Il-benessri tal-annimali fl-UE: tnaqqis tad-distakk bejn għanijiet ambizzjużi u implimentazzjoni prattika

Sommarju eżekuttiv

I

L-UE għandha xi wħud mill-ogħla standards regolatorji fid-dinja għall-benessri tal-annimali, li jinkludu rekwiżiti ġenerali dwar it-trobbija, it-trasport u t-tbiċċir tal-annimali tal-azjendi agrikoli, kif ukoll rekwiżiti speċifiċi għal ċerti speċijiet. Il-Politika Agrikola Komuni (PAK) tipprovdi l-opportunità biex jingħata kontribut għas-sensibilizzazzjoni tal-bdiewa dwar l-obbligi legali tagħhom (permezz tal-kundizzjonalità, li torbot il-pagamenti li huma jirċievu taħt il-PAK mal-konformità mar-rekwiżiti minimi) u biex il-bdiewa jiġu inċentivati japplikaw standards ogħla (permezz ta’ appoġġ finanzjarju li jingħata taħt il-politika ta’ żvilupp rurali).

II

Iċ-ċittadini tal-UE qed ikunu dejjem aktar imħassba dwar l-effetti tal-biedja fuq il-benessri tal-annimali, u dwar l-impatt interrelatat fuq is-saħħa pubblika u dik tal-annimali. Il-Kummissjoni pproduċiet dokumenti ta’ strateġija biex tipprovdi qafas għall-azzjonijiet tagħha f’dan il-qasam. L-istrateġija l-aktar reċenti tal-UE kopriet il-perjodu mill-2012 sal-2015.

III

L-awditu eżamina l-benessri tal-annimali tal-azjendi agrikoli u l-implimentazzjoni kumplessiva tal-istrateġija l-aktar reċenti tal-UE, billi ffoka fuq iż-żewġ objettivi ewlenin tagħha: il-ksib ta’ konformità mal-istandards minimi u l-ottimizzazzjoni tas-sinerġiji mal-PAK. Aħna kkonkludejna li l-azzjonijiet tal-UE biex isir titjib fil-benessri tal-annimali rnexxew f’xi oqsma, iżda għad hemm xi dgħufijiet fil-konformità mal-istandards minimi, hemm lok għal titjib fil-koordinazzjoni mal-kontrolli tal-kundizzjonalità, u r-riżorsi finanzjarji tal-PAK jistgħu jintużaw aħjar biex jippromwovu standards ogħla għall-benessri tal-annimali.

IV

Is-sejbiet tal-awditu tagħna wrew li l-Kummissjoni użat kemm il-gwida kif ukoll l-infurzar biex tikseb konformità fl-Istati Membri. L-azzjonijiet tagħha rnexxew f’oqsma importanti, b’mod partikolari f’dak li jirrigwarda l-akkomodazzjoni ta’ ħnieżer nisa fi gruppi u l-projbizzjoni fuq gaġeġ mhux arrikkiti li ma jippermettux lit-tiġieġ tal-bajd jesprimu l-imġiba naturali tagħhom. Il-Kummissjoni u l-Istati Membri ħadmu fuq linji gwida biex jiffaċilitaw il-fehim u l-applikazzjoni konsistenti tar-rekwiżiti leġiżlattivi, u qassmuhom b’mod estensiv. B’mod ġenerali, l-Istati Membri li żorna ħadu azzjoni biex jindirizzaw ir-rakkomandazzjonijiet tal-awditjar tal-Kummissjoni.

V

Madankollu, kien għad hemm dgħufijiet f’ċerti oqsma li kienu relatati ma’ kwistjonijiet ta’ benessri fl-azjendi agrikoli (b’mod partikolari, il-qtugħ ta’ rutina tad-denb tal-ħnieżer), matul it-trasport (il-konformità mar-regoli dwar trasport fuq distanzi twal u t-trasport ta’ annimali mhux b’saħħithom) u waqt it-tbiċċir (l-użu tad-deroga għat-tbiċċir mingħajr sturdament u proċeduri ta’ sturdament inadegwati). L-Istati Membri li żorna damu biex indirizzaw xi wħud mir-rakkomandazzjonijiet li saru mill-Kummissjoni b’segwitu għall-awditi tagħha.

VI

Is-sistemi ta’ kontroll uffiċjali tal-Istati Membri huma fattur ewlieni biex jiġi żgurat li l-istandards għall-benessri tal-annimali jiġu infurzati sew. Aħna sibna prattiki tajbin f’dan il-qasam, b’mod partikolari fir-rigward tal-konsistenza tal-ispezzjonijiet uffiċjali, iżda sibna wkoll il-ħtieġa għal fokus fuq oqsma u operaturi tan-negozji b’riskju ogħla ta’ nuqqas ta' konformità. Barra minn hekk, l-Istati Membri setgħu jagħmlu użu aħjar mill-informazzjoni miksuba minn awditi interni u minn ilmenti biex itejbu l-ġestjoni tagħhom tal-politika dwar il-benessri tal-annimali.

VII

B’mod ġenerali, l-Istati Membri stabbilew arranġamenti xierqa għall-kontrolli tal-kundizzjonalità li huma relatati mal-benessri tal-annimali. Madankollu, hemm lok għal titjib fil-koordinazzjoni mal-ispezzjonijiet uffiċjali f’dan il-qasam. Barra minn hekk, kien hemm każijiet fejn il-penali relatati mal-kundizzjonalità li ġew applikati mill-Aġenziji tal-Pagamenti ma kinux proporzjonati mas-severità tal-irregolaritajiet.

VIII

L-objettiv tal-promozzjoni tal-benessri tal-annimali huwa prijorità tal-iżvilupp rurali għall-perjodu 2014-2020, u aħna sibna eżempji tajbin ta’ azzjonijiet li huma ta’ benefiċċju għall-annimali fl-Istati Membri li saritilhom żjara. Madankollu, il-miżura “Benessri tal-Annimali” ftit li xejn intużat. Kien hemm ċerti dgħufijiet fil-kosteffettività tal-miżura u l-Istati Membri rarament użaw l-opportunità biex jappoġġaw il-benessri tal-annimali permezz ta’ miżuri oħra tal-iżvilupp rurali.

IX

Aħna nagħmlu rakkomandazzjonijiet lill-Kummissjoni li għandhom l-għan li jtejbu l-ġestjoni tagħha tal-politika dwar il-benessri tal-annimali. Ir-rakkomandazzjonijiet tagħna jkopru l-qafas strateġiku għall-benessri tal-annimali, infurzar u gwida aktar effettivi biex tinkiseb il-konformità, azzjonijiet biex jissaħħu r-rabtiet bejn is-sistema ta’ kundizzjonalità u l-benessri tal-annimali, kif ukoll azzjoni biex jiġu indirizzati aħjar l-objettivi relatati mal-benessri tal-annimali permezz tal-politika ta’ żvilupp rurali.

Introduzzjoni

Benessri tal-annimali: definizzjoni u importanza fl-UE

01

Fl-2008, l-Organizzazzjoni Dinjija għas-Saħħa tal-Annimali (OIE) ipprovdiet id-definizzjoni li ġejja ta’ benessri tal-annimali: Annimal ikun fi stat tajjeb ta’ benessri jekk ikun b’saħħtu, komdu, jirċievi nutrizzjoni tajba, sikur, jista’ jesprimi l-imġiba innata [naturali] tiegħu, u jekk ma jkunx qed isofri minn kundizzjonijiet ħżiena bħal uġigħ, biża’ u diqa. Il-kunċett ta’ benessri tal-annimali huwa minqux fl-Artikolu 13 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (TFUE), li jirrikonoxxi l-annimali bħala esseri sensibbli.

02

Skont studju li sar mill-Parlament Ewropew¹, huwa stmat li, fl-UE, l-ammont ta’ tiġieġ, tiġieġ tal-bajd u dundjani huwa ta’ 4.5 biljun, filwaqt li l-ammont ta’ bhejjem tal-ifrat, ħnieżer, mogħoż u nagħaġ huwa ta’ 330 miljun. Ibbażat fuq informazzjoni mogħtija minn organizzazzjoni għall-benessri tal-annimali, huwa stmat li l-ammont ta’ żwiemel li jitbiċċru kull sena għal-laħam huwa ta’ 0.25 miljun².

03

L-għarfien dwar il-benessri tal-annimali żdied b’mod rapidu fi snin reċenti u dan is-suġġett ġibed b’mod konsiderevoli l-attenzjoni mill-midja. Il-Parlament Ewropew adotta żewġ riżoluzzjonijiet (fl-2010 u fl-2015) rigward il-politika tal-UE dwar il-benessri tal-annimali³. Fl-UE, l-azzjoni f’dan il-qasam tirriżulta minn erba’ sorsi prinċipali, kull wieħed bil-mekkaniżmu ta’ kontroll proprju tiegħu (ara l-Figura 1).

04

Il-leġiżlazzjoni tal-UE dwar il-benessri tal-annimali għandha l-għan li ttejjeb il-kwalità tal-ħajja tal-annimali, filwaqt li tissodisfa wkoll l-aspettattivi taċ-ċittadini u d-domandi tas-suq, billi tistabbilixxi standards minimi. Huwa rikonoxxut ħafna l-fatt li l-UE għandha xi wħud mill-ogħla standards fid-dinja għall-benessri tal-annimali⁴. Il-biċċa l-kbira minn dawn l-istandards jikkonċernaw l-annimali tal-azjendi agrikoli (fl-azjendi agrikoli, matul it-trasport u waqt it-tbiċċir), filwaqt li l-leġiżlazzjoni tkopri wkoll l-organiżmi selvaġġi, l-annimali tal-laboratorju u l-annimali domestiċi. Kif jidher fil-Figura 2, l-ewwel leġiżlazzjoni tal-UE dwar il-benessri tal-annimali ġiet introdotta aktar minn 40 sena ilu, u ġiet aġġornata bosta drabi. L-Istati Membri jistgħu jadottaw regoli aktar stretti, jekk dawn ikunu kompatibbli mal-leġiżlazzjoni tal-UE. Pereżempju, 13-il Stat Membru adottaw miżuri nazzjonali addizzjonali dwar it-tbiċċir.

05

L-Istati Membri huma responsabbli għall-applikazzjoni ta’ regoli tal-UE dwar il-benessri tal-annimali fil-livell nazzjonali, inklużi spezzjonijiet uffiċjali⁵, filwaqt li l-Kummissjoni Ewropea (id-DĠ SANTE) hija responsabbli għall-iżgurar li l-Istati Membri jimplimentaw il-leġiżlazzjoni tal-UE kif suppost. L-Awtorità Ewropea dwar is-Sigurtà fl-Ikel hija responsabbli għall-għoti ta’ pariri xjentifiċi rilevanti lill-Kummissjoni. Kull sena l-Istati Membri jirrappurtaw lill-Kummissjoni dwar ir-riżultati tal-ispezzjonijiet li jkunu wettqu tal-benessri tal-annimali fl-azjendi agrikoli u matul it-trasport. Il-Kummissjoni tista’ tieħu azzjoni legali kontra l-Istati Membri li jonqsu milli jittrasponu u jimplimentaw b’mod korrett il-leġiżlazzjoni tal-UE.

Benessri tal-annimali u l-Politika Agrikola Komuni

06

Il-Politika Agrikola Komuni (PAK) tikkontribiwxxi għall-objettivi relatati mal-benessri tal-annimali permezz tal-kundizzjonalità (li torbot il-biċċa l-kbira mill-pagamenti li l-bdiewa jirċievu taħt il-PAK mar-rispett tar-rekwiżiti minimi) u billi tiffinanzja attivitajiet u proġetti għall-benessri tal-annimali (ara l-Figura 3).

07

Il-kundizzjonalità hija mekkaniżmu li jorbot il-biċċa l-kbira mill-pagamenti li jsiru taħt il-PAK⁶ (madwar EUR 46 biljun fl-2016)⁷ mal-konformità ma’ sensiela ta’ regoli dwar l-ambjent, iż-żamma tal-art f’kundizzjoni agrikola tajba, il-benessri tal-annimali, u s-saħħa pubblika, tal-annimali u tal-pjanti. Hija ma tapplikax għal bdiewa żgħar⁸, li jirrappreżentaw madwar 40 % tal-għadd totali ta’ bdiewa fl-UE⁹. Il-bdiewa li jonqsu milli jikkonformaw ma’ dawn l-istandards u r-rekwiżiti jistgħu jitnaqqsulhom il-pagamenti tagħhom li jsiru taħt il-PAK b’minn 1 % sa 5 % jew aktar jekk in-nuqqas ta’ konformità jkun intenzjonat. F’każijiet eċċezzjonali, l-awtoritajiet jistgħu jeskludu lill-bdiewa mill-iskemi ta' għajnuna.

08

Is-sistema ta’ kundizzjonalità ma tkoprix ir-rekwiżiti leġiżlattivi kollha dwar il-benessri tal-annimali: hija tinkludi dispożizzjonijiet għall-protezzjoni tal-għoġġiela u tal-ħnieżer, kif ukoll dispożizzjonijiet oħra li jistabbilixxu rekwiżiti ġenerali għall-annimali kollha tal-azjendi agrikoli¹⁰.

09

Il-bdiewa tal-bhejjem f’setturi li tipikament ma jirċevux il-pagamenti rilevanti li jsiru taħt il-PAK (il-biċċa l-kbira mill-azjendi agrikoli tal-pollam fl-UE u ħafna azjendi agrikoli tal-ħnieżer f’ċerti Stati Membri) fihom infushom mhumiex koperti minn din is-sistema ta’ penali. Fil-livell tal-UE¹¹, ir-rekwiżiti ġenerali tal-kundizzjonalità għall-benessri tal-annimali jkopru madwar 55 % tal-azjendi agrikoli kollha tal-bhejjem fl-UE, filwaqt li r-rekwiżiti speċifiċi tad-Direttiva li huma relatati mal-protezzjoni tal-ħnieżer ikopru madwar 65 % tal-azjendi agrikoli tal-ħnieżer.

10

L-Istati Membri jwettqu kontrolli fuq il-post biex jivverifikaw jekk il-bdiewa humiex qed jissodisfaw ir-rekwiżiti tal-kundizzjonalità. Dawn il-kontrolli jridu jkopru mill-inqas 1 % tal-benefiċjarji tal-PAK. Il-Kummissjoni (id-DĠ AGRI) twettaq awditi biex tivverifika jekk l-Istati Membri għandhomx sistemi ta' kontroll adegwati għall-kundizzjonalità.

11

Il-politika ta’ żvilupp rurali tista’ tindirizza wkoll l-objettivi relatati mal-benessri tal-annimali, pereżempju permezz ta’ korsijiet ta' taħriġ jew billi tipprovdi kumpens finanzjarju għall-bdiewa li japplikaw standards ogħla għall-benessri tal-annimali minn dawk meħtieġa mil-leġiżlazzjoni tal-UE u dik nazzjonali jew mill-prattika normali. L-Istati Membri jiddeċiedu liema miżuri għandhom jattivaw abbażi tal-ħtiġijiet tagħhom. Il-Kummissjoni (id-DĠ AGRI) tapprova l-programmi tal-iżvilupp rurali tagħhom. Abbażi tal-programmi approvati, l-Istati Membri mbagħad jagħżlu l-benefiċjarji li jkunu se jirċievu l-finanzjament.

12

L-akbar sors dirett ta’ finanzjament mill-UE għall-attivitajiet relatati mal-benessri tal-annimali huwa l-miżura ta' żvilupp rurali “pagamenti għall-benessri tal-annimali” (il-Miżura 14), li tipprovdi appoġġ għal standards għoljin tat-trobbija tal-annimali li jmorru lil hinn mill-istandards obbligatorji rilevanti¹². Għall-perjodu 2014-2020, 18-il Stat Membru allokaw EUR 1.5 biljun għal din il-miżura (1.5 % tal-infiq ippjanat totali għall-miżuri kollha)¹³. Il-Figura 4 turi l-infiq ippjanat u dak reali għal din il-miżura fil-perjodu ta' programmazzjoni 2014-2020. Dawn il-fondi jiġu ssupplimentati mill-infiq nazzjonali, biex b’hekk il-baġit totali għal din il-miżura jammonta għal kważi EUR 2.5 biljun.

Benessri tal-annimali u interessi ekonomiċi

13

Fl-UE, is-settur tal-bhejjem jirrappreżenta 45 % tal-attività agrikola totali tagħha. Huwa jiġġenera output ta’ EUR 168 biljun kull sena u jipprovdi madwar 4 miljun impjieg¹⁴. Is-setturi marbuta (l-ipproċessar tal-ħalib u tal-laħam, l-għalf għall-bhejjem) għandhom fatturat annwali ta’ bejn wieħed u ieħor EUR 400 biljun. L-applikazzjoni konsistenti tal-istandards għall-benessri tal-annimali għandha impatt fuq il-kundizzjonijiet ekwivalenti f’dawn is-setturi.

14

L-applikazzjoni ta’ ċerti standards għall-benessri tal-annimali (pereżempju, l-għoti ta’ spazju minimu għall-għoġġiela) timponi spejjeż għall-operaturi tan-negozji. Fl-2010, id-DĠ SANTE stima¹⁵ li dawn l-ispejjeż kienu jirrappreżentaw 2 % tal-output tal-azjendi agrikoli, iżda kkonkluda wkoll li l-benefiċċji ta’ standards ogħla għall-benessri tal-annimali huma t-titjib tal-produttività u tal-kwalità tal-prodotti, kif ukoll ir-reputazzjoni aħjar tan-negozji.

15

Skont l-Awtorità Ewropea dwar is-Sigurtà fl-Ikel (EFSA)¹⁶, is-sikurezza alimentari hija affettwata b’mod indirett mill-benessri tal-annimali mrobbija fl-azjendi agrikoli, minħabba r-rabtiet mill-qrib bejn il-benessri tal-annimali, is-saħħa tal-annimali u l-mard li jittieħed mill-ikel. Kundizzjonijiet ħżiena ta’ trattament jistgħu jwasslu għal aktar suxxettibbiltà għall-mard u rata ogħla ta’ mortalità. Jekk ikun hemm riskju għas-saħħa pubblika, l-ispetturi tas-sikurezza alimentari fl-ikel ma japprovawx il-laħam għall-konsum mill-bniedem, u dan iwassal għal telf finanzjarju għall-produtturi u l-proċessuri.

16

Hemm biżżejjed evidenza¹⁷ li turi li l-kwalità tal-laħam tiġi influwenzata mill-benessri tal-annimali. Trattament tajjeb fl-azjenda agrikola, matul it-trasport u matul il-fażi ta’ qabel it-tbiċċir huwa importanti, minħabba li l-laħam li jiġi minn annimali stressjati u midrubin jista’ jkollu valur aktar baxx minħabba li jkollu tibdil fil-kulur u jkun inqas tari.

17

Madankollu, il-benessri tal-annimali mhux dejjem imur id f’id mal-interess ekonomiku tal-operaturi tan-negozji. F’sistemi ta’ produzzjoni intensiva, aktar ma d-densità tal-bhejjem tkun għolja, aktar ikunu għolja l-profitti, iżda aktar ikun diffiċli li jintlaħqu l-ħtiġijiet speċifiċi tal-annimali. B’hekk, sistemi intensivi jistgħu jwasslu għal imġiba anormali f’tiġieġ tal-bajd bħal tnaqqir tar-rix u kannibaliżmu, aggressjoni u gdim tad-denb fil-ħnieżer u aggressjoni fl-għoġġiela. Sabiex din l-imġiba mhux mixtieqa tiġi kkontrollata, hija prattika komuni li jitwettqu bidliet fiżiċi dolorużi għall-annimali, b’mod partikolari t-tqasqis tal-munqar, il-qtugħ tad-denb, il-kastrazzjoni u l-qtugħ tas-snien. Il-leġizlazzjoni tal-UE tindirizza dawn il-kwistjonijiet b’mod partikolari permezz tar-rekwiżiti tal-ispazju minimu u r-regoli dwar il-bidliet fiżiċi (li jippermettu li jsiru ċerti proċeduri f’każijiet eċċezzjonali biss, wara li jkunu ttieħdu miżuri oħra biex tiġi evitata l-imġiba mhux mixtieqa).

18

B’mod simili, l-interess ekonomiku tal-operaturi tat-trasport jiġi affettwat b’mod negattiv minn densitajiet aktar baxxi tal-bhejjem u l-interrzzjoni tal-vjaġġi biex l-annimali jitħallew jistrieħu. Matul l-operazzjonijiet tal-biċċeriji, il-veloċità tal-katina tal-produzzjoni hija fattur ewlieni tal-produttività, iżda din tista’ taffettwa t-trattament xieraq tal-annimali qabel it-tbiċċir u l-effettività tal-metodi ta’ sturdament. Jista’ jkun hemm ukoll raġunijiet kummerċjali oħra għalfejn ma jiġux implimentati prattiki tajbin waqt it-tbiċċir (ara l-eżempju fil-Kaxxa 1).

L-istrateġija tal-UE għall-benessri tal-annimali

19

Fl-2010, il-Kummissjoni kkonkludiet²⁰ li l-leġiżlazzjoni eżistenti dwar il-benessri tal-annimali kienet b’mod ġenerali tejbet il-benessri għall-gruppi ta’ annimali li kienet tapplika għalihom. Madankollu, hija sabet li l-implimentazzjoni kienet tvarja fl-UE, u dan xekkel il-progress lejn standards uniformi għoljin. B’segwitu għal rakkomandazzjoni²¹ mill-Parlament Ewropew, fl-2012 il-Kummissjoni niedet l-istrateġija tal-UE għall-protezzjoni u l-benessri tal-annimali 2012-2015²², li stabbiliet l-objettivi li ġejjin:

1. li tqis il-fattibbiltà tal-introduzzjoni ta’ qafas leġiżlattiv ssimplifikat tal-UE bi prinċipji tal-benessri tal-annimali għall-annimali kollha fil-kuntest ta’ attività ekonomika;
2. li tappoġġa lill-Istati Membri u tieħu azzjoni biex ittejjeb il-konformità;
3. li tottimizza s-sinerġiji mal-Politika Agrikola Komuni, b’mod partikolari permezz tal-kundizzjonalità u l-iżvilupp rurali;
4. li tappoġġa l-kooperazzjoni internazzjonali;
5. li tipprovdi lill-konsumaturi u lill-pubbliku informazzjoni xierqa;
6. li tinvestiga l-benessri tal-ħut imrobbi.

L-istrateġija kienet tinkludi wkoll lista ta’ 20 azzjoni li l-Kummissjoni kien biħsiebha tikkompleta sal-2015, li kienu jiffukaw l-aktar fuq il-pubblikazzjoni ta’ rapporti, studji u linji gwida (ara l-Anness I).

Ambitu u approċċ tal-awditjar

20

Wieħed mill-għanijiet strateġiċi tal-Qorti Ewropea tal-Awdituri (QEA) huwa li teżamina l-prestazzjoni f’oqsma fejn l-azzjoni tal-UE hija importanti għaċ-ċittadini. L-għan ta’ dan l-awditu, li huwa l-ewwel wieħed li l-QEA wettqet f’dan il-qasam, kien li jivvaluta l-azzjonijiet meħuda mill-Kummissjoni u mill-Istati Membri biex itejbu l-benessri tal-annimali tal-azjendi agrikoli b’segwitu għat-tnedija tal-istrateġija tal-UE għall-benessri tal-annimali għall-perjodu 2012-2015. Aħna ffukajna fuq żewġ objettivi ewlenin li ġew identifikati fl-istrateġija tal-UE, li aħna qisna li għandhom impatt dirett fuq il-benessri tal-annimali: li ttejjeb il-konformità mal-leġiżlazzjoni dwar il-benessri tal-annimali, u li tottimizza s-sinerġiji mal-PAK permezz tal-kundizzjonalità u l-iżvilupp rurali (l-objettivi ii) u iii) elenkati fil-paragrafu 19).

21

L-awditu tagħna fittex li jwieġeb il-mistoqsija tal-awditjar li ġejja:

L-azzjonijiet tal-Kummissjoni u tal-Istati Membri kkontribwew b’mod effettiv għall-ilħuq tal-objettivi tal-UE relatati mal-benessri tal-annimali?

22

Aħna eżaminajna jekk:

1. l-istrateġija tal-Kummissjoni kinitx ġiet ikkompletata u kinitx tat ir-riżultati tagħha;
2. l-azzjonijiet ta’ gwida u ta’ infurzar tal-Kummissjoni kinux wasslu għal applikazzjoni aħjar tal-istandards tal-UE f’oqsma ta’ riskju ewlenin;
3. l-Istati Membri li żorna immaniġġjawx b’mod effettiv l-aspetti ewlenin tas-sistemi ta' kontroll tagħhom;
4. il-kundizzjonalità kinitx għodda effettiva għall-integrazzjoni tar-rekwiżiti għall-benessri tal-annimali fil-Politika Agrikola Komuni u jekk il-miżuri ta' żvilupp rurali inċentivawx standards ogħla għall-benessri tal-annimali b’mod kosteffettiv.

23

Għall-punti (a) u (b), aħna eżaminajna l-evidenza disponibbli li turi r-riżultati tal-azzjonijiet li l-Kummisjoni wettqet biex timplimenta l-istrateġija għall-benessri tal-annimali. Għall-punti (c) u (d), aħna wettaqna valutazzjoni diretta tas-sistemi u l-proċeduri użati mill-Istati Membri biex jindirizzaw ċerti riskji ewlenin.

24

Aħna wettaqna x-xogħol tal-awditjar tagħna minn Settembru 2017 sa Ġunju 2018 u koprejna l-perjodu mill-2012 sal-bidu tal-2018. Għall-miżuri ta' żvilupp rurali, aħna eżaminajna l-perjodu ta' programmazzjoni attwali, li beda fl-2014. It-twaqqit tal-awditu jippermettilna nivvalutaw l-implimentazzjoni tal-istrateġija għall-benessri tal-annimali 2012-2015, fi żmien meta qed tiġi diskussa l-PAK għal wara l-2020.

25

Aħna għażilna kampjun ta’ ħames Stati Membri bbażat fuq id-daqs tas-settur tal-bhejjem u fuq l-eżistenza ta’ dgħufijiet li diġà ġew identifikati mill-Kummissjoni, fil-konformità mar-rekwiżiti għall-benessri tal-annimali (id-DĠ SANTE)²³: Il-Ġermanja, Franza, l-Italja, il-Polonja u r-Rumanija. Fil-Ġermanja u fl-Italja, aħna għażilna lil Nordrhein-Westfalen u lil Sardenja biex neżaminaw l-implimentazzjoni reġjonali tal-miżura relatata mal-benessri tal-annimali u l-applikazzjoni tar-regoli dwar spezzjonijiet uffiċjali. Flimkien, l-Istati Membri magħżula jirrappreżentaw aktar minn 50 % tas-suq tal-laħam fl-UE u l-programmi tal-iżvilupp rurali magħżula jkopru madwar 40 % tal-infiq ippjanat fuq il-benessri tal-annimali.

26

Matul iż-żjarat tal-awditjar li wettaqna fl-Istati Membri, aħna kellna laqgħat mal-awtoritajiet responsabbli għall-ispezzjonijiet uffiċjali, għall-ivverifikar tal-kundizzjonalità u għall-implimentazzjoni ta’ programmi tal-iżvilupp rurali. Biex nifhmu aħjar is-sistemi, aħna osservajna spezzjonijiet uffiċjali tal-benessri tal-annimali fl-azjendi agrikoli, matul it-trasport u waqt it-tbiċċir, flimkien ma’ kontrolli fuq il-post għall-kundizzjonalità u l-iżvilupp rurali.

27

Fil-Kummissjoni, aħna żorna d-Direttorat Ġenerali għas-Saħħa u s-Sikurezza Alimentari (id-DĠ SANTE) u d-Direttorat Ġenerali għall-Agrikoltura u l-Iżvilupp Rurali (id-DĠ AGRI). Barra minn hekk, aħna organizzajna bord ta’ esperti biex niksbu pariri indipendenti dwar kwistjonijiet relatati mal-benessri tal-annimali.

Osservazzjonijiet

Il-Kummissjoni kkonkludiet it-tieni Strateġija tal-UE għall-benessri tal-annimali, iżda ma vvalutatx l-impatt tagħha

28

Il-Kummissjoni kkompletat l-aħħar azzjoni fl-istrateġija tagħha għall-benessri tal-annimali 2012-2015 f’April 2018, aktar minn tliet snin wara d-data ta’ konklużjoni prevista (ara l-Anness I). L-istrateġija ma tidentifikax rabta espliċita bejn il-lista ta’ azzjonijiet previsti għall-perjodu 2012-2015 u l-objettivi ġenerali identifikati (ara l-paragrafu 19). Fir-rigward ta’ tnejn mill-objettivi ta’ strateġija, il-Kummissjoni għadha ma analizzatx il-qafas leġiżlattiv jew ħadet xi azzjoni biex tottimizza s-sinerġiji mal-Politika Agrikola Komuni.

29

Xi wħud mill-azzjonijiet ippjanati mill-Kummissjoni ddewmu b’ammont ta’ żmien li jilħaq il-ħames snin (pereżempju, il-linji gwida tal-UE dwar il-protezzjoni tal-annimali matul it-trasport). Il-linji gwida dwar il-benessri tal-ħnieżer u dwar il-protezzjoni tal-annimali waqt it-tbiċċir ukoll iddewmu minħabba diskussjonijiet fit-tul mal-partijiet ikkonċernati. Il-biċċa l-kbira mir-rapporti kienu bbażati fuq studji esterni, li xi kultant iddewmu minħabba nuqqas ta’ persunal fil-Kummissjoni biex jimmaniġġja l-proċess ta’ akkwist u janalizza l-abbozz tal-kontenut. Skont il-Kummissjoni, ċerti attivitajiet ta’ infurzar (li, f’xi każijiet, jinvolvu proċeduri ta’ ksur fil-Qorti tal-Ġustizzja) kienu relatati mad-Direttiva dwar it-tiġieġ tal-bajd (il-projbizzjoni fuq gaġeg tradizzjonali) u mad-Direttiva dwar il-ħnieżer (l-akkomodazzjoni ta’ ħnieżer nisa fi gruppi) kienu twal minħabba l-għadd kbir ta’ Stati Membri involuti.

30

Il-Kummissjoni ma ġeddidtx l-istrateġija 2012–2015. Madankollu, hija kompliet tiffaċilita d-djalogu mal-partijiet ikkonċernati permezz tal-Pjattaforma tal-UE għall-Benessri tal-Annimali (imnedija fl-2017), u stabbiliet l-ewwel Ċentru ta’ Referenza tal-UE għat-Trattament Xieraq tal-Annimali²⁴ biex tipprovdi assistenza teknika dwar il-benessri tal-ħnieżer lill-Istati Membri. Il-Pjattaforma tal-UE għall-Benessri tal-Annimali għandha fokus partikolari fuq l-applikazzjoni aħjar tar-regoli tal-UE dwar il-benessri tal-annimali, l-iżvilupp u l-użu ta’ impenji volontarji għall-benessri tal-annimali, kif ukoll il-promozzjoni tal-istandards tal-UE għall-benessri tal-annimali fil-livell globali. Il-Pjattaforma stabbiliet żewġ sottogruppi, li jaħdmu biex jiksbu riżultati konkreti fit-trasport tal-annimali u fil-benessri tal-ħnieżer.

31

Ma hemm l-ebda indikatur ta’ referenza jew indikatur fil-mira biex ikejjel kemm intlaħqu l-objettivi tal-istrateġija, u l-Kummissjoni kienet għadha ma evalwatx ir-riżultati tal-azzjonijiet tagħha kif mitlub mill-Parlament Ewropew²⁵.

32

Ċerti rapporti u studji li twettqu fuq l-inizjattiva tal-Kummissjoni fihom informazzjoni utli dwar il-konformità (ara l-paragrafi 34 u 35). B’mod partikolari, id-Direttorat għall-Awditjar tad-DĠ SANTE jwettaq awditi u jirrapporta dwar kwistjonijiet speċifiċi relatati mal-benessri tal-annimali fi Stati Membri magħżula; madankollu, dawn l-awditi ma jfittxux li jivvalutaw is-suċċess tal-azzjonijiet strateġiċi tal-Kummissjoni.

33

L-Istati Membri jibagħtu lill-Kummissjoni rapporti annwali dwar ir-riżultati tal-ispezzjonijiet uffiċjali li huma jwettqu taħt il-leġiżlazzjoni tal-UE għall-benessri tal-annimali fl-azjendi agrikoli²⁶ u matul it-trasport. Il-Kummissjoni rrikonoxxiet li d-data rrappurtata mhijiex kompleta, konsistenti, affidabbli jew dettaljata biżżejjed biex tislet konklużjonijiet dwar il-konformità fil-livell tal-UE²⁷. Il-Kummissjoni infurmatna li qed tfittex li ttejjeb il-kwalità u l-konsistenza tad-data rrappurtata taħt ir-Regolament il-ġdid dwar il-kontrolli uffiċjali²⁸.

Il-Kummissjoni u l-Istati Membri rrappurtaw progress sinifikanti fl-applikazzjoni tal-istandards tal-UE

34

Sar progress tajjeb fir-rigward tal-benessri tal-annimali f’ċerti oqsma li huma koperti mill-istrateġija. Fl-2016²⁹, il-Kummissjoni rrappurtat dwar it-titjib li sar fl-għadd ta’ azjendi agrikoli li jikkonformaw mad-Direttiva dwar il-protezzjoni tal-annimali fl-azjendi agrikoli. Hija kkonkludiet li l-Istati Membri implimentaw b’mod effettiv il-projbizzjoni fuq gaġeġ mhux arrikkiti għat-tiġieġ tal-bajd (2012) u stalel individwali għall-ħnieżer nisa (2013). Rapport tal-Kummissjoni mill-2018³⁰ juri li xi Stati Membri tejbu l-benessri għat-tiġieġ tas-simna, b’segwitu għall-implimentazzjoni tagħhom tad-Direttiva dwar it-tiġieġ tas-simna (2007). Il-Kummissjoni identifikat ukoll prattiki tajbin li jikkonċernaw it-trasport ta’ annimali mhux b’saħħithom, it-tbiċċir, il-benessri ta’ baqar tal-ħalib u l-biedja kummerċjali tal-fniek.

35

Madankollu, ir-rapporti tal-Kummissjoni identifikaw xi kwistjonijiet pendenti relatati mal-benessri tal-annimali fl-oqsma koperti mill-istrateġija:

• fl-azjenda agrikola: il-qtugħ tad-denb tal-ħnieżer³¹, il-mard li jaffettwa l-benessri tal-bhejjem tal-ħalib³², il-valutazzjoni tar-rekwiżiti tekniċi, bħall-ventilazzjoni, għat-tiġieġ miżmuma għall-produzzjoni tal-laħam³³;
• matul it-trasport: il-konformità mar-regoli dwar it-trasport fuq distanzi twal ta’ annimali ħajjin (għalkemm awditi reċenti mwettqa mill-Kummissjoni osservaw titjib f’dan il-qasam)³⁴ u t-trasport ta’ annimali mhux b’saħħithom³⁵ (li huwa pprojbit mil-leġiżlazzjoni);
• waqt it-tbiċċir: il-prattiki differenti għad-deroga mir-rekwiżit li l-annimali jiġu sturduti qabel it-tbiċċir, il-proċeduri ta’ sturdament inadegwati (b’mod partikolari għall-isturdament tal-pollam permezz ta’ banjijiet bl-ilma)³⁶;
• spezzjonijiet uffiċjali mwettqa mill-Istati Membri: il-kwantità u l-kwalità tal-ispezzjonijiet, ix-xerqien tal-azzjonijiet ta’ infurzar³⁷.

36

Il-Kummissjoni indirizzat dawn il-kwistjonijiet permezz ta’ gwida u infurzar. L-azzjonijiet estensivi ta’ gwida tagħha jinkludu l-iżvilupp u t-traduzzjoni ta’ linji gwida, it-twettiq ta’ żjarat ta’ studju u l-organizzazzjoni ta’ avvenimenti ta’ taħriġ għall-ispetturi u l-operaturi tan-negozji tal-Istati Membri. Mill-2012 ’il hawn, il-Kummissjoni organizzat 34 avveniment ta’ taħriġ dwar il-benessri tal-annimali permezz tal-Programm għat-Taħriġ Imtejjeb għal Iżjed Sikurezza fl-Ikel (li jinvolvi aktar minn 1 700 parteċipant) u l-moduli tiegħu ta’ tagħlim elettroniku ġew segwiti minn 6 000 persuna. Il-Kaxxa 2 tinkludi eżempju tal-kollaborazzjoni bejn il-Kummissjoni u r-rappreżentanti u l-organizzazzjonijiet tal-partijiet ikkonċernati tal-Istati Membri biex jiġu żviluppati linji giwda għall-benessri tal-annimali matul it-trasport, waqt it-tbiċċir u għall-benessri tal-ħnieżer.

37

L-awtoritajiet tal-Istati Membri li żorna sabu l-gwida u t-taħriġ utli u xerrdu b’mod estensiv l-għarfien li kienu kisbu mal-ispetturi uffiċjali u l-operaturi tan-negozji tagħhom. Xi awtoritajiet esprimew il-ħtieġa li jkun hemm aktar għodod u linji gwida disponibbli fil-lingwi proprji tagħhom, biex ikun jista’ jsir ferm aktar tixrid tal-informazzjoni.

38

Il-Kummissjoni timmonitorja l-applikazzjoni, l-implimentazzjoni u l-infurzar tal-leġiżlazzjoni tal-UE dwar il-benessri tal-annimali fl-Istati Membri billi twettaq żjarat tal-awditjar, toħroġ rakkomandazzjonijiet fejn ikun meħtieġ, issegwi l-pjanijiet ta' azzjoni tal-Istati Membri, u tista’ tieħu azzjonijiet kontra l-Istati Membri li jonqsu milli jissodisfaw l-obbligi tagħhom skont il-leġiżlazzjoni rilevanti, inkluża t-tnedija ta’ proċeduri ta’ ksur, fejn ikun xieraq.

39

Mill-2012, il-Kummissjoni niedet sensiela estensiva ta’ proċeduri ta’ ksur kontra 18-il Stat Membru, li prinċipalment jikkonċernaw l-akkomodazzjoni ta’ ħnieżer nisa fi gruppi u l-projbizzjoni fuq il-gaġeġ tradizzjonali għat-tiġieġ tal-bajd³⁸. Skont il-Kummissjoni, dawn il-proċeduri rnexxielhom jiksbu konformità mar-regoli. Il-Kummissjoni użat ukoll l-iskema “EU pilot”, li tinvolvi djalogu informali mal-awtoritajiet tal-Istati Membri dwar kwistjonijiet li jikkonċernaw l-applikazzjoni korretta tad-dritt tal-UE. Mill-2012, il-Kummissjoni bdiet 18-il proċedura “EU pilot” li jikkonċernaw id-Direttiva dwar it-tiġieġ tal-bajd u dik dwar il-ħnieżer, u 5 proċeduri ta’ dan it-tip f’oqsma oħra (fil-biċċa l-kbira li jikkonċernaw il-protezzjoni tal-annimali matul it-trasport).

40

Biex nivvalutaw kemm l-Istati Membri rreaġixxew malajr għar-rakkomandazzjonijiet tal-Kummissjoni, aħna eżaminajna r-rapporti tal-awditjar dwar il-benessri tal-annimali li l-Kummissjoni fasslet bejn l-2012 u l-2015³⁹ għall-ħames Stati Membri li żorna, il-pjanijiet ta' azzjoni relatati u s-segwitu tagħhom. Aħna sibna li dawn l-Istati Membri indirizzaw kważi nofs ir-rakkomandazzjonijiet tal-Kummissjoni fi żmien sentejn jew inqas.

L-Istati Membri ħadu ħafna żmien biex jindirizzaw ċerti rakkomandazzjonijiet u xi kwistjonijiet għadhom pendenti

Dewmien fl-implimentazzjoni tar-rakkomandazzjonijiet

41

Minkejja l-gwida u l-azzjonijiet ta’ infurzar tal-Kummissjoni, l-Istati Membri li żorna damu biex indirizzaw għadd limitat ta’ problemi (ara l-Kaxxa 3 għal xi eżempji). Dawn kienu prinċipalment jikkonċernaw il-proċeduri ta’ spezzjonijiet uffiċjali tagħhom, il-kwalifiki tal-operaturi involuti fit-tbiċċir, l-infurzar tar-rekwiżiti legali għall-isturdament qabel it-tbiċċir, il-qtugħ ta’ rutina tad-denb tal-ħnieżer u x-xerqien ta’ sanzjonijiet għan-nuqqas ta' konformità. Dan ifisser li għad hemm xi diskrepanzi sinifikanti bejn l-istandards għall-benessri tal-annimali stabbiliti fil-leġiżlazzjoni tal-UE u r-realtà fil-prattika.

42

Il-Kummissjoni twettaq segwitu tar-rakkomandazzjonijiet tagħha abbażi ta’ evidenza pprovduta mill-Istati Membri li huma jkunu stabbilew miżuri biex jindirizzaw id-dgħufijiet identifikati, u ġeneralment ma tiċċekkjax fuq il-post l-implimentazzjoni u l-effettività reali ta’ dawk il-miżuri. Aħna sibna xi każijiet fejn il-Kummissjoni kienet għalqet ir-rakkomandazzjonijiet tal-awditjar tagħha, iżda l-Istati Membri ma kinux indirizzaw il-kwistjonjiet kollha b’mod effettiv⁴¹.

Informazzjoni insuffiċjenti dwar jekk l-Istati Membri indirizzawx il-kwistjonijiet identifikati mill-Kummissjoni relatati mal-użu tad-deroga għat-tbiċċir mingħajr sturdament

43

Il-leġiżlazzjoni tal-UE għall-protezzjoni tal-annimali waqt il-qatla fil-biċċerija⁴² ilha applikabbli mill-2013 u għandha l-għan li tnaqqas l-uġigħ u t-tbatija tal-annimali bl-użu ta’ metodi approvati ta’ sturdament. Il-leġiżlazzjoni tinkludi deroga għar-rekwiżit tal-isturdament li diġà kienet fil-leġiżlazzjoni preċedenti tal-1993, għal annimali li huma suġġetti għal metodi partikolari ta’ tbiċċir preskritti minn riti reliġjużi⁴³, dment li t-tbiċċir iseħħ f’biċċerija. Il-premessa tal-leġiżlazzjoni tal-UE⁴⁴ tenfasizza l-libertà tar-reliġjon kif iddikjarat fil-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea u l-importanza li jitħalla ċertu livell ta’ sussidjarjetà għal kull Stat Membru. Il-leġiżlazzjoni ma tindikax metodi prattiċi ta’ implimentazzjoni jew xi rekwiżit ta’ rappurtar dwar l-użu tad-deroga. Mhux l-Istati Membri kollha jiġbru informazzjoni dwar dan is-suġġett.

44

L-evalwazzjoni tal-politika tal-UE dwar il-benessri tal-annimali li twettqet mill-Kummissjoni fl-2010 u l-valutazzjoni tal-impatt li takkumpanja l-istrateġija għall-benessri tal-annimali 2012-2015⁴⁵ identifikaw il-kwistjoni li ċerti operaturi tal-biċċeriji jużaw b’mod eċċessiv id-deroga għar-rekwiżit tal-isturdament biex jissimplifikaw il-proċess tal-produzzjoni tagħhom.

45

Fl-2015, b’segwitu għal 13-il żjara tal-awditjar⁴⁶, il-Kummissjoni sabet varjazzjonijiet kbar fil-mod kif l-Istati Membri kienu qed joperaw id-deroga għar-rekwiżit tat-tbiċċir mingħajr sturdament. Hija sabet riżultati aħjar għall-benessri tal-annimali fejn il-proċedura ta’ tbiċċir kienet suġġetta għal kontrolli mmirati. B’segwitu għal dawn l-awditi, il-Kummissjoni ppruvat tiġbor data mill-Istati Membri dwar l-użu tad-deroga. Madankollu, id-data pprovduta ma kinitx biżżejjed biex setgħet tippermetti li jinsiltu konklużjonijiet fil-livell tal-UE. Minbarra dan il-ġbir tad-data u l-produzzjoni ta’ studju dwar l-opportunità li l-konsumaturi jingħataw l-informazzjoni rilevanti dwar l-isturdament tal-annimali⁴⁷, il-Kummissjoni ma ħaditx azzjoni speċifika biex tindirizza l-kwistjoni li hija kienet identifikat fir-rigward tal-użu eċċessiv tad-deroga. Ix-xogħol tagħna wera li wieħed biss mill-ħames Stati Membri li saritilhom żjara ma kellux proċeduri speċifiċi biex jivverifika l-ġustifikazzjoni għall-applikazzjoni tad-deroga. Huwa kkonferma l-konklużjonijiet tal-Kummissjoni fir-rigward tad-disponibbiltà tad-data dwar l-użu tad-deroga (ara t-Tabella 1).

Tabella 1

Proċeduri biex tingħata d-deroga għar-rekwiżit tat-tbiċċir mingħajr sturdament u d-data disponibbli fl-Istati Membri li saritilhom żjara⁴⁸

Stat Membru	Hemm proċedura speċifika biex tiġi vverifikata l-ġustifikazzjoni għall-applikazzjoni tad-deroga?	Disponibbiltà ta’ informazzjoni dwar il-livell ta’ tbiċċir mingħajr sturdament
Il-Ġermanja	✔	Iva
Franza	✔	Limitata - għall-bhejjem tal-ifrat u n-nagħaġ biss, abbażi ta’ stimi mill-operaturi
L-Italja	✔	Limitata - l-għadd ta’ biċċeriji li huma awtorizzati jwettqu tbiċċir mingħajr sturdament biss
Il-Polonja	✘	Limitata - jeżistu xi stimi għall-bhejjem tal-ifrat u l-pollam, iżda dawn mhumiex ivvalidati mill-awtoritajiet kompetenti
Ir-Rumanija	✔	Iva

Sors: Il-QEA, ibbażat fuq evidenza miġbura mill-Istati Membri.

46

F’Novembru 2017, il-Kummissjoni ppubblikat gwida estensiva dwar il-protezzjoni tal-annimali waqt il-qatla, inklużi l-aħjar prattiki għall-użu tad-deroga, li tiffoka fuq aspetti tekniċi tal-proċedura.

Il-ġestjoni, mill-Istati Membri, tas-sistemi ta’ spezzjonijiet uffiċjali tagħhom b’mod ġenerali tiżgura l-konsistenza, iżda hemm xi dgħufijiet fis-sistemi ta’ kontroll u tal-awditjar

47

Il-kwalità tal-ispezzjonijiet, imwettqa mill-Istati Membri, tal-benessri tal-annimali fl-azjenda agrikola, matul it-trasport u fil-biċċerija għandha impatt dirett fuq il-livell ta’ konformità mar-rekwiżiti. Aħna analizzajna l-konsistenza u l-immirar ta’ dawn l-ispezzjonijiet, kif ukoll il-mod kif ġew awditjati mill-awtoritajiet tal-Istati Membri.

B’mod ġenerali, l-Istati Membri stabbilew sistemi biex jiżguraw li l-ispezzjonijiet jitwettqu b’mod konsistenti

48

Il-veterinarji uffiċjali impjegati f’organizzazzjonijiet governattivi jinfurzaw l-istandards għall-benessri tal-annimali. Sabiex ikunu effettivi, jeħtieġ li dawn l-ispezzjonijiet jitwettqu b’mod konsistenti u indipendenti.

49

Il-biċċa l-kbira mill-Istati Membri li żorna kellhom proċeduri biex jiżguraw li x-xogħol tal-ispetturi jkun konsistenti⁴⁹.

50

Aħna sibna li fl-Istati Membri kollha li saritilhom żjara, il-veterinarji uffiċjali kienu suġġetti għar-regoli ġenerali dwar l-integrità tal-uffiċjali pubbliċi, li jeħtieġ li dawn ikunu ħielsa minn kunflitti ta’ interess. Aħna identifikajna prattiki tajbin fi Franza u fl-Italja (Sardenja), fejn ġew applikati proċeduri addizzjonali u speċifiċi biex jipprevienu l-kunflitti ta’ interess għall-ispetturi uffiċjali tagħhom (ara l-Kaxxa 4).

Evidenza insuffiċjenti li l-Istati Membri jużaw analiżi tar-riskju biex jippjanaw l-ispezzjonijiet uffiċjali tagħhom

51

Is-sistemi ta’ spezzjonijiet uffiċjali tal-Istati Membri jkopru oqsma oħra minbarra l-benessri tal-annimali, notevolment il-konformità mar-regoli dwar is-sikurezza alimentari u tal-għalf, l-iġjene, il-kontroll u l-eradikazzjoni tal-mard tal-annimali, kif ukoll l-użu ta’ pestiċidi. Minħabba li dawn l-oqsma kollha qed jikkompetu għar-riżorsi, l-ispezzjonijiet ibbażati fuq ir-riskju jgħinu biex jiġu mmirati l-problemi relatati mal-benessri tal-annimali, u b’hekk ir-riżorsi limitati ta’ spezzjoni jintużaw b’mod aktar effettiv u effiċjenti. It-twettiq ta’ spezzjonijiet ibbażati fuq ir-riskju huwa rekwiżit legali tal-UE⁵⁰.

52

L-Istati Membri kienu inġenerali stabbilew regoli ċari li kienu jirrikjedu li l-ispezzjonijiet tal-benessri tal-annimali fl-azjenda agrikola jkunu bbażati fuq ir-riskju. Aħna identifikajna prattiki tajbin fl-identifikazzjoni ta’ fatturi tar-riskju fl-Istati Membri kollha li saritilhom żjara. Pereżempju, Franza tirrikjedi li l-ispetturi jippjanaw il-kontrolli tagħhom tal-azjendi agrikoli abbażi tal-informazzjoni dwar l-istorja tal-operaturi, l-ilmenti riċevuti, l-użu ta’ miżuri profilattiċi, id-data mill-biċċeriji (dwar id-densità tat-trasport, it-trasport ta’ annimali mhux b’saħħithom) u d-data dwar ir-rati ta’ mortalità jew indikaturi oħra bħall-kwalità tal-ħalib jew l-intervalli għat-twellid tal-għoġġiela.

53

Madankollu, tlieta mill-ħames Stati Membri li saritilhom żjara (il-Ġermanja (Nordrhein-Westfalen), il-Polonja u r-Rumanija) ma setgħux juru kemm il-fatturi tar-riskji stabbiliti biex jintgħażlu l-operaturi għall-ispezzjoni kienu qed jintużaw fil-prattika.

54

Barra minn hekk, f’żewġ Stati Membri, ċerti azjendi agrikoli ġew esklużi mill-ispezzjonijiet uffiċjali, għalkemm huma kienu jirrappreżentaw proporzjon kbir tas-settur tal-bhejjem (ara l-Kaxxa 5). Għalkemm, fid-dawl tar-riżorsi limitati ta’ spezzjoni, huwa raġonevoli li jiġu prijoritizzati l-kontrolli li jsiru f’azjendi agrikoli akbar, ir-riskju li n-nuqqas ta' konformità f’azjendi agrikoli iżgħar jiżdied, jekk dawn jiġu kompletament esklużi mill-ispezzjonijiet, ma tqiesx biżżejjed mill-awtoritajiet.

55

Fir-rigward tat-trasport tal-annimali ħajjin, mill-Istati Membri li żorna, Franza biss kienet identifikat oqsma ta’ riskju li għandhom jiġu mmirati minn spezzjonijiet fit-toroq. Madankollu, l-ebda informazzjoni ma kienet disponibbli biex turi li dan ġie applikat fil-prattika.

56

TRACES (il-pjattaforma online tal-UE użata għall-monitoraġġ ta’ trasferimenti transfruntiera tal-annimali fuq distanzi twal fi ħdan l-UE) fiha informazzjoni u għodod ta’ rappurtar li l-awtoritajiet jistgħu jużaw biex jimmiraw l-ispezzjonijiet tat-trasporti tal-annimali. F’laqgħat li saru mar-rappreżentanti mill-Istati Membri, il-Kummissjoni ppromwoviet l-użu ta’ għodod ta’ tiftix interattivi. Madankollu, aħna sibna li l-awtoritajiet tal-Istati Membri li huma responsabbli għall-ispezzjonijiet tat-trasport rarament użaw l-informazzjoni minn TRACES biex jimmiraw l-ispezzjonijiet, parzjalment minħabba ċerti restrizzjonijiet ta’ aċċess għall-utenti⁵¹.

57

L-awtoritajiet tal-Istati Membri normalment jiddelegaw ir-responsabbiltà lill-awtoritajiet lokali biex iwettqu l-analiżi tar-riskju għall-ispezzjonijiet tal-azjendi agrikoli u tat-trasport. L-ebda wieħed mill-Istati Membri li saritilhom żjara ma kien stabbilixxa sistemi biex jivverifika l-eżistenza, il-kwalità u l-implimentazzjoni tal-analiżijiet tar-riskju lokali.

58

L-ispezzjonijiet tal-benessri tal-annimali fil-biċċeriji, b’mod ġenerali, koprew kważi l-operaturi kollha fl-Istati Membri li żorna, jew permezz ta’ kontrolli ffukati jew bħala parti mill-attivitajiet ta’ kuljum tal-veterinarju uffiċjali li jkun xogħol.

L-informazzjoni meħuda mill-awditi u mill-ilmenti tista’ tintuża aħjar

59

Ir-Regolament tal-UE dwar il-kontrolli uffiċjali⁵² jirrikjedi li l-Istati Membri jawditjaw is-sistemi tagħhom għall-ispezzjonijiet uffiċjali dwar il-liġi tal-għalf u tal-ikel u dwar is-saħħa u l-benessri tal-annimali, u d-Deċiżjoni tal-Kummissjoni 2006/677/KE tistipula linji gwida li jirrakkomandaw li awditi bħal dawn jitwettqu tal-inqas kull ħames snin⁵³. Aħna sibna li fl-Istati Membri li saritilhom żjara, id-dipartimenti tal-awditjar intern tal-awtorità rilevanti (u, fil-każ tal-Polonja, l-Uffiċċju Suprem tal-Awditjar ukoll) identifikaw oqsma għal titjib fl-organizzazzjoni ta’ spezzjonijiet uffiċjali u wettqu segwitu tas-sejbiet tal-awditjar tagħhom. Madankollu, il-Polonja ma żguratx li l-awditi dwar il-benessri tal-annimali jsiru tal-inqas kull ħames snin. Barra minn hekk, il-Ġermanja (Nordrhein-Westfalen) u r-Rumanija ma żgurawx segwitu f’waqtu tar-rakkomandazzjonijiet tal-awditjar.

60

Il-Kummissjoni tivverifika kif l-Istati Membri jawditjaw is-sistemi ta’ spezzjonijiet uffiċjali tagħhom, u sabet⁵⁴ li huwa diffiċli għall-Istati Membri biex jawditjaw l-oqsma kollha li jirrikjedu spezzjonijiet uffiċjali f’perjodu ta’ żmien raġonevoli, u jsegwu r-riżultati tal-awditjar,.

61

L-awtoritajiet jistgħu jużaw l-ilmenti u t-talbiet għal inkjesta li jiġu ppreżentati lilhom minn organizzazzjonijiet għall-benessri tal-annimali, ċittadini jew partijiet ikkonċernati oħra biex jidentifikaw l-oqsma ewlenin ta’ tħassib. Il-ġestjoni ta’ dawn l-ilmenti taqa’ esklussivament taħt ir-responsabbiltà tal-Istati Membri.

62

Aħna sibna li l-Istati Membri li saritilhom żjara kienu qed jittrattaw l-ilmenti fuq bażi ta’ każ b’każ u tnejn minnhom (il-Polonja u r-Rumanija) kellhom proċeduri stabbiliti, inklużi dati ta’ skadenza biex jiġu ttrattati l-ilmenti. L-ebda wieħed mill-Istati Membri ma kien implimenta reġistru ċentrali tal-ilmenti biex jjikseb stampa ġenerali tal-oqsma prinċipali ta’ tħassib fir-rigward tal-benessri tal-annimali u jappoġġa it-teħid ta’ deċiżjonijiet ulterjuri.

63

Minbarra l-attivitajiet ta’ kontroll tagħha msemmija fil-paragrafi 34 u 36, il-Kummissjoni identifikat kwistjonijiet simili għal dawk deskritti hawn fuq (ara l-paragrafi 53, 55 u 57).

L-Istati Membri jagħmlu użu limitat mill-għodod tal-Politika Agrikola Komuni biex jindirizzaw l-objettivi relatati mal-benessri tal-annimali

64

Il-maġġoranza tal-bdiewa tal-bhejjem jirċievu pagamenti li jsiru taħt il-PAK (ara l-paragrafu 9) li jinvolvu rekwiżiti tal-kundizzjonalità u jkopru ċerti kundizzjonijiet tal-benessri tal-annimali (ara l-paragrafu 8). L-istrateġija 2012-2015 tal-Kummissjoni rrikonoxxiet il-ħtieġa li jittejbu s-sinerġiji bejn il-benessri tal-annimali u l-għodod tal-PAK, notevolment permezz tal-kundizzjonalità u l-iżvilupp rurali. Aħna eżaminajna kif l-Istati Membri li saritilhom żjara użaw dan iż-żewġ mekkaniżmi fir-rigward tal-benessri tal-annimali.

Fl-Istati Membri, l-iskambju limitat tar-riżultati bejn l-ispezzjonijiet uffiċjali u l-kontrolli tal-kundizzjonalità huwa limitat, u hemm dgħufijiet fl-applikazzjoni tal-penali

Il-leġiżlazzjoni tal-UE tipprovdi l-bażi għall-koordinazzjoni bejn il-kontrolli tal-kundizzjonalità u l-ispezzjonijiet uffiċjali

65

Kemm l-ispezzjonijiet uffiċjali kif ukoll il-kontrolli tal-kundizzjonalità jinvolvu l-ippjanar u t-twettiq ta’ żjarat, l-ivverifikar tal-konformità mal-leġiżlazzjoni dwar il-benessri tal-annimali u t-teħid ta’ deċiżjonijiet dwar azzjonijiet xierqa li għandhom jittieħdu biex jiġi ttrattat in-nuqqas ta' konformità. Huwa f’idejn l-Istati Membri li jiddeċiedu l-livell ta’ integrazzjoni bejn l-ispezzjonijiet uffiċjali u l-kontrolli tal-kundizzjonalità, fi ħdan il-limiti tar-rekwiżiti leġiżlattivi tal-UE.

66

Ir-Regolament ta’ Delega għall-kundizzjonalità jindika li n-nuqqas ta' konformità għandu jitqies li jkun “iddeterminat” wara li l-awtorità kompetenti ta’ kontroll jew l-aġenzija tal-pagamenti tkun ġiet mgħarrfa dwaru⁵⁵. F’ħafna Stati Membri, l-Aġenzija tal-Pagamenti ddelegat ir-responsabbiltà għall-kontrolli tal-kundizzjonalità lill-awtorità ta’ kontroll għal spezzjonijiet uffiċjali. Dan ifisser li kull nuqqas ta' konformità identifikat għal benefiċjarju tal-PAK matul dawn l-ispezzjonijiet irid jiġi kkunsidrat għall-iskopijiet ta’ kundizzjonalità. Dan jirrikjedi sistema jew proċedura li tiżgura l-iskambju ta’ informazzjoni rilevanti bejn l-awtoritajiet⁵⁶ ikkonċernati.

67

Il-Kummissjoni pprovdiet gwida dwar l-applikazzjoni tar-rekwiżiti regolatorji għall-kontrolli tal-kundizzjonalità⁵⁷. Din il-gwida tindika li l-Istati Membri jistgħu jużaw l-eżitu tal-ispezzjonijiet uffiċjali tagħhom biex jilħqu r-rata minima ta’ kontroll taħt il-kundizzjonalità⁵⁸. Koordinazzjoni tajba bejn iż-żewġ sistemi ta' kontroll mhux biss tagħmilhom aktar effiċjenti billi toħloq ekonomiji ta' skala u tevita t-trikkib, iżda tgħin ukoll biex il-każ ta’ nuqqas ta' konformità jinqabad b’mod aktar effettiv. Barra minn hekk, approċċ konsistenti għall-kontrolli għall-benessri tal-annimali jipprovdi aktar ċarezza għall-bdiewa u jinċentivahom aktar biex jissodisfaw l-istandards applikabbli.

L-Istati Membri ma użawx biżżejjed din l-opportunità biex itejbu s-sistemi ta' kontroll tagħhom, għalkemm ġew identifikati prattiki tajbin

68

L-Istati Membri kollha li żorna kienu ħadu passi biex jikkoordinaw is-sistemi ta’ spezzjoni uffiċjali u ta’ kundizzjonalità tagħhom. Aħna sibna eżempji tajbin ta’ koordinazzjoni fil-Ġermanja (Nordrhein-Westfalen), fi Franza u fl-Italja (Sardenja) (ara l-Kaxxa 6).

69

Fir-Rumanija kien hemm arranġamenti formali biex każijet ta’ nuqqas ta' konformità, li nqabdu minn spezzjonijiet uffiċjali tal-benessri tal-animali, jiġu kkomunikati lill-awtoritajiet responsabbli għall-applikazzjoni ta’ penali relatati mal-kundizzjonalità, iżda dan ma kienx sar fil-prattika sad-data tal-awditu tagħna. Fil-Polonja ma kienx hemm arranġament formali bħal dan.

70

Meta l-Kummissjoni twettaq awditi tal-kontrolli tal-kundizzjonalità mwettqa mill-Istati Membri, hija tanalizza wkoll il-proċeduri tagħhom relatati mal-iskambju ta’ informazzjoni. Madankollu, hija ma tiċċekkjax jekk, fil-prattika, ir-riżultati tal-ispezzjonijiet uffiċjali tal-benessri tal-annimali, li jwettqu fost il-benefiċjarji tal-PAK mill-korp ta’ kontroll kompetenti li huwa inkarigat ukoll mill-kundizzjonalità, jiġux irrappurtati lill-awtorità responsabbli għall-applikazzjoni ta’ penali amministrattivi taħt il-kundizzjonalità.

Il-kontrolli tal-kundizzjonalità ġeneralment ikopru r-rekwiżiti rilevanti għall-benessri tal-annimali

71

Aħna sibna li l-kontrolli tal-kundizzjonalità mwettqa mill-Istati Membri ġeneralment koprew ir-rekwiżiti rilevanti relatati mal-benessri tal-annimali⁵⁹. Madankollu, fi tlieta mill-ħames Stati Membri li saritilhom żjara (Franza, il-Polonja⁶⁰ u r-Rumanija) kien hemm xi eċċezzjonijiet. Pereżempju, fir-Rumanija, l-ispetturi ma kinux qed jiċċekkjaw l-indafa taż-żoni għall-akkomodazzjoni u l-mistrieħ għall-għoġġiela u l-ħnieżer, il-livelli tal-ħadid fid-dieta tal-għoġġiela u l-parametri ambjentali bħal-livelli tat-trab, il-konċentrazzjonijiet tal-gass u t-temperatura.

72

L-awditi tal-Kummissjoni jivverifikaw jekk il-listi ta' kontroll tal-kundizzjonalità mwettqa mill-Istati Membri jkoprux ir-rekwiżiti rilevanti kollha relatati mal-benessri tal-annimali, u l-awditi reċenti li hija wettqet identifikaw ommissjonijiet fl-Estonja, fi Spanja, fl-Awstrija, fil-Portugall u fil-Finlandja. Xi wħud minn dawn is-sejbiet irriżultaw f’korrezzjonijiet finanzjarji⁶¹.

Xi Stati Membri ma żgurawx li l-penali applikati taħt il-kundizzjonalità kienu proporzjonati għall-gravità tal-każijiet ta’ nuqqas ta' konformità identifikati

73

Sabiex ikollu effett dissważiv, it-tnaqqis fil-pagamenti taħt il-kundizzjonalità jrid ikun proporzjonat għall-gravità, id-daqs, id-dewmien u r-riokkorrenza tan-nuqqas ta' konformità misjub⁶². Ir-Rapport Speċjali⁶³ li wettaqna dan l-aħħar dwar l-effettività tal-kundizzjonalità identifika li kien hemm varjazzjonijiet sinifikanti bejn l-Istati Membri fil-mod kif huma kkategorizzaw il-gravità ta’ każ ta’ ksur.

74

Aħna sibna li l-Ġermanja (Nordrhein-Westfalen), Franza u l-Italja (Sardenja) kellhom regoli ċari għal tnaqqis proporzjonat fil-pagamenti. Il-perċentwal ta’ tnaqqis użat l-aktar ta’ spiss kien ta’ 3 %⁶⁴ ħlief fl-Italja, fejn aktar minn 70 % tal-każijiet ta’ nuqqas ta’ konformità rriżultaw fi twissijiet, mingħajr l-ebda penali amministrattiva. Fir-Rumanija, azjenda agrikola fejn l-ispetturi identifikaw każijiet ta’ nuqqas ta' konformità li jilħqu sa 30 % tal-punti ta’ kontroll rilevanti, titqies bħala kompletament konformi. Il-klemenza tad-definizzjoni ġiet riflessa fl-għadd estremament baxx ta’ każijiet ta’ nuqqas ta' konformità rrappurtati, u minn madwar 13 500 azjenda agrikola ċċekkjati 3 biss irċevew penali amministrattiva fl-2016 (ara l-Anness IV, li juri wkoll li r-rati ta’ kontroll u l-każijiet ta’ nuqqas ta' konformità rrappurtati kienu jvarjaw ħafna). Fir-Rumanija, ir-rekwiżiti tal-kundizzjonalità għall-benessri tal-annimali ilhom applikabbli mill-2016, biex ikun hemm perodju ta’ aġġustament wara l-adeżjoni fl-2007.

75

Fil-Polonja, it-tnaqqis fil-pagamenti kien ibbażat fuq sistema ta’ punteġġi li fiha l-punti ġew allokati għal kull każ ta’ ksur tad-dispożizzjonijiet relatati mal-benessri tal-annimali fir-rigward ta’ att legali partikolari. Meta kien qed jiġi deċiż il-perċentwal tat-tnaqqis fil-pagamenti li kellu jiġi applikat, tqieset biss id-dispożizzjoni li kienet irċeviet l-ogħla għadd ta’ punti. Dan ifisser li, filwaqt li t-tnaqqis fil-pagamenti jqis il-gravità ta’ każ speċifiku ta’ nuqqas ta' konformità, huwa mhuwiex marbut mal-għadd ta’ każijiet ta’ nuqqas ta' konformità identifikati.

76

Xi awditi reċenti tal-Kummissjoni⁶⁵ sabu li s-sistema ta’ sanzjonijiet hija laxka wisq għall-kundizzjonalità inġenerali u, b’mod partikolari, għar-rekwiżiti relatati mal-benessri tal-annimali, minħabba li din ma tiżgurax li s-sanzjonjiet huma proporzjonati mal-gravità tal-każijiet ta’ nuqqas ta' konformità. Il-Kummissjoni pprovdiet xi kjarifiki ġenerali dwar dan b’risposta għal mistoqsijiet li saru mill-Istati Membri u, f’Mejju 2018, organizzat laqgħa tal-grupp ta’ esperti li fiha l-Istati Membri skambjaw prattiki tajbin li jirrigwardaw il-kontrolli tal-kundizzjonalità relatati mal-benessri tal-annimali. Madankollu, id-dokumenti ta’ gwida tal-Kummissjoni dwar il-kundizzjonalità ma jittrattawx din il-kwistjoni.

Żvilupp rurali: hemm ftit inċentivi biex isir titjib fil-benessri tal-annimali u l-kosteffettività mhijiex garantita

77

L-appoġġ għall-iżvilupp rurali jipprovdi fondi għall-objettivi relatati mal-benessri tal-annimali. L-istrateġija tal-Kummissjoni dwar il-benessri tal-annimali għall-2012-2015 kienet tinkludi objettiv biex jiġu ottimizzati s-sinerġiji mal-appoġġ għall-iżvilupp rurali li jingħata għall-benessri tal-annimali. Għal kosteffettività massima, jenħtieġ li l-Istati Membri jimmiraw l-azzjonijiet bl-akbar kontribut potenzjali għall-benessri tal-annimali lejn kull unità ta’ spiża.

Il-fondi għall-iżvilupp rurali ma ntużawx b’mod estensiv biex jiġi promoss il-benessri tal-annimali

78

Fil-perjodu ta' programmazzjoni attwali (2014-2020), minn 118-il programm tal-iżvilupp rurali, 35 jinkludu l-miżura speċifika (il-“Miżura 14”) biex jingħata appoġġ għall-benessri tal-annimali (ara l-paragrafu 12); 13 minnhom jirrigwardaw reġjuni fl-Italja.

79

Il-leġiżlazzjoni dwar l-iżvilupp rurali tirreferi għall-benessri tal-annimali taħt il-prijorità “l-promozzjoni tal-organizzazzjoni tal-katina tal-ikel, inkluż l-ipproċessar u l-kummerċjalizzazzjoni ta' prodotti agrikoli, it-trattament xieraq tal-annimali u l-ġestjoni tar-riskji fl-agrikoltura”⁶⁶. Din il-prijorità għandha żewġ oqsma ta’ prijorità⁶⁷, iżda dawn ma jirreferux għall-benessri tal-annimali.

80

Kien hemm 10 Stati Membri li ma użawx il-Miżura 14 fil-programmi tal-iżvilupp rurali tagħhom. Mill-Istati Membri li żorna, tnejn minnhom (Franza u l-Polonja) ma użawx din il-miżura minħabba li huma qiesu li r-rekwiżiti leġiżlattivi bażiċi għall-benessri tal-annimali kienu suffiċjenti. Barra minn hekk, l-awtoritajiet Pollakki qiesu li l-miżura jista’ jkollha impatt negattiv fuq il-kompetittività tal-bdiewa. Fi Franza, din l-għażla kienet tikkuntrasta mal-istrateġija nazzjonali dwar il-benessri tal-annimali, li tniedet fl-2016 u li kien fiha objettiv biex jiġu attirati l-fondi għall-iżvilupp rurali sabiex il-bdiewa jingħataw għajnuna għall-benessri tal-annimali. L-istrateġija Franċiża tniedet wara l-approvazzjoni tal-programmi tal-iżvilupp rurali, u Franza ma aġġornatx il-programmi biex tirrifletti l-impenn tagħhom.

81

Bosta miżuri oħra ta' żvilupp rurali (notevolment l-appoġġ għal investimenti fl-azjendi agrikoli, l-iskemi ta’ kwalità jew il-biedja organika) għandhom il-potenzjal li jħeġġu l-applikazzjoni ta’ standards ogħla għall-benessri tal-annimali. Tnejn mill-Istati Membri li saritilhom żjara kellhom eżempji ta’ dawn il-miżuri li jimmiraw il-benessri tal-annimali (ara l-Kaxxa 7).

Miżura “Benessri tal-annimali”: eżempji tajbin ta’ azzjonijiet li huma ta’ benefiċċju għall-annimali, iżda l-kosteffettività mhijiex garantita

82

Aħna analizzajna s-sistemi tal-Istati Membri biex nivvalutaw jekk il-miżura speċifika għall-benessri tal-annimali (il-“Miżura 14”) hijiex kosteffettiva. Aħna vverifikajna jekk l-appoġġ jippremjax lill-bdiewa għal titjib effettiv li jkun sar fil-benessri tal-annimali u li jmur lil hinn mill-istandards minimi, f’konformità mal-ispejjeż addizzjonali mġarrba u l-introjtu mitluf, kif ukoll jekk hemmx biżżejjed informazzjoni ta’ monitoraġġ rilevanti.

Lil hinn mill-istandards minimi

83

L-awtoritajiet tal-Istati Membri ddefinew it-titjib li sar fil-kundizzjonijiet tat-benessri tal-annimali li huma meħtieġa biex ikun jista’ jingħata għal appoġġ taħt il-Miżura 14, bħal rigħi tal-mergħat fis-sajf għall-bovini, aktar spazju għall-annimali fl-azjendi agrikoli u matul it-trasport, kif ukoll kundizzjonijiet imtejba tal-akkomodazzjoni.

84

Fil-Ġermanja (Nordrhein-Westfalen) u fir-Rumanija, bħal fil-biċċa l-kbira mill-Istati Membri l-oħra, il-qtugħ tad-denb huwa prattika ta’ rutina f’azjendi agrikoli intensivi tal-ħnieżer, għalkemm dan huwa pprojbit mil-leġiżlazzjoni. Matul iż-żjarat li wettaqna f’dawn iż-żewġ Stati Membri, aħna rajna li l-ħnieżer f’azjendi agrikoli li kienu jirċievu appoġġ taħt il-Miżura 14 kellhom id-denbhom maqtugħ u ma kellhomx aċċess għal materjal biżżejjed ta’ arrikkiment, kif meħtieġ mil-leġiżlazzjoni⁶⁸(ara l-Figura 5).

85

L-esperti veterinarji⁶⁹ jaqblu li l-impatt fuq il-benessri ta’ parametru wieħed huwa limitat jekk ma jkunx ikkombinat ma’ parametri oħra ta’ trobbija tal-annimali. Dan ifisser li żieda ta’ 10 jew 20 % fl-ispazju disponibbli għall-ħnieżer jista’ ma jkollux impatt sinifikanti fuq il-benessri tagħhom jekk ma jkunx hemm materjal ta’ arrikkiment.

86

Id-DĠ AGRI jikkonsulta mad-DĠ SANTE qabel l-approvazzjoni tal-programmi tal-iżvilupp rurali tal-Istati Membri. Minkejja dan, il-Kummissjoni ma użatx l-informazzjoni dwar l-oqsma fejn kien hemm nuqqas ta' konformità mifrux, li ġie identifikat mid-DĠ SANTE, (b’mod l-aktar notevoli, il-qtugħ tad-dnub tal-ħnieżer ta’ rutina u l-forniment ta’ materjali ta’ arrikkiment, fejn il-Finlandja u l-Iżvezja biss kisbu konformità) biex toħloq sfida għall-Istati Membri fir-rigward tal-użu li huma jagħmlu mill-miżura f’dawn l-oqsma.

Il-mitigazzjoni tar-riskju ta’ deadweight

87

Deadweight jirreferi għal sitwazzjoni fejn attività ssussidjata kienet titwettaq kompletament jew parzjalment mingħajr l-għajnuna ta’ għotja. Hemm riskju li benefiċjarju kien japplika r-rekwiżiti tal-Miżura 14 anki mingħajr l-appoġġ għall-iżvilupp rurali, pereżempju minħabba li l-miżura tirrifletti prattiki normali tal-biedja, jew minħabba li l-benefiċjarju kien diġà pparteċipa fi skema privata ta’ kwalità li kienet tkopri l-istess rekwiżiti, qabel ma applika għall-appoġġ taħt il-Miżura 14.

88

Iż-żjarat tagħna fit-tliet Stati Membri li japplikaw il-Miżura 14 urew li l-awtoritajiet maniġerjali ma mmitigawx ir-riskju ta’ deadweight, partikolarment marbut mal-iskemi privati ta’ kwalità. Iż-żewġ benefiċjarji tal-Miżura 14 li żorna fil-Ġermanja (Nordrhein-Westfalen) u fl-Italja (Sardenja) kienu osservaw skemi privati b’rekwiżiti għall-benessri tal-annimali⁷⁰. Fil-Ġermanja (Nordrhein-Westfalen), l-iskema ta’ kwalità kienet tkopri madwar 10 % tal-azjendi agrikoli tal-ħnieżer fir-reġjun u kienet tinkludi impenji mħallsa li kellhom trikkib mar-rekwiżiti tal-miżura għall-benessri tal-annimali.

89

Aħna osservajna li fl-Italja (Sardenja), l-awtoritajiet kienu mmitigaw ir-riskju li l-Miżura 14 setgħet tappoġġa azzjonijiet li jirriflettu prattiki agrikoli normali. Meta kienu qed ifasslu l-miżura għall-benessri tal-annimali, l-awtoritajiet qiesu kemm ir-rekwiżiti legali relatati mal-benessri tal-annimali kif ukoll l-istandards ogħla li l-bdiewa lokali japplikaw b’mod regolari. Il-prattika normali ġiet iddeterminata abbażi tal-esperjenza tal-veterinarji u l-evidenza min-Netwerk Taljan tal-Informazzjoni dwar il-Kontabbiltà Agrikola. Pereżempju, l-ispazju minimu legali għall-għoġġiela huwa ta’ 1.8 m², filwaqt li fil-prattika, il-bdiewa f’Sardenja pprovdew medja ta’ 3.2 m² għal kull għoġol. L-awtoritajiet Sardi stabbilew ir-rekwiżit relatat mal-miżura għall-benessri tal-annimali għal minimu ta’ 4.5 m² għal kull għoġol.

90

Il-Kummissjoni ħarġet gwida għall-Istati Membri li kienet tindika li l-pagamenti għall-benessri tal-annimali jridu jappoġġaw l-operazzjonijiet li ma jkunux ġew implimentati u wettqet awditi tal-konformità biex tivverifika l-implimentazzjoni tal-Miżura 14. Madankollu, meta kienet qed tapprova l-programmi tal-iżvilupp rurali jew matul l-awditi tagħha, hija ma vverifikatx jekk l-Istati Membri ħadux inkunsiderazzjoni t-trikkib possibbli mal-iskemi privati.

Ivverifikar jekk il-kalkolu tal-appoġġ huwiex raġonevoli

91

Fl-awditi li wettqet tad-Dikjarazzjoni ta’ Assigurazzjoni, il-QEA sabet li l-kalkolu tal-appoġġ li jingħata taħt il-Miżura 14 fir-Rumanija rriżulta f’pagamenti eċċessivi lill-bdiewa. Il-Kummissjoni kkonfermat żbalji fil-kalkolu għal ħames sottomiżuri u pproponiet korrezzjonijiet finanzjarji ta’ madwar EUR 59 miljun, li kienu jkopru pagamenti li saru bejn Ottubru 2013 u Ottubru 2016. Bħalissa, il-Kummissjoni qed tinvestiga kwistjoni simili li tirrigwarda pagamenti eċċessivi possibbli fi Stat Membru ieħor.

Monitoraġġ tal-benessri tal-annimali

92

Is-Sistema Komuni ta’ Monitoraġġ u Evalwazzjoni (CMES) tal-UE⁷¹ għandha l-għan li turi l-progress tal-politika ta’ żvilupp rurali u tivvaluta l-impatt, l-effettività, l-effiċjenza u r-rilevanza tal-interventi ta’ din il-politika, iżda ma fihiex indikaturi jew mistoqsijiet speċifiċi li jirrigwardaw il-benessri tal-annimali.

93

Il-Kummissjoni ma għandhiex informazzjoni dwar ir-riżultati u l-impatt, mistennija jew effettivi, tal-fondi għall-iżvilupp rurali pprovduti għall-benessri tal-annimali. L-indikaturi eżistenti ma jippermettux li jiġi vvalutat l-impatt tal-finanzjament għall-iżvilupp rurali, li jammonta għal EUR 2.5 biljun, li ġew allokati bejn l-2007 u l-2020 għal pagamenti għall-benessri tal-annimali (EUR 1 biljun għall-perjodu 2007-2013 u EUR 1.5 biljun għall-perjodu 2014-2020).

94

L-Istati Membri setgħu jiddefinixxu indikaturi addizzjonali fil-qafas tas-CMES. L-Istati Membri li żorna ma użawx din il-possibbiltà. Madankollu, l-Italja (Sardenja) u r-Rumanija kienu ddefinew xi indikaturi għall-użu intern. Fl-Italja (Sardenja), l-awtoritajiet żviluppaw indikatur għall-kejl tal-livell tal-għadd ta’ ċelloli somatiċi fil-ħalib u użawh bħala indikatur alternattiv għall-benessri tan-nagħaġ u tal-mogħoż. Fir-Rumanija, l-awtoritajiet użaw rati ta’ mortalità biex ikejlu l-bidliet fil-kundizzjonijiet tal-benessri fl-azjendi agrikoli li kienu qed jirċievu appoġġ.

95

Is-sinteżi tal-evalwazzjonijiet ex post għall-perjodu ta' programmazzjoni preċedenti⁷² evalwat il-miżura “pagamenti għall-benessri tal-annimali” abbażi tal-għadd ta’ azjendi agrikoli appoġġati. Id-dokument ta’ evalwazzjoni indika li l-impatt kien limitat, billi 1.1 % biss tal-azjendi agrikoli fl-UE li jrabbu l-bhejjem kienu użaw din il-miżura.

Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

96

Il-benessri tal-annimali huwa kwistjoni importanti għaċ-ċittadini tal-UE. Dan huwa rifless fit-Trattat u fil-leġiżlazzjoni tal-UE f’dan il-qasam. Il-Kummissjoni kienet proattiva fl-indirizzar tat-tħassib tal-partijiet ikkonċernati u żviluppat strateġija biex tipprovdi qafas għall-azzjonijiet tagħha.

97

L-awditu tagħna eżamina l-implimentazzjoni kumplessiva tal-istrateġija u l-progress fl-ilħuq tal-objettivi tal-konformità mal-leġiżlazzjoni dwar il-benessri tal-annimali u fl-ottimizzazzjoni tas-sinerġiji mal-Politika Agrikola Komuni permezz tal-kundizzjonalità u l-iżvilupp rurali. Aħna fittixna li nwieġbu l-mistoqsija li ġejja:

L-azzjonijiet tal-Kummissjoni u l-Istati Membri kkontribwew b’mod effettiv għall-ilħuq tal-objettivi tal-UE relatati mal-benessri tal-annimali?

98

Aħna nikkonkludu li l-azzjonijiet tal-UE dwar il-benessri tal-annimali tejbu l-konformità mar-rekwiżiti għall-benessri tal-annimali u appoġġaw standards ogħla b’impatt ċar u pożittiv fuq il-benessri tal-annimali. Madankollu, għad hemm ċerti dgħufijiet u hemm lok għal titjib fil-koordinazzjoni mal-kontrolli tal-kundizzjonalità u l-użu tal-appoġġ għall-iżvilupp rurali li jingħata għall-benessri tal-annimali.

99

Aħna sibna li l-Kummissjoni kkompletat l-istrateġija l-aktar reċenti tal-UE dwar il-benessri tal-annimali (meta għamlet dan, il-Kummissjoni ma analizzatx il-qafas leġiżlattiv għall-benessri tal-annimali). Kien hemm dewmien għall-biċċa l-kbira mill-azzjonijiet ippjanati (ara l-paragrafi 28 u 29). L-istrateġija ma ddefinietx indikaturi ta’ monitoraġġ li jistgħu jitkejlu, il-Kummissjoni ma vvalutatx jekk l-istrateġija kinitx laħqet l-objettivi tagħha u lanqas ma ddeterminat jekk kienx hemm ħtieġa għal strateġija ġdida.

100

Id-data disponibbli fil-livell tal-UE mhijiex estensiva u affidabbli biżżejjed biex twassal informazzjoni ta’ sinifikat dwar il-livelli ta’ konformità mal-leġiżlazzjoni dwar il-benessri tal-annimali f’oqsma fejn il-Kummissjoni identifikat ħtieġa għal titjib (ara l-paragrafi 30 sa 33). B’mod partikolari, fir-rigward tal-użu tad-deroga għar-rekwiżit tat-tbiċċir mingħajr sturdament, il-bażi legali tippermetti li jkun hemm interpretazzjonijiet u prattiki differenti fl-Istati Membri, u ma hemmx rekwiżiti ta’ rappurtar. Għalhekk, ma hemmx informazzjoni suffiċjenti disponibbli biex jiġi eżaminat jekk l-Istati Membri pprevenewx l-użu eċċessiv tad-deroga minn ċerti operaturi tal-biċċeriji, li kienet waħda mill-kwistjonijiet li ġew identifikati mill-Kummissjoni qabel it-tnedija tal-istrateġija attwali dwar il-benessri tal-annimali (ara l-paragrafi 43 sa 45).

Rakkomandazzjoni 1 – Qafas strateġiku għall-politika tal-Kummissjoni dwar il-benessri tal-annimali

Biex tiggwida l-azzjonijiet futuri tagħha fir-rigward tal-benessri tal-annimali, jenħtieġ li l-Kummissjoni:

1. Twettaq evalwazzjoni tal-istrateġija għall-benessri tal-annimali 2012-2015 biex tidentifika sa liema punt l-objettivi tagħha jkunu ntlaħqu, u jekk il-gwida li ħarġet tkunx qed tiġi applikata.

   Data mmirata għall-implimentazzjoni: l-2020.

2. Tiddefinixxi indikaturi ta’ referenza u fil-mira biex tkejjel u tqabbel il-livell ta’ konformità tal-Istati Membri fl-oqsma ta’ riskju li jifdal identifikati mill-evalwazzjoni.

   Data mmirata għall-implimentazzjoni: l-2021.

3. Tirrifletti dwar kif għandha tindirizza l-konklużjonijiet tal-evalwazzjoni msemmija hawn fuq (pereżempju, permezz ta’ strateġija ġdida jew pjan ta' azzjoni ġdid u/jew analiżi tal-leġiżlazzjoni dwar il-benessri tal-annimali), u tippubblika r-riżultati tal-valutazzjoni tagħha.

   Data mmirata għall-implimentazzjoni: l-2021.

101

L-awditu tagħna wera li l-Kummissjoni u l-Istati Membri rnexxielhom jindirizzaw ta’ xi kwistjonijiet relatati mal-benessri tal-annimali permezz ta’ kombinament ta’ azzjonijiet ta’ gwida u ta’ infurzar (ara l-paragrafi 34 sa 40).

102

Madankollu, f’oqsma oħra l-progress mexa bil-mod u għad hemm għadd ta’ dgħufijiet rigward l-applikazzjoni tal-istandards minimi meħtieġa mil-leġiżlazzjoni, anki fejn il-leġiżlazzjoni ilha fis-seħħ għal 18-il sena (ara l-paragrafi 41 u 42). Barra minn hekk, minkejja xi prattiki tajbin, ma kienx ċar jekk l-ispezzjonijiet imwettqa mill-Istati Membri tal-benessri tal-annimali kinux ibbażati fuq ir-riskju (b’mod partikolari fil-qasam tat-trasport). L-Istati Membri li saritilhom żjara ma għamlux użu sħiħ mill-informazzjoni li rriżultat mill-awditi u l-ilmenti. Il-Kummissjoni identifikat il-biċċa l-kbira minn dawn il-kwistjonijiet u ħadet azzjoni dwarhom, iżda għadha ma rnexxilhiex tindirizzahom għalkollox (ara l-paragrafi 47 sa 63).

Rakkomandazzjoni 2 – Azzjonijiet ta’ infurzar u ta’ gwida mill-Kummissjoni fil-qasam tal-konformità

Biex tindirizza aħjar l-oqsma ta’ riskju u xxerred il-prattiki tajbin, jenħtieġ li l-Kummissjoni:

1. Tiżviluppa strateġija ta’ infurzar biex issaħħaħ l-arranġamenti għas-segwitu għar-rakkomandazzjonijiet tad-DĠ SANTE, bl-għan li tnaqqas iż-żmien li fih jittieħdu azzjonijiet sodisfaċenti għar-rakkomandazzjonijiet tiegħu li jinħarġu wara l-awditi, u biex tinforza d-dispożizzjonijiet leġiżlattivi, partikolarment dawk li ilhom fis-seħħ għal żmien twil.

   Data mmirata għall-implimentazzjoni: l-2020.

2. Tiddetermina, flimkien mal-Istati Membri, kif l-għodod disponibbli fi TRACES jistgħu jappoġġaw il-preparazzjoni ta’ analiżijiet tar-riskju għal spezzjonijiet fuq it-trasport tal-annimali ħajjin, u xxerred gwida dwar l-użu ta’ dawn l-għodod.

   Data mmirata għall-implimentazzjoni: l-2020.

103

Il-kontrolli mwettqa mill-Istati Membri ġeneralment koprew ir-rekwiżiti rilevanti relatati mal-benessri tal-annimali, u aħna sibna xi eżempji ta’ koordinazzjoni tajba bejn l-awtoritajiet responsabbli għall-ispezzjonijiet uffiċjali tal-benessri tal-annimali u dawk responsabbli għall-ispezzjonijiet tal-kundizzjonalità. Madankollu, minkejja li l-istess awtorità ta’ kontroll wettqet l-ispezzjonijiet uffiċjali u l-kontrolli tal-kundizzjonalità, xi Stati Membri ma żgurawx li l-informazzjoni dwar il-każijiet ta’ nuqqas ta' konformità li ġew identifikati matul l-ispezzjonijiet uffiċjali, b’impatt potenzjali fuq ir-rekwiżiti tal-kundizzjonalità, setgħet tiġi skambjata b’mod effettiv. Barra minn hekk, kien hemm każijiet fejn il-penali relatati mal-kundizzjonalità li ġew applikati mill-Aġenziji tal-Pagamenti ma kinux proporzjonati mal-gravità tal-irregolaritajiet (ara l-paragrafi 65 sa 76).

Rakkomandazzjoni 3 – Titjib fil-koordinazzjoni bejn l-ispezzjonijiet uffiċjali u l-kundizzjonalità

Biex issaħħaħ ir-rabtiet bejn is-sistema ta’ kundizzjonalità u l-benessri tal-annimali, jenħtieġ li l-Kummissjoni:

1. Fl-awditi tal-konformità tagħha dwar il-kundizzjonalità, tivvaluta l-kompletezza tar-rappurtar mill-Istati Membri dwar il-każijiet ta’ nuqqas ta' konformità li jkunu ġew identifikati matul l-ispezzjonijiet uffiċjali mwettqa mill-istess awtorità ta’ kontroll inkarigata wkoll mill-kontrolli tal-kundizzjonalità, pereżempju billi twettaq kontroverifiki bejn ir-riżultati tal-ispezzjonijiet uffiċjali u d-database tal-benefiċjarji li huma suġġetti għall-kundizzjonalità.

   Data mmirata għall-implimentazzjoni: l-2020.

2. Billi tibni fuq azzjonijiet preċedenti, tkompli tikkondividi l-aħjar prattiki dwar il-kundizzjonalità u tinforma lill-Istati Membri dwar is-sejbiet tal-konformità li fuqhom huma bbażati d-deċiżjonijiet biex jiġu imposti korrezzjonijiet finanzjarji minħabba s-sistemi laxki ta’ sanzjonijiet li huma marbuta mal-benessri tal-annimali.

   Data mmirata għall-implimentazzjoni: l-2020.

104

Għalkemm il-promozzjoni tal-benessri tal-annimali kienet prijorità tal-iżvilupp rurali għall-perjodu 2014-2020, aħna sibna li l-miżura speċifika “Benessri tal-annimali tal-Annimali” ftit li xejn intużat. Il-kosteffettività tal-miżura tnaqqset minħabba li kienet qed tappoġġa azjendi agrikoli li ma kinux jirrispettaw ċerti standards minimi għall-benessri tal-ħnieżer, kien hemm riskju ta’ deadweight minħabba t-trikkib mar-rekwiżiti ta’ skemi privati, u l-qafas ta’ monitoraġġ komuni kellu nuqqas ta’ indikaturi għal titjib fil-benessri tal-annimali. L-Istati Membri rarament użaw l-opportunità biex jappoġġaw il-benessri tal-annimali permezz ta’ miżuri oħra ta’ żvilupp rurali (ara l-paragrafi 77 sa 95).

Rakkomandazzjoni 4 – Użu mill-appoġġ għall-iżvilupp rurali biex jintlaħqu l-objettivi relatati mal-benessri tal-annimali

Biex tħeġġeġ l-użu effettiv mill-appoġġ għall-iżvilupp rurali li jingħata għall-benessri tal-annimali, jenħtieġ li l-Kummissjoni:

1. Meta tkun qed tapprova bidliet għall-programmi eżistenti tal-iżvilupp rurali, kif ukoll meta tkun qed tapprova d-dokumenti ta’ programmazzjoni l-ġodda għall-perjodu ta' programmazzjoni ta’ wara l-2020, tisfida lill-Istati Membri dwar l-użu li huma jagħmlu mill-miżuri relatati mal-benessri tal-annimali f’setturi fejn ikun hemm evidenza ta’ nuqqas ta' konformità mifrux (bħall-qtugħ tad-denb tal-ħnieżer) u tivverifika t-trikkib potenzjali ma’ skemi privati li jkopru impenji simili.

   Data mmirata għall-implimentazzjoni: l-2021.

2. Tħeġġeġ l-iskambju bejn l-Istati Membri li jirrigwarda l-prattiki tajbin dwar l-indikaturi addizzjonali, fuq bażi volontarja, tar-riżultati u tal-impatt għall-miżura relatata mal-benessri tal-annimali taħt is-sistema komuni ta’ monitoraġġ u evalwazzjoni li se tiġi stabbilita għall-perjodu ta' programmazzjoni ta’ wara l-2020.

   Data mmirata għall-implimentazzjoni: l-2020.

3. Għall-perjodu ta' programmazzjoni ta’ wara l-2020, tipprovdi gwida lill-Istati Membri dwar l-użu ta’ miżuri oħra tal-iżvilupp rurali biex jiġu appoġġati standards imtejba għall-benessri tal-annimali, sabiex il-bdiewa jingħataw firxa aktar wiesgħa ta’ inċentivi biex itejbu l-benessri tal-annimali.

   Data mmirata għall-implimentazzjoni: l-2021.

Dan ir-Rapport ġie adottat mill-Awla I, immexxija mis-Sur Nikolaos MILIONIS, Membru tal-Qorti tal-Awdituri, fil-Lussemburgu fil-laqgħa tagħha tat-3 ta’ Ottubru 2018.

Glossarju u abbrevjazzjonijiet

CMES: Sistema Komuni ta’ Monitoraġġ u Evalwazzjoni tal-UE għal miżuri ta' żvilupp rurali

DĠ AGRI: Id-Direttorat Ġenerali tal-Kummissjoni Ewropea għall-Agrikoltura u l-Iżvilupp Rurali

DĠ SANTE: Id-Direttorat Ġenerali tal-Kummissjoni Ewropea għas-Saħħa u s-Sikurezza Alimentari

EFSA: Awtorità Ewropea dwar is-Sigurtà fl-Ikel — aġenzija tal-Unjoni Ewropea li tipprovdi pariri xjentifiċi indipendenti u tikkomunika dwar ir-riskji eżistenti u emerġenti li huma assoċjati mal-katina alimentari

Kontrolli tal-kundizzjonalità: Kontrolli li għandhom l-għan li jivverifikaw ir-rispett tal-obbligi ta’ kundizzjonalità, skont ir-Regolamenti (UE) Nru 1306/2013, 809/2014 u 640/2014.

OIE: Organizzazzjoni Dinjija għas-Saħħa tal-Annimali (Office International des Épizooties) - organizzazzjoni intergovernattiva magħmula minn 181 Pajjiż Membru. Hija tiżviluppa standards għas-saħħa u għall-benessri tal-annimali li huma rikonoxxuti internazzjonalment.

PAK: Politika Agrikola Komuni

PŻR: Programm tal-iżvilupp rurali

Qtugħ tad-denb tal-ħnieżer: Proċedura tal-qtugħ tad-denb tal-ħnieżer sabiex jitnaqqas il-gdim tad-denb.

SMR: Rekwiżiti statutorji ta' ġestjoni — jiffurmaw parti mill-kundizzjonalità u huma stabbiliti f’għadd ta’ direttivi u regolamenti tal-Unjoni Ewropea. Huma jikkonċernaw is-saħħa pubblika, is-saħħa tal-annimali u tal-pjanti, l-identifikazzjoni u r-reġistrazzjoni tal-annimali, l-ambjent u l-benessri tal-annimali.

Spezzjonijiet uffiċjali: Terminu użat fir-rapport biex jirreferi għall-kontrolli u l-ispezzjonijiet imwettqa fil-livell tal-Istati Membri (eż. minn servizzi veterinarji) biex tiġi vverifikata l-applikazzjoni korretta tar-regoli tal-Unjoni Ewropea dwar il-benessri tal-annimali, skont ir-Regolament (KE) Nru 882/2004.

Tiġieġ tas-simna: Tiġieġ li jinżamm għall-produzzjoni tal-laħam

TRACES: Sistema tal-Kontroll tal-Kummerċ u tal-Esperti Veterinarji — għodda ta’ ġestjoni online multilingwi tal-Kummissjoni għar-rekwiżiti sanitarji kollha tal-kummerċ u l-importazzjoni tal-annimali, is-semen u l-embrijuni, l-ikel, l-għalf u l-pjanti fi ħdan l-UE.

Tim tal-awditjar

Ir-rapporti speċjali tal-QEA jippreżentaw ir-riżultati tal-awditi li twettaq ta’ politiki u programmi tal-UE, jew ta’ suġġetti relatati mal-ġestjoni minn oqsma speċifiċi tal-baġit. Il-QEA tagħżel u tfassal dawn il-kompiti tal-awditjar biex timmassimizza l-impatt tagħhom billi tqis ir-riskji għall-prestazzjoni jew għall-konformità, il-livell ta’ introjtu jew ta’ nfiq involut, l-iżviluppi li jkunu għad iridu jseħħu u l-interess politiku u pubbliku.

Dan l-awditu tal-prestazzjoni twettaq mill-Awla I tal-Awditjar, Użu sostenibbli tar-riżorsi naturali, li hija mmexxija minn Nikolaos Milionis, Membru tal-QEA. L-awditu tmexxa minn Janusz Wojciechowski, Membru tal-QEA, li ngħata appoġġ minn Kinga Wiśniewska-Danek, Kap tal-Kabinett u Katarzyna Radecka-Moroz, Attaché tal-Kabinett; Colm Friel, Maniġer Prinċipali; Diana Voinea, Kap tal-Kompitu; Paulo Oliveira u Lucia Roșca, Viċi Kapijiet tal-Kompitu; Xavier Demarche, Małgorzata Frydel, Michela Lanzutti, Joachim Otto u Maciej Szymura, Awdituri. Fiona Urquhart ipprovdiet appoġġ lingwistiku.

Kuntatt

IL-QORTI EWROPEA TAL-AWDITURI
12, rue Alcide De Gasperi
1615 Luxembourg
LUXEMBOURG

Tel. +352 4398-1
Mistoqsijiet: eca.europa.eu/mt/Pages/ContactForm.aspx
Sit web: eca.europa.eu
Twitter: @EUAuditors

Ħafna informazzjoni addizzjonali dwar l-Unjoni Ewropea hija disponibbli fuq l-Internet.
Jista’ jsir aċċess għaliha permezz tas-server Europa (http://europa.eu).

Il-Lussemburgu: L-Uffiċċju tal-Pubblikazzjonijiet tal-Unjoni Ewropea, 2018

PDF	ISBN 978-92-847-1151-2	ISSN 1977-5741	doi:10.2865/659214	QJ-AB-18-026-MT-N
HTML	ISBN 978-92-847-1163-5	ISSN 1977-5741	doi:10.2865/588073	QJ-AB-18-026-MT-Q

© L-Unjoni Ewropea, 2018

Għal kull użu jew riproduzzjoni ta’ ritratti jew materjal ieħor li ma jaqax taħt id-drittijiet tal-awtur tal-Unjoni Ewropea, irid jintalab il-permess direttament mingħand id-detenturi tad-drittijiet tal-awtur.

KIF TIKKUNTATTJA LILL-UE

Personalment
Madwar l-Unjoni Ewropea kollha hemm mijiet ta’ ċentri ta’ informazzjoni tal-Europe Direct. Tista’ ssib l-indirizz tal-eqreb ċentru għalik f’dan is-sit: https://europa.eu/european-union/contact_mt

Bit-telefown jew bil-posta elettronika
Europe Direct huwa servizz li jwieġeb il-mistoqsijiet tiegħek dwar l-Unjoni Ewropea. Tista’ tikkuntattja dan is-servizz:

• bit-telefown bla ħlas: 00 800 6 7 8 9 10 11 (ċerti operaturi jafu jimponu ħlas għal dawn it-telefonati),
• fuq dan in-numru standard: +32 22999696, jew
• bil-posta elettronika permezz: https://europa.eu/european-union/contact_mt

KIF ISSIB TAGĦRIF DWAR L-UE

Onlajn
L-informazzjoni dwar l-Unjoni Ewropea bil-lingwi uffiċjali kollha tal-UE hija disponibbli fuq is-sit web Europa fuq: https://europa.eu/european-union/index_mt

Pubblikazzjonijiet tal-UE
Tista’ tniżżel mill-internet jew tordna l-pubblikazzjonijiet tal-UE, li xi wħud minnhom huma bla ħlas u xi oħrajn bil-ħlas, mill-EU Bookshop fl-indirizz li ġej: https://publications.europa.eu/mt/publications. Kopji multipli ta’ pubblikazzjonijiet bla ħlas tista’ tiksibhom billi tikkuntattja lil Europe Direct jew liċ-ċentru tal-informazzjoni lokali tiegħek (ara https://europa.eu/european-union/contact_mt).

Il-liġi tal-UE u dokumenti relatati
Għal aċċess għall-informazzjoni legali tal-UE, inkluż il-liġijiet kollha tal-UE mill-1951 ’l hawn, fil-verżjonijiet lingwistiċi uffiċjali kollha, żur is-sit EUR-Lex hawnhekk: http://eur-lex.europa.eu/homepage.html?locale=mt

Dejta Miftuħa mill-UE
Il-portal tad-Dejta Miftuħa mill-UE (http://data.europa.eu/euodp) jipprovdi aċċess għal settijiet tad-dejta mill-UE. Id-dejta tista’ titniżżel mill-internet u tintuża mill-ġdid bla ħlas, kemm għal skopijiet kummerċjali kif ukoll mhux kummerċjali.