Aanpak van radicalisering die tot terrorisme leidt: de Commissie kwam tegemoet aan de behoeften van de lidstaten, maar de coördinatie en evaluatie vertoonden enkele tekortkomingen

Samenvatting

I

De lidstaten van de Europese Unie (EU) zijn verantwoordelijk voor de nationale veiligheid, met inbegrip van terrorismebestrijding. Ze zijn verantwoordelijk voor het ontwerp en de uitvoering van maatregelen op nationaal niveau die gericht zijn op de aanpak van radicalisering, dat wil zeggen het fenomeen dat mensen zich extremistische ideologieën en gedragingen eigen maken die hen ertoe kunnen brengen terreurdaden te plegen. Omdat verschillende factoren bijdragen tot radicalisering, wordt doorgaans een breed scala aan preventieve maatregelen genomen om het probleem aan te pakken. De rol van de Commissie bestaat erin om de inspanningen van de lidstaten te ondersteunen en ertoe bij te dragen dat goede praktijken worden uitgewisseld. Daartoe put de Commissie uit een steeds breder scala aan EU-financieringsbronnen.

II

Bij onze controle onderzochten we of de Commissie deze horizontale ondersteuning goed beheert. In het bijzonder beoordeelden we of:

1. de Commissie de lidstaten relevante steun verleent;
2. de uit de verschillende EU-fondsen gefinancierde maatregelen zodanig gecoördineerd worden dat synergieën optimaal worden benut;
3. de Commissie een kader heeft ingesteld ter beoordeling van de doeltreffendheid en kosteneffectiviteit van haar ondersteuning.

III

In het algemeen constateerden we dat de Commissie tegemoetkwam aan de behoeften van de lidstaten, maar dat de coördinatie en evaluatie enkele tekortkomingen vertoonden.

IV

De Commissie bevorderde de samenwerking tussen de lidstaten door middel van relevante initiatieven zoals het Netwerk voor voorlichting over radicalisering (RAN), het EU-Internetforum en het Europees netwerk voor strategische communicatie.

V

De Commissie coördineerde haar horizontale ondersteuning bijvoorbeeld door middel van overleg tussen directoraten-generaal bij de goedkeuring van werkprogramma’s. Dit heeft geleid tot synergieën tussen haar maatregelen. Ondanks recente verbeteringen is er echter nog ruimte om de coördinatie van maatregelen door de Commissie te verbeteren. Zo omvat het door de Commissie samengestelde overzicht van door de EU gefinancierde maatregelen op dit gebied geen door de lidstaten beheerde maatregelen, wat nuttig zou zijn om zo goed mogelijk gebruik te kunnen maken van potentiële synergieën. We constateerden ook dat het potentieel van het RAN, een van de belangrijkste initiatieven van de Commissie, niet volledig werd benut om de resultaten van succesvolle door de EU-gefinancierde projecten te verspreiden.

VI

De Commissie heeft haar kader ter beoordeling van de vraag of haar ondersteuning doeltreffend en kosteneffectief is, niet voldoende ontwikkeld. Zo heeft zij de algemene beleidsdoelstellingen niet uitgesplitst in specifiekere en beter meetbare doelstellingen en gaan de fondsen die de Commissie heeft gebruikt, niet vergezeld van indicatoren en streefdoelen waarmee het succes van de aanpak van radicalisering kan worden gemeten.

VII

Bovendien worden de resultaten van specifieke maatregelen vaak gemeten aan de hand van de hoeveelheid activiteiten en niet op basis van de doeltreffendheid. Bijgevolg bestaat er een risico dat nuttige lessen niet worden verspreid en dat er geen rekening mee wordt gehouden wanneer de Commissie maatregelen ontwerpt of haar beleid verder ontwikkelt.

VIII

Op grond van haar bevindingen beveelt de ERK aan dat de Commissie:

1. het kader voor de algemene coördinatie van maatregelen voor de aanpak van radicalisering verbetert;
2. de praktische ondersteuning van beroepsbeoefenaars en beleidsmakers in de lidstaten vergroot; en
3. het kader voor de beoordeling van resultaten verbetert.

Inleiding

De EU ondersteunt de inspanningen van de lidstaten om terrorisme te bestrijden

01

De lidstaten zijn verantwoordelijk voor hun nationale veiligheid¹. Ze hebben verschillende benaderingen van terrorismebestrijding ontwikkeld op basis van hun evaluatie van de risico’s. Het is de taak van de EU ernaar te streven een hoog niveau van veiligheid te waarborgen² door de uitwisseling van informatie, operationele samenwerking en het delen van kennis en ervaringen te faciliteren. In 2005 stelde de Raad een EU-strategie voor terrorismebestrijding vast, die berust op vier pijlers³:

1. voorkomen: de oorzaken van radicalisering en de rekrutering van terroristen aanpakken;
2. beschermen: burgers en infrastructuur beschermen door een betere beveiliging van grenzen, vervoer en kritieke infrastructuur;
3. achtervolgen: achtervolgen en opsporen van terroristen door het doorkruisen van hun plannen, het beletten van verplaatsingen en communicatie, het verstoren van netwerken, het blokkeren van hun geldmiddelen en hun toegang tot materiaal voor het plegen van aanslagen alsmede het voor de rechter brengen van terroristen;
4. reageren: de gevolgen van een terroristische aanslag beheersen en zoveel mogelijk beperken.

02

In de Europese veiligheidsagenda van 2015⁴ is uiteengezet hoe de EU de lidstaten kan ondersteunen bij terrorismebestrijding. De agenda was gericht op het voorkomen van radicalisering en de dreiging die uitgaat van buitenlandse terroristische strijders (degenen die terugkeren naar Europa na zich te hebben aangesloten bij terroristische groepen in conflictgebieden). In de agenda werd de noodzaak benadrukt om burgers en kritieke infrastructuur beter te beschermen en maatregelen te nemen ter bestrijding van terrorisme buiten de EU. Ook werd het belang onderstreept van het straffen van terroristen en degenen die hen steunen en van het blokkeren van hun toegang tot geldmiddelen, vuurwapens en explosieven. Ten slotte werd gewezen op de noodzaak van een betere uitwisseling van informatie om degenen die betrokken zijn bij terroristische activiteiten op te sporen.

03

Verschillende EU-instellingen en -organen zijn betrokken bij terrorismebestrijding door de EU. Door middel van haar mededelingen draagt de Commissie bij tot de EU-strategie die door de Raad is vastgesteld in de vorm van conclusies van de Raad. Ook initieert zij wetgevingshandelingen inzake terrorismebestrijding die het Europees Parlement en de Raad na onderhandelingen vaststellen⁵. Zij is verantwoordelijk voor een goed financieel beheer van EU-middelen, alsmede voor de coördinatie tussen verschillende directoraten-generaal en de monitoring van haar agentschappen bij het verlenen van steun aan de lidstaten. De commissaris voor de Veiligheidsunie werkt onder leiding van de eerste vicevoorzitter en ondersteunt de werkzaamheden van de commissaris voor Migratie, Binnenlandse Zaken en Burgerschap met betrekking tot het waarborgen van de veiligheidsrespons van de Commissie op terrorisme. Het is de rol van de coördinator voor terrorismebestrijding van de Raad om follow-up te geven aan de algemene uitvoering van de strategie voor terrorismebestrijding van de EU en ervoor te zorgen dat de EU een actieve rol speelt in de bestrijding van terrorisme.

De Commissie past een breed scala aan maatregelen toe om de lidstaten te helpen bij de aanpak van radicalisering

04

De aanpak van radicalisering is een essentieel onderdeel van terrorismebestrijding. De meeste verdachten die bij de recente terroristische aanvallen in Europa betrokken waren, waren geradicaliseerde Europese burgers⁶. In haar mededelingen inzake de ondersteuning van de lidstaten bij de aanpak van radicalisering die tot terrorisme leidt⁷ neemt de Commissie het standpunt in dat radicalisering doorgaans het resultaat is van een combinatie van factoren. De meest recente mededeling van de Commissie bevat een beschrijving van een web van sociale “pushfactoren” (marginalisering en uitsluiting) en ideologische “aantrekkingsfactoren” (bijv. misbruik van religieus discours door ronselaars om gewelddadigheden te rechtvaardigen).

05

De Commissie neemt het standpunt in dat het ondersteunen van de lidstaten bij de bestrijding van radicalisering een veelzijdig en complex probleem is dat alleen kan worden opgelost door middel van een combinatie van maatregelen op verschillende beleidsterreinen en door belanghebbenden op lokaal, regionaal, nationaal en Europees niveau bijeen te brengen⁸. Deze maatregelen worden in het kader van verschillende fondsen en programma’s gefinancierd, zoals het Fonds voor interne veiligheid, het Horizon 2020-programma, het programma “Justitie”, Erasmus+ en het Europees Sociaal Fonds (ESF). De aanpak van radicalisering is voor geen van deze fondsen een specifieke doelstelling. De uiteenlopende maatregelen van de Commissie worden beheerd door acht van haar directoraten-generaal, Europol, Eurojust en de lidstaten (zie de bijlage). De benadering door de Commissie van de ondersteuning van de lidstaten bij de aanpak van radicalisering is weergegeven in figuur 1.

06

In het kader van Horizon 2020 worden onderzoekstoelagen verstrekt voor het ontwikkelen van kennis op het gebied van radicalisering. Onderzoeksonderwerpen omvatten hedendaagse radicaliseringstendensen en de ontwikkeling van een alomvattende aanpak van gewelddadige radicalisering. Er worden goede praktijken uitgewisseld door middel van initiatieven zoals het Netwerk voor voorlichting over radicalisering (RAN) (zie tekstvak 1).

07

Online terroristische propaganda wordt bijvoorbeeld bestreden door de EU-eenheid voor de melding van internetuitingen (EU IRU) die bij Europol is gevestigd, het EU-Internetforum en het Europees netwerk voor strategische communicatie (zie tekstvak 2).

08

Inclusieve en weerbare samenlevingen worden bevorderd door middel van door het “Fonds voor interne veiligheid – Politie” gefinancierde projecten, zoals Stresaviora (zie tekstvak 3). Daarnaast wordt met in het kader van Erasmus+ en het Europees Sociaal Fonds gefinancierde projecten ook beoogd de weerbaarheid te versterken en kansarme gemeenschappen te bereiken. Hoewel de doelstellingen daarvan veel breder zijn en ze niet speciaal opgezet zijn om radicalisering aan te pakken, helpen ze indirect die te voorkomen.

09

De Commissie ondersteunt de lidstaten bij de identificatie en aanpak van geradicaliseerde personen door de uitwisseling van informatie tussen de rechtshandhavingsinstanties van de lidstaten te vergemakkelijken (bijv. via het Schengeninformatiesysteem). Ook ondersteunt zij de ontwikkeling van exitstrategieën om mensen afstand te helpen nemen van geradicaliseerde milieus en te re-integreren in de maatschappij door middel van rehabilitatie- en deradicaliseringsprojecten die in het kader van het programma “Justitie” werden gefinancierd.

10

Radicalisering in landen buiten Europa wordt aangepakt door middel van speciale terrorismebestrijdingsmaatregelen en mainstreaming in andere maatregelen. Dit omvat programma’s die worden gefinancierd in het kader van de Europese Ontwikkelingsfondsen, Erasmus+, het Europees nabuurschapsinstrument en het instrument voor bijdrage aan stabiliteit en vrede.

Reikwijdte en aanpak van de controle

Reikwijdte van de controle

11

We hebben onderzocht of de Commissie haar ondersteuning van de lidstaten bij de aanpak van radicalisering die tot terrorisme leidt, naar behoren heeft beheerd. Het doel was de volgende vragen te beantwoorden:

1. Verleent de Commissie de lidstaten relevante steun?
   Om deze vraag te beantwoorden zijn we nagegaan of de beleidsdoelstellingen en maatregelen van de Commissie zodanig waren ontworpen dat daarin de behoeften van de lidstaten tot uitdrukking kwamen.
2. Zijn de uit de verschillende EU-fondsen gefinancierde maatregelen zodanig gecoördineerd dat synergieën optimaal worden benut?
   Om die vraag te beantwoorden zijn we nagegaan of de Commissie beschikte over de noodzakelijke procedures om haar steun te coördineren.
3. Heeft de Commissie een kader ingesteld ter beoordeling van de doeltreffendheid en kosteneffectiviteit van haar ondersteuning?
   Om deze vraag te beantwoorden hebben we onderzocht of de Commissie het noodzakelijke kader van indicatoren en rapportages had opgezet om te beoordelen of haar beleid doeltreffend en kosteneffectief is. Ook hebben we onderzocht of bij de beoordelingen van afzonderlijke maatregelen niet alleen activiteiten werden gemeten, maar ook de doeltreffendheid daarvan.

12

Wij richtten ons voornamelijk op de periode vanaf 2014, die samenviel met het begin van de financieringsperiode 2014-2020 voor de fondsen en programma’s van de Commissie.

13

Wij letten vooral op het beheer van maatregelen in de EU waarvan het primaire doel was radicalisering te voorkomen en te bestrijden, maar we hielden ook rekening met maatregelen waarmee bredere doelstellingen werden nagestreefd, zoals de sociale insluiting van kansarme groepen. Ons onderzoek had geen betrekking op de informatiesystemen die worden gebruikt voor de uitwisseling van informatie tussen lidstaten over geradicaliseerde personen (zoals het Schengeninformatiesysteem).

Aanpak van de controle

14

Onze controlewerkzaamheden ter plaatse werden uitgevoerd van november 2016 tot maart 2017. We hebben onze opmerkingen gebaseerd op de volgende informatiebronnen:

1. een evaluatie van de documentatie over beleid, procedures en maatregelen met betrekking tot de ondersteuning van de lidstaten bij de aanpak van radicalisering;
2. gesprekken met de directoraten-generaal van de Commissie die EU-middelen en -instrumenten voor de aanpak van radicalisering beheren, evenals met het RAN-kenniscentrum, de EU IRU binnen Europol en het internationaal centrum voor terrorismebestrijding (een organisatie die het delen van kennis en ideeën over terrorismebestrijding bevordert);
3. een enquête die we hebben verstuurd naar de steunpunten voor terrorismebestrijding van de permanente vertegenwoordigingen van de lidstaten bij de EU. De enquête werd ingevuld door 15 van de 28 steunpunten voor terrorismebestrijding, wat neerkomt op een respons van 54 %. De enquête bevatte vragen over de relevantie, toegevoegde waarde en uitdagingen van de aan lidstaten verstrekte steun;
4. bezoeken aan nationale autoriteiten in België en Frankrijk om de relevantie en toegevoegde waarde van de steun die ze ontvangen, te beoordelen.

Opmerkingen

De steun is relevant en goed opgezet

15

We hebben het beleidskader van de Commissie onderzocht om te na te gaan of het tegemoet kwam aan de behoeften van de lidstaten en of er sprake was van lacunes. Ook onderzochten we of de maatregelen zodanig waren opgezet dat ze de lidstaten voordelen boden die optreden op Europees niveau met zich meebrengt.

Enkele uitzonderingen daargelaten kwam de Commissie tegemoet aan de behoeften van de lidstaten

16

De beleidsmakers van de lidstaten kunnen de Commissie informeren over de gebieden waarop zij ondersteuning nodig hebben om radicalisering aan te pakken. Dit gebeurt via verschillende vergaderingen, netwerken en documenten (bijv. de werkgroep inzake terrorisme van de Raad, het in februari 2017 opgezette netwerk van preventiebeleidsmakers en conclusies van de Raad) of in het kader van de goedkeuring van werkprogramma’s voor EU-fondsen. We constateerden dat de Commissie bij het opstellen van het beleidskader voor de aanpak van radicalisering rekening hield met de behoeften die de beleidsmakers van de lidstaten hadden uitgesproken (zie tekstvak 4).

17

Niet alleen de behoeften van de lidstaten, maar ook de ondersteuning van de Commissie is veranderd naar aanleiding van de veranderende dreigingssituatie. Door haar ondersteuning te wijzigen geeft de Commissie er blijk van rekening te houden met de werkzaamheden van Europese instanties zoals Europol, die haar van informatie voorziet over de dreigingssituatie in de lidstaten (zie tekstvak 5).

18

Aangezien de Commissie rekening houdt met de door de lidstaten uitgesproken behoeften, is het beleidskader gericht op steun voor lidstaten op relevante gebieden. Onze enquête bevestigde dat de meeste respondenten van mening waren dat de ondersteuning van de lidstaten door de Commissie op de verschillende terreinen relevant was (zie figuur 2). Het percentage varieerde van 64 % tot 80 % afhankelijk van het gebied. Uit de bijlage blijkt dat de Commissie zich niet alleen richtte op relevante terreinen in haar beleidskader, maar de verschillende EU-fondsen ook gebruikte om maatregelen uit te voeren waarmee die gebieden daadwerkelijk in de praktijk werden aangepakt.

19

Er waren echter uitzonderingen waarbij onvoldoende tegemoet werd gekomen aan de behoeften.

1. De Belgische autoriteiten informeerden ons dat in het beleidskader onvoldoende werd ingegaan op het vraagstuk van mainstreammedia (televisie, radio en pers). Ze vonden het belangrijk om deze kwestie in het beleidskader op te nemen om het debat te faciliteren over de rol van de media, niet alleen in het aanmoedigen van mensen om Europa te verlaten en in Syrië te gaan vechten, maar ook in het polariseren van de samenleving, waardoor spanningen zouden kunnen ontstaan die tot radicalisering leiden.
2. In de praktijk werd niet voldoende ingespeeld op de behoefte om exitstrategieën te ontwikkelen (zie tekstvak 5). In 2014 deed de Commissie een oproep tot het indienen van voorstellen voor projecten die door het “Fonds voor interne veiligheid – Politie” zouden worden gefinancierd. Deze oproep was gericht op twee prioriteiten: voorkoming van radicalisering en ontwikkeling van exitstrategieën. Alleen projecten die gericht waren op de eerste doelstelling van voorkoming van radicalisering werden echter gefinancierd omdat ze een hogere score kregen. De jaarlijkse werkprogramma’s van 2015 en 2016 voor het “Fonds voor interne veiligheid – Politie” omvatten geen verdere oproepen tot het indienen van voorstellen ter ontwikkeling van programma’s voor exitstrategieën.

De steun is bedoeld om de lidstaten voordelen te bieden die optreden op Europees niveau met zich meebrengt

20

De Commissie richt zich niet alleen op relevante terreinen, maar maakt ook gebruik van EU-fondsen en -instrumenten om concrete steun te bieden aan lidstaten die bedoeld is om voordelen te creëren die optreden op Europees niveau met zich meebrengt. Voorbeelden van deze ondersteuning omvatten het RAN (zie tekstvak 1), het EU-Internetforum, het Europees netwerk voor strategische communicatie en de EU IRU binnen Europol (zie tekstvak 2). Deze initiatieven, die specifiek gericht zijn op radicalisering, bevorderen de samenwerking tussen lidstaten en zouden helemaal niet – of niet zo doelmatig – zijn uitgevoerd door afzonderlijk handelende lidstaten.

21

De door de lidstaten beheerde nationale programma’s in het kader van het “Fonds voor interne veiligheid – Politie” zijn eveneens zodanig opgezet dat het handelen op Europees niveau voordelen biedt, door het verhogen van nationale maatstaven teneinde ongelijkheden te verminderen, en door het bevorderen van synergieën tussen lidstaten. Achttien lidstaten namen specifieke maatregelen voor de aanpak van radicalisering in hun nationale programma’s op. Zo financierde België projecten ter vergroting van de bewustwording van radicalisering in gevangenissen, ter ondersteuning van een netwerk waarmee kwetsbare families werden bijgestaan, en ter financiering van mobiele multidisciplinaire teams die de behoeften van plaatselijke autoriteiten moesten analyseren en plaatselijke strategieën moesten voorstellen.

De Commissie bevordert synergieën, maar de coördinatie kan worden verbeterd

22

De Commissie ondersteunt de lidstaten steeds actiever bij de aanpak van radicalisering. Veertien van de vijftien respondenten van onze enquête (zie paragraaf 14) waren van mening dat de Commissie nu actiever is dan vijf jaar geleden. De diversiteit van de maatregelen van de Commissie, waarbij verschillende fondsen betrokken zijn, die door acht directoraten-generaal worden beheerd, en die op verschillende beleidsterreinen liggen (zie paragraaf 5), vereist doeltreffende coördinatie. Daarom onderzochten we of de Commissie haar maatregelen zodanig coördineert dat de synergieën maximaal zijn. We hebben de procedure geëvalueerd voor het raadplegen van de verschillende directoraten-generaal voordat EU-financiering wordt toegekend. Ook hebben we de belangrijkste maatregelen geëvalueerd die in het kader van verschillende EU-fondsen waren gefinancierd om vast te stellen of er sprake was van synergieën, en onderzochten we of de Commissie een compleet overzicht heeft van al haar maatregelen ter bestrijding van radicalisering, dat nodig is om mogelijke synergieën optimaal te benutten. In het bijzonder controleerden we of de Commissie het RAN volledig had benut, bijvoorbeeld door de resultaten van door de EU gefinancierde maatregelen te verspreiden.

De Commissie bevordert synergieën

23

Uit de bijlage blijkt dat verschillende maatregelen van de Commissie gericht kunnen zijn op soortgelijke problemen. Aangezien de Commissie steeds actiever is op dit gebied, zijn er mogelijkheden voor synergieën, met name op het snijvlak van maatregelen. Hieronder volgen enkele voorbeelden.

1. Met middelen uit het “Fonds voor interne veiligheid – Politie” die aan de lidstaten zijn verstrekt om leraren op te leiden zouden hetzelfde soort problemen kunnen worden aangepakt als bij Erasmus+-projecten.
2. Bij projecten die in het kader van het programma “Justitie” zijn gefinancierd om gevangenispersoneel op te leiden en een groter bewustzijn bij hen te creëren, kunnen dezelfde kwesties worden aangepakt als bij projecten in het kader van Erasmus+ of het “Fonds voor interne veiligheid – Politie”.

24

De Commissie heeft een aantal procedures om de coördinatie te faciliteren, die tot doel hebben synergieën te maximaliseren en dubbele steun voorkomen (zie tekstvak 6).

25

We onderzochten maatregelen op verschillende gebieden die in het kader van verschillende fondsen waren gefinancierd. We constateerden dat de coördinatie door de Commissie had geleid tot synergieën tussen haar maatregelen. Zo werd het RAN gebruikt om de resultaten van andere door de EU gefinancierde projecten te verspreiden (zie tekstvak 7). In figuur 3 worden meer voorbeelden gegeven. Uit deze figuur, waarin verschillende door drie EU-fondsen gefinancierde maatregelen worden weergegeven, blijkt dat er zowel binnen als tussen de fondsen synergieën bestaan. Zo gebruikte de Commissie het zevende kaderprogramma (het onderzoeksprogramma dat aan Horizon 2020 voorafging) om het Impact-onderzoeksproject¹⁰ te financieren, waarbij instrumenten voor de evaluatie van maatregelen tegen radicalisering werden ontwikkeld. Deze instrumenten werden gebruikt in het kader van het Stresaviora-project, dat werd gefinancierd in het kader van het “Fonds voor interne veiligheid – Politie”. Dit project werd vervolgens opgeschaald en de resultaten ervan werden verspreid door een project dat in het kader van Erasmus+ werd gefinancierd.

De coördinatie vertoont enkele tekortkomingen

26

Hoewel de Commissie in staat is veel raakvlakken tussen maatregelen vast te stellen en te benutten, vertoont de algehele coördinatie tekortkomingen:

1. Verschillende directoraten-generaal zijn verantwoordelijk voor de planning en rapportage met betrekking tot verschillende EU-fondsen (zie de bijlage). Zo is DG Onderwijs en Cultuur verantwoordelijk voor de coördinatie van projecten die door Erasmus+ worden gefinancierd en DG Justitie en Consumentenzaken voor de coördinatie van projecten die worden gefinancierd in het kader van het programma “Justitie”. DG Migratie en Binnenlandse Zaken is het leidende directoraat-generaal voor de ontwikkeling van het beleidskader van de Commissie en het monitoren van de uitvoering ervan¹¹. Tot 2017 was er echter geen kader voor het coördineren van alle EU-maatregelen voor de aanpak van radicalisering om potentiële synergieën tussen fondsen vast te stellen.
2. Pas in 2017 bracht DG Migratie en Binnenlandse Zaken de door de EU gefinancierde projecten voor de aanpak van radicalisering in kaart. Dit betekende dat de Commissie tot dan toe geen geconsolideerde lijst had van door de verschillende EU-fondsen gefinancierde maatregelen ter bestrijding van radicalisering. Zelfs nu was het in kaart brengen van de projecten beperkt tot maatregelen die centraal door de Commissie werden beheerd en werden projecten die door de lidstaten in hun nationale programma’s werden beheerd niet meegenomen.

27

Tijdens vraaggesprekken bij de EU IRU binnen Europol en het Europees netwerk voor strategische communicatie werden mogelijkheden vastgesteld om door de EU gefinancierde maatregelen beter te coördineren:

1. Europol suggereerde dat er een grotere synergie kon worden gerealiseerd door de timing en inhoud van tegenverhaalcampagnes af te stemmen op de verwijdering van terroristisch materiaal van het internet;
2. het Europees netwerk voor strategische communicatie stelde dat het baat zou hebben bij toegang tot de analyse door Europol van tendensen in terroristische propaganda (in de mate waarin dit toegestaan is in het kader van de administratieve overeenkomst tussen de Commissie en Europol) en bij grotere betrokkenheid bij VOX-Pol¹², een door de EU gefinancierd onderzoeksproject. Met deze informatie zou het regeringen beter kunnen adviseren over de ontwikkeling van communicatiestrategieën en tegenverhaalcampagnes.

Het potentieel van het RAN wordt niet volledig benut

28

Hoewel het RAN nuttige voordelen biedt die optreden op Europees niveau met zich meebrengt, constateerden we dat deze toegevoegde waarde in de praktijk niet is gemaximaliseerd¹³:

1. Het RAN zou meer praktische output kunnen opleveren, bijvoorbeeld door het analyseren van de praktijken in lidstaten (bijv. door middel van meer bezoeken ter plaatse) en het opstellen van een gedetailleerde vergelijkende inventaris van de benaderingen die in elke lidstaat worden gevolgd. In de mededeling “Radicalisering tot terrorisme en gewelddadig extremisme voorkomen: Naar een krachtiger beleidsantwoord van de EU” van 2014 wordt verwezen naar de RAN-collectie, die voor het eerst in 2014 werd gepubliceerd, als een inventaris van beste praktijken. In de inleiding van de RAN-collectie wordt echter gesteld dat de opgenomen praktijken alleen ter informatie en inspiratie dienen. We constateerden ook dat vermeldingen in de RAN-collectie niet genoeg informatie bieden over de wijze waarop projecten werden gefinancierd zodat geïnteresseerde partijen potentiële bronnen van EU-financiering kunnen vinden voor de soorten projecten die ze overwegen.
2. De Commissie heeft niet geanalyseerd waarom het RAN door sommige landen minder wordt gebruikt dan door andere (zie figuur 4). Dit verschil in gebruikmaking kan worden verklaard door de verschillende percepties die landen hebben met betrekking tot de dreiging die van terrorisme uitgaat, de nadruk die door het RAN wordt gelegd op bepaalde soorten terrorisme, de bottom-upbenadering (d.w.z. het op de hoogte houden van beleidsmakers van de perspectieven van beroepsbeoefenaars) of het gebruik van het Engels als belangrijkste taal tijdens vergaderingen. Veranderingen in de loop van de tijd in deelnamepercentages door verschillende lidstaten worden niet bijgehouden.
3. De Commissie probeert meer bekendheid te geven aan door de EU gefinancierde projecten door deelnemers aan projecten aan te moedigen om resultaten via een RAN-werkgroep te verspreiden. Zo stelde zij bij 16 van de 20 in het kader van ISEC gefinancierde projecten¹⁴ die sinds 2011 zijn afgerond (toen het RAN werd opgezet) en die de Commissie als goed, zeer goed of uitstekend beoordeelde, voor om ze via het RAN te verspreiden. We constateerden echter dat dit bij meer dan de helft van deze projecten in de praktijk niet gebeurde. Ten tijde van onze controle waren slechts zeven van deze projecten (44 %) gepresenteerd tijdens een RAN-werkgroep, -workshop of -conferentie.
4. De Belgische autoriteiten informeerden ons dat beroepsbeoefenaars uit kleine organisaties in het veld zonder banden met de overheid (bijv. netwerken van plaatselijke groepen van moeders van buitenlandse strijders) niet voldoende zijn betrokken bij het RAN om te zorgen voor een echte bottom-upbenadering.
5. Het RAN beoogt de bottom-upcommunicatie van beroepsbeoefenaars naar beleidsmakers te verbeteren. Minder dan de helft van de respondenten van een enquête die door het RAN zelf in 2016 werd gehouden onder RAN-beroepsbeoefenaars, was echter van mening dat het RAN hen had geholpen beleidsmakers te beïnvloeden. Daarnaast stelden vier respondenten van onze enquête dat de verbinding tussen het RAN en beleidsmakers versterkt zou kunnen worden, bijvoorbeeld door formele uitwisselingen van benaderingen en ideeën. Het duurt soms te lang voordat behoeften die op het niveau van de beroepsbeoefenaars zijn vastgesteld hun weg vinden naar het beleidskader van de Commissie. Zo wordt de kwestie van radicalisering in gevangenissen sinds 2011 op het niveau van de beroepsbeoefenaars (bijv. gevangenis- en reclasseringspersoneel, leraren en sociaal werkers) besproken door de RAN-werkgroep voor gevangenissen en reclassering. Pas in 2015 stelde de Commissie specifieke maatregelen vast die in het kader van het programma “Justitie” werden gefinancierd om dit probleem aan te pakken.

Het kader van de Commissie voor de beoordeling van resultaten is onvoldoende ontwikkeld

29

We onderzochten of de Commissie beschikt over prestatie-indicatoren ter beoordeling van de doeltreffendheid van haar algehele ondersteuning en of er realistische streefdoelen waren vastgesteld. We onderzochten of indicatoren niet alleen activiteiten meten, maar ook echte vooruitgang in de richting van de algemene doelstelling om de lidstaten te helpen bij de aanpak van radicalisering die tot terrorisme leidt. Op het niveau van de afzonderlijke maatregelen onderzochten we of de Commissie de doeltreffendheid van haar ondersteuning nagaat om erachter te komen wat waar werkt, en wat niet werkt en waarom niet. De Commissie heeft deze informatie nodig om:

1. te antwoorden op verzoeken van het Europees Parlement om de EU-strategie voor de bestrijding van radicalisering en de werving voor terroristische groepen te evalueren¹⁵;
2. haar beleid en ondersteuning continu te verbeteren en aan te passen naar aanleiding van veranderingen in de dreigingssituatie en de behoeften van gebruikers;
3. voorbeelden van succesvolle projecten te verspreiden en op te schalen om synergieën te maximaliseren (en de verspreiding van ondoeltreffende of contraproductieve projectresultaten te voorkomen);
4. burgers te laten zien dat de initiatieven waarschijnlijk doeltreffend zijn.

De Commissie evalueert haar algehele succes met betrekking tot het bereiken van de beleidsdoelstellingen niet

30

We constateerden dat de Commissie haar kader ter beoordeling van de vraag of haar beleid voor de ondersteuning van de lidstaten bij de aanpak van radicalisering doeltreffend en kosteneffectief is, niet voldoende had ontwikkeld. Zo heeft de Commissie:

1. de algemene doelstellingen van haar beleid ter bestrijding van radicalisering niet uitgesplitst in specifiekere en beter meetbare doelstellingen;
2. geen passende indicatoren en streefdoelen voor gebruikte EU-fondsen vastgesteld om de prestaties met betrekking tot de aanpak van radicalisering te meten;
3. geen alomvattend overzicht verstrekt van door de EU gefinancierde maatregelen ter bestrijding van radicalisering (zie paragraaf 26);
4. de kosten van de aanpak van radicalisering niet volledig uiteengezet. De mededeling “Radicalisering tot terrorisme en gewelddadig extremisme voorkomen: Naar een krachtiger beleidsantwoord van de EU” van 2014 bevatte geen informatie over financieringsbedragen. De Commissie lichtte toe dat maatregelen met behulp van bestaande middelen zouden worden uitgevoerd, maar gaf niet aan met welke middelen. De mededeling van 2016 over ondersteuning bij de bestrijding van radicalisering die tot gewelddadig extremisme leidt, bevatte enige informatie over financiering en kosten, evenals de brede beoordeling van het EU-veiligheidsbeleid van juli 2017¹⁶. Het is echter zo dat:
   1. sommige maatregelen, zoals de in het kader van het “Fonds voor interne veiligheid – Politie” gefinancierde projecten, niet worden genoemd;
   2. de kosten van sommige maatregelen niet worden vermeld, met name de EU IRU, het EU-Internetforum, het programma voor de versterking van het maatschappelijk middenveld en het Europees netwerk voor strategische communicatie;
   3. de financieringsgegevens voor de verschillende maatregelen verschillende perioden bestrijken;
   4. er geen onderscheid wordt gemaakt tussen de kosten van maatregelen die specifiek zijn opgezet om radicalisering aan te pakken (bijv. 25 miljoen euro voor het RAN-kenniscentrum) en de maatregelen die dat niet zijn, maar toch helpen deze te voorkomen (bijv. 25,6 miljard euro uit het Europees Sociaal Fonds ter bevordering van de sociale inclusie van kansarme groepen).

31

Bijgevolg is er geen algemeen verslag waarin de kosten en resultaten van door de EU-gefinancierde maatregelen voor de bestrijding van radicalisering worden aangegeven. In plaats daarvan worden de vraagstukken behandeld in verschillende verslagen, waarin wordt beschreven wat er is gedaan, maar niet de mate van het behalen van de beleidsdoelstellingen wordt gemeten (zie tekstvak 8).

De Commissie kan niet aantonen hoe doeltreffend haar afzonderlijke maatregelen echt zijn

32

Meer activiteiten betekenen niet noodzakelijkerwijs grotere doeltreffendheid. We stelden vast dat bij beoordelingen van maatregelen door de Commissie om de lidstaten te helpen bij de aanpak van radicalisering vaak resultaten worden gemeten aan de hand van de hoeveelheid activiteiten (bijv. het aantal gehouden vergaderingen of geproduceerde documenten) en niet op basis van de doeltreffendheid ervan (bijv. de door RAN-deelnemers verworven kennis, hoe ze die toepasten en de impact ervan op hun werk). In de recente brede beoordeling van het EU-veiligheidsbeleid wordt gewezen op de noodzaak om de resultaten en doeltreffendheid van maatregelen ter voorkoming van terrorisme te evalueren. Als gevolg daarvan kan de Commissie, zoals uit de volgende paragrafen blijkt, niet aantonen hoe doeltreffend door de EU gefinancierde maatregelen ter bestrijding van radicalisering echt zijn.

33

Er zijn evaluaties gepland voor projecten die werden gefinancierd in het kader van het “Fonds voor interne veiligheid – Politie”. Bij deze projecten ontbreken doeltreffendheidsindicatoren echter vaak. Zo was de Commissie bij drie van de vijf¹⁸ succesvolle projectvoorstellen naar aanleiding van de oproep tot het indienen van voorstellen inzake radicalisering van 2014 (zie paragraaf 19, onder b) van mening dat er sprake was van zeer weinig, vage of basale evaluatie- en monitoringstrategieën en dat het ontbrak aan indicatoren waarmee kon worden gemeten hoe doeltreffend projecten daadwerkelijk waren.

34

Voor ISEC (de voorloper van het “Fonds voor interne veiligheid – Politie”) evalueerde de Commissie het eindverslag¹⁹ voor elk project en beschreef zij de resultaten ervan in de zin van concrete outputs. Ook beoordeelde zij de kwaliteit van de resultaten, bijvoorbeeld of ze nuttig en overdraagbaar waren, en of en hoe ze verspreid moesten worden. Bij deze onderzoeken werd echter geen empirisch onderbouwde evaluatie van de effecten van projecten verstrekt. Bij gebrek aan doeltreffendheidsindicatoren die daadwerkelijk in een project waren geïntegreerd, werd het oordeel van de onderzoeker met betrekking tot de waarschijnlijke doeltreffendheid weergegeven.

35

De EU IRU binnen Europol signaleert terroristische inhoud op het internet en meldt deze bij dienstenaanbieders die deze hosten, zodat ze die kunnen verwijderen. De prestaties worden gemeten op basis van de hoeveelheid en het aandeel van de gemelde inhoud die/dat door dienstenaanbieders wordt verwijderd (zie figuur 5). Deze statistieken kennen de volgende beperkingen:

1. Ze geven niet weer hoeveel inhoud uitsluitend als gevolg van de maatregelen van de EU IRU werd verwijderd. De EU IRU kan internetbedrijven namelijk vragen om terroristische propaganda te verwijderen die ook door de lidstaten is gesignaleerd²⁰. Wanneer de EU IRU propaganda in niet-EU-talen onderzoekt (bijv. Arabisch, Russisch of Turks), die nationale eenheden voor de melding van internetuitingen minder onderzoeken, is het risico kleiner. De EU IRU heeft geen informatie over de hoeveelheid terroristische inhoud die uitsluitend op haar verzoek door internetbedrijven verwijderd is, zonder eveneens door nationale IRU’s, het maatschappelijk middenveld of de internetbedrijven zelf te zijn gesignaleerd. Internetbedrijven geven geen feedback over de redenen om inhoud te verwijderen.
2. Ze tonen geen doeltreffendheid aan in de zin van de hoeveelheid terroristische propaganda die op het internet aanwezig blijft. De tien respondenten van de enquête die hun mening gaven, waren van oordeel dat een uitdaging waarmee de EU IRU te kampen heeft, is dat de verwijderde propaganda gewoon weer wordt geüpload of verplaatst naar andere platforms (ook wel het “waterbedeffect” genoemd). Op de bijeenkomst van het EU-Internetforum van december 2016 (zie tekstvak 2) presenteerden belangrijke internetbedrijven een initiatief om te helpen voorkomen dat propaganda opnieuw zou worden geüpload. De Franse autoriteiten waarmee we hebben gesproken, benadrukten de noodzaak om de doeltreffendheid van dit mechanisme aan te tonen. Ze wezen ook op de uitdaging om het juiste evenwicht te vinden tussen het minder toegankelijk maken van terroristische propaganda op het internet en het aanzetten van terroristen tot het gebruik van complexere en clandestiene berichtensystemen, die nog moeilijker te onderzoeken zijn.
3. Ze meten niet de reactiesnelheid, bijvoorbeeld hoelang de EU IRU erover doet om verdachte inhoud vast te stellen vanaf het moment dat die is geüpload en hoelang de internetbedrijven erover doen om dergelijke inhoud te verwijderen vanaf het moment dat die aan hen is gemeld.

Figuur 5

Statistieken EU IRU

	1 juli 2015 tot 1 juli 2016	1 juli 2016 tot 1 juni 2017
Meldingsvoorstellen	9 787	20 174
Inhoud verwijderd door dienstenaanbieders	8 949	16 143
Succespercentage	91,4 %	80,0 %

Bron: Europol – Verslag over het eerste jaar van EU IRU en gegevens van Europol.

36

DG Migratie en Binnenlandse Zaken stelt in zijn jaarlijks activiteitenverslag gedetailleerde en gekwantificeerde streefdoelen voor het RAN vast en evalueert de vooruitgang in driemaandelijkse en jaarlijkse voortgangsverslagen. In deze plannen en verslagen worden echter alleen activiteiten opgesomd, bijvoorbeeld het aantal vergaderingen, deelnemers, ex-antedocumenten, studiebezoeken, seminars, conferenties, nieuwsbrieven, opleidingscursussen, workshops, beleidsdocumenten en discussienota’s. De Commissie heeft het RAN-kenniscentrum niet gevraagd om informatie teneinde de doeltreffendheid ervan te monitoren, bijvoorbeeld de tevredenheid van de deelnemers, de opgedane kennis en contacten, de wijze waarop deze werden benut en verspreid binnen de lidstaten en de impact ervan op het werk of op de resultaten van de organisatie (bijv. de vraag of opleiding de politie werkelijk helpt geradicaliseerde personen te herkennen en het risico dat ze vormen te beperken). Op eigen initiatief heeft het RAN-kenniscentrum echter enquêtes uitgevoerd die een indicatie geven van het nut van zijn producten. Zo bleek uit een in augustus 2016 gehouden enquête dat bijna 90 % van de deelnemers aan RAN-evenementen van mening was dat hun deelname een positieve impact zou hebben op hun dagelijks werk.

Conclusies en aanbevelingen

37

De lidstaten zijn verantwoordelijk voor hun nationale veiligheid, met inbegrip van terrorismebestrijding. De EU speelt ook een rol bij het waarborgen van een hoog niveau van veiligheid door de uitwisseling van informatie, operationele samenwerking en het delen van kennis en ervaringen te faciliteren. In 2005 stelde de EU haar strategie voor terrorismebestrijding vast, die berust op vier pijlers. Het doel van de eerste pijler is te voorkomen dat mensen tot terrorisme overgaan door de oorzaken van radicalisering en rekrutering aan te pakken. Omdat verschillende factoren bijdragen tot radicalisering, worden allerlei maatregelen genomen om het probleem aan te pakken. Daarom put de Commissie uit een steeds breder scala aan bestaande EU-fondsen om de lidstaten te ondersteunen.

38

Bij de controle hebben we onderzocht of de Commissie haar ondersteuning van de lidstaten bij de aanpak van radicalisering die tot terrorisme leidt, naar behoren heeft beheerd. In het algemeen constateerden we dat de Commissie tegemoetkwam aan de behoeften van de lidstaten, maar dat de coördinatie en evaluatie enkele tekortkomingen vertoonden.

39

De Commissie bevorderde de samenwerking tussen de lidstaten door middel van relevante initiatieven zoals het Netwerk voor voorlichting over radicalisering (RAN), het EU-Internetforum en het Europees netwerk voor strategische communicatie (zie de paragrafen 15-21).

40

De Commissie coördineerde haar horizontale ondersteuning bijvoorbeeld door middel van overleg tussen directoraten-generaal bij de goedkeuring van werkprogramma’s. Dit heeft geleid tot synergieën tussen haar maatregelen. Ondanks recente verbeteringen is er echter nog ruimte om de coördinatie van maatregelen door de Commissie te verbeteren. Zo omvat het door de Commissie samengestelde overzicht van door de EU gefinancierde maatregelen op dit gebied geen door de lidstaten beheerde maatregelen, wat nuttig zou zijn om zo goed mogelijk gebruik te kunnen maken van potentiële synergieën. We constateerden ook dat het potentieel van het RAN, een van de belangrijkste initiatieven van de Commissie, niet volledig werd benut om de resultaten van succesvolle door de EU-gefinancierde projecten te verspreiden (zie de paragrafen 22-28).

Aanbeveling 1

Verbeter het kader voor de algemene coördinatie van maatregelen voor de aanpak van radicalisering

De Commissie moet het kader voor de algemene coördinatie van door de EU gefinancierde maatregelen ter ondersteuning van de lidstaten bij de aanpak van radicalisering verbeteren. In het bijzonder moet de Commissie:

1. de belangrijkste door de EU gefinancierde maatregelen die door de lidstaten worden beheerd, opnemen in de lijst van door de EU gefinancierde maatregelen inzake radicalisering. De Commissie moet deze lijst regelmatig bijwerken teneinde de synergieën te maximaliseren, met name op het snijvlak van verschillende fondsen en instrumenten. De lijst moet beschikbaar worden gesteld aan de projectaanvragers;
2. potentiële synergieën tussen de maatregelen van de Commissie optimaal benutten door het vereiste dat het RAN moet worden gebruikt om de resultaten van succesvolle door de EU gefinancierde projecten te verspreiden, formeel vast te leggen.

Termijn: juni 2019.

Aanbeveling 2

Vergroot de praktische ondersteuning van beroepsbeoefenaars en beleidsmakers in de lidstaten

De Commissie dient:

1. de communicatie van beroepsbeoefenaars naar beleidsmakers toe te verbeteren door een regelmatige en gestructureerde uitwisseling van benaderingen en ideeën;
2. de deelname van de beroepsbeoefenaars van de lidstaten in het RAN te analyseren, waarbij de nadruk vooral moet liggen op de vraag of een grotere betrokkenheid van minder actieve landen gewenst is;
3. de betrokkenheid van beroepsbeoefenaars binnen het RAN te analyseren en er daarbij voor te zorgen dat verschillende soorten belanghebbenden adequaat worden vertegenwoordigd, waaronder netwerken van organisaties ter plaatse, zonder banden met de regering, teneinde de bottom-upaanpak te verbeteren;
4. beheerders van projecten ter bestrijding van radicalisering te ondersteunen bij de beoordeling van de doeltreffendheid en overdraagbaarheid van praktijken, en de relevantie van de RAN-collectie te vergroten door meer informatie over de doeltreffendheid van praktijken op te nemen, alsmede over de context waarin ze kunnen worden overgedragen;
5. een duidelijke toelichting in de RAN-collectie op te nemen van de wijze waarop maatregelen worden gefinancierd uit EU-fondsen.

Termijn: juni 2019.

41

De Commissie heeft haar kader ter beoordeling van de vraag of haar ondersteuning doeltreffend en kosteneffectief is, niet voldoende ontwikkeld. Zo heeft zij de algemene beleidsdoelstellingen niet uitgesplitst in specifiekere en beter meetbare doelstellingen en gaan de fondsen die de Commissie heeft gebruikt voor de aanpak van radicalisering, niet vergezeld van indicatoren en streefdoelen waarmee het succes in het nastreven van deze doelstelling kan worden gemeten (zie de paragrafen 29-31).

42

Bovendien worden de resultaten van specifieke maatregelen vaak gemeten aan de hand van de hoeveelheid activiteiten en niet op basis van de doeltreffendheid. Bijgevolg bestaat er een risico dat nuttige lessen niet worden verspreid of dat er geen rekening mee wordt gehouden wanneer de Commissie maatregelen ontwerpt of haar beleid verder ontwikkelt (zie de paragrafen 32-36).

Aanbeveling 3

Verbeter het kader voor de beoordeling van resultaten

De Commissie moet evalueren in welke mate zij erin slaagt haar beleidsdoelstellingen te verwezenlijken en ervoor zorgen dat voor door de EU-gefinancierde maatregelen kan worden onderbouwd hoe doeltreffend ze werkelijk zijn. In het bijzonder moet de Commissie:

1. het noodzakelijke overleg plegen en onderzoek uitvoeren om de doelstellingen en indicatoren vast te stellen voor het evalueren van haar succes en haar kosteneffectiviteit bij de verwezenlijking van haar beleidsdoelstellingen wat betreft het helpen van de lidstaten bij de aanpak van radicalisering. Vervolgens moet zij regelmatig verslag uitbrengen over de algehele vooruitgang met betrekking tot de verwezenlijking van de doelstellingen van haar beleid voor de bestrijding van radicalisering, met inbegrip van de EU-middelen die ermee gemoeid zijn;
2. het RAN-kenniscentrum verzoeken gedetailleerdere verslagen te verstrekken over zijn doeltreffendheid, bijvoorbeeld de tevredenheid van de deelnemers, de opgedane kennis en contacten, de wijze waarop hier gebruik van werd gemaakt en de impact ervan op het werk of de resultaten van de organisatie;
3. in het kader van het EU-internetforum toezicht houden op:
   • de samenwerking tussen de EU IRU en nationale IRU’s bij het waarborgen van complementariteit en het voorkómen van onnodige overlapping bij het melden van terroristische inhoud aan IT-bedrijven;
   • de mate waarin het verwijderen van terroristische propaganda van invloed is op de aanwezigheid ervan op het internet;
   • het tempo waarin door de EU IRU gemelde inhoud verwijderd wordt;
4. ervoor zorgen dat projectaanvragers aantonen hoe ze de doeltreffendheid van hun projecten zullen meten.

Termijn: juni 2019.

Dit verslag werd door kamer V onder leiding van de heer Lazaros S. LAZAROU, lid van de Rekenkamer, te Luxemburg vastgesteld op haar vergadering van 20 maart 2018.

Verklarende woordenlijst

Coördinator voor terrorismebestrijding: Coördineert de werkzaamheden van de Raad van de EU op het gebied van terrorismebestrijding en zorgt ervoor dat de EU een actieve rol speelt bij terrorismebestrijding

EU-eenheid voor de melding van internetuitingen (Internet Referral Unit, IRU): De EU IRU binnen Europol wil online radicalisering en rekrutering bestrijden door terroristische inhoud op het internet te signaleren en dienstenaanbieders die deze hosten erop te attenderen

EU-Internetforum: Initiatief van de Commissie om internetbedrijven te betrekken bij de bestrijding van terroristische propaganda

Eurojust: Het EU-agentschap ter ondersteuning en versterking van de coördinatie en samenwerking tussen lidstaten bij het onderzoek naar en de vervolging van ernstige grensoverschrijdende en georganiseerde misdaad, waaronder terrorisme

Europees netwerk voor strategische communicatie: Netwerk van deskundigen uit EU-lidstaten dat ten doel heeft goede praktijken op het gebied van strategische communicatie te delen

Europol: Het EU-agentschap voor samenwerking op het gebied van rechtshandhaving dat de lidstaten wil ondersteunen bij het voorkómen en bestrijden van alle vormen van ernstige internationale en georganiseerde misdaad, waaronder terrorisme

Fonds voor interne veiligheid – Politie: Het onderdeel Politie van het Fonds voor interne veiligheid (2014-2020) helpt in de EU een hoog veiligheidsniveau te bewerkstelligen. Het financiert acties die rechtstreeks door de Commissie worden beheerd en acties die door de lidstaten via nationale programma’s worden beheerd

Impact: Project voor de ontwikkeling van een toolkit om initiatieven voor de aanpak van radicalisering te evalueren

Netwerk voor voorlichting over radicalisering (Radicalisation Awareness Network, RAN): EU-breed netwerk van beroepsbeoefenaars dat ten doel heeft ideeën, kennis en ervaring uit te wisselen met betrekking tot de voorkoming en bestrijding van radicalisering die tot gewelddadig extremisme en terrorisme leidt

Radicalisering: Het fenomeen dat mensen zich extremistische ideologieën en gedragingen eigen maken die tot terreurdaden kunnen leiden

Re-integratie: Een proces waarmee wordt beoogd voormalige terroristen opnieuw in de maatschappij te helpen integreren

Stresaviora: Project ter bevordering van inclusieve en weerbare samenlevingen

Terroristische propaganda: Verspreiding van een bepaald extremistisch wereldbeeld dat personen ertoe aanzet geweld te plegen en te rechtvaardigen

VOX-Pol: Project dat erop gericht is een netwerk te vormen voor onderzoeksactiviteiten op het gebied van online extremisme met als doel beter geïnformeerde beleidsagenda’s op nationaal, Europees en internationaal niveau op te stellen

Controleteam

In de speciale verslagen van de ERK worden de resultaten van haar controles van EU-beleid en -programma’s of beheersthema’s met betrekking tot specifieke begrotingsterreinen uiteengezet. Bij haar selectie en opzet van deze controletaken zorgt de ERK ervoor dat deze een maximale impact hebben door rekening te houden met de risico’s voor de doelmatigheid of de naleving, de omvang van de betrokken inkomsten of uitgaven, de verwachte ontwikkelingen en de politieke en publieke belangstelling.

Deze doelmatigheidscontrole werd verricht door controlekamer V “Financiering en administratie van de Unie”, die onder leiding staat van ERK-lid Lazaros S. Lazarou. Deze controle werd geleid door ERK-lid Jan Gregor, ondersteund door Werner Vlasselaer, kabinetschef, en Bernard Moya, kabinetsattaché; Alejandro Ballester Gallardo, hoofdmanager; Mark Marshall, taakleider; Alexandre-Kim Hugé en Pascale Pucheux-Lallemand, controleurs.

Contact

EUROPESE REKENKAMER
12, rue Alcide De Gasperi
1615 Luxemburg
LUXEMBURG

Tel. +352 4398-1
Inlichtingen: eca.europa.eu/nl/Pages/ContactForm.aspx
Website: https://www.eca.europa.eu/nl/Pages/ecadefault.aspx
Twitter: @EUAuditors

Meer gegevens over de Europese Unie vindt u op internet via de Europaserver (http://europa.eu).

Luxemburg: Bureau voor publicaties van de Europese Unie, 2018

PDF	ISBN 978-92-872-9980-2	ISSN 1977-575X	doi:10.2865/49463	QJ-AB-18-010-NL-N
HTML	ISBN 978-92-872-9957-4	ISSN 1977-575X	doi:10.2865/40520	QJ-AB-18-010-NL-Q

© Europese Unie, 2018.

Voor iedere vorm van gebruik of reproductie van (beeld)materiaal dat niet onder het auteursrecht van de Europese Unie valt, dient rechtstreeks toestemming aan de auteursrechthebbende te worden gevraagd.

HOE NEEMT U CONTACT OP MET DE EU?

Kom langs
Er zijn honderden Europe Direct-informatiecentra overal in de Europese Unie. U vindt het adres van het dichtstbijzijnde informatiecentrum op: https://europa.eu/european-union/contact_nl

Bel of mail
te bellen naar het gratis nummer: 00 800 6 7 8 9 10 11 (bepaalde telecomaanbieders kunnen wel kosten in rekening brengen),

• te bellen naar het gratis telefoonnummer 00 800 6 7 8 9 10 11 (sommige mobieletelefoonoperatoren brengen verbindingen met deze nummers in rekening);
• te bellen naar het gewone nummer: +32 22999696, of
• een e-mail te sturen via: https://europa.eu/european-union/contact_nl

WAAR VINDT U INFORMATIE OVER DE EU?

Online
Informatie over de Europese Unie in alle officiële talen van de EU is beschikbaar op de Europa-website op: https://europa.eu/european-union/index_nl

EU-publicaties
U kunt publicaties van de EU downloaden of bestellen bij EU Bookshop op: https://op.europa.eu/nl/publications (sommige zijn gratis, andere niet). Als u meerdere exemplaren van gratis publicaties wenst, neem dan contact op met Europe Direct of uw plaatselijke informatiecentrum (zie https://europa.eu/european-union/contact_nl).

EU-wetgeving en aanverwante documenten
Toegang tot juridische informatie van de EU, waaronder alle EU-wetgeving sinds 1952 in alle officiële talen, krijgt u op EUR-Lex op: http://eur-lex.europa.eu/homepage.html?locale=nl

Open data van de EU
Het opendataportaal van de EU (http://data.europa.eu/euodp/nl) biedt toegang tot datasets uit de EU. Deze gegevens kunnen gratis worden gedownload en hergebruikt, zowel voor commerciële als voor niet-commerciële doeleinden.