχος ομάδας με ενσυναίσθηση που μπορεί να σχετίζεται με τους υφισταμένους του με αναπηρία. Θέτει ένα πρότυπο ένταξης, γεγονός που ενισχύει την εμπορική επωνυμία του εργοδότη και δυνητικά προσελκύει ευρύτερη δεξαμενή ταλέντων. Συμβάλλει σε μια συνολικά θετική εργασιακή νοοτροπία. Η δέσμευση του εργοδότη για εύλογες προσαρμογές εξυπηρετεί διττό σκοπό: παρέχει τη δυνατότητα στον εργαζόμενο να εργάζεται αποτελεσματικά παρά τη μειωμένη όρασή του και ενισχύει επίσης τη συνολική αποτελεσματικότητα της ομάδας.
Κόστος	Μέτριο, λαμβανομένης υπόψη της προμήθειας εξειδικευμένου υλισμικού και λογισμικού υπολογιστών.

Χώρα	Πορτογαλία
Εργοδότης	Εργοστάσιο παγωτών
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Ο υποψήφιος έχει προβλήματα ακοής, γεγονός που δυσχεραίνει τη διαχείριση των παραγγελιών μέσω τηλεφώνου, τη συνήθη διαδικασία της εταιρείας.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Αντικαταστάθηκε το τηλεφωνικό σύστημα παραγγελιών με ηλεκτρονικό υπολογιστή για τη λήψη παραγγελιών μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στην αποθήκη. Η μετάβαση από τηλεφωνικό σύστημα παραγγελιών σε σύστημα παραγγελιών μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου είναι μια απλή αλλά και αποτελεσματική λύση που όχι μόνο ωφελεί τον εργαζόμενο, αλλά μπορεί επίσης να εξορθολογίσει τη διαδικασία παραγγελιών της εταιρείας.
Στόχος	Να διευκολυνθεί ο ρόλος του υποψηφίου ως αποθηκάριου, ώστε να μπορεί να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τα αποθέματα, να εκτελεί τις παραγγελίες και να συντονίζεται με καταστήματα χωρίς να απαιτείται ακουστική επικοινωνία. Ο υποψήφιος μπορεί να ασκεί τα διευθυντικά του καθήκοντα χωρίς εμπόδια στην επικοινωνία, γεγονός που τον καθιστά παραγωγικότερο και αποδοτικότερο στη θέση εργασίας του. Τα προβλήματα ακοής του δεν περιορίζουν πλέον την ικανότητά του να διαχειρίζεται αποτελεσματικά την αποθήκη.
Οφέλη για τον εργοδότη	Εξορθολογίζει τη διαδικασία παραγγελιών, κάτι που ενδεχομένως την καθιστά αποδοτικότερη και μειώνει τον κίνδυνο εσφαλμένης επικοινωνίας που θα μπορούσε να προκύψει μέσω του τηλεφώνου. Στέλνει ένα ισχυρό μήνυμα σχετικά με τη δέσμευση της εταιρείας για πολυμορφία και συμμετοχικότητα, που ενισχύει την εταιρική φήμη της. Διευρύνει τη δεξαμενή ταλέντων, καθώς καταδεικνύει ότι η εταιρεία είναι πρόθυμη να προσαρμόσει τις διαδικασίες της ώστε να διευκολύνει ειδικευμένους υποψηφίους με αναπηρία.
Κόστος	Ελάχιστο έως μέτριο, λαμβανομένης υπόψη της αρχικής εγκατάστασης ενός υπολογιστή και του πιθανού λογισμικού για τη διαχείριση των παραγγελιών μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.

Χώρα	Σουηδία
Εργοδότης	Νοσοκομείο του δημόσιου τομέα
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Πολλαπλά προβλήματα, όπως μυϊκή δυστροφία, απώλεια όρασης και ευαισθησία στη γνωστική υπερφόρτωση.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Ειδικό πρόγραμμα υπολογιστή και οθόνη για την απώλεια όρασης· ευρύχωρο γραφείο κοντά σε τουαλέτες και καθορισμένος χώρος στάθμευσης για αναπηρικό αμαξίδιο· ιδιωτικός χώρος γραφείου για την αποφυγή γνωστικής υπερφόρτωσης· καρέκλα ανάπαυσης στο γραφείο· πολύ μεγάλα σε διάρκεια διαλείμματα για μεσημεριανό γεύμα· συναντήσεις κάθε δεύτερη εβδομάδα με τον διευθυντή της για να επανεξετάσει το πρόγραμμά της και να προγραμματίσει τα επόμενα καθήκοντα.
Στόχος	Να διευκολυνθεί ο ρόλος της εργαζομένης στα διοικητικά καθήκοντα, με την ικανοποίηση των πολλαπλών αναγκών της και τη διασφάλιση ότι ο χώρος εργασίας της την υποστηρίζει από κάθε άποψη: σε σωματικό, οπτικό και γνωστικό επίπεδο.
Οφέλη για τον εργοδότη	Διατηρεί μια πολύτιμη εργαζόμενη με εξειδικευμένες δεξιότητες σε διοικητικά καθήκοντα. Θέτει πρότυπο για ολοκληρωμένες εύλογες προσαρμογές και ενισχύει τη φήμη του νοσοκομείου ως συμπεριληπτικού εργοδότη. Προάγει την ευημερία των εργαζομένων και την ικανοποίηση από την εργασία τους, γεγονός που πιθανώς να βελτιώσει τη συνολική παραγωγικότητα. Το νοσοκομείο στη Σουηδία θέτει υψηλά πρότυπα για τον τρόπο με τον οποίο οι εργοδότες μπορούν να προχωρήσουν πέρα από τις ελάχιστες προσαρμογές ώστε να προωθήσουν πραγματικά ένα συμπεριληπτικό εργασιακό περιβάλλον.
Κόστος	Μέτριο έως σημαντικό, λαμβανομένης υπόψη της αγοράς ειδικού εξοπλισμού, των τροποποιήσεων γραφείου και των προσαρμογών στον προγραμματισμό.

Χώρα	Γαλλία
Εργοδότης	ENEDIS
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Ορισμένες αναπηρίες απαιτούν προσαρμογές του σταθμού εργασίας ή των εργαλείων προκειμένου ο εργαζόμενος να διατηρήσει ή να επιστρέψει στην εργασία του. Οι τροποποιήσεις συνιστώνται από τον ιατρό εργασίας της εταιρείας, πραγματοποιούνται σε συνεννόηση με τις συνδικαλιστικές οργανώσεις και ολοκληρώνονται το συντομότερο δυνατόν πριν από την έναρξη των καθηκόντων του υπαλλήλου.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Η συμφωνία που επιτεύχθηκε μεταξύ των συνδικαλιστικών οργανώσεων και του εργοδότη πρόβλεπε υπηρεσίες και εξοπλισμό που σχετίζονται με τις προσαρμογές του σταθμού εργασίας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν ειδικά τις καταστάσεις τηλεργασίας, σύμφωνα με τις συστάσεις του ιατρού εργασίας. Όσον αφορά την τηλεργασία, εφαρμόζονται προσαρμογές για τη διευκόλυνση της κατ’ οίκον εργασίας του εργαζομένου, με αναπαραγωγή, όταν αυτό είναι δυνατόν, των φυσικών προσαρμογών του σταθμού εργασίας.
Στόχος	Να διασφαλιστεί ένα αξιόπιστο πλαίσιο εντός της εταιρείας ώστε οι εργαζόμενοι με αναπηρία να έχουν πρόσβαση στις αναγκαίες προσαρμογές και διευκολύνσεις στον χώρο εργασίας ή όταν εργάζονται εξ αποστάσεως.
Οφέλη για τον εργοδότη	Με τη υλοποίηση των αναγκαίων ρυθμίσεων και προσαρμογών, ο εργοδότης υποστηρίζει την ένταξη και τη συνέχιση της απασχόλησης των ατόμων με αναπηρία.
Κόστος	Η εταιρεία είχε προβλέψει «προϋπολογισμό αναπηρίας» για την παροχή υπηρεσιών και εξοπλισμού που σχετίζονται με τις διαμορφώσεις των σταθμών εργασίας και της τηλεργασίας, συμπεριλαμβανομένης της φυσικής προσαρμογής των σταθμών εργασίας στο σπίτι και του αντισταθμιστικού εξοπλισμού.

Χώρα	Βέλγιο
Εργοδότης	Σχολή Διοίκησης της Αμβέρσας (AMS)
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Νοητική αναπηρία
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Προσβάσιμη διαδικασία πρόσληψης· εύλογες προσαρμογές που ανταποκρίνονται στις ανάγκες του ατόμου· συμμετοχή και κατάρτιση συναδέλφων για την υποστήριξη του νεοπροσλαμβανόμενου και εφαρμογή συστήματος καθοδήγησης. Το άτομο έλαβε την πρώτη του αμειβόμενη απασχόληση και αισθάνθηκε ουσιαστική ένταξη στον χώρο εργασίας.
Στόχος	Να δοθεί η δυνατότητα στο άτομο με νοητική αναπηρία να εργαστεί ως κατώτερος ερευνητής, εκτελώντας ουσιαστικά ερευνητικά καθήκοντα ενώ αποτελεί μέλος ομάδας.
Οφέλη για τον εργοδότη	Απόδειξη της αξίας ενός συμπεριληπτικού εργασιακού περιβάλλοντος με πολυμορφία. Καθιέρωση ενός επιτυχημένου συστήματος καθοδήγησης που θα εφαρμόζεται στους μελλοντικούς νέους υπαλλήλους, ώστε να βελτιωθεί η ένταξη όλων των συναδέλφων. Τα μέτρα βελτίωσαν τη δυναμική της ομάδας προωθώντας ένα συμπεριληπτικό περιβάλλον. Η πρωτοβουλία είχε ισχυρότερο αποτέλεσμα: το σύστημα καθοδήγησης ήταν τόσο επιτυχημένο ώστε θα εφαρμόζεται πλέον σε όλους τους νέους εργαζομένους.
Κόστος	Ελάχιστο έως μέτριο, δεδομένων της προσαρμογής της διαδικασίας πρόσληψης, ορισμένων εύλογων προσαρμογών για τον χώρο εργασίας ή τα εργαλεία και της καθιέρωσης συστήματος καθοδήγησης.

Χώρα	Δανία
Εργοδότης	Τοπικό συνεργείο αυτοκινήτων
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Ο εργαζόμενος έχει νοητική υστέρηση που απαιτεί πρόσθετη υποστήριξη για την κατανόηση και την ανάληψη καθηκόντων.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Επιδότηση μισθού για την πρόσληψη του εργαζομένου για 20 ώρες την εβδομάδα και ενός προσωπικού βοηθού για 10 ώρες την εβδομάδα με σκοπό να τον καθοδηγεί και να τον υποστηρίζει στα καθήκοντά του.
Στόχος	Να δοθεί στον συνταξιούχο αναπηρίας η ευκαιρία να εργαστεί σε ένα περιβάλλον που το απολαμβάνει και στο οποίο διαθέτει δεξιότητες, ώστε να συνεισφέρει στο συνεργείο. Ο προσωπικός βοηθός βοηθά τον εργαζόμενο να προσαρμοστεί στα καθήκοντα εργασίας του, παρέχοντάς του τη δυνατότητα να εκπληρώσει τον ρόλο του.
Οφέλη για τον εργοδότη	Η απασχόληση του συνταξιούχου αναπηρίας διαφοροποιεί το εργατικό δυναμικό και μπορεί να θεμελιώσει στον εργοδότη δικαίωμα για κρατικές επιδοτήσεις μισθού, που λειτουργούν ως οικονομικό κίνητρο. Η απασχόληση του ατόμου με αναπηρία μπορεί επίσης να βελτιώσει το προφίλ κοινωνικής ευθύνης του συνεργείου, με αποτέλεσμα να προσελκύει περισσότερους πελάτες που εκτιμούν συμπεριληπτικές επιχειρήσεις.
Κόστος	Ελάχιστο έως μέτριο, δεδομένου ότι το κόστος απασχόλησης προσωπικού βοηθού για 10 ώρες την εβδομάδα αντισταθμίζεται εν μέρει από τις επιδοτήσεις μισθού από την κυβέρνηση για την απασχόληση του συνταξιούχου αναπηρίας.

Χώρα	Δανία
Εργοδότης	Εταιρεία
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Η γραμματέας αντιμετωπίζει προβλήματα μνήμης λόγω τραυματισμού του εγκεφάλου, γεγονός που τη δυσκολεύει να προγραμματίζει και να διαρθρώνει την εργάσιμη ημέρα της.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Μία ώρα προσωπικής βοήθειας κάθε πρωί, όπου ένας συνάδελφος βοηθά τη γραμματέα να οργανώσει τα καθήκοντα της ημέρας.
Στόχος	Να παρασχεθεί στη γραμματέα η αναγκαία υποστήριξη για την αποτελεσματική εκτέλεση των γραμματειακών καθηκόντων της, ώστε να διασφαλιστεί η επαγγελματική της ανάπτυξη και ικανοποίηση από την εργασία. Αυτό συμβάλλει επίσης στη διατήρηση της ενεργού και παραγωγικής της δραστηριότητας καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας.
Οφέλη για τον εργοδότη	Διατηρείται μια πολύτιμη εργαζόμενη, ο ρόλος της οποίας είναι ζωτικής σημασίας για την ομαλή λειτουργία των δραστηριοτήτων του γραφείου. Η χρήση της επιδότησης για πέντε ώρες την εβδομάδα συμβάλλει στο κόστος πληρωμής και η παρουσία βοηθού δεν ωφελεί μόνο τη γραμματέα, αλλά και εξορθολογίζει τον προγραμματισμό του γραφείου, με αποτέλεσμα τη βελτίωση της συνολικής παραγωγικότητας.
Κόστος	Ελάχιστο έως μέτριο, δεδομένου ότι το κόστος αντισταθμίζεται από την επιδότηση για πέντε ώρες την εβδομάδα, η οποία παρέχεται για την υποστήριξη της απασχόλησης ατόμων με αναπηρία.

Χώρα	Πορτογαλία
Εργοδότης	Πολυεθνική εταιρεία στον τομέα της ενέργειας
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Ο μηχανικός ηλεκτρονικών υπολογιστών είναι αυτιστικός, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει την ικανότητά του να ανταποκρίνεται σε ορισμένες ακαδημαϊκές απαιτήσεις, να συμμετέχει σε ομαδικές παρουσιάσεις, σε γραπτές δοκιμασίες και συνεντεύξεις και να ενσωματώνεται απρόσκοπτα σε μια ομάδα.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Ευελιξία όσον αφορά την απαίτηση ακαδημαϊκού τίτλου: αρχικά απαιτούνταν μεταπτυχιακός τίτλος σπουδών, αλλά το πτυχίο του υποψηφίου έγινε δεκτό· εξατομικευμένη διαδικασία πρόσληψης: οι δοκιμασίες με τη μορφή παρουσιάσεων και οι γραπτές δοκιμασίες πραγματοποιήθηκαν σε ατομική βάση ώστε να προσαρμοστούν στις ανάγκες του υποψηφίου· στάδιο ενσωμάτωσης: η εταιρεία επέλεξε τον χώρο εργασίας και την ομάδα που ταιριάζει καλύτερα στο προφίλ του εργαζομένου και πραγματοποίησε συναντήσεις με τα μελλοντικά διευθυντικά στελέχη για την ευαισθητοποίηση και την παροχή συμβουλών σχετικά με τις καθημερινές διαδικασίες.
Στόχος	Να δοθεί η δυνατότητα στον υποψήφιο να συμμετάσχει πλήρως στη διαδικασία πρόσληψης και να συνεισφέρει ουσιαστικά στο εργατικό δυναμικό, με παράλληλο σεβασμό των μοναδικών προκλήσεων και των δυνατών του σημείων λόγω της κατάστασής του.
Οφέλη για τον εργοδότη	Ο εργοδότης αποκτά ειδικευμένο μηχανικό ηλεκτρονικών υπολογιστών με εξειδικευμένες ικανότητες. Η προώθηση ενός συμπεριληπτικού περιβάλλοντος καταδεικνύει την εταιρική κοινωνική ευθύνη και μπορεί να προσελκύσει ευρύτερη δεξαμενή ταλέντων. Τα μελλοντικά διευθυντικά στελέχη ενημερώνονται για την πολυμορφία εντός των ομάδων τους, γεγονός που ενισχύει τις διευθυντικές τους δεξιότητες και προάγει ένα περισσότερο συμπεριληπτικό εργασιακό περιβάλλον.
Κόστος	Ελάχιστο, λαμβανομένου υπόψη του κόστους προσαρμογής της διαδικασίας πρόσληψης, συμπεριλαμβανομένου του χρόνου που δαπανήθηκε σε εξατομικευμένες δοκιμασίες και παρουσιάσεις, καθώς και του χρόνου που αφιέρωσαν τα διευθυντικά στελέχη σε συναντήσεις ευαισθητοποίησης.

Χώρα	Δανία
Εργοδότης	Διάφορες εταιρείες και οργανισμοί
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Κάθε αυτιστικό άτομο είναι μοναδικό και χρειάζεται εξατομικευμένη υποστήριξη για την πρόσβασή του στην απασχόληση, όπως για να διασφαλιστεί ότι η επικοινωνία είναι προσβάσιμη και για να αντιμετωπιστούν τυχόν αισθητηριακές ανάγκες στον χώρο εργασίας.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Η εταιρεία παροχής συμβουλών εργασίας προσφέρει υποστήριξη στους εργοδότες ώστε να διασφαλίσει προσβάσιμη διαδικασία πρόσληψης για τον αυτιστικό υποψήφιο, παρέχει υποστήριξη για την ένταξη και τακτική συμβουλευτική σχετικά με τη θέση εργασίας στους αυτιστικούς εργαζομένους και τα διευθυντικά στελέχη.
Στόχος	Η εταιρεία παροχής συμβουλών εργασίας συμβάλλει στην αντιστοίχιση των δεξιοτήτων και των χαρακτηριστικών των αυτιστικών ατόμων με ρόλους που θα ταιριάζουν στον μοναδικό τρόπο εργασίας τους, ενώ παράλληλα θα αξιοποιούν τα ιδιαίτερα δυνατά τους σημεία. Τους βοηθά να βρουν εργοδότες που θα αξιοποιήσουν στο έπακρο τις ικανότητές τους, ενώ παράλληλα θα ανταποκρίνονται κατάλληλα στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν.
Οφέλη για τον εργοδότη	Οι εργοδότες υποστηρίζονται για τη δημιουργία ομάδων με ποικίλες ικανότητες.
Κόστος	Μέτριο

Χώρα	Βέλγιο
Εργοδότης	Δημόσιο δικαστικό σύστημα
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Σωματική αναπηρία έπειτα από ατύχημα στο σκι που οδήγησε σε τετραπληγική παράλυση, γεγονός που δημιουργεί προκλήσεις όσον αφορά την πρόσβαση και την εργασία σε παραδοσιακή αίθουσα δικαστηρίου.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Ένας σταθμός εργασίας προσαρμόστηκε στο σπίτι του δικαστή, όπου μπορεί να εργάζεται με τηλεργασία τρεις ή τέσσερις ημέρες την εβδομάδα· άλλες προσαρμογές περιλαμβάνουν ευέλικτο ωράριο εργασίας και οικονομική στήριξη για τροποποιήσεις του χώρου εργασίας.
Στόχος	Να μπορέσει ο δικαστής να αναλάβει εκ νέου τα καθήκοντά του και να συνεισφέρει αποτελεσματικά στο δικαστικό σύστημα, ενώ παράλληλα θα έχει ισότιμη θέση με τους αρτιμελείς συναδέλφους του.
Οφέλη για τον εργοδότη	Διατηρεί έμπειρο δικαστή, με αποτέλεσμα τη διαφύλαξη της ποιότητας του δικαστικού σώματος. Επιδεικνύει προσήλωση στην ένταξη και την πολυμορφία, προσελκύοντας δυνητικά ταλέντα με μεγαλύτερη πολυμορφία στο μέλλον. Δημιουργεί προηγούμενο για εύλογες προσαρμογές στον δημόσιο τομέα.
Κόστος	Μέτριο, λαμβανομένου υπόψη του κόστους προσαρμογής του κατ’ οίκον σταθμού εργασίας.

Χώρα	Ρουμανία
Εργοδότης	Εταιρεία ΤΠ
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Ο εργαζόμενος πάσχει από προβλήματα όρασης, γεγονός που δυσχεραίνει τη χρήση του συνήθους εξοπλισμού πληροφορικής και επηρεάζει την ικανότητά του να μετακινείται λόγω μη προσβάσιμων δημόσιων συγκοινωνιών.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Ο εργοδότης κάλυψε το κόστος του εξειδικευμένου εξοπλισμού που παρήγγειλε ο εργαζόμενος μέσω διαδικτύου· του παρέχονται πιο ευέλικτες προθεσμίες για τον χειρισμό πολλαπλών έργων και του παρέχεται η δυνατότητα να εργάζεται κυρίως από το σπίτι· οι συνάδελφοι παρέχουν πρόσθετη υποστήριξη για καθήκοντα που δεν μπορεί να διεκπεραιώσει το υποστηρικτικό λογισμικό του.
Στόχος	Να δοθεί στον εργαζόμενο η δυνατότητα να λειτουργεί αποτελεσματικά ως χειριστής ηλεκτρονικών υπολογιστών και να συμβάλει στα έργα της εταιρείας, λαμβανομένων υπόψη των προβλημάτων όρασής του.
Οφέλη για τον εργοδότη	Απασχολεί και διατηρεί ταλαντούχο χειριστή ηλεκτρονικών υπολογιστών, ο οποίος μπορεί να συνεισφέρει πολύτιμες δεξιότητες στην ομάδα. Ενισχύει τη φήμη της εταιρείας όσον αφορά τη συμμετοχικότητα, η οποία μπορεί να προσελκύσει μια δεξαμενή ταλέντων με μεγαλύτερη πολυμορφία. Τα μέτρα προσαρμογής καλλιεργούν επίσης ένα υποστηρικτικό και συνεργατικό εργασιακό περιβάλλον.
Κόστος	Μέτριο, λαμβανομένης υπόψη της προμήθειας εξειδικευμένου εξοπλισμού υπολογιστών και των προσαρμογών λογισμικού.

Χώρα	Κροατία
Εργοδότης	Μεγάλη εταιρεία τηλεπικοινωνιών
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Η εργαζόμενη είναι μητέρα παιδιού με πολλαπλές αναπηρίες και δραστηριοποιείται ενεργά στην προάσπιση των δικαιωμάτων του παιδιού της. Αυτό απαιτεί ευέλικτο ωράριο εργασίας και υποστηρικτικό ομαδικό περιβάλλον.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Η εταιρεία επιτρέπει ευέλικτο ωράριο εργασίας και ενθαρρύνει την ποιοτική συνεργασία εντός της ομάδας της· η εταιρική νοοτροπία προάγει τη συλλογικότητα, η οποία είναι ζωτικής σημασίας για να εξισορροπήσει η εργαζόμενη τις επαγγελματικές της ευθύνες με τον ρόλο της ως ενεργής υπερασπίστριας και μητέρας.
Στόχος	Να δοθεί η δυνατότητα στη μητέρα να διατηρήσει την υψηλής ποιότητας επαγγελματική της εργασία, φροντίζοντας παράλληλα το παιδί της με αναπηρία.
Οφέλη για τον εργοδότη	Διατηρεί επαγγελματία ΤΠ υψηλής ειδίκευσης με 20ετή πείρα στην εταιρεία. Ενισχύει επίσης τη φήμη του εργοδότη ότι είναι συμπεριληπτικός και υποστηρικτικός, και συντελεί στην επιλογή του ως ενός από τους εργοδότες της χρονιάς για τα άτομα με αναπηρία το 2020.
Κόστος	Ελάχιστο έως μέτριο, κυρίως όσον αφορά τη διαχειριστική προσπάθεια για τη διασφάλιση ευέλικτου και υποστηρικτικού εργασιακού περιβάλλοντος.

Χώρα	Δανία
Εργοδότης	Κόμβος μικρών επιχειρήσεων για νεοφυείς επιχειρήσεις ΤΠ
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Διάγνωση ψυχικής υγείας για μια μορφή σχιζοφρένειας, η οποία απαιτεί από την εργαζόμενη να έχει διαφορετικό ωράριο εργασίας και την ανάγκη ψυχολογικής υποστήριξης κατά τη διάρκεια του ωραρίου εργασίας.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Ο εργοδότης επιτρέπει στην εργαζόμενη να εργάζεται κυρίως τη νύχτα, όταν είναι πιο παραγωγική· προσαρμόζεται επίσης στην ανάγκη της να συμβουλεύεται ψυχολόγο μία φορά την εβδομάδα κατά τη διάρκεια του ωραρίου εργασίας της.
Στόχος	Να δοθεί η δυνατότητα στην εργαζόμενη να εργάζεται αποτελεσματικά ανάλογα με τις ατομικές της ανάγκες και παράλληλα να συνεισφέρει στην επίτευξη των στόχων του κόμβου για την παροχή βοήθειας στις νεοφυείς εταιρείες ΤΠ.
Οφέλη για τον εργοδότη	Ο εργοδότης αποκτά ειδικό σε θέματα ΤΠ, του οποίου το μοναδικό ωράριο εργασίας μπορεί να αποτελέσει πλεονέκτημα για έργα που απαιτούν προσοχή σε εικοσιτετράωρη βάση. Επιπλέον, η συμπεριληπτική προσέγγιση αποτελεί θετικό παράδειγμα για άλλες επιχειρήσεις στον κόμβο, καλλιεργώντας μια νοοτροπία πολυμορφίας και αποδοχής.
Κόστος	Ελάχιστο, το οποίο καλύπτει κυρίως τη διαχειριστική ευελιξία για την προσαρμογή του ωραρίου εργασίας της εργαζομένης και την ικανοποίηση των αναγκών ψυχολογικής υποστήριξης.

Χώρα	Αυστρία
Εργοδότης	Παγκόσμια δραστηριοποιούμενη επιχείρηση στον τομέα της μηχανολογίας
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Οι νέοι εκπαιδευόμενοι με αναπηρία μπορεί να αντιμετωπίσουν δυσκολίες με την τυπική τριετή μαθητεία στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ΕΕΚ) στον τομέα της μηχανολογίας.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Σε συνεργασία με ΜΚΟ, η εταιρεία προσφέρει ένα προσαρμοσμένο διετές πρόγραμμα ΕΕΚ που διευκολύνει τους μαθητευομένους να επικεντρωθούν σε συγκεκριμένα τμήματα του τομέα της μηχανολογίας που ευθυγραμμίζονται με τα ατομικά τους δυνατά σημεία και τις ικανότητές τους· το πρόγραμμα χρησιμοποιεί μεθόδους όπως η ανάλυση των θέσεων εργασίας για την εξέταση των καταλληλότερων καθηκόντων για κάθε εκπαιδευόμενο.
Στόχος	Να παρέχεται συμπεριληπτική εκπαίδευση που θα εφοδιάζει τους νέους εκπαιδευομένους με αναπηρία με αναγνωρισμένο πτυχίο ΕΕΚ στη μηχανολογία. Απώτερος στόχος είναι να προετοιμαστούν για την είσοδό τους στη γενική αγορά εργασίας και, ενδεχομένως, για μελλοντική απασχόληση στην ίδια την επιχείρηση.
Οφέλη για τον εργοδότη	Προσφέροντας αυτό το συμπεριληπτικό πρόγραμμα, η εταιρεία συμβάλλει στην κοινωνική ευθύνη και μπορεί να εντοπίσει νέα ταλέντα, με αποτέλεσμα να μειωθεί το ποσοστό εγκατάλειψης στα προγράμματα μαθητείας. Το συμπεριληπτικό πρόγραμμα ΕΕΚ ενισχύει τη φήμη της εταιρείας και ανοίγει πόρτες σε ένα εργατικό δυναμικό με μεγαλύτερη πολυμορφία.
Κόστος	Μέτριο, που περιλαμβάνει τη συνεργασία με τη ΜΚΟ, την προσαρμογή του προγράμματος μαθητείας και τη φιλοξενία του προγράμματος στις εγκαταστάσεις της εταιρείας.

Χώρα	Κροατία
Εργοδότης	Οικογενειακή μελισσοκομική εκμετάλλευση
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Ο μελισσοκόμος αντιμετωπίζει πρόβλημα όρασης, γεγονός που δυσχεραίνει τα καθήκοντα που απαιτούν όραση, όπως ο χειρισμός εξοπλισμού, η προμήθεια και ο ποιοτικός έλεγχος.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Χρήση υπολογιστή προσαρμοσμένου στις ικανότητές του, καθώς και εξατομικευμένα εργαλεία και βοηθήματα που σχεδιάστηκαν από τον ίδιο τον μελισσοκόμο· παρακολούθησε κατάρτιση μέσω επαγγελματικών διαλέξεων και καθοδήγησης από έμπειρο μελισσοκόμο.
Στόχος	Να ρυθμιστούν όλες τις πτυχές της μελισσοκομικής δραστηριότητας, από τις προμήθειες και τις πωλήσεις έως το μάρκετινγκ, τον σχεδιασμό των προϊόντων και τον έλεγχο της ποιότητας, με παράλληλη προσαρμογή των εργαλείων και των μεθόδων στις ιδιαίτερες ανάγκες του.
Οφέλη για τον εργοδότη	Ως επικεφαλής της δικής του οικογενειακής εκμετάλλευσης, ο μελισσοκόμος μετέτρεψε επιτυχώς ένα χόμπι σε επάγγελμα. Τα προσαρμοσμένα εργαλεία και η κατάρτιση όχι μόνο του παρέχουν τη δυνατότητα να εκτελεί τα καθήκοντά του αποτελεσματικά, αλλά έχουν επίσης οδηγήσει σε πολλαπλά βραβεία για την ποιότητα των προϊόντων.
Κόστος	Ελάχιστο έως μέτριο, λαμβανομένων υπόψη του προσαρμοσμένου υπολογιστή και της ανάπτυξης εξατομικευμένων εργαλείων.

Χώρα	Λιθουανία
Εργοδότης	Ξενοδοχείο στο Βίλνιους
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Τα άτομα με διάφορες αναπηρίες ενδέχεται να έχουν περιορισμούς που τους εμποδίζουν να εκτελούν αποτελεσματικά όλες τις πτυχές των παραδοσιακών καθηκόντων του ξενοδοχείου.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Στρατηγική ανάλυσης των εργασιακών καθηκόντων, η οποία περιλαμβάνει την προσαρμογή των ρόλων των θέσεων εργασίας βάσει ατομικών αξιολογήσεων με σκοπό την ανάδειξη των μοναδικών δεξιοτήτων των ατόμων με αναπηρία.
Στόχος	Προσαρμογή των ρόλων των θέσεων εργασίας ώστε τα άτομα με αναπηρία να μπορούν να μεγιστοποιούν την παραγωγικότητα και την ικανοποίηση από την εργασία τους, με αποτέλεσμα την πολυμορφία και την ένταξη στον χώρο εργασίας.
Οφέλη για τον εργοδότη	Αξιοποιεί τις μοναδικές δεξιότητες και ικανότητες των εργαζομένων με αναπηρία, με πιθανή κάλυψη κενών σε ρόλους ή καθήκοντα που ενδέχεται να μην εκτελούν τόσο καλά άλλοι εργαζόμενοι. Ενισχύει την πολυμορφία στον χώρο εργασίας και τονίζει τη δέσμευση του εργοδότη για κοινωνική ευθύνη.
Κόστος	Ελάχιστο έως μέτριο, δεδομένου ότι το αρχικό κόστος που συνδέεται με τις ατομικές αξιολογήσεις και την ανάλυση εργασιακών καθηκόντων αντισταθμίζεται από τα οφέλη της αποτελεσματικότερης κάλυψης εξειδικευμένων ρόλων.

Χώρα	Δανία
Εργοδότης	Διάφοροι δήμοι, εταιρείες και οργανισμοί μέσω της πρωτοβουλίας KLAPjob
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Τα άτομα με νοητική αναπηρία και άλλες γνωστικές δυσκολίες αντιμετωπίζουν προκλήσεις σε παραδοσιακά εργασιακά περιβάλλοντα.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Η KLAPjob προσφέρει ευέλικτη, προσαρμοσμένη απασχόληση με επιδοτούμενους μισθούς και συμβάλλει στην αντιστοίχιση των υποψηφίων σε ρόλους με βάση τις δεξιότητες και τις προτιμήσεις τους.
Στόχος	Να δοθεί η δυνατότητα σε άτομα με νοητικές και άλλες γνωστικές αναπηρίες να βρουν ουσιαστική απασχόληση που να ανταποκρίνεται στις ικανότητές τους, με αποτέλεσμα να αυξηθεί η κοινωνική τους ένταξη και ανεξαρτησία.
Οφέλη για τον εργοδότη	Οι εργοδότες μπορούν να επωφεληθούν από μια επιδότηση, μειώνοντας το ωρομίσθιο που καταβάλλουν, ενώ παράλληλα διαφοροποιούν το εργατικό δυναμικό τους και εκπληρώνουν τους στόχους κοινωνικής ευθύνης.
Κόστος	Ελάχιστο, δεδομένου ότι οι εργοδότες επωφελούνται από μείωση του ωρομισθίου κατά 3 EUR, η οποία θα μπορούσε να αντισταθμίσει το κόστος που σχετίζεται με τυχόν αναγκαίες προσαρμογές.

Χώρα	Δανία
Εργοδότης	Εθνικό Συμβούλιο Κοινωνικών Υπηρεσιών
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Ευρύ φάσμα αναπηριών
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Σειρά 10 ταινιών που προσφέρουν παραδείγματα ορθής πρακτικής εύλογων προσαρμογών σε διάφορα εργασιακά περιβάλλοντα για άτομα με αναπηρία. Σειρά 10 ταινιών που απεικονίζουν βέλτιστες πρακτικές σε εύλογες προσαρμογές, με στόχο την παροχή βοήθειας σε άτομα με αναπηρία για την απόκτηση ή τη διατήρηση της απασχόλησης.
Στόχος	Ευαισθητοποίηση σχετικά με τις προκλήσεις και τις προσαρμογές που απαιτούνται για την απασχόληση ή τη διατήρηση της απασχόλησης των ατόμων με αναπηρία. Οι ταινίες αποσκοπούν στην εκπαίδευση τόσο των εργοδοτών όσο και των εργαζομένων.
Οφέλη για τον εργοδότη	Με την παροχή αυτών των εκπαιδευτικών πόρων, το Εθνικό Συμβούλιο Κοινωνικών Υπηρεσιών ενισχύει τον ρόλο του ως πλατφόρμα γνώσης και ενθαρρύνει τη βελτίωση των πρακτικών στον χώρο εργασίας. Αυτό με τη σειρά του θα μπορούσε να οδηγήσει σε υψηλότερα ποσοστά απασχόλησης για τα άτομα με αναπηρία, προς όφελος της αγοράς εργασίας και της κοινωνίας γενικότερα.
Κόστος	Μέτριο, λαμβανομένου υπόψη του προφίλ της πλατφόρμας.

Χώρα	Ιρλανδία
Εργοδότης	Όλοι: ιδιωτικός και δημόσιος τομέας
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Αίτηση εύλογων προσαρμογών και πρόσβαση σ’ αυτές.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Συμφωνήθηκαν και εφαρμόστηκαν εύλογες προσαρμογές
Στόχος	Να δοθεί η δυνατότητα στα άτομα με αναπηρία να ζητούν και να λαμβάνουν τις ατομικές τους εξατομικευμένες εύλογες προσαρμογές με απρόσκοπτο τρόπο. Αυτή η εφαρμογή των εύλογων προσαρμογών εξαλείφει την παραπληροφόρηση σχετικά με τη διαδικασία των εύλογων προσαρμογών.
Οφέλη για τον εργοδότη	Η κύρια εργοδοτική οργάνωση και η κύρια συνδικαλιστική οργάνωση συμφώνησαν σ’ αυτό το διαβατήριο. Ως εκ τούτου, παρέχεται διαβεβαίωση τόσο στον εργοδότη όσο και στον εργαζόμενο σχετικά με τη διαδικασία εύλογων προσαρμογών.
Κόστος	Κανένα

Χώρα	Μάλτα
Εργοδότης	Όλοι
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Προκατάληψη έναντι της πρόσληψης ατόμων με νοητική αναπηρία
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Σειρά 17 ταινιών — βιογραφικών σημειωμάτων που αναδεικνύουν τις ικανότητες των ατόμων με νοητική αναπηρία.
Στόχος	Ενημέρωση ότι τα άτομα με νοητική αναπηρία, μόλις λάβουν υποστήριξη, είναι πολύτιμοι εργαζόμενοι. Τα βίντεο περιλαμβάνουν σχόλια από τους εργοδότες, τους συμβούλους εργασίας, τους συναδέλφους, τους θεραπευτές, τους κοινωνικούς λειτουργούς και άλλα άτομα που εργάζονται μαζί τους. Δείχνουν ότι τα άτομα με νοητική αναπηρία συχνά προσφέρουν και άλλες πολύτιμες δεξιότητες και ικανότητες στον χώρο εργασίας, όπως η αποφασιστικότητα, η συνέπεια, η δημιουργικότητα, η ομαδική εργασία και η επιθυμία για μάθηση.
Οφέλη για τον εργοδότη	Αυτά τα βιογραφικά σημειώματα σε βίντεο χρησιμοποιούνται ως μέρος ενός διαδικτυακού πακέτου πόρων που διατίθεται στο κανάλι YouTube του Πανεπιστημίου της Μάλτας και αναδεικνύει τις δυνατότητές τους, δημιουργώντας έναν πόρο για τους εργοδότες και τους διάφορους επαγγελματίες ώστε να εκτιμήσουν τις ικανότητες των ατόμων με νοητική αναπηρία, καθώς και για τους πανεπιστημιακούς και τους φοιτητές που μπορούν να τα χρησιμοποιούν για διδασκαλία, μάθηση και έρευνα.
Κόστος	Μέτριο

Χώρα	Ηνωμένο Βασίλειο
Εργοδότης	REISS
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Άτομο με απώλεια ακοής αντιμετωπίζει προκλήσεις όσον αφορά την κατανόηση συναδέλφων σε ομαδικές συναντήσεις και εκδηλώσεις του προσωπικού.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Η «Πρόσβαση στην Εργασία» είναι το πρόγραμμα απασχόλησης που στηρίζει τους εργοδότες, τους εργαζομένους και τους αυτοαπασχολούμενους μέσω εξατομικευμένων επιχορηγήσεων.
Στόχος	Υποστήριξη του ατόμου με απώλεια ακοής που χρειάζεται επικοινωνιακή υποστήριξη κατά τη διάρκεια σημαντικών εκδηλώσεων του προσωπικού και ομαδικών συναντήσεων. Αυτό καθιστά δυνατή την ένταξη του εργαζομένου και την ουσιαστική συμμετοχή του.
Οφέλη για τον εργοδότη	Ο εργοδότης μπορεί να διασφαλίσει την πλήρη ένταξη του προσωπικού μέσω της επιχορήγησης «Πρόσβαση στην Εργασία», χωρίς να χρειάζεται να καλύψει το κόστος των διερμηνέων ομιλίας σε κείμενο. Ο εργοδότης μπορεί να υποστηρίξει με σιγουριά τον εργαζόμενο ώστε να παραμείνει στην εργασία.
Κόστος	Η επιχορήγηση καλύπτει το κόστος επαγγελματικής υποστήριξης επικοινωνίας (διερμηνέας ομιλίας σε κείμενο). Υπάρχει επίσης διαφορετικό ποσοστό επιμερισμού του κόστους μεταξύ του προγράμματος και των εργοδοτών για υποστηρικτικό ακουστικό εξοπλισμό. Η μέγιστη επιχορήγηση ανέρχεται σε 59 200 £ (68 000 EUR) ανά εργαζόμενο και ανά έτος.

Χώρα	Μεταβλητή
Εργοδότης	Η Ευρωπαϊκή Ένωση, τα εθνικά κοινοβούλια και/ή οι πολιτικές ομάδες
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Οι πληροφορίες και η επικοινωνία παρέχονται στις εθνικές ομιλούμενες γλώσσες, γεγονός που σημαίνει ότι οι κωφοί δεν μπορούν να συνεισφέρουν πλήρως στο εργασιακό τους περιβάλλον λόγω της γλωσσικής διαφοράς σε συνδυασμό με την έλλειψη προσβάσιμων πληροφοριών στην εθνική νοηματική γλώσσα.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο / τα πολιτικά κόμματα / οι εθνικές κυβερνήσεις εξασφάλισαν την παροχή επαγγελματιών και διαπιστευμένων διερμηνέων της εθνικής νοηματικής γλώσσας για κωφούς που κατέχουν πολιτική εντολή. Στόχος της ήταν να αρθούν τυχόν επικοινωνιακοί φραγμοί που εμποδίζουν την ικανότητά τους να συνεισφέρουν πλήρως στον χώρο εργασίας τους και να εκτελούν την εργασία τους επί ίσοις όροις με τους ακούοντες ομολόγους τους.
Στόχος	Να αυξηθούν οι ευκαιρίες των κωφών να κατέχουν ουσιαστικά πολιτική εντολή ως μέσο διαβίωσης και, ως εκ τούτου, να αυξηθούν οι ίσες ευκαιρίες για όλους σε όλους τους τομείς της κοινωνίας.
Οφέλη για τον εργοδότη	Οι εργοδότες μπορούν να προωθήσουν την πολυμορφία και την ένταξη στον χώρο εργασίας και να συμβάλουν στη μείωση της περιθωριοποίησης των ατόμων με αναπηρία, καθώς και να τα αναδείξουν ως οικονομικώς συνεισφέροντα και όχι ως επιβάρυνση για τις κοινωνίες τους.
Κόστος	Μεταβλητό, αλλά θα πρέπει να καλύπτεται από δημόσια χρηματοδότηση, σύμφωνα με τις αρχές της προσβασιμότητας, της ισότητας και της απαγόρευσης των διακρίσεων που περιγράφονται στη ΣΗ ΕΔΑΑ (άρθρα 5, 9, 27).

Χώρα	Ιταλία
Εργοδότης	Συμφωνία που μπορεί δυνητικά να εφαρμοστεί σε όλους τους εργοδότες μεγάλων εταιρειών
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Έλλειψη εξειδικευμένης υποστήριξης των εργαζομένων με αναπηρία εντός των επιχειρήσεων.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Δημιουργία τεχνικών μονάδων εντός μεγάλων εταιρειών, οι οποίες θα ασχολούνται με την επίλυση επιμέρους θεμάτων που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι με αναπηρία.
Στόχος	Δημιουργία εξατομικευμένων έργων μέσω συλλογικών διαπραγματεύσεων σχετικά με τις συνθήκες εργασίας για τους εργαζομένους με αναπηρία, υπό τη διαχείριση ειδικευμένων επαγγελματιών (διευθυντικά στελέχη αναπηρίας κ.λπ.).
Οφέλη για τον εργοδότη	Βελτίωση της προσαρμογής των εργαζομένων με αναπηρία, προώθηση ενός περισσότερο συμπεριληπτικού εργασιακού περιβάλλοντος και αντιμετώπιση των ατομικών αναγκών.
Κόστος	Μεταβλητό ανάλογα με το μέγεθος και τους πόρους της εταιρείας, αλλά συνήθως πραγματοποιείται ως επένδυση για την προώθηση ενός συμπεριληπτικού χώρου εργασίας.

Χώρα	Πολωνία
Εργοδότης	Καθεστώς που εφαρμόζεται σε όλους τους εργαζομένους
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Σωματική και ψυχολογική επιβάρυνση από την 8ωρη εργάσιμη ημέρα.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Η NSZZ «Solidarność» αγωνίστηκε με επιτυχία για την επαναφορά της επτάωρης εργάσιμης ημέρας ως τυπικής μορφής απασχόλησης για τα άτομα με επίσημα αναγνωρισμένη αναπηρία. Η αίτηση που υπέβαλε το συνδικάτο στο Συνταγματικό Δικαστήριο κρίθηκε βάσιμη και, ως εκ τούτου, ο νόμος τροποποιήθηκε.
Στόχος	Για την ελάφρυνση του φόρτου εργασίας των εργαζομένων με αναπηρία.
Οφέλη για τον εργοδότη	Καθιέρωση της νοοτροπίας της συμμετοχικότητας.
Κόστος	Το κόστος μίας ώρας εργασίας ανά ημέρα.

Χώρα	Γαλλία
Εργοδότης	Υπουργείο Οικολογικής Μετάβασης και Εδαφικής Συνοχής
Εμπόδιο για τον εργαζόμενο	Ορισμένες καταστάσεις αναπηρίας μπορεί να απαιτούν ειδικές προσαρμογές διαφόρων ειδών, συμπεριλαμβανομένων ανθρώπινων, τεχνικών ή οργανωτικών μέτρων για την αντιμετώπιση των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι λόγω της αναπηρίας τους. Ο εξοπλισμός για τους εργαζομένους είναι ζωτικής σημασίας για την αποτελεσματική αντιστάθμιση αυτών των προκλήσεων, παρέχοντας τη δυνατότητα στους εργαζομένους με αναπηρία να μπορούν να εκτελούν τα καθήκοντά τους όπως κάθε άλλος εργαζόμενος εντός του εργατικού δυναμικού.
Παρέχονται εύλογες προσαρμογές	Εύλογες προσαρμογές που παρέχονται σύμφωνα με τις συστάσεις του ιατρού εργασίας, σε διαβούλευση με τον σύμβουλο πρόληψης. Ο ιατρός εργασίας εκπαιδεύει την ιεραρχία σχετικά με τις ειδικές ανάγκες του εργαζομένου και τους λόγους για τους οποίους η προσαρμογή είναι εύλογη. Ελλείψει ιατρού εργασίας, μπορεί να ζητηθεί η γνώμη εγκεκριμένου ιατρού ή του θεράποντος ιατρού.
Στόχος	Εφαρμογή γνωστών μέτρων και συστημάτων στήριξης για τις απαραίτητες προσαρμογές και στήριξη, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης πόρων που παρέχονται από το FIPHFP (Ταμείο για την Ένταξη Ατόμων με Αναπηρία στη Δημόσια Υπηρεσία).
Οφέλη για τον εργοδότη	Ενίσχυση της συμμετοχικότητας και της προσβασιμότητας, που διασφαλίζει ότι οι εργαζόμενοι με αναπηρία μπορούν να εκτελούν αποτελεσματικά τα καθήκοντά τους εντός του εργατικού δυναμικού.
Κόστος	Κόστος εφαρμογής που καλύπτεται από το FIPHFP για τα απαραίτητα βοηθήματα και κατάρτιση.

Παραπομπές

¹ Οδηγία 2000/78/ΕΚ του Συμβουλίου, της 27ης Νοεμβρίου 2000, για τη διαμόρφωση γενικού πλαισίου για την ίση μεταχείριση στην απασχόληση και την εργασία (EE L 303 της 2/12/2000, σ. 16), https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX:32000L0078.

² COM(2021) 139 final.

³ Μητρώο ομάδων εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής και άλλων παρεμφερών οργάνων (europa.eu).

⁴ Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF) (2019), What Companies Gain by Including People with Disabilities (Πώς μπορούν να ωφεληθούν οι εταιρείες από την ένταξη ατόμων με αναπηρία), 23 Απριλίου, https://www.weforum.org/ agenda/2019/04/what-companies-gain-including-persons-disabilities-inclusion.

⁵ Φορείς ισότητας — Ευρωπαϊκή Επιτροπή (europa.eu).

 

¹ Βλ. επίσης: i) τη συγκεφαλαιωτική έκθεση της ευρωπαϊκής εμπειρογνωσίας σε θέματα αναπηρίας (EDE) — Waddington, L. (2023), Striving for an inclusive labour market in Europe: Positive actions and reasonable accommodation to facilitate hiring and employment of persons with disabilities involving employers and employer initiatives (Επιδίωξη για μια συμπεριληπτική αγορά εργασίας στην Ευρώπη: Θετικές δράσεις και εύλογες προσαρμογές για τη διευκόλυνση της πρόσληψης και της απασχόλησης ατόμων με αναπηρία, με τη συμμετοχή πρωτοβουλιών εργαζομένων και εργοδοτών)· ii) τη στατιστική έκθεση της ευρωπαϊκής εμπειρογνωσίας σε θέματα αναπηρίας (EDE) — Γραμμένος, Σ. (2023), The employment of persons with disabilities — Statistics, Data 2020 (Η απασχόληση των ατόμων με αναπηρία — Στατιστικά στοιχεία, Δεδομένα 2020)· και iii) την ιστοσελίδα της ευρωπαϊκής εμπειρογνωσίας σε θέματα αναπηρίας (EDE): https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1532&langId=el.

² Βλ. https://www.un.org/development/desa/disabilities/convention-on-the-rights-of-persons-with-disabilities/convention-on-the-rights-of-persons-with-disabilities-2.html, ιδίως άρθρα 2 και 5.

³ CRPD/C/GC/8: .

⁴ CRPD/C/GC/8: .

⁵ Οδηγία 2000/78/ΕΚ του Συμβουλίου, της 27ης Νοεμβρίου 2000, για τη διαμόρφωση γενικού πλαισίου για την ίση μεταχείριση στην απασχόληση και την εργασία (EE L 303 της 2/12/2000, σ. 16), https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX:32000L0078.

⁶ Για περισσότερες πληροφορίες, βλ. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/el/ip_21_810.

⁷ Βλ. https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1597&langId=el.

⁸ Βλ. https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-14495-2022-INIT/el/pdf.

⁹ See https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1226&langId=en.

¹⁰ Οδηγία (ΕΕ) 2022/2464 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 14ης Δεκεμβρίου 2022, για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 537/2014, της οδηγίας 2004/109/ΕΚ, της οδηγίας 2006/43/ΕΚ και της οδηγίας 2013/34/ΕΕ, όσον αφορά την υποβολή εκθέσεων βιωσιμότητας από τις εταιρείες.

¹¹ Για περισσότερες πληροφορίες, βλ.: Ευρωπαϊκή έκθεση για τα ανθρώπινα δικαιώματα — τεύχος 7, 2023, The Right to Work: The employment situation of persons with disabilities in Europe (Το δικαίωμα στην εργασία: Η κατάσταση της απασχόλησης των ατόμων με αναπηρία στην Ευρώπη), Ευρωπαϊκή έκθεση για τα ανθρώπινα δικαιώματα — τεύχος 7, 2023 (edf-feph.org), σ. 49.

¹² Βλ. https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1540&langId=el.

¹³ Απόφαση της 11ης Απριλίου 2013, HK Danmark, συνεκδικασθείσες υποθέσεις C-335/11 και C-337/11, ECLI:EU:C:2013:222.

¹⁴ Απόφαση της 18ης Ιανουαρίου 2024, Ca Na Negreta, υπόθεση C-631/22, ECLI:EU:C:2024:53.

¹⁵ Για περισσότερες πληροφορίες, βλ.: συγκεφαλαιωτική έκθεση της ευρωπαϊκής εμπειρογνωσίας σε θέματα αναπηρίας (EDE) — Waddington, L. (2023), Striving for an inclusive labour market in Europe: Positive actions and reasonable accommodation to facilitate hiring and employment of persons with disabilities involving employers and employer initiatives (Επιδίωξη για μια συμπεριληπτική αγορά εργασίας στην Ευρώπη: Θετικές δράσεις και εύλογες προσαρμογές για τη διευκόλυνση της πρόσληψης και της απασχόλησης ατόμων με αναπηρία, με τη συμμετοχή πρωτοβουλιών εργαζομένων και εργοδοτών).

¹⁶ Βλ. https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1540&langId=el.

¹⁷ Βλ. Reasonable-Accommodation-Disability-Discussion-Paper.pdf (equineteurope.org), σ. 23-26 και το παράρτημα https://urldefense.com/v3/__https:/equineteurope.org/wp-content/uploads/2021/03/Annex-_Reasonable-Accomodation.pdf__;!!DOxrgLBm!HUfzVgkJ6dC-UBcYKNd8PNF2sRuplVhh8vAyQhiRmIwcCm2JuRJ11F5lcV5YR1W7kP6NG3trjk4bc3wvVcIUdj9YbztZBFNIwuVF$.

¹⁸ Επιτροπή ΣΗ ΕΔΑΑ (2014), Γενική παρατήρηση αριθ. 2 σχετικά με την προσβασιμότητα, https://www.ohchr.org/en/documents/general-comments-and-recommendations/general-comment-no-2-article-9-accessibility-0.

¹⁹ Για περαιτέρω ανάγνωση σχετικά με την εφαρμογή της έννοιας στις πρακτικές του δικαίου για την ισότητα, βλ.: Έγγραφο προβληματισμού 2021 του Equinet σχετικά με τις εύλογες προσαρμογές για τα άτομα με αναπηρία: διερεύνηση των προκλήσεων κατά την πρακτική εφαρμογή τους και Ευρωπαϊκό δίκτυο νομικών εμπειρογνωμόνων 2016 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ισότητα των φύλων και την απαγόρευση των διακρίσεων.

²⁰ Βλ. https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1202&langId=el.

²¹ Για περισσότερες πληροφορίες, βλ. Ευρωπαϊκή έκθεση για τα ανθρώπινα δικαιώματα — τεύχος 7, 2023, The Right to Work: The employment situation of persons with disabilities in Europe (Το δικαίωμα στην εργασία: Η κατάσταση της απασχόλησης των ατόμων με αναπηρία στην Ευρώπη), Ευρωπαϊκή έκθεση για τα ανθρώπινα δικαιώματα — τεύχος 7, 2023 (edf-feph.org), σ. 69.

²² Για περισσότερες πληροφορίες, βλ. Ευρωπαϊκή έκθεση για τα ανθρώπινα δικαιώματα — τεύχος 7, 2023, The Right to Work: The employment situation of persons with disabilities in Europe (Το δικαίωμα στην εργασία: Η κατάσταση της απασχόλησης των ατόμων με αναπηρία στην Ευρώπη), Ευρωπαϊκή έκθεση για τα ανθρώπινα δικαιώματα — τεύχος 7, 2023 (edf-feph.org), σ. 69.

²³ Για περισσότερες πληροφορίες, βλ.: Ευρωπαϊκή έκθεση για τα ανθρώπινα δικαιώματα — τεύχος 7, 2023, The Right to Work: The employment situation of persons with disabilities in Europe (Το δικαίωμα στην εργασία: Η κατάσταση της απασχόλησης των ατόμων με αναπηρία στην Ευρώπη), Ευρωπαϊκή έκθεση για τα ανθρώπινα δικαιώματα — τεύχος 7, 2023 (edf-feph.org), σ. 77.

²⁴ Για περισσότερες πληροφορίες, βλ.: Ευρωπαϊκή έκθεση για τα ανθρώπινα δικαιώματα — τεύχος 7, 2023, The Right to Work: The employment situation of persons with disabilities in Europe (Το δικαίωμα στην εργασία: Η κατάσταση της απασχόλησης των ατόμων με αναπηρία στην Ευρώπη), Ευρωπαϊκή έκθεση για τα ανθρώπινα δικαιώματα — τεύχος 7, 2023 (edf-feph.org), σ. 77.

²⁵ Βλ.: Promoting diversity and inclusion through workplace adjustments: [Προώθηση της πολυμορφίας και της ένταξης μέσω προσαρμογών στον χώρο εργασίας: Πρακτικός οδηγός (ilo.org)].

²⁶ Βλ.: EBU guidance on reasonable accommodation for visually impaired employees and applicants_Sept2023.pdf (euroblind.org) [Κατευθυντήριες γραμμές της EBU σχετικά με τις εύλογες προσαρμογές για τους εργαζομένους με προβλήματα όρασης και τις αιτήσεις υποψηφιότητας_Σεπτ2023.pdf (euroblind.org)].

²⁷ Βλ.: Annex-_Reasonable-Accomodation.pdf (equineteurope.org).

²⁸ Βλ.: https://www.ilo.org/global/topics/equality-and-discrimination/WCMS_536630/lang--en/index.htm.

²⁹ Βλ. ιστοσελίδα της EDE: https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1532&langId=el.

³⁰ Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», βλ. https://research-and-innovation.ec.europa.eu/funding/funding-opportunities/funding-programmes-and-open-calls/horizon-europe_en?prefLang=el.

³¹ Βλ. ιστοσελίδα της EDE: https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1532&langId=el.

³² Βλ. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=celex%3A32000L0078.

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΝΟΜΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ

Ημερομηνία σύνταξης: Οκτώβριος 2023

Το παρόν έγγραφο εκπονήθηκε για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ωστόσο, εκφράζει μόνο τις απόψεις των συντακτών/-ριών του και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν φέρει ευθύνη για τυχόν συνέπειες από την περαιτέρω χρήση της παρούσας έκδοσης. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση διατίθενται στο διαδίκτυο (https://www.europa.eu).

Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2023

Η πολιτική περαιτέρω χρήσης εγγράφων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής διέπεται από την απόφαση 2011/833/ΕΕ της Επιτροπής, της 12ης Δεκεμβρίου 2011, για την περαιτέρω χρήση εγγράφων της (ΕΕ L 330 της 14.12.2011, σ. 39).Εάν δεν ορίζεται διαφορετικά, η περαιτέρω χρήση του παρόντος εγγράφου επιτρέπεται βάσει άδειας Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/). Αυτό σημαίνει ότι επιτρέπεται η περαιτέρω χρήση εφόσον αναφέρεται η πηγή και επισημαίνονται οι τυχόν αλλαγές.

© Ευρωπαϊκή Ένωση, 2023

Print	ISBN 978-92-68-19152-1	doi:10.2767/421158	KE-02-24-601-EL-C
PDF	ISBN 978-92-68-19141-5	doi:10.2767/637188	KE-02-24-601-EL-N
HTML	ISBN 978-92-68-19097-5	doi:10.2767/707322	KE-02-24-601-EL-Q

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΤΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΕ

Αυτοπροσώπως

Σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχουν εκατοντάδες κέντρα Europe Direct. Μπορείτε να βρείτε τη διεύθυνση του πλησιέστερου σ’ εσάς κέντρου στο διαδίκτυο european-union.europa.eu/contact-eu/meet-us_el).

Τηλεφωνικώς ή γραπτώς

Η Europe Direct είναι μια υπηρεσία που απαντά στις ερωτήσεις σας για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μπορείτε να επικοινωνήσετε με αυτή την υπηρεσία:

• καλώντας ατελώς τον αριθμό 00 800 6 7 8 9 10 11 (ορισμένα δίκτυα τηλεφωνίας ενδέχεται να χρεώνουν τις κλήσεις αυτές),
• καλώντας τον αριθμό +32 22999696,
• συμπληρώνοντας το ακόλουθο ηλεκτρονικό έντυπο: european-union.europa.eu/contact-eu/write-us_el.

ΒΡΕΙΤΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΕ

Στο διαδίκτυο

Πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση σε όλες τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ είναι διαθέσιμες στον ιστότοπο Europa (european-union.europa.eu).

Στις εκδόσεις της ΕΕ

Μπορείτε να δείτε ή να παραγγείλετε εκδόσεις της ΕΕ στη διεύθυνση op.europa.eu/el/publications. Μπορείτε να ζητήσετε πολλαπλά αντίγραφα δωρεάν εκδόσεων επικοινωνώντας με την υπηρεσία Europe Direct ή με το τοπικό σας κέντρο τεκμηρίωσης (european-union.europa.eu/contact-eu/meet-us_el).

Στη νομοθεσία της ΕΕ και σε σχετικά έγγραφα

Για πρόσβαση σε νομικές πληροφορίες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του συνόλου της ενωσιακής νομοθεσίας από το 1951 σε όλες τις επίσημες γλώσσες, μεταβείτε στον ιστότοπο EUR-Lex (eur-lex.europa.eu).

Στα ανοιχτά δεδομένα από την ΕΕ

Η πύλη data.europa.eu παρέχει πρόσβαση σε σύνολα ανοιχτών δεδομένων από τα θεσμικά και λοιπά όργανα και τους οργανισμούς της ΕΕ. Τα εν λόγω δεδομένα μπορούν να καταφορτωθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν δωρεάν, τόσο για εμπορικούς όσο και για μη εμπορικούς σκοπούς. Η πύλη παρέχει επίσης πρόσβαση σε πληθώρα συνόλων δεδομένων από τις ευρωπαϊκές χώρες.