Ένωση Κεφαλαιαγορών: αργή εκκίνηση προς έναν φιλόδοξο στόχο

Σύνοψη

I

Η Ένωση Κεφαλαιαγορών είναι μια πρωτοβουλία μεγάλης κλίμακας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία δρομολογήθηκε επίσημα με το σχέδιο δράσης της το 2015. Κύριος στόχος της Ένωσης Κεφαλαιαγορών είναι η δημιουργία μιας ενιαίας αγοράς κεφαλαίων, στο πλαίσιο της οποίας οι επιχειρήσεις, ιδίως οι ΜΜΕ, θα έχουν καλύτερη πρόσβαση σε μη τραπεζική χρηματοδότηση και οι τοπικές κεφαλαιαγορές θα αποκτήσουν βάθος και θα ενοποιηθούν περαιτέρω. Με τη συμπλήρωση της τραπεζικής χρηματοδότησης, την ενίσχυση του επιμερισμού του κινδύνου του ιδιωτικού τομέα και τη διασφάλιση της συνολικής μείωσης του κινδύνου, η Ένωση Κεφαλαιαγορών αναμένεται να οδηγήσει σε ένα σταθερότερο χρηματοοικονομικό σύστημα, καλύτερα εξοπλισμένο για την τόνωση της ανάπτυξης, τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και την αύξηση της ελκυστικότητας της Ευρώπης για ξένες επενδύσεις.

II

Το σχέδιο δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών του 2015 και η ενδιάμεση επανεξέταση του 2017, περιλάμβαναν πλήθος μέτρων, τα οποία αναμενόταν να είχαν σωρευτικά ως αποτέλεσμα τη θεμελίωση της Ένωσης Κεφαλαιαγορών έως το τέλος του 2019. Δεδομένης της υψηλής προτεραιότητας που αποδίδεται στην εν λόγω εμβληματική πρωτοβουλία από την Επιτροπή και τα ενδιαφερόμενα μέρη, θεωρούμε τη χρονική συγκυρία της δημοσίευσης της παρούσας έκθεσης κατάλληλη ώστε να υποστηριχθεί η περαιτέρω εξέλιξη της Ένωσης Κεφαλαιαγορών. Στο πλαίσιο της έκθεσή μας εξετάζεται το αν η Επιτροπή έφερε ικανοποιητικά εις πέρας τον ρόλο της και αναδεικνύονται ζητήματα που ενδέχεται να επηρεάσουν την επιτυχία της Ένωσης Κεφαλαιαγορών στο παρόν και στο μέλλον.

III

Στο πλαίσιο του ελέγχου εξετάστηκε κατά πόσον η Επιτροπή σημείωσε επιτυχία όσον αφορά τα μέτρα που έλαβε για την οικοδόμηση μιας αποτελεσματικής Ένωσης Κεφαλαιαγορών. Προκειμένου να απαντήσουμε στο ως άνω συνολικό ερώτημα, αξιολογήσαμε κατά πόσον η Επιτροπή είχε επιτύχει τους στόχους της για περαιτέρω διαφοροποίηση των πηγών χρηματοδότησης των επιχειρήσεων, αν είχε λάβει αποτελεσματικά μέτρα για την επαρκή προώθηση περισσότερο ενοποιημένων και βαθύτερων κεφαλαιαγορών, αν είχε εξαλείψει τους διασυνοριακούς φραγμούς για τους συμμετέχοντες στην αγορά και αν είχε σχεδιάσει και παρακολουθήσει δεόντως το εγχείρημα της Ένωσης Κεφαλαιαγορών.

IV

Το γενικό συμπέρασμά μας είναι ότι η Επιτροπή κατέβαλε μεν προσπάθειες για την επίτευξη του δύσκολου στόχου της οικοδόμησης μιας Ένωσης Κεφαλαιαγορών, τα αποτελέσματα όμως αναμένονται ακόμη. Πολλά από τα μέτρα που είχε τη δυνατότητα να λάβει η Επιτροπή στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της κάλυπταν τομείς με περιορισμένη εμβέλεια σε σχέση με τους επιδιωκόμενους στόχους της Ένωσης Κεφαλαιαγορών. Εκ της φύσεώς τους, τα μέτρα αυτά (παραδείγματος χάριν, μη δεσμευτικά μέτρα όπως η διενέργεια αναλύσεων για την προώθηση βέλτιστων πρακτικών) δεν έχουν καταφέρει να λειτουργήσουν ως καταλύτης για την ουσιαστική πρόοδο προς την επίτευξη της Ένωσης Κεφαλαιαγορών. Ένας ακόμη περιορισμός που αντιμετωπίζει η Επιτροπή είναι ότι πολλές από τις βασικές δράσεις μπορούν να αναληφθούν είτε αποκλειστικά από τα κράτη μέλη είτε με την πλήρη στήριξή τους.

V

Τα μέτρα, που αποσκοπούσαν στη διαφοροποίηση των πηγών χρηματοδότησης για τις επιχειρήσεις, κάλυπταν ζητήματα πολύ περιορισμένης εμβέλειας ώστε να λειτουργήσουν ως κίνητρο και καταλύτης για μια διαρθρωτική στροφή προς την ενίσχυση της χρηματοδότησης από την αγορά στην ΕΕ και είχαν περιορισμένο μόνο αντίκτυπο. Επιπλέον, η νομοθεσία περί τιτλοποιήσεων, αν και αποτέλεσε θετικό βήμα, δεν έχει ακόμη επιφέρει την αναμενόμενη ανάκαμψη στην ευρωπαϊκή αγορά τιτλοποιήσεων έπειτα από τη χρηματοπιστωτική κρίση και δεν βοήθησε τις τράπεζες να αυξήσουν την δανειοδοτική ικανότητά τους, προς όφελος των ΜΜΕ, μεταξύ άλλων. Οι συναλλαγές παραμένουν επικεντρωμένες σε παραδοσιακές κατηγορίες στοιχείων του ενεργητικού (δηλαδή στεγαστικά δάνεια, δάνεια αυτοκινήτου) και μόνο σε ορισμένα κράτη μέλη.

VI

Όσον αφορά την ανάπτυξη των τοπικών κεφαλαιαγορών, η Επιτροπή αξιοποίησε τον συντονιστικό της ρόλο στο πλαίσιο της διαδικασίας του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Ωστόσο, δεν ανέπτυξε μια ολοκληρωμένη και σαφή ενωσιακή στρατηγική, ενώ δεν είχε εισηγηθεί την υλοποίηση σχετικών μεταρρυθμίσεων σε όλα εκείνα τα κράτη μέλη με λιγότερο ανεπτυγμένες κεφαλαιαγορές. Η Επιτροπή χρησιμοποίησε το Πρόγραμμα Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων (ΠΣΔΜ) που βασίζεται στη ζήτηση, για τη χρηματοδότηση, μεταξύ άλλων, έργων που σχετίζονται με την Ένωση Κεφαλαιαγορών. Παρόλο που η λογική παρέμβασης του ΠΣΔΜ δεν είχε επισήμως ως προσανατολισμό την κάλυψη συγκεκριμένων αναγκών των κεφαλαιαγορών της ΕΕ, οι στόχοι της Ένωσης Κεφαλαιαγορών καλύπτονταν στο επίπεδο των έργων. Εντούτοις, η προσέγγιση βάσει ζήτησης δεν ευνόησε την παροχή σε όλα τα κράτη μέλη στήριξης που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες τους και τα αποτελέσματά της δεν είναι ακόμη ορατά.

VII

Σημειώνουμε ότι το σχέδιο δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών δεν επέφερε δραστικές αλλαγές όσον αφορά την άρση των κύριων φραγμών που παρεμποδίζουν τις διασυνοριακές ροές κεφαλαίων. Οι φραγμοί αυτοί απορρέουν συχνά από την εθνική νομοθεσία, όπως αυτή που διέπει τους τομείς του δικαίου της αφερεγγυότητας και της παρακράτησης φόρου στην πηγή, ή από την έλλειψη χρηματοοικονομικής παιδείας. Η πρόοδος όσον αφορά την αντιμετώπιση των φραγμών ήταν περιορισμένη, εν μέρει εξαιτίας της απουσίας στήριξης από τα κράτη μέλη.

VIII

Όσον αφορά τον σχεδιασμό της Ένωσης Κεφαλαιαγορών, οι στόχοι της δεν ήταν πάντοτε αρκετά συγκεκριμένοι και μετρήσιμοι. Παράλληλα, δεν είχαν οριστεί προτεραιότητες πριν από την έναρξη του εγχειρήματος. Η παρακολούθηση της Επιτροπής περιοριζόταν στην πορεία εξέλιξης των νομοθετικών μέτρων. Δεν παρακολουθούσε τακτικά και με συνέπεια την πρόοδο προς την επίτευξη των στόχων της Ένωσης Κεφαλαιαγορών.

IX

Προκειμένου να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα του εγχειρήματος της Ένωσης Κεφαλαιαγορών, συνιστούμε στην Επιτροπή:

1. να προτείνει καλά στοχευμένες δράσεις για την περαιτέρω διευκόλυνση της πρόσβασης των ΜΜΕ στις κεφαλαιαγορές·
2. να προωθήσει βαθύτερες και καλύτερα ενοποιημένες τοπικές κεφαλαιαγορές με των άλλων χωρών·
3. να καταργήσει τους κύριους διασυνοριακούς φραγμούς στις επενδύσεις·
4. να αναπτύξει τους ειδικούς στόχους, τα μέτρα καίριας σημασίας και την παρακολούθηση της Ένωσης Κεφαλαιαγορών.

X

Καλούμε επίσης το Συμβούλιο να εξετάσει με ποιον τρόπο θα εξελίξει την πρόταση της Επιτροπής για την αντιμετώπιση της ασύμμετρης φορολογικής μεταχείρισης μεταξύ ιδίων και δανειακών κεφαλαίων.

Εισαγωγή

01

Η ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων αποτελεί μία από τις τέσσερις ελευθερίες -μαζί με την ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, υπηρεσιών και εργαζομένων- και βασικό στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η σημασία και τα οφέλη της δημιουργίας μιας ευρωπαϊκής κεφαλαιαγοράς αποτελούν αντικείμενο συζήτησης εδώ και χρόνια, μεταξύ άλλων στην έκθεση Segré του 1966, στην έκθεση Lamfalussy του 2001 και σε παλαιότερες ανακοινώσεις της Επιτροπής (παραδείγματος χάριν του 1996, του 1998 και του 2011). Παρά τις εξελίξεις που έχουν σημειωθεί ως προς την ανάπτυξη και την ενοποίηση των κεφαλαιαγορών από την άποψη του πεδίου εστίασης, του βεληνεκούς και των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν, η ΕΕ δεν έχει ακόμη καταφέρει να εδραιώσει εύρυθμες και ενοποιημένες κεφαλαιαγορές.

02

Όσον αφορά την κεφαλαιοποίηση, τη ρευστότητα και το βάθος των τοπικών κεφαλαιαγορών, υπάρχουν γεωγραφικές αποκλίσεις μεταξύ των κρατών μελών. Τα κράτη μέλη της Δύσης και του Βορρά τείνουν να έχουν βαθύτερες κεφαλαιαγορές και αυτοενισχυόμενους κεφαλαιακούς κόμβους, ενώ τα κράτη μέλη στην Ανατολή και στον Νότο υστερούν (βλέπε γράφημα 1). Μέχρι τώρα, το Λονδίνο ήταν ο σημαντικότερος χρηματοοικονομικός κόμβος της ΕΕ. Η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ αποτελεί μια πρόκληση για το εγχείρημα της Ένωσης Κεφαλαιαγορών.

03

Παρά τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν στον απόηχο της χρηματοπιστωτικής κρίσης, οι οικονομίες των περισσότερων κρατών μελών της ΕΕ εξακολουθούν να εξαρτώνται περισσότερο από την τραπεζική χρηματοδότηση και λιγότερο από τη χρηματοδότηση από τις κεφαλαιαγορές (π.χ. ιδιωτικά κεφάλαια, κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών, ομόλογα). Οι ΜΜΕ στην Ευρώπη προκρίνουν τη συγκριτικά οικονομικότερη τραπεζική χρηματοδότηση, με την οποία τους παρέχεται η δυνατότητα να διατηρούν την πλήρη κυριότητα της επιχείρησής τους. Αν και η σημασία της μη τραπεζικής χρηματοδότησης αναδείχθηκε αισθητά την τελευταία δεκαετία, το 2018 τα τραπεζικά δάνεια εξακολουθούσαν να αντιπροσωπεύουν το 45 % περίπου της συνολικής χρηματοδότησης του χρέους των μη χρηματοοικονομικών εταιρειών στη ζώνη του ευρώ, σημειώνοντας πτώση από περίπου 60 % το 2007¹. Η παράδοση και η παγιωμένη νοοτροπία αποτελούν σημαντικούς παράγοντες εν προκειμένω, όπως φανερώνει η εγχώρια μεροληψία (δηλαδή η τάση επένδυσης του μεγαλύτερου μέρους του χαρτοφυλακίου σε εγχώρια περιουσιακά στοιχεία). Η έλλειψη εύκολα διαθέσιμων πληροφοριών σχετικά με τις εταιρείες, αλλά και τα ανεπαρκή επίπεδα χρηματοοικονομικής παιδείας αποτελούν περαιτέρω φραγμούς που περιορίζουν τη ζήτηση των επενδυτών για μέσα κεφαλαιαγοράς.

04

Η Ένωση Κεφαλαιαγορών είναι μια πρωτοβουλία μεγάλης κλίμακας της Επιτροπής, η οποία δρομολογήθηκε επίσημα με το σχέδιο δράσης της Επιτροπής το 2015. Αυτό το εμβληματικό εγχείρημα ανακοινώθηκε στο πλαίσιο των δέκα προτεραιοτήτων πολιτικής της Επιτροπής και αποτελεί στοιχείο του τρίτου πυλώνα του επενδυτικού σχεδίου για την Ευρώπη, το οποίο αποσκοπούσε στη βελτίωση του επενδυτικού περιβάλλοντος. Η Ένωση Κεφαλαιαγορών αποσκοπεί στη συμπλήρωση της τραπεζικής ένωσης μέσω της ενίσχυσης του επιμερισμού των κινδύνων του ιδιωτικού τομέα και της εξασφάλισης μειωμένου συνολικού κινδύνου, και, εν τέλει, στην ενδυνάμωση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ).

05

Σήμερα, η ανάγκη ύπαρξης μιας Ένωσης Κεφαλαιαγορών είναι επιτακτικότερη από ποτέ άλλοτε. Με το Brexit εντάθηκε η πολιτική ανάγκη οικοδόμησης βαθύτερων και περισσότερο ενοποιημένων κεφαλαιαγορών στην ΕΕ, καθώς το Ηνωμένο Βασίλειο, η μεγαλύτερη και βαθύτερη κεφαλαιαγορά και το σημαντικότερο ευρωπαϊκό κέντρο χρηματοδότησης νεοφυών επιχειρήσεων, αποχώρησε επίσημα από την ΕΕ στις 31 Ιανουαρίου 2020. Επιπλέον, ο παγκόσμιος ανταγωνισμός αυξάνεται, όπως διαφαίνεται από περιπτώσεις όπως αυτή καινοτόμων ευρωπαϊκών ΜΜΕ που εγκαταλείπουν την ΕΕ αναζητώντας καλύτερη χρηματοδότηση και ένα ευνοϊκότερο περιβάλλον για τη χρηματοδότηση ταχέως αναπτυσσόμενων επιχειρήσεων. Τους τελευταίους μήνες, η Επιτροπή συμπεριέλαβε ως έναν ακόμη παράγοντα στο αφήγημά της υπέρ της Ένωσης Κεφαλαιαγορών την οικονομική αβεβαιότητα που προκάλεσε η πανδημία της COVID 19, υποστηρίζοντας ότι η Ένωση Κεφαλαιαγορών θα μπορούσε δυνητικά να κινητοποιήσει ιδιωτική χρηματοδότηση και να επιταχύνει την ανάκαμψη της οικονομίας.

Οι στόχοι της Ένωσης Κεφαλαιαγορών

06

Σημαντικός στόχος της Ένωσης Κεφαλαιαγορών είναι να συμβάλει στη μείωση της υψηλής εξάρτησης από την τραπεζική χρηματοδότηση και του κόστους άντλησης κεφαλαίων, ιδίως για τις ΜΜΕ. Σύμφωνα με την Επιτροπή, ο στόχος αυτός θα πρέπει να επιτευχθεί μέσω της οικοδόμησης ενός σταθερού χρηματοοικονομικού συστήματος, στο πλαίσιο του οποίου οι βαθύτερες και ενοποιημένες κεφαλαιαγορές θα απορροφούν περισσότερες αποταμιεύσεις των πολιτών και θα διαδραματίζουν μεγαλύτερο ρόλο στην επιχειρηματική χρηματοδότηση. Ο τραπεζικός τομέας της ΕΕ αναμένεται επίσης να ωφεληθεί από την Ένωση Κεφαλαιαγορών, καθώς αυτή περιλαμβάνει μέτρα για την αναζωογόνηση της ευρωπαϊκής αγοράς τιτλοποιήσεων.

07

Με τη συμπλήρωση της τραπεζικής ένωσης και τη διάχυση των κινδύνων στους φορείς της αγοράς, αναμένεται ότι η Ένωση Κεφαλαιαγορών θα συντελέσει στην επίτευξη ενός σταθερότερου χρηματοοικονομικού συστήματος, καλύτερα εξοπλισμένου για την τόνωση της ανάπτυξης, τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και την ενίσχυση της ελκυστικότητας της Ευρώπης για ξένες επενδύσεις. Τέλος, η λειτουργία στην Ευρώπη χρηματοοικονομικών αγορών με μεγαλύτερη ενοποίηση, ρευστότητα και βάθος όχι μόνο θα αυξήσει τις διασυνοριακές επενδυτικές ροές, αλλά θα στηρίξει επίσης την ενίσχυση του διεθνούς ρόλου του ευρώ.

08

Το σχέδιο δράσης του 2015 και η ενδιάμεση επανεξέταση του 2017 περιλάμβαναν σειρά νομοθετικών και μη νομοθετικών μέτρων που κατανέμονταν σε επτά τομείς παρέμβασης, οι οποίοι αναμενόταν να έχουν, μεταξύ άλλων, ως σωρευτικό αποτέλεσμα τη συνένωση κατακερματισμένων πράξεων της χρηματοοικονομικής νομοθεσίας σε ένα συνεκτικό κανονιστικό πλαίσιο. Το νομοθετικό πλαίσιο και τα μη νομοθετικά μέτρα αποσκοπούν στην οικοδόμηση ενός επενδυτικού οικοσυστήματος, το οποίο θα ενθαρρύνει την πρόσβαση στις κεφαλαιαγορές και την ανάπτυξη της οικονομίας. Βέβαια, αν και οι κανονιστικές ρυθμίσεις μπορούν να διευκολύνουν τη λειτουργία της αγοράς, δεν μπορούν από μόνες τους να την υπαγορεύσουν.

09

Η Ένωση Κεφαλαιαγορών αποτελεί ένα ημιτελές εγχείρημα που βρίσκεται σε εξέλιξη. Μέχρι σήμερα, οι περισσότερες νομοθετικές πράξεις είτε δεν έχουν ακόμη τεθεί σε εφαρμογή είτε τέθηκαν σε εφαρμογή μόλις πρόσφατα. Για την έναρξη των προπαρασκευαστικών εργασιών επί ενός νέου σχεδίου, η Επιτροπή συγκρότησε ένα φόρουμ υψηλού επιπέδου για την Ένωση Κεφαλαιαγορών, το οποίο απαρτίζεται από 28 εμπειρογνώμονες υψηλού επιπέδου επί των κεφαλαιαγορών. Η τελική έκθεση του Φόρουμ δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 2020 και περιλαμβάνει σειρά συστάσεων πολιτικής². Η Επιτροπή δημοσίευσε το νέο σχέδιο δράσης της³ τον Σεπτέμβριο του 2020.

Ρόλοι και αρμοδιότητες στην Ένωση Κεφαλαιαγορών

10

Στο πλαίσιο της αρχής της επικουρικότητας, ορισμένοι βασικοί τομείς πολιτικής που άπτονται της Ένωσης Κεφαλαιαγορών (παραδείγματος χάριν η φορολογία, η αφερεγγυότητα και η χρηματοοικονομική παιδεία) εμπίπτουν στις αρμοδιότητες των κρατών μελών. Η επιτυχία της πρωτοβουλίας για την Ένωση Κεφαλαιαγορών εξαρτάται, επομένως, όχι μόνο από την Επιτροπή αλλά και από την πολιτική βούληση και τη φιλοδοξία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και των κρατών μελών.

11

Εντός της Επιτροπής, αρμόδια για τον σχεδιασμό, τη συνολική υλοποίηση και τον συντονισμό του εγχειρήματος για την Ένωση Κεφαλαιαγορών είναι η Γενική Διεύθυνση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, Χρηματοπιστωτικών Υπηρεσιών και Ένωσης Κεφαλαιαγορών (ΓΔ FISMA), ενώ συμμετέχουν και άλλες υπηρεσίες της Επιτροπής. Η Γενική Διεύθυνση Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων της Επιτροπής (ΓΔ REFORM), που συστάθηκε το 2020 για να αντικαταστήσει την Υπηρεσία Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων (SRSS), παρέχει τεχνική στήριξη μέσω του Προγράμματος Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων (ΠΣΔΜ)⁴, προκειμένου, μεταξύ άλλων, να ενισχυθεί η ικανότητα των εγχώριων κεφαλαιαγορών των κρατών μελών. Για τη λειτουργία της Ένωσης Κεφαλαιαγορών δεν προβλέπεται ειδικός προϋπολογισμός.

12

Τα άλλα όργανα που διαδραματίζουν βασικό ρόλο στη λειτουργία της Ένωσης Κεφαλαιαγορών είναι τρεις Ευρωπαϊκές Εποπτικές Αρχές (ΕΕΑ):

• η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA), η οποία αποτελεί τη ρυθμιστική αρχή της αγοράς κινητών αξιών στην ΕΕ, προτείνει την εφαρμογή μέτρων και αποσαφηνίζει τεχνικούς κανόνες,
• η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων, και
• η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών.

Εμβέλεια και τρόπος προσέγγισης του ελέγχου

13

Δεδομένης της σημασίας της Ένωσης Κεφαλαιαγορών, ελέγξαμε τον σχεδιασμό, την εφαρμογή και την αποτελεσματικότητά της. Η έκθεσή μας αποσκοπεί στην ενημέρωση των ενδιαφερόμενων μερών και στη διατύπωση συστάσεων προς την Επιτροπή για την υποστήριξη της περαιτέρω ανάπτυξης της Ένωσης Κεφαλαιαγορών.

14

Οι δράσεις που εξετάσαμε σχετίζονται με τέσσερις από τους επτά τομείς παρέμβασης του σχεδίου δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών, και συγκεκριμένα: i) τη χρηματοδότηση της καινοτομίας, των νεοφυών επιχειρήσεων και των μη εισηγμένων στο χρηματιστήριο εταιρειών, ii) τη διευκόλυνση της εισόδου σε δημόσιες αγορές και της άντλησης κεφαλαίων από αυτές, iii) τη μόχλευση της τραπεζικής ικανότητας για τη στήριξη της ευρύτερης οικονομίας και iv) τη διευκόλυνση των διασυνοριακών επενδύσεων.

15

Το συνολικό ερώτημα του ελέγχου ήταν κατά πόσον η Επιτροπή έδρασε επιτυχημένα για την οικοδόμηση μιας αποτελεσματικής Ένωσης Κεφαλαιαγορών. Για να απαντηθεί το ερώτημα αυτό, αξιολογήσαμε κατά πόσον η Επιτροπή:

1. συνέβαλε στη διαφοροποίηση της χρηματοδότησης των εταιρειών, ιδίως των ΜΜΕ·
2. συνέβαλε στην ανάπτυξη βαθύτερων και καλύτερα ενοποιημένων τοπικών κεφαλαιαγορών·
3. έδρασε αποτελεσματικά για την αντιμετώπιση των κύριων διασυνοριακών φραγμών· και
4. εξόπλισε την Ένωση Κεφαλαιαγορών με ένα πειστικό πλαίσιο επιδόσεων.

16

Για τον σκοπό του ελέγχου, εξετάσαμε έγγραφα που είχε στη διάθεσή της η Επιτροπή και συνομιλήσαμε με τους αρμόδιους υπαλλήλους της Επιτροπής. Εξετάσαμε δείγμα δέκα από τα 54 σχετικά με την Ένωση Κεφαλαιαγορών έργα που χρηματοδοτήθηκαν από το Πρόγραμμα Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων (ΠΣΔΜ) και τη σχετική προπαρασκευαστική δράση κατά την περίοδο 2016‑2019. Για την επιλογή του δείγματος μας βασιστήκαμε στην επαγγελματική κρίση μας (για τον κατάλογο με τα έργα βλέπε παράρτημα I), εστιάζοντας σε έργα που υλοποιούνται σε κράτη μέλη με λιγότερο ανεπτυγμένες κεφαλαιαγορές (βλέπε γράφημα 1). Τα επιλεγμένα έργα είχαν σημειώσει σχετική πρόοδο ως προς την υλοποίησή τους και, ως εκ τούτου, τα αποτελέσματά τους ήταν πιθανότερο να είναι ορατά.

17

Παράλληλα, για να συγκεντρώσουμε πληροφορίες, πραγματοποιήσαμε συναντήσεις με αρχές και ενδιαφερόμενα μέρη από εννέα κράτη μέλη που επιλέξαμε: τη Βουλγαρία, την Τσεχία, την Εσθονία, την Ιταλία, τη Λιθουανία, το Λουξεμβούργο, τις Κάτω Χώρες, την Πολωνία και τη Ρουμανία. Συνομιλήσαμε, επίσης, με υπαλλήλους από την ESMA, την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (ΕΤαΕ) και εμπειρογνώμονες και εκπροσώπους από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ), σειρά επιχειρηματικών και επενδυτικών ενώσεων και χρηματιστήρια.

18

Πραγματοποιήσαμε έρευνα απευθυνόμενη στις αρχές που είναι αρμόδιες για τη ρύθμιση και την εποπτεία των τοπικών κεφαλαιαγορών σε όλα τα κράτη μέλη (υπουργεία οικονομικών, εθνικές αρμόδιες αρχές και κεντρικές τράπεζες), σε ευρωπαϊκές και εθνικές επιχειρηματικές ενώσεις, επενδυτικές ενώσεις και τραπεζικές ενώσεις, καθώς και σε χρηματιστήρια στην ΕΕ.

19

Ο έλεγχός μας διενεργήθηκε από τον Σεπτέμβριο του 2019 έως τον Φεβρουάριο του 2020. Οι ελεγκτικές εργασίες μας είχαν ολοκληρωθεί πριν από την εκδήλωση της πανδημίας COVID-19 και, επομένως, η παρούσα έκθεση δεν λαμβάνει υπόψη τις εξελίξεις πολιτικής και τυχόν άλλες αλλαγές που έλαβαν χώρα ως αντίδραση στην πανδημία.

Παρατηρήσεις

Τα μέτρα της Επιτροπής δεν έχουν μέχρι στιγμής επιδράσει καταλυτικά στη τη διαφοροποίηση των επιλογών χρηματοδότησης των ΜΜΕ

20

Στην ΕΕ, ο τραπεζικός δανεισμός αποτελούσε ανέκαθεν την κυρίαρχη πηγή κεφαλαίων για τη χρηματοδότηση εταιρειών, και ιδίως ΜΜΕ. Η πρόσβαση των ΜΜΕ σε νέες πηγές χρηματοδότησης βρίσκεται στο επίκεντρο της πρωτοβουλίας της Ένωσης Κεφαλαιαγορών, με τη συμπλήρωση της χρηματοδότησης από τις τράπεζες με κεφάλαια από τις αγορές (δηλαδή κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών, ιδιωτικά κεφάλαια).

21

Τις τελευταίες δεκαετίες δημιουργήθηκαν στην Ευρώπη πολλές καινοτόμοι νεοφυείς εταιρείες, επονομαζόμενες εταιρείες «μονόκεροι», ήτοι νεοσύστατες εταιρείες με μεγάλο αναπτυξιακό δυναμικό, αξίας άνω του 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων ΗΠΑ (βλέπε γράφημα 2). Ολοένα περισσότερες εταιρείες αυτού του είδους, μόλις ολοκληρώσουν το πρώτο στάδιο της ανάπτυξής τους, μετακινούνται εκτός της ΕΕ προς αναζήτηση ευκαιριών ανάπτυξης. Η Επιτροπή προσπάθησε να σταματήσει αυτή την τάση, υποστηρίζοντας την είσοδο των ΜΜΕ στις κεφαλαιαγορές μέσω διάφορων μέτρων στο πλαίσιο της Ένωσης Κεφαλαιαγορών.

22

Ο πληθυσμός των ΜΜΕ χαρακτηρίζεται από μεγάλη ανομοιογένεια όσον αφορά το μέγεθος, τον κλάδο, τη διάρκεια ζωής, τη δραστηριότητα και το ιδιοκτησιακό καθεστώς, όπως υπάρχουν και πολλές διαφορές διασυνοριακά. Οι ταχέως αναπτυσσόμενες ΜΜΕ αποτελούν περίπου το 11 % των συνολικά 25 εκατομμυρίων επιχειρήσεων⁵ στην ΕΕ. Η διευκόλυνση της πρόσβασης ταχέως αναπτυσσόμενων ΜΜΕ σε πολλές και διάφορες πηγές χρηματοδότησης αποτελεί από μακρού παγιωμένη πολιτική της Επιτροπής, η οποία δρομολογήθηκε το 1998 με το σχέδιο δράσης της Επιτροπής για τα κεφάλαια υψηλού επιχειρηματικού κινδύνου⁶. Το πρόβλημα χρηματοδότησης των ΜΜΕ, το οποίο διαφοροποιείται στην πορεία ανάπτυξής τους (βλέπε γράφημα 3), έχει βρεθεί επίσης στο επίκεντρο σειράς πολιτικών της Επιτροπής, όπως το σχέδιο δράσης του 2011 για τη βελτίωση της πρόσβασης των ΜΜΕ σε χρηματοδότηση⁷. Το σχέδιο δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών του 2015 αποτελεί συνέχεια των ανωτέρω πρωτοβουλιών (βλέπε παράρτημα II).

23

Στο σχέδιο δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών του 2015 και στην επανεξέταση του το 2017, στόχος της Επιτροπής ήταν η βελτίωση της πρόσβασης των ΜΜΕ σε χρηματοδότηση, εστιάζοντας σε δύο τομείς παρέμβασης: i) τη χρηματοδότηση για την καινοτομία, τις νεοφυείς επιχειρήσεις και τις μη εισηγμένες στο χρηματιστήριο εταιρείες και ii) τη διευκόλυνση των επιχειρήσεων όσον αφορά την είσοδό τους σε δημόσιες αγορές και την άντληση κεφαλαίων από αυτές. Οι προτεινόμενες ρυθμιστικές αλλαγές ήταν κυρίως αναθεωρήσεις προηγούμενων κανόνων [ενημερωτικά δελτία, αγορές ανάπτυξης ΜΜΕ, ευρωπαϊκές εταιρείες κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών (EuVECA)].

24

Ο τρίτος τομέας παρέμβασης της Επιτροπής ήταν iii) η ενίσχυση της τραπεζικής ικανότητας ώστε να στηρίζει την ευρύτερη οικονομία, περιλαμβανομένων των καλυμμένων ομολογιών και της τιτλοποίησης. Η εν λόγω πολιτική δράση δεν συνδέεται άμεσα με τη χρηματοδότηση των ΜΜΕ, αλλά αφορά τη δυνατότητα απομόχλευσης των τραπεζών (ήτοι μείωσης των ισολογισμών τους), χωρίς να περικοπεί η παροχή πιστώσεων στον ιδιωτικό τομέα.

25

Προκειμένου να εξετάσουμε κατά πόσον τα μέτρα στο πλαίσιο της Ένωσης Κεφαλαιαγορών πέτυχαν τον στόχο τους για διαφοροποίηση της χρηματοδότησης των ΜΜΕ, αξιολογήσαμε κατά πόσον η Επιτροπή:

1. ενίσχυσε τις δυνατότητες των εταιρειών να χρηματοδοτήσουν την επέκτασή τους κατά τα στάδια ανάπτυξής τους, πριν από την είσοδό τους στις δημόσιες αγορές (βλέπε γράφημα 3· περιλαμβανομένων κεφαλαίων επιχειρηματικών συμμετοχών και ιδιωτικών κεφαλαίων)·
2. βελτίωσε την πρόσβαση των ΜΜΕ στις δημόσιες αγορές (δηλαδή το στάδιο εισόδου στις δημόσιες αγορές)·
3. μείωσε τους φραγμούς στην πληροφόρηση, που δεν επιτρέπουν στις ΜΜΕ να εντοπίζουν πηγές χρηματοδότησης και δυνητικούς επενδυτές από επενδυτικές ευκαιρίες· και
4. έδωσε στις τράπεζες την ευκαιρία να απελευθερώσουν τη δανειοδοτική ικανότητά τους για τη στήριξη των ΜΜΕ.

Μερικά τα αποτελέσματα όσον αφορά τη στήριξη της χρηματοδότησης μέσω κεφαλαίων επιχειρηματικών συμμετοχών και ιδίων κεφαλαίων

26

Στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών, η Επιτροπή δρομολόγησε δέσμη μέτρων για τη στήριξη της χρηματοδότησης μέσω κεφαλαίων επιχειρηματικών συμμετοχών και ιδίων κεφαλαίων στην ΕΕ. Στα μέτρα συγκαταλέγονται η κανονιστική μεταρρύθμιση, η δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού ταμείου συμμετοχών και η προώθηση βέλτιστων πρακτικών όσον αφορά τα φορολογικά κίνητρα (βλέπε πίνακα 1).

27

Οι αγορές κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών και ιδιωτικών κεφαλαίων της ΕΕ εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται από μεγάλες διαφορές μεταξύ των κρατών μελών, όσον αφορά τόσο το μέγεθος του χρηματοδοτικού ελλείμματος των ΜΜΕ όσο και τη διαθεσιμότητα πηγών χρηματοδότησης, ιδίως όσον αφορά τους θεσμικούς επενδυτές. Πράγματι, επικρατεί τεράστιος κατακερματισμός των αγορών μεταξύ των κεντρικών και των περιφερειακών τμημάτων της ΕΕ όσον αφορά τις επενδύσεις με κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών και ιδιωτικά κεφάλαια (ήτοι ο τόπος εγκατάστασης των εταιρειών χαρτοφυλακίου που εισπράττουν τα κεφάλαια)· αυτές συγκεντρώνονται κυρίως σε λίγα κράτη μέλη (ήτοι Γαλλία, Γερμανία, Κάτω Χώρες, Δανία και Σουηδία).

28

Η αναθεώρηση των κανονισμών για τις EuVECA και για το ευρωπαϊκό ταμείο κοινωνικής επιχειρηματικότητας (EuSEF) αποτέλεσε το πρώτο νομοθετικό μέτρο στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών. Στόχος του ήταν η προώθηση των διασυνοριακά προσανατολισμένων εταιρειών κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών και η στήριξη της ανάπτυξης των λιγότερο ανεπτυγμένων τομέων εντός της ευρωπαϊκής αγοράς κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών. Εντούτοις, το μέτρο αυτό αύξησε ουσιαστικά τον αριθμό των καταχωρίσεων εταιρειών EuVECA μόνο στα κράτη μέλη με καλά ανεπτυγμένες αγορές κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών (π.χ. Γαλλία και Κάτω Χώρες).

29

Από την ανάλυση στην οποία υποβάλαμε στοιχεία σχετικά με τις νέες καταχωρισμένες εταιρείες EuVECA και EuSEF καθώς και από τις συνεντεύξεις μας με συμμετέχοντες στην αγορά και ενδιαφερόμενα μέρη προκύπτει ότι τα σήματα EuVECA και EuSEF εξακολουθούν να μην χρησιμοποιούνται από την πλειονότητα των εταιρειών επιχειρηματικών κεφαλαίων, ενώ προκύπτει ότι αυτά δεν διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο για την επέκταση της αγοράς και τη χρηματοδότηση των ΜΜΕ. Τα αποτελέσματα της έρευνας που απευθύναμε σε δημόσιες αρχές της ΕΕ φανερώνουν ότι το 22 % των ερωτηθέντων δεν πιστεύουν ότι οι τροπολογίες του 2017 επί του κανονισμού EuVECA αύξησαν το επίπεδο επενδύσεων σε εταιρείες κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών της ΕΕ, ενώ το 45 % αυτών πιστεύουν ότι είναι πολύ νωρίς για οποιαδήποτε αξιολόγηση.

30

Με τη σύσταση των πανευρωπαϊκών ταμείων συμμετοχών σε κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών παρέχεται η δυνατότητα διοχέτευσης 410 εκατομμυρίων ευρώ στην αγορά μέσω του προϋπολογισμού της ΕΕ⁸. Το εν λόγω μέτρο αποτελεί το μόνο χρηματοδοτικό μέτρο στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών. Πέραν του σχεδίου δράσης, η Επιτροπή ασχολείται επίσης ενεργά με τη χρηματοδότηση ΜΜΕ μέσω της χορήγησης σημαντικών πόρων στο πλαίσιο προγραμμάτων υπό κεντρική και υπό επιμερισμένη διαχείριση. Αν και η προσδοκία να αντληθούν 2,1 δισεκατομμύρια ευρώ από ιδιώτες ή δημόσιους επενδυτές (δηλαδή να επιτευχθεί μόχλευση ποσού πενταπλάσιου από αυτό που διοχετεύθηκε στο ταμείο) δεν έχει ακόμη πραγματωθεί, οι πράξεις συγκέντρωσης κεφαλαίων και επενδύσεων στο πλαίσιο τριών ταμείων συμμετοχών σημειώνουν πρόοδο και έχουν ως αποτέλεσμα την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων και την αύξηση του μεγέθους της αγοράς κεφαλαίων επιχειρηματικών συμμετοχών της ΕΕ.

31

Για τη στήριξη των αγορών ιδιωτικών κεφαλαίων και κεφαλαίων επιχειρηματικών συμμετοχών, η Επιτροπή δημοσίευσε επίσης έκθεση σχετικά με τα καθεστώτα φορολογικών κινήτρων που ισχύουν για επενδύσεις κεφαλαίων επιχειρηματικών συμμετοχών και επιχειρηματικών αγγέλων και την παρουσίασε σε δύο ημερίδες. Τα κράτη μέλη δεν έδωσαν κάποια συνέχεια στην εν λόγω κίνηση.

32

Η Επιτροπή υπέβαλε νομοθετική πρόταση για την αντιμετώπιση της αποκαλούμενης μεροληπτικής μεταχείρισης του χρέους έναντι του μετοχικού κεφαλαίου. Στα περισσότερα κράτη μέλη, οι τόκοι εξυπηρέτησης χρέους και οι πληρωμές μερισμάτων τυγχάνουν διαφορετικής μεταχείρισης, γεγονός που παρεμποδίζει την ανάπτυξη και την ενοποίηση των αγορών. Δεδομένου ότι οι χρεωστικοί τόκοι εκπίπτουν από τη βάση φορολογίας εταιρειών, ενώ οι πληρωμές μερισμάτων δεν εκπίπτουν, προκύπτει φορολογικό πλεονέκτημα για τη χρηματοδότηση χρέους που επηρεάζει τις οικονομικές αποφάσεις που λαμβάνουν οι εταιρείες και οι επενδυτές. Λόγω αυτού, το κόστος των ιδίων κεφαλαίων εκτιμήθηκε να υπερβαίνει κατά 45 % το κόστος των δανειακών κεφαλαίων⁹.

33

Η Επιτροπή επιχείρησε να αντιμετωπίσει το ζήτημα αυτό στο πλαίσιο της Ένωσης Κεφαλαιαγορών προτείνοντας την καθιέρωση φορολογικής έκπτωσης επί του φόρου εταιρειών στο πλαίσιο της έκδοσης μετοχών στην πρότασή της για την Κοινή Ενοποιημένη Βάση Φορολογίας Εταιρειών (ΚΕΒΦΕ). Ωστόσο, η προτεινόμενη λύση δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί λόγω απουσίας της σύμφωνης γνώμης του Συμβουλίου, το οποίο παραμένει αποκλειστικά αρμόδιο σε φορολογικά ζητήματα.

Η πρόσβαση των ΜΜΕ στις δημόσιες αγορές πρέπει να βελτιωθεί

34

Οι ΜΜΕ αντιμετωπίζουν περισσότερες δυσκολίες όσον αφορά την άντληση ιδίων κεφαλαίων στις δημόσιες αγορές από ό,τι οι μεγαλύτερες εταιρείες, διότι υπάρχει ο φόβος απώλειας της κυριότητας, δεν έχουν δε την ίδια ικανότητα να συμμορφωθούν με τις απαιτήσεις δημοσιοποίησης ούτε να αναλάβουν τις αντίστοιχες δαπάνες (ανερχόμενες έως και στο 15 % του ποσού που αντλείται). Η Επιτροπή έχει θέσει ως στόχο να διευκολύνει και να καταστήσει λιγότερο δαπανηρή την έκδοση ομολόγων και μετοχών στις δημόσιες αγορές, διασφαλίζοντας παράλληλα την προστασία των επενδυτών. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή δρομολόγησε σχετική δέσμη μέτρων (βλέπε πίνακα 2).

35

Οι μακροοικονομικές συνθήκες, όπως η ρευστότητα στην αγορά, η διάθεση των επενδυτών, το ύψος των επιτοκίων, ο αναμενόμενος ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης, ο αναμενόμενος φορολογικός συντελεστής και το ποσοστό πληθωρισμού, μπορούν να έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο από ό,τι το κόστος δημοσίευσης ενημερωτικού δελτίου και να καθορίζουν την επιλογή της εταιρείας να προχωρήσει ή μη σε αρχική δημόσια προσφορά. Στον απόηχο της χρηματοπιστωτικής κρίσης, ο αριθμός των αρχικών δημόσιων προσφορών στην ΕΕ των 28 παρουσίασε διακυμάνσεις, φθάνοντας τις συνολικά 90 αρχικές δημόσιες προσφορές το 2019, χωρίς όμως να ανακάμψει από το 2009 (βλέπε γράφημα 4). Ο μεγαλύτερος συνολικός αριθμός αρχικών δημόσιων προσφορών στην Ευρώπη καταγράφηκε το 2011, όταν οι αρχικές δημόσιες προσφορές είχαν φθάσει τις 415¹⁰.

36

Η πρόσβαση των ΜΜΕ σε δημόσιες αγορές δεν έχει μέχρι σήμερα ενισχυθεί σημαντικά ή καταστεί οικονομικότερη, όπως επιβεβαιώνεται στο πλαίσιο των συνεντεύξεων και των ερευνών μας. Το κόστος που συνδέεται με τη δημοσίευση ενημερωτικού δελτίου μειώθηκε ανεπαίσθητα και η διαδικασία εξακολουθεί να είναι επαχθής και χρονοβόρα. Επιπλέον, το κόστος των συμβουλευτικών υπηρεσιών για την έκδοση ενημερωτικού δελτίου καθορίζει το μεγαλύτερο μέρος του κόστους που συνδέεται με τη δημοσίευσή του, και η Επιτροπή δεν μπορεί να αλλάξει εύκολα αυτή την κατάσταση με τη δράση της.

37

Πέραν αυτού, οι κανονιστικές αλλαγές και η έλλειψη εναρμόνισης των εθνικών κανόνων για τις εκδόσεις τίτλων που δεν υπερβαίνουν το όριο κάτω από το οποίο δεν απαιτείται ενημερωτικό δελτίο αφήνει περιθώρια για ρυθμιστικό αρμπιτράζ. Πράγματι, οι εταιρείες που σχεδιάζουν να αντλήσουν έως και 8 εκατομμύρια ευρώ και είναι εγκατεστημένες σε χώρα όπου η υποχρέωση έκδοσης ενημερωτικού δελτίου ισχύει για κεφάλαιο άνω του 1 εκατομμυρίου ευρώ μπορούν να προβούν σε διασυνοριακή έκδοση μετοχών διαδικτυακά (έκδοση μετοχών με συμμετοχική χρηματοδότηση), μέσω πλατφόρμας που λειτουργεί σε άλλη χώρα, στην οποία δεν προβλέπεται υποχρέωση ενημερωτικού δελτίου για εκδόσεις ύψους έως 8 εκατομμυρίων ευρώ.

38

Επισημαίνουμε, επίσης, ότι, κατά την κατάρτιση του σχεδίου δράσης του 2015, η Επιτροπή δεν εξέτασε το ενδεχόμενο διοχέτευσης οποιασδήποτε χρηματοδότησης για τη στήριξη των αρχικών δημόσιων προσφορών των ΜΜΕ, παραδείγματος χάριν υπό τη μορφή ενός ταμείου με σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Ωστόσο, τον Μάρτιο του 2020 η Επιτροπή ανακοίνωσε την πρόθεσή της να δημιουργήσει ένα ταμείο με σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα που θα επενδύει σε δημόσιες προσφορές¹¹.

39

Ένα άλλο μέτρο του σχεδίου δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών, ο κανονισμός για τις αγορές ανάπτυξης ΜΜΕ, περιλάμβανε τροποποιήσεις του κανονισμού για την κατάχρηση της αγοράς και περαιτέρω αλλαγές στους κανόνες για τα ενημερωτικά δελτία, ώστε να διευκολύνονται οι ΜΜΕ να εκδίδουν μετοχικούς ή χρεωστικούς τίτλους στις αγορές ανάπτυξης ΜΜΕ. Επιπλέον, η Επιτροπή πρότεινε πρόσθετους κανόνες για να διευκολυνθεί η καταχώριση πολυμερών μηχανισμών διαπραγμάτευσης ως αγορών ανάπτυξης ΜΜΕ και να ενισχυθεί η ρευστότητα των εισηγμένων στο χρηματιστήριο μετοχών των ΜΜΕ, προκειμένου να καταστούν οι αγορές αυτές ελκυστικότερες για τους επενδυτές, τους εκδότες και τους διαμεσολαβητές. Το νομοθετικό μέτρο εγκρίθηκε το 2019 και τέθηκε σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2020. Το μήνυμα που έστειλε η θέσπιση του μέτρου αυτού στο οικοσύστημα των ΜΜΕ ήταν θετικό, δείχνοντας ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της ΕΕ είναι έτοιμοι να θεσπίσουν αλλαγές προς όφελος των ΜΜΕ.

Περιορισμένος ο αντίκτυπος στην άρση των φραγμών στην πληροφόρηση

40

Οι φραγμοί στην πληροφόρηση συγκαταλέγονται στα κύρια εμπόδια που επηρεάζουν τη ζήτηση και την προσφορά στην αγορά χρηματοδότησης των ΜΜΕ. Από την πλευρά της ζήτησης, οι ΜΜΕ αντιμετωπίζουν δυσκολίες ως προς το να καθορίσουν τις διαθέσιμες επιλογές χρηματοδότησης. Από την πλευρά της προσφοράς, οι επενδυτές αντιμετωπίζουν δυσκολίες ως προς την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας των ΜΜΕ. Η Επιτροπή προσπάθησε να διευθετήσει αμφότερα αυτά τα προβλήματα (βλέπε πίνακα 3).

41

Από την πλευρά της ζήτησης, η Επιτροπή ενθάρρυνε μια μη δεσμευτική συμφωνία μεταξύ ομοσπονδιών τραπεζών και ενώσεων ΜΜΕ σχετικά με υψηλού επιπέδου αρχές για την παροχή ανατροφοδότησης από τις τράπεζες σχετικά με τις αιτήσεις χορήγησης πίστωσης σε ΜΜΕ που απορρίπτονται. Σημειώνουμε ότι η πρωτοβουλία εξαρτάται πλήρως από την υιοθέτησή της από τον κλάδο. Οι αρχές εξακολουθούν να μην είναι ακόμη γνωστές σε ολόκληρο τον τραπεζικό τομέα, ενώ η ανατροφοδότηση δεν θα είχε αξιοσημείωτο αντίκτυπο στις αιτήσεις δανείων των ΜΜΕ, καθώς μόνο το 6 % εξ αυτών απορρίφθηκαν στη ζώνη του ευρώ το 2019.

42

Από την πλευρά της προσφοράς, οι προσπάθειες για την ανάπτυξη ενός πανευρωπαϊκού συστήματος πληροφόρησης που θα περιέχει πληροφορίες σχετικά με τις ΜΜΕ διακόπηκαν, καθώς η υλοποίησή τους δεν ήταν εφικτή εξαιτίας της έλλειψης προϋπολογισμού και εμπειρογνωσίας. Η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η παρέμβαση της ΕΕ δεν πρόκειται να αποφέρει προστιθέμενη αξία, παρά μόνον εάν οι τοπικές και οι εθνικές αρχές αναζητήσουν πρώτες λύσεις.

43

Σημειώνουμε ότι η δημιουργία πανευρωπαϊκής πλατφόρμας ψηφιακής πρόσβασης στις δημόσιες χρηματοοικονομικές και μη χρηματοοικονομικές πληροφορίες των εταιρειών, του Ευρωπαϊκού Ενιαίου Σημείου Πρόσβασης (ESAP), βρίσκεται υπό συζήτηση από την έγκριση της οδηγίας για τη διαφάνεια το 2013. Αν και το έργο θα μπορούσε να έχει ιδιαίτερη σημασία και για την Ένωση Κεφαλαιαγορών, καθώς θα συνέβαλλε στην άρση των φραγμών πληροφόρησης, η Επιτροπή δεν την περιέλαβε στο σχέδιο δράσης της, αλλά το ανέθεσε στην ESMA. Το 2017 η ESMA έπαυσε να θεωρεί το έργο ως προτεραιότητα λόγω έλλειψης προϋπολογισμού, συγκρίσιμων εταιρικών δεδομένων από τα κράτη μέλη και εξουσιοδότησης να επικυρώνει τα εταιρικά δεδομένα που υπέβαλλαν τα κράτη μέλη.

Οι δράσεις που θα ενθάρρυναν περαιτέρω τον τραπεζικό δανεισμό υπέρ των ΜΜΕ δεν είχαν απτά αποτελέσματα

44

Με τα μέτρα της για την Ένωση Κεφαλαιαγορών στο πλαίσιο του τομέα παρέμβασης για τη μόχλευση της τραπεζικής ικανότητας, η Επιτροπή είχε ως στόχο να διευκολύνει τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων και της ευρύτερης οικονομίας από τις τράπεζες. Εξετάσαμε κατά πόσον οι ενέργειες της Επιτροπής όσον αφορά το πλαίσιο τιτλοποίησης, τις καλυμμένες ομολογίες και τους ευρωπαϊκούς εξασφαλισμένους τίτλους υποστήριξαν αποτελεσματικά την ικανότητα των τραπεζών να παρέχουν στήριξη σε εταιρείες της ΕΕ (βλέπε πίνακα 4).

45

Δεδομένου ότι οι ΜΜΕ δεν έχουν συνήθως άμεση πρόσβαση στις κεφαλαιαγορές, μια λειτουργική αγορά τιτλοποίησης διευκολύνει τη μετατροπή μη ρευστοποιήσιμων δανείων σε εμπορεύσιμους τίτλους. Θα μπορούσε, επομένως, να θεωρηθεί ένα μέσο έμμεσης χρηματοδότησης των ΜΜΕ. Το μέτρο που δρομολογήθηκε στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών, το νέο πλαίσιο για απλές, διαφανείς και τυποποιημένες τιτλοποιήσεις (STS), ήταν μια πρωτοβουλία που κινητοποιήθηκε τόσο από τις ρυθμιστικές αρχές όσο και από τον κλάδο, προκειμένου να χαράξει ουσιαστικά ένα «χρυσό πρότυπο» που υποδεικνύει τις τιτλοποιήσεις ύψιστης ποιότητας.

46

Παρόλο που η Επιτροπή θεώρησε ότι η πρότασή της θα αποτελούσε έναν από τους εύκολα πραγματοποιήσιμους στόχους στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών, η νομοθετική διαδικασία διήρκεσε πάνω από δύο έτη. Μολονότι ο κανονισμός περί τιτλοποιήσεων STS ισχύει από τον Ιανουάριο του 2019, το μεγαλύτερο μέρος του παράγωγου δικαίου και των κατευθυντήριων γραμμών που απαιτούνται για την ερμηνεία και τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τον κανονισμό τέθηκαν σε εφαρμογή μόλις τον Σεπτέμβριο του 2020.

47

Σημειώνουμε ότι, στην εκτίμηση επιπτώσεων που συνόδευε τον κανονισμό για τις τιτλοποιήσεις, η Επιτροπή δεν περιλάμβανε δεδομένα ούτε κάποια εκτίμηση σχετικά με το μερίδιο της ευρωπαϊκής αγοράς τιτλοποιήσεων που θα συμμορφωνόταν με τα νέα κριτήρια STS. Η έλλειψη νομικής σαφήνειας, λόγω καθυστερήσεων στην έγκριση του παράγωγου δικαίου και των κατευθυντήριων γραμμών, επηρέασε αρνητικά τις συναλλαγές STS σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα¹² (δηλαδή η πρώτη συναλλαγή STS πραγματοποιήθηκε στις 21 Μαρτίου 2019, σχεδόν τρεις μήνες μετά την ημερομηνία της αίτησης). Η κατάσταση βελτιώθηκε σταδιακά με την κοινοποίηση 143 τιτλοποιήσεων εντός του ίδιου έτους. Έως τον Ιούνιο του 2020, πραγματοποιήθηκαν περαιτέρω 165 κοινοποιήσεις, με το σύνολό τους να ανέρχεται σε 308.

48

Το 2019, η νέα ένδειξη STS είχε σχεδόν το μισό μερίδιο της αγοράς της ΕΕ (46 % με περίπου 100 δισεκατομμύρια ευρώ· βλέπε γράφημα 5), αλλά η συνολική αγορά τιτλοποιήσεων δεν εμφάνισε σημάδια ανάπτυξης. Οι συναλλαγές τιτλοποίησης παραμένουν επικεντρωμένες ως επί το πλείστον σε παραδοσιακές κατηγορίες στοιχείων του ενεργητικού, όπως είναι τα στεγαστικά δάνεια και τα δάνεια αγοράς αυτοκινήτου.

49

Όσον αφορά τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν, επισημαίνουμε ότι η έκδοση τιτλοποιήσεων για ΜΜΕ εξακολουθεί να πλήττεται από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2007/2008 και παραμένει σε χαμηλά επίπεδα (10,6 % των συνολικών εκδόσεων το 2019, βλέπε γράφημα 6). Το 2019, ο συνολικός αριθμός των τιτλοποιήσεων δανείων σε ΜΜΕ που εκδόθηκαν (23 δισεκατομμύρια ευρώ) παρέμενε χαμηλότερος από τα επίπεδα του διαστήματος 2007/2008 και της προ της Ένωσης Κεφαλαιαγορών περιόδου 2014/2015, ενώ οι τιτλοποιήσεις δανείων σε ΜΜΕ κάλυπταν μόλις το 1 % του πλήθους των συναλλαγών STS, σύμφωνα με στοιχεία του Ιουνίου 2020. Επιπλέον, οι τιτλοποιήσεις δανείων σε ΜΜΕ εστιάζονται σε λίγα κράτη μέλη (Βέλγιο, Ιταλία και Ισπανία, με βάση τα υπόλοιπα του Ιουνίου 2020).

50

Επισημαίνουμε ότι, τον Δεκέμβριο του 2019, το Συμβούλιο ζήτησε από την Επιτροπή να αξιολογήσει κατά πόσον πρέπει να καθιερωθούν σήματα της ΕΕ, όπως: «τιτλοποίηση δανείων ΜΜΕ», «Ευρωπαϊκοί εξασφαλισμένοι τίτλοι (ΕΕΤ)», «επενδυτικά κεφάλαια για ΜΜΕ» και δανειακά κεφάλαια, με σκοπό τη βελτίωση των όρων χρηματοδότησης για τις ΜΜΕ¹³. Επιπλέον, η Επιτροπή, σε συνεργασία με τον Όμιλο ΕΤΕπ, προέβη στην δημιουργία εταιρειών ειδικού σκοπού τιτλοποίησης για να συμβάλει στη χρηματοδότηση των ΜΜΕ, κυρίως στην Κεντρική, Ανατολική και Νοτιοανατολική Ευρώπη. Ωστόσο, οι εν λόγω συναλλαγές δεν έχουν κινητοποιήσει υψηλό ποσοστό ιδιωτικής συμμετοχής.

Αδυναμίες των προσπαθειών ανάπτυξης τοπικών κεφαλαιαγορών

51

Η εύρυθμη λειτουργία των τοπικών αγορών εξυπηρετεί τη στήριξη της χρηματοδότησης και των επενδύσεων από τον ιδιωτικό τομέα, με απώτερο στόχο την οικονομική ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας¹⁴. Οι κεφαλαιαγορές της ΕΕ παραμένουν ανομοιογενείς και εστιάζονται στη Δυτική και Βόρεια Ευρώπη (βλέπε γράφημα 1).

52

Το σχέδιο δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών αποσκοπεί στην ανάπτυξη των τοπικών κεφαλαιαγορών, μέσω της ενίσχυσης των ικανοτήτων τους και της διευκόλυνσης της ενοποίησής τους. Εντούτοις, τα μέτρα πολιτικής που λαμβάνονται πρέπει να τηρούν πλήρως την αρχή της επικουρικότητας. Οι εθνικές και περιφερειακές αρχές είναι κατ’ αρχήν υπεύθυνες για την ανάπτυξη των τοπικών αγορών.

53

Η Επιτροπή προσφέρει επίσης πηγές χρηματοδότησης (όπως κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών ή εγγυήσεις δανείων), προκειμένου να στηρίξει τις ΜΜΕ είτε μέσω προγραμμάτων που διαχειρίζεται κεντρικά η ίδια (όπως το πρόγραμμα για την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και των ΜΜΕ - COSME) είτε μέσω των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης (ήτοι των ταμείων των οποίων η διαχείριση επιμερίζεται μεταξύ της ΕΕ και των κρατών μελών). Οι πράξεις αυτές δεν εμπίπτουν στο αντικείμενο του σχεδίου δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών. Η στήριξη της ΕΕ καλύπτει διάφορα χρηματοδοτικά μέσα (ίδια κεφάλαια και δάνεια, εγγυήσεις δανείων και μηχανισμοί κεφαλαίων επιχειρηματικών συμμετοχών, ανάπτυξης ικανοτήτων και χρηματοδότησης με επιμερισμό των κινδύνων)¹⁵.

54

Ένας ακόμη τρόπος για να προωθήσει η Επιτροπή την ανάπτυξη τοπικών κεφαλαιαγορών είναι μέσω του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, που αποτελεί έναν ετήσιο κύκλο συντονισμού της οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής και καθιερώθηκε το 2010, με στόχο τη βελτίωση της οικονομικής και κοινωνικής βιωσιμότητας της ΕΕ. Κάθε χρόνο, η Επιτροπή προβαίνει σε ανάλυση των σχεδίων κάθε χώρας όσον αφορά τις δημοσιονομικές, μακροοικονομικές και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και, στη συνέχεια, απευθύνει στα κράτη μέλη ειδικές ανά χώρα συστάσεις για τους επόμενους 12 έως και 18 μήνες, τις οποίες προσεπικυρώνει και εγκρίνει επίσημα το Συμβούλιο.

55

Στο πλαίσιο του ΠΣΔΜ, η ΕΕ παρέχει τεχνική στήριξη στα κράτη μέλη της ΕΕ για τις θεσμικές, διοικητικές και αναπτυξιακές τους μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης των κεφαλαιαγορών τους. Το ΠΣΔΜ έχει ως γνώμονα τη ζήτηση· εναπόκειται δηλαδή στα κράτη μέλη αν θα υποβάλουν στην Επιτροπή προτάσεις έργων για χρηματοδότηση.

56

Αξιολογήσαμε κατά πόσον:

1. η Επιτροπή διαθέτει ολοκληρωμένη στρατηγική για την προώθηση της ανάπτυξης των τοπικών κεφαλαιαγορών·
2. το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο χρησιμοποιήθηκε για τη στήριξη των μεταρρυθμίσεων που σχετίζονται με την Ένωση Κεφαλαιαγορών στα κράτη μέλη, και
3. η τεχνική στήριξη που παρέχεται στο πλαίσιο του ΠΣΔΜ συνέβαλε αποτελεσματικά στην ανάπτυξη των κεφαλαιαγορών.

Έλλειψη συνολικής στρατηγικής για την ανάπτυξη τοπικών κεφαλαιαγορών

57

Στο πλαίσιο της ενδιάμεσης επανεξέτασης της Ένωσης Κεφαλαιαγορών το 2017, η Επιτροπή προγραμμάτισε να καταρτίσει μια ολοκληρωμένη στρατηγική της ΕΕ για την ανάπτυξη των τοπικών και περιφερειακών κεφαλαιαγορών σε ολόκληρη την ΕΕ. Αυτή ήταν μία από τις εννέα νέες δράσεις προτεραιότητας στο θεματολόγιο της Ένωσης Κεφαλαιαγορών. Η Επιτροπή δεν κατήρτισε χωριστή στρατηγική έκθεση, όπως έκανε, παραδείγματος χάριν, με τη βιώσιμη χρηματοδότηση και τη χρηματοπιστωτική τεχνολογία (Fintech), τον Μάρτιο του 2018¹⁶. Αντ΄ αυτού αρκέστηκε στο να υποβάλει¹⁷, με καθυστέρηση εννέα μηνών, στοιχεία σχετικά με δράσεις που θα μπορούσαν να αναληφθούν σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο για την ανάπτυξη των κεφαλαιαγορών. Αυτό δεν ανταποκρινόταν στις προσδοκίες που δημιούργησε η ενδιάμεση επανεξέταση (βλέπε παράρτημα III). Δεν επρόκειτο για στρατηγική, υπό την έννοια της παρουσίασης μιας μακροπρόθεσμης προοπτικής που να καλύπτει διεξοδικά όλους τους τομείς των κεφαλαιαγορών, ενώ δεν προβλέπονταν συγκεκριμένες δράσεις που θα μπορούσε να αναλάβει η Επιτροπή.

58

Στην έρευνά μας, η πλειονότητα των αρχών των κρατών μελών ήταν της άποψης ότι το σχέδιο δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών υιοθέτησε σε μεγάλο βαθμό μία προσέγγιση για όλες τις περιπτώσεις και δεν προώθησε συγκεκριμένα την ανάπτυξη των τοπικών αγορών (βλέπε πίνακα 5).

Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο δεν αξιοποιείται στο έπακρο, προκειμένου να προαγάγει τις μεταρρυθμίσεις των κεφαλαιαγορών

59

Εξετάσαμε κατά πόσον οι εκθέσεις ανά χώρα εντόπισαν σημαντικούς κινδύνους όσον αφορά την ανάπτυξη των κεφαλαιαγορών και κατά πόσον η Επιτροπή απηύθυνε συστάσεις ανά χώρα (ΣΑΧ) στα κράτη μέλη που διαθέτουν λιγότερο ανεπτυγμένες κεφαλαιαγορές.

60

Στο δείγμα μας, διαπιστώσαμε ότι στις εκθέσεις ανά χώρα εντοπίζονταν σημαντικοί κίνδυνοι και ότι αυτές αποτελούσαν πρόσφορη βάση για τη διατύπωση ΣΑΧ με στόχο την ανάπτυξη των κεφαλαιαγορών και την καλύτερη πρόσβαση σε εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης για τις εταιρείες. Ωστόσο, υπήρχαν ορισμένες περιπτώσεις κατά τις οποίες οι προκλήσεις σε τομείς όπως οι εξελίξεις στην αγορά, η διακυβέρνηση και η εποπτεία θα μπορούσαν να έχουν αντικατοπτριστεί καλύτερα στις εκθέσεις ανά χώρα του 2018 ή του 2019. Επιπλέον, σε καμία έκθεση ανά χώρα του δείγματός μας δεν περιλαμβάνονταν συγκεκριμένοι δείκτες που να σχετίζονται με τις εγχώριες κεφαλαιαγορές.

61

Παρατηρήσαμε ότι, κατά την περίοδο 2016‑2019, δηλαδή μετά την έγκριση του σχεδίου δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών, εννέα κράτη μέλη κλήθηκαν να εφαρμόσουν μεταρρυθμίσεις με στόχο τις κεφαλαιαγορές και την καλύτερη πρόσβαση σε μη τραπεζική χρηματοδότηση. Στο παράρτημα IV περιλαμβάνεται ο κατάλογος των συστάσεων που εξετάσαμε.

62

Από την ανάλυσή μας όσον αφορά τις λιγότερο ανεπτυγμένες κεφαλαιαγορές εντός της ΕΕ προέκυψε (βλέπε παράρτημα V) ότι, επί τουλάχιστον τέσσερα συναπτά έτη, η Επιτροπή δεν είχε συστήσει την υλοποίηση ευθέως συναφών μεταρρυθμίσεων σε δέκα κράτη μέλη, μολονότι αυτά εξακολουθούν να έχουν λιγότερο ανεπτυγμένες κεφαλαιαγορές σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ. Για πέντε από αυτά (Βουλγαρία, Κροατία, Ελλάδα, Λετονία και Σλοβακία), η Επιτροπή πρότεινε συστάσεις που στόχευαν ευρύτερες προκλήσεις του χρηματοοικονομικού τομέα, όπως η εποπτεία των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών ή το δικαστικό σύστημα, οι οποίες μπορούν να έχουν αντίκτυπο στις τοπικές κεφαλαιαγορές, αν και, ως επί το πλείστον, ο αντίκτυπος αυτός είναι έμμεσος. Επομένως, για πέντε κράτη μέλη με λιγότερο ανεπτυγμένες κεφαλαιαγορές, δεν εκδόθηκαν ΣΑΧ που να καλύπτουν άμεσα ή έμμεσα στόχους σχετικούς με την Ένωση Κεφαλαιαγορών¹⁸.

63

Μολονότι αναγνωρίζουμε ότι το ζήτημα των κεφαλαιαγορών αποτελεί μία μόνο από τις πολλές προκλήσεις πολιτικής που εξετάζονται στο πλαίσιο της διαδικασίας του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, τα κριτήρια και το σκεπτικό για την προτεραιοποίηση των τομέων στους οποίους πρέπει να προτείνονται ειδικές ανά χώρα συστάσεις δεν τεκμηριώνονται σαφώς από την Επιτροπή¹⁹. Επιπλέον, δεν εντοπίσαμε συγκεκριμένες συστάσεις για την προώθηση της διασυνοριακής ενοποίησης των τοπικών κεφαλαιαγορών που να πραγματεύονται τον σχεδιασμό και την εφαρμογή συναφών μεταρρυθμίσεων.

64

Σύμφωνα με την ειδική έκθεση του ΕΕΣ σχετικά με το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο²⁰, διαπιστώσαμε επίσης ότι, στο πλαίσιο μιας ΣΑΧ, οι σχετικές με την Ένωση Κεφαλαιαγορών μεταρρυθμίσεις αναμειγνύονταν με άλλους τομείς πολιτικής, ακόμη και με τομείς χωρίς κάποια συνάφεια (π.χ. απασχόληση, κοινωνική ένταξη). Επιπλέον, οι σχετικές με τις κεφαλαιαγορές συστάσεις ανά χώρα δεν διέθεταν τιμές-στόχο, έτσι ώστε να καθίσταται δυνατή η αξιολόγηση της προόδου με βάση κάποιο σαφές χρονοδιάγραμμα υλοποίησης²¹.

65

Όσον αφορά τις σχετικές με την Ένωση Κεφαλαιαγορών ΣΑΧ του 2016, του 2017 και του 2018, παρατηρήσαμε ότι η αξιολόγηση της Επιτροπής κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η πρόοδος που είχε σημειωθεί στα τέλη του 2019 ήταν μερική. Κανένα από τα εμπλεκόμενα κράτη μέλη δεν είχε εφαρμόσει πλήρως ή σε σημαντικό βαθμό τις συνιστώμενες μεταρρυθμίσεις, γεγονός που υποδηλώνει είτε ότι το χρονικό πλαίσιο ήταν υπερβολικά στενό είτε ότι υπήρξε πρόβλημα με την εθνική οικειοποίηση όσον αφορά την υλοποίηση των ΣΑΧ.

Η τεχνική στήριξη χαίρει ευρείας εκτίμησης, αλλά δεν έχει ακόμη αποφέρει αποτελέσματα

66

Αξιολογήσαμε κατά πόσον τα κράτη μέλη με λιγότερο ανεπτυγμένες αγορές ωφελήθηκαν από έργα στο πλαίσιο του ΠΣΔΜ και κατά πόσον τα έργα απέφεραν προστιθέμενη αξία και οδήγησαν στην επίτευξη θετικών αποτελεσμάτων στα κράτη μέλη.

67

Στο σχέδιο δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών, η Επιτροπή δεσμεύθηκε να αναπτύξει έως το 3ο τρίμηνο του 2016 μια στρατηγική για την παροχή τεχνικής στήριξης στα κράτη μέλη, προκειμένου να υποστηριχθεί η ικανότητα των κεφαλαιαγορών, ένα μέτρο που ήρθε να συμπληρώσει την ολοκληρωμένη στρατηγική της ΕΕ για τις τοπικές και περιφερειακές κεφαλαιαγορές (βλέπε σημείο 57). Ωστόσο, τον Σεπτέμβριο του 2016 και εν αναμονή της έγκρισης του κανονισμού για το ΠΣΔΜ, η Επιτροπή ανέφερε ότι είχε αναπτύξει την κατάλληλη ικανότητα για την παροχή τεχνικής στήριξης και ότι θα συνεργαζόταν με τα κράτη μέλη για τον προσδιορισμό των τομέων προτεραιότητας, χωρίς όμως να δημοσιεύσει κάποιο στρατηγικό έγγραφο.

68

Η στήριξη από το ΠΣΔΜ βασίζεται στη ζήτηση και δεν απαιτεί συγχρηματοδότηση από τα κράτη μέλη. Καλύπτει ολόκληρη την αλυσίδα διεργασιών, από την προετοιμασία και τον σχεδιασμό έως την υλοποίηση ενός έργου. Κατά την περίοδο 2016‑2019, στο πλαίσιο του ΠΣΔΜ και της προπαρασκευαστικής δράσης του, χρηματοδοτήθηκαν 54 έργα συναφή με την Ένωση Κεφαλαιαγορών, συνολικής αξίας 14,31 εκατομμυρίων ευρώ, σε 20 κράτη μέλη.

69

Όσον αφορά την αιτιολόγηση που προέβαλαν οι εθνικές αρχές κατά την υποβολή αιτήματος παροχής τεχνικής στήριξης, και στα 10 αιτήματα του δείγματός μας αναφερόταν ως αιτιολογία η υλοποίηση της Ένωσης Κεφαλαιαγορών ως ενωσιακή προτεραιότητα. Στις μισές περιπτώσεις (πέντε αιτήματα), οι αρχές ισχυρίστηκαν ότι το αίτημα ήταν σύμφωνο με το οικείο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων. Μόνο ένα κράτος μέλος του δείγματός μας (Λιθουανία) είχε λάβει ΣΑΧ που σχετιζόταν με την Ένωση Κεφαλαιαγορών, την οποία και ανέφερε στο σχετικό αίτημα έργου ως σχετική περίσταση. Δύο άλλα κράτη μέλη (Βουλγαρία και Ιταλία) είχαν λάβει ευρύτερες ΣΑΧ (σχετικά με την αφερεγγυότητα και την εποπτεία), αλλά στα αιτήματά τους δεν υπήρχε σχετική αναφορά.

70

Στο γράφημα 7 παρουσιάζεται ο αριθμός των έργων που εγκρίθηκαν και ο προϋπολογισμός τους σε κάθε κράτος μέλος. Από το γράφημα προκύπτει ότι υπάρχουν σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ χωρών με λιγότερο ανεπτυγμένες κεφαλαιαγορές (παραδείγματος χάριν η Κροατία και η Ρουμανία σε σύγκριση με τη Βουλγαρία, την Ουγγαρία και τη Σλοβακία).

71

Η SRSS κατάφερε να στηρίξει περισσότερα του ενός έργα σχετικά με την Ένωση Κεφαλαιαγορών σε εννέα κράτη μέλη. Ωστόσο, διαπιστώσαμε ότι έξι κράτη μέλη (Σλοβακία, Βουλγαρία, Ουγγαρία, Ελλάδα, Κύπρος και Αυστρία), με τις λιγότερο ανεπτυγμένες κεφαλαιαγορές, δεν είχαν εφαρμόσει κανένα ή μόνο ένα πρόγραμμα σχετικό με την Ένωση Κεφαλαιαγορών. Τρία από αυτά είχαν υποβάλει ελάχιστα ή και καθόλου αιτήματα (από ένα η Σλοβακία και η Βουλγαρία, κανένα η Αυστρία).

72

Παρόλο που η λογική παρέμβασης του ΠΣΔΜ δεν προσανατολιζόταν επισήμως στις συγκεκριμένες ανάγκες των κεφαλαιαγορών της ΕΕ, οι στόχοι της Ένωσης Κεφαλαιαγορών λαμβάνονταν υπόψη σε κάθε επιμέρους έργο. Παράλληλα, στα επιλεγέντα έργα ήταν σαφής η σύνδεση με τις διαπιστωμένες εθνικές ανάγκες. Λαμβάνονταν επίσης υπόψη οι περισσότερες προτεραιότητες για τις δράσεις πολιτικής που είχαν προσδιοριστεί με την Πρωτοβουλία της Βιέννης το 2018²². Διαπιστώσαμε ότι, μεταξύ των χωρών της Κεντρικής, Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης, από τα έξι υποβληθέντα αιτήματα για έργα σχετικά με τη χρηματοοικονομική παιδεία, ζήτημα καίριο για τις λιγότερο ανεπτυγμένες κεφαλαιαγορές (βλέπε σημείο 82), επελέγη μόνο ένα (Τσεχία). Τα υπόλοιπα απορρίφθηκαν εν μέρει λόγω ελλιπούς ωρίμανσης του έργου.

73

Σκοπός της SRSS ήταν η υιοθέτηση μιας σταδιακής προσέγγισης όσον αφορά την ακολουθία των παρεμβάσεων, με τρία στάδια, και συγκεκριμένα: πρώτα διεξοδική ανάλυση της τρέχουσας κατάστασης ως προς την ανάπτυξη της κεφαλαιαγοράς, στη συνέχεια παροχή βοήθειας για τη βελτίωση της πρόσβασης σε υποδομές αγοράς και, τέλος, υποστήριξη των προσπαθειών για εμβάθυνση και διεύρυνση της πρόσβασης στην κεφαλαιαγορά. Για τον σκοπό αυτό, η SRSS προσδιόρισε για πιθανή στήριξη επτά ευρείς τομείς και 26 τύπους έργων σχετικών με την Ένωση Κεφαλαιαγορών²³. Το έγγραφο που αναφέρει αυτή την προσέγγιση διαβιβάστηκε στα επιλεγέντα κράτη μέλη στο πλαίσιο των επιτόπιων επισκέψεων που πραγματοποιήθηκαν το 2017 και το 2018.

74

Σε έξι από τα 13 κράτη μέλη με τις σχετικά λιγότερο ανεπτυγμένες κεφαλαιαγορές (Λιθουανία, Σλοβενία, Σλοβακία, Ουγγαρία, Ελλάδα και Κύπρος), η SRSS δεν ακολουθούσε εκ του σύνεγγυς την πορεία της προσέγγισης αυτής. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι τα επιλεγέντα έργα δεν ήταν συναφή, ούτε ότι δεν προήγαν την ανάπτυξη των κεφαλαιαγορών. Μολονότι για τα εν λόγω κράτη μέλη δεν είχε εκπονηθεί κάποια διαγνωστική έκθεση ή στρατηγική, η SRSS ενέκρινε έργα που υπέβαλαν οι εν λόγω χώρες και τα οποία στόχευαν σε συγκεκριμένους τομείς των κεφαλαιαγορών τους.

75

Μέχρι τον Μάρτιο του 2020, είχαν υποβληθεί από τα κράτη μέλη μόνο δύο διακρατικά αιτήματα, και τα δύο από την Εσθονία, τη Λετονία και τη Λιθουανία (βλέπε πλαίσιο 1). Τα αιτήματα αυτά εγκρίθηκαν στο πλαίσιο του ΠΣΔΜ. Παρά τις σημαντικές προκλήσεις για τον συντονισμό των εν λόγω έργων σε όλα τα εμπλεκόμενα κράτη μέλη, τα δυνητικά αποτελέσματα και ο αντίκτυπός τους στην περιφέρεια μπορεί να είναι σημαντικά.

76

Όσον αφορά την έγκαιρη υλοποίηση και την τήρηση των οροσήμων, διαπιστώσαμε αρκετές αδυναμίες όσον αφορά τα έργα του δείγματός μας. Σχεδόν σε όλα αυτά τα έργα, οι φάσεις ανάθεσης και υλοποίησης διήρκεσαν περισσότερο από τις αρχικές εκτιμήσεις και σημειώθηκαν καθυστερήσεις στην υποβολή των τελικών παραδοτέων σε σχέση με τον αρχικό προγραμματισμό στην ανάλυση της SRSS. Για πέντε έργα, το διάστημα που μεσολάβησε (ή αναμένεται να μεσολαβήσει) από την υποβολή των αιτημάτων έως την ολοκλήρωσή τους (μεταξύ 30 και 40 μηνών) είναι μεγάλο, κυρίως λόγω των προαναφερόμενων καθυστερήσεων.

77

Όσον αφορά τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν, δεν είναι ακόμη δυνατόν να διατυπωθούν συμπεράσματα, αφού, στο τέλος του ελέγχου μας, τα περισσότερα έργα ήταν ακόμη στο στάδιο της υλοποίησης. Ομοίως, στην έρευνά μας, οι περισσότερες αρχές των κρατών μελών (57 %) δεν σχολίασαν τη σημασία της τεχνικής στήριξης που τους παρασχέθηκε, διότι θεωρούν ότι χρειάζεται περισσότερος χρόνος για την αξιόπιστη αξιολόγηση της συνολικής εικόνας. Ωστόσο, παρατηρήσαμε ότι, μέχρι τώρα, τα αποτελέσματα στο δείγμα μας ήταν ανάμικτα. Για το ήμισυ των οκτώ ολοκληρωμένων έργων, i) από τις συστάσεις που προτάθηκαν αρχικά από τον ανάδοχο, δεν συμπεριλήφθηκαν τελικά όλες στην τελική έκθεση ή δεν εξετάστηκε η εφαρμογή τους από τις εθνικές αρχές και ii) το ποσοστό υλοποίησης συστάσεων που περιλαμβάνονταν στις μελέτες είναι σχετικά χαμηλό.

78

Κατά τα προβλεπόμενα στον κανονισμό για το ΠΣΔΜ, η SRSS παρακολουθεί τα αποτελέσματα της τεχνικής στήριξης που παρέχει. Για τον σκοπό αυτό, αποστέλλει δύο ερωτηματολόγια στις δικαιούχους αρχές. Δεν ζητείται ανατροφοδότηση από τους συμμετέχοντες στην αγορά που δεν εμπλέκονταν στην υλοποίηση του έργου, παρότι αυτοί είναι σε θέση να παράσχουν ανεξάρτητη, πρακτική και ευρύτερη ανατροφοδότηση.

Η Επιτροπή ανέλαβε ορισμένες δράσεις στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, αλλά δεν εξάλειψε πλήρως σημαντικούς διασυνοριακούς φραγμούς

79

Οι διασυνοριακές επενδύσεις βρίσκουν πρόσκομμα στην κατακερματισμένη ευρωπαϊκή αγορά που δημιουργούν τα εθνικά σύνορα. Η έλλειψη ενοποίησης της αγοράς διαφαίνεται από το χαμηλό ποσοστό των στοιχείων ενεργητικού που κατέχουν οργανισμοί συλλογικών επενδύσεων (ΟΣΕΚΑ και ΟΕΕ), οι οποίοι είναι καταχωρισμένοι για πώληση σε περισσότερες από τρεις χώρες. Από τα στατιστικά στοιχεία προκύπτει ότι, ενώ η αγορά των οργανισμών συλλογικών επενδύσεων στην Ευρώπη έχει αναπτυχθεί, η δραστηριότητά της συγκεντρώνεται σε λίγες χώρες²⁴. Τον Ιούνιο του 2017, περίπου το 70% του συνόλου των υπό διαχείριση περιουσιακών στοιχείων βρισκόταν στην κατοχή επενδυτικών κεφαλαίων που είναι καταχωρισμένα για πώληση μόνο στην εγχώρια αγορά τους²⁵.

80

Στην από 24ης Μαρτίου 2017²⁶ έκθεσή τους, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη προσδιόρισαν τρία είδη φραγμών που παρακωλύουν τις διασυνοριακές ροές κεφαλαίων στα διάφορα στάδια του επενδυτικού κύκλου. Αποτέλεσμα της έκθεσης ήταν ένας κοινός χάρτης πορείας δράσεων, ο οποίος περιλάμβανε μόνον εκείνα τα εμπόδια που τα κράτη μέλη ήταν έτοιμα να άρουν. Στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών, η Επιτροπή συγκρότησε το 2016 ομάδα εμπειρογνωμόνων, το Ευρωπαϊκό Μετασυναλλακτικό Φόρουμ (EPTF), η οποία θα προέβαινε σε ευρεία ανασκόπηση της προόδου που είχε επιτευχθεί στον τομέα της μεταδιαπραγμάτευσης των κινητών αξιών και στην άρση των φραγμών Giovannini (ανεπάρκειες στις διασυνοριακές ρυθμίσεις εκκαθάρισης και συμψηφισμού που είχαν διαπιστωθεί το 2001 και το 2003)²⁷. Ορισμένοι από τους φραγμούς που είχαν εντοπιστεί από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη επισημάνθηκαν επίσης από το φόρουμ EPTF στην επακόλουθη έκθεσή του της 15ης Μαΐου 2017²⁸. Και στις δύο εκθέσεις αναφέρεται ότι πολλοί από τους φραγμούς που παρεμποδίζουν τις διασυνοριακές ροές κεφαλαίων παραμένουν ως πρόβλημα εδώ και δεκαετίες.

81

Βάσει των δύο εκθέσεων, η Επιτροπή πρότεινε τόσο νομοθετικά όσο και μη νομοθετικά μέτρα, προκειμένου να μειώσει τους φραγμούς για τις διασυνοριακές ροές κεφαλαίων. Ελέγξαμε μέτρα στο πλαίσιο της Ένωσης Κεφαλαιαγορών που σχετίζονται με τη χρηματοοικονομική παιδεία των επενδυτών και ιδίως των ΜΜΕ, το δίκαιο περί αφερεγγυότητας και την παρακράτηση φόρων (βλέπε γράφημα 8).

Η Επιτροπή θα μπορούσε να είχε κάνει περισσότερα για την προώθηση της χρηματοοικονομικής παιδείας στις ΜΜΕ

82

Οι έρευνες του ΟΟΣΑ για τη χρηματοοικονομική παιδεία επιβεβαιώνουν ότι τα επίπεδα της χρηματοοικονομικής παιδείας, όπως αυτά μετρώνται με βάση τις χρηματοοικονομικές γνώσεις, τη συμπεριφορά και τη γενικότερη στάση, εξακολουθούν να είναι ανομοιογενή εντός της ΕΕ. Επίσης, καταδεικνύουν τον ρόλο του φύλου, της ηλικίας, των ψηφιακών δεξιοτήτων και της χρηματοοικονομικής ανθεκτικότητας για τη χρηματοοικονομική παιδεία²⁹. Η προαναφερόμενη ετερογένεια στα επίπεδα χρηματοοικονομικής παιδείας είναι επίσης εμφανής στις ΜΜΕ. Από την έρευνα SAFE της Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας³⁰ προκύπτει ότι η πλειονότητα των διαχειριστών μικρών εταιρειών δεν εμπιστεύεται να συζητήσει για δυνατότητες χρηματοδότησης με παρόχους ιδίων κεφαλαίων και κεφαλαίων επιχειρηματικών συμμετοχών αντί με τράπεζες. Αυτό παρατηρείται εντονότερα στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη σε σύγκριση με την υπόλοιπη ΕΕ.

83

Μολονότι το σχέδιο δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών δεν περιείχε ειδική δέσμευση για την αντιμετώπιση του ζητήματος της χρηματοοικονομικής παιδείας, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη διαπίστωσαν ότι τα ανεπαρκή επίπεδα χρηματοοικονομικών γνώσεων λειτουργούσαν ως φραγμός που απέτρεπε τους επενδυτές από το να διατηρήσουν ή να αυξήσουν το άνοιγμά τους διασυνοριακά. Δεσμεύθηκαν δε, στο πλαίσιο του κοινού χάρτη πορείας δράσης, να αρχίσουν την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών σχετικά με προγράμματα χρηματοοικονομικής παιδείας, λαμβάνοντας υπόψη τη διασυνοριακή διάσταση.

84

Σύμφωνα με τη δέσμευση αυτή, υποομάδα 18 κρατών μελών υπό την προεδρία της Κροατίας ανέλαβε να συντάξει ανεπίσημο έγγραφο το 2018, το οποίο εγκρίθηκε από την κοινή ομάδα εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής και των κρατών μελών σχετικά με τους φραγμούς στην ελεύθερη κυκλοφορία κεφαλαίων. Το έγγραφο αυτό, μεταξύ άλλων, συστήνει στα κράτη μέλη να μετρήσουν τα επίπεδα χρηματοοικονομικής παιδείας και να υλοποιήσουν τεκμηριωμένα και προσβάσιμα προγράμματα χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης. Αναφέρει επίσης ότι δεν υπάρχουν πρωτοβουλίες που να έχουν ως αντικείμενο τη διασυνοριακή διάσταση των ΜΜΕ και ότι η διασυνοριακή διάσταση του ζητήματος της χρηματοοικονομικής παιδείας στις ΜΜΕ θα ήταν δύσκολο να διευθετηθεί, δεδομένου ότι πρέπει να γίνουν ακόμη πολλά σε εθνικό επίπεδο. Ορισμένα κράτη μέλη ζήτησαν από την ΕΕ να επιληφθεί αυτού του σημαντικού ζητήματος.

85

Στον τομέα της χρηματοοικονομικής παιδείας, τα κράτη μέλη έχουν την κύρια αρμοδιότητα. Στις συστάσεις του ανεπίσημου εγγράφου δεν εξετάζονται συγκεκριμένοι τρόποι με τους οποίους θα μπορούσε η ΕΕ να ασκήσει την αρμοδιότητά της και να στηρίξει τα κράτη μέλη στην προώθηση της χρηματοοικονομικής παιδείας, μεταξύ άλλων στις ΜΜΕ. Η Επιτροπή δεν έχει ακόμη αποφασίσει πώς θα κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση. Στην έρευνα που απευθύναμε στις δημόσιες αρχές, το 73 % αυτών ήταν της άποψης ότι η Επιτροπή, μαζί με τα κράτη μέλη, θα έπρεπε να είχε προτείνει και χρηματοδοτήσει συγκεκριμένες δράσεις στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας για την Ένωση Κεφαλαιαγορών, με σκοπό τη βελτίωση της χρηματοοικονομικής παιδείας των ιδιωτών επενδυτών και των επιχειρηματιών. Παράλληλα, ωστόσο, δεν υπήρχε στήριξη από τα κράτη μέλη, και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ομάδα εμπειρογνωμόνων για τους φραγμούς στην ελεύθερη κυκλοφορία κεφαλαίων ανέβαλε επ’ αόριστον τις εργασίες της το 2018³¹.

86

Σημειώνουμε ότι το ανεπίσημο έγγραφο της ομάδας εμπειρογνωμόνων σχετικά με τη χρηματοοικονομική παιδεία δεν εξέτασε συστηματικά τον τρόπο με τον οποίο τα υφιστάμενα χρηματοδοτικά προγράμματα και πλατφόρμες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του δικτύου «Enterprise Europe Network» και του Ευρωπαϊκού Κόμβου Επενδυτικών Συμβουλών, χρησιμοποιούνται ήδη για την προώθηση της χρηματοοικονομικής παιδείας, ούτε τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσαν ενδεχομένως να χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικότερα για τον σκοπό αυτό. Παραδείγματος χάριν, το δίκτυο «Enterprise Europe Network », που δρομολογήθηκε από την Επιτροπή το 2008, έχει ως στόχο να βοηθήσει τις επιχειρήσεις να καινοτομήσουν και να αναπτυχθούν σε διεθνές επίπεδο, μεταξύ άλλων, μέσω της παροχής συμβουλών επί χρηματοδοτικών ζητημάτων. Ομοίως, στις υπηρεσίες που διατίθενται μέσω του Ευρωπαϊκού Κόμβου Επενδυτικών Συμβουλών περιλαμβάνεται η παροχή χρηματοοικονομικών συμβουλών για την ενίσχυση της ικανότητας των επιχειρήσεων για πρόσβαση σε επαρκείς πηγές χρηματοδότησης³².

Τα μέτρα της Επιτροπής είναι απίθανο να οδηγήσουν σε ουσιαστική σύγκλιση των διαδικασιών αφερεγγυότητας

87

Τα ισχυρά και αποτελεσματικά πλαίσια για την αφερεγγυότητα ευνοούν τις διασυνοριακές συναλλαγές με όρους κεφαλαιαγοράς. Σύμφωνα με το σχέδιο δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών, η αναποτελεσματικότητα των νόμων περί αφερεγγυότητας και οι αποκλίσεις μεταξύ τους δυσχεραίνουν προς το παρόν την αξιολόγηση του πιστωτικού κινδύνου από μέρους των επενδυτών, ιδίως όσον αφορά τις διασυνοριακές επενδύσεις. Η Επιτροπή δηλώνει ότι η σύγκλιση όσον αφορά τις διαδικασίες αφερεγγυότητας και αναδιάρθρωσης θα εγγυόταν μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου για τους διασυνοριακούς επενδυτές και, συνεπώς, θα ενθάρρυνε την αύξηση των διασυνοριακών δραστηριοτήτων.

88

Όπως ανακοινώθηκε στο σχέδιο δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών και στην ενδιάμεση επανεξέταση, η Επιτροπή πρότεινε δύο νομοθετικές πρωτοβουλίες και ένα μη νομοθετικό μέτρο σχετικά με το ζήτημα της αφερεγγυότητας.

• Η οδηγία για την έγκαιρη αναδιάρθρωση και τη δεύτερη ευκαιρία³³ θεσπίζει κατά κύριο λόγο ελάχιστα πρότυπα για διαδικασίες με τις οποίες αναδιαρθρώνονται βιώσιμες εταιρείες, προτού κηρυχθούν αφερέγγυες και για διαδικασίες που καταλήγουν σε απαλλαγή από τα χρέη.
• Η πρόταση κανονισμού σχετικά με το εφαρμοστέο δίκαιο στα έναντι τρίτων αποτελέσματα των εκχωρήσεων απαιτήσεων³⁴ επιδιώκει να εισαγάγει ομοιόμορφους κανόνες διεθνούς ιδιωτικού δικαίου που αποσαφηνίζουν τους νόμους με τους οποίους πρέπει να συμμορφώνονται οι εκδοχείς, προκειμένου να αποκτούν νόμιμο τίτλο επί των εκχωρούμενων απαιτήσεων.
• Η ανακοίνωση³⁵σχετικά με το εφαρμοστέο δίκαιο στα εμπράγματα αποτελέσματα των συναλλαγών επί κινητών αξιών διευκρινίζει ότι υπάρχουν διάφοροι τρόποι για τον προσδιορισμό του τόπου στον οποίο τηρείται ή βρίσκεται λογαριασμός τίτλων και ότι όλοι οι ορισμοί ισχύουν εξίσου για τους σκοπούς του προσδιορισμού των κανόνων ιδιωτικού διεθνούς δικαίου που εφαρμόζονται σε περίπτωση αφερεγγυότητας ή άλλης διαφοράς.

89

Ενώ οι δύο νομοθετικές πράξεις δεν έχουν ακόμη εγκριθεί από το Συμβούλιο ή μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο, κανένα από τα μέτρα δεν είναι κατάλληλο για την επίτευξη ουσιαστικής σύγκλισης των διαδικασιών αφερεγγυότητας, καθώς πραγματεύονται ως επί το πλείστον ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι συμμετέχοντες στην αγορά πριν από την κίνηση διαδικασιών αφερεγγυότητας, όπως η αναδιάρθρωση βιώσιμων εταιρειών και η αποσαφήνιση των δικαιωμάτων κυριότητας. Υποστηρίζουν επίσης τους συμμετέχοντες στην αγορά σε ό,τι αφορά τις συνέπειες που προκύπτουν από την αφερεγγυότητα, όπως η υπερχρέωση και η δυσχέρεια έναρξης μιας νέας επιχείρησης. Παρότι η σύγκλιση των διαδικασιών αφερεγγυότητας δεν αποτελεί έναν από τους κύριους στόχους της Ένωσης Κεφαλαιαγορών, η Επιτροπή έχει δηλώσει την πρόθεσή της να προωθήσει μια τέτοια σύγκλιση στο σχέδιο δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών³⁶.

90

Μέχρι σήμερα, η Επιτροπή απείχε από την ανάληψη περαιτέρω δράσεων για την εναρμόνιση βασικών στοιχείων των διαδικασιών αφερεγγυότητας. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το ουσιαστικό δίκαιο περί αφερεγγυότητας παραμένει στην αποκλειστική αρμοδιότητα των κρατών μελών και ότι ο ρόλος της ΕΕ περιορίζεται στην ανάπτυξη της δικαστικής συνεργασίας σε αστικές υποθέσεις που έχουν διασυνοριακές επιπτώσεις. Σύμφωνα με τις συνομιλίες μας με υπαλλήλους της Επιτροπής, κατά τις διαπραγματεύσεις με το Συμβούλιο σχετικά με την πρόταση οδηγίας για την αναδιάρθρωση και την αφερεγγυότητα, και ήδη σε προκαταρκτικές συνεδριάσεις διαβούλευσης με κράτη μέλη πριν από την πρόταση αυτή καθαυτή, ήταν εμφανής η απροθυμία των κρατών μελών να θίξουν βασικούς τομείς του δικαίου αφερεγγυότητας.

91

Ωστόσο, από συγκριτική μελέτη του ουσιαστικού δικαίου περί αφερεγγυότητας στην ΕΕ³⁷, η οποία εκπονήθηκε το 2016 κατά παραγγελία της Επιτροπής, προέκυψε ότι υπήρχε περιθώριο εναρμόνισης διαφόρων πτυχών των διαδικασιών αφερεγγυότητας. Αφενός, η μελέτη κατέδειξε ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές στα εθνικά πλαίσια αφερεγγυότητας, γεγονός που καθιστά δύσκολη την υιοθέτηση κοινής προσέγγισης βάσει της οποίας να μπορεί να επιτευχθεί εναρμόνιση. Αφετέρου, ανέδειξε ζητήματα τα οποία κρίνεται πρέπον να τεθούν υπόψη του νομοθέτη της ΕΕ, όπως μεταξύ άλλων τα προσόντα και η κατάρτιση των διαχειριστών αφερεγγυότητας, η σειρά κατάταξης των απαιτήσεων και των προτεραιοτήτων, οι ανακλητικές αγωγές, οι αγωγές διακανονισμού και διαδικαστικά ζητήματα που σχετίζονται με τις τυπικές διαδικασίες αφερεγγυότητας.

92

Από τα αποτελέσματα της έρευνας που πραγματοποιήσαμε σε επίπεδο δημόσιων αρχών προκύπτει ότι άνω του 50 % των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι η Επιτροπή οφείλει να προτεραιοποιεί την αναζήτηση κοινού τόπου ειδικά όσον αφορά: α) τις προϋποθέσεις για την κίνηση διαδικασιών αφερεγγυότητας, β) τον ορισμό της αφερεγγυότητας και γ) την κατάταξη των αξιώσεων σε περίπτωση αφερεγγυότητας (βλέπε γράφημα 9). Το 23 % των ερωτηθέντων υποστήριξαν ότι η Επιτροπή θα πρέπει να θέσει κοινές βάσεις για τις ανακλητικές αγωγές.

Η Επιτροπή εξέδωσε έναν άρτιο κώδικα δεοντολογίας για την παρακράτηση φόρου στην πηγή, που όμως δεν είναι δεσμευτικός

93

Η παρακράτηση φόρου στην πηγή αφορά τον άμεσο φόρο που επιβάλλεται στο παθητικό εισόδημα, συμπεριλαμβανομένων των τόκων, των μερισμάτων, των δικαιωμάτων εκμετάλλευσης και των υπερτιμημάτων. Ο φόρος παρακρατείται είτε στη χώρα κατοικίας, είτε στη χώρα της πηγής είτε και στις δύο, και ο επενδυτής πρέπει να υποβάλει αίτηση επιστροφής ή συμψηφισμού του φόρου. Στην έκθεσή τους σχετικά με τους διασυνοριακούς φραγμούς (βλέπε σημείο 80), η Επιτροπή και τα κράτη μέλη διαπίστωσαν ότι οι μεροληπτικές και επαχθείς διαδικασίες που εφαρμόζονται για την προβολή αξίωσης ελάφρυνσης από την παρακράτηση φόρου στην πηγή αποτελούσαν πρόσκομμα για τις διασυνοριακές επενδύσεις. Ομοίως, το φόρουμ EPTF ανέδειξε τις μη αποδοτικές διαδικασίες συλλογής φόρων στην πηγή ως προτεραιότητα για την ανάληψη δράσης, προκειμένου να βελτιωθεί το μετασυναλλακτικό περιβάλλον στην ΕΕ³⁸.

94

Για την αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών, στις 11 Δεκεμβρίου 2017 η Επιτροπή δημοσίευσε κώδικα δεοντολογίας για την παρακράτηση φόρου. Ο κώδικας συνιστά κυρίως στις κυβερνήσεις να λάβουν μέτρα για την εφαρμογή απλουστευμένων διαδικασιών επιστροφής φόρου, μεταξύ των οποίων και ένα τυποποιημένο και εναρμονισμένο σύστημα για την παροχή φορολογικών ελαφρύνσεων στην πηγή, έτσι ώστε τα δικαιώματα και οι απαλλαγές που απορρέουν από τις συνθήκες να εφαρμόζονται απευθείας και να τίθενται σε εφαρμογή. Ωστόσο, ο κώδικας δεν είναι δεσμευτικός και δεν είναι αρκετά αυστηρός σε ορισμένα σημεία, παραδείγματος χάριν όσον αφορά τις προθεσμίες εντός των οποίων οι φορολογικές αρχές των κρατών μελών πρέπει να διεκπεραιώνουν τις αιτήσεις επιστροφής φόρου.

95

Ενώ η Επιτροπή έχει ασχοληθεί ενεργά με την προώθηση απλούστερων διαδικασιών παρακράτησης φόρου στην πηγή εντός της ΕΕ, μέχρι στιγμής δεν έχει προτείνει κάτι περισσότερο από έναν μη δεσμευτικό κώδικα δεοντολογίας, καθώς οποιαδήποτε άλλη κίνηση θα έβρισκε πρόσκομμα στα μεγάλα νομικά και πολιτικά εμπόδια που εγείρονται. Συγκεκριμένα, λαμβανομένων επίσης υπόψη των δύσκολων συζητήσεων σε διεθνές επίπεδο, δεν πρότεινε οδηγία βάσει του άρθρου 115 ΣΛΕΕ, επειδή σε μια τέτοια περίπτωση θα έπρεπε:

• η Επιτροπή να αποδείξει ότι η μη ανάληψη δράσης επηρεάζει ευθέως την ορθή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και,
• να υπάρξει ομοφωνία στο Συμβούλιο και ειδική νομοθετική διαδικασία.

96

Από το 1975, η Επιτροπή έχει επιχειρήσει να βρει μια κοινή λύση σχετικά με τους παρακρατούμενους στην πηγή φόρους επί των μερισμάτων, βάσει του άρθρου 115 ΣΛΕΕ, χωρίς όμως επιτυχία. Μια περισσότερο πρόσφατη ανακοίνωση της Επιτροπής, με την οποία προτείνεται η σταδιακή μετάβαση προς την ψηφοφορία με ειδική πλειοψηφία στον τομέα της φορολογίας³⁹, απορρίφθηκε από την πλειονότητα των κρατών μελών.

97

Αντ’ αυτού, η Επιτροπή παρακολούθησε την εφαρμογή του κώδικα δεοντολογίας μέσω της αποστολής ερωτηματολογίου και τις διοργάνωσης ημερίδων στα κράτη μέλη. Και στις δύο περιπτώσεις, δόθηκε έμφαση, μεταξύ άλλων, στους ακόλουθους τομείς που χρήζουν περαιτέρω βελτίωσης:

• στην ψηφιοποίηση της υποβολής των αιτήσεων επιστροφής, και
• στην καθιέρωση της δυνατότητας να γίνονται δεκτά εναλλακτικά πιστοποιητικά φορολογικής κατοικίας.

98

Επιπλέον, στο πλαίσιο της διάσκεψης κορυφής της ΕΕ για τη φορολογική διοίκηση, οι φορολογικές διοικήσεις των κρατών μελών συμφώνησαν στα τέλη Μαΐου του 2020 ότι η Επιτροπή θα συγκροτήσει ειδικό άξονα εργασιών για τη διερεύνηση νομοθετικών και μη νομοθετικών πρωτοβουλιών προκειμένου να αντιμετωπίσει τις τρέχουσες προκλήσεις όσον αφορά τις διαδικασίες παρακράτησης φόρου, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας εισαγωγής ενός συστήματος ελάφρυνσης στην πηγή.

99

Στις 15 Ιουλίου 2020, η Επιτροπή εξέδωσε σχέδιο δράσης για δίκαιη και απλή φορολογία⁴⁰. Δεδομένου ότι εξακολουθούν να υφίστανται φορολογικοί φραγμοί στις διασυνοριακές επενδύσεις παρά τον κώδικα δεοντολογίας για την παρακράτηση φόρου, η Επιτροπή ανακοίνωσε ότι θα προτείνει νομοθετική πρωτοβουλία για την καθιέρωση κοινού και τυποποιημένου πανευρωπαϊκού συστήματος ελάφρυνσης της παρακράτησης φόρου στην πηγή, το οποίο θα συνοδεύεται από ανταλλαγή πληροφοριών και έναν μηχανισμό συνεργασίας μεταξύ των φορολογικών διοικήσεων. Το 2022 η Επιτροπή σκοπεύει να εκπονήσει εκτίμηση επιπτώσεων που ενδέχεται να οδηγήσει σε πρόταση της Επιτροπής για οδηγία του Συμβουλίου σχετικά με τη θέσπιση συστήματος ελάφρυνσης κατά την παρακράτηση στην πηγή.

Η Ένωση Κεφαλαιαγορών δεν διέθετε ένα πειστικό πλαίσιο επιδόσεων

100

Εξετάσαμε κατά πόσον η Επιτροπή:

1. θέτει ειδικούς, μετρήσιμους, εφικτούς, εύλογους και προσδιορισμένους χρονικά στόχους και προτεραιοποιεί επαρκώς τα μέτρα·
2. γνωστοποίησε με σαφήνεια στο κοινό το εγχείρημα της Ένωσης Κεφαλαιαγορών· και
3. έθεσε σε εφαρμογή ένα ολοκληρωμένο σύστημα παρακολούθησης.

Οι στόχοι της Ένωσης Κεφαλαιαγορών ήταν μάλλον ασαφείς και οι προτεραιότητες τέθηκαν με καθυστέρηση

101

Το σχέδιο δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών και η ενδιάμεση επανεξέταση συνοδεύονταν από λεπτομερή οικονομική ανάλυση. Όσον αφορά τη διαδικασία διαβούλευσης για την πράσινη βίβλο της Επιτροπής του 2015 σχετικά με την Ένωση Κεφαλαιαγορών και την επικαιροποίησή της του 2017, η Επιτροπή οργάνωσε καλά τη διαδικασία και παρείχε επαρκή ενημέρωση για τα αποτελέσματα, όπως επιβεβαιώθηκε με την έρευνά μας. Η Ένωση Κεφαλαιαγορών κίνησε κυρίως το ενδιαφέρον του χρηματοοικονομικού τομέα και τεσσάρων μεγάλων κρατών μελών. Το ενδιαφέρον ήταν μικρότερο από άλλες επιχειρήσεις/ΜΜΕ και κράτη μέλη με λιγότερο ανεπτυγμένες κεφαλαιαγορές.

102

Το σχέδιο δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών βασίζεται σε τρία επίπεδα στόχων: δύο πρωταρχικών, τριών στρατηγικών και τριών επιχειρησιακών. Στο πλαίσιο των επιχειρησιακών στόχων, το σχέδιο δράσης διαιρείται σε επτά τομείς παρέμβασης, οι οποίοι με τη σειρά τους διαιρούνται σε 25 συγκεκριμένους στόχους. Οι συγκεκριμένοι στόχοι υλοποιούνται μέσω συνολικά 71 μέτρων. Αυτή η λογική παρέμβασης (δηλαδή η ομαδοποίηση των στόχων, βλέπε γράφημα 10) παρουσιάστηκε με γενικό τρόπο μόνο στην ενδιάμεση επανεξέταση. Οι σχέσεις μεταξύ των τεσσάρων ελεγχθεισών τομέων παρέμβασης, οι πολλαπλοί ειδικοί στόχοι τους, τα οικεία μέτρα και ο διασταυρούμενος αντίκτυπός τους δεν επεξηγούνται σε κανένα έγγραφο της Επιτροπής, μολονότι αυτό απαιτείται βάσει του πλαισίου για τη βελτίωση της νομοθεσίας⁴¹.

103

Ήδη από την έναρξή του, το έργο θα είχε ευνοηθεί από την ιεράρχηση και τον προσδιορισμό της ακολουθίας των μέτρων, δεδομένου ότι τόσο το σχέδιο δράσης όσο και η ενδιάμεση επανεξέταση περιλάμβαναν μεγάλο αριθμό μέτρων. Η βαρύτητα των μέτρων διέφερε σημαντικά: ορισμένα είχαν προπαρασκευαστικό ή διοικητικό χαρακτήρα ή ήταν μέτρα παρακολούθησης, ενώ άλλα σχετίζονταν με νομοθετικές προτάσεις ή με άλλα μη νομοθετικά μέτρα, στρατηγικού χαρακτήρα. Η Επιτροπή δεν έθεσε σαφείς προτεραιότητες μεταξύ των ενεργειών που προέβλεπε το σχέδιο δράσης του 2015. Αντιθέτως, η ιεράρχηση υπονοούνταν μόνο μέσω του χρονοδιαγράμματος των διαφόρων δράσεων, της εξέτασης της σκοπιμότητας και της ανάγκης για προπαρασκευαστικές εργασίες.

104

Αυτό οφειλόταν στο γεγονός ότι το σχέδιο δράσης καταρτίστηκε με τη διαδικασία του επείγοντος και, ως εκ τούτου, δεν έγινε εκ των προτέρων ανάλυση, του κατά πόσον οποιοδήποτε από τα μέτρα θα είχε ισχυρότερο αποτέλεσμα από άλλα. Εννέα δράσεις προτεραιότητας εισήχθησαν μόλις στην ενδιάμεση επανεξέταση του 2017. Από τις έρευνες και τις συνεντεύξεις που διενεργήσαμε προέκυψε ότι το αφήγημα που συνόδευε το εγχείρημα της Ένωσης Κεφαλαιαγορών δεν ήταν απολύτως σαφές και ότι είχε καταστεί αντιληπτό μόνο από έναν εξειδικευμένο κύκλο ενδιαφερομένων. Επιπλέον, ακόμη και οι συγκεκριμένοι στόχοι για κάθε τομέα παρέμβασης ήταν ασαφείς και μη μετρήσιμοι.

105

Για τη στήριξη των στόχων της Ένωσης Κεφαλαιαγορών, η Επιτροπή χρησιμοποίησε σε ορισμένες περιπτώσεις γενικές εκτιμήσεις (βλέπε πλαίσιο 2).

106

Στο σχέδιο δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών δεν περιλαμβάνονταν απαραίτητα όλες οι δράσεις που ήταν εν εξελίξει ή υπό εξέταση από την Επιτροπή και οι οποίες αντιστοιχούσαν στους στόχους του έργου. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το ευρωπαϊκό ενιαίο σημείο πρόσβασης (βλέπε σημείο 43).

Τα μέτρα στο πλαίσιο της Ένωσης Κεφαλαιαγορών δεν μπορούσαν να εκπληρώσουν ρεαλιστικά τις υψηλές προσδοκίες που έθεσε η Επιτροπή

107

Οι φορείς της αγοράς θεώρησαν ότι η έναρξη της Ένωσης Κεφαλαιαγορών και η ανακοίνωση σχετικά με αυτό το εμβληματικό έργο αποτελούσε ουσιαστική δέσμευση από την πλευρά της Επιτροπής για την εξασφάλιση σημαντικού θετικού αντικτύπου. Η ανακοίνωση του εγχειρήματος δημιούργησε προσδοκίες που ήταν υψηλότερες από αυτές που θα μπορούσε ρεαλιστικά να επιτύχει με τα μέτρα που πρότεινε εντός του πεδίου των αρμοδιοτήτων της.

108

Με το σχέδιο δράσης του 2015, η Επιτροπή σκόπευε να θέσει τα θεμέλια για μια εύρυθμη Ένωση Κεφαλαιαγορών έως το 2019. Η εξάρτηση των εταιρειών της ΕΕ από την τραπεζική χρηματοδότηση και οι ελλείψεις στην ανάπτυξη των κεφαλαιαγορών της ΕΕ είναι αποτέλεσμα διάφορων διαρθρωτικών παραγόντων, οι οποίοι δεν μπορούν να εξαλειφθούν ή να μετατοπιστούν από ένα σχέδιο δράσης μέσα σε διάστημα λίγων χρόνων. Παρ’ όλα αυτά, τον Μάρτιο του 2019, η Επιτροπή ανακοίνωσε στην έκθεση προόδου της ότι τήρησε τη δέσμευσή της εντός του χρονοδιαγράμματος.

109

Εντούτοις, η ανάλυση που εκπόνησαν δημόσιοι φορείς (Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα), ιδιωτικές ενώσεις (Ένωση Χρηματοπιστωτικών Αγορών της Ευρώπης- AFME, Ομοσπονδία Ευρωπαϊκών Τραπεζών), πρωτοβουλίες υπό την ηγεσία του κλάδου (Market4Europe) και δεξαμενές σκέψης (Bruegel, Κέντρο Μελετών Ευρωπαϊκής Πολιτικής- CEPS, Eurofi) περιλαμβάνει ενδείξεις ότι η Ένωση Κεφαλαιαγορών είναι σε μεγάλο βαθμό ανολοκλήρωτη και ότι μένουν ακόμη να γίνουν πολλά. Οι ενδείξεις αυτές επιβεβαιώνονται και από υψηλού επιπέδου δείκτες της αγοράς, όπως οι δείκτες οικονομικής ολοκλήρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ο δείκτης χρέους προς τον τραπεζικό δανεισμό, ή η σύνθεση των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων των νοικοκυριών. Πράγματι, οι δείκτες αυτοί δεν έχουν εξελιχθεί σημαντικά σε σύγκριση με το διάστημα πριν από τη δρομολόγηση του σχεδίου δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών.

110

Οι απόψεις των συμμετεχόντων στις έρευνές μας διίστανται ως προς το αν το σχέδιο δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών και η επικαιροποίησή του ήταν υπερβολικά φιλόδοξα, όχι ιδιαίτερα απαιτητικά ή αρκετά εμπεριστατωμένα και σύμφωνα με τους στόχους του. Οι ερωτηθέντες που επέκριναν την Ένωση Κεφαλαιαγορών ως υπερβολικά φιλόδοξη, ανέφεραν πρωτίστως την περιπλοκότητά της ως παράγοντα που επηρεάζει αρνητικά τη δυνατότητά υλοποίησής της. Δεύτερον, δήλωσαν ότι η Επιτροπή είχε υποεκτιμήσει τον χρόνο που χρειάζεται για την έγκριση των μέτρων στο πλαίσιο της Ένωσης Κεφαλαιαγορών και της ενδιάμεσης επανεξέτασης από τους συννομοθέτες. Όπως αναφέρεται επανειλημμένα από τα ενδιαφερόμενα μέρη που ερωτήθηκαν, οι φιλοδοξίες για την Ένωση Κεφαλαιαγορών θα πρέπει να είναι υψηλές και να προωθούνται από την Επιτροπή, αλλά, ταυτόχρονα, το έργο θα πρέπει να είναι αρκετά ρεαλιστικό και εφικτό ώστε να σημειωθεί πρόοδος.

111

Οι βασικές ενέργειες και οι κινητήριοι μοχλοί εξαρτώνται από άλλους παράγοντες, ιδίως τους συννομοθέτες και τα κράτη μέλη. Όπως αναφέρεται ανωτέρω (βλέπε σημεία 85, 90 και 96), η στήριξη των κρατών μελών είναι ζωτικής σημασίας όσον αφορά τους τομείς εθνικής αρμοδιότητας. Η Επιτροπή δήλωσε στο σχέδιο δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών και στην ενδιάμεση επανεξέταση ότι δεν μπορεί από μόνη της να οικοδομήσει την Ένωση Κεφαλαιαγορών και ότι η επιτυχία του εγχειρήματος εξαρτάται επίσης από την πολιτική βούληση των κρατών μελών και την αποδοχή από τον κλάδο.

112

Όσον αφορά τα νομοθετικά μέτρα, η Επιτροπή επικεντρώθηκε σε ένα αρκετά περιορισμένο νομοθετικό πρόγραμμα που αποτελείται από 13 πρωτοβουλίες (βλέπε παράρτημα VI). Ωστόσο, σε αρκετές περιπτώσεις, χρειάστηκε να περιστείλει σημαντικά τις αρχικές της φιλοδοξίες προκειμένου να επιτύχει τη συμφωνία μεταξύ των συννομοθετών, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση της επανεξέτασης των ΕΕΑ, ή να μην συμπεριλάβει στην Ένωση Κεφαλαιαγορών αμφιλεγόμενα ζητήματα πολιτικής, όπως το ευρωπαϊκό ασφαλές περιουσιακό στοιχείο.

113

Σε ορισμένες άλλες περιπτώσεις, ακόμη και όταν η Επιτροπή είχε υποβάλει τις νομοθετικές προτάσεις της για μέτρα για την Ένωση Κεφαλαιαγορών εγκαίρως ως επί το πλείστον, η νομοθετική διαδικασία διήρκεσε περισσότερο από το αναμενόμενο (βλέπε σημείο 46). Ομοίως, η πρόταση οδηγίας της Επιτροπής σχετικά με την ΚΕΒΦΕ, η οποία είναι σημαντική για την αντιμετώπιση της μεροληπτικής μεταχείρισης του χρέους έναντι του μετοχικού κεφαλαίου, έχει παραμείνει στάσιμη στο Συμβούλιο (βλέπε σημείο 33). Συνολικά, μέχρι τώρα έχουν θεσπιστεί και τεθεί σε ισχύ 12 (από τα 13) νομοθετικά μέτρα, κυρίως προς το τέλος του χρονοδιαγράμματος για την Ένωση Κεφαλαιαγορών. Μόνο πέντε από αυτά που τέθηκαν σε ισχύ εφαρμόζονται ήδη πλήρως ή εν μέρει, ενώ τα υπόλοιπα επτά θα τεθούν σε εφαρμογή σταδιακά και θα αρχίσουν να παράγουν έννομα αποτελέσματα έως τα μέσα του 2022 ή ακόμη και αργότερα (βλέπε παράρτημα VI).

114

Τα περισσότερα μη νομοθετικά μέτρα (δηλαδή οι μελέτες εμπειρογνωμόνων, οι βέλτιστες πρακτικές, οι διαβουλεύσεις) ήταν χρήσιμα για την οικοδόμηση και την ανταλλαγή γνώσεων όσον αφορά συγκεκριμένους τομείς της αγοράς και, σε ορισμένες περιπτώσεις, οδήγησαν στην κατάρτιση νομοθετικής πρότασης (παραδείγματος χάριν συμμετοχική χρηματοδότηση, καλυμμένες ομολογίες). Ωστόσο, λόγω του προπαρασκευαστικού και μη δεσμευτικού χαρακτήρα τους, δεν κατέστη δυνατό να επιφέρουν πραγματικές αλλαγές. Ένα παράδειγμα είναι η ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με το δίκαιο που διέπει τα εμπράγματα αποτελέσματα των συναλλαγών επί κινητών αξιών, η οποία δεν βελτίωσε σημαντικά την ασφάλεια δικαίου σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση.

Η Επιτροπή δεν παρακολουθούσε τακτικά τη συνολική πρόοδο όσον αφορά την επίτευξη των στόχων της Ένωσης Κεφαλαιαγορών

115

Η παρακολούθηση είναι απαραίτητη ώστε οι υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής και τα ενδιαφερόμενα μέρη να μπορούν να ελέγχουν αν η εφαρμογή της πολιτικής βρίσκεται «σε καλό δρόμο» και να συλλέγονται πληροφορίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να αξιολογηθεί κατά πόσον έχουν επιτευχθεί οι οικείοι στόχοι⁴⁴. Η παρακολούθηση μπορεί να πραγματοποιείται σε διάφορα επίπεδα (ήτοι σε στρατηγικό επίπεδο ή σε επίπεδο επιμέρους μέτρων πολιτικής), σε διαφορετικά χρονικά σημεία (στο προπαρασκευαστικό στάδιο, κατά τη διάρκεια ή μετά την εφαρμογή της πολιτικής) και με κυμαινόμενη συχνότητα (ετησίως, τριμηνιαίως κ.λπ.).

116

Ελέγξαμε κατά πόσον η Επιτροπή έχει καθιερώσει επαρκείς ρυθμίσεις για την παρακολούθηση της εφαρμογής της Ένωσης Κεφαλαιαγορών συνολικά. Στις ρυθμίσεις αυτές περιλαμβάνεται η επιλογή δεικτών που χρησιμοποιούνται για να παρακολουθούνται οι εξελίξεις της Ένωσης Κεφαλαιαγορών και τα δεδομένα που χρησιμοποιούνται για τη γνωστοποίησή τους.

117

Μέχρι τώρα, η Επιτροπή έχει χρησιμοποιήσει σειρά εργαλείων (βλέπε γράφημα 11) για να επανεξετάζει τις δράσεις για την Ένωση Κεφαλαιαγορών και τις εξελίξεις στις κεφαλαιαγορές και να υποβάλει σχετικές εκθέσεις. Ωστόσο, κανένα από τα εργαλεία δεν προοριζόταν ειδικά προορισμένο για την τακτική παρακολούθηση της συνολικής προόδου στους επτά τομείς παρέμβασης της Ένωσης Κεφαλαιαγορών.

118

Μολονότι η Επιτροπή άρχισε να αξιολογεί τις εξελίξεις στις κεφαλαιαγορές σε σχέση με τους επτά τομείς παρέμβασης της Ένωσης Κεφαλαιαγορών⁴⁵, στην έκδοση του 2016 της έκθεσης σχετικά με την χρηματοπιστωτική σταθερότητα και ενοποίηση στην Ευρώπη (EFSIR) -δημοσίευση γενικής χρήσης που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 2007- δεν επικαιροποίησε αυτό το πλαίσιο στη συνέχεια. Επιπλέον, πολλοί από τους βασικούς δείκτες της EFSIR του 2016 δεν συνοδεύονταν από μέτρα βάσης και τιμές-στόχους.

119

Ο κύριος λόγος για τον οποίο η Επιτροπή δεν διατήρησε το σύστημα παρακολούθησης που καθιερώθηκε με την EFSIR του 2016 ήταν ότι η Ένωση Κεφαλαιαγορών βρισκόταν σε πολύ αρχικό στάδιο, ότι πολλά από τα μέτρα πολιτικής ήταν ακόμη στο στάδιο της θέσπισης, καθώς και το ότι μεσολαβεί σημαντικό χρονικό διάστημα μέχρις ότου οι αλλαγές των χρηματοοικονομικών δομών να αποτυπωθούν στις ποιοτικές στατιστικές. Εντούτοις, τα ζητήματα αυτά δεν θα έπρεπε να είχαν αποτρέψει την Επιτροπή από τον καθορισμό ρυθμίσεων παρακολούθησης και την ανάπτυξή τους συν τω χρόνω.

120

Το 2020, ήτοι πέντε έτη μετά την έναρξη της Ένωσης Κεφαλαιαγορών και κατόπιν παρακίνησης του Συμβουλίου, η Επιτροπή ανέθεσε την εκπόνηση μελέτης με σκοπό την ανάπτυξη πίνακα βασικών δεικτών επιδόσεων για την παρακολούθηση της προόδου σχετικά με την Ένωση Κεφαλαιαγορών. Σύμφωνα με την πρόταση, ο ανάδοχος προσπάθησε να καθιερώσει μια λογική παρέμβασης βάσει αποδεικτικών στοιχείων. Στο πλαίσιο της προσέγγισης αυτής, ο ανάδοχος επιχείρησε να προσδιορίσει τον τρόπο με τον οποίο οι αλλαγές στα αμεσότερα αποτελέσματα των μέτρων πολιτικής για την Ένωση Κεφαλαιαγορών (π.χ. το κόστος καταχώρισης στον κατάλογο) επηρεάζουν τους κύριους στόχους της Ένωσης Κεφαλαιαγορών (π.χ. το σχετικό μερίδιο των εισηγμένων ίδιων και δανειακών κεφαλαίων μη χρηματοοικονομικών εταιρειών προς τον τραπεζικό δανεισμό).

121

Στο σχέδιο της τελικής έκθεσης, ο σύμβουλος πρότεινε προς πιθανή ένταξη στον πίνακα δεικτών περισσότερους από 50 δείκτες σε τέσσερις τομείς⁴⁶ και συνέστησε στην Επιτροπή να εξετάσει περαιτέρω τον σκοπό, την ομάδα χρηστών, τη δομή και τη συντήρηση κατά τον σχεδιασμό του πίνακα βασικών δεικτών επιδόσεων. Εν τω μεταξύ, η Επιτροπή έχει λάβει μέτρα για την ανάπτυξη πρόσθετων δεικτών, παραδείγματος χάριν όσον αφορά την ενοποίηση της αγοράς, καθώς από τις εργασίες του αναδόχου προέκυψε ότι πολλοί από τους δείκτες αμεσότερων αποτελεσμάτων που χρειάζονται για τη λογική παρέμβασης είτε δεν είναι διαθέσιμοι είτε δεν είναι κατάλληλοι υπό την έννοια ότι υπερέβαιναν μία από τις τρεις απαγορευμένες γραμμές⁴⁷.

122

Για την κατάρτιση εκθέσεων σχετικά με τους δείκτες χρειάζονται κατάλληλα δεδομένα. Επισημαίνουμε ότι τα απαιτούμενα δεδομένα για την παρακολούθηση της προόδου σχετικά με μεμονωμένα μέτρα πολιτικής της Ένωσης Κεφαλαιαγορών ορισμένες φορές δεν ήταν διαθέσιμα ή ήταν διαθέσιμα σε ανεπαρκή ποιότητα και όχι επαρκώς λεπτομερή. Αυτό ενδέχεται, επίσης, να παρεμποδίσει τυχόν απόπειρα μέτρησης της προόδου της Ένωσης Κεφαλαιαγορών συνολικά. Συγκεκριμένα, η απουσία αξιόπιστων πληροφοριών σχετικά με τη διασυνοριακή διανομή επενδυτικών κεφαλαίων αποτελεί γνωστό κενό δεδομένων, το οποίο αναγνώρισε η ESMA κατά τη διάρκεια του ελέγχου μας.

123

Κατά το στάδιο συγκρότησης της Ένωσης Κεφαλαιαγορών, η Επιτροπή προσπάθησε να αξιοποιήσει στο έπακρο την κατάσταση συγκεντρώνοντας δεδομένα από σειρά πηγών, μεταξύ άλλων από την ESMA. Παραδείγματος χάριν, ενώ η ESMA διατηρεί πληροφορίες για τον αριθμό των καταχωρίσεων εταιρειών EuVECA και EuSEF, άλλα δεδομένα, όπως τα κεφάλαια που συγκεντρώθηκαν και οι επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν, προήλθαν από πηγές εκτός Επιτροπής, όπως το Invest Europe. Επιπλέον, η ESMA βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε ιδιωτικές πηγές (παραδείγματος χάριν την BAML) για να εκτιμήσει την αγορά τιτλοποιήσεων που δεν είναι STS. Η εξάρτηση από ιδιώτες παρόχους δεδομένων μπορεί να ενέχει προβλήματα, δεδομένου ότι η συγκέντρωση των δεδομένων είναι χρονοβόρα, τα δεδομένα είναι συχνά δαπανηρά από χρηματοοικονομική άποψη και η Επιτροπή ενδέχεται να μην είναι σε θέση να κρίνει την ποιότητά τους.

124

Η Επιτροπή έχει προβεί σε ενέργειες, προκειμένου να συμπεριλάβει ρήτρες περί δεδομένων στη σχετική νομοθεσία για την Ένωση Κεφαλαιαγορών για να διασφαλίσει ότι συλλέγονται οι πληροφορίες που απαιτούνται για σκοπούς παρακολούθησης και αξιολόγησης -αν δεν είναι διαθέσιμες και προσβάσιμες μέσω άλλων πηγών. Παραδείγματος χάριν, βάσει της νέας νομοθεσίας για την Ένωση Κεφαλαιαγορών⁴⁸ η ESMA υποχρεούται από το 2022 και εξής να διατηρεί ένα ενωσιακό μητρώο με δεδομένα για τη διασυνοριακή διανομή των ΟΣΕΚΑ, των ΔΟΕΕ και άλλων κεφαλαίων. Η Επιτροπή τόνισε ότι οι πρόσθετες απαιτήσεις αναφοράς στοιχείων που επιβάλλονται στον κλάδο πρέπει να συνοδεύονται από εμπεριστατωμένη αιτιολόγηση.

Συμπεράσματα και συστάσεις

125

Η ΕΕ βασίζεται κατά κύριο λόγο σε ένα δανειοδοτικό σύστημα χρηματοδότησης, το οποίο εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την τραπεζική χρηματοδότηση. Η Επιτροπή κατέβαλε προσπάθειες για να ενισχύσει τη χρηματοδότηση που βασίζεται στην αγορά και για να συμπληρώσει την Τραπεζική Ένωση με την Ένωση Κεφαλαιαγορών. Βασικοί στόχοι της Ένωσης Κεφαλαιαγορών ήταν η προώθηση της ανάπτυξης και της ενοποίησης των κεφαλαιαγορών της ΕΕ και η αύξηση της εναλλακτικής χρηματοδότησης των ΜΜΕ. Το γενικό συμπέρασμά μας είναι ότι η Επιτροπή έκανε τα πρώτα βήματα για την επίτευξη αυτού του φιλόδοξου στόχου, αλλά τα αποτελέσματα μένει ακόμη να επιτευχθούν.

126

Πολλά από τα μέτρα που θα μπορούσε να λάβει η Επιτροπή στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της δεν αποτελούν παρά μικρά βήματα προς την επίτευξη των στόχων της, τα οποία δεν μπόρεσαν να λειτουργήσουν ως καταλύτης αλλαγών στην ΕΕ μέχρι σήμερα. Παρά το γεγονός ότι μη δεσμευτικά μέτρα, όπως εκθέσεις ή βέλτιστες πρακτικές, συνέβαλαν στην απόκτηση γνώσεων για συγκεκριμένους τομείς της αγοράς κεφαλαίων, πολλά από αυτά είχαν μάλλον περιορισμένο αντίκτυπο λόγω της φύσης τους. Ένας περιορισμός που αντιμετωπίζει η Επιτροπή είναι ότι πολλά από τα βασικά μέτρα μπορούν να ληφθούν είτε αποκλειστικά από τα κράτη μέλη είτε με την πλήρη στήριξή τους.

127

Το σχέδιο δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών του 2015 καταρτίστηκε σε ευθεία συνέχεια των προηγούμενων σχεδίων, λαμβάνοντας κυρίως υπόψη προηγούμενες ιδέες και περιλαμβάνοντας μέτρα που έχουν ήδη δρομολογηθεί ή προτείνοντας την προσαρμογή του υφιστάμενου κανονιστικού πλαισίου (π.χ. σχετικά με το ενημερωτικό δελτίο, EuVECA), προκειμένου να σημειωθεί πρόοδος σε συγκεκριμένα τμήματα των κεφαλαιαγορών. Πολλά από τα μέτρα πολιτικής για την επίτευξη του στόχου της διαφοροποίησης των πηγών χρηματοδότησης για τις ΜΜΕ κάλυπταν ζητήματα πολύ περιορισμένης εμβέλειας ώστε να λειτουργήσουν ως κίνητρο και καταλύτης για μια διαρθρωτική στροφή προς την αύξηση της χρηματοδότησης από την αγορά στην Ευρώπη (βλέπε σημεία 20-39).

128

Παρά τις προσπάθειες της Επιτροπής στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών, τα μέτρα που έλαβε για την άρση των φραγμών πληροφόρησης που αντιμετώπιζαν οι ΜΜΕ στη χρηματοδοτική αγορά είχαν πολύ περιορισμένο αντίκτυπο όσον αφορά τη διευκόλυνση της συνταύτισής τους με τα συμφέροντα των παραγόντων της αγοράς. Η Επιτροπή δεν συμπεριέλαβε στο σχέδιο δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών, ένα συναφές έργο, το Ευρωπαϊκό Ενιαίο Σημείο πρόσβασης, το οποίο ήταν υπό συζήτηση πριν από το σχέδιο δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών του 2015. Ως εκ τούτου, εξακολουθούν να υφίστανται φραγμοί πληροφόρησης τόσο από την πλευρά της ζήτησης όσο και της προσφοράς (βλέπε σημεία 40-43).

129

Όσον αφορά την πρόκληση της τραπεζικής χρηματοδότησης, η Επιτροπή ανέλαβε πρωτοβουλίες για τη βελτίωση της ικανότητας των τραπεζών να παρέχουν πίστωση στις εταιρείες της ΕΕ. Ωστόσο, η πρωτοβουλία STS, αν και αποτέλεσε θετικό βήμα, δεν έχει ακόμη αποφέρει το αναμενόμενο αποτέλεσμα στην ευρωπαϊκή αγορά τιτλοποιήσεων ούτε έχει διευκολύνει τη χρηματοδότηση των ΜΜΕ. Οι συναλλαγές τιτλοποίησης παραμένουν σε μεγάλο βαθμό επικεντρωμένες σε παραδοσιακές κατηγορίες στοιχείων του ενεργητικού (δηλαδή στεγαστικά δάνεια, δάνεια αγοράς αυτοκινήτου) και σε ορισμένα κράτη μέλη (βλέπε σημεία 44-50).

Σύσταση 1 - Πρόταση καλά στοχευμένων δράσεων για την περαιτέρω διευκόλυνση της πρόσβασης των ΜΜΕ σε κεφαλαιαγορές

Η Επιτροπή πρέπει να προβλέψει:

1. μέτρα για να καταστεί η χρηματοδότηση από ίδια κεφάλαια και η δημόσια έκδοση τίτλων ελκυστικότερη για τις εταιρείες, και ιδίως τις ΜΜΕ,
2. μέτρα για τη μείωση του αντικτύπου της ασύμμετρης πληροφόρησης μεταξύ προμηθευτών και χρηστών κεφαλαίου, ιδίως των ΜΜΕ (παραδείγματος χάριν με τη δημιουργία του ευρωπαϊκού ενιαίου σημείου πρόσβασης),
3. τροποποιήσεις στο νομοθετικό πλαίσιο της τιτλοποίησης για να καταστεί ελκυστικότερη η έκδοση τιτλοποιήσεων υπέρ των ΜΜΕ, λαμβάνοντας δεόντως υπόψη τους δυνητικούς κινδύνους.

Χρονοδιάγραμμα για την υλοποίηση της σύστασης: πρώτο τρίμηνο του 2022

130

Η Επιτροπή είχε δηλώσει τη φιλοδοξία της να προωθήσει την ανάπτυξη των κεφαλαιαγορών των κρατών μελών, ιδίως στις χώρες με υψηλό δυναμικό ανάπτυξης. Για τον σκοπό αυτό, εφάρμοζε ευρύτερες διαδικασίες συντονισμού της ΕΕ (Ευρωπαϊκό Εξάμηνο) και χρηματοδοτικά μέσα, όπως το ΠΣΔΜ, χωρίς όμως να εντάσσονται στο πλαίσιο μιας ειδικής, ολοκληρωμένης και σαφούς στρατηγικής της ΕΕ (βλέπε σημεία 51-58).

131

Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο προσδιορίζει τις κυριότερες προκλήσεις που σχετίζονται με την Ένωση Κεφαλαιαγορών. Ωστόσο, παρά την έγκριση του σχεδίου δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών το 2015 και την αυξημένη σημασία του ζητήματος μετά το Brexit, η Επιτροπή δεν είχε συστήσει την άμεση εφαρμογή σχετικών μεταρρυθμίσεων στα δέκα κράτη μέλη με τις λιγότερο ανεπτυγμένες κεφαλαιαγορές (βλέπε σημεία 59-65).

132

Ενώ η Επιτροπή παρέχει τεχνική στήριξη στο πλαίσιο του ΠΣΔΜ με χαμηλό επίπεδο δημοσιονομικού και διοικητικού φόρτου για τα κράτη μέλη, η στήριξη αυτή δεν εντάσσεται σε κάποια συγκεκριμένη στρατηγική. Το μοντέλο της τεχνικής στήριξης, το οποίο βασίζεται στη ζήτηση, δεν ευνόησε την παροχή στα κράτη μέλη στήριξης που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες τους. Επιπλέον, τα διακρατικά έργα εξακολουθούν να αποτελούν την εξαίρεση στο πλαίσιο του ΠΣΔΜ. Τα περισσότερα έργα ήταν ακόμη εν εξελίξει ή είχαν ολοκληρωθεί πρόσφατα. Εντούτοις, το δείγμα μας έδειξε ανάμικτα αποτελέσματα όσον αφορά την κλίμακα και την πρόοδο των μεταρρυθμίσεων. Επιπλέον, στις περισσότερες περιπτώσεις, το αρχικό χρονοδιάγραμμα εφαρμογής δεν τηρήθηκε και η ανάλυση της SRSS δεν αποτύπωνε δεόντως τους κινδύνους υλοποίησης ( βλέπε σημεία 66-78).

Σύσταση 2 - Προώθηση βαθύτερων και καλύτερα ενοποιημένων τοπικών κεφαλαιαγορών

Η Επιτροπή πρέπει:

1. να αναπτύξει ολοκληρωμένη στρατηγική για να καλύψει τις ανάγκες των τοπικών κεφαλαιαγορών·
2. να εκδώσει ΣΑΧ για τα κράτη μέλη που πρέπει να σημειώσουν πρόοδο όσον αφορά τη χρηματοδότηση που βασίζεται στην αγορά·και
3. να ενισχύσει το υπάρχον μοντέλο τεχνικής στήριξης που βασίζεται στη ζήτηση ώστε να έχει απήχηση στα κράτη μέλη με τις μεγαλύτερες ανάγκες, εστιάζοντας, ταυτόχρονα, στα αποτελέσματα.

Χρονοδιάγραμμα για την υλοποίηση της σύστασης: τέταρτο τρίμηνο του 2022

133

Πολλοί από τους φραγμούς που παρεμποδίζουν τις διασυνοριακές ροές κεφαλαίων παραμένουν ακλόνητοι για δεκαετίες. Σύμφωνα με την Επιτροπή, οι φραγμοί αυτοί απορρέουν συχνά από την εθνική νομοθεσία, όπως αυτή που διέπει τους τομείς του δικαίου της αφερεγγυότητας και της παρακράτησης φόρου στην πηγή, ή από την έλλειψη χρηματοοικονομικής παιδείας. Συναφώς και βάσει αιτήματος του Συμβουλίου, η Επιτροπή κατάρτισε χάρτη πορείας από κοινού με τα κράτη μέλη για την αντιμετώπισή τους, πράγμα που σημαίνει ότι περιλαμβάνονταν μόνον εκείνοι οι φραγμοί που τα κράτη μέλη ήταν πρόθυμα να εξαλείψουν (βλέπε σημεία 79-81).

134

Η ομάδα εμπειρογνωμόνων για την αντιμετώπιση των εθνικών φραγμών στις ροές κεφαλαίων συνέστησε το 2018 στα κράτη μέλη να μετρήσουν τα ποσοστά χρηματοοικονομικής παιδείας και να εφαρμόσουν προγράμματα χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης σύμφωνα με τις αρχές του ΟΟΣΑ. Η Επιτροπή δεν έχει ακόμη δηλώσει αν και με ποιον τρόπο θα υποστηρίξει τα κράτη μέλη στις προσπάθειές τους, παραδείγματος χάριν, επανεξετάζοντας τα σχετικά χρηματοδοτικά προγράμματα της ΕΕ με σκοπό την καλύτερη προώθηση της χρηματοοικονομικής παιδείας των καταναλωτών, των επενδυτών και των ΜΜΕ σε ολόκληρη την Ευρώπη ( βλέπε σημεία 82-86).

135

Τα μέτρα της Επιτροπής όσον αφορά το ζήτημα της αφερεγγυότητας έχουν τη δυνατότητα να αποσαφηνίσουν την κατάσταση ως προς τα δικαιώματα κυριότητας, να διευκολύνουν την έγκαιρη αναδιάρθρωση και να παρέχουν στους επιχειρηματίες μια δεύτερη ευκαιρία. Ωστόσο, είναι απίθανο να οδηγήσουν σε σύγκλιση στις διαδικασίες αφερεγγυότητας. Δεδομένου ότι το ουσιαστικό δίκαιο περί αφερεγγυότητας παραμένει στην αποκλειστική αρμοδιότητα των κρατών μελών, η Επιτροπή δεν διαθέτει επαρκή περιθώρια ελιγμών για να προχωρήσει χωρίς τη στήριξή τους (βλέπε σημεία 87-92).

136

Ο κώδικας δεοντολογίας για την παρακράτηση φόρου της Επιτροπής προτείνει βέλτιστες πρακτικές για την αντιμετώπιση των επαχθών διαδικασιών απαλλαγής και επιστροφής φόρου. Ωστόσο, βασίζεται σε εθελοντικές δεσμεύσεις από τα κράτη μέλη και μια περισσότερο δεσμευτική σύγκλιση των εθνικών πρακτικών βάσει των συστάσεων του κώδικα απαιτεί ομοφωνία στο Συμβούλιο. Οι προηγούμενες προσπάθειες για μεταρρύθμιση των διαδικασιών παρακράτησης φόρου βάσει αυτής της προσέγγισης δεν ήταν επιτυχείς (βλέπε σημεία 93-99).

Σύσταση 3 - Αντιμετώπιση των κύριων διασυνοριακών φραγμών στις επενδύσεις

Η Επιτροπή πρέπει:

1. να αξιολογήσει τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να προωθήσει καλύτερα τη χρηματοοικονομική παιδεία, μεταξύ άλλων και στις ΜΜΕ, και να στηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών στον τομέα αυτό·
2. να αξιολογήσει τα περιθώρια για σύγκλιση ή εναρμόνιση στοιχείων των εθνικών διαδικασιών αφερεγγυότητας, όπως τα κριτήρια για την κίνηση διαδικασιών αφερεγγυότητας, τη σειρά κατάταξης των απαιτήσεων και των προτεραιοτήτων και τις ανακλητικές αγωγές, και να προωθήσει τις συνακόλουθες μεταρρυθμίσεις· και
3. ανάλογα με το αποτέλεσμα της εκτίμησης επιπτώσεων, να προτείνει στο Συμβούλιο οδηγία σχετικά με ένα σύστημα ελάφρυνσης της παρακράτησης φόρου στην πηγή.

Χρονοδιάγραμμα για την υλοποίηση της σύστασης: τέταρτο τρίμηνο του 2022

137

Οι στόχοι της Επιτροπής για την Ένωση Κεφαλαιαγορών ήταν σε πολλές περιπτώσεις ασαφείς. Οι προτεραιότητες τέθηκαν σε προχωρημένο στάδιο της διαδικασίας. Η ανακοίνωση της Επιτροπής για το συγκεκριμένο εγχείρημα ήγειρε προσδοκίες υψηλότερες από αυτές που μπορούσαν να πραγματωθούν με τις δράσεις της. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι συννομοθέτες περιέστειλαν σημαντικά το επίπεδο φιλοδοξίας των αρχικών προτάσεων της Επιτροπής ή οι προτάσεις δεν σημείωσαν οποιαδήποτε πρόοδο στο Συμβούλιο λόγω έλλειψης συναίνεσης (βλέπε σημεία 100-114).

138

Η παρακολούθηση της Επιτροπής περιορίστηκε στην πρόοδο όσον αφορά τα νομοθετικά μέτρα, ενώ δεν παρακολουθείται τακτικά και συστηματικά η πρόοδος που σημειώνεται όσον αφορά την επίτευξη των κύριων στόχων της Ένωσης Κεφαλαιαγορών. Επιπλέον, η Επιτροπή δεν είναι επί του παρόντος σε θέση να αξιολογήσει σε ποιον βαθμό οι δράσεις πολιτικής της -νομοθετικά και μη νομοθετικά μέτρα- συμβάλλουν στην πρόοδο όσον αφορά τους στόχους της Ένωσης Κεφαλαιαγορών. Η συγκέντρωση των δεδομένων που απαιτούνται για την παρακολούθηση της προόδου των στόχων της Ένωσης Κεφαλαιαγορών είναι χρονοβόρα και συχνά δαπανηρή, ενώ η Επιτροπή ενδέχεται να μην είναι σε θέση να κρίνει την ποιότητα των δεδομένων αυτών. Δεν είναι όλα τα δεδομένα άμεσα διαθέσιμα και σε επαρκή ποιότητα, ούτε αρκετά λεπτομερή. Οι ελλείψεις αυτές είναι ιδιαίτερα επιβαρυντικές λαμβανομένης υπόψη της δημοσίευσης του δεύτερου σχεδίου δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών τον Σεπτέμβριο του 2020 (βλέπε σημεία 115-119).

139

Πέντε έτη μετά τη δρομολόγηση της Ένωσης Κεφαλαιαγορών, η Επιτροπή ανέλαβε δράση για να αναπτύξει έναν πίνακα δεικτών. Ο πίνακας αυτός μπορεί να χρησιμοποιείται για τη συνολική αξιολόγηση της επιτυχίας της Ένωσης Κεφαλαιαγορών. Θα πρέπει να θεμελιώνεται σε λογική παρέμβασης βάσει αποδεικτικών στοιχείων και στην επιλογή κατάλληλων δεικτών. Θα πρέπει να υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα για την κατάρτιση των δεικτών, λαμβανομένης παράλληλα υπόψη της ανάγκης να εξασφαλιστεί ότι ο φόρτος με τον οποίο θα επιβαρύνεται ο κλάδος όσον αφορά την υποβολή στοιχείων θα είναι ο ελάχιστος δυνατός (βλέπε σημεία 120-124).

Σύσταση 4 - Ανάπτυξη ειδικών στόχων και μέτρων καίριας σημασίας και παρακολούθηση της Ένωσης Κεφαλαιαγορών

Η Επιτροπή πρέπει:

1. να καθορίσει ειδικούς στόχους και να λάβει μέτρα καίριας σημασίας που θα συντελέσουν ουσιαστικά στην επίτευξη των στόχων της Ένωσης Κεφαλαιαγορών το συντομότερο δυνατό·
2. να παρακολουθεί τακτικά και να υποβάλλει στοιχεία σχετικά με την πρόοδο που σημειώνεται όσον αφορά την επίτευξη των στόχων της Ένωσης Κεφαλαιαγορών·· και
3. να επιλέξει δείκτες κατάλληλους που να βασίζονται σε αξιόπιστα, έγκαιρα και διαθέσιμα δεδομένα.

Χρονοδιάγραμμα για την υλοποίηση της σύστασης: τέταρτο τρίμηνο του 2021

Η παρούσα έκθεση εγκρίθηκε από το Τμήμα IV, του οποίου προεδρεύει ο Alex Brenninkmeijer, Μέλος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, στο Λουξεμβούργο, κατά τη συνεδρίασή του της 20ής Οκτωβρίου 2020.

Παραρτήματα

Παράρτημα I - Επισκόπηση των σχετικών με την Ένωση Κεφαλαιαγορών ελεγχθέντων έργων στο πλαίσιο του ΠΣΔΜ, 2017‑2018

Κράτος μέλος	SRSS ID	Έργο ΠΣΔΜ	Κύρια εκροή τον Μάρτιο 2020	Προϋπολογισμός (σε ευρώ)
Βουλγαρία	SRSP2017/445	Δημιουργία υπηρεσίας μίας στάσης για τη γνωστοποίηση και τη διανομή πληροφοριών από φορείς της αγοράς («υπηρεσία μίας στάσης»)	«Προσχέδιο», τεχνικές προδιαγραφές και επιχειρησιακό σχέδιο της υπηρεσίας μίας στάσης (21 Φεβρουαρίου 2020)	425 000
Τσεχία	SRSP2017/360	Ανάλυση και προώθηση των τσέχικων επιχειρηματικών αγγέλων	Μελέτη σχετικά με την υφιστάμενη κατάσταση των επενδυτικών δραστηριοτήτων επιχειρηματικών αγγέλων στη χώρα (16 Οκτωβρίου 2018)	70 000
Τσεχία	SRSP2017/446	Κατάρτιση εθνικής στρατηγικής για την ανάπτυξη της τσεχικής κεφαλαιαγοράς	Έκθεση παρατηρήσεων σχετικά με την εθνική στρατηγική για την ανάπτυξη της τσεχικής κεφαλαιαγοράς 2019‑2023 (εγκρίθηκε τον Μάρτιο 2019)	62 000
Eσθονία	SRSP2017/344	Διαγνωστική ανάλυση της εσθονικής κεφαλαιαγοράς	Διαγνωστική έκθεση σχετικά με την εσθονική κεφαλαιαγορά (15 Φεβρουαρίου 2019)	100 000
Eσθονία	SRSP2017/39	Μεταρρύθμιση του νομικού και ρυθμιστικού πλαισίου για τις καλυμμένες ομολογίες και τις τιτλοποιήσεις	Σχέδιο νομοθετικής πράξης για τις καλυμμένες ομολογίες και αιτιολογική έκθεση (εγκρίθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 2019)	150 000
Iταλία	SRSP2017/508	Ιταλική κεφαλαιαγορά και η ένωση κεφαλαιαγορών - Πρόσβαση σε χρηματοδότηση - Διαγνωστική ανάλυση	Επανεξέταση της ιταλικής κεφαλαιαγοράς (31 Ιανουαρίου 2020)	550 000
Λιθουανία	SRSP2017/444	Βελτίωση του επενδυτικού περιβάλλοντος για θεσμικούς επενδυτές	Διαγνωστική μελέτη (Ιούλιος 2018) και παρουσίαση (Σεπτέμβριος 2018)	150 000
Πολωνία	SRSP2017/42	Σχεδιασμός στρατηγικής για την ανάπτυξη των κεφαλαιαγορών	Στρατηγική ανάπτυξης της πολωνικής κεφαλαιαγοράς (εγκρίθηκε την 1η Οκτωβρίου 2019)	150 000
Ρουμανία	SRSP2017/44	Ίδρυση Εθνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας της Ρουμανίας - the Romanian Bank for Development - EximBank S.A.	Μελέτη εφαρμογής για την Αναπτυξιακή Τράπεζα της Ρουμανίας (18 Ιουλίου 2019)	448 125
Λιθουανία	SRSP2018/31	Μέσο στήριξης ιδίων κεφαλαίων των ΜΜΕ	Νομοσχέδιο και σχέδιο εφαρμογής περιλαμβανομένων επιχειρησιακών αλλαγών (Αύγουστος 2019)	65 000

Σημ.: Δικαιούχος σε όλες τις περιπτώσεις ήταν το εθνικό Υπουργείο Οικονομικών ή κάποιο αντίστοιχο υπουργείο (Ιταλία: Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών· Ρουμανία: Υπουργείο Δημόσιων Οικονομικών).

Πηγή: ΕΕΣ, βάσει στοιχείων της SRSS.

Παράρτημα II - Σχέδιο δράσης της Επιτροπής για την Ένωση Κεφαλαιαγορών του 2015 και προηγούμενες δράσεις - επιλεγμένες δράσεις που στόχευαν στην πρόσβαση σε χρηματοδότηση

Σχέδιο δράσης για τα κεφάλαια υψηλού επιχειρηματικού κινδύνου του 1998	Σχέδιο δράσης για τη βελτίωση της πρόσβασης των ΜΜΕ σε χρηματοδότηση το 2011	Σχέδιο Δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών του 2015
Ενημερωτικό δελτίο - ενιαίες διαδικασίες για μεγάλες εταιρείες και ΜΜΕ	Τροποποίηση της οδηγίας για το ενημερωτικό δελτίο για την εισαγωγή καθεστώτος αναλογικής γνωστοποίησης για τις ΜΜΕ	Κανονισμός της ΕΕ για το ενημερωτικό δελτίο (σε ισχύ από τον Ιούλιο 2019)
Αναλυτική εξέταση του κόστους με το οποίο θα επιβαρύνονται οι εταιρείες για την άντληση χρηματοδότησης με δανειακά μέσα και ίδια κεφάλαια στην Ευρώπη	Σήμα αγορών ανάπτυξης ΜΜΕ στην MiFID	Κανονισμός για τις αγορές ανάπτυξης ΜΜΕ που τροποποιεί τον κανονισμό για την κατάχρηση της αγοράς
Κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών: Κοινοτική νομοθεσία που καλύπτει συγκεκριμένα κεφάλαια κλειστού τύπου	Πρώτη νομοθετική πρόταση για τον κανονισμό EuVECA/EuSEF (δεν εγκρίθηκε)	Αναθεώρηση του κανονισμού EuVECA/EuSEF (εγκρίθηκε και είναι σε ισχύ από το 2018)
Φορολογία των εταιρειών κεφαλαίων επιχειρηματικών συμμετοχών- Αποσαφήνιση του φορολογικού περιβάλλοντος	Εξέταση φορολογικών εμποδίων στις διασυνοριακές επενδύσεις σε κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών	Μελέτη σχετικά με τα φορολογικά κίνητρα για τα κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών και τους επιχειρηματικούς αγγέλους
Εξέταση της φορολογίας χρέους-μετοχικού κεφαλαίου	Καμία ενέργεια	Νομοθετική πρόταση για την Κοινή Ενοποιημένη Βάση Φορολογίας Εταιρειών που αντιμετωπίζει τη μεροληπτική μεταχείριση του χρέους έναντι του μετοχικού κεφαλαίου
Καμία ενέργεια	Ενιαίο σημείο πρόσβασης σε πληροφορίες που υπόκεινται σε ρύθμιση σε επίπεδο ΕΕ	Διερεύνηση τρόπων ανάπτυξης πανευρωπαϊκών συστημάτων πληροφοριών
Καμία ενέργεια	Χρηματοδότηση ΜΜΕ με ίδια κεφάλαια: Μέσο κεφαλαιακής χρηματοδότησης στο πλαίσιο του COSME και του «Ορίζων 2020» - Ταμεία συμμετοχών· τιτλοποίηση των χαρτοφυλακίων πιστώσεων ΜΜΕ από την ΕΤΕπ και το ΕΤαΕ	Πρόγραμμα πανευρωπαϊκών ταμείων συμμετοχών σε κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών, Venture EU στο πλαίσιο των ΕΤΕπ/ΕΤαΕ
Καμία ενέργεια	Ενίσχυση του δικτύου «Enterprise Europe Network» για να παρέχει στις ΜΜΕ καλύτερη πληροφόρηση
Καμία ενέργεια	Επανεξέταση της αγοράς δανειοδότησης των ΜΜΕ, συμπεριλαμβανομένων μηχανισμών διαφάνειας	Ευρωπαϊκές αρχές υψηλού επιπέδου σχετικά με την ανατροφοδότηση που παρέχουν τράπεζες σε ΜΜΕ σχετικά με απορριφθείσες αιτήσεις για χορήγηση πίστωσης

Πηγή: ΕΕΣ.

Παράρτημα III - Μέτρα της Ένωσης Κεφαλαιαγορών για την ανάπτυξη των τοπικών κεφαλαιαγορών

Παράρτημα IV - Επισκόπηση ευθέως συναφών ΣΑΧ που εκδόθηκαν για όλα τα κράτη μέλη, 2014‑2019

Πριν από την Ένωση Κεφαλαιαγορών		Μετά την έγκριση του σχεδίου δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών (Σεπτέμβριος 2015)
2014	2015	Κράτος μέλος	2016	2017	2018	2019
		Βέλγιο	x	x
		Βουλγαρία
		Τσεχία
		Δανία
	x	Γερμανία	x	x	x
		Eσθονία
x		Ιρλανδία			x
Πρόγραμμα	Πρόγραμμα	Ελλάδα	Πρόγραμμα	Πρόγραμμα	Πρόγραμμα
x		Ισπανία
x		Γαλλία
		Κροατία
x		Iταλία			x	x
Πρόγραμμα	Πρόγραμμα	Κύπρος	x	x	x	x
		Λετονία
		Λιθουανία	x
		Λουξεμβούργο
x	x	Ουγγαρία
x	x	Μάλτα
x	x	Κάτω Χώρες
		Αυστρία		x	x	x
		Πολωνία
x	x	Πορτογαλία	x	x	x
		Ρουμανία
	x	Σλοβενία	x	x	x	x
		Σλοβακία
		Φινλανδία
x	x	Σουηδία
x		Ηνωμένο Βασίλειο
10 από 26 38 %	7 από 26 27 %	Κράτη μέλη με ΣΑΧ σχετικές με την Ένωση Κεφαλαιαγορών	6 από 27 22 %	6 από 27 22 %	7 από 27 26 %	4 από 28 14 %
157	102	Σύνολο ΣΑΧ	89	78	73	97

Πηγή: ΕΕΣ, βάσει της βάσης δεδομένων CESAR, Ενημερωτικό σημείωμα EGOV του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, «CSRs: An overview», Σεπτέμβριος 2019.

Παράρτημα V - Επισκόπηση ευθέως συναφών και ευρύτερων ΣΑΧ που εκδόθηκαν για κράτη μέλη με λιγότερο ανεπτυγμένες κεφαλαιαγορές, 2016‑2019

Κατάταξη	Κράτος μέλος	Ευθέως συναφείς ΣΑΧ	Ευρύτερες ΣΑΧ
28	Λιθουανία	Πρόσβαση σε χρηματοδότηση (2016)	ΚΑΜΙΑ
27	Ρουμανία	ΚΑΜΙΑ
26	Σλοβενία	Πρόσβαση σε χρηματοδότηση (2016‑2019)	ΚΑΜΙΑ
25	Σλοβακία	ΚΑΜΙΑ	Δικαιοσύνη (2017)
24	Βουλγαρία	ΚΑΜΙΑ	Εποπτεία (2016, 2017, 2019), αφερεγγυότητα (2016‑2019)
23	Λετονία	ΚΑΜΙΑ	Αφερεγγυότητα (2016)
22	Εσθονία	ΚΑΜΙΑ
21	Ουγγαρία	ΚΑΜΙΑ
20	Κροατία	ΚΑΜΙΑ	Αφερεγγυότητα (2017)
19	Ελλάδα	ΚΑΜΙΑ	Αφερεγγυότητα (2019)
18	Πολωνία	ΚΑΜΙΑ
17	Τσεχία	ΚΑΜΙΑ
16	Κύπρος	Πρόσβαση σε χρηματοδότηση (2016‑2019)	Αφερεγγυότητα (2016‑2018), εποπτεία (2019)
15	Αυστρία	Πρόσβαση σε χρηματοδότηση (2017‑2019)	ΚΑΜΙΑ

Σημ.: 1) Η κατάταξη έχει γίνει με βάση το βάθος των τοπικών κεφαλαιαγορών σύμφωνα με την έκθεση: Ασημακόπουλος και Wright, «A new sense of urgency: The future of Capital Markets Union, New Financial, Νοέμβριος 2019 . 2) Για τις «ευθέως συναφείς ΣΑΧ» βασιστήκαμε στην εσωτερική ταξινόμηση της Επιτροπής, και ειδικότερα στην «πρόσβαση σε χρηματοδότηση» και τη «μείωση της μεροληπτικής μεταχείρισης χρέους έναντι μετοχικού κεφαλαίου». Για να μην δημιουργηθεί η εντύπωση ότι υπερβολικός αριθμός συστάσεων αφορούσαν ειδικά την Ένωση Κεφαλαιαγορών, ταξινομήσαμε τις συστάσεις που καλύπτουν ζητήματα τα οποία στοχεύουν επίσης στον τραπεζικό τομέα ως «ευρύτερες ΣΑΧ», για παράδειγμα τα καθεστώτα αφερεγγυότητας, η εποπτεία του χρηματοπιστωτικού τομέα και η πώληση μη εξυπηρετούμενων δανείων. 3) Λόγω των προγραμμάτων οικονομικής προσαρμογής που εφαρμόζονταν έως το 2018 στην Ελλάδα, διατυπώθηκαν ΣΑΧ για τη χώρα μόλις το 2019.

Πηγή: ΕΕΣ, βάσει της βάσης δεδομένων CESAR της Επιτροπής.

Παράρτημα VI - Επισκόπηση των νομοθετικών μέτρων για την Ένωση Κεφαλαιαγορών ως είχαν τον Ιούλιο του 2020

	Μέτρο	Προθεσμία	Επιτροπή	Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο	Συμβούλιο	Έγκριση	Εφαρμογή από
1	Αναθεώρηση EuVECA/ EuSEF	3ο τρίμηνο 2016	Ιούλιος 2016			Οκτώβριος 2017	Μάρτιος 2018
2	Κανονισμός για το ενημερωτικό δελτίο (αναθεώρηση)	4ο τρίμηνο 2015	Νοέμβριος 2015			Ιούνιος 2017	Ιούλιος 2019
3	Κανονισμός για τιτλοποιήσεις STS	3ο τρίμηνο 2015	Σεπτέμβριος 2015			Δεκέμβριος 2017	Ιανουάριος 2019
4	Πανευρωπαϊκό ατομικό συνταξιοδοτικό προϊόν (PEPP)	2ο τρίμηνο του 2017	Ιούνιος 2017			Ιούνιος 2019	12 μήνες μετά τη δημοσίευση κατ’ εξουσιο-δότηση πράξεων
5	Αναθεώρηση των Ευρωπαϊκών Εποπτικών Αρχών, συμπεριλαμβανομένων των κανόνων κατά της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες	3ο τρίμηνο 2017	Εγκρίθηκε στις 20.9.2017	Η διαπραγ-ματευτική εντολή ελήφθη τον Δεκέμβριο 2018	Η διαπραγ-ματευτική εντολή ελήφθη τον Φεβρουά-ριο 2019	Δεκέμβριος 2019	Ιανουάριος 2020 και Ιανουάριος 2022
6	Αναθεώρηση των επιχειρήσεων επενδύσεων	2ο τρίμηνο 2018	Εγκρίθηκε στις 20.12.2017			Νοέμβριος 2019	Ιούνιος 2021
7	Συμμετοχική χρηματοδότηση	4ο τρίμηνο 2017 (IA) 1ο τρίμηνο 2018	Εγκρίθηκε στις 8.3.2018	Η διαπραγ-ματευτική εντολή ελήφθη τον Νοέμβριο 2018	Η διαπραγματευτική εντολή ελήφθη τον Ιούνιο 2019	4ο τρίμηνο του 2020	4ο τρίμηνο του 2021
8	Καλυμμένες ομολογίες	1ο τρίμηνο 2018	Εγκρίθηκε στις 12.3.2018	Η διαπραγ-ματευτική εντολή ελήφθη τον Νοέμβριο 2018	Η διαπραγ-ματευτική εντολή ελήφθη τον Νοέμβριο 2018	Νοέμβριος 2019	Ιούλιος 2022
9	Διασυνοριακή διανομή επενδυτικών κεφαλαίων	1ο τρίμηνο 2018 (IA) 2ο τρίμηνο 2018	Εγκρίθηκε στις 12.3.2018			Ιούνιος 2019	Αύγουστος 2021
10	Κανόνες για διευκόλυνση της πρόσβασης των ΜΜΕ σε αγορές ανάπτυξης	2ο τρίμηνο 2018 (εκτίμηση επιπτώσεων) 3ο τρίμηνο 2018	Εγκρίθηκε στις 24.5.2018			Νοέμβριος 2019	Δεκέμβριος 2019 ή Ιανουάριος 2021
11	Κανονισμός για τις υποδομές των ευρωπαϊκών αγορών (εποπτεία)	2ο τρίμηνο του 2017	Εγκρίθηκε στις 13.6.2017	Η διαπραγ-ματευτική εντολή ελήφθη τον Μάιο 2018	Η διαπραγ-ματευτική εντολή ελήφθη τον Δεκέμβριο 2018	Μάιος 2019	Ιούνιος 2019 – Δεκέμβριος 2019 - Ιούνιος 2020 ή Ιούνιος 2021
12	Πλαίσια προληπτικής αναδιάρθρωσης, δεύτερη ευκαιρία και μέτρα για την αύξηση της αποτελεσματικότητας των διαδικασιών αναδιάρθρωσης, αφερεγγυότητας και απαλλαγής (ΓΔ JUST)	4ο τρίμηνο 2016	Εγκρίθηκε στις 22.11.2016			Ιούνιος 2019	Ιούλιος 2021, Ιούλιος 2024 και Ιούλιος 2026
13	Εφαρμοστέο δίκαιο στα έναντι τρίτων αποτελέσματα των εκχωρήσεων απαιτήσεων (ΓΔ JUST)	4ο τρίμηνο 2017	Εγκρίθηκε στις 12.3.2018	Η διαπραγματευτική εντολή ελήφθη τον Φεβρουάριο 2019	Δεν έχει επιτευχθεί συμφωνία.

Πηγή: ΕΕΣ, βάσει στοιχείων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Aκρωνύμια και συντομογραφίες

ΑΔΠ: Αρχική δημόσια προσφορά

ΚΕΒΦΕ: Κοινή ενοποιημένη βάση φορολογίας εταιρειών

ΜΜΕ: Μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις

ΟΔΟΕΕ: Οδηγία σχετικά με τους διαχειριστές οργανισμών εναλλακτικών επενδύσεων

ΟΕΕ: Οργανισμός εναλλακτικών επενδύσεων

ΟΣΕΚΑ: Οργανισμός συλλογικών επενδύσεων σε κινητές αξίες

ΠΣΔΜ: Πρόγραμμα Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων:

ΣΑΧ: Ειδικές ανά χώρα συστάσεις

Τιτλοποίηση STS: Απλή, διαφανής και τυποποιημένη τιτλοποίηση (Simple, Transparent, and Standardised)

BAML: Bank of America Merrill Lynch

EFAMA: Ευρωπαϊκή Ένωση Διαχείρισης Κεφαλαίων και Περιουσιακών Στοιχείων (European Fund and Asset Management Association)

ESAP: Ευρωπαϊκό ενιαίο σημείο πρόσβασης

ESMA: Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (European Securities and Markets Authority)

EuSEF: Ευρωπαϊκό ταμείο κοινωνικής επιχειρηματικότητας (European social entrepreneurship fund)

EuVECA: Ευρωπαϊκή εταιρεία κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών (European venture capital fund)

SRSS: Υπηρεσία Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων (Structural Reform Support Service)

Γλωσσάριο

Αγορά ανάπτυξης ΜΜΕ: Ένα είδος πολυμερούς μηχανισμού διαπραγμάτευσης για μετοχές που εκδόθηκαν κατά την προηγούμενη τριετία από εταιρείες με μέση κεφαλαιοποίηση αγοράς μικρότερη των 200 εκατομμυρίων ευρώ.

Αρχική δημόσια προσφορά: Η πρώτη πώληση μετοχών εταιρείας σε δημόσια αγορά.

Βαθιά κεφαλαιαγορά: Αγορά στην οποία πραγματοποιείται μεγάλος όγκος συναλλαγών κινητών αξιών, με μικρή μόνο διαφορά μεταξύ των τιμών αγοράς και πώλησης.

Βάθος της αγοράς: Δείκτης του όγκου συναλλαγών σε μια αγορά.

Εταιρεία-μονόκερος: Ιδιωτική νεοφυής εταιρεία αξίας άνω του 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων ΗΠΑ, αποκαλούμενη κατ’ αυτό τον τρόπο λόγω της σπανιότητας τέτοιων επιχειρήσεων.

Ευρωπαϊκό ενιαίο σημείο πρόσβασης: Σχεδιαζόμενη δικτυακή πύλη της ΕΕ για ταχεία και εύκολη πρόσβαση στα εκ του νόμου προβλεπόμενα στοιχεία των εισηγμένων στο χρηματιστήριο εταιρειών.

Ευρωπαϊκό Εξάμηνο: Ο ετήσιος κύκλος που παρέχει το πλαίσιο για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών των κρατών μελών της ΕΕ και για την παρακολούθηση της προόδου.

Καλυμμένο ομόλογο: Τύπος εξασφαλισμένου ομολόγου που εκδίδεται από τράπεζα ή άλλο πιστωτικό ίδρυμα, το οποίο εξασφαλίζεται συνήθως από ενυπόθηκα δάνεια ή δάνεια του δημόσιου τομέα.

Κανονισμός για τα ευρωπαϊκά κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών (EuVECA): Κανονισμός που προβλέπει τη βάση για ένα προαιρετικό ενωσιακό διαβατήριο που θα χορηγείται σε εταιρείες κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών και εταιρείες διαχείρισης επιχειρηματικού κεφαλαίου που πληρούν τις οικείες προϋποθέσεις.

Κανονισμός για το ευρωπαϊκό ταμείο κοινωνικής επιχειρηματικότητας (EuSEF): Κανονισμός που θα παρέχει τη βάση για ένα προαιρετικό ενωσιακό διαβατήριο που θα χορηγείται σε εναλλακτικά επενδυτικά σχήματα που εστιάζουν σε επιχειρήσεις κοινωνικής οικονομίας που πληρούν τις οικείες προϋποθέσεις.

Κεφάλαιο επιχειρηματικών συμμετοχών: Κεφάλαιο επενδύσεων που διαχειρίζεται χρήματα επαγγελματιών επενδυτών οι οποίοι επιδιώκουν να επενδύσουν σε ΜΜΕ με ισχυρό δυναμικό ανάπτυξης.

Κοινή Ενοποιημένη Βάση Φορολογίας Εταιρειών (ΚΕΒΦΕ): Ενιαίο σύνολο κανόνων για τον υπολογισμό των φορολογητέων κερδών των εταιρειών στην ΕΕ.

Μεροληπτική μεταχείριση χρέους έναντι του μετοχικού κεφαλαίου: Οικονομική στρέβλωση που προκαλείται από το γεγονός ότι στα περισσότερα συστήματα φορολογίας εισοδήματος εταιρειών οι τόκοι εξυπηρέτησης χρέους εκπίπτουν από τον φόρο, όχι όμως και οι πληρωμές μερισμάτων.

Οδηγία για τις αγορές χρηματοπιστωτικών μέσων (MiFID): Το νομικό πλαίσιο της ΕΕ που ρυθμίζει τις χρηματοπιστωτικές αγορές και βελτιώνει την προστασία των επενδυτών. Η οδηγία MiFID II αντικατέστησε την αρχική οδηγία το 2018.

Ομάδα εργασίας για την Ένωση Κεφαλαιαγορών: Πλατφόρμα που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας της Βιέννης για τη στήριξη της ανταλλαγής πληροφοριών σχετικά με τις χρηματοοικονομικές τάσεις στην Κεντρική, Ανατολική και Νοτιοανατολική Ευρώπη και, ως εκ τούτου, την ανάπτυξη τοπικών κεφαλαιαγορών, με τη συμμετοχή εκπροσώπων του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα στις ενδιαφερόμενες χώρες και από διεθνείς οργανισμούς, με συντονιστή την Επιτροπή.

Οργανισμοί εναλλακτικών επενδύσεων (ΟΕΕ): Όλα τα επενδυτικά κεφάλαια που δεν καλύπτονται από την οδηγία για τους ΟΣΕΚΑ και εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας σχετικά με τους διαχειριστές οργανισμών εναλλακτικών επενδύσεων (ΔΟΕΕ). Σε αυτά περιλαμβάνονται τα αμοιβαία κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνου (hedge funds), τα κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών, τα ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια και τα αμοιβαία κεφάλαια ακίνητης περιουσίας.

Οργανισμός συλλογικών επενδύσεων σε κινητές αξίες (ΟΣΕΚΑ): Επενδυτικός φορέας που συγκεντρώνει το κεφάλαιο των επενδυτών και το επενδύει συλλογικά μέσω χαρτοφυλακίου χρηματοδοτικών μέσων, όπως μετοχών, ομολόγων και άλλων τίτλων. Οι ΟΣΕΚΑ, οι οποίοι καλύπτονται από οδηγία της ΕΕ, μπορούν να διανέμονται δημόσια σε ιδιώτες επενδυτές σε ολόκληρη την ΕΕ βάσει μίας και μόνο έγκρισης που χορηγείται από ένα κράτος μέλος.

Πολυμερής μηχανισμός διαπραγμάτευσης: Ένας μηχανισμός αυτορρύθμισης για τη διαπραγμάτευση χρηματοδοτικών μέσων, ο οποίος προσφέρει εναλλακτική λύση έναντι των παραδοσιακών χρηματιστηρίων και, σε αντίθεση με αυτά, μπορεί να λειτουργεί όχι μόνο από εγκεκριμένο διαχειριστή της αγοράς, αλλά και από εταιρεία επενδύσεων.

Πρόγραμμα Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων (ΠΣΔΜ):Πρόγραμμα της ΕΕ που παρέχει εξατομικευμένη στήριξη για θεσμικές, διοικητικές και αναπτυξιακές μεταρρυθμίσεις των κρατών μελών, χωρίς να απαιτείται εθνική συγχρηματοδότηση.

Πρωτοβουλία της Βιέννης: Φόρουμ που συγκροτήθηκε τον Ιανουάριο του 2009 στο οποίο συμμετείχαν όλοι οι κύριοι δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς του τραπεζικού τομέα της ΕΕ για να βοηθήσουν τις αναδυόμενες ευρωπαϊκές οικονομίες να αντιμετωπίσουν την παγκόσμια οικονομική κρίση.

Ταμείο συμμετοχών (Fund-of-funds): Ταμείο συλλογικών επενδύσεων που επενδύει σε άλλα ταμεία επενδύσεων και όχι απευθείας σε κινητές αξίες.

Τιτλοποίηση: Η πρακτική της συγκέντρωσης διαφόρων ειδών μη ρευστοποιήσιμων χρηματοοικονομικών στοιχείων του ενεργητικού, όπως στεγαστικά δάνεια, δάνεια και μισθώσεις, και της πώλησής τους σε επενδυτές ως ρευστοποιήσιμων εμπορεύσιμων τίτλων, όπως ομόλογα.

Φορολογική ελάφρυνση κατά την παρακράτηση στην πηγή: Μια μορφή φορολογικής ελάφρυνσης που εφαρμόζεται κατά τον χρόνο της έκπτωσης του φόρου στην πηγή.

Κλιμάκιο ελέγχου

Στις ειδικές εκθέσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου εκτίθενται τα αποτελέσματα των ελέγχων των πολιτικών και των προγραμμάτων της ΕΕ ή τα θέματα που σχετίζονται με τη διαχείριση συγκεκριμένων τομέων του προϋπολογισμού. Το ΕΕΣ επιλέγει και σχεδιάζει αυτά τα καθήκοντα ελέγχου με μέγιστο αντίκτυπο λαμβάνοντας υπόψη τους κινδύνους για τις επιδόσεις ή τη συμμόρφωση, το επίπεδο των σχετικών εσόδων ή δαπανών, τις επερχόμενες εξελίξεις και τα πολιτικά και δημόσια συμφέροντα.

O εν προκειμένω έλεγχος επιδόσεων διενεργήθηκε από το Τμήμα Ελέγχου IV του ΕΕΣ, του οποίου προεδρεύει ο Alex Brenninkmeijer, Μέλος του ΕΕΣ, και το οποίο εστιάζει στους τομείς της ρύθμισης των αγορών και της ανταγωνιστικής οικονομίας. Επικεφαλής του ελέγχου ήταν το μέλος του ΕΕΣ Rimantas Šadžius, συνεπικουρούμενος από τον Mindaugas Pakštys, προϊστάμενο του ιδιαίτερου γραφείου του, και τον Tomas Mackevičius, σύμβουλο στο ιδιαίτερο γραφείο του, την Marion Colonerus, ανώτερο διοικητικό στέλεχος, την Anna Ludwikowska, υπεύθυνη έργου, και τους Αθανάσιο Κουστουλίδη, Ezio Guglielmi, Nadiya Sultan και Karolina Beneš, ελεγκτές. Οι Victoria Gilson και Richard Moore παρείχαν γλωσσική υποστήριξη.

Παραπομπές

¹ ΕΕΣ βάσει της ετήσιας έκθεσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για το 2017, σ. 36.

² Τελική έκθεση του Φόρουμ υψηλού επιπέδου για την ένωση κεφαλαιαγορών, «A New Vision for Europe’s Capital Markets Union», 10 Ιουνίου 2020.

³ Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή Περιφερειών με τίτλο «Ένωση Κεφαλαιαγορών για τα άτομα και τις επιχειρήσεις-νέο σχέδιο δράσης», COM(2011) 590 τελικό της 24.9.2020.

⁴ Κανονισμός (ΕΕ) 2017/825 και κανονισμός (ΕΕ) 2018/1671.

⁵ Πηγή δεδομένων: www.statista.com.

⁶ SEC(1998) 552 final της 31ης Μαρτίου 1998.

⁷ COM(2011) 870 final.

⁸ Ειδική έκθεση 17/2019 του ΕΕΣ, σημείο 20.

⁹ SWD(2015) 183 final.

¹⁰ IPO Watch Europe 2011 και IPO Watch Europe 2019.

¹¹ Πολιτικές κατευθύνσεις για την επόμενη Ευρωπαϊκή Επιτροπή 2019‑2024.

¹² EUROFI Regulatory Update – Απρίλιος 2020, Relaunching securitisation in the EU, σ. 21.

¹³ Συμβούλιο, Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την εμβάθυνση της Ένωσης Κεφαλαιαγορών, 5 Δεκεμβρίου 2019.

¹⁴ OECD Report to G20 Finance Ministers and Central Bank Governors – September 2015· Report of the Vienna Initiative Working Group on Capital Markets.

¹⁵ Ειδική έκθεση 17/2019 του ΕΕΣ και ειδική έκθεση 2/2020 του ΕΕΣ.

¹⁶ Financing a sustainable European Economy – Final report 2018.

¹⁷ SWD(2019) 99 final.

¹⁸ Τσεχία, Εσθονία, Ουγγαρία, Πολωνία και Ρουμανία.

¹⁹ Ειδική έκθεση 16/2020 του ΕΕΣ, σημεία 49‑50.

²⁰ Ειδική έκθεση 16/2020 του ΕΕΣ, πλαίσιο 5.

²¹ Ειδική έκθεση 16/2020 του ΕΕΣ, σημεία 51 και 63 και σύσταση 4.

²² Report of the Vienna Initiative Working Group on Capital Markets σ. 67.

²³ SRSS, European Commission: Technical assistance in the area of Capital Markets Union, 1η έκδοση, Απρίλιος 2017.

²⁴ Βλέπε, παραδείγματος χάριν, την τριμηνιαία στατιστική έκδοση της EFAMA, του Μαρτίου 2019, αριθ. 76, ετήσια έκθεση στατιστικών στοιχείων της ESMA για το 2020 και Global Fund Distribution, ALFI, 2019.

²⁵ COM(2018) 92 final.

²⁶ COM(2017) 147 final.

²⁷ The Giovannini Group (Νοέμβριος 2001), Cross-Border Clearing and Settlement Arrangements in the European Union.

²⁸ COM(2015) 468 final.

²⁹ OECD/INFE (2020), International Survey of Adult Financial Literacy.

³⁰ Πρωτοβουλία της Βιέννης (12 Μαρτίου 2018). Έκθεση της ομάδας εργασίας για τις κεφαλαιαγορές. http://vienna-initiative.com/resources/themes/vienna/wp-content/uploads/2018/03/VI-CMU-Working-Group-Final-Report-March-2018.pdf.

³¹ Πρακτικά της Επιτροπής Χρηματοπιστωτικών Υπηρεσιών της 3ης Μαΐου 2018.

³² https://eiah.eib.org/about/index.

³³ Οδηγία (ΕΕ) 2019/1023 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Ιουνίου 2019, περί πλαισίου για την προληπτική αναδιάρθρωση, την απαλλαγή από τα χρέη και τις ανικανότητες ή την έκπτωση οφειλετών, καθώς και περί μέτρων βελτίωσης των διαδικασιών αυτών, και για την τροποποίηση της οδηγίας (ΕΕ) 2017/1132 (οδηγία για την αναδιάρθρωση και την αφερεγγυότητα) (ΕΕ L 172 της 26.6.2019).

³⁴ COM(2018) 96 final.

³⁵ COM(2018) 89 final.

³⁶ COM(2015) 468 final, σ. 30.

³⁷ Δημοσίευση της ΕΕ με τίτλο «Study on a new approach to business failure and insolvency», 2016.

³⁸ EPTF Report, 15 Μαΐου 2017.

³⁹ COM (2019) 8 final τελικό, με τίτλο «Προς μια πιο αποτελεσματική και πιο δημοκρατική διαδικασία λήψης αποφάσεων στη φορολογική πολιτική της ΕΕ» – 15 Ιανουαρίου 2019..

⁴⁰ COM(2020) 312 final.

⁴¹ Εργαλείο 16 «Καθορισμός στόχων» («How to set objectives») της εργαλειοθήκης για τη βελτίωση της νομοθεσίας.

⁴² Πράσινη Βίβλος για την Ένωση Κεφαλαιαγορών και https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/MEMO_15_5733.

⁴³ Ian Bell et al., Relaunching securitisation in the EU in the Eurofi, Regulatory Update, Απρίλιος 2020, σ. 20, 22‑24.

⁴⁴ Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Εργαλείο για τη βελτίωση της νομοθεσίας αριθ. 41 «Monitoring Arrangements and Indicators». https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/file_import/better-regulation-toolbox-41_en_0.pdf.

⁴⁵ Ο έβδομος τομέας παρέμβασης — «ενίσχυση της εποπτείας» — διαχωρίστηκε από τον τομέα «διευκόλυνση των διασυνοριακών επενδύσεων» στην ενδιάμεση επανεξέταση του 2017.

⁴⁶ Οι τέσσερις τομείς είναι: 1) η χρηματοδότηση εταιρειών στις δημόσιες αγορές μετοχών και χρεωστικών τίτλων, 2) η χρηματοδότηση της καινοτομίας, των νεοσύστατων επιχειρήσεων και των μη εισηγμένων στο χρηματιστήριο εταιρειών, 3) η αξιοποίηση των κεφαλαιαγορών για την ενίσχυση της τραπεζικής ικανότητας και 4) η ενίσχυση της συμμετοχής του επενδυτικού κοινού.

⁴⁷ Οι δείκτες απορρίπτονταν αν υπερέβαιναν μία από τις τρεις «απαγορευμένες γραμμές»: μη αναπαραγωγιμότητα, έλλειψη γεωγραφικής κάλυψης και έλλειψη χρονολογικής σειράς και διαφοροποίησης μεταξύ των χωρών.

⁴⁸ Άρθρο 12, παράγραφος 1, του κανονισμού (ΕΕ) 2019/1156.

⁴⁹ Για την ενθάρρυνση και την παροχή κινήτρων σε δημόσιους και ιδιωτικούς παράγοντες της αγοράς για την περαιτέρω ανάπτυξη και ενοποίηση των κεφαλαιαγορών στα αντίστοιχα κράτη μέλη και τις περιφέρειες τους.

⁵⁰ Περιλαμβάνει μόνο γενική μνεία στη διαπίστωση της EFSIR του 2018 σύμφωνα με την οποία οι χώρες της Κεντρικής, Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης αντιπροσωπεύουν το 8 % του ΑΕΠ της ΕΕ, αλλά μόνο το 3 % της κεφαλαιαγοράς της ΕΕ.

⁵¹ Στο πλαίσιο ελέγχου του ΑΟΕ της Σουηδίας το 2018, διαπιστώθηκε ότι οι λογαριασμοί αυτοί ενδεχομένως να κόστισαν σχεδόν 4 δισεκατομμύρια ευρώ (42 δισεκατομμύρια σουηδικές κορόνες) σε διαφυγόντα φορολογικά έσοδα.

⁵² Survey on the Access to Finance of Enterprises in the euro area (Έρευνα για την πρόσβαση των επιχειρήσεων σε χρηματοδότηση στη ζώνη του ευρώ),https://www.ecb.europa.eu/stats/ecb_surveys/safe/html/index.en.html

⁵³ COM(2020) 281 final και COM(2020) 280 final.

⁵⁴ COM(2020) 282 final.

⁵⁵ COM (2020) 590.

⁵⁶ Πηγή Invest Europe, 2020.

⁵⁷ COM(2020) 281 final.

⁵⁸ Κανονισμός (ΕΕ) 2017/1129.

⁵⁹ Κανονισμός (ΕΕ) 2017/1129.

⁶⁰ COM(2019) 136 final και SWD(2019) 99 final.

⁶¹ Κανονισμός (ΕΕ) 2017/825.

⁶² Κανονισμοί (ΕΕ) 2017/1991, 2017/2402, 2019/1238, 2019/1156, οδηγίες (ΕΕ) 2019/1160 και 2019/2162.

⁶³ COM (2018) 113.

⁶⁴ Οδηγία (ΕΕ) 2019/1023.

⁶⁵ COM (2020) 590.

⁶⁶ https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32009H0784&from=EL

⁶⁷ COM(2020) 282 final.

⁶⁸ Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση Μέσου Τεχνικής Υποστήριξης, COM(2020) 409 final της 28.5.2020.

⁶⁹ COM (2020) 590.

Χρονογραμμή

Στάδιο	Ημερομηνία
Έγκριση του υπομνήματος σχεδιασμού του ελέγχου / Έναρξη του ελέγχου	16.7.2019
Επίσημη διαβίβαση του σχεδίου έκθεσης στην Επιτροπή (ή σε άλλο ελεγχόμενο)	5.8.2020
Έγκριση της οριστικής έκθεσης μετά τη διαδικασία εκατέρωθεν ακρόασης	20.10.2020
Παραλαβή των επίσημων απαντήσεων της Επιτροπής (και άλλου ελεγχομένου) σε όλες τις γλώσσες	9.11.2020

Επικοινωνία

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ
12, rue Alcide De Gasperi
1615 Luxembourg
ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ

Τηλ:. +352 4398-1
Πληροφορίες: eca.europa.eu/el/Pages/ContactForm.aspx
Ιστότοπος: eca.europa.eu
Twitter: @EUAuditors

Περισσότερες πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχονται από το διαδίκτυο (https://europa.eu/european-union/index_el).

Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2020

PDF	ISBN 978-92-847-5431-1	ISSN 1977-5660	doi:10.2865/40111	QJ-AB-20-023-EL-N
HTML	ISBN 978-92-847-5422-9	ISSN 1977-5660	doi:10.2865/914162	QJ-AB-20-023-EL-Q

ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ

© Ευρωπαϊκή Ένωση, 2020.

Η πολιτική για την περαιτέρω χρήση εγγράφων του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ) εφαρμόζεται δυνάμει της απόφασης αριθ. 6‑2019 του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου για την πολιτική ανοικτών δεδομένων και την περαιτέρω χρήση εγγράφων.

Με εξαίρεση τις περιπτώσεις όπου ορίζεται διαφορετικά (π.χ. σε χωριστές ανακοινώσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας), το περιεχόμενο του ΕΕΣ που ανήκει στην ΕΕ παραχωρείται βάσει της άδειας Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0). Αυτό σημαίνει ότι επιτρέπεται η περαιτέρω χρήση, υπό τον όρο ότι αναφέρεται η πηγή και επισημαίνονται οι αλλαγές. Απαγορεύεται η διαστρέβλωση του αρχικού νοήματος ή μηνύματος των εγγράφων από τον περαιτέρω χρήστη. Το ΕΕΣ δεν φέρει ευθύνη για οποιαδήποτε συνέπεια προερχόμενη από την περαιτέρω χρήση εγγράφων.

Εάν συγκεκριμένο περιεχόμενο αναφέρεται σε ταυτοποιήσιμα φυσικά πρόσωπα, π.χ. φωτογραφίες υπαλλήλων του ΕΕΣ, ή περιλαμβάνει έργα τρίτων, υποχρεούστε να μεριμνήσετε για την απόκτηση των αναγκαίων δικαιωμάτων. Όταν λαμβάνεται έγκριση, η έγκριση αυτή ακυρώνει την ανωτέρω γενική έγκριση και αναφέρει σαφώς τυχόν περιορισμούς στη χρήση.

Για τη χρήση ή την αναπαραγωγή περιεχομένου που δεν ανήκει στην ΕΕ, μπορεί να χρειάζεται να ζητήσετε άδεια απευθείας από τους κατόχους των δικαιωμάτων.

Γράφημα 8: Icons © 2010‑2020 Freepik Company S.L. Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος.

Το λογισμικό ή τα έγγραφα που καλύπτονται από δικαιώματα βιομηχανικής ιδιοκτησίας, όπως τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας, τα εμπορικά σήματα, τα καταχωρισμένα σχέδια, οι λογότυποι και οι επωνυμίες/ονομασίες, εξαιρούνται από την πολιτική του ΕΕΣ για την περαιτέρω χρήση και δεν σας παρέχεται σχετική άδεια.

Η «οικογένεια» των ιστοτόπων των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στον τομέα europa.eu, παρέχει συνδέσμους προς ιστοτόπους τρίτων. Δεδομένου ότι το ΕΕΣ δεν τους ελέγχει, σας συνιστούμε να εξετάζετε τις πολιτικές τους για την προστασία του ιδιωτικού απορρήτου και της πνευματικής ιδιοκτησίας.

Χρήση του λογοτύπου του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου

Δεν επιτρέπεται η χρήση του λογοτύπου του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου χωρίς την προηγούμενη σύμφωνη γνώμη του οργάνου.

Επικοινωνήστε με την ΕΕ

Αυτοπροσώπως
Σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχουν εκατοντάδες κέντρα πληροφόρησης Europe Direct. Μπορείτε να βρείτε τη διεύθυνση του πλησιέστερου σε σας κέντρου στον ιστότοπο Europa: https://europa.eu/european-union/contact_el

Τηλεφωνικά ή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου
Η Europe Direct είναι μια υπηρεσία που απαντά στις ερωτήσεις σας για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μπορείτε να επικοινωνήσετε με αυτήν την υπηρεσία:

• καλώντας ατελώς τον αριθμό 00 800 6 7 8 9 10 11 (ορισμένα δίκτυα τηλεφωνίας ενδέχεται να χρεώνουν τις κλήσεις αυτές),
• καλώντας τον αριθμό +32 22999696 ή
• μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από τον ιστότοπο Europa: https://europa.eu/european-union/contact_el

Βρείτε πληροφορίες σχετικά με την ΕΕ

Στο διαδίκτυο
Πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση σε όλες τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ είναι διαθέσιμες στον ιστότοπο Europa: https://europa.eu/european-union/index_el

Στις εκδόσεις της ΕΕ
Μπορείτε να καταφορτώσετε ή να παραγγείλετε δωρεάν και επί πληρωμή εκδόσεις της ΕΕ στην ακόλουθη διεύθυνση: https://op.europa.eu/el/publications. Μπορείτε να ζητήσετε πολλαπλά αντίγραφα δωρεάν εκδόσεων επικοινωνώντας με την υπηρεσία Europe Direct ή με το τοπικό σας κέντρο πληροφόρησης (βλ. https://europa.eu/european-union/contact_el).

Στη νομοθεσία της ΕΕ και σε σχετικά έγγραφα
Για πρόσβαση σε νομικές πληροφορίες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του συνόλου της ενωσιακής νομοθεσίας από το 1952 σε όλες τις επίσημες γλώσσες, μεταβείτε στον ιστότοπο EUR-Lex, στην ακόλουθη διεύθυνση: http://eur-lex.europa.eu

Στα δημόσια δεδομένα από την ΕΕ
Η Πύλη Δημόσιων Δεδομένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (http://data.europa.eu/euodp/el) παρέχει πρόσβαση σε σύνολα δεδομένων από την ΕΕ. Τα δεδομένα μπορούν να καταφορτωθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν δωρεάν, τόσο για εμπορικούς όσο και για μη εμπορικούς σκοπούς.