UE w 2021 r.

Realizacja Europejskiego Zielonego Ładu

W 2021 r. UE kontynuowała walkę ze zmianą klimatu w oparciu o ambitne strategie polityczne w Unii i ścisłą współpracę z partnerami międzynarodowymi. Komisja przyjęła w lutym nową unijną Strategię w zakresie przystosowania do zmiany klimatu, w której określiła sposób przygotowania się na nieuniknione skutki zmiany klimatu i osiągnięcia odporności na zmianę klimatu do 2050 r. Parlament Europejski i państwa członkowskie przyjęły w czerwcu pierwsze w historii europejskie prawo o klimacie, zapisując w prawie ogólnounijne cele dotyczące ograniczenia emisji gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55 proc. do 2030 r. w porównaniu z poziomami z 1990 r. oraz osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r.

Następnie w lipcu i grudniu Komisja przedstawiła szereg wniosków mających umożliwić UE realizację jej ambicji klimatycznych w oparciu o przegląd istniejących strategii politycznych i zaproponowanie nowych środków. Wnioski ustawodawcze mające na celu realizację Europejskiego Zielonego Ładu obejmują szeroki zakres obszarów polityki, w tym: klimat, energię, transport i podatki. Określono w nich, w jaki sposób UE osiągnie swój cel na 2030 r., który teraz jest prawnie wiążący. Propozycje te przekazano Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, jako wkład UE w realizację celów porozumienia paryskiego.

Cele klimatyczne na rok dwa tysiące trzydziesty obejmują: Społeczny Fundusz Klimatyczny; handel uprawnieniami do emisji w odniesieniu do transportu drogowego i budynków; mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji dwutlenku węgla; unijny system handlu emisjami w odniesieniu do energii, przemysłu, transportu morskiego i lotnictwa; rozporządzenie w sprawie użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa; dyrektywę w sprawie opodatkowania energii; strategię leśną UE; dyrektywę w sprawie efektywności energetycznej; rozporządzenie w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego; dyrektywę w sprawie odnawialnych źródeł energii; rozporządzenie w sprawie infrastruktury paliw alternatywnych; normy emisji dwutlenku węgla dla samochodów osobowych i dostawczych; inicjatywę Fjul i ju Maritajm; oraz inicjatywę Rifjul i ju Awiejszn.

Korzyści płynące z działań w dziedzinie klimatu są oczywiste: zapobieżenie kryzysowi klimatycznemu lub złagodzenie go; zdrowsza planeta do przekazania przyszłym pokoleniom; czystsze powietrze; chłodniejsze i bardziej ekologiczne miasta; zdrowsi obywatele; mniejsze zużycie energii i niższe rachunki; większa niezależność energetyczna; nowe technologie i możliwości przemysłowe; więcej przestrzeni na przyrodę. Transformacja ekologiczna doprowadzi ponadto do stworzenia nowych rodzajów miejsc pracy. Przy odpowiedniej strategii może ona doprowadzić do stworzenia około 1 mln miejsc pracy w UE do 2030 r. i 2 mln do 2050 r., a także zwiększyć globalną konkurencyjność UE, gdyż wiele innych państw poszukuje rozwiązań w dziedzinie klimatu.

Chociaż w perspektywie średnio- i długoterminowej korzyści płynące z unijnej polityki klimatycznej wyraźnie przewyższają koszty tej transformacji, w perspektywie krótkoterminowej mogą one powodować dodatkową presję na znajdujące się w trudnej sytuacji gospodarstwa domowe, mikroprzedsiębiorstwa i użytkowników transportu. Celem strategii politycznej jest sprawiedliwy podział kosztów przeciwdziałania zmianie klimatu i przystosowania się do niej, aby transformacja była sprawiedliwa dla wszystkich. Jest to jeden z powodów, dla których wniosek Komisji w sprawie nowego systemu handlu uprawnieniami do emisji w transporcie drogowym i w budownictwie uzupełniono Społecznym Funduszem Klimatycznym. Potencjalnie znaczące skutki społeczne szerzej omówiono w proponowanym zaleceniu dotyczącym zapewnienia sprawiedliwej transformacji w kierunku neutralności klimatycznej (zob. poniżej).

Rewizja unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji

Unijny system handlu uprawnieniami do emisji to pierwszy i dotychczas największy na świecie rynek uprawnień do emisji dwutlenku węgla. Określa on limit lub pułap łącznej ilości niektórych gazów cieplarnianych, którą sektory objęte systemem mogą wyemitować. Limit jest obniżany z czasem, co powoduje obniżenie łącznych emisji. Przedsiębiorstwa objęte systemem kupują uprawnienia do emisji na aukcjach lub otrzymują je w drodze przydziału bezpłatnych uprawnień. W razie potrzeby mogą również handlować nimi między sobą. Co roku każde przedsiębiorstwo musi zwrócić ilość uprawnień w pełni pokrywającą jego emisje, w przeciwnym razie podlega wysokim grzywnom.

Od czasu uruchomienia systemu w 2005 r. w sektorach nim objętych (wytwarzanie energii elektrycznej, przemysł energochłonny i lotnictwo w Europejskim Obszarze Gospodarczym) emisje gazów cieplarnianych zmniejszono o około 43 proc. Sektory te odpowiadają łącznie za 41 proc. wszystkich emisji w UE. W lipcu 2021 r. w ramach pakietu legislacyjnego mającego na celu realizację Europejskiego Zielonego Ładu Komisja zaproponowała nowy cel redukcji emisji z sektorów objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji o 61 proc. do 2030 r. w porównaniu z poziomami z 2005 r. Aby go osiągnąć, Komisja proponuje jednorazową redukcję całkowitej liczby uprawnień do emisji oraz zwiększenie wskaźnika redukcji do 4,2 proc. rocznie, z obowiązującego obecnie poziomu 2,2 proc.

W sektorach objętych wspólnym wysiłkiem redukcyjnym, które obejmują transport drogowy, mieszkalnictwo i rolnictwo, zmiana w porównaniu z dwa tysiące piątym rokiem wyniosła w dwa tysiące dwudziestym roku minus 16 procent, a cel na dwa tysiące trzydziesty rok to minus 40 procent. W istniejącym systemie handlu emisjami, który obejmuje sektor energetyczny, sektory energochłonne, loty wewnątrz Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz, po dwa tysiące dwudziestym drugim roku, żeglugę, zmiana w porównaniu z dwa tysiące piątym rokiem wyniosła w dwa tysiące dwudziestym roku minus 43 procent, a cel na dwa tysiące trzydziesty rok to minus 61 procent. W odniesieniu do emisji pochodzących z transportu drogowego i budynków, oprócz objęcia ich rozporządzeniem w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego, Komisja zaproponowała nowy system handlu emisjami. Pułap w tym nowym systemie będzie corocznie obniżany, aby w dwa tysiące trzydziestym roku osiągnąć redukcję emisji o 43 procent w porównaniu z dwa tysiące piątym rokiem.

Komisja zaproponowała również mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO₂. Mechanizm ten jest zgodny z zasadami Światowej Organizacji Handlu i zagwarantuje, by ambitne działania w dziedzinie klimatu w Europie nie spowodowały ucieczki emisji, polegającej na przenoszeniu przez przedsiębiorstwa produkcji do krajów, w których przepisy dotyczące emisji są mniej rygorystyczne. Jego wprowadzanie stopniowo i równolegle ze stopniowym wycofywaniem bezpłatnych uprawnień w ramach obecnego systemu handlu uprawnieniami do emisji zagwarantuje, że niektóre wysokoemisyjne produkty przywożone do UE – takie jak cement, żelazo i stal, aluminium, nawozy i energia elektryczna – będą kosztować tyle samo co te same produkty wytworzone w UE.

Komisja przedstawiła wniosek w sprawie wzmocnienia rezerwy stabilności rynkowej. Rezerwa ta zwiększa odporność systemu na poważne wstrząsy przez rezerwowanie pewnej liczby uprawnień do emisji, które można będzie wykorzystać do dostosowania podaży uprawnień na aukcji. W sektorze lotnictwa Komisja zaproponowała stopniowe wycofywanie przydziału bezpłatnych uprawnień dla linii lotniczych obsługujących loty w Europejskim Obszarze Gospodarczym, zmierzając w kierunku pełnej sprzedaży uprawnień na aukcji dla tego sektora. Komisja proponuje również zastosowanie globalnego mechanizmu kompensacji i redukcji CO₂ do lotnictwa międzynarodowego w odniesieniu do lotów do i z Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Aby UE mogła osiągnąć swój cel redukcji emisji na 2030 r., sektory obecnie nieobjęte systemem handlu uprawnieniami do emisji muszą zintensyfikować starania na rzecz dekarbonizacji. W tym celu Komisja zaproponowała rozszerzenie handlu uprawnieniami do emisji na transport morski oraz wprowadzenie odrębnych systemów handlu uprawnieniami do emisji dla sektorów transportu drogowego i budownictwa.

W lipcu Komisja zaproponowała również zwiększenie finansowania innowacji klimatycznych poprzez znaczne zwiększenie kwoty w ramach funduszy na modernizację i innowacje. Fundusze te, finansowane z uprawnień sprzedawanych na aukcji w ramach systemu handlu uprawnieniami do emisji, odpowiednio wspierają państwa członkowskie o niższych dochodach w przechodzeniu na neutralność klimatyczną i finansują innowacyjne technologie niskoemisyjne niezbędne do napędzania zielonej transformacji.

Sprawiedliwa transformacja w kierunku neutralności klimatycznej

Centralnym elementem Europejskiego Zielonego Ładu jest zobowiązanie do przejścia na gospodarkę neutralną dla klimatu w sprawiedliwy sposób, nie pozostawiając nikogo w tyle.

W lipcu zaproponowano nowy Społeczny Fundusz Klimatyczny, aby pomóc państwom członkowskim we wspieraniu przejścia na neutralność klimatyczną obywateli znajdujących się w trudnej sytuacji i w największym stopniu uzależnionych od paliw kopalnych. Komisja proponuje finansowanie funduszu z budżetu UE w kwocie odpowiadającej co do zasady 25 proc. spodziewanych dochodów z nowych systemów handlu uprawnieniami do emisji dla sektorów transportu drogowego i budownictwa, co w latach 2025–2032 pozwoli zmobilizować 72,2 mld euro. Środki te zostaną wykorzystane do pomocy państwom członkowskim we wspieraniu gospodarstw domowych i mikroprzedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji, inwestowaniu w efektywność energetyczną i renowację budynków oraz w finansowaniu bezemisyjnej i niskoemisyjnej mobilności. W oczekiwaniu na wpływ tych inwestycji na zmniejszenie kosztów i emisji fundusz będzie również mógł finansować tymczasowe bezpośrednie wsparcie dochodu gospodarstw domowych znajdujących się w trudnej sytuacji.

W grudniu Komisja wydała wytyczne polityczne, aby zachęcić państwa członkowskie do podejmowania działań na rzecz sprawiedliwej i sprzyjającej włączeniu społecznemu transformacji w kierunku neutralności klimatycznej. Proponowane zalecenie Rady odnosi się do ważnych społecznych i związanych z zatrudnieniem aspektów transformacji. Szczególną uwagę zwrócono w nim na zaspokojenie potrzeb tych osób i gospodarstw domowych, które są w dużym stopniu zależne od paliw kopalnych i mogą najbardziej ucierpieć przy transformacji ekologicznej. Zachęca się w nim również państwa członkowskie do optymalnego wykorzystania finansowania publicznego i prywatnego oraz do ścisłej współpracy z partnerami społecznymi. Wniosek zawiera środki i wytyczne dotyczące:

• wspierania wysokiej jakości zatrudnienia i ułatwiania zmiany pracy;
• promowania równego dostępu do kształcenia i szkolenia dobrej jakości;
• zapewnienia sprawiedliwych systemów ulg podatkowych i systemów ochrony socjalnej;
• ułatwiania przystępnego cenowo dostępu do podstawowych usług;
• koordynacji działań politycznych i stosowania podejścia uwzględniającego całą gospodarkę;
• optymalnego wykorzystania finansowania publicznego i prywatnego.

Przegląd przepisów dotyczących sektorów nieobjętych systemem handlu uprawnieniami do emisji

W unijnym rozporządzeniu w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego określono dla UE i jej państw członkowskich wiążące cele w zakresie ograniczenia rocznych emisji gazów cieplarnianych do 2030 r. w sektorach nieobjętych systemem handlu uprawnieniami do emisji. Oczekiwane wysiłki na rzecz ograniczenia emisji rozdzielono między państwa członkowskie w zależności od ich względnej zamożności mierzonej w produkcie krajowym brutto na mieszkańca oraz z uwzględnieniem efektywności kosztowej.

W lipcu Komisja przedstawiła wniosek dotyczący podwyższenia docelowego poziomu ograniczenia emisji w UE z obecnego, to jest 29 proc., do 40 proc. w porównaniu z poziomem z 2005 r. Proponowane krajowe cele zmniejszenia emisji wynoszą od 10 proc. do 50 proc., również w porównaniu z 2005 r.

Zaproponowano następujące cele: Bułgaria minus 10 procent; Rumunia minus 12,7 procent; Chorwacja minus 16,7 procent; Łotwa minus 17 procent; Polska minus 17,7 procent; Węgry minus 18,7 procent; Malta minus 19 procent; Litwa minus 21 procent; Grecja minus 22,7 procent; Słowacja minus 22,7 procent; Estonia minus 24 procent; Czechy minus 26 procent; Słowenia minus 27 procent; Portugalia minus 28,7 procent; Cypr minus 32 procent; Hiszpania minus 37,7 procent, UE 27 minus 40 procent; Irlandia minus 42 procent; Włochy minus 43,7 procent; Belgia minus 47 procent; Francja minus 47,5 procent; Austria minus 48 procent; Niderlandy minus 48 procent; Dania minus 50 procent; Niemcy minus 50 procent; Luksemburg minus 50 procent; Finlandia minus 50 procent; Szwecja minus 50 procent.

Lasy i grunty rolne pokrywają łącznie ponad trzy czwarte powierzchni lądowej UE. Dobrze zarządzane i odporne lasy mają ogromne znaczenie dla osiągnięcia neutralności klimatycznej, ponieważ usuwają dwutlenek węgla (CO₂) z atmosfery. W lipcu Komisja przedstawiła wniosek dotyczący zwiększenia pochłaniania dwutlenku węgla do poziomu 310 mln ton CO₂ do 2030 r. oraz osiągnięcia do 2035 r. na poziomie UE neutralności klimatycznej w połączonym sektorze użytkowania gruntów, leśnictwa i rolnictwa.

W grudniu Komisja przyjęła komunikat w sprawie zrównoważonych cykli węglowych. Określa on, w jaki sposób UE może usuwać więcej dwutlenku węgla z atmosfery dzięki ograniczeniu zależności od węgla kopalnego, zwiększeniu skali upraw sprzyjających pochłanianiu dwutlenku węgla przez glebę oraz promowaniu rozwiązań przemysłowych służących usuwaniu i recyklingowi dwutlenku węgla w sposób zrównoważony i możliwy do zweryfikowania.

Strategia UE w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu

Chociaż UE robi wszystko, co w jej mocy, aby złagodzić zmianę klimatu, zarówno na szczeblu wewnętrznym, jak i międzynarodowym, musi również przygotować się do stawienia czoła jej nieuniknionym konsekwencjom. Już teraz odczuwamy skutki zmiany klimatu: od śmiercionośnych fal upałów i niszczycielskich powodzi po zdegradowane lasy i wybrzeża, które uległy erozji wskutek podnoszenia się poziomu mórz.

Dlatego właśnie w lutym Komisja przyjęła nową strategię UE w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu, w której określono, w jaki sposób UE może do 2050 r. uodpornić się na zmianę klimatu. Celem strategii jest przystosowanie się do zmiany klimatu inteligentniej, szybciej i bardziej systemowo oraz zintensyfikowanie działań międzynarodowych. Ma ona przesunąć punkt ciężkości z planowania na wdrażanie dzięki opracowywaniu rozwiązań i wdrażaniu ich na dużą skalę.

Na przykład Climate-ADAPT, europejska platforma wiedzy na temat przystosowania się do zmiany klimatu, będzie powszechnie dostępna. Już dziś dysponuje ona specjalnym obserwatorium, które ma pomóc w śledzeniu związanych ze zmianą klimatu zagrożeń dla zdrowia i zapobieganiu im. Innym przykładem jest rozpoczęcie w ramach programu „Horyzont Europa” misji w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu. Ta inicjatywa przewodnia zapewni regionom UE dostęp do najnowszych technologii przystosowawczych, rozwiązań opartych na zasobach przyrody i najlepszych praktyk, aby mogły one uodpornić się na zmianę klimatu.

Bardziej zrównoważone budynki

W następstwie strategii dotyczącej fali renowacji z 2020 r. ambicja Komisji dotycząca podwojenia wskaźnika renowacji budynków w całej UE znalazła odzwierciedlenie w szeregu nowych inicjatyw. W szczególności zaproponowany w grudniu przegląd dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków ma zagwarantować postępy UE na drodze do dekarbonizacji naszych zasobów budowlanych. Przegląd ten doprowadzi do zmniejszenia zużycia energii w budynkach w UE, poprawiając ich efektywność energetyczną przez gruntowną renowację. We wniosku określono minimalne normy charakterystyki energetycznej i wprowadzono wymóg, aby do 2030 r. 15 proc. zasobów budowlanych każdego państwa członkowskiego poddano modernizacji z poziomu etykiety G do co najmniej F. W ramach przeglądu Komisja zaproponowała również, aby od 2030 r. bezemisyjne były wszystkie nowe budynki, a nowe budynki publiczne od 2027 r.

Wniosek Komisji dotyczący nowej dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej zawiera ambitniejszy cel realizacji oszczędności energii do 2030 r. w całej gospodarce, w tym dzięki renowacji budynków publicznych. We wniosku dotyczącym dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii określono również nowy poziom odniesienia dotyczący wykorzystania do 2030 r. w budynkach 49 proc. energii ze źródeł odnawialnych i wprowadzono wymóg corocznego zwiększania ilości energii ze źródeł odnawialnych wykorzystywanej do ogrzewania i chłodzenia. Proponowany nowy system handlu uprawnieniami do emisji pochodzących z budynków obejmuje paliwa grzewcze. Społeczny Fundusz Klimatyczny finansowany z tego nowego systemu zapewni wsparcie finansowe na renowację znajdującym się w trudnej sytuacji gospodarstwom domowym i mikroprzedsiębiorstwom.

Biorąc wreszcie pod uwagę potencjał renowacji do stania się motorem zdolnym ożywić gospodarkę, Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności ukierunkowano szczególnie na sektor budowlany, a wiele państw członkowskich włączyło do swych krajowych planów naprawy renowację i inwestycje w efektywność energetyczną.

Nowy europejski Bauhaus

Celem zainicjowanego w 2020 r. nowego europejskiego Bauhausu jest przyspieszenie transformacji naszego społeczeństwa i sektorów gospodarki, takich jak budownictwo i sektory związane ze stylem życia, zapewniając obywatelom dostęp do towarów i usług pochodzących z obiegu zamkniętego, przystępnych cenowo i mniej emisyjnych. W ten sposób pomoże on przełożyć Europejski Zielony Ład na konkretne, poprawiające życie codzienne, zmiany w budynkach i przestrzeni publicznej, a także w modzie i umeblowaniu. Nowy europejski Bauhaus wnosi do Zielonego Ładu wymiar kulturowy i angażuje w służbie transformacji takie grupy, jak architekci, projektanci i artyści.

Inspiracją do ukształtowania opublikowanej we wrześniu 2021 r. koncepcji Komisji, wyrażonej w nowym europejskim Bauhausie, były oddolne projekty z całej Europy i spoza niej. W etapie współprojektowania projektu, który trwał od stycznia do lipca, udział wzięło ponad 2 tys. uczestników. Około 85 mln euro zostanie w latach 2021–2022 przeznaczone na projekty nowego europejskiego Bauhausu z programów Unii – w tym z programu „Horyzont Europa”, LIFE, programu na rzecz jednolitego rynku i programu „Cyfrowa Europa”. Inicjatywa ta będzie też uwzględniana w wielu innych programach UE, jak Erasmus+ i Europejski Korpus Solidarności. Komisja ustanowi ponadto laboratorium nowego europejskiego Bauhausu, aby wspólnie ze społecznością opracowywać, produkować prototypy i testować nowe narzędzia, rozwiązania i zalecenia polityczne.

Zwycięzcy pierwszych nagród nowego europejskiego Bauhausu – autorzy projektu „podniebnego” ogrodu w sercu Barcelony czy niegenerującego odpadów domu ze Słowenii pokazali, że zrównoważony rozwój może być jednocześnie piękny i sprzyjać włączeniu społecznemu. We wrześniu wyłoniono 20 zwycięzców.

Tworzenie gospodarki neutralnej dla klimatu

W oparciu o różne strategie przedstawione w 2020 r., w tym strategie dotyczące integracji systemu energetycznego, energii z morskich źródeł odnawialnych, wodoru i emisji metanu, w 2021 r. Komisja podjęła szereg kroków, aby pomysły te przekształcić w unijne prawodawstwo. W lipcu i grudniu przedstawiła wnioski legislacyjne mające na celu zmianę zasad polityki energetycznej UE i przyspieszenie przejścia na czystą energię.

Komisja zaproponowała, aby do 2030 r. udział energii ze źródeł odnawialnych w koszyku energetycznym UE wyniósł 40 proc. Jest to dwukrotność wartości z 2020 r. i współczynnik dużo wyższy w stosunku do poprzedniego celu 32 proc. Dane Eurostatu potwierdziły, że UE z łatwością osiągnęła swoje cele na 2020 r.

Lipcowy wniosek dotyczący przeglądu dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii zawiera środki ukierunkowane na dziedziny, w których postępy są wolniejsze niż oczekiwano (jak transport i budownictwo). Podobnie, wniosek dotyczący przeglądu dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej ma na celu łączne zmniejszenie zużycia energii o dalsze 9 proc. w porównaniu z poziomem, do którego państwa członkowskie zobowiązały się już w swoich krajowych planach w dziedzinie energii i klimatu na lata 2021–2030, i ma niemal podwoić roczne zobowiązania w zakresie efektywności energetycznej.

Kolejne elementy pakietu środków mających na celu realizację Europejskiego Zielonego Ładu przedstawiono w grudniu, wraz z wnioskami dotyczącymi dekarbonizacji sektora gazowego i ustanowienia rynku wodoru. Wnioski dotyczące unijnego rynku gazu ułatwią przejście z paliw kopalnych na gazy odnawialne i niskoemisyjne. Koncentrują się one również na stworzeniu w perspektywie średnioterminowej funkcjonującego rynku wodoru, przy jednoczesnym promowaniu innych technologii czystego gazu.

Na potrzeby pomiaru emisji i śledzenia postępów UE pomogła również stworzyć międzynarodowe obserwatorium emisji metanu, które ma być motorem globalnego zobowiązania dotyczącego metanu, podpisanego na konferencji klimatycznej COP26 w Glasgow przez UE i 110 państw. W grudniu przedstawiono pierwszy w historii wniosek ustawodawczy mający na celu rozwiązanie problemu emisji metanu w UE.

Nowe etykiety energetyczne: jak rozpoznać etykietę ze zmienioną skalą? Nowa etykieta posiada kod kju ar, który umożliwia dostęp do dodatkowych informacji na temat danego modelu. Zmieniono także skalę klas efektywności energetycznej. Na przykład lodówka klasy C z nową etykietą miałaby klasę A plus plus plus w poprzedniej skali. Udoskonalono również metodę obliczania rocznego zużycia energii. Na przykład dla tej samej lodówki, nowa etykieta deklaruje zużycie wynoszące 66 kilowatogodzin rocznie, a poprzednia etykieta wskazywała sześćdziesiąt dwie kilowatogodziny. Z kolei objętość lodówek na nowej etykiecie wyrażana jest w litrach, a poziom hałasu mierzony jest w decybelach przy użyciu skali czterostopniowej.

W 2021 r. dostosowano również skalę etykiet energetycznych UE w odniesieniu do niektórych produktów gospodarstwa domowego (od pralek po żarówki). Pokazuje to, że etykiety te pomagają stymulować innowacje w zakresie efektywności energetycznej, gdyż producenci chcą plasować swe produkty w najwyższej dostępnej na rynku klasie, a konsumenci zwracają uwagę na te etykiety przy zakupie produktów.

Przedstawiony w lipcu pakiet dotyczący Europejskiego Zielonego Ładu zawierał również wniosek dotyczący przeglądu unijnej dyrektywy w sprawie opodatkowania energii. Ma on doprowadzić do lepszego odzwierciedlenia w opodatkowaniu produktów energetycznych ich wpływu na środowisko i pomóc w realizacji celów UE w zakresie zmiany klimatu. Przegląd usunie obecne przeszkody dla czystych produktów i technologii energetycznych oraz podwyższy poziomy opodatkowania najbardziej zanieczyszczających paliw. Wygeneruje to odpowiednie sygnały cenowe dotyczące produktów energetycznych, stymulując tym samym ekologiczne innowacje i inwestycje w zrównoważoną, czystą energię.

W odpowiedzi na globalne zjawisko wyjątkowo wysokich cen energii Komisja wydała w październiku komunikat zawierający zestaw środków, wskazując krótko-, średnio- i długoterminowe inicjatywy, które państwa członkowskie i UE mogą wprowadzić, aby poprawić sytuację zarówno gospodarstw domowych, jak i przedsiębiorstw. Do stycznia 2022 r. większość państw członkowskich wprowadziła środki określone w tym zestawie narzędzi, aby złagodzić skutki gwałtownego wzrostu cen. Komisja podjęła działania następcze w związku z komunikatem, przedstawiając w grudniu wnioski ustawodawcze służące lepszemu wykorzystaniu magazynowania. Określono w nim następnie ramy umożliwiające wspólne zakupy rezerw gazu oraz przepisy mające na celu wzmocnienie solidarności między państwami członkowskimi.

Zrównoważona i inteligentna mobilność

W ramach lipcowego pakietu legislacyjnego służącego realizacji Europejskiego Zielonego Ładu Komisja zaproponowała nowe przepisy zachęcające do stosowania czystych paliw w sektorach lotniczym i morskim (ReFuelEU Aviation i FuelEU Maritime) oraz mające zwiększyć ich stosowanie. Przyczyni się to nie tylko do ograniczenia emisji z tych dwóch sektorów, ale też do wspierania innowacji i działalności gospodarczej w UE poprzez niezbędne dostosowanie technologiczne i rozwój paliw alternatywnych.

Aby osiągnąć cele w zakresie dekarbonizacji transportu, baza przemysłowa UE musi w bardzo krótkim czasie rozwinąć nowe możliwości zaopatrzenia, zdolności produkcyjne i magazynowe oraz sieci dystrybucji. Aby uzupełnić przedstawione w 2021 r. wnioski ustawodawcze Komisja uruchomiła również sojusz na rzecz łańcucha wartości paliw odnawialnych i niskoemisyjnych, służący zwiększeniu podaży i przystępności cenowej odnawialnych i niskoemisyjnych paliw gazowych i ciekłych w transporcie, ze szczególnym uwzględnieniem sektora lotniczego i morskiego.

Europejski Rok Kolei w 2021 r. uwypuklił ogromną rolę kolei dla naszego społeczeństwa, polegającą na łączeniu obywateli i przedsiębiorstw w całej UE w jeden z najbardziej zrównoważonych i najbezpieczniejszych sposobów. Rok Kolei rzucił też światło na wyzwania związane ze zwiększeniem liczby osób podróżujących pociągiem, liczby przedsiębiorstw przewożących towary koleją oraz liczby zatrudnionych w sektorze kolei.

Jednym z najważniejszych wydarzeń w tym roku była podróż po kontynencie Connecting Europe Express, demonstrująca atuty i potencjał europejskiego sektora kolejowego. Podróż była okazją do potwierdzenia, że należy dołożyć starań, aby kolej odegrała należną jej rolę w zielonej transformacji. W grudniu Komisja przyjęła plan działania mający na celu rozwój transgranicznego kolejowego transportu pasażerskiego na duże odległości i przygotowanie nowych przepisów dotyczących kolejowych korytarzy towarowych (zob. również pytania i odpowiedzi: Strategia na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności). Pomoże to zwiększyć konkurencyjność transgranicznych kolejowych przewozów towarowych przez poprawę zarządzania zdolnością przepustową infrastruktury kolejowej i maksymalizację wykorzystania istniejącej infrastruktury kolejowej, uzupełniając bieżące wysiłki sektora na rzecz zwiększenia prędkości, punktualności i niezawodności kolejowych przewozów towarowych.

W grudniu Komisja przedstawiła wnioski w sprawie zmienionych wytycznych dotyczących transeuropejskiej sieci transportowej, zmienionej dyrektywy w sprawie inteligentnych systemów transportowych oraz nowych unijnych ram mobilności w miastach.

Transeuropejska sieć transportowa (TEN-T) to ogólnounijna sieć kolei, śródlądowych dróg wodnych, szlaków żeglugi morskiej bliskiego zasięgu i dróg. Łączy ona największe miasta, porty, lotniska i terminale. Ma ona ogromne znaczenie dla funkcjonowania rynku wewnętrznego, ponieważ zapewnia efektywny transport towarów i pasażerów. Dzięki proponowanym środkom sieć stanie się bardziej ekologiczna, wydajniejsza i odporniejsza.

Inteligentna mobilność pozwala poprawić bezpieczeństwo i stopień zrównoważenia transportu. Przegląd dyrektywy w sprawie inteligentnych systemów transportowych pomoże znaleźć nowe rozwiązania mobilności drogowej, aplikacje w zakresie mobilności oraz rozwinąć opartą na sieci i zautomatyzowaną mobilność. Pobudzi on do szybszego wdrażania nowych, inteligentnych usług, proponując, aby niektóre kluczowe dane dotyczące dróg, podróży i ruchu – takie jak ograniczenia prędkości, plany ruchu drogowego lub informacje o robotach drogowych – udostępniać w formacie cyfrowym.

Nowy wniosek w sprawie ram mobilności w miastach odnosi się do niektórych wyzwań związanych z mobilnością wynikających z dynamiki miast – w tym zatorów komunikacyjnych, emisji i hałasu – starając się przynieść korzyści użytkownikom transportu i okolicznym mieszkańcom.

Czystsze i bezpieczniejsze pojazdy

Samochody osobowe i dostawcze odpowiadają łącznie za około 15 proc. całkowitych emisji CO₂ w UE, w związku z czym współpraca tych sektorów jest niezbędna do osiągnięcia celów UE w zakresie redukcji emisji. Aby zwiększyć liczbę pojazdów bezemisyjnych i niskoemisyjnych na europejskich drogach, potrzebujmy bardziej ambitnych norm emisji CO₂ dla nowych samochodów osobowych i dostawczych. Jako część pakietu mającego na celu realizację Europejskiego Zielonego Ładu Komisja zaproponowała w lipcu wprowadzenie od 2030 r. ambitniejszych docelowych poziomów emisji CO₂ dla nowych samochodów osobowych i dostawczych:

• ograniczenie emisji z samochodów osobowych o 55 proc. do 2030 r.;
• ograniczenie emisji z samochodów dostawczych o 50 proc. do 2030 r.;
• zerowe emisje z nowych samochodów osobowych do 2035 r.

Aby wesprzeć ekologizację europejskiej floty transportowej, Komisja zaproponowała rozporządzenie w sprawie infrastruktury paliw alternatywnych, aby zagwarantować dostępność w każdym państwie członkowskim publicznej zdolności ładowania i uzupełniania paliwa wystarczającej do zaspokojenia potrzeb rosnącej floty bezemisyjnych samochodów osobowych i ciężarowych. Rozporządzenie zapewni też objęcie całej UE infrastrukturą ładowania w równomiernych odstępach wzdłuż głównych korytarzy transportowych, tak aby kierowcy w całej UE mogli łatwo ładować lub tankować pojazdy elektryczne lub pojazdy zasilane wodorowymi ogniwami paliwowymi. Zgodnie z proponowanymi przepisami samoloty, statki i barki będą miały dostęp do sieci zasilającej w największych portach i na lotniskach.

Działanie na arenie światowej

Największy wzrost temperatury (o ponad 3 stopnie) odnotowano w Ameryce Północnej, Azji Wschodniej, na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej oraz w regionach Antarktyki położonych najbliżej Ameryki Południowej.

W dniach 1–13 listopada w Glasgow, Zjednoczone Królestwo, odbyła się konferencja klimatyczna COP26. Na początku konferencji UE wyznaczyła trzy cele.

• Po pierwsze, podjęcie zobowiązań do ograniczenia w ciągu obecnego dziesięciolecia emisji, aby ograniczyć globalne ocieplenie do 1,5 °C.
• Po drugie, doprowadzenie do przeznaczania 100 mld USD rocznie na finansowanie działań związanych ze zmianą klimatu dla krajów rozwijających się i podatnych na zagrożenia.
• Po trzecie, osiągnięcie porozumienia w sprawie zasad wdrożenia porozumienia paryskiego.

Poczyniono postępy w realizacji każdego z tych celów.

Zgodnie z porozumieniem paryskim 195 państw wyznaczyło sobie za cel utrzymanie wzrostu średniej temperatury na świecie znacznie poniżej 2 °C i jak najbardziej zbliżonego do 1,5 °C. Przed COP26 planeta zmierzała do niebezpiecznego poziomu globalnego ocieplenia o 2,7 °C. Opierając się na nowych zapowiedziach poczynionych podczas konferencji, eksperci szacują, że według prawdopodobnych scenariuszy jesteśmy na dobrej drodze do utrzymania wzrostu temperatury na świecie między 1,8 °C a 2,4 °C. We wnioskach z konferencji strony uzgodniły, że do końca 2022 r. ponownie przeanalizują swoje zobowiązania do ograniczenia globalnego ocieplenia do 1,5 °C do końca stulecia, trzymając się najwyższych poziomów zobowiązań wynikających z porozumienia paryskiego.

Aby wywiązać się z tych obietnic, uczestnicy COP26 po raz pierwszy zgodzili się też na przyspieszenie stopniowego wycofywania nieobniżonej energii węglowej i nieefektywnych dotacji na paliwa kopalne, a także przyznali, że trzeba dołożyć starań, aby transformacja była sprawiedliwa.

Podczas COP26 uczestnicy zakończyli również negocjacje techniczne w sprawie zasad wdrożenia porozumienia paryskiego, określając wymogi w zakresie śledzenia postępów w zakresie redukcji emisji obowiązujące wszystkie strony. W zbiorze przepisów określono również sposób funkcjonowania międzynarodowych rynków uprawnień do emisji dwutlenku węgla, aby wspierać dalszą globalną współpracę w zakresie redukcji emisji.

Jeśli chodzi o finansowanie działań związanych ze zmianą klimatu, kraje rozwinięte zgodziły się podwoić ich zbiorowy udział finansowy, aby pomóc innym krajom w dostosowaniu się do skutków zmiany klimatu w ramach rocznego celu 100 mld USD na lata 2021–2025, oraz osiągnąć wcześniej wyznaczony cel, jakim jest jak najszybsze przekazywanie im 100 mld USD rocznie. Strony zobowiązały się dodatkowo do podjęcia kroków prowadzących do uzgodnienia sposobu długoterminowego finansowania działań związanych z klimatem po 2025 r. Na konferencji podjęto również decyzję o nawiązaniu między stronami, zainteresowanymi stronami i odpowiednimi organizacjami dialogu, który posłuży wspieraniu zapobiegania szkodom związanym ze zmianą klimatu, ich ograniczania i eliminowania.

Na COP26 UE zaangażowała się również w następujące zapowiedzi.

• Globalne zobowiązanie dotyczące metanu, zainicjowane przez UE i Stany Zjednoczone Ameryki. Ponad 100 państw, reprezentujących 70 proc. światowej gospodarki i prawie połowę antropogenicznych emisji metanu, zobowiązało się do osiągnięcia wspólnego celu, jakim jest ograniczenie globalnych emisji metanu o co najmniej 30 proc. do 2030 r. w porównaniu z poziomami z 2020 r.
• UE zobowiązała się przeznaczyć w ciągu 5 lat 1 mld euro na globalne zobowiązanie finansowe na rzecz lasów. UE będzie pomagać krajom partnerskim w ochronie i odtwarzaniu lasów na całym świecie oraz gospodarowaniu nimi w sposób zrównoważony. Ponad 100 światowych przywódców, reprezentujących państwa, gdzie znajduje się około 85 proc. światowych lasów, obiecało położyć kres wylesianiu i odwrócić ten proces do 2030 r.
• UE wraz z Francją, Niemcami, Zjednoczonym Królestwem i Stanami Zjednoczonymi zainicjowała partnerstwo na rzecz sprawiedliwej transformacji energetycznej z Republiką Południowej Afryki, aby przyspieszyć dekarbonizację jej gospodarki, ze szczególnym uwzględnieniem systemu elektrycznego. Dzięki początkowemu zobowiązaniu do sfinansowania na pierwszym etapie 8,5 mld USD (około 7,4 mld euro) partnerstwo pomoże Republice Południowej Afryki osiągnąć ambitne cele w zakresie emisji określone w ustalonym na szczeblu krajowym i zaktualizowanym wkładzie.
• UE zapowiedziała przekazanie 100 mln euro na Fundusz Adaptacyjny ONZ, dzięki czemu jej wkład będzie największy, z rekordową łączną kwotą 351,6 mln USD.
• Nowe partnerstwo między Komisją, Europejskim Bankiem Inwestycyjnym i Breakthrough Energy Catalyst zmobilizuje w latach 2022–2026 do 820 mln euro (1 mld USD) na przyspieszenie wdrażania i komercjalizacji innowacyjnych technologii, które pomogą zrealizować ambicje Europejskiego Zielonego Ładu i cele klimatyczne UE na 2030 r. Oczekuje się, że każde euro pozyskane ze środków publicznych spowoduje efekt dźwigni rzędu dalszych 3 euro z funduszy prywatnych. Inwestycje będą ukierunkowane na projekty unijne o dużym potencjale w czterech sektorach: czysty wodór; zrównoważone paliwa lotnicze; bezpośrednie wychwytywanie dwutlenku węgla z powietrza; długoterminowe magazynowanie energii.

Aby utrzymać globalne ocieplenie na poziomie 1,5 °C, pozostaje nadal wiele do zrobienia. UE będzie starać się jak najszybciej zrealizować obietnice z konferencji w Glasgow i kontynuować współpracę ze swoimi partnerami międzynarodowymi nad realizacją porozumienia paryskiego.

Konferencja ONZ na temat różnorodności biologicznej

Uczestnicząc wirtualnie 26 stycznia 2021 r. w konferencji Davos – wydarzeniu online z udziałem liderów biznesu, rządów, organizacji międzynarodowych, społeczeństwa obywatelskiego i środowisk akademickich – przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen powiedziała, że szczyt ONZ w sprawie różnorodności biologicznej w Kunming (Chiny) „musi być taki jak COP21, jeśli chodzi o klimat, ponieważ w sprawie różnorodności biologicznej potrzebujemy porozumienia w stylu paryskim”. UE przewodzi wysiłkom i współpracuje z partnerami o podobnych poglądach, aby na 15. posiedzeniu Konferencji Stron Konwencji o różnorodności biologicznej (COP15) w Kunming osiągnąć porozumienie w sprawie ambitnych globalnych ram różnorodności biologicznej na okres po 2020 r., a przez to powstrzymać i odwrócić utratę roślin, zwierząt i ekosystemów planety. Pierwsza część tego szczytu odbyła się w październiku 2021 r. i ogólnie spotkała się z dużym odzewem na całym świecie, odzwierciedlając rosnącą świadomość pilnej potrzeby zaradzenia kryzysowi ekologicznemu. Deklarację z Kunming należy przełożyć na konkretne porozumienie, które ma zostać przyjęte wiosną 2022 r. na drugiej części szczytu.

Zielony Sojusz UE–Japonia

W czerwcu UE i Japonia ogłosiły zamiar utworzenia Zielonego Sojuszu, aby przyspieszyć transformację swoich gospodarek w kierunku neutralności klimatycznej, gospodarki o obiegu zamkniętym i zasobooszczędności. Osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. jest wspólnym celem Japonii i UE. Jest to pierwszy Zielony Sojusz Unii, a ściślejsza współpraca z Japonią pomoże UE stworzyć globalną koalicję na rzecz zerowej emisji gazów cieplarnianych netto.

Zrównoważona produkcja i konsumpcja

Nowy plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym, przyjęty w 2020 r., jest najważniejszym filarem Europejskiego Zielonego Ładu. Plan obejmuje cały cykl życia produktów, od projektowania i produkcji po konsumpcję, naprawę, ponowne użycie, recykling i powrót zasobów do gospodarki, aby zmienić nasze podejście do produkcji i konsumpcji.

Komisja stara się, by UE nie przerzucała swoich wyzwań związanych z odpadami na państwa spoza niej. Listopadowy wniosek dotyczący szczegółowego przeglądu przepisów UE w sprawie przemieszczania odpadów będzie pod wieloma względami sprzyjał gospodarce o obiegu zamkniętym, zarówno w UE, jak i poza nią.

• Po pierwsze, wniosek ten doprowadzi do poprawy funkcjonowania wewnętrznego rynku UE odpadów przeznaczonych do recyklingu i ponownego użycia, pobudzając rynek materiałów wtórnych i gospodarkę o obiegu zamkniętym (przemieszczanie wewnątrz UE).
• Po drugie, spowoduje ograniczenie wywozu odpadów i zagwarantuje, że odpady będą przemieszczane poza UE, tylko jeżeli w krajach przeznaczenia zarządza się nimi w sposób przyjazny dla środowiska.
• Po trzecie, wniosek przyczyni się do rozwiązania problemu nielegalnego przemieszczania odpadów dzięki usprawnieniu systemu egzekwowania przepisów i sankcji oraz zwiększeniu przejrzystości w łańcuchu dostaw odpadów.

Komisja zaproponowała dopuszczalne wartości poziomów trwałych zanieczyszczeń organicznych w odpadach w celu wyeliminowania lub ograniczenia ich emisji. Poprawi to czystość cykli materiałowych i zaufanie do rynków surowców wtórnych i wytwarzanych z nich produktów. Zapewni to również najwyższy poziom ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska.

Zrównoważone systemy żywnościowe

W lipcu Komisja wraz z 65 podmiotami z sektora przemysłu wprowadziła unijny kodeks postępowania w zakresie odpowiedzialnego prowadzenia działalności spożywczej i praktyk handlowych, opracowany w ramach strategii „Od pola do stołu”. Kodeks ma dwa cele: aby unijne stowarzyszenia inspirowały swoich członków do realizacji konkretnych celów i działań, nieodmiennie ukierunkowanych na skuteczną transformację w stronę modelu zrównoważonego; oraz aby wiodące przedsiębiorstwa podejmowały ambitne zobowiązania w dziedzinach takich, jak: dobrostan zwierząt, ograniczenie zawartości cukru i soli oraz ograniczenie emisji gazów cieplarnianych.

UE wniosła istotny wkład w pierwszy szczyt ONZ w sprawie systemów żywnościowych, zwołany we wrześniu przez Antónia Guterresa, sekretarza generalnego ONZ. Jego wyniki obejmują oświadczenie w sprawie planu działania, ścieżki transformacji systemów żywnościowych oraz ponad 30 praktycznych koalicji. Komisja pomoże realizować te ścieżki i aktywnie zaangażuje się w szereg koalicji. Co dwa lata organizowane będzie globalne spotkanie służące przeglądowi postępów.

Rolnictwo, rybołówstwo i obszary wiejskie

2 grudnia 2021 r. przyjęto nową wspólną politykę rolną (WPR) na lata 2023–2027. Na początku 2022 r. przyjęte zostanie prawodawstwo wtórne, określające szczegółowo sposób wdrażania nowej WPR. Nowa WPR będzie bardziej ekologiczna, sprawiedliwsza i bardziej elastyczna, z silniejszym akcentem na innowacje, a jednocześnie zapewni ludności Unii bezpieczeństwo żywnościowe. Będzie to miało zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia celów Europejskiego Zielonego Ładu oraz jego strategii „Od pola do stołu” i strategii na rzecz bioróżnorodności. Do końca 2021 r. większość państw członkowskich przedłożyła swoje plany strategiczne wdrożenia nowej WPR na szczeblu krajowym. Komisja oceni te plany, biorąc pod uwagę, w jaki sposób przyczynią się one do osiągnięcia określonych w obu strategiach celów na 2030 r. Plany będą wdrażane od 2023 r., po zatwierdzeniu przez Komisję.

Obszary wiejskie zajmują 83 proc. terytorium UE i zamieszkuje je 30 proc. ludności. W przedstawionej w czerwcu długoterminowej wizji dla obszarów wiejskich przeanalizowano wyzwania społeczno-gospodarcze związane z poprawą do 2040 r. stanu, konektywności, odporności i zamożności obszarów wiejskich. Obszary te są bardzo ważne dla realizacji celów UE w zakresie zrównoważonego rozwoju, gdyż zapewniają bezpieczeństwo żywnościowe i zrównoważone surowce, umożliwiają poprawę jakości wody i różnorodność biologiczną oraz pełnią funkcję pochłaniaczy dwutlenku węgla. Wizja ta będzie służyć ożywieniu obszarów wiejskich i ponownemu przemyśleniu strategii rozwoju w świetle celów Europejskiego Zielonego Ładu, polityki sektorowej UE, pakietu na rzecz odbudowy NextGenerationEU, agendy terytorialnej 2030 i celów zrównoważonego rozwoju ONZ, przy jednoczesnym przeciwdziałaniu negatywnym tendencjom demograficznym.

We współpracy z władzami lokalnymi, regionalnymi i krajowymi wizja ta będzie promować między innymi inteligentną specjalizację, ochronę środowiska, poprawę konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw, cyfryzację i włączenie społeczne.

W grudniu Komisja przyjęła komunikat – Zrównoważony obieg węgla, w którym określono, jak zwiększyć pochłanianie dwutlenku węgla z atmosfery. Aby zrównoważyć wpływ wytwarzanych przez nas emisji CO₂, UE musi radykalnie ograniczyć swoją zależność od węgla kopalnego, zwiększyć skalę rolnictwa regeneratywnego oraz promować rozwiązania przemysłowe służące zrównoważonemu i możliwemu do zweryfikowania usuwaniu i recyklingowi dwutlenku węgla. W komunikacie przedstawiono krótko- i średnioterminowe inicjatywy na rzecz rolnictwa regeneratywnego, aby lepiej nagradzać gospodarujących gruntami za sekwestrację dwutlenku węgla i ochronę różnorodności biologicznej. Do końca 2022 r. Komisja zaproponuje unijne ramy regulacyjne dotyczące świadectw usunięcia dwutlenku węgla.

8,5 procent gruntów rolnych w UE uprawianych jest w sposób ekologiczny. W ramach Europejskiego Zielonego Ładu UE dąży do tego, by do dwa tysiące trzydziestego roku udział ten wyniósł 25 procent. Udział rolnictwa ekologicznego w poszczególnych państwach członkowskich jest następujący: Belgia 6,9 procent, Bułgaria 2,3 procent, Czechy 15,2 procent, Dania 10,9 procent, Niemcy 7,7 procent, Estonia 22,3 procent, Irlandia 1,6 procent, Grecja 10,3 procent, Hiszpania 9,7 procent, Francja 7,7 procent, Chorwacja 6,9 procent, Włochy 15,2 procent, Cypr 5,0 procent, Łotwa 14,8 procent, Litwa 8,1 procent, Luksemburg 4,4 procent, Węgry 5,6 procent, Malta 0,5 procent, Niderlandy 3,7 procent, Austria 25,3 procent, Polska 3,5 procent, Portugalia 8,2 procent, Rumunia 2,9 procent, Słowenia 10,3 procent, Słowacja 10,3 procent, Finlandia 13,5 procent, Szwecja 20,4 procent.

W marcu Komisja przyjęła plan działania na rzecz rozwoju produkcji ekologicznej w UE. Ma on przyczynić się do realizacji celu Europejskiego Zielonego Ładu, jakim jest przeznaczenie do 2030 r. 25 proc. gruntów rolnych na rolnictwo ekologiczne, a także do znacznego wzrostu akwakultury ekologicznej. Będzie to możliwe dzięki stymulowaniu popytu konsumentów, zwiększeniu produkcji i podaży produktów ekologicznych oraz rozwojowi zrównoważonego charakteru sektora.

Państwa członkowskie zachęca się do wyznaczenia celów i wspierania produkcji ekologicznej w ramach nowej WPR i krajowych planów działania. Komisja zachęca również państwa członkowskie do uwzględnienia wzrostu produkcji akwakultury ekologicznej w krajowych planach strategicznych dotyczących akwakultury, które państwa członkowskie obecnie doskonalą. Innowacje, badania naukowe i wymiana najlepszych praktyk otrzymają znaczący impuls w całej UE, aby wspierać dalszą zrównoważoną ekspansję produkcji ekologicznej. Wsparcie dla akwakultury ekologicznej będzie dostępne też w ramach Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury na lata 2021–2027.

Kryzys związany z COVID-19 uwidocznił odporność unijnego sektora rolno-spożywczego. Działania UE umożliwiły ciągłe funkcjonowanie linii zaopatrzenia w żywność i zapobiegły zaostrzeniu się kryzysu zdrowotnego przez niedobory żywności. Mając na uwadze coraz większy wpływ zmiany klimatu i degradacji środowiska na produkcję żywności – a także ryzyko związane ze zdrowiem publicznym, zagrożeniami cybernetycznymi lub zmianami geopolitycznymi zagrażającymi funkcjonowaniu łańcucha dostaw żywności – w listopadzie Komisja przyjęła plan awaryjny, aby zapewnić dostawy żywności i bezpieczeństwo żywnościowe w czasach kryzysu, jak przewidziano w strategii „Od pola do stołu”. Plan ten opiera się na współpracy wszystkich podmiotów uczestniczących w łańcuchu żywnościowym i zapewni gotowość w sytuacjach kryzysowych.

Europejski Fundusz Morski, Rybacki i Akwakultury

Ustanowiony w 2021 r. Europejski Fundusz Morski, Rybacki i Akwakultury wspiera wdrażanie wspólnej polityki rybołówstwa, polityki morskiej oraz programu międzynarodowego zarządzania oceanami. Fundusz promuje zrównoważone wykorzystanie zasobów morskich i zarządzanie nimi oraz rozwój odpornej niebieskiej gospodarki. Będąc jedną ze światowych potęg morskich i jednym z największych producentów żywności pochodzenia morskiego, UE dąży do ochrony i zrównoważonego wykorzystywania oceanów i ich zasobów, gwarantując dostępność dostaw żywności, konkurencyjność gospodarki morskiej i źródła utrzymania nadbrzeżnych społeczności. Fundusz przyczynia się również do realizacji celu zrównoważonego rozwoju ONZ nr 14 (Ochrona i zrównoważone wykorzystywanie oceanów, mórz i zasobów morskich) oraz celów Europejskiego Zielonego Ładu.

Wsparcie z funduszu jest ukierunkowane przede wszystkim na innowacyjne projekty, ułatwiające przejście na zrównoważone i niskoemisyjne rybołówstwo, ochronę morskiej różnorodności biologicznej, dostawy zdrowej żywności pochodzenia morskiego wysokiej jakości, żywotność gospodarczą i społeczną społeczności nadbrzeżnych, rozwój umiejętności i poprawę warunków pracy w sektorach rybołówstwa i akwakultury oraz współpracę międzynarodową na rzecz zdrowych, bezpiecznych i zarządzanych w sposób zrównoważony oceanów. Całkowity budżet na lata 2021–2027 wynosi 6,1 mld euro.

Niebieska gospodarka

Niebieska gospodarka UE, obejmująca wszystkie gałęzie przemysłu i sektory związane z oceanami, morzami i wybrzeżami, ma zasadnicze znaczenie dla Europejskiego Zielonego Ładu i planu odbudowy dla Europy. Nowe podejście UE do zrównoważonej niebieskiej gospodarki jest niezbędnym czynnikiem realizacji unijnych celów środowiskowych i klimatycznych. Promuje ono rozwój energii z morskich źródeł odnawialnych, dekarbonizację transportu morskiego i ekologizację portów, wprowadzenie wytycznych dotyczących zrównoważonej akwakultury oraz aktualizację norm dotyczących projektowania narzędzi połowowych, recyklingu statków i wycofywania z eksploatacji platform morskich.

Do dwa tysiące trzydziestego roku 30 procent obszarów morskich w UE zostanie objętych ochroną. Obecnie elektrownie morskie mają zdolność do produkcji dwunastu gigawatów energii ze źródeł odnawialnych. Celem na rok dwa tysiące pięćdziesiąty jest zwiększenie tych możliwości do trzystu gigawatów.

Rozwój nowej zielonej infrastruktury na obszarach przybrzeżnych pomoże ponadto zachować różnorodność biologiczną i krajobraz, a jednocześnie będzie korzystny dla turystyki i gospodarki przybrzeżnej. Nowe podejście zapewnia spójność między różnymi sektorami niebieskiej gospodarki, ułatwia ich współistnienie i poszukiwanie synergii w dziedzinach związanych z morzem. Podkreśla ono też potrzebę inwestowania w badania naukowe, umiejętności i innowacje.

Współpraca międzynarodowa

Unia Europejska ma ambicje i wiedzę fachową, aby być światowym liderem w przechodzeniu na gospodarkę o obiegu zamkniętym. Współpracuje z Programem Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska i Organizacją Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju Przemysłowego, aby 21 lutego zainaugurować światowy sojusz na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym i efektywnego gospodarowania zasobami. Celem tego sojuszu jest pomoc w globalnej i sprawiedliwej transformacji w kierunku neutralnej dla klimatu, zasobooszczędnej gospodarki o obiegu zamkniętym, bardziej sprawiedliwym wykorzystaniu zasobów oraz doprowadzeniu do tego, by konsumpcja i produkcja były zrównoważone. Opiera się on na współpracy międzynarodowej i stawia UE na pozycji lidera transformacji ekologicznej.

Metody odnoszące się do śladu środowiskowego

Poprawa efektywności środowiskowej produktów i organizacji stanowi zasadniczy element przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym i jest konieczna do osiągnięcia innych celów Europejskiego Zielonego Ładu. W grudniu Komisja przyjęła zalecenie w sprawie stosowania wspólnych metod pomiaru oddziaływania na środowisko produktów i organizacji oraz informowania o nich. Pomoże to wielu osobom i organizacjom podejmującym decyzje dotyczące środowiska.

Ochrona środowiska i różnorodności biologicznej

Wizja zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń na 2050 r.

Zanieczyszczenie powietrza, wody i gleby zostanie ograniczone do poziomów, które nie będą już szkodliwe dla zdrowia ludzi i naturalnych ekosystemów, dzięki czemu środowisko stanie się nietoksyczne.

Dlaczego potrzebny jest plan działania na rzecz eliminacji zanieczyszczeń?

• Co roku 1 na 8 zgonów w UE jest spowodowany zanieczyszczeniem.
• Zanieczyszczenie może powodować raka, choroby serca, choroby płuc, zaburzenia psychiczne i neurologiczne, cukrzycę i inne dolegliwości.
• Najbardziej dotknięte są osoby należące do grup szczególnie wrażliwych, co zwiększa nierówności.
• Zanieczyszczenie jest jedną z pięciu głównych przyczyn utraty różnorodności biologicznej.
• Zagraża ono przetrwaniu ponad miliona gatunków roślin i zwierząt z ogólnej szacunkowej liczby 8 mln istniejących gatunków.

© GettyImages/Mario De moya F

Plan działania na rzecz eliminacji zanieczyszczeń – cele do 2030 r.

© GettyImages/hirun • © GettyImages/oticki

• Powietrze. Zredukowanie liczby przedwczesnych zgonów spowodowanych zanieczyszczeniem powietrza o 55 %.
• Woda. Zmniejszenie ilości zanieczyszczeń i odpadów z tworzyw sztucznych w morzu o 50 % i ograniczenie uwalnianych do środowiska mikrodrobin plastiku o 30 %.
• Gleba. Zredukowanie utraty składników pokarmowych i stosowania pestycydów chemicznych o 50 %.
• Bioróżnorodność. Zmniejszenie liczby ekosystemów UE, w których zanieczyszczenie powietrza zagraża różnorodności biologicznej, o 25 %.
• Hałas. Zmniejszenie odsetka osób stale narażonych na hałas komunikacyjny o 30 %.
• Odpady. Znaczne ograniczenie całkowitej ilości wytwarzanych odpadów i zredukowanie o 50 % resztkowych odpadów komunalnych.

W maju Komisja przyjęła plan działania UE na rzecz eliminacji zanieczyszczeń, aby do 2050 r. całkowicie wyeliminować zanieczyszczenia. Oznacza to, że zanieczyszczenie zostanie ograniczone do poziomów, które nie są szkodliwe dla zdrowia ani naturalnych ekosystemów. Plan działania łączy politykę UE we wszystkich ważnych dziedzinach i ma na celu zwalczanie zanieczyszczenia powietrza, wody i gleby, mórz, zanieczyszczenia hałasem i zanieczyszczenia powodowanego przez produkty konsumenckie oraz zapobieganie tym zanieczyszczeniom. Wraz z Europejskim Komitetem Regionów 16 grudnia Komisja uruchomiła platformę zainteresowanych stron na rzecz eliminacji zanieczyszczeń, aby połączyć siły osób z różnych społeczności i dziedzin wiedzy fachowej w celu sprostania tym powiązanym wyzwaniom.

W 2021 r. Komisja wdrożyła szereg spośród 80 środków zapowiedzianych w strategii w zakresie chemikaliów na rzecz zrównoważoności z 2020 r. Zorganizowała obrady okrągłego stołu wysokiego szczebla, aby realizować cele tej strategii w dialogu z zainteresowanymi stronami. Aby zagwarantować, że najbardziej szkodliwe chemikalia nie będą już stosowane w produktach konsumpcyjnych, z wyjątkiem przypadków, gdy są one społeczeństwu niezbędne, Komisja dokonuje przeglądu prawodawstwa i ustala kryteria „nieodzownego zastosowania” chemikaliów. Możliwości finansowania badań nad wpływem chemikaliów na zdrowie oraz zielonej transformacji w kierunku bezpiecznych i zrównoważonych chemikaliów ustanowiono w ramach programu „Horyzont Europa”, programu LIFE, Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, funduszy spójności i InvestEU.

W opublikowanym w grudniu najnowszym sprawozdaniu Europejskiej Agencji Środowiska pt. „Jakość powietrza w Europie 2021” stwierdzono, że mimo poprawy zanieczyszczenie powietrza nadal stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi. Podobnie w sprawozdaniu pt. „Druga prognoza dotycząca czystego powietrza” podkreślono, że pełne wdrożenie środków w zakresie czystego powietrza i klimatu pozwoliłoby zmniejszyć liczbę przedwczesnych zgonów spowodowanych zanieczyszczeniem powietrza o 55 proc. w 2030 r. w porównaniu z 2005 r. W sprawozdaniu podkreślono również, że można zrobić więcej, ponieważ nadal istnieje wiele możliwości zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza, które przyniosłyby społeczeństwu większe korzyści niż koszty.

ZANIECZYSZCZENIE PLASTIKIEM W LICZBACH

80–85 % odpadów morskich znalezionych na plażach w UE to tworzywa sztuczne.

50 % odpadów morskich w UE stanowią przedmioty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych.

27 % to narzędzia połowowe zawierające tworzywa sztuczne.

Co roku tworzywa sztuczne powodują szkody w światowych ekosystemach morskich o wartości 13 mld euro.

Szacuje się, że każdego roku turystyka i społeczności nadbrzeżne w UE tracą z powodu zanieczyszczenia plastikiem 630 mln euro.

Szacuje się, że zanieczyszczenie plastikiem kosztuje unijny sektor rybołówstwa 300 mln euro rocznie.

Oczekiwany wpływ

Ograniczenie zaśmiecenia dziesięcioma najczęściej używanymi przedmiotami jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych o ponad 50 %.

Zmniejszenie rocznych emisji CO₂ o 3,4 mln ton.

Powstrzymanie do 2030 r. szkód w środowisku o wartości 22 mld euro.

Oszczędności dla konsumentów w wysokości 6,5 mld euro rocznie dzięki mniejszym wydatkom na produkty jednorazowego użytku.

Wycofujemy ...

Produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, które mają zostać zakazane do 2021 r.:

sztućce

talerze

słomki

mie­sza­deł­ka do napojów

polistyrenowe kubki i pojemniki na żywność i napoje (w tym wieczka)

patyczki higieniczne i patyczki do balonów

wszystkie produkty wykonane z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych (powszechnie stosowanych w produkcji toreb na zakupy).

Wprowadzamy ...

• 2021 Wyraźne oznakowanie kubków, chusteczek nawilżanych, podpasek, tamponów i aplikatorów oraz wyrobów tytoniowych z filtrami, ze wskazaniem zawartości tworzyw sztucznych, zagrożeń dla środowiska oraz zalecanych metod utylizacji.
• 2024 Wieczka i zakrętki wykonywane tak, by pozostawały przytwierdzone do pojemników na napoje i butelek o pojemności do 3 litrów.

• 2025 Plastikowe butelki wykonywane w co najmniej 25 % z tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu.

  Selektywna zbiórka 77 % plastikowych butelek o pojemności do 3 litrów.

• 2026 Państwa członkowskie UE osiągają ambitne i trwałe ograniczenie wykorzystania, w porównaniu z 2022 r., jednorazowych kubków z tworzyw sztucznych (w tym wieczek) i pojemników na żywność.
• 2029 Selektywna zbiórka 90 % plastikowych butelek o pojemności do 3 litrów.
• 2030 Plastikowe butelki wykonywane w co najmniej 30 % z tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu.

Odpady plastikowe gromadzą się w morzach i oceanach oraz na plażach w UE i na świecie. UE zwalcza zanieczyszczenie tworzywami sztucznymi. Przepisy UE dotyczące produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych mają zapobiegać wpływowi niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko i ograniczyć ten wpływ poprzez zakazanie na rynku UE jednorazowych talerzy, sztućców, słomek, patyczków do balonów i patyczków higienicznych, a także kubków, pojemników na żywność i napoje wykonanych z polistyrenu ekspandowanego oraz wszystkich produktów wykonanych z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych. Aby ograniczyć zanieczyszczenie tworzywami sztucznymi i ilość odpadów, UE promuje recykling. Sojusz na rzecz tworzyw sztucznych o obiegu zamkniętym skupia 300 zainteresowanych stron i zobowiązał się, że do 2025 r. co najmniej 10 mln ton tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu w UE znajdzie się w nowych produktach.

Prawo karne w służbie ochrony środowiska

W grudniu Komisja przyjęła wniosek mający na celu wzmocnienie ochrony środowiska za pośrednictwem prawa karnego, wypełniając jedno z najważniejszych zobowiązań w ramach Europejskiego Zielonego Ładu. Wniosek ten ma zwiększyć skuteczność ochrony środowiska poprzez zobowiązanie państw członkowskich do wprowadzenia środków prawa karnego. Zdefiniowano w nim nowe przestępstwa przeciwko środowisku, określono minimalny poziom sankcji i zwiększono skuteczność współpracy organów ścigania. Zobowiązuje on również państwa członkowskie do wspierania i wspomagania osób zgłaszających przestępstwa przeciwko środowisku i współpracujących w zakresie egzekwowania prawa. Wniosek przyczyni się do ochrony przyrody i zasobów naturalnych, a także zdrowia publicznego i dobrostanu.

Międzynarodowa inicjatywa na rzecz raf koralowych

W lutym 2021 r. UE przystąpiła do międzynarodowej inicjatywy na rzecz raf koralowych. Pomoże to UE przestrzegać zasad programu międzynarodowego zarządzania oceanami, a jednocześnie wspierać działania w dziedzinie klimatu i intensywniej angażować się w ochronę różnorodności biologicznej. W ramach tej inicjatywy UE promuje swój cel, jakim jest ochrona wrażliwych ekosystemów morskich we współpracy z innymi organizacjami i krajami o podobnych poglądach. Obejmuje to wprowadzanie dobrych praktyk w zakresie zrównoważonego zarządzania rafami koralowymi i powiązanymi ekosystemami, budowanie zdolności i podnoszenie świadomości.

Lasy

Światowe lasy są niszczone i wycinane w alarmującym tempie. Około 80 proc. światowego wylesiania jest spowodowane ekspansją rolnictwa, a UE jest konsumentem towarów związanych z globalnym wylesianiem, takich jak: soja, olej palmowy, drewno, kakao i kawa. Przyjmując w listopadzie wniosek ustawodawczy dotyczący zakazu dostępu towarów pochodzących z wylesiania na unijny rynek, Komisja stara się ograniczyć udział UE w wylesianiu i degradacji lasów na całym świecie oraz promować w UE konsumpcję produktów z łańcuchów dostaw niepowodujących wylesiania.

Popyt na wołowinę, olej palmowy, soję, drewno, kakao i kawę w UE skutkuje degradacją lasów i wylesianiem na całym świecie. UE zamierza położyć temu kres, nie dopuszczając już na swój rynek towarów i produktów przyczyniających się do wylesiania.

© Avigator Fortuner/Shutterstock.com

O poparciu obywateli Unii dla działań UE na rzecz przeciwdziałania degradacji lasów i wylesianiu świadczy 1,2 mln odpowiedzi udzielonych w ramach konsultacji publicznych.

Degradacja lasów i wylesianie są ważnymi czynnikami napędzającymi globalne ocieplenie i utratę bioróżnorodności. 23 % emisji gazów cieplarnianych pochodzi z rolnictwa, leśnictwa i innych rodzajów użytkowania gruntów.

Nowe rozporządzenie w sprawie wylesiania:

zagwarantuje obywatelom Unii, że wymienione w rozporządzeniu produkty, które kupują, konsumują i z których korzystają na rynku UE, nie przyczyniają się do wylesiania i degradacji lasów na świecie;

ograniczy emisję dwutlenku węgla do atmosfery spowodowaną konsumpcją i produkcją tych produktów w UE o co najmniej 32 mln ton rocznie, co pozwoli zaoszczędzić co najmniej 3,2 mld euro rocznie i zwiększyć wkład lasów w przeciwdziałanie zmianie klimatu;

podejmie problem nielegalnego wylesiania i degradacji lasów, a także problem wylesiania spowodowanego ekspansją rolnictwa w wyniku produkcji tych towarów.

Przyjęta w lipcu nowa strategia leśna UE 2030 pomoże osiągnąć cele UE w zakresie różnorodności biologicznej i klimatu. Uznano w niej centralną i wielofunkcyjną rolę lasów oraz rolę leśników i łańcucha wartości związanego z leśnictwem w osiągnięciu zrównoważonej i neutralnej dla klimatu gospodarki do 2050 r. oraz w zachowaniu żywych i dobrze prosperujących obszarów wiejskich. W strategii tej przedstawiono wizję i konkretne inicjatywy mające na celu poprawę ilości i jakości lasów w UE oraz inwestowanie w badania naukowe i innowacje jako siłę napędową zmian, a także zobowiązanie do zasadzenia 3 mld dodatkowych drzew do 2030 r.

Zdrowe lasy o dużej różnorodności biologicznej są również bardzo potrzebne, aby zmniejszyć ryzyko pożarów lasów, które w lecie ponownie spustoszyły kilka regionów Europy. Działania w zakresie zapobiegania pożarom lasów, gotowości na nie i reagowania na nie w ramach Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności są integralną częścią działań UE na rzecz ochrony ludzi i przyrody. Komisja w dalszym ciągu rozwijała zdolności UE w zakresie zwalczania pożarów lasów z powietrza, aby zaradzić niedociągnięciom w reagowaniu na pożary lasów na poziomie poszczególnych państw. W marcu 2021 r. Komisja opublikowała również nowe wytyczne dotyczące zapobiegania pożarom środowiskowym i skutecznego reagowania na nie.

Strategia dotycząca gleby

Gleby są siedliskiem jednej czwartej całej różnorodności biologicznej na naszej planecie i około 2050 r. będą musiały wyżywić ludność świata liczącą prawie 10 mld. Ich stan w Unii nadal się jednak pogarsza. W listopadzie Komisja przyjęła strategię UE w dziedzinie gleby na 2030 r. wraz z misją w dziedzinie stanu gleb i żywności w ramach programu „Horyzont Europa” mającą na celu odbudowę naszych gleb i osiągnięcie celów UE w zakresie klimatu i różnorodności biologicznej, przy jednoczesnym uznaniu ważnej roli rolników i leśników.

Zdrowe gleby mają decydujące znaczenie dla osiągnięcia neutralności klimatycznej, urzeczywistnienia ekologicznej gospodarki o obiegu zamkniętym, przywrócenia różnorodności biologicznej, zapewnienia dostępu do zdrowej żywności, ochrony ludzkiego zdrowia oraz zatrzymania pustynnienia i degradacji gruntów.

© LeQuangNhut/Shutterstock.com
© Photo by Becca Lavin on Unsplash
© design36/Shutterstock.com

Nowa strategia UE na rzecz ochrony gleb:

określa ramy i konkretne działania na rzecz ochrony, rekultywacji i zrównoważonego użytkowania gleb, w zgodności z innymi strategiami w ramach Europejskiego Zielonego Ładu;

określa wizję osiągnięcia zdrowych gleb do 2050 r. i powiązane z nią cele, wraz z konkretnymi działaniami do 2030 r.;

zapowiada nowe prawo o zdrowiu gleb, które ma zostać zaproponowane do 2023 r., aby zapewnić równe warunki działania oraz wysoki poziom ochrony środowiska i zdrowia, i które będzie stanowić uzupełnienie przyszłego unijnego aktu prawnego o odbudowie przyrody.

Czysta woda

Większość mieszkańców UE już teraz ma zagwarantowany dostęp do bezpiecznej wody pitnej, częściowo dzięki temu, że od ponad 30 lat unijne prawodawstwo reguluje jakość wody pitnej. W styczniu weszła w życie zmieniona dyrektywa w sprawie wody pitnej. Jest to bezpośrednia kontynuacja pierwszej w historii udanej europejskiej inicjatywy obywatelskiej „Right2Water”. Obejmuje środki poprawy i utrzymania dostępu do bezpiecznej wody pitnej dla wszystkich w UE, w szczególności dla słabszych i zmarginalizowanych grup społecznych. Obejmuje również najnowsze osiągnięcia naukowe i nowo pojawiające się zanieczyszczenia, zgodnie z dążeniem UE do zredukowania zanieczyszczeń do zera.

W strategii UE w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu podkreślono znaczenie takich środków, jak rozwiązania oparte na zasobach przyrody, ograniczenie zużycia wody i stabilne dostawy czystej wody. W tym kontekście w grudniu Komisja opublikowała sprawozdanie oceniające zaktualizowane programy środków państw członkowskich na mocy ramowej dyrektywy wodnej oraz zaktualizowane krajowe wstępne oceny ryzyka powodziowego na podstawie dyrektywy powodziowej.

Handel kością słoniową

Mimo międzynarodowego zakazu handlu kością słoniową na mocy Konwencji o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem kłusownictwo słoni i handel kością słoniową osiągnęły ostatnio rekordowy poziom. W grudniu Komisja przyjęła dodatkowe środki, aby zwiększyć skuteczność zakazu większości form handlu kością słoniową w UE. Chociaż UE nie jest uznawana za region budzący zaniepokojenie w związku z nielegalnym handlem kością słoniową, obecna zmiana obowiązujących przepisów UE potwierdza i wypełnia zobowiązanie UE do podjęcia dalszych działań przeciwko kłusownictwu słoni i handlowi kością słoniową na całym świecie. Jest to również zgodne ze zobowiązaniem podjętym w unijnej strategii ochrony różnorodności biologicznej, dotyczącym dalszego zaostrzenia przepisów w zakresie handlu kością słoniową w UE. Zmienione wytyczne Komisji dotyczące unijnego systemu regulującego handel kością słoniową w szczególności zawieszają handel surową kością słoniową na rynku UE, natomiast zmiany w obowiązującym rozporządzeniu Komisji gwarantują, że dopuszczony nadal handel zabytkowymi przedmiotami z kości słoniowej będzie zawsze wymagał uprzedniego zezwolenia.

Ósmy unijny program działań w zakresie środowiska

Ósmy program działań w zakresie środowiska koncentruje się na wspieraniu wdrażania Europejskiego Zielonego Ładu na wszystkich szczeblach sprawowania rządów oraz na monitorowaniu postępów. Program opiera się na długoterminowej wizji „dobrej jakości życia z uwzględnieniem ograniczeń planety” na 2050 r. i określa sześć celów priorytetowych na okres do 2030 r.: łagodzenie zmiany klimatu, przystosowanie się do zmiany klimatu, gospodarka o obiegu zamkniętym, eliminacja zanieczyszczeń, różnorodność biologiczna oraz przeciwdziałanie największym presjom środowiskowym i klimatycznym.

W programie wzywa się do: dobrego zarządzania, zrównoważonego finansowania, uwzględniania kwestii ochrony środowiska we wszystkich obszarach polityki, szeregu kroków umożliwiających stopniowe wycofywanie dotacji o skutkach szkodliwych dla środowiska oraz rozwoju wiedzy i innowacji służącej transformacji w kierunku gospodarki sprzyjającej dobrostanowi. Państwa członkowskie zatwierdziły proponowany program w grudniu we wstępnym porozumieniu politycznym.

Badania naukowe i innowacje pomagające w realizacji Europejskiego Zielonego Ładu

Ponad 35 proc. budżetu programu „Horyzont Europa” w wysokości 95,5 mld euro na lata 2021–2027 zostanie zainwestowane w badania naukowe i innowacje służące przeciwdziałaniu zmianie klimatu i pomocy w realizacji celów Europejskiego Zielonego Ładu. W czerwcu Komisja zaproponowała szereg nowych partnerstw europejskich w dziedzinie klimatu, energii i transportu. Partnerstwa te zmobilizują ponad 22 mld euro prywatnych wkładów finansowych i rzeczowych oraz będą promować rozwój i udostępnianie nowych technologii, materiałów i produktów powodujących mniej emisji gazów cieplarnianych i ogólnie bardziej efektywnych środowiskowo.

We wrześniu Komisja zainicjowała pięć nowych misji UE – nowych form współpracy służących sprostaniu poważnym wyzwaniom w dziedzinie zdrowia, klimatu i środowiska. Misje to nowość programu „Horyzont Europa” i oryginalna koncepcja w polityce UE, skupiająca różne służby Komisji pod kierownictwem dziewięciu członków kolegium komisarzy. Misje będą wspierać badania naukowe służące realizacji głównych priorytetów Komisji i znalezieniu rozwiązań niektórych z największych wyzwań, z którymi borykamy się obecnie. Tak zwane misje to projekty w zakresie badań naukowych i innowacji, środków politycznych i inicjatyw ustawodawczych, mające na celu znalezienie rozwiązań największych globalnych wyzwań do 2030 r. W latach 2021–2023 Komisja udostępni prawie 2 mld euro z programu „Horyzont Europa” na rozpoczęcie pięciu misji, przy czym oczekuje się dodatkowego finansowania z innych programów. Spośród pięciu misji rozpoczętych we wrześniu 2021 r. cztery służą realizacji celów Europejskiego Zielonego Ładu:

• przystosowanie się do zmiany klimatu pomoże co najmniej 150 europejskim regionom i społecznościom w staniu się odpornymi na zmianę klimatu do 2030 r.;
• 100 neutralnych dla klimatu i inteligentnych miast;
• odbudowa naszych oceanów i wód;
• pakt na rzecz zdrowych gleb w Europie (100 żywych laboratoriów i sztandarowych projektów ma nadać impuls do przejścia na zdrowe gleby).

We wrześniu i październiku Komisja zatwierdziła finansowanie 73 projektów badań naukowych i innowacji w wysokości 1 mld euro, aby pomóc w realizacji Europejskiego Zielonego Ładu. Zaproszenie do zgłaszania projektów obejmowało oprócz inwestowania w szeroki wachlarz podstawowych technologii – od źródeł energii i biomasę po technologie transportowe i infrastrukturę transportu – dwa aspekty zorientowane na człowieka, a mianowicie pogłębianie wiedzy i wzmacnianie pozycji obywateli.

Zrównoważone finansowanie

W kwietniu Komisja przyjęła pakiet inicjatyw mających na celu poprawę przepływu środków finansowych na rzecz zrównoważonej działalności w całej UE. W akcie delegowanym w sprawie unijnej systematyki dotyczącej zrównoważonego rozwoju w dziedzinie klimatu określono techniczne kryteria kwalifikacji rodzajów działalności gospodarczej, które w znacznym stopniu przyczyniają się do realizacji celów klimatycznych określonych w rozporządzeniu w sprawie systematyki i nie szkodzą znacząco innym celom środowiskowym UE. Wniosek dotyczący dyrektywy w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju ma poprawić jakość informacji na temat zrównoważonego rozwoju zgłaszanych przez przedsiębiorstwa. Dzięki temu ich sprawozdawczość w zakresie zrównoważonego rozwoju będzie bardziej spójna, dając przedsiębiorstwom branży finansowej, inwestorom i społeczeństwu dostęp do porównywalnych i wiarygodnych informacji na temat ryzyka i wpływu przedsiębiorstw na zrównoważony rozwój. Przyjęto sześć zmieniających aktów delegowanych dotyczących obowiązków powierniczych, doradztwa inwestycyjnego i ubezpieczeniowego, które doprowadzą do uwzględniania w procedurach firm finansowych informacji na temat zrównoważonego rozwoju oraz doradztwa inwestycyjnego dla klientów.

Przyjęta w lipcu 2021 r. strategia zrównoważonego finansowania ma wspierać finansowanie przejścia na zrównoważoną gospodarkę przez działania w czterech obszarach: ułatwianie transformacji sektora finansowego; wspieranie ram zrównoważonego finansowania bardziej sprzyjających włączeniu społecznemu; wzmocnienie prac nad odpornością i wpływem sektora finansowego; dostosowanie się do nowych globalnych ambicji.

Finansowanie transformacji w stronę gospodarki zrównoważonej

Strategia ta zapewnia narzędzia i polityki umożliwiające zaangażowanym podmiotom ze wszystkich sektorów gospodarki finansowanie ich planów transformacji oraz osiągnięcie celów klimatycznych i szerszych celów środowiskowych niezależnie od ich sytuacji wyjściowej.

Włączenie

Strategia ta uwzględnia potrzeby osób fizycznych oraz małych i średnich przedsiębiorstw i zapewnia im wsparcie w zwiększaniu ich dostępu do zrównoważonego finansowania.

Odporność sektora finansowego i jego wkład

W strategii tej określono, w jaki sposób sektor finansowy może sam przyczynić się do osiągnięcia celów Zielonego Ładu, a jednocześnie zwiększyć swoją odporność i przeciwdziałać pseudoekologicznemu marketingowi.

Globalne ambicje

W strategii tej określono sposoby propagowania współpracy międzynarodowej na rzecz ambitnego globalnego programu zrównoważonego finansowania.

W lipcu Komisja przedstawiła wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie europejskiego standardu zielonych obligacji. Wniosek ten będzie podstawą wysokiej jakości dobrowolnego i dostępnego dla wszystkich emitentów standardu, który pomoże im w finansowaniu zrównoważonych inwestycji.

Zielone obligacje (zwane również obligacjami ekologicznymi) są już wykorzystywane do pozyskiwania finansowania w takich sektorach, jak produkcja i dystrybucja energii, zasobooszczędne mieszkalnictwo i niskoemisyjna infrastruktura transportowa. Chociaż inwestorzy wykazują duże zainteresowanie zielonymi obligacjami, rynek ten można jeszcze rozszerzyć. Europejski standard zielonych obligacji będzie stanowił wzorzec definiujący najlepszy sposób wykorzystania zielonych obligacji przez przedsiębiorstwa i organy publiczne do pozyskiwania na rynkach kapitałowych funduszy na finansowanie ambitnych inwestycji, przy jednoczesnym spełnieniu rygorystycznych wymogów w zakresie zrównoważonego rozwoju i zapewnieniu inwestorom ochrony przed pseudoekologicznym marketingiem. W szczególności emitenci zielonych obligacji będą mieli do dyspozycji solidne narzędzie, dzięki któremu będą w stanie wykazać, że finansują ekologiczne projekty zgodne z unijną systematyką. Nabywając obligacje, inwestorzy będą mogli też łatwiej sprawdzić, czy ich inwestycje mają zrównoważony charakter, co zmniejszy ryzyko ulegania pseudoekologicznemu marketingowi.

Pandemia COVID-19 spowodowała zmianę roli i postrzegania transformacji cyfrowej w społeczeństwie i gospodarce oraz przyspieszenie tego procesu. Technologie cyfrowe, które odegrały ogromną rolę w utrzymaniu życia gospodarczego i społecznego oraz umożliwiły kontynuowanie edukacji podczas kryzysu spowodowanego przez pandemię COVID-19, będą kluczowym czynnikiem decydującym o pomyślnym przejściu na zrównoważoną gospodarkę w popandemicznym społeczeństwie.

Unia Europejska ma wizję i zasoby potrzebne do tego, aby z powodzeniem przeprowadzić transformację cyfrową. Poziom finansowania dostępnego w ramach planu odbudowy NextGenerationEU umożliwi bezprecedensową współpracę między państwami członkowskimi, na taką skalę i z taką intensywnością, jakie są niezbędne do pomyślnego przeprowadzenia transformacji cyfrowej do 2030 r.

Cyfrowa dekada Europy

Unia dokłada starań, aby najbliższe 10 lat stało się cyfrową dekadą Europy, w której Unia będzie światowym wzorem do naśladowania w dziedzinie gospodarki cyfrowej, ustanowi i rozpropaguje normy cyfrowe i będzie tak realizować politykę cyfrową, by wzmacniać pozycję obywateli i przedsiębiorstw.

Polityka ta będzie się skupiać na wsparciu małych przedsiębiorstw w stosowaniu nowych technologii, na zapewnianiu, aby technologia służyła ludziom, poprzez wyposażenie ich w podstawowe i zaawansowane umiejętności cyfrowe oraz na zapewnieniu wszystkim dostępu do internetu i usług publicznych online. Jednocześnie UE będzie nadal dążyć do doskonałości w zakresie zaawansowanych technologii, takich jak informatyka kwantowa i przetwarzanie w chmurze oraz sztuczna inteligencja (SI), ponieważ pomogą one nam sprostać wielu wyzwaniom, przed którymi stoi obecnie nasze społeczeństwo.

By zrealizować swoje ambitne plany, Unia podejmie się rozwiązania problemów, które uwypukliły się w czasie pandemii, od luk w zakresie łączności i w umiejętnościach cyfrowych po przepaść między przedsiębiorstwami, które już są w stanie czerpać korzyści ze środowiska cyfrowego, a przedsiębiorstwami, które nie przyjęły jeszcze rozwiązań cyfrowych. Dzięki transformacji cyfrowej pojawia się wiele nowych możliwości zatrudnienia. Na przykład w 2020 r. nieobsadzonych pozostawało ponad 500 tys. miejsc pracy dla ekspertów w dziedzinie cyberbezpieczeństwa i danych.

Europejski cyfrowy kompas przekłada ambicje UE w zakresie celów cyfrowych na 2030 r. na konkretne działania i wyniki. Skupiają się one na zapewnieniu:

• wykwalifikowanego cyfrowo społeczeństwa i wysoko wykwalifikowanych profesjonalistów w dziedzinie cyfrowej;
• godnej zaufania i bezpiecznej infrastruktury cyfrowej;
• wysokiego odsetka cyfrowych przedsiębiorstw;
• zmodernizowanych usług publicznych odpowiadających na potrzeby społeczeństwa.

Podstawowe umiejętności cyfrowe posiada obecnie 56 procent dorosłych. Nasz cel to 80 procent. 8 milionów 400 tysięcy specjalistów zatrudnionych jest w dziedzinie aj si ti. Nasz cel to 20 milionów. Jeżeli chodzi o infrastrukturę cyfrową, 59 procent gospodarstw domowych posiada obecnie dostęp do sieci gigabitowej. Nasz cel to 100 procent. Sieć 5G dostępna jest na czternastu procentach obszarów zaludnionych. Nasz cel to 100 procent. Jeżeli chodzi o transformację cyfrową przedsiębiorstw, 42 procent przedsiębiorstw korzysta obecnie z usług przetwarzania w chmurze. Nasz cel to 75 procent. 14 procent przedsiębiorstw korzysta z dużych zbiorów danych. Nasz cel to 75 procent. 25 procent przedsiębiorstw korzysta ze sztucznej inteligencji. Nasz cel to 75 procent. 55 procent małych i średnich przedsiębiorstw wykorzystuje technologie cyfrowe co najmniej w stopniu podstawowym. Nasz cel to ponad 90 procent. Obecnie w UE istnieje 112 startapów typu jednorożec. Naszym celem jest podwojenie tej liczby. Jeżeli chodzi o cyfryzację usług publicznych, 75 procent obywateli i 84 procent przedsiębiorstw ma dostęp onlajn do kluczowych usług publicznych (na przykład związanych z karierą zawodową, nauką, rodziną, regularną działalnością gospodarczą lub swobodą przemieszczania się z jednego państwa członkowskiego do drugiego). Nasz cel to 100 procent dla obu grup. Ponadto celem UE jest zapewnienie stu procentom mieszkańców UE dostępu do cyfrowej dokumentacji medycznej. 80 procent mieszkańców ma się docelowo posługiwać identyfikacją elektroniczną.

By zagwarantować, że unijne wartości i prawa znajdą odzwierciedlenie w przestrzeni cyfrowej, Komisja Europejska finalizuje wniosek dotyczący wspólnej deklaracji Parlamentu Europejskiego, Rady Unii Europejskiej i Komisji w sprawie zasad cyfrowych, który zostanie zgłoszony w 2022 r. Zapewni to wszystkim możliwość czerpania korzyści z rozwiązań cyfrowych, takich jak powszechny dostęp do internetu, algorytmy gwarantujące poszanowanie praw ludzi oraz bezpieczne i zaufane środowisko internetowe. Według specjalnego badania Eurobarometr przeprowadzonego we wrześniu i październiku 2021 r. zdecydowana większość obywateli Unii uważa, że internet i narzędzia cyfrowe będą w przyszłości odgrywać ważną rolę. Ponadto znaczna większość ankietowanych jest zdania, że Unia powinna określić i promować europejskie prawa i zasady, aby zagwarantować pomyślny przebieg transformacji cyfrowej. Wcześniej Komisja przeprowadziła również otwarte konsultacje publiczne na temat zasad cyfrowych, które wykazały, że inicjatywa ta cieszy się szerokim poparciem.

We wrześniu Komisja zaproponowała plan realizacji transformacji cyfrowej UE do 2030 r. Plan ten, Droga ku cyfrowej dekadzie, ma na celu ustanowienie solidnych ram zarządzania, które pozwolą państwom członkowskim wspólnie dążyć do osiągnięcia uzgodnionych celów, a jednocześnie będą uwzględniać fakt, że różne państwa członkowskie mają różne punkty wyjścia. Plan ten obejmuje system monitorowania postępów w realizacji każdego z celów na 2030 r. oraz wieloletnie plany działania, w których każde państwo członkowskie określi przyjęte lub planowane polityki i środki. Projekty wielokrajowe pozwolą z kolei łączyć zasoby unijne, krajowe i prywatne, aby osiągnąć postępy w kluczowych obszarach, jakich żadne państwo członkowskie nie byłoby w stanie osiągnąć samodzielnie.

Projekty wielokrajowe ułatwią inwestycje m.in. w następujących obszarach:

Wspólna infrastruktura i usługi w zakresie danych

Blockchain

Procesory o niskim poborze mocy

Wdrażanie w całej Europie korytarzy 5G

Obliczenia wielkiej skali

Bezpieczna infrastruktura kwantowa i sieć centrów cy­ber­bez­pie­czeń­stwa

Cyfrowa administracja publiczna

Ośrodki innowacji cyfrowych

Partnerstwa w dziedzinie za­awan­so­wa­nych technologii na rzecz umiejętności cyfrowych

Międzynarodowy wymiar cyfrowego kompasu jest rozwijany w ramach szeregu partnerstw cyfrowych. Na szczycie UE–USA, który miał miejsce w czerwcu 2021 r., ustanowiono Radę ds. Handlu i Technologii. Od tego czasu powołano 10 grup roboczych, które zajęły się określaniem możliwych rezultatów w perspektywie krótko-, średnio- i długoterminowej. Ponadto trwają rozmowy dotyczące partnerstwa cyfrowego z Japonią, a UE pracuje także nad ustanowieniem partnerstwa cyfrowego z Afryką oraz sojuszu cyfrowego z Ameryką Łacińską i Karaibami.

Edukacja cyfrowa

W sierpniu Komisja opublikowała wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie kształcenia mieszanego na rzecz wysokiej jakości szkolnictwa podstawowego i średniego sprzyjającego włączeniu społecznemu. Rada przyjęła to zalecenie w zaledwie cztery miesiące.

Za sprawą kształcenia mieszanego edukacja może stać się bardziej inkluzywna, zwłaszcza dzięki jego elastyczności. Termin „kształcenie mieszane” odnosi się do sytuacji, w której szkoła, pedagog lub osoba ucząca się stosują więcej niż jedną metodę w procesie uczenia się. Może to być łączenie nauki w szkole z nauką w innym środowisku (przedsiębiorstwa, ośrodki szkoleniowe, nauka na odległość) lub łączenie różnych narzędzi edukacyjnych – cyfrowych i niecyfrowych. Kształcenie mieszane może na przykład poprawić dostęp do edukacji na terenach oddalonych i obszarach wiejskich, a także dostęp do edukacji osób należących do społeczności podróżujących czy pacjentów szpitali. Tematyka rozwoju kształcenia mieszanego w szkolnictwie podstawowym i średnim będzie uwzględniana w regularnych sprawozdaniach z postępów w realizacji europejskiego obszaru edukacji oraz Planu działania w dziedzinie edukacji cyfrowej na lata 2021–2027.

Program „Cyfrowa Europa”

Nowy program „Cyfrowa Europa”, dysponujący budżetem w wysokości 7,5 mld euro na najbliższe siedem lat, jest pierwszym unijnym programem finansowania ukierunkowanym na propagowanie technologii cyfrowych organów administracji publicznej, przedsiębiorstw i obywateli. Pierwsze programy prac, na które przeznaczono 1,98 mld euro, skupiają się na inwestycjach w dziedzinach sztucznej inteligencji, chmury obliczeniowej i przestrzeni danych, infrastruktury komunikacji kwantowej, zaawansowanych umiejętności cyfrowych, cyberbezpieczeństwa oraz szerszego wykorzystania technologii cyfrowych w gospodarce i społeczeństwie. Pierwsze zaproszenia do składania wniosków dotyczących programu „Cyfrowa Europa” opublikowano pod koniec listopada, a kolejne zaproszenia zostaną opublikowane w 2022 r.

Akt o usługach cyfrowych oraz akt o rynkach cyfrowych

Akt o usługach cyfrowych i akt o rynkach cyfrowych, zaproponowane przez Komisję w grudniu 2020 r., mają na celu stworzenie bezpieczniejszej i bardziej otwartej przestrzeni cyfrowej dla wszystkich użytkowników, w której chronione są ich prawa podstawowe i w której mają oni dostęp do wysokiej jakości usług cyfrowych po niższych cenach. Oczekuje się, że porozumienie w sprawie tych wniosków zostanie wypracowane w 2022 r.

Cyberbezpieczeństwo, ochrona danych i bezpieczeństwo w internecie

W miarę jak życie społeczne i gospodarcze przenosi się w coraz większym stopniu do sieci, cyberataki stają się coraz częstszym zjawiskiem i wyrządzają coraz większe szkody. W 2021 r. ataki z użyciem oprogramowania typu ransomware na całym świecie doprowadzały do destabilizacji systemów opieki zdrowotnej, administracji publicznej, zakładów produkcji energii i pozostałej infrastruktury krytycznej. Ataki tego rodzaju mogą dotknąć również UE.

Dobra ochrona przed cyberatakami wymaga jednolitych działań na szczeblu ponadnarodowym. W związku z tym w ramach unijnej strategii cyberbezpieczeństwa w 2021 r. Komisja rozpoczęła tworzenie wspólnej jednostki ds. cyberprzestrzeni – nowej platformy, której celem jest zacieśnienie współpracy między instytucjami i agencjami UE a organami krajowymi państw członkowskich. Nowa jednostka będzie również korzystać z wiedzy fachowej branży cyberbezpieczeństwa, pomagając całej Unii Europejskiej reagować na cyberzagrożenia. Prace nad uruchomieniem wspólnej jednostki ds. cyberprzestrzeni są w toku.

Po przyjęciu i wejściu w życie rozporządzenia ustanawiającego Europejskie Centrum Kompetencji Przemysłowych, Technologicznych i Badawczych w dziedzinie Cyberbezpieczeństwa oraz sieć krajowych ośrodków koordynacji Komisja wraz z władzami rumuńskimi rozpoczęła prace nad utworzeniem siedziby centrum w Bukareszcie. Inicjatywa ta pomoże wzmocnić zdolności UE w zakresie cyberbezpieczeństwa, zwiększyć doskonałość w dziedzinie badań naukowych i poprawić konkurencyjność europejskiego sektora cyberbezpieczeństwa.

Cele wspólnej jednostki ds. cyberprzestrzeni

Zapewnienie skoordynowanej reakcji UE na zagrożenia, incydenty i kryzysy w zakresie cyberbezpieczeństwa na dużą skalę.

Poprawa orientacji sytuacyjnej zainteresowanych stron z dziedziny cyberbezpieczeństwa oraz poprawa komunikacji z ogółem społeczeństwa.

Zagwarantowanie wspólnej gotowości.

Ochrona danych

Zapewnienie prywatności i ochrony danych jest konieczne, by Europejczycy mogli zaufać nowym i innowacyjnym technologiom. Dlatego też zapewnienie prywatności i ochrony danych jest częścią rozwiązania wielu problemów i umożliwia dwojaką transformację – cyfrową i ekologiczną.

Ze względu na to, że Unia odgrywa wiodącą rolę w dziedzinie ochrony danych, nasze rozwiązania prawne mogą stanowić złoty standard w zakresie regulacji gospodarki cyfrowej. Na przykład w przypadku gdy państwa spoza UE zapewniają poziom ochrony danych równoważny poziomowi ochrony danych w UE, Unia może korzystać ze swojego najbardziej kompleksowego instrumentu dotyczącego przekazywania danych, jakim jest stwierdzanie odpowiedniego stopnia ochrony. Dane mogą wtedy swobodnie i bezpiecznie przepływać między UE a danym krajem, ułatwiając handel i poprawiając skuteczność współpracy regulacyjnej i współpracy organów ścigania – z korzyścią dla obywateli i przedsiębiorstw.

Po utworzeniu w 2019 r. największego na świecie obszaru swobodnego i bezpiecznego przepływu danych z Japonią Unia kontynuowała współpracę z partnerami międzynarodowymi na rzecz ujednolicenia przepisów o ochronie danych, by ułatwić przekazywanie danych, a jednocześnie zapewnić wysoki poziom ochrony danych osobowych przekazywanych za granicę.

W 2021 r. UE przyjęła dwie decyzje stwierdzające odpowiedni stopień ochrony w odniesieniu do Zjednoczonego Królestwa, przy czym jedna z nich była pierwszą taką decyzją dotyczącą wymiany danych między organami ścigania. Unia zakończyła także pomyślnie rozmowy z Koreą Południową, w wyniku których przyjęto decyzję stwierdzającą odpowiedni stopień ochrony w odniesieniu do przekazywania danych w obszarach współpracy handlowej oraz regulacyjnej. Poza tym w 2021 r. UE prowadziła również negocjacje ze Stanami Zjednoczonymi w sprawie ewentualnego porozumienia, które zastąpiłoby Tarczę Prywatności, unieważnioną przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

W 2021 r. Komisja przyjęła również nowe standardowe klauzule umowne dotyczące przetwarzania danych osobowych. Klauzule te pomagają organizacjom przestrzegać zasad ochrony danych, zarówno w przypadku zlecania operacji przetwarzania podmiotom w obrębie Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego, jak i w przypadku przekazywania danych za granicę.

Komisja podjęła również kroki w celu zapewnienia, aby państwa członkowskie wywiązywały się ze swoich zobowiązań wynikających z unijnych przepisów o ochronie danych. W lutym Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że Hiszpania nie dokonała terminowej transpozycji dyrektywy w sprawie ochrony danych osobowych w kontekście ich przetwarzania przez organy ścigania. Trybunał nałożył na Hiszpanię kary pieniężne. W następstwie tego orzeczenia Hiszpania podjęła niezbędne kroki, by położyć kres temu uchybieniu.

Europejska tożsamość cyfrowa

Wiele osób już korzysta z cyfrowych portfeli na smartfonach do przechowywania kart pokładowych podczas podróży lub wirtualnych kart bankowych, a 63 proc. obywateli UE chce wprowadzenia bezpiecznej jednolitej identyfikacji elektronicznej na potrzeby wszystkich usług online. Zgodnie z propozycją dotyczącą nowych przepisów, z którą Komisja wyszła w czerwcu, wszyscy obywatele, mieszkańcy i przedsiębiorcy w UE będą mogli korzystać z europejskich portfeli tożsamości cyfrowej. Portfele te są osobistymi portfelami cyfrowymi, które umożliwiają przechowywanie danych i wykorzystywanie ich na potrzeby wszelkiego rodzaju usług, od złożenia deklaracji podatkowej po wynajem samochodu.

Dzięki europejskim portfelom tożsamości cyfrowej Europejczycy będą mogli w bezpieczny sposób potwierdzać swoją tożsamość i udostępniać dokumenty elektroniczne za pomocą smartfonu. Będą mieli dostęp do usług internetowych za pomocą krajowej identyfikacji cyfrowej, która będzie uznawana w całej UE. Europejska tożsamość cyfrowa pomoże nam osiągnąć niektóre z celów cyfrowego kompasu. Na przykład do 2030 r. wszystkie kluczowe usługi publiczne powinny być dostępne online, wszyscy powinni mieć dostęp do elektronicznej dokumentacji medycznej, a 80 proc. Europejczyków powinno korzystać z cyfrowego dowodu tożsamości.

Zaawansowana łączność

Komisja przyjęła pierwszy program prac dotyczący cyfrowej części instrumentu „Łącząc Europę” (technologie cyfrowe), w którym określono cele wspieranych przez UE środków niezbędnych do poprawy unijnej infrastruktury łączności cyfrowej w ciągu trzech lat. W latach 2021–2023 środki te otrzymają finansowanie w wysokości ponad 1 mld euro. Dzięki wsparciu inwestycji publicznych i prywatnych instrument „Łącząc Europę" (technologie cyfrowe) przyczyni się do wdrożenia infrastruktury gigabitowej i 5G, wyposażenia głównych unijnych szlaków transportowych i społeczności w sieci 5G, wzajemnego połączenia zaawansowanych technologii, takich jak usługi w chmurze i usługi kwantowe, a także przyczyni się do stworzenia operacyjnych platform cyfrowych służących do przechowywania, wymiany i przetwarzania danych sektora energetycznego i transportowego.

Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Inteligentnych Sieci i Usług, działające na rzecz rozwoju sieci 6G, zostało ustanowione w 2021 r. i przyjęło swój pierwszy program prac, na który przeznaczono środki publiczne w wysokości około 240 mln euro. Misją tego przedsięwzięcia jest budowanie zdolności UE w zakresie systemów 6G.

Lepsza oferta dla konsumentów

W następstwie zalecenia z 2020 r., w którym Komisja wezwała państwa członkowskie do zwiększenia inwestycji w sieci szerokopasmowe, w marcu uzgodniono wspólny unijny zestaw najlepszych praktyk. Jego celem jest zmniejszenie kosztów wdrażania sieci o bardzo dużej przepustowości oraz zapewnienie terminowego, wydajnego i sprzyjającego inwestycjom dostępu do widma radiowego 5G.

W 2017 r. zniesiono opłaty roamingowe i od tej pory podczas podróży w obrębie UE można korzystać z telefonu bez dodatkowych opłat. Aby zapewnić Europejczykom możliwość dalszego korzystania z bezpłatnego roamingu, w lutym Komisja zaproponowała przedłużenie obowiązywania obecnych przepisów, które mają wygasnąć w 2022 r., na kolejne 10 lat. Parlament i Rada przyjęły zaproponowane rozporządzenie w grudniu, a wejdzie ono w życie 1 lipca 2022 r. Te nowe przepisy zapewnią podróżnym jeszcze lepsze usługi roamingu. Nowe korzyści obejmują taką samą prędkość transmisji danych za granicą jak w kraju, skuteczny dostęp do służb ratunkowych za granicą oraz większą przejrzystość kosztów związanych z dzwonieniem na gorącą linię i do obsługi klienta podczas pobytu za granicą.

Ochrona konsumentów w internecie

Przez ostatnie 20 lat sprzedaż przez internet stale rosła, a w 2020 r. około 71 proc. konsumentów dokonywało zakupów przez internet, często kupując produkty wykorzystujące nowe technologie. W czerwcu Komisja Europejska zaproponowała przegląd dwóch zestawów przepisów UE w celu wzmocnienia praw konsumentów w świetle tych zmian.

Nowe rozporządzenie w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów, jeśli zostanie przyjęte, będzie stanowiło odpowiedź na zagrożenia związane z takimi produktami wykorzystującymi nowe technologie, w tym na wszelkie możliwe zagrożenia związane z łącznością lub cyberbezpieczeństwem. Pozwoli ono również stawić czoła potencjalnym zagrożeniom związanym z zakupami przez internet, na przykład poprzez wprowadzenie w odniesieniu do internetowych platform handlowych obowiązków związanych z bezpieczeństwem produktów. Co więcej, proponowane rozporządzenie zagwarantuje, że platformy handlowe będą się wywiązywać z tych obowiązków, tak aby nie oferowano konsumentom produktów niebezpiecznych i aby nie otrzymywali oni takich produktów. Ma ono również zapewnić, aby wszystkie produkty, które trafiają do konsumentów w UE, były bezpieczne – niezależnie od tego, czy są one kupowane w internecie czy w lokalnym sklepie i czy pochodzą one z UE czy spoza UE. Nowe przepisy miałyby również na celu szybkie usunięcie z rynku UE produktów niebezpiecznych, które mimo wszystko trafiły do konsumentów.

Wniosek dotyczący zmienionej dyrektywy w sprawie umów o kredyt konsumencki ma na celu zapewnienie, aby konsumenci otrzymywali odpowiednie informacje we właściwym czasie, w formie dostosowanej do urządzeń cyfrowych, tak aby mogli dokładnie zrozumieć, do czego się zobowiązują. Jeśli dyrektywa ta zostanie przyjęta, obejmie nowe ryzykowne produkty kredytowe i nowe podmioty rynkowe, a także poprawi zasady dotyczące oceniania, czy konsument będzie w stanie spłacić kredyt, również w odniesieniu do sytuacji, gdy taka ocena jest przeprowadzana w sposób zautomatyzowany. Zmieniona dyrektywa będzie wymagać od państw członkowskich propagowania edukacji finansowej i zapewnienia konsumentom dostępu do doradztwa w zakresie zadłużenia.

W grudniu Komisja wydała wytyczne dotyczące wykładni i stosowania trzech unijnych dyrektyw w dziedzinie prawa ochrony konsumentów: dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych, dyrektywy w sprawie praw konsumentów oraz dyrektywy w sprawie podawania cen. Wytyczne te pomogą państwom członkowskim, konsumentom, handlowcom, sędziom, prawnikom i innym zainteresowanym stronom lepiej zrozumieć, w jaki sposób stosować obowiązujące unijne prawo konsumenckie w świetle nowych praktyk, w szczególności w kontekście transformacji cyfrowej i ekologicznej, oraz w związku z najnowszymi zmianami w tych dyrektywach wprowadzonymi dyrektywą w sprawie lepszego egzekwowania i unowocześnienia przepisów.

Mniej odpadów elektronicznych i frustracji konsumentów

Po latach współpracy z branżą elektroniczną w ramach podejścia dobrowolnego, co już pomogło zmniejszyć liczbę różnych rodzajów ładowarek do telefonów komórkowych z 30 do trzech, we wrześniu Komisja zaproponowała przepisy dotyczące uniwersalnej ładowarki do wszystkich urządzeń elektronicznych. Nowym standardowym portem ładowania dla wszystkich smartfonów, tabletów, aparatów fotograficznych, słuchawek, przenośnych głośników i przenośnych konsoli do gier stanie się USB-C. Ponadto Komisja proponuje rozdzielenie sprzedaży ładowarek i sprzedaży urządzeń elektronicznych. Jednolite rozwiązanie w zakresie ładowania będzie bardziej wygodne dla konsumentów i pozwoli ograniczyć ilość odpadów elektronicznych, co istotnie przyczyni się do transformacji cyfrowej oraz transformacji ekologicznej.

Umiejętności w erze cyfrowej

W maju we współpracy z różnymi partnerami w państwach członkowskich Komisja uruchomiła platformę umiejętności cyfrowych i zatrudnienia, zapewniającą kompleksowy dostęp do wysokiej jakości informacji, inicjatyw i zasobów dotyczących umiejętności cyfrowych. Obecnie 44 proc. mieszkańców Unii nie posiada podstawowych umiejętności cyfrowych. Nowa platforma pomoże zlikwidować ten niedobór umiejętności i wesprze działania koalicji na rzecz umiejętności cyfrowych i zatrudnienia oraz jej 25 koalicji krajowych. W listopadzie Komisja opublikowała bezpłatne narzędzie samooceny umiejętności cyfrowych, dostępne w 29 językach.

Technologie cyfrowe dla przemysłu

Aby wzmocnić pozycję UE w produkcji czipów następnej generacji, w lipcu Komisja utworzyła sojusz przemysłowy na rzecz procesorów i technologii półprzewodnikowych. Sojusz ten ma na celu zapewnienie możliwości projektowych i produkcyjnych niezbędnych do produkcji nowej generacji procesorów i podzespołów elektronicznych. Zajmie się on również zbadaniem i wskazaniem istniejących w branży wąskich gardeł, potrzeb i zależności oraz zaproponuje odpowiednie środki zaradcze. U jego podstaw leżą ambicje Komisji dotyczące poprawy suwerenności technologicznej Unii poprzez zwiększenie do 2030 r. udziału UE w światowej produkcji półprzewodników z 10 proc. do 20 proc. W orędziu o stanie Unii Europejskiej przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen zapowiedziała europejski akt w sprawie czipów, który ma pozwolić Unii stworzyć nowoczesny ekosystem czipów, w tym ich produkcji. Wniosek w sprawie tego aktu przyjęto na początku 2022 r.

Transformacja cyfrowa

Sztuczna inteligencja

SI, w tym najnowsze techniki uczenia maszynowego, jest wykorzystywana do tworzenia innowacji w wielu różnych dziedzinach, co prowadzi do ulepszenia usług, opieki medycznej i produktów konsumenckich. Należy jednak zagwarantować Europejczykom, że systemy sztucznej inteligencji będą wykorzystywane w sposób bezpieczny i zgodny z prawem. Chociaż takie systemy mogą być wykorzystywane do rozwiązania wielu problemów, przed którymi stoi obecnie społeczeństwo, niektóre z nich stwarzają zagrożenia, którymi musimy się zająć, aby uniknąć niepożądanych skutków. Często nie jest na przykład możliwe ustalenie, dlaczego lub w jaki sposób system sztucznej inteligencji wygenerował określony rezultat, np. zautomatyzowaną decyzję lub prognozę. W związku z tym ocena, czy dana osoba została potraktowana niesprawiedliwie, np. przy podejmowaniu decyzji o zatrudnieniu lub przy rozdziale świadczeń z zabezpieczenia społecznego, może okazać się trudna.

Aby sprostać tym i innym wyzwaniom, w kwietniu Komisja opublikowała wniosek w sprawie pierwszych światowych ram prawnych dotyczących sztucznej inteligencji, któremu towarzyszył zaktualizowany skoordynowany plan opracowany wraz z państwami członkowskimi. Obie inicjatywy mają na celu przekształcenie Unii Europejskiej w światowe centrum doskonałej i godnej zaufania sztucznej inteligencji. Podejście Unii w tym zakresie uzupełnią nowe przepisy dotyczące produktów maszynowych, zmieniające zasady bezpieczeństwa w taki sposób, aby zwiększyć zaufanie użytkowników do tych nowych produktów o wszechstronnych zastosowaniach. Nowe rozporządzenie w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów, jeżeli zostanie przyjęte, uzupełni te przepisy, zwiększając ochronę konsumentów.

Nowe rozporządzenie w sprawie sztucznej inteligencji pomoże zagwarantować bezpieczeństwo i prawa podstawowe obywateli i przedsiębiorstw, a jednocześnie wesprze absorpcję technologii opartych na SI, inwestycje w nie i związane z nimi innowacje w całej UE. We wniosku w sprawie tego rozporządzenia proponuje się podejście oparte na analizie ryzyka i zaleca bardziej rygorystyczne wymogi dotyczące systemów sztucznej inteligencji, z którymi wiąże się większe ryzyko.

W skoordynowanym planie przedstawiono zmiany w polityce i inwestycje na szczeblu państw członkowskich, które są konieczne, aby wzmocnić wiodącą pozycję Unii w rozwoju ukierunkowanej na człowieka, zrównoważonej, bezpiecznej, sprzyjającej włączeniu społecznemu i wiarygodnej sztucznej inteligencji. Zaproponowano w nim wspólne działania na rzecz współpracy w celu zapewnienia, by wszystkie wysiłki były zgodne ze strategią w sprawie sztucznej inteligencji i Europejskim Zielonym Ładem, przy jednoczesnym uwzględnieniu nowych wyzwań wynikających z pandemii COVID-19.

UE sfinansowała już szereg projektów związanych ze sztuczną inteligencją poświęconych nowym rozwiązaniom w wielu różnych sferach, w tym w rolnictwie, opiece zdrowotnej i zwalczaniu dezinformacji.

Europejski sojusz na rzecz danych, technologii przetwarzania brzegowego i rozwiązań chmurowych w przemyśle

Dane są ważnym zasobem w gospodarce przemysłowej i są w coraz większym stopniu przechowywane w chmurze. Zamiast budować własną infrastrukturę informatyczną, przedsiębiorstwa mogą korzystać z zasobów obliczeniowych przechowywanych przez strony trzecie. Tę pulę zasobów najczęściej nazywa się właśnie chmurą obliczeniową. W 2021 r. z chmury obliczeniowej korzystało 42 proc. przedsiębiorstw w UE (w porównaniu z 36 proc. w 2020 r. i 19 proc. w 2016 r.). Przewiduje się, że do 2025 r. 80 proc. wszystkich danych będzie przetwarzanych nie w dużych centrach danych, jak ma to miejsce obecnie, tylko w urządzeniach inteligentnych znajdujących się bliżej użytkownika, co nazywamy przetwarzaniem brzegowym.

Właśnie dlatego nowy europejski sojusz na rzecz danych, technologii przetwarzania brzegowego i rozwiązań chmurowych w przemyśle ma na celu wzmocnienie pozycji przemysłu UE w dziedzinie technologii chmury obliczeniowej i technologii brzegowych, a jednocześnie łączenie przedsiębiorstw, państw członkowskich i ekspertów z tej branży. Sojusz ten pomoże uwolnić potencjał chmury obliczeniowej i przetwarzania brzegowego oraz wspierać rozwój powstających technologii, takich jak sztuczna inteligencja, internet rzeczy i 5G. Jednocześnie zapewni on zrównoważoną infrastrukturę chmury obliczeniowej i zagwarantuje obywatelom UE większą kontrolę nad ich danymi.

W dwa tysiące osiemnastym roku 80 procent przetwarzania i analizy danych odbywało się w centrach danych i scentralizowanych systemach obliczeniowych, a 20 procent wykorzystywało inteligentne urządzenia podłączone do internetu. W dwa tysiące dwudziestym piątym roku tylko 20 procent przetwarzania i analizy danych będzie się odbywać w centrach danych i scentralizowanych systemach obliczeniowych, a 80 procent będzie wykorzystywać inteligentne urządzenia podłączone do internetu.

Superkomputery

Ponieważ generujemy coraz większe ilości danych, zmienia się charakter ich przetwarzania. Obecnie superkomputery mogą wykonywać biliardy – a wkrótce tryliony – operacji na sekundę i pomagają rozwiązywać złożone problemy. Wykorzystywane są w analizie i łagodzeniu skutków zmiany klimatu, zwiększaniu wiedzy w różnych dziedzinach nauki, a także w opracowywaniu metod leczenia COVID-19.

Aby UE mogła stać się światowym liderem w dziedzinie obliczeń superkomputerowych, w 2018 r. utworzono Wspólne Przedsięwzięcie w dziedzinie Europejskich Obliczeń Wielkiej Skali, by połączyć europejskie i krajowe zasoby w celu nabycia i wdrożenia najwyższej klasy superkomputerów i technologii. Uczestnikami tej inicjatywy są Unia Europejska, jej 27 państw członkowskich, trzy inne państwa oraz dwóch członków z sektora prywatnego: Europejska Platforma Technologiczna na rzecz Wysokowydajnych Systemów Obliczeniowych oraz DAIRO/Big Data Value Association.

W lipcu 2021 r. UE przyjęła nowe rozporządzenie, które utoruje drogę do rozwoju superkomputerów nowej generacji w Europie. Ponadto umożliwi ono wspólnemu przedsięwzięciu pozyskiwanie funduszy z programu „Horyzont Europa”, programu „Cyfrowa Europa” oraz z instrumentu „Łącząc Europę" (technologie cyfrowe), co pozwoli na dalsze inwestycje w obliczenia superkomputerowe i obliczenia kwantowe oraz zapewni wsparcie ambitnemu programowi UE w zakresie badań naukowych i innowacji. Wartość tych inwestycji wyniesie około 7 mld euro, z uwzględnieniem inwestycji państw uczestniczących oraz członków z sektora prywatnego.

UE nabyła siedem światowej klasy superkomputerów. Discoverer w Bułgarii, MeluXina w Luksemburgu oraz Vega w Słowenii stały się w pełni operacyjne w 2021 r., a w 2022 r. mają również się odbyć inauguracje superkomputerów Karolina w Czechach, Leonardo we Włoszech, Deucalion w Portugalii oraz LUMI w Finlandii.

Finanse cyfrowe

W 2021 r. Komisja poczyniła postępy we współpracy ze współprawodawcami nad przyjęciem aktów prawnych dotyczących rynków kryptoaktywów oraz operacyjnej odporności cyfrowej, które zaproponowała we wrześniu 2020 r. w ramach pakietu dotyczącego finansów cyfrowych. Ponadto w grudniu państwa członkowskie zatwierdziły porozumienie osiągnięte z Parlamentem w sprawie systemu pilotażowego dla infrastruktur rynkowych opartych na technologii rozproszonego rejestru (DLT). Kryptoaktywa są jednym z najważniejszych zastosowań DLT w sektorze finansowym. W ramach systemu pilotażowego określono warunki uzyskania zezwolenia na eksploatację infrastruktury rynkowej opartej na DLT, wskazano, które instrumenty finansowe oparte na DLT mogą być przedmiotem obrotu, oraz określono szczegółowo współpracę między właściwymi organami a operatorami infrastruktury rynkowej opartej na DLT. Umożliwi to unijnym organom regulacyjnym i uczestnikom rynku zdobycie doświadczenia w stosowaniu technologii rozproszonego rejestru (tj. technologii wykorzystywanej do obrotu i rozrachunku stokenyzowanych instrumentów finansowych), zapewniając im jednocześnie możliwość radzenia sobie z zagrożeniami dla ochrony inwestorów, integralności rynku i stabilności finansowej.

Łączność międzynarodowa

Kabel transatlantycki EllaLink, łączący Sines w Portugalii z Fortalezą w Brazylii, stanowi pierwsze bezpośrednie połączenie danych zapewniające dużą przepustowość między Europą a Ameryką Łacińską. UE pomogła stworzyć tę autostradę cyfrową o długości 34 tys. km, aby wspierać wymianę danych z zakresu badań naukowych i edukacji, a jednocześnie skrócić czas przesyłu o połowę. To ważne osiągnięcie przyczyni się do zacieśnienia współpracy między Europą a Ameryką Łacińską w ciągu najbliższych 25 lat. Ogólnie rzecz biorąc, inicjatywa budowy połączenia Europy z Ameryką Łacińską – BELLA (ang. Building the Europe Link with Latin America), pozwalająca m.in. na wymianę danych z obliczeń wielkiej skali i danych dotyczących obserwacji Ziemi, poprawi współpracę między 65 mln użytkowników w ponad 12 tys. instytucji edukacyjnych i badawczych w Europie, Ameryce Łacińskiej i na Karaibach.

Zdrowsza Unia Europejska

Pandemia COVID-19 sprawiła, że zdrowie publiczne stało się jednym z głównych priorytetów UE. Odkąd we wrześniu 2020 r. przewodnicząca Ursula von der Leyen ogłosiła zamiar zbudowania silniejszej Europejskiej Unii Zdrowotnej, Komisja Europejska przygotowała pod nią grunt, opierając się na wnioskach płynących z pandemii.

Przygotowanie do kryzysów zdrowotnych i reagowanie na nie

Pierwszym filarem Unii Zdrowotnej jest gotowość na wypadek sytuacji kryzysowych i reagowanie na takie sytuacje. Przepisy UE dotyczące transgranicznych zagrożeń dla zdrowia są obecnie przedmiotem przeglądu, którego celem jest uwzględnienie wniosków z pandemii COVID-19. Europejska Agencja Leków oraz Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób, które zapewniały duże wsparcie w walce z COVID-19, otrzymują większe uprawnienia służące radzeniu sobie z przyszłymi stanami zagrożenia zdrowia. Przewiduje się, że te kluczowe agencje UE ds. zdrowia zapewnią więcej wytycznych naukowych i lepszą koordynację podczas stanów zagrożenia. Ryzyko niedoborów produktów leczniczych zostanie zmniejszone dzięki lepszemu monitorowaniu i większej gotowości. Jeżeli wnioski Komisji zostaną zaakceptowane, gdy będą tego wymagać okoliczności, będzie można ogłosić stan zagrożenia zdrowia publicznego na szczeblu Unii Europejskiej, co umożliwi wprowadzenie określonych środków umożliwiających bardziej zdecydowaną reakcję.

Chociaż pandemia COVID-19 jeszcze się nie zakończyła, Unia musi być przygotowana na przyszłe transgraniczne zagrożenia dla zdrowia. W czerwcu Komisja przedstawiła komunikat w sprawie pierwszych wniosków z doświadczeń z pandemii oraz sposobów ich wykorzystania w celu usprawnienia działania na szczeblu unijnym i krajowym. Pomoże to w lepszym przewidywaniu zagrożeń dla zdrowia i doskonaleniu planowania ewentualnościowego, umożliwiającego szybsze i skuteczniejsze wspólne reagowanie na wszystkich poziomach. W komunikacie skoncentrowano się na gotowości na wypadek sytuacji kryzysowych i reagowaniu na takie sytuacje oraz przedstawiono 10 pierwszych wniosków z kryzysu zdrowotnego dotyczących obszarów, w których UE musi podjąć działania.

NAGRANIE WIDEO Urząd ds. Gotowości i Reagowania na Stany Zagrożenia Zdrowia

W ramach reakcji Komisja powołała Europejski Urząd ds. Gotowości i Reagowania na Stany Zagrożenia Zdrowia (HERA). HERA, będąca głównym elementem Europejskiej Unii Zdrowotnej, ma działać w dwóch różnych trybach: w trybie gotowości i trybie nadzwyczajnym. Ogólnie rzecz biorąc, urząd ten usprawni opracowywanie, wytwarzanie, zamawianie i dystrybucję kluczowych medycznych środków przeciwdziałania (np. szczepionek, antybiotyków, sprzętu medycznego, testów diagnostycznych lub środków ochrony indywidualnej) w UE.

Pakiet ustanawiający HERA przyjęto 16 września. Urząd rozpoczął prace 1 października na podstawach stworzonych przez Inkubator HERA, który zaczął działać w lutym 2021 r., aby przygotować UE na zwiększone zagrożenie wariantami koronawirusa. HERA funkcjonuje od 1 stycznia 2022 r., a jej całkowity orientacyjny budżet na lata 2022–2027 wynosi 6 mld euro.

W trybie gotowości HERA będzie oceniać zagrożenia i gromadzić informacje; wspierać badania i rozwój; zajmować się wyzwaniami rynkowymi; zapewniać zaopatrzenie w medyczne środki przeciwdziałania; pogłębiać wiedzę i umiejętności.

Środki nadzwyczajne HERA obejmują monitorowanie, zamawianie, zakup i wytwarzanie medycznych środków przeciwdziałania mających znaczenie w sytuacjach kryzysowych, uruchamianie unijnych zakładów produkcyjnych (sieć zakładów produkcyjnych, które wytwarzają szczepionki i leki i które można uruchomić w dowolnym momencie), wdrażanie planów badań naukowych i innowacji w sytuacjach nadzwyczajnych, tworzenie wykazu obiektów produkcyjnych wytwarzających medyczne środki przeciwdziałania mające znaczenie w sytuacjach kryzysowych oraz ułatwianie finansowania w sytuacjach nadzwyczajnych.

Zadaniem urzędu będzie prowadzenie szeregu działań na szczeblu międzynarodowym. Działania te obejmują współpracę z globalnymi partnerami w celu rozwiązania problemu wąskich gardeł w międzynarodowych łańcuchach dostaw, rozszerzanie światowej produkcji, wzmacnianie globalnego nadzoru oraz ułatwianie współpracy z zainteresowanymi stronami z całego świata i wspieranie ich w celu zapewnienia dostępności i przystępności medycznych środków przeciwdziałania dla państw członkowskich UE i państw niebędących członkami UE. Działania te obejmują również gromadzenie wiedzy fachowej w celu rozwijania lokalnych zdolności produkcyjnych i dystrybucyjnych oraz wspieranie dostępu do finansowanych lub nabywanych przez UE medycznych środków przeciwdziałania.

HERA współpracuje z państwami członkowskimi, Parlamentem Europejskim, agencjami UE i zainteresowanymi stronami, takimi jak naukowcy, firmy biotechnologiczne, producenci i organy regulacyjne, w celu szybkiego wykrywania i charakteryzowania nowych wariantów, odpowiedniego dostosowywania szczepionek i zwiększania zdolności produkcyjnych w zakresie medycznych środków przeciwdziałania. Powołała na przykład grupę ekspertów ds. wariantów SARS-CoV-2, aby doradzała w kwestii potrzeby opracowania nowych lub dostosowanych szczepionek oraz w sprawie konieczności przygotowania dodatkowych środków dotyczących zdrowia publicznego na poziomie UE ze względu na nowo pojawiające się warianty. Urząd ściśle współpracuje również z państwami członkowskimi i producentami szczepionek, którzy zaczęli analizować wariant omikron i badać skuteczność swoich szczepionek przeciwko temu wariantowi. Poza tym HERA pozostaje również w kontakcie z państwami niebędącymi członkami UE w celu zbadania obszarów współpracy i wymiany.

Europejski plan walki z rakiem

Drugi filar Unii Zdrowotnej odnosi się do drugiej najpoważniejszej przyczyny zgonów w UE. W 2020 r. raka zdiagnozowano u 2,7 mln osób w UE, co odcisnęło znaczne piętno fizyczne i psychiczne na pacjentach, osobach żyjących z rakiem lub wyleczonych oraz ich bliskich. Nowotwory stwarzają również znaczne obciążenie dla systemów opieki zdrowotnej i społecznej oraz zagrażają wzrostowi i konkurencyjności gospodarki, a także zdrowiu siły roboczej. 40 proc. nowotworów występuje w postaciach, którym można jednak zapobiegać, co oznacza, że są one związane ze stylem życia (dietą, aktywnością fizyczną, używaniem tytoniu, spożywaniem alkoholu itp.) lub zanieczyszczeniem środowiska, lub że dostępna jest przeciwko nim szczepionka.

Celem przyjętego w lutym 2021 r. europejskiego planu walki z rakiem jest walka z chorobą na każdym etapie poprzez zintegrowane podejście z udziałem wielu zainteresowanych stron oparte na zasadzie „zdrowie we wszystkich politykach”. W planie skoncentrowano się na 10 inicjatywach przewodnich mających poprawić sytuację – od profilaktyki, wczesnego wykrywania, diagnostyki i leczenia do poprawy jakości życia pacjentów onkologicznych i osób żyjących z rakiem lub wyleczonych, przy jednoczesnym zapewnieniu pacjentom równego dostępu do wysokiej jakości opieki zdrowotnej.

Misja UE w zakresie walki z rakiem w ramach programu „Horyzont Europa” – jedna z pięciu nowych misji UE ogłoszonych we wrześniu 2021 r. – będzie współdziałać z planem walki z rakiem, aby do 2030 r. poprawić jakość życia ponad 3 mln osób dzięki lepszej profilaktyce, skuteczniejszemu leczeniu i wyższej jakości życia. Ogółem w ramach Programu UE dla zdrowia i innych instrumentów UE państwa członkowskie i zainteresowane strony otrzymają wsparcie w wysokości około 4 mld euro na rzecz działań mających wzmocnić systemy opieki zdrowotnej i umożliwić skuteczniejsze rozwiązywanie problemów związanych z profilaktyką nowotworową i opieką nad chorymi na raka.

Główne działania koncentrują się na profilaktyce, diagnozowaniu, leczeniu i poprawie jakości życia. Ich celem jest ograniczenie zanieczyszczenia środowiska i szkodliwego spożycia alkoholu i tytoniu, promowanie zdrowego trybu życia, zapewnienie dostępu do badań przesiewowych w kierunku raka piersi, szyjki macicy i jelita grubego dziewięćdziesięciu procentom kwalifikującej się ludności UE do dwa tysiące dwudziestego piątego roku, zaszczepienie co najmniej dziewięćdziesięciu procent dziewcząt w UE przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego oraz znaczne zwiększenie liczby szczepień wśród chłopców do dwa tysiące trzydziestego roku, a także zapewnienie dostępu do krajowych kompleksowych ośrodków onkologicznych nawet dziewięćdziesięciu procentom kwalifikujących się pacjentów do dwa tysiące trzydziestego roku. Jest to możliwe dzięki finansowaniu w wysokości czterech miliardów euro. Dzięki postępom we wczesnym wykrywaniu, skutecznej terapii i leczeniu podtrzymującym ponad 12 milionów osób w UE pokonało chorobę nowotworową.

Strategia farmaceutyczna dla Europy

Trzecim filarem jest zainicjowana w 2020 r. strategia farmaceutyczna dla Europy. Reprezentuje ona gruntowną zmianę unijnych systemów leków. Pozwoli stawić czoła długotrwałym wyzwaniom związanym z systemem produktów leczniczych UE, wspierać innowacje (w tym w zakresie niezaspokojonych potrzeb medycznych) oraz zagwarantować dostępność leków, nie tylko w sytuacjach kryzysowych, ale również w normalnych czasach. Jej działania przewodnie obejmują przegląd przepisów UE dotyczących produktów leczniczych oraz zorganizowany dialog na temat bezpieczeństwa dostaw leków. Zorganizowany dialog jest procesem, który rozpoczął się w lutym 2021 r. i ma na celu określenie środków z zakresu polityki, które wzmocniłyby odporność łańcuchów dostaw produktów leczniczych i zapewniły bezpieczne dostawy leków.

Komisja inwestuje więcej niż kiedykolwiek w te pilne priorytety w dziedzinie zdrowia. Nowy Program UE dla zdrowia, którego realizację rozpoczęto w marcu, jest ambitną odpowiedzią UE na pandemię COVID-19. Wykracza poza reagowanie kryzysowe i będzie miał na celu poprawę i wspieranie zdrowia w UE, wzmocnienie krajowych systemów opieki zdrowotnej oraz poprawę dostępu do leków, wyrobów medycznych i produktów istotnych w kontekście kryzysu.

Dzięki Programowi UE dla zdrowia Unia zainwestuje 5,3 mld euro (w cenach bieżących) w inicjatywy, w których działanie na szczeblu UE zapewnia wartość dodaną, uzupełniając polityki państw członkowskich i realizując co najmniej jeden z celów programu.

Poprawa i wspieranie zdrowia w UE.

Ochrona ludności w UE przed poważnymi transgranicznymi zagrożeniami zdrowia.

Poprawa jakości produktów leczniczych, wyrobów medycznych i produktów istotnych dla reagowania kryzysowego.

Udoskonalenie systemów ochrony zdrowia.

Wzmocnienie naszej demokracji

W ostatnich latach demokratyczna debata i sposoby dostępu obywateli do informacji zmieniły się i coraz częściej przenoszą się do internetu. Jednocześnie więcej obywateli UE niż kiedykolwiek wcześniej korzysta z przysługującego im demokratycznego prawa do głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego i wyborach lokalnych w państwie członkowskim zamieszkania. Ponadto w kampaniach prowadzonych w UE na znaczeniu zyskała reklama polityczna. Aby odzwierciedlić ten zmieniający się klimat oraz wzmocnić demokrację i zwiększyć uczciwość wyborów, w listopadzie Komisja ustanowiła nowe wnioski dotyczące reklamy politycznej, prawa wyborczego obywateli UE korzystających z prawa do swobodnego przemieszczania się i finansowania europejskich partii politycznych.

Wnioski opierają się na doświadczeniach zdobytych podczas wyborów do Parlamentu Europejskiego w 2019 r. i stanowią element realizacji priorytetów ogłoszonych w europejskim planie działania na rzecz demokracji oraz sprawozdaniu na temat obywatelstwa UE – 2020 r. Aby zagwarantować, że wybory do Parlamentu Europejskiego w 2024 r. odbędą się z zachowaniem najwyższych standardów demokratycznych, nowe przepisy mają wejść w życie i zostać w pełni wdrożone przez państwa członkowskie do wiosny 2023 r.

Reklama polityczna

Komunikacja cyfrowa i internet dają politykom wiele możliwości dotarcia do obywateli, a obywatelom – uczestniczenia w demokratycznej debacie. Z doświadczeń z niektórych ostatnich wyborów wynika jednak, że transformacja cyfrowa i reklama internetowa mogą być niekiedy wykorzystywane w celu manipulacji i dezinformacji (zob. również rozdział 1 dotyczący działania na rzecz zwalczania dezinformacji).

W listopadzie Komisja zaproponowała przepisy mające na celu zapewnienie większej przejrzystości w reklamie politycznej. Zharmonizowane wymogi dotyczące przejrzystości będą obejmować dostarczanie odpowiednich informacji umożliwiających obywatelom, właściwym organom i innym właściwym zainteresowanym stronom jednoznaczne zidentyfikowanie reklamy politycznej oraz zarówno ustalenie pochodzenia przekazu politycznego, jak i tego, kto za niego zapłacił. Techniki targetowania i amplifikacji będą dozwolone tylko wtedy, gdy będą spełniać istotne wymogi dotyczące przejrzystości. Dzięki temu obywatele będą mogli decydować o tym, czy reklama polityczna może być na nich ukierunkowana i w jaki sposób może się to odbywać, a także czy tego sobie życzą, czy nie.

Wniosek będzie stanowił uzupełnienie przepisów określonych we wniosku Komisji dotyczącym aktu o usługach cyfrowych, a jego celem będzie wprowadzenie specjalnych przepisów przed wyborami do Parlamentu Europejskiego, które odbędą się w maju 2024 r.

Wolność mediów

908 dziennikarzy i pracowników mediów padło ofiarą ataków w 2020 r. w 23 państwach członkowskich.

175 dziennikarzy i pracowników mediów zostało zaatakowanych podczas protestów i demonstracji w UE w 2020 r.

73 % kobiet wykonujących zawód dziennikarza doświadczyło przemocy w internecie w 2020 r.

Od 1992 r. w UE zginęło 23 dziennikarzy, większość z nich w ciągu ostatnich 6 lat.

Wolność mediów ma zasadnicze znaczenie dla funkcjonowania demokracji. Realizując europejski plan działania na rzecz demokracji, UE podejmuje działania w celu zachowania wolności mediów i przeciwdziałania groźbom, których jest przedmiotem. We wrześniu Komisja wydała zalecenie w sprawie bezpieczeństwa dziennikarzy. Zawiera ono wytyczne dla państw członkowskich dotyczące sposobów poprawy bezpieczeństwa fizycznego i bezpieczeństwa w internecie dziennikarzy i pracowników sektora mediów, ze szczególnym uwzględnieniem nowych gróźb w sieci, zwłaszcza skierowanych przeciwko dziennikarkom lub osobom reprezentującym mniejszości lub piszącym o nich.

Kolejnym krokiem jest ochrona dziennikarzy i obrońców praw przed nadużywaniem wobec nich drogi sądowej, którego celem jest zniechęcenie ich do angażowania się w sprawy leżące w interesie publicznym. W październiku Komisja rozpoczęła konsultacje publiczne w celu zidentyfikowania problemów w tym obszarze i uzyskania opinii na temat koniecznych działań. Wniosek Komisji dotyczący inicjatywy UE w tej sprawie ma zostać przedstawiony w 2022 r. UE finansuje również projekty dotyczące wolności i pluralizmu mediów. Jednym z takich projektów jest ustanowiony we wrześniu 2021 r. monitor własności mediów w Europie, którego celem jest stworzenie dotyczącej poszczególnych krajów bazy danych zawierającej informacje na temat własności mediów, ocena odpowiednich ram prawnych i określenie potencjalnych zagrożeń dla przejrzystości własności mediów.

Komisja wdrożyła również środki określone w planie działania na rzecz mediów i sektora audiowizualnego. Na przykład latem Komisja ogłosiła zaproszenie do składania wniosków dotyczących europejskich partnerstw dziennikarskich w ramach programu „Kreatywna Europa”. Komisja przygotowała również kolejne działania obejmujące ogłoszony przez przewodniczącą Ursulę von der Leyen w orędziu o stanie Unii z 2021 r. europejski akt o wolności mediów, który ma zostać przyjęty w 2022 r.

Jednocześnie Komisja kontynuowała monitorowanie sytuacji w zakresie wolności i pluralizmu mediów we wszystkich państwach członkowskich w ramach rocznego sprawozdania na temat praworządności.

Ochrona praworządności

W lipcu Komisja opublikowała swoje drugie roczne sprawozdanie na temat praworządności w UE zawierające odrębne rozdziały poświęcone każdemu państwu członkowskiemu. Sprawozdanie na temat praworządności ma być składane w cyklu rocznym, aby wspierać praworządność, zapobiegać powstawaniu lub pogłębianiu się problemów oraz rozwiązywać te problemy. Sprawozdanie obejmuje cztery główne filary: krajowe systemy wymiaru sprawiedliwości; ramy antykorupcyjne; pluralizm i wolność mediów; inne kwestie instytucjonalne związane z mechanizmami kontroli i równowagi, które mają zasadnicze znaczenie dla funkcjonowania demokracji.

W sprawozdaniu z 2021 r. przedstawiono zmiany, jakie zaszły od czasu poprzedniego sprawozdania, oraz uwzględniono skutki pandemii COVID-19. Ogółem odnotowano wiele pozytywnych zmian w państwach członkowskich UE, w tym także w kwestiach, które w 2020 r. uznano za problematyczne.

W niektórych państwach członkowskich nadal występują jednak obawy, na przykład dotyczące niezależności sądownictwa i sytuacji mediów. Pandemia pokazała, jak ważna dla utrzymania rządów prawa jest zdolność do utrzymania mechanizmów kontroli i równowagi.

Ponadto Komisja nadal pełniła rolę strażniczki traktatów, wszczynając postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. W kwietniu Komisja skierowała do Trybunału Sprawiedliwości sprawę przeciwko Polsce w związku z ustawą o sądownictwie z 2019 r. oraz trwającą działalnością Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego w odniesieniu do spraw dotyczących sędziów. Komisja zwróciła się również do Trybunału o zarządzenie środków tymczasowych, które Trybunał zastosował w dniu 14 lipca.

We wrześniu Komisja zwróciła się do Trybunału Sprawiedliwości o nałożenie na Polskę dziennych kar pieniężnych do czasu pełnego wykonania postanowienia Trybunału w sprawie środków tymczasowych z 14 lipca. 27 października Trybunał nałożył dzienną karę pieniężną w wysokości 1 mln euro za niewykonanie zobowiązania.

W kontekście innego postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego Komisja wystosowała również do Polski wezwanie do usunięcia uchybienia na mocy art. 260 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w związku z niezastosowaniem środków niezbędnych do pełnego wykonania wyroku Trybunału Sprawiedliwości z dnia 15 lipca 2021 r., w którym stwierdzono, że polska ustawa o systemie środków dyscyplinarnych wobec sędziów jest niezgodna z prawem Unii. Przed podjęciem decyzji o kolejnych krokach odpowiedź zostanie szczegółowo przeanalizowana.

W lipcu Komisja wszczęła przeciwko Węgrom postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego dotyczące ochrony praw podstawowych i zasady niedyskryminacji. (Zob. również rozdział 7).

Oprócz postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, które mają na celu przeciwdziałanie określonym naruszeniom prawa Unii, w art. 7 Traktatu o Unii Europejskiej przewidziano bardziej ogólną procedurę służącą ochronie wspólnych wartości Unii, w tym praworządności. W Radzie toczą się dwa postępowania, jedno wszczęte przez Komisję przeciwko Polsce w 2017 r. i drugie wszczęte przez Parlament Europejski przeciwko Węgrom w 2018 r., by ustalić, czy istnieje wyraźne ryzyko poważnego naruszenia wartości Unii. Komisja przedstawiła Radzie najnowsze informacje na temat zmian w obszarach objętych uzasadnionymi wnioskami zarówno w 2020 r., jak i 2021 r.

Ochrona budżetu UE

W rozporządzeniu z 2020 r. w sprawie ogólnego systemu warunkowości służącego ochronie budżetu Unii zapewniono, aby UE miała możliwość lepszego radzenia sobie z naruszeniami zasad państwa prawnego, które mają wpływ na budżet UE. Wraz z pozostałymi istniejącymi już instrumentami rozporządzenie służy zapewnieniu, aby każde euro trafiało tam, gdzie jest potrzebne i tworzyło wartość dodaną dla obywateli.

Od wejścia w życie rozporządzenia w styczniu 2021 r. Komisja monitoruje sytuację w państwach członkowskich i gromadzi odpowiednie informacje. Przygotowywane przez Komisję sprawozdanie na temat praworządności jest jednym ze źródeł informacji, które Komisja może wykorzystać w celu zidentyfikowania i oceny naruszeń zasad państwa prawnego zgodnie z rozporządzeniem. Ponadto w analizie Komisja uwzględnia decyzje Trybunału Sprawiedliwości, sprawozdania Europejskiego Trybunału Obrachunkowego oraz wnioski odpowiednich organizacji międzynarodowych. Komisja przygotowuje zestaw wytycznych, aby wyjaśnić szereg elementów związanych z funkcjonowaniem rozporządzenia.

Podejmowanie debat z obywatelami

W październiku Parlament i Rada przyjęły zmianę rozporządzenia w sprawie konwencji z Aarhus, która wzmocni zdolność społeczeństwa obywatelskiego UE i ogółu społeczeństwa do kontrolowania decyzji mających wpływ na środowisko. Organizacje społeczeństwa obywatelskiego mogą zwrócić się do instytucji Unii o dokonanie przeglądu ich działań w celu zapewnienia lepszej ochrony środowiska i skuteczniejszego działania w dziedzinie klimatu.

W 2021 r. Komisja odpowiedziała na dwie europejskie inicjatywy obywatelskie, z których każda uzyskała poparcie ponad miliona obywateli Unii. W odniesieniu do inicjatywy „Minority SafePack” [„Pakiet bezpieczeństwa mniejszości”], która dotyczy różnorodności kulturowej i językowej, Komisja nakreśliła działania następcze o charakterze pozalegislacyjnym, natomiast w odniesieniu do inicjatywy „End the Cage Age” [„Koniec epoki klatkowej”] ogłosiła zamiar zaproponowania do 2024 r. stopniowego wycofywania klatek dla niektórych zwierząt gospodarskich. W ramach działań następczych podjętych w związku z inicjatywą „Right2Water” z 2014 r. w styczniu weszła w życie zmieniona dyrektywa w sprawie wody pitnej, a w ramach działań następczych podjętych w związku z inicjatywą „Ban Glyphosate” z 2017 r. w marcu zaczęło obowiązywać rozporządzenie w sprawie przejrzystości i zrównoważonego charakteru unijnej oceny ryzyka w łańcuchu żywnościowym. W 2021 r. zarejestrowano 11 nowych inicjatyw.

W 2021 r. Komisja przeprowadziła 116 konsultacji publicznych, w ramach których otrzymała 757 315 odpowiedzi oraz 104 771 odpowiedzi uzyskanych w ramach innych możliwości przekazywania informacji zwrotnych (np. planów działania, projektów aktów prawnych). Komisja odpowiedziała również na wszystkie 283 sugestie otrzymane dotychczas na portalu Wyraź swoją opinię: Upraszczamy!. Odnośne sugestie są uwzględniane przez platformę ds. dostosowania się do wymogów przyszłości – grupę ekspertów wysokiego szczebla – przy opracowywaniu rocznego programu prac. Grupa ta składa się z przedstawicieli władz krajowych, regionalnych i lokalnych państw członkowskich, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, Europejskiego Komitetu Regionów oraz zainteresowanych stron reprezentujących przedsiębiorstwa i organizacje pozarządowe. Sieć pełnomocników ds. MŚP wnosi swój wkład i jest reprezentowana na posiedzeniach plenarnych grupy.

Migracja i azyl

We wrześniu Komisja przyjęła swoje pierwsze sprawozdanie z realizacji nowego paktu o migracji i azylu, rok po jego przyjęciu we wrześniu 2020 r. Stwierdzono, że dopóki nie zostanie przeprowadzona kompleksowa reforma unijnego systemu azylowego i migracyjnego, UE pozostanie bardziej podatna na zagrożenia i mniej przygotowana, aby reagować na zmieniające się okoliczności.

W lutym Komisja przedstawiła Radzie swoją pierwszą merytoryczną ocenę współpracy z krajami partnerskimi w zakresie readmisji zgodnie ze zmienionym kodeksem wizowym oraz w ramach kompleksowego podejścia do polityki migracyjnej opisanego w nowym pakcie o migracji i azylu. Tej pierwszej ocenie towarzyszył komunikat, w którym określono, w jaki sposób UE zamierza zacieśnić współpracę w zakresie powrotów i readmisji.

W kwietniu 2021 r. Komisja przyjęła swoją pierwszą strategię UE na rzecz dobrowolnych powrotów i reintegracji, której celem jest zwiększenie odsetka dobrowolnych powrotów, dzięki czemu powroty będą odbywały się w humanitarnych i godnych warunkach, a współpraca z krajami partnerskimi w zakresie readmisji poprawi się. Jednocześnie reintegracja pomaga osobom powracającym zarówno z państw członkowskich UE, jak i z państw niebędących członkami UE wykorzystać szanse w kraju pochodzenia, przyczynić się do rozwoju społeczności i zbudować zaufanie do systemu migracyjnego.

Strategia zapewnia narzędzia i wytyczne mające na celu poprawę trwałego charakteru powrotów poprzez zacieśnienie współpracy w krajach partnerskich. Wraz ze strategią Komisja opublikowała unijne ramy dotyczące doradztwa w zakresie powrotów oraz narzędzie pomocy w reintegracji, w którym określono (w odniesieniu do państw członkowskich) wymogi dotyczące tworzenia struktur zapewniających doradztwo w zakresie powrotów. Obejmuje to potrzeby w zakresie zasobów ludzkich i finansowanie oraz wykorzystanie narzędzia ukierunkowanej pomocy, które umożliwia bezpieczny przepływ informacji między doradcami ds. powrotów a podmiotami świadczącymi usługi w zakresie reintegracji.

W następstwie prób destabilizacji UE i jej państw członkowskich przez Białoruś, polegających na ułatwianiu migracji nieuregulowanej, oraz po podjęciu przez Komisję decyzji o zawieszeniu umowy o readmisji między UE a Białorusią, we wrześniu Komisja zaproponowała zawieszenie niektórych postanowień umowy o ułatwieniach wizowych z Białorusią, skierowane wyłącznie do urzędników państwowych, a nie do zwykłych obywateli Białorusi. W listopadzie Rada przyjęła wniosek Komisji.

Komisja zbadała potrzeby finansowe i operacyjne Łotwy, Litwy i Polski oraz udostępni kolejne 200 mln euro na zarządzanie granicami, w szczególności w odpowiedzi na sponsorowaną przez państwo instrumentalizację migrantów na granicach zewnętrznych UE. Jednocześnie Komisja zintensyfikowała dialog z odpowiednimi państwami trzecimi, aby zwrócić ich uwagę na tę sytuację i skłonić je do podjęcia działań mających na celu zapobieżenie wykorzystywaniu ich obywateli przez władze białoruskie.

Działania Komisji i Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa Josepa Borrella przedstawiono we wspólnym komunikacie pt. „Reagowanie na finansowaną przez państwo instrumentalizację migrantów na granicy zewnętrznej UE”, przyjętym 23 listopada.

1 grudnia Komisja przedstawiła wniosek umożliwiający najbardziej dotkniętym państwom członkowskim UE tymczasowe dostosowanie swoich systemów azylowych do nowej sytuacji. Aby pomóc osobom wymagającym szczególnego traktowania, które utknęły na Białorusi, Komisja uruchomiła do końca roku 700 tys. euro w ramach funduszy humanitarnych i jest gotowa zapewnić dodatkowe środki. UE przekaże również do 3,5 mln euro na wsparcie dla osób dobrowolnie powracających z Białorusi. Ponadto personel agencji UE, takich jak Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej, Agencja Unii Europejskiej ds. Azylu (dawniej Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu) oraz Agencja Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania, jest gotowy do rozmieszczenia na granicach zewnętrznych, aby w razie potrzeby pomóc państwom członkowskim UE, i już działa w zainteresowanych państwach członkowskich. Aby utworzyć stałe ramy, 14 grudnia Komisja przyjęła wniosek dotyczący zmiany kodeksu granicznego Schengen wraz z wnioskiem dotyczącym rozporządzenia w sprawie sytuacji, w których dochodzi do instrumentalizacji.

Zwalczanie handlu ludźmi

72 procent ofiar handlu ludźmi to kobiety i dziewczęta, a 23 procent stanowią mężczyźni i chłopcy (płeć pięciu procent ofiar jest nieznana). Około połowa ofiar to obywatele UE. 60 procent ofiar handlu ludźmi jest wykorzystywanych w celach seksualnych, a 15 procent z nich – do pracy przymusowej.

W kwietniu Komisja przyjęła strategię UE w zakresie zwalczania handlu ludźmi, w której przyjęto kompleksowe podejście obejmujące wszystkie aspekty, począwszy od działań prewencyjnych i ochrony ofiar, a skończywszy na ściganiu i skazywaniu handlarzy. Zawiera ona inicjatywy o charakterze prawnym, politycznym i operacyjnym w czterech obszarach: ograniczenie popytu, który sprzyja handlowi ludźmi, w odniesieniu do wszelkich form wykorzystywania; rozbicie modelu działalności handlarzy ludźmi; ochrona i wspieranie ofiar, zwłaszcza kobiet i dzieci, i wzmocnienie ich pozycji; wymiar międzynarodowy. Nowo powołany koordynator ds. zwalczania handlu ludźmi rozpoczął pracę 1 lipca 2021 r.

We wrześniu Komisja przyjęła odnowiony unijny plan działania na rzecz zwalczania przemytu migrantów na lata 2021–2025. Określono w nim środki mające na celu przeciwdziałanie przemytowi i zapobieganie mu oraz zapewnienie pełnej ochrony praw podstawowych migrantów. Proponuje się w nim również rozszerzenie środków ograniczających i wzmocnienie sankcji karnych wobec przemytników, a także przedstawia środki mające na celu zapobieganie wyzyskowi migrantów i zwiększenie wiedzy na temat przemytu. W planie działania uwzględniono rosnącą rolę podmiotów państwowych, które ułatwiają migrację nieuregulowaną i wykorzystują ludzi do wywierania presji na granicach zewnętrznych w celach politycznych, co zaobserwowano w 2021 r. na granicy UE z Białorusią. Komisja przedstawiła również środki służące zwiększeniu skuteczności dyrektywy w sprawie kar wobec pracodawców. Mają one na celu karanie pracodawców, którzy zatrudniają osoby bez prawa do pozostania w UE, ochronę praw migrantów o nieuregulowanym statusie i ułatwienie przeprowadzania kontroli. Środki te zostaną wdrożone w 2022 r.

W listopadzie Komisja i wysoki przedstawiciel zaproponowali środki mające na celu zapobieganie i ograniczanie działalności przewoźników, którzy angażują się w przemyt ludzi do UE lub handel nimi bądź ułatwiają te działania. Będzie to nowy instrument w zestawie narzędzi UE służących wspieraniu państw członkowskich w walce z migracją nieuregulowaną i handlem ludźmi.

Ochrona osób potrzebujących

Komisja kontynuowała prace na rzecz poprawy zarządzania migracją oraz warunków przyjmowania i życia migrantów, w szczególności w Grecji. Zwiększyła wsparcie dla organów krajowych za pośrednictwem grupy zadaniowej ds. zarządzania migracjami, która została utworzona w 2020 r. w celu poprawy warunków przyjmowania i życia migrantów na wyspie Lesbos i północnych wyspach Morza Egejskiego. We wrześniu otwarto pierwszy nowy ośrodek przyjmowania i identyfikacji na wyspie Samos, a następnie w listopadzie nowe ośrodki na wyspach Kos i Leros. Nowe ośrodki zostaną otwarte na wyspach Chios i Lesbos w 2022 r. Komisja przyznała Grecji 276 mln euro na budowę tych pięciu ośrodków.

Komisja ułatwia i koordynuje również relokację różnych grup migrantów z Grecji, Włoch i Malty do zobowiązujących się do ich przyjęcia państw członkowskich UE. Dzięki szeroko zakrojonym wysiłkom zaangażowanych organizacji oraz solidarności państw członkowskich przy wsparciu Komisji Europejskiej w 2020 i 2021 r. z Grecji do innych państw członkowskich relokowano ponad 4,6 tys. osób, a z Włoch i Malty – prawie 3 tys. osób między 2018 r. a końcem 2021 r.

W lipcu Komisja rozpoczęła proces składania zobowiązań dotyczących przesiedleń i przyjmowania ze względów humanitarnych na lata 2021–2022. Łącznie państwa członkowskie zobowiązały się do zapewnienia 60 tys. miejsc w ramach przesiedleń i przyjmowania ze względów humanitarnych w odniesieniu do państw i regionów priorytetowych oraz dla zagrożonych Afgańczyków. Państwa członkowskie mogą wykorzystać do zrealizowania swoich zobowiązań unijne wsparcie finansowe oraz wsparcie operacyjne ze strony Agencji Unii Europejskiej ds. Azylu.

W czerwcu osiągnięto porozumienie w sprawie nowego mandatu Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu, który wszedł w życie na początku 2022 r., w następstwie czego urząd stał się Agencją Unii Europejskiej ds. Azylu. Celem nowego mandatu jest zapewnienie agencji solidnych ram prawnych, operacyjnych i praktycznych, aby dysponowała ona środkami umożliwiającymi wspieranie państw członkowskich i pomaganie im we wzmacnianiu ich systemów azylowych i systemów przyjmowania. W 2021 r. urząd rozszerzył swoją pomoc na Hiszpanię, Łotwę i Litwę (dołączając je do Grecji, Włoch, Cypru i Malty).

Migracja nieuregulowana w liczbach

W okresie od stycznia do listopada 2021 r. na wszystkich szlakach przebywało około 182,6 tys. migrantów o nieuregulowanym statusie, w porównaniu z 114,4 tys. w tym samym okresie w 2020 r. (i 125,1 tys. przez cały rok) oraz nieco poniżej 127 tys. w tym samym okresie w 2019 r. (141,7 tys. przez cały rok).

Od dwa tysiące czternastego roku na trzech głównych szlakach (zachodniośródziemnomorskim, środkowośródziemnomorskim i wschodniośródziemnomorskim) obserwuje się nawracającą tendencję do nielegalnego przekraczania granicy, przy czym największy ruch obserwowany jest około późnego lata, a liczba osób przekraczających w ten sposób granicę utrzymuje się poniżej pięćdziesięciu tysięcy miesięcznie. Od końca dwa tysiące piętnastego roku do początku dwa tysiące szesnastego roku odnotowano znaczny wzrost na szlaku wschodnim, przy czym w październiku dwa tysiące piętnastego roku wzrost ten osiągnął najwyższy poziom około dwustu trzydziestu tysięcy nielegalnych przekroczeń granicy. Uwaga: szlak zachodniośródziemnomorski obejmuje szlak atlantycki (zachodnioafrykański).

Szlak środkowośródziemnomorski pozostaje najbardziej śmiercionośnym szlakiem migracyjnym na świecie – od 2014 r. straciło tam życie lub zaginęło ponad 20 tys. osób. W 2021 r. odnotowano śmierć lub zaginięcie 2 819 migrantów podczas przeprawy przez Morze Śródziemne i szlak zachodnioafrykański, w porównaniu z 2 325 w 2020 r.

Europejska Straż Graniczna i Przybrzeżna

Wdrożenie rozporządzenia w sprawie Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej z 2019 r. oraz nowego mandatu Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej (znanej również jako Frontex) przebiegło pomyślnie, a pierwsze rozmieszczenie stałej służby Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej rozpoczęto 1 stycznia 2021 r., i obejmowało ono pierwszy unijny personel mundurowy.

Oczekuje się, że rozmieszczenie stałej służby zwiększy zdolność agencji do wspierania państw członkowskich we wszystkich obszarach operacyjnych, w tym w działaniach związanych z powrotami.

Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej rozmieszcza, w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi, średnio 2 tys. funkcjonariuszy straży granicznej i przybrzeżnej na granicach zewnętrznych Unii Europejskiej. Agencja znacznie wzmocniła również swoje ramy dotyczące praw podstawowych, zgodnie z rozporządzeniem w sprawie Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej, powołując nowego urzędnika ds. praw podstawowych i zatrudniając pierwszych obserwatorów praw podstawowych.

Realizacja planu działania na rzecz integracji i włączenia społecznego

W 2021 r. UE kontynuowała realizację planu działania na rzecz integracji i włączenia społecznego na lata 2021–2027, który koncentruje się na kształceniu i szkoleniu, zatrudnieniu i umiejętnościach, usługach zdrowotnych i mieszkalnictwie. Nowe środki w 2021 r. obejmowały partnerstwo między Komisją a Europejskim Komitetem Regionów, rozpoczęte w marcu, poświęcone zwiększeniu współpracy z miastami, regionami i obszarami wiejskimi UE i wsparciu ich w działaniach na rzecz integracji migrantów.

Pakiet dotyczący umiejętności i talentów

W ramach nowego paktu o migracji i azylu z 2020 r. w czerwcu 2021 r. rozpoczęto inicjatywę dotyczącą partnerstw w zakresie talentów, której celem jest wzmocnienie stosunków z kluczowymi krajami partnerskimi w zakresie migracji poprzez dopasowanie umiejętności pracowników z tych krajów do potrzeb unijnego rynku pracy. Jako sposób na zapewnienie bezpiecznych i legalnych ścieżek migracji, partnerstwa będą otwarte dla studentów, absolwentów i pracowników na wszystkich poziomach umiejętności. Zapewnią one również możliwości kształcenia i szkolenia zawodowego oraz wsparcie dla powracających migrantów w procesie integracji.

Strefa Schengen

W czerwcu Komisja przyjęła Strategię na rzecz w pełni funkcjonującej i odpornej strefy Schengen, której towarzyszył wniosek w sprawie zmiany mechanizmu oceny i monitorowania dorobku Schengen. W strategii zaproponowano podjęcie działań w trzech obszarach: skuteczne zarządzanie granicami zewnętrznymi UE; środki równoważące brak kontroli na granicach wewnętrznych; rzetelny nadzór (ocena, monitorowanie i gotowość).

Strategia ta obejmuje inicjatywy na rzecz silniejszej i pełniejszej strefy Schengen, które opierają się na doświadczeniach zdobytych w ciągu ostatnich pięciu lat, w tym podczas pandemii COVID-19. W strategii podsumowano postępy poczynione we wdrażaniu jednego z najbardziej zaawansowanych technologicznie systemów zarządzania granicami na świecie stosowanego na granicach zewnętrznych UE i przewidziano dalsze inicjatywy w tym obszarze. Podkreślono w niej również środki wzmacniające strefę Schengen od wewnątrz, na przykład poprzez pogłębianie współpracy policyjnej i sądowej. Ponadto proponuje się w niej rozszerzenie strefy Schengen bez kontroli na granicach wewnętrznych poprzez włączenie do niej Bułgarii, Chorwacji i Rumunii, które wdrażają większość przepisów Schengen, ale nie czerpią pełnych korzyści wynikających z przynależności do tej strefy (będzie to dotyczyło również Cypru po pomyślnym zakończeniu trwającego obecnie procesu oceny Schengen).

Wniosek dotyczący reformy mechanizmu oceny i monitorowania Schengen ma na celu uczynienie tego mechanizmu bardziej skutecznym, efektywnym i szybszym, a także zwiększenie jego politycznego ukierunkowania i zapewnienie, aby spełniał on swoje zadanie. Wniosek jest obecnie przedmiotem negocjacji w Radzie, gdzie Komisja dokłada wszelkich starań, aby ułatwić sprawny przebieg tego procesu.

14 grudnia Komisja przyjęła wniosek dotyczący zmiany kodeksu granicznego Schengen. Ma to na celu zagwarantowanie, aby kontrole na granicach wewnętrznych wprowadzano jedynie w ostateczności, przy jednoczesnym uwzględnieniu prawa państw członkowskich do wprowadzania ich w wyjątkowych okolicznościach. We wniosku podjęto również kwestię wyzwań wynikających z instrumentalizacji migracji nieregulowanej. Równocześnie przyjęto inny wniosek dotyczący przeciwdziałania sytuacjom, w których zachodzi instrumentalizacja w obszarze migracji i azylu.

Poczyniono dalsze postępy w tworzeniu wspólnej architektury informatycznej na użytek UE, obejmującej nowe, wzajemnie połączone systemy zarządzania granicami, migracjami i ściganiem przestępstw. Po wdrożeniu tej interoperacyjnej architektury wszystkie systemy informatyczne będą mogły z sobą współpracować, a organy krajowe będą dysponować pełnymi i dokładnymi informacjami, przy jednoczesnym pełnym poszanowaniu zasad ochrony danych.

Kwestie bezpieczeństwa

Nadal pojawiają się nowe i coraz bardziej złożone transgraniczne i międzysektorowe zagrożenia dla bezpieczeństwa, a UE musi zacieśnić współpracę i koordynację w szerszej rozumianej sferze bezpieczeństwa. Pandemia COVID-19 wystawiła na próbę odporność europejskiej infrastruktury krytycznej oraz jej systemów gotowości na wypadek sytuacji kryzysowej i systemów zarządzania kryzysowego. W 2021 r. UE kontynuowała realizację strategii w zakresie unii bezpieczeństwa z 2020 r., aby chronić wszystkich mieszkańców UE i promować nasz europejski styl życia, podejmując nowe inicjatywy w zakresie zwalczania terroryzmu i radykalizacji postaw, przestępczości zorganizowanej, a także w zakresie cyberbezpieczeństwa i zagrożeń hybrydowych.

Zapobieganie terroryzmowi i radykalizacji postaw oraz zwalczanie tych zjawisk

Rozporządzenie w sprawie przeciwdziałania rozpowszechnianiu w internecie treści o charakterze terrorystycznym weszło w życie 7 czerwca 2021 r. i będzie w pełni egzekwowalne rok później. Rozporządzenie umożliwi państwom członkowskim wysyłanie nakazów usunięcia do dostawców usług hostingowych oferujących usługi w UE. Będą oni również mogli w ciągu jednej godziny usunąć materiały, które podżegają do przestępstw terrorystycznych lub nawołują do ich popełniania, promują działalność grup terrorystycznych lub zawierają instrukcje lub techniki popełniania przestępstw terrorystycznych.

Ponadto w rozporządzeniu przewidziano zabezpieczenia, które zwiększą rozliczalność i przejrzystość środków służących do usuwania treści o charakterze terrorystycznym i będą chronić przed błędnym usuwaniem wypowiedzi zgodnych z prawem. Wprowadzono w nim środki zapewniające ochronę podstawowych praw i wolności, w tym wyłączenie materiałów rozpowszechnianych w celach edukacyjnych, dziennikarskich, artystycznych lub badawczych.

W 2021 r. Forum UE ds. Internetu – platforma pod przewodnictwem Komisji, która skupia państwa członkowskie i przedsiębiorstwa technologiczne w celu omówienia kwestii wykorzystywania internetu przez terrorystów oraz rozwiązania problemu niegodziwego traktowania dzieci w celach seksualnych w internecie – przedstawiło pakiet wiedzy na temat zakazanych brutalnych prawicowych grup ekstremistycznych, symboli i manifestów, aby pomóc platformom internetowym w moderowaniu treści.

W lipcu Komisja Europejska przedstawiła ambitny pakiet wniosków ustawodawczych mających na celu wzmocnienie przepisów UE w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu. Pakiet obejmuje wniosek w sprawie ustanowienia nowego organu UE ds. walki z praniem pieniędzy. Celem jest usprawnienie wykrywania podejrzanych transakcji i podejrzanej działalności oraz zamknięcie luk prawnych wykorzystywanych przez przestępców do prania nielegalnych dochodów lub finansowania działalności terrorystycznej za pośrednictwem systemu finansowego.

Zaproponowane środki znacznie wzmacniają istniejące ramy UE dzięki uwzględnieniu nowych i pojawiających się wyzwań związanych z innowacjami technologicznymi. Należą do nich waluty wirtualne, bardziej zintegrowane przepływy finansowe na jednolitym rynku oraz globalny charakter organizacji terrorystycznych. Wnioski przyczynią się również do stworzenia znacznie bardziej spójnych ram w całej UE, obejmujących bezpośrednio stosowane przepisy, takie jak obowiązujący w całej UE limit 10 tys. euro dla dużych płatności gotówkowych. Ułatwi to przestrzeganie prawa podmiotom podlegającym przepisom dotyczącym przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, w szczególności tym, które prowadzą działalność transgraniczną.

W świetle wydarzeń w Afganistanie Koordynator UE ds. Zwalczania Terroryzmu wraz z prezydencją w Radzie, Komisją, Europejską Służbą Działań Zewnętrznych i odpowiednimi agencjami UE opracował plan działania w zakresie zwalczania terroryzmu dotyczący Afganistanu.

Walka z przestępczością zorganizowaną i transgraniczną

W kwietniu Komisja opublikowała unijną strategię zwalczania przestępczości zorganizowanej, w której określono działania mające na celu poprawę ścigania przestępstw i usprawnienie współpracy sądowej; zapewnienie skuteczności postępowań przygotowawczych w celu rozbijania struktur przestępczości zorganizowanej; eliminację zysków generowanych przez przestępczość zorganizowaną; dostosowanie organów ścigania i sądownictwa do epoki cyfrowej. Komisja zaproponowała również środki umożliwiające państwom członkowskim pełne wykorzystanie potencjału europejskiej multidyscyplinarnej platformy przeciwko zagrożeniom przestępstwami.

W 2021 r. Komisja zintensyfikowała swoje wysiłki na rzecz zapewnienia lepszej kontroli nad bronią palną w UE i państwach sąsiadujących. Komisja przyjęła środki, które zapewnią państwom członkowskim lepszy dostęp do informacji niezbędnych do zatwierdzenia wniosków o nabywanie lub posiadanie niektórych rodzajów broni palnej (obecnie państwa członkowskie nie są systematycznie informowane o odmowach wydania pozwolenia na broń palną w innym państwie UE). W opublikowanym w październiku sprawozdaniu ze stosowania dyrektywy podkreślono pozytywne skutki obowiązujących przepisów UE, w szczególności dzięki zakazowi posiadania najniebezpieczniejszych rodzajów broni palnej i zapobieganiu niezgodnemu z prawem przerabianiu broni na broń śmiercionośną. Wskazano w nim również pozostałe niedociągnięcia, wymagające wszczęcia 76 postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, a także obszary wymagające dalszej poprawy, takie jak cyfryzacja Europejskiej karty broni palnej oraz ściślejsza kontrola nabywania i posiadania projektów na potrzeby drukowania przestrzennego broni.

Siatki przestępcze prowadzą szeroko zakrojone działania obejmujące narkotyki, zorganizowaną przestępczość przeciwko mieniu, przemyt migrantów, handel ludźmi i cyberprzestępczość. Przenikają one do legalnej gospodarki – prawie 70 procent z nich zajmuje się praniem pieniędzy, prawie 60 procent ma związek z korupcją, a ponad 80 procent korzysta z legalnych struktur biznesowych. Działają na poziomie międzynarodowym, 65 procent grup przestępczych ma członków o różnej narodowości. Siatki przestępcze szybko przystosowały się do pandemii, ponieważ wykryto oferty sprzedaży jednego miliarda stu milionów dawek podrobionych szczepionek za łączną cenę piętnastu miliardów czterystu milionów euro.

W następstwie komunikatu w sprawie cyfryzacji wymiaru sprawiedliwości z 2020 r. Komisja przedstawiła w grudniu pakiet inicjatyw mających na celu modernizację systemów wymiaru sprawiedliwości w UE i przyspieszenie transgranicznej współpracy sądowej w sprawach cywilnych, handlowych i karnych. Pakiet ten obejmuje trzy wnioski:

• rozporządzenie mające na celu usprawnienie transgranicznej komunikacji cyfrowej między organami sądowymi oraz zapewnienie dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych, handlowych i karnych;
• zmianę rozporządzenia w sprawie Eurojust w celu stworzenia podstawy prawnej do prowadzenia przesłuchań ustnych za pośrednictwem wideokonferencji oraz zwiększenia koordynacji i współpracy w zakresie przestępstw terrorystycznych między krajowymi organami śledczymi i ścigania;
• rozporządzenie w sprawie utworzenia platformy współpracy w celu zwiększenia skuteczności i efektywności śledztw i ścigania prowadzonych przez wspólne zespoły śledcze w sprawach transgranicznych.

Inicjatywy te służą realizacji celu Komisji, jakim jest stworzenie prawdziwie skutecznej i odpornej europejskiej przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości.

W następstwie wniosków z 2020 r. dotyczących zmiany mandatu Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania Komisja zaproponowała w grudniu unijny kodeks współpracy policyjnej w celu zwiększenia współpracy w zakresie ścigania przestępstw w państwach członkowskich oraz zapewnienia funkcjonariuszom policji w UE nowocześniejszych narzędzi wymiany informacji. Kodeks – który obejmuje zalecenie w sprawie operacyjnej współpracy policyjnej i nowe przepisy dotyczące wymiany informacji – pomoże usprawnić operacje transgraniczne, zapewni jasne kanały wymiany informacji i ramy czasowe wymiany informacji oraz zwiększy rolę agencji.

Ponadto zmienione przepisy dotyczące zautomatyzowanej wymiany niektórych kategorii danych pomogą znacznie skuteczniej ustalać powiązania między przestępstwami w całej UE. Pozwoli to wyeliminować luki informacyjne, skuteczniej zapobiegać przestępczości oraz skuteczniej wykrywać przestępstwa i prowadzić w ich sprawie dochodzenia w UE, a także zwiększyć bezpieczeństwo wszystkich obywateli w Europie. Pakiet dotyczący współpracy policyjnej obejmuje trzy wnioski ustawodawcze: wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie operacyjnej współpracy policyjnej; dyrektywę w sprawie wymiany informacji między organami ścigania z państw członkowskich; rozporządzenie w sprawie mechanizmu zautomatyzowanej wymiany danych na potrzeby współpracy policyjnej („Prüm II”).

Wraz z pakietem dotyczącym przeciwdziałania praniu pieniędzy Komisja przedstawiła wniosek w sprawie umożliwienia organom ścigania dostępu w ramach przyszłych zintegrowanych rejestrów rachunków bankowych. Pozwoli to organom ścigania na szybkie ustalenie, czy podejrzany posiada rachunki bankowe w innych państwach członkowskich, a tym samym pomoże w dochodzeniach finansowych i odzyskiwaniu mienia w sprawach transgranicznych.

Zarządzanie kryzysowe

Ochrona ludności

Pandemia COVID-19 uwidoczniła potrzebę posiadania silniejszego Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności, który umożliwi szybsze i skuteczniejsze reagowanie na poważne sytuacje kryzysowe. W maju 2021 r. weszły w życie nowe przepisy zapewniające UE lepsze narzędzia służące do radzenia sobie z katastrofami dotykającymi wielu państw jednocześnie. UE zwiększyła również środki przeznaczone na wsparcie ochrony ludności na potrzeby działań państw członkowskich UE w zakresie reagowania.

Wraz ze swoimi państwami członkowskimi UE kontynuowała tworzenie rezerwy środków medycznych rescEU obejmującej sprzęt ochronny i medyczny. Kontynuuje również zwiększanie floty samolotów i śmigłowców pożarniczych rescEU, aby uzupełnić zdolności krajowe. W przyszłości rescEU uzyska również zdolności do reagowania na incydenty chemiczne, biologiczne, radiologiczne i jądrowe. Jednocześnie UE zapewni znaczne wsparcie finansowe na rzecz wzmocnienia środków zapobiegawczych i gotowości, które zmniejszą ryzyko wystąpienia katastrof i pomogą społecznościom stać się bardziej odpornymi na różne sytuacje kryzysowe.

W 2021 r. otrzymano rekordową liczbę wniosków o pomoc w ramach Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności. Spośród 114 wniosków 61 proc. dotyczyło pandemii COVID-19.

W sytuacji, gdy wpływ zmiany klimatu jest już odczuwalny wszędzie na świecie, lato 2021 r. stanowiło zwiastun tego, jak mogą wyglądać przyszłe lata w Europie. W sezonie pożarów lasów w 2021 r. Unijny Mechanizm Ochrony Ludności wykorzystano na skalę rzadko spotykaną w Europie w ciągu ostatnich 10 lat, a także odnotowano jedną z największych w historii liczbę przypadków jednoczesnego uruchomienia mechanizmu do walki z pożarami roślinności.

W odpowiedzi na pożary lasów szalejące w basenie Morza Śródziemnego i na Bałkanach Zachodnich UE wysłała do Albanii, Algierii, na Cypr, do Grecji, Włoch, Macedonii Północnej i Turcji za pośrednictwem Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności flotę 16 samolotów i czterech śmigłowców, ponad 290 pojazdów i ponad 1,3 tys. członków służb interwencyjnych. Działania ratunkowe wspierano z przestrzeni kosmicznej za pomocą usługi programu Copernicus w zakresie zarządzania kryzysowego, dzięki której przygotowywano aktualne mapy obszarów dotkniętych pożarami.

Tylko w 2021 r. za pomocą usługi szybkiej kartografii satelitarnej w ramach programu Copernicus sporządzono ponad 580 map obszarów znajdujących się na całym świecie.

Kiedy w lipcu szereg obszarów Europy ucierpiało z powodu niszczycielskich powodzi, UE koordynowała wysyłanie łodzi ratowniczych, śmigłowców i ponad 150 ratowników z Francji, Włoch i Austrii do Belgii. Dzięki europejskiemu systemowi informowania o powodziach programu Copernicus władze otrzymały ostrzeżenia o zagrożeniu powodziowym jeszcze przed wystąpieniem sytuacji kryzysowej, a Belgia, Niemcy, Niderlandy i Szwajcaria wykorzystały usługę szybkiej kartografii do wsparcia służb interwencyjnych.

W 2021 r. UE udzielała również ratującego życie wsparcia osobom dotkniętym katastrofami na całym świecie, w tym mieszkańcom Demokratycznej Republiki Konga po erupcji wulkanu, mieszkańcom Gwinei po pojawieniu się ogniska epidemicznego gorączki Ebola oraz mieszkańcom Haiti po trzęsieniu ziemi. W odpowiedzi na wydarzenia w Afganistanie UE, za pośrednictwem swojego mechanizmu ochrony ludności, koordynowała repatriację obywateli UE i innych osób wymagających szczególnego traktowania.

Zwalczanie niegodziwego traktowania dzieci w celach seksualnych i przemocy seksualnej wobec dzieci

W lipcu UE przyjęła rozporządzenie w sprawie tymczasowego odstępstwa od przepisów dotyczących poufności komunikacji i danych o ruchu zawartych w zasadach regulujących prywatność w łączności elektronicznej. Jest to jeden z ośmiu środków przewidzianych w strategii UE na rzecz skuteczniejszej walki z niegodziwym traktowaniem dzieci w celach seksualnych, która ma na celu kompleksową reakcję na te przestępstwa. Strategia ta koncentruje się na wspieraniu inicjatyw zapobiegania, które mają ochronić dzieci, jeszcze zanim staną się ofiarami, na pomocy ofiarom i wspieraniu organów ścigania w celu zapewnienia szybkiego ratowania ofiar przed dalszym niegodziwym traktowaniem i aresztowania sprawców.

Ożywienie gospodarcze w Europie

W 2021 r., w warunkach wysokiej niepewności, gospodarka UE odrodziła się po poważnej recesji spowodowanej pandemią w 2020 r. Osiągnięcia UE w zakresie kampanii szczepień przeciwko COVID-19 i łagodzenia społeczno-gospodarczych skutków pandemii stworzyły podstawy pod trwałe ożywienie gospodarcze. Wraz z postępem akcji szczepień i znoszeniem ograniczeń wiosną znów odnotowano wzrost gospodarczy, który trwał całe lato dzięki ponownemu otwarciu gospodarki. Do jesieni gospodarka UE odzyskała poziom sprzed pandemii.

W europejskiej prognozie gospodarczej Komisji z jesieni 2021 r. przewidziano, że produkt krajowy brutto wzrośnie o 5 proc. w 2021 r. i o 4,3 proc. w 2022 r. – zarówno w UE ogółem, jak i w strefie euro. Choć tempo ożywienia gospodarczego może być różne w poszczególnych państwach członkowskich, przewiduje się, że do początku 2023 r. wszystkie one osiągną co najmniej swój poziom gospodarczy sprzed kryzysu. W miarę rozwoju gospodarki przewiduje się, że w 2022 r. nastąpi odbudowa rynków pracy do poziomów sprzed pandemii. Szacuje się, że w 2022 r. i 2023 r. utworzone zostanie 3,4 mln miejsc pracy, co oznacza, że w 2023 r. stopa bezrobocia w UE spadnie do 6,5 proc.

Bezprecedensowe bodźce gospodarcze na szczeblu unijnym i krajowym wprowadzone na początku kryzysu, w tym pierwsza inicjatywa UE na rzecz finansowania zatrudnienia w zmniejszonym wymiarze czasu pracy – wsparcie w celu zmniejszenia zagrożeń związanych z bezrobociem w sytuacji nadzwyczajnej (SURE) (zob. rozdział 1) – przyczyniły się do poprawy sytuacji. Jednocześnie przyspieszono prace nad długoterminową odbudową UE wraz z uruchomieniem latem unijnego planu odbudowy o wartości 800 mld euro – NextGenerationEU (zob. rozdział 1). Wdrożenie Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności odegra ważną rolę w pobudzaniu inwestycji prywatnych i publicznych w nadchodzących miesiącach i latach. Celem tego instrumentu jest wsparcie reform i inwestycji państw członkowskich przez złagodzenie gospodarczych i społecznych skutków pandemii koronawirusa oraz sprawienie, aby europejskie gospodarki i społeczeństwa stały się bardziej zrównoważone, odporne i lepiej przygotowane na wyzwania i możliwości związane z ekologiczną i cyfrową transformacją. Ponadto Program InvestEU zapewni UE kluczowe długoterminowe finansowanie, wprowadzając prywatne inwestycje wspierające odbudowę.

Europejski semestr – stanowiący ramy monitorowania i koordynacji polityki gospodarczej i polityki zatrudnienia w całej UE – został tymczasowo dostosowany w 2021 r. w celu skoordynowania go z Instrumentem na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności. Publikacja rocznej strategii zrównoważonego wzrostu gospodarczego rozpoczęła cykl semestru 2021, kontynuując strategię wzrostu na 2020 r. opartą na Europejskim Zielonym Ładzie i koncepcji konkurencyjnego zrównoważonego rozwoju. Wszystkie krajowe plany odbudowy i zwiększania odporności połączyły inwestycje z reformami służącymi realizacji zaleceń dla poszczególnych krajów określonych w europejskim semestrze, na przykład w zakresie rynków pracy, edukacji, kultury, opieki zdrowotnej, wymiaru sprawiedliwości i długoterminowej stabilności finansów publicznych.

Chociaż wpływ pandemii na działalność gospodarczą znacznie się osłabił, COVID-19 nie został jeszcze pokonany. Ożywienie gospodarcze jest w dużym stopniu uzależnione od rozwoju pandemii, zarówno w UE, jak i poza nią. Będzie ono również uzależnione od tempa, w jakim podaż dostosuje się do szybkiego wzrostu popytu po ponownym otwarciu gospodarki. Wzrost cen energii, w szczególności gazu i energii elektrycznej, stanowi kolejne wyzwanie dla gospodarki UE w perspektywie krótkoterminowej.

Strategia przemysłowa dla Europy

W maju Komisja zaktualizowała europejską strategię przemysłową, aby dostosować ambicje przemysłowe UE do wniosków wyciągniętych z kryzysu związanego z COVID-19, potwierdzając jednocześnie swoje priorytety polityczne. W ramach tej aktualizacji skupiono się na przygotowaniu jednolitego rynku do radzenia sobie z przyszłymi kryzysami, zajęciu się strategicznymi zależnościami i słabościami UE we wrażliwych łańcuchach dostaw i ekosystemach przemysłowych oraz na przyspieszeniu transformacji ekologicznej i cyfrowej przemysłu UE.

W zaktualizowanej strategii skoncentrowano się na działaniach w trzech najważniejszych obszarach. Po pierwsze, aby wzmocnić odporność jednolitego rynku, w strategii przedstawiono analizę 14 ekosystemów przemysłowych UE i zaproponowano utworzenie instrumentu nadzwyczajnego jednolitego rynku w celu zaradzenia ewentualnemu wpływowi przyszłych kryzysów na swobodny przepływ osób, towarów i usług.

Po drugie, w strategii przedstawiono dogłębną analizę strategicznych zależności UE. Obejmowała ona identyfikację 137 produktów we wrażliwych ekosystemach, w których UE jest w dużym stopniu uzależniona od dostaw zagranicznych, a także sześć szczegółowych przeglądów dotyczących surowców, baterii, farmaceutycznych składników czynnych, wodoru, półprzewodników oraz technologii chmury i technologii brzegowych. Aby zaradzić strategicznym zależnościom UE, w aktualizacji zaproponowano budowanie zróżnicowanych partnerstw międzynarodowych, a także środki służące budowaniu zdolności UE. Obejmują one tworzenie nowych sojuszy przemysłowych w kluczowych obszarach, aby pomóc przyciągnąć inwestycje prywatne w pełnej zgodności z unijnymi regułami konkurencji. W lipcu uruchomiono dwa nowe sojusze przemysłowe w dziedzinie danych i technologii chmury obliczeniowej oraz procesorów i półprzewodników.

Po trzecie, w strategii zapowiedziano działania mające na celu wsparcie transformacji ekologicznej i cyfrowej w UE. Strategia zawiera nowe środki mające na celu współtworzenie ścieżek transformacji we współpracy z przemysłem, organami publicznymi, partnerami społecznymi i zainteresowanymi stronami. Dotyczy to turystyki i energochłonnych ekosystemów przemysłowych, a także budownictwa i gospodarki społecznej. Strategia wspiera również spójne ramy regulacyjne służące osiągnięciu celów pakietu na rzecz realizacji Zielonego Ładu i cyfrowej dekady Europy, w tym poprzez wprowadzenie odnawialnych źródeł energii i zapewnienie dostępu do obfitej, przystępnej cenowo i niskoemisyjnej energii elektrycznej. Koncentruje się ona również na małych i średnich przedsiębiorstwach poprzez ustanowienie doradców ds. zrównoważonego rozwoju w ramach odnowionej i wzmocnionej Europejskiej Sieci Przedsiębiorczości (zob. poniżej) oraz modeli biznesowych opartych na danych. Wreszcie w strategii wzywa się do inwestowania w podnoszenie i zmianę kwalifikacji siły roboczej w celu wspierania transformacji ekologicznej i cyfrowej.

Wzmocnienie jednolitego rynku

W kwietniu Komisja przyjęła Program na rzecz jednolitego rynku – pakiet o wartości 4,2 mld euro mający na celu wsparcie i wzmocnienie zarządzania jednolitym rynkiem do 2027 r., ze szczególnym uwzględnieniem ożywienia gospodarczego. Program ten konsoliduje środki w takich dziedzinach, jak bezpieczeństwo żywności, ochrona konsumentów, statystyki, normalizacja i konkurencyjność. Zapewni on większą efektywność jednolitego rynku, a jednocześnie przyniesie konsumentom i przedsiębiorstwom lepszą relację jakości do ceny. W tym kontekście Komisja ogłosiła zaproszenia do składania wniosków w ramach odnowionej i wzmocnionej Europejskiej Sieci Przedsiębiorczości (która rozpoczęła prace 1 stycznia 2022 r.) oraz projektów Euroclusters, ze szczególnym naciskiem na pomoc małym i średnim przedsiębiorstwom w zrównoważonym rozwoju, cyfryzacji i zwiększaniu odporności oraz na wzmocnienie ich zdolności do wzrostu zarówno na rynku wewnętrznym, jak i na arenie międzynarodowej.

Obszary docelowe nowego Programu na rzecz jednolitego rynku.

Skutecznie działający jednolity rynek

• Wdrożenie, egzekwowanie i dalsze rozwijanie przepisów dotyczących prawa gospodarczego, konkurencji, przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz swobodnego przepływu kapitału, towarów i usług.
• Zagwarantowanie, że usługi finansowe odpowiadają potrzebom konsumentów, społeczeństwa obywatelskiego i użytkowników końcowych.
• Lepsze egzekwowanie przepisów dotyczących konkurencji w kontekście rozwoju gospodarki cyfrowej i ściślejsza współpraca z państwami członkowskimi.
• Pomoc nabywcom publicznym w bardziej efektywnym wykorzystywaniu pieniędzy obywateli.

Statystyki europejskie

• Zapewnienie finansowania na tworzenie i rozpowszechnianie wysokiej jakości statystyk w celu wsparcia podejmowania decyzji w oparciu o fakty i szacowania ich wpływu.

Skuteczne normy

• Zapewnienie wsparcia finansowego na opracowanie ogólnounijnych norm jakości i bezpieczeństwa produktów i usług.

Bezpieczeństwo żywności

• Zapobieganie chorobom zwierząt i szkodnikom roślin oraz ich kontrola i zwalczanie przy jednoczesnym wspieraniu zrównoważonej produkcji żywności i dobrostanu zwierząt.

Ochrona konsumentów

• Dopilnowanie, aby produkty dostępne na rynku były bezpieczne, a konsumenci znali przepisy.
• Wspomaganie skutecznej współpracy między organami krajowymi.

Konkurencyjność

Zapewnienie wsparcia dla przedsiębiorstw:

• wsparcie finansowe, takie jak dotacje i gwarancje kredytowe dla MŚP, w ramach funduszu InvestEU;
• ułatwianie dostępu do rynków i ograniczenie obciążeń administracyjnych;
• wspieranie wdrażania innowacji oraz stawiania czoła globalnym i społecznym wyzwaniom;
• wspieranie warunków sprzyjających przedsiębiorczości i kultury przedsiębiorczości.

Polityka kosmiczna

Unijny program kosmiczny, przyjęty w kwietniu 2021 r., dysponujący budżetem w wysokości 14,9 mld euro i stanowiący największą w historii unijną inicjatywę kosmiczną, modernizuje i łączy w jednym programie trzy sztandarowe programy UE: Galileo, EGNOS (europejski system wspomagania satelitarnego) i Copernicus. Stanowi on podstawę wspierania przemysłu kosmicznego i sprzyja przywództwu i odporności Europy w dziedzinie technologii kosmicznych.

Europejski przemysł kosmiczny ma wartość od czterdziestu sześciu do pięćdziesięciu czterech miliardów euro i wspiera ponad 250 tysięcy miejsc pracy. W ciągu najbliższych siedmiu lat UE zainwestuje w ten sektor 14 miliardów 900 milionów euro. Na orbicie ziemskiej znajduje się ponad 30 satelitów będących własnością UE. Służą one zwiększeniu wydajności rolnictwa i rybołówstwa, ochronie środowiska i pomocy w przeciwdziałaniu zmianie klimatu, monitorowaniu klęsk żywiołowych i reagowaniu na nie, zwiększaniu bezpieczeństwa granic i zwalczaniu piractwa na morzu, poprawie zdrowia obywateli i optymalizacji transportu. Jedna trzecia satelitów na świecie jest wyprodukowana w Europie.

Ze względu na rosnące znaczenie przestrzeni kosmicznej dla realizacji takich celów UE, jak rozwój, konkurencyjność, zrównoważoność i bezpieczeństwo ustanowiona w 2010 r. Agencja Europejskiego GNSS została w czerwcu 2021 r. zastąpiona Agencją Unii Europejskiej ds. Programu Kosmicznego (EUSPA), która ma szerszą misję. Komisja podpisała również umowę o partnerstwie finansowym z EUSPA i z Europejską Agencją Kosmiczną.

Niektóre obszary zastosowań

Rolnictwo

Program kosmiczny UE umożliwia rolnictwo precyzyjne i stosowanie zintegrowanych rozwiązań rolniczych. Pomaga rolnikom zwiększyć plony o ponad 10 % i zaoszczędzić ponad 20 % na nawozach, paliwie i pestycydach, a także umożliwia działanie maszyn autonomicznych.

Reagowanie na klęski żywiołowe

Program kosmiczny UE zapewnia wsparcie akcji ratowniczych w czasie powodzi, pożarów, trzęsień ziemi i huraganów, a także w czasie katastrof spowodowanych przez człowieka.

Inteligentne miasta

Program kosmiczny UE ma kluczowe znaczenie dla mapowania obszarów miejskich, planowania i monitorowania infrastruktury, przyczyniając się przede wszystkim do poprawy transportu miejskiego i inteligentnego gospodarowania odpadami.

Energia ze źródeł odnawialnych

Program kosmiczny UE zapewnia wsparcie w doborze lokalizacji pod instalacje wytwarzające energię ze źródeł odnawialnych, ocenie potencjału wytwarzania energii i wpływu na środowisko.

Zdrowie

Program kosmiczny UE pomaga w prognozowaniu jakości powietrza i promieniowania ultrafioletowego, które mają wpływ na nasze zdrowie.

Unijny program kosmiczny zapewnia infrastrukturę krytyczną na potrzeby transformacji cyfrowej. Dane satelitarne są kluczowym czynnikiem umożliwiającym innowacje cyfrowe, takie jak pojazdy autonomiczne, inteligentne rozwiązania i bezprzewodowe sieci telekomunikacyjne 5G.

Aby rozwijać przemysł kosmiczny, Europa musi zaradzić obecnemu brakowi kapitału podwyższonego ryzyka i brakowi konkurencji na niektórych rynkach kosmicznych. Dzięki temu w nadchodzących latach poprawi się podaż technologii na potrzeby programu kosmicznego, a także wzrośnie autonomia UE w dziedzinie przestrzeni kosmicznej. Mogłoby to również przyczynić się do powstania wielu miejsc pracy wymagających wysokich kwalifikacji w innych sektorach, takich jak sektor produktów i usług możliwych dzięki danym satelitarnym. Nowy fundusz Cassini o wartości 1 mld euro pomoże innowacyjnym przedsiębiorstwom w ekspansji na nowe rynki związane z przestrzenią kosmiczną poprzez przyciągnięcie większej liczby inwestycji prywatnych. Wzmocni on również rozwój szeroko rozumianego przemysłu kosmicznego UE, pomagając przedsiębiorstwom typu start-up w lepszym wykorzystaniu danych satelitarnych generowanych przez infrastrukturę UE.

Przemysł obronny

W lutym 2021 r., w ramach planu działania na rzecz synergii między przemysłem cywilnym, obronnym i kosmicznym, UE podjęła działania, aby zwiększyć swoją przewagę technologiczną i przemysłową. W planie ustanowiono ambitne inicjatywy mające na celu wzmocnienie innowacji poprzez zbadanie i wykorzystanie przełomowego potencjału technologii na styku zastosowań obronnych, kosmicznych i cywilnych, takich jak mikroprocesory, technologie cybernetyczne, technologie kwantowe i sztuczna inteligencja.

Główne cele planu to poprawa komplementarności między odpowiednimi programami i instrumentami UE, zapewnienie, aby finansowanie przez UE badań i innowacji w dziedzinie obronności przynosiło korzyści gospodarcze i technologiczne całemu społeczeństwu oraz ułatwienie wykorzystania przez przemysł obronny osiągnięć badawczych w przemyśle cywilnym oraz innowacji napędzanych przez podmioty cywilne. Jedenaście inicjatyw ma stanowić odpowiedź na konkurencję geopolityczną oraz wzmocnić suwerenność technologiczną UE. Plan działania ustanawia obserwatorium technologii krytycznych. Toruje również drogę do uruchomienia trzech sztandarowych projektów o rewolucyjnym potencjale, które zostaną przedstawione przez Komisję w 2022 r.:

• technologie dronów na rzecz konkurencyjności przemysłu UE w tym krytycznym obszarze;
• bezpieczna łączność oparta na infrastrukturze satelitarnej w celu zapewnienia szybkiej i odpornej łączności w całej UE w oparciu o szyfrowanie kwantowe;
• zarządzanie ruchem w przestrzeni kosmicznej niezbędne do zapobiegania kolizjom na skutek wzrostu liczby satelitów i śmieci kosmicznych.

Europejski Fundusz Obronny, przyjęty w kwietniu 2021 r., będzie wspierać oparte na współpracy badania i rozwój w dziedzinie obronności oraz innowacyjną i konkurencyjną bazę technologiczno-przemysłową w sektorze obronnym. Przyjęcie w czerwcu pierwszego rocznego programu prac umożliwiło ogłoszenie zaproszeń do składania wniosków na kwotę 1,2 mld euro ze środków UE.

Szacuje się, że koszty braku współpracy między państwami członkowskimi w dziedzinie bezpieczeństwa wynoszą między 25 mld a 100 mld euro rocznie.

Obecnie planowanie zdolności obronnych i około 80 % zamówień w dziedzinie obronności odbywa się wyłącznie na szczeblu krajowym, co prowadzi do kosztownego powielania zdolności obronnych.

Jedynie 9 % badań i rozwoju technologii w dziedzinie obronności ma miejsce w oparciu o współpracę między państwami członkowskimi.

Europejski Fundusz Obronny zwiększa przewagę technologiczną UE i rozwija zdolności, które mają zasadnicze znaczenie dla jej otwartej strategicznej autonomii i odporności. Jest on kluczowym czynnikiem stworzenia bezpieczniejszej i bardziej konkurencyjnej Unii Europejskiej. Program prac ma na celu połączenie zasobów i defragmentację unijnego rynku obronnego, a tym samym zapewnienie lepszego stosunku jakości do ceny przy jednoczesnym rozwijaniu najnowocześniejszych technologii i sprzętu, które byłyby nieosiągalne bez takiej współpracy.

Nowy fundusz poprzedziły dwa programy: Działanie przygotowawcze Unii w zakresie badań nad obronnością i Europejski program rozwoju przemysłu obronnego. W ramach Europejskiego programu rozwoju przemysłu obronnego przeznaczono w czerwcu 158 mln euro na finansowanie 26 nowych projektów w zakresie zdolności obronnych w tak zróżnicowanych i komplementarnych obszarach, jak bezpieczeństwo morskie, orientacja sytuacyjna w cyberprzestrzeni oraz walka naziemna i lotnicza.

Systemy finansowe, unia bankowa i unia rynków kapitałowych

Otwarte i odporne systemy gospodarcze i finansowe

UE zależy na bardziej odpornej i otwartej gospodarce światowej, właściwie funkcjonujących międzynarodowych rynkach finansowych i wielostronnym systemie opartym na zasadach.

W styczniu Komisja przedstawiła nową strategię na rzecz zwiększenia otwartości, siły i odporności systemu gospodarczego i finansowego UE w nadchodzących latach. Opiera się ona na trzech wzajemnie się wzmacniających filarach: wzmacnianiu międzynarodowej roli euro, zwiększeniu odporności infrastruktury rynku finansowego UE oraz poprawie skuteczności unijnego systemu sankcji. Strategia ta ma umożliwić UE odgrywanie wiodącej roli w globalnym zarządzaniu gospodarczym, a jednocześnie chronić ją przed nieuczciwymi praktykami prowadzącymi do nadużyć, takimi jak środki stosowane przez państwa spoza UE wywierające eksterytorialny wpływ lub niewłaściwe naciski polityczne na podmioty z UE.

Oprócz dokończenia tworzenia unii bankowej i dalszego rozwoju unii rynków kapitałowych Komisja planuje wzmocnić międzynarodową rolę euro, nakłaniając partnerów spoza UE do stosowania tej waluty oraz wspierając rozwój instrumentów i wskaźników referencyjnych denominowanych w euro. Zaproponowana w lipcu w ramach NextGenerationEU emisja wysokiej jakości obligacji denominowanych w euro zwiększy znacznie głębokość i płynność rynków kapitałowych UE w nadchodzących latach i uczyni je – a także euro – bardziej atrakcyjnymi dla inwestorów. Większa międzynarodowa rola euro nie tylko przyniesie korzyści UE, ale również przyczyni się do zwiększenia stabilności całego systemu finansowego, oferując więcej możliwości dywersyfikacji rezerw walutowych i zmniejszając tym samym podatność na zewnętrzne wstrząsy monetarne.

W styczniu 2021 r. Komisja i Europejski Bank Centralny zgodziły się współpracować w celu przeanalizowania różnych wariantów projektowych i powiązanych skutków regulacyjnych cyfrowego euro – cyfrowej formy pieniądza banku centralnego, która oferowałaby konsumentom i przedsiębiorstwom większy wybór. Cyfrowe euro stanowiłoby uzupełnienie gotówki, która powinna pozostać powszechnie dostępna i stosowana. Mogłoby ono wspierać unijne strategie w zakresie finansów cyfrowych i płatności detalicznych, biorąc pod uwagę jego potencjał jako dodatkowego, innowacyjnego i bezpiecznego środka płatniczego. Cyfrowe euro mogłoby również zwiększyć międzynarodową rolę euro i wesprzeć otwartą strategiczną autonomię UE. W lipcu Komisja z zadowoleniem przyjęła decyzję Banku o rozpoczęciu etapu badań w sprawie cyfrowego euro. Na tym etapie, który potrwa dwa lata, zbadane zostaną możliwe warianty projektowe i wymogi użytkowników oraz sposób, w jaki usługi finansowe mogą być świadczone przy użyciu cyfrowego euro. Komisja współpracuje z Bankiem w zakresie różnych wariantów i ich interakcji z celami polityki UE.

Pogłębienie unii rynków kapitałowych

Przyjęty w listopadzie pakiet dotyczący unii rynków kapitałowych jest ważnym narzędziem promowania trwałego wzrostu gospodarczego i zapewnienia przedsiębiorstwom europejskim wystarczającego dostępu do finansowania. Stanowiące część tego pakietu wnioski zapewnią inwestorom lepszy dostęp do danych dotyczących przedsiębiorstw i transakcji. Zawarte we wnioskach środki będą również zachęcać do inwestycji długoterminowych, a także ułatwią sprzedaż funduszy inwestycyjnych za granicą oraz zwiększą bezpieczeństwo takich transakcji. Ogólnie rzecz biorąc, wnioski pozwolą zacieśnić powiązania między przedsiębiorstwami z UE a inwestorami, ułatwiając w ten sposób przedsiębiorstwom dostęp do finansowania, zwiększając możliwości inwestycyjne dla inwestorów detalicznych i pogłębiając integrację unijnych rynków kapitałowych.

Pakiet dotyczący unii rynków kapitałowych obejmuje cztery filary: wniosek dotyczący europejskiego pojedynczego punktu dostępu, przegląd europejskiego długoterminowego funduszu inwestycyjnego, przegląd dyrektywy w sprawie zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi oraz przegląd rozporządzenia w sprawie rynków instrumentów finansowych, wprowadzającego europejski system publikacji informacji skonsolidowanych.

Wniosek dotyczący europejskiego pojedynczego punktu dostępu zwiększyłby widoczność i dostępność informacji na temat unijnych przedsiębiorstw i unijnych produktów inwestycyjnych. Pozwoliłoby to rozwiązać problem fragmentacji danych na poziomie krajowym poprzez zapewnienie dostępu do tych informacji na szczeblu UE, a tym samym zwiększyłoby możliwości inwestycyjne inwestorów instytucjonalnych i detalicznych. Ułatwiłoby to unijnym przedsiębiorstwom, zwłaszcza mniejszym przedsiębiorstwom działającym na mniejszych rynkach, dostęp do finansowania. W pojedynczym punkcie dostępu znalazłyby się również informacje związane ze zrównoważonym rozwojem publikowane przez przedsiębiorstwa. Ułatwiłoby to przejście na zrównoważone inwestycje, co stanowi jeden z celów Europejskiego Zielonego Ładu. Punkt ten będzie stanowił wspólną przestrzeń danych – podstawę strategii UE w zakresie finansów cyfrowych.

Przegląd europejskiego długoterminowego funduszu inwestycyjnego ułatwi ukierunkowanie inwestycji inwestorów profesjonalnych i detalicznych na projekty cyfrowe lub zrównoważone lub na długoterminowy kapitał własny MŚP, zapewniając jednocześnie wysoki poziom ochrony inwestorów detalicznych.

Przegląd dyrektywy w sprawie zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi ma na celu zwiększenie efektywności i integracji rynku alternatywnych funduszy inwestycyjnych. Wniosek ten przewiduje harmonizację przepisów dotyczących funduszy, które udzielają pożyczek przedsiębiorstwom. Ujednolicenie przepisów ułatwi kredytowanie gospodarki realnej, a jednocześnie zapewni lepszą ochronę inwestorów i stabilność finansową. W przeglądzie wyjaśniono również zasady przekazywania uprawnień, które umożliwią zarządzającym funduszami pozyskiwanie wiedzy fachowej z państw trzecich, bez zakłócania praktyki biznesowej, która przyczyniła się do globalnego sukcesu funduszy UE. Przegląd zapewni odpowiedni przepływ informacji i koordynację między organami nadzoru UE.

Dostosowanie unijnych przepisów dotyczących transakcji zapewni większą przejrzystość na rynkach kapitałowych. Pozwoli również na wyrównanie warunków działania między giełdami papierów wartościowych a bankami inwestycyjnymi. Zmienione przepisy przewidują wprowadzenie europejskiego systemu publikacji informacji skonsolidowanych, który zapewni inwestorom dostęp do danych dotyczących transakcji w czasie zbliżonym do rzeczywistego w odniesieniu do akcji, obligacji i instrumentów pochodnych we wszystkich systemach obrotu w UE. Do tej pory dostęp ten był ograniczony do niewielkiej liczby inwestorów profesjonalnych. System ułatwi inwestorom poruszanie się na rynkach publicznych oraz zapewni większą przejrzystość i wydajność w odniesieniu do akcji, obligacji i instrumentów pochodnych. Giełdy papierów wartościowych, zwłaszcza mniejsze, otrzymają sprawiedliwą część dochodów generowanych dzięki danym, które dostarczają na potrzeby systemu.

Ubezpieczenia

Ubezpieczyciele odgrywają ważną rolę w wielu aspektach gospodarki UE: zapewniają oni przedsiębiorstwom długoterminowe finansowanie, pomagają ukierunkować oszczędności na rynki finansowe i gospodarkę realną oraz zapewniają niezbędną ochronę przedsiębiorstwom i gospodarstwom domowym, w tym rozwiązania w zakresie dochodów emerytalnych.

We wrześniu Komisja przyjęła kompleksowy przegląd unijnych przepisów ubezpieczeniowych (znany jako Wypłacalność II). Ogólnym celem jest zapewnienie, aby ubezpieczyciele i reasekuratorzy w UE nadal inwestowali i wspierali priorytety polityczne UE, w szczególności finansowanie odbudowy po pandemii COVID-19, dokończenie budowy unii rynków kapitałowych i skierowanie środków na realizację Europejskiego Zielonego Ładu. Przegląd uzupełnia również luki w obecnych przepisach i zwiększa odporność sektora ubezpieczeń i reasekuracji, tak aby mógł on przetrwać przyszłe kryzysy i lepiej chronić ubezpieczających.

Pakiet bankowy

W październiku Komisja przyjęła przegląd unijnych przepisów bankowych, kończąc wdrażanie porozumienia Bazylea III w UE. Przegląd ten obejmował wniosek ustawodawczy dotyczący zmiany dyrektywy w sprawie wymogów kapitałowych, wniosek ustawodawczy dotyczący zmiany rozporządzenia w sprawie wymogów kapitałowych oraz odrębny wniosek ustawodawczy dotyczący zmiany tego rozporządzenia w obszarze restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.

Dzięki nowym przepisom banki w Unii Europejskiej staną się bardziej odporne na potencjalne przyszłe wstrząsy gospodarcze, a jednocześnie przyczynią się do odbudowy UE po pandemii COVID-19 i transformacji w kierunku gospodarki neutralnej dla klimatu.

Bazylea III: nowe przepisy dotyczące modeli wewnętrznych

Nowy limit pozwoli zapewnić, aby ryzyko nie było niedoszacowane, gdy banki stosują własne modele obliczeniowe.

Lepszy nadzór

Organy nadzoru będą dysponowały lepszymi narzędziami nadzoru nad bankami w UE, w tym nad złożonymi grupami bankowymi. Wprowadzone zostaną minimalne standardy nadzoru nad znajdującymi się w UE oddziałami banków spoza UE.

Zrównoważoność

W swojej działalności banki będą zobowiązane do uwzględniania ryzyka środowiskowego, społecznego i związanego z zarządzaniem.

Sprawiedliwe, proste i nowoczesne podatki i cła

W maju Komisja przedstawiła komunikat w sprawie opodatkowania działalności gospodarczej w XXI wieku. Zapowiedziano w nim szereg środków w celu zwiększenia sprawiedliwości podatkowej i przejrzystości oraz przedstawiono długoterminową wizję unijnego systemu opodatkowania przedsiębiorstw. Celem jest stworzenie otoczenia biznesowego i podatkowego, które wspiera ożywienie gospodarcze, zrównoważony wzrost gospodarczy i inwestycje. Jednocześnie Komisja zdecydowanie zaangażowała się w międzynarodowe dyskusje na temat reformy podatku od osób prawnych, która powinna ostatecznie zapewnić sprawiedliwe opodatkowanie wszystkich przedsiębiorstw, niezależnie od tego, gdzie prowadzą działalność. Rozmowy te zakończyły się historycznym porozumieniem w sprawie międzynarodowej reformy podatkowej zawartym przez 136 jurysdykcji, które ministrowie finansów państw grupy G-20 zatwierdzili w lipcu.

Wniosek ustawodawczy przyjęty przez Komisję w grudniu 2021 r. ma na celu w szczególności szybką transpozycję w UE międzynarodowego porozumienia w sprawie skutecznego minimalnego opodatkowania grup wielonarodowych, znanego jako drugi filar porozumienia międzynarodowego. We wniosku tym określono, w jaki sposób zasady efektywnej stawki podatkowej wynoszącej 15 proc. będą właściwie i konsekwentnie stosowane w praktyce w UE.

W grudniu Komisja przyjęła również nową inicjatywę mającą na celu zwalczanie wykorzystywania przedsiębiorstw fasadowych do nadużyć podatkowych. Inicjatywa ta powinna doprowadzić do tego, że podmioty w Unii Europejskiej, które nie prowadzą działalności gospodarczej lub prowadzą ją w minimalnym zakresie, nie będą mogły czerpać żadnych korzyści podatkowych ani powodować żadnych obciążeń finansowych dla podatników.

W 2020 r. całkowita wartość handlu elektronicznego w UE wzrosła do 757 mld euro, co stanowi wzrost o 10 proc. w porównaniu z 690 mld euro w poprzednim roku. Rok 2020 był wyjątkowy ze względu na pandemię COVID-19 i wynikającą z niej ważną rolę handlu elektronicznego dla społeczeństwa i gospodarki. W lipcu 2021 r. weszły w życie nowe przepisy VAT dotyczące zakupów przez internet. Przepisy te mają na celu uproszczenie procedur dotyczących transgranicznego handlu elektronicznego oraz zapewnienie równych warunków działania przedsiębiorstwom i platformom z UE i spoza niej. Zapewnią one również klientom internetowym w UE większą przejrzystość w zakresie ustalania cen i oferowanych produktów.

W 2021 r. znacznie wzmocniono unię celną w obliczu zagrożeń dla bezpieczeństwa i ochrony dzięki nowemu systemowi kontroli importu 2. System ten umożliwia służbom celnym skuteczniejsze zwalczanie nielegalnego handlu towarami przez zewnętrzne granice UE oraz zarządzanie rosnącym ryzykiem związanym z niebezpiecznymi towarami wwożonymi do UE za pośrednictwem handlu elektronicznego.

Uczciwa konkurencja

Prężna konkurencja sprawia, że gospodarka UE staje się bardziej odporna, ponieważ zachęca uczestników rynku do wprowadzania innowacji, inwestowania i zwiększania konkurencyjności. Podejmując decyzje antymonopolowe oraz dotyczące połączeń i pomocy państwa, Komisja chroni konsumentów przed nieuczciwymi praktykami biznesowymi i zapewnia im dostęp do jak najszerszego wyboru innowacyjnych produktów wysokiej jakości po uczciwych cenach. Na przykład ostrożne szacunki Komisji Europejskiej wskazują, że roczne oszczędności klientów wynikające z zakazów dotyczących karteli i interwencji w zakresie połączeń przedsiębiorstw w UE wynoszą od 14 mld euro do 23,3 mld euro.

Zdecydowane i równomierne egzekwowanie unijnych reguł konkurencji sprzyja spójności w Unii Europejskiej i równemu traktowaniu uczestników rynku, generując wzrost gospodarczy i zatrudnienie. W 2021 r. Komisja nadal egzekwowała reguły konkurencji na wszystkich rynkach. Aby zachować przewagę w wyścigu z czasem, Komisja zintensyfikowała również trwający przegląd narzędzi polityki konkurencji. Ważnym wynikiem tego procesu w 2021 r. były nowe wytyczne w sprawie pomocy państwa w dziedzinie klimatu, energii i środowiska, przyczyniające się do jeszcze większej ekologizacji gospodarki zgodnie z celami polityki Komisji.

Bieżące prace, określone w komunikacie w sprawie polityki konkurencji gotowej na nowe wyzwania, mają na celu dalsze wspieranie gospodarki w kontekście pandemii (zob. również rozdział 1), przyspieszenie odbudowy oraz torowanie drogi dla transformacji ekologicznej i cyfrowej oraz dla bardziej odpornego jednolitego rynku.

Gospodarka sprzyjająca włączeniu społecznemu

Plan działania na rzecz Europejskiego filaru praw socjalnych

W marcu Komisja Europejska zaproponowała plan działania, w którym przedstawiono konkretne inicjatywy służące realizacji 20 zasad Europejskiego filaru praw socjalnych. W oparciu o szeroko zakrojone otwarte konsultacje publiczne, w ramach których otrzymano ponad tysiąc pisemnych odpowiedzi, Komisja zaproponowała trzy główne cele, które UE powinna osiągnąć do 2030 r.: zatrudnienie dla co najmniej 78 proc. ludności w wieku 20–64 lat, coroczne szkolenia dla co najmniej 60 proc. wszystkich dorosłych oraz zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym o co najmniej 15 mln, z czego 5 mln powinny stanowić dzieci. Przywódcy UE zatwierdzili nowy zestaw celów na Szczycie Społecznym w Porto w dniach 7–8 maja. Zgromadzeni na nim przywódcy UE, partnerzy społeczni i przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego zobowiązali się do dalszego wdrażania Europejskiego filaru praw socjalnych, stwierdzając, że nadszedł czas na praktyczne działania.

Do dwa tysiące trzydziestego roku celem UE jest, aby co najmniej 78 procent ludności w wieku od dwudziestu do sześćdziesięciu czterech lat miało zatrudnienie, aby 60 procent wszystkich dorosłych rocznie uczestniczyło w szkoleniach i aby liczba osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym zmniejszyła się o 15 milionów.

Bezpieczniejsze i zdrowsze miejsca pracy

Aby lepiej chronić miliony pracowników przed wypadkami i chorobami związanymi z pracą, UE przyjęła w czerwcu strategiczne ramy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy na lata 2021–2027. Określono w nich najważniejsze wyzwania, wyznaczono cele i przedstawiono środki mające na celu poprawę zdrowia i bezpieczeństwa pracowników w nadchodzących latach. Ramy te powstały również w odpowiedzi na zmieniające się potrzeby w zakresie ochrony pracowników wynikające z transformacji cyfrowej i ekologicznej, nowych form pracy i pandemii COVID-19. Jednocześnie będą nadal służyły przeciwdziałaniu tradycyjnym zagrożeniom dla zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy, takim jak wypadki przy pracy lub narażenie na niebezpieczne chemikalia. Przyjęte w nich podejście „wizja zero” służy wyeliminowaniu w UE zgonów związanych z pracą.

Ochrona osób pracujących za pośrednictwem platform

Cyfrowe platformy pracy zapewniają w UE miejsca pracy i dochody około 28 mln osób. W ciągu ostatnich pięciu lat nastąpił pięciokrotny wzrost gospodarki platform. W grudniu Komisja zaproponowała środki mające na celu poprawę warunków pracy osób pracujących za pośrednictwem platform internetowych. Szacuje się, że w wyniku proponowanej dyrektywy status zatrudnienia od 1,7 do 4,1 mln osób można by zmienić na pracowników, dzięki czemu mogliby oni uzyskać prawa i ochronę socjalną, które im się należą. Pozostałe osoby byłyby nadal klasyfikowane jako osoby samozatrudnione i uzyskałyby pełną autonomię i ochronę zapewnianą na szczeblu krajowym, jaka wiąże się z prowadzeniem działalności na własny rachunek. Dyrektywa zapewniłaby również, że osoby pracujące za pośrednictwem platform i ich przedstawiciele lepiej rozumieli algorytmy wykorzystywane w ich pracy oraz by zawsze podlegały one kontroli człowieka.

Jakie korzyści przyniosłoby tym osobom zakwalifikowanie ich jako pracowników?

Gwarantowany czas odpoczynku i płatne urlopy.

Co najmniej krajowa lub sektorowa płaca minimalna (w stosownych przypadkach).

Bezpieczeństwo i ochrona zdrowia.

Świadczenia z tytułu bezrobocia, choroby i opieki zdrowotnej.

Urlop macierzyński, ojcowski i rodzicielski.

Uprawnienia emerytalno-rentowe.

Świadczenia z tytułu wypadku przy pracy i choroby zawodowej.

Europejski Urząd ds. Pracy

W maju 2021 r. Europejski Urząd ds. Pracy zaczął działać niezależnie od Komisji. Zadaniem Urzędu jest zapewnienie sprawiedliwego, prostego i skutecznego egzekwowania unijnych przepisów dotyczących mobilności pracowników i koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz ułatwienie obywatelom i przedsiębiorstwom czerpania korzyści z jednolitego rynku.

Walka z bezdomnością

UE, państwa członkowskie i organizacje społeczeństwa obywatelskiego po raz pierwszy zobowiązały się do współpracy na rzecz przeciwdziałania bezdomności w UE. W czerwcu wspólnie uruchomiły europejską platformę zwalczania bezdomności, aby zainicjować dialog, ułatwiać wzajemne uczenie się, ulepszać pozyskiwanie informacji i monitorowanie oraz zacieśniać współpracę między organizacjami dążącymi do wyeliminowania bezdomności. W czerwcowej deklaracji lizbońskiej w sprawie nowej platformy wyznaczono ambitne cele: dostępne, bezpieczne i odpowiednie zakwaterowanie zastępcze dla wszystkich potrzebujących; oferta odpowiedniego zakwaterowania dla osób opuszczających takie instytucje jak więzienie czy szpital; wykorzystanie obiektów zakwaterowania zastępczego lub przejściowego wyłącznie w absolutnie niezbędnym zakresie; zwalczanie dyskryminacji ze względu na bezdomność. Od 2022 r. działania platformy będą obejmować uruchomienie projektu mającego na celu oszacowanie liczby osób doświadczających bezdomności w różnych miastach w całej UE oraz wydarzenia poświęcone wzajemnemu uczeniu się w celu określenia i promowania sprawdzonych empirycznie dobrych praktyk oraz wykorzystania finansowania UE.

Tworzenie nowych możliwości dla młodzieży

W grudniu 2021 r. stopa bezrobocia młodzieży w UE wynosiła 14,9 proc., co stanowi 2,75 mln osób poniżej 25 roku życia. We wrześniu przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen ogłosiła nową inicjatywę pod nazwą ALMA (ang. Aim, Learn, Master, Achieve – mierz wysoko, ucz się, osiągaj biegłość, realizuj cele) mającą na celu zwiększenie wsparcia UE dla młodych ludzi, którzy nie pracują, nie kształcą się ani nie szkolą i którzy z przyczyn takich jak niewystarczające umiejętności zawodowe, niepełnosprawność czy wywodzenie się ze środowisk migracyjnych znajdują się w niekorzystnej sytuacji. ALMA pomoże im odnaleźć się na rynku pracy, oferując połączenie zindywidualizowanego mentoringu i szkolenia w rodzimym państwie członkowskim z praktyką zawodową w innym państwie członkowskim. Ma to umożliwić młodym ludziom podniesienie swoich umiejętności i zdobycie wiedzy i doświadczenia, a także nawiązanie kontaktów w całej Europie, które w przeciwnym razie nie byłyby możliwe. W dalszej perspektywie umożliwi im to znalezienie swojego miejsca na rynku pracy. Program ALMA będzie wdrażany w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, którego roczny budżet szacuje się na 15 mln euro.

NAGRANIE WIDEO Na szkoleniu w ramach Europejskiego Korpusu Solidarności Virna wyjaśnia, w jaki sposób opracowała koncepcję swojego projektu solidarnościowego i co zrobiła, aby urzeczywistnić swój pomysł.

W kwietniu Komisja uruchomiła nowy program Europejski Korpus Solidarności na lata 2021–2027. Budżet programu w wysokości ponad 1 mld euro umożliwi wolontariat lub tworzenie własnych projektów solidarnościowych około 275 tys. młodych ludzi, by mogli oni pomagać w rozwiązywaniu wyzwań społecznych i humanitarnych. Podział na kategorie tematyczne projektów ułatwia wspieranie w ramach programu nadrzędnych priorytetów politycznych UE: transformacji ekologicznej i cyfrowej, włączenia społecznego oraz udziału młodych ludzi w procesach demokratycznych i ich zaangażowania obywatelskiego.

We wrześniu Komisja uruchomiła nową aplikację internetową Erasmus+ – punkt kompleksowej obsługi dla mobilnych studentów programu Erasmus+, zawierający wszystkie informacje niezbędne do studiowania i pobytu za granicą. Zapewnia ona mobilnym studentom cyfrową europejską legitymację studencką. Legitymacja będzie ważna w całej UE, umożliwiając bezpieczną i łatwą identyfikację w instytucjach szkolnictwa wyższego oraz dostęp do usług. Wprowadzenie legitymacji stanowi ważny krok w kierunku utworzenia europejskiego obszaru edukacji. W 2021 r. program „Erasmus” dla młodych przedsiębiorców rozszerzono na Kanadę, Koreę Południową i Tajwan, poszerzając w ten sposób możliwości zdobycia doświadczenia w przedsiębiorstwach za granicą.

We wrześniu przewodnicząca Ursula von der Leyen zapowiedziała również wniosek Komisji, aby ogłosić rok 2022 Europejskim Rokiem Młodzieży. Celem tej inicjatywy jest zachęcenie UE, państw członkowskich oraz władz regionalnych i lokalnych do uhonorowania młodych ludzi, wspierania ich i współdziałania z nimi po okresie pandemii. W szczególności w ramach Europejskiego Roku Młodzieży zachęcać się będzie młodych ludzi do uczestnictwa we wszystkich politykach UE i zaangażowania w nie, aby promować możliwości wspierania ich rozwoju osobistego, społecznego i zawodowego. Będzie się również podkreślać, w jaki sposób transformacja ekologiczna i cyfrowa zapewni im nowe perspektywy.

W październiku Komisja rozpoczęła proces dystrybucji 60 tys. bezpłatnych biletów kolejowych w ramach DiscoverEU. Inicjatywa ta stwarza młodym ludziom w wieku 18 lat z różnych środowisk możliwość odbycia podróży po UE, poznawania innych kultur, nawiązywania nowych przyjaźni oraz odkrywania swojej europejskiej tożsamości. Ponieważ w 2020 r. z powodu pandemii COVID-19 nie rozdano biletów, w 2021 r. udział mogli wziąć też 19-latkowie.

Plan działania na rzecz gospodarki społecznej

W grudniu Komisja przedstawiła plan działania, który ma pomóc europejskiej gospodarce społecznej prosperować, wykorzystując jej potencjał gospodarczy i potencjał tworzenia miejsc pracy. Przyczyni się on również do sprawiedliwej i sprzyjającej włączeniu społecznemu odbudowy oraz transformacji ekologicznej i cyfrowej. Organizacje gospodarki społecznej to podmioty, które stawiają na pierwszym miejscu cele społeczne i środowiskowe, reinwestując większość swoich zysków z powrotem w organizację. W UE istnieje 2,8 mln podmiotów gospodarki społecznej, które zatrudniają 13,6 mln osób i oferują rozwiązania problemów, przed jakimi stoi społeczeństwo. Organizacje te mogą napotykać trudności w rozwijaniu i rozszerzaniu swojej działalności, ponieważ nie cieszą się wystarczającym uznaniem, a koncepcja ich działania nie jest wystarczająco zrozumiała. Potrzebują one większego i lepszego wsparcia, aby rozwijać się i prosperować, a także by w jeszcze większym stopniu wpływać na społeczeństwo. Plan działania ma na celu ułatwienie organizacjom gospodarki społecznej zakładania i rozszerzania działalności.

Rozwijanie wiedzy i umiejętności

Coraz więcej osób w UE musi uaktualnić swoją wiedzę, umiejętności i kompetencje, aby wypełnić lukę między kształceniem formalnym a potrzebami szybko zmieniającego się społeczeństwa i rynku pracy. W grudniu Komisja zaproponowała dwa zalecenia Rady: w sprawie indywidualnych rachunków szkoleniowych i w sprawie mikropoświadczeń, zgodnie z zapowiedzią zawartą w europejskim programie na rzecz umiejętności i komunikacie w sprawie europejskiego obszaru edukacji z 2020 r.

Na indywidualnych rachunkach szkoleniowych gromadzone są indywidualne uprawnienia do szkoleń. Celem wniosku jest rozwiązanie problemu niskiego poziomu uczestnictwa dorosłych w szkoleniach, zmniejszenie niedoboru kwalifikacji oraz przyczynienie się do konkurencyjnej gospodarki i sprawiedliwości społecznej. W tym celu w proponowanym zaleceniu zajęto się głównymi barierami, które napotykają obecnie osoby rozpoczynające szkolenie – związanymi z motywacją, czasem i finansowaniem – poprzez zwrócenie się do państw członkowskich i partnerów społecznych o:

• tworzenie indywidualnych rachunków szkoleniowych i zapewnienie uprawnień do szkoleń wszystkim dorosłym w wieku produkcyjnym;
• sporządzenie wykazu szkoleń, które kwalifikują się do finansowania w ramach indywidualnych rachunków szkoleniowych, i udostępnienie ich za pośrednictwem elektronicznego rejestru;
• oferowanie możliwości poradnictwa zawodowego i walidacji nabytych wcześniej umiejętności, a także płatnego urlopu szkoleniowego.

Mikropoświadczenia służą poświadczeniu efektów uczenia się w następstwie niewielkiego doświadczenia edukacyjnego (np. krótkiego kursu lub szkolenia). W sposób elastyczny i ukierunkowany pomagają w poszerzaniu wiedzy, umiejętności i kompetencji potrzebnych do rozwoju osobistego i zawodowego. Wniosek Komisji ma na celu zapewnienie, aby mikropoświadczenia funkcjonowały we wszystkich instytucjach, przedsiębiorstwach, sektorach i krajach oraz aby zbudować zaufanie do tego, co poświadczają, dzięki ich wysokiej jakości i przejrzystemu sposobowi ich wydawania.

Szereg funduszy UE wspiera wdrażanie środków służących rozwijaniu umiejętności obywateli, w tym Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (zob. rozdział 1). Europejski Fundusz Społeczny Plus jest głównym instrumentem UE na rzecz inwestowania w ludzi. Program ten, dysponujący łącznym budżetem w wysokości około 99 mld euro na lata 2021 –2027, promuje wysoki poziom trwałego zatrudnienia wysokiej jakości, kształcenia i szkolenia.

Fundusz ma również na celu zagwarantowanie odpowiedniej i godnej ochrony socjalnej, zwalczanie wykluczenia społecznego i ubóstwa oraz poprawę warunków pracy. W latach 2021–2027 program na rzecz zatrudnienia i innowacji społecznych oraz Europejski Fundusz Pomocy Najbardziej Potrzebującym zostaną włączone do Europejskiego Funduszu Społecznego Plus.

Nowy program Erasmus+ na lata 2021–2027 został uruchomiony w marcu. Z budżetem w wysokości 26,2 mld euro, uzupełnionym o około 2,2 mld euro z instrumentów zewnętrznych UE, zmodernizowany program będzie finansował mobilność edukacyjną i projekty współpracy transgranicznej dla 10 mln Europejczyków w różnym wieku i z różnych środowisk. Program ma w jeszcze większym stopniu sprzyjać włączeniu i ma wspierać transformację ekologiczną i cyfrową, zgodnie z założeniami europejskiego obszaru edukacji.

Badania naukowe, innowacje i europejska przestrzeń badawcza

W listopadzie wszystkie państwa członkowskie uzgodniły Pakt na rzecz Badań Naukowych i Innowacji w Europie oraz porozumiały się co do zarządzania europejską przestrzenią badawczą, określając priorytety i usprawnione ramy zarządzania w tym obszarze, w tym program polityczny na lata 2022–2024. Będzie on miał wkład w promowanie lepszego dostosowania regionalnych, krajowych i unijnych strategii i inwestycji w zakresie badań naukowych i innowacji. Państwa członkowskie, w porozumieniu z zainteresowanymi stronami, określą i będą monitorować postępy zgodnie ze wspólnym programem polityki w zakresie europejskiej przestrzeni badawczej. Nowy pakt obejmuje dziedziny od wartości i zasad w zakresie badań naukowych i innowacji po priorytety strategiczne w zakresie inwestycji, np. w infrastrukturę badawczą. Komisja będzie wspierać wspólne działania w celu zapewnienia długoterminowych inwestycji w badania naukowe i innowacje oraz reform politycznych.

Unia równości

Równość wynagrodzenia za taką samą pracę lub pracę o takiej samej wartości

Nowe środki dotyczące przejrzystości wynagrodzeń mają na celu zapewnienie kobietom i mężczyznom w UE równego wynagrodzenia za taką samą pracę lub pracę o takiej samej wartości. We wniosku Komisji, przyjętym w marcu, wymieniono środki, takie jak informacje o wynagrodzeniu dla osób poszukujących pracy, prawo do poznania poziomu wynagrodzenia pracowników wykonujących taką samą pracę lub pracę o takiej samej wartości oraz obowiązki sprawozdawcze dużych przedsiębiorstw w zakresie różnic w wynagrodzeniach ze względu na płeć, jak i ich obowiązki w zakresie oceny. Ponadto pracodawcy nie będą mogli zwracać się do osób poszukujących pracy o ich historię płac, zapobiegając w ten sposób utrzymywaniu dysproporcji płacowych w przypadku zmiany pracy. Wniosek ma również na celu wzmocnienie narzędzi umożliwiających pracownikom dochodzenie swoich praw oraz ułatwienie dostępu do wymiaru sprawiedliwości, na przykład wzmocnienie prawa do rekompensaty za dyskryminację płacową.

Prawa dziecka

Aby Unia dobrze służyła nowemu pokoleniu Europejczyków, w 2021 r. Komisja przedstawiła nową kompleksową strategię UE na rzecz praw dziecka oraz europejską gwarancję dla dzieci. Te ważne inicjatywy polityczne pomogą chronić wszystkie dzieci i ułatwią korzystanie z przysługujących im praw. Obydwie inicjatywy opracowano na podstawie wyników szeroko zakrojonych konsultacji, w których udział wzięli obywatele, zainteresowane strony i, co najważniejsze, ponad 10 tys. dzieci. To element zdecydowanych działań służących temu, aby dzieci znalazły się w centrum procesu kształtowania polityki UE. Strategia pojawiła się również w łatwych do czytania i zrozumienia wersjach (jedynie w jęz. angielskim) dla dzieci w różnym wieku i o różnym stopniu umiejętności czytania.

Strategia UE na rzecz praw dziecka opiera się na kluczowej zasadzie, zgodnie z którą każde dziecko w Unii Europejskiej i na całym świecie powinno korzystać z tych samych praw i żyć bez dyskryminacji. Celem strategii jest włączenie praw dziecka do głównego nurtu odpowiednich polityk unijnych i krajowych. Obejmuje ona działania następcze w sześciu obszarach tematycznych:

• wzmacnianie roli dzieci, aby stały się aktywnymi obywatelami i członkami demokratycznych społeczeństw;
• zwalczanie ubóstwa dzieci i promowanie integracyjnych i przyjaznych dzieciom społeczeństw, systemów opieki zdrowotnej i edukacji;
• zwalczanie wszelkich form przemocy wobec dzieci i zapewnienie im ochrony;
• wzmocnienie wymiaru sprawiedliwości przyjaznego dziecku;
• wspieranie i ochrona dzieci poprzez transformację cyfrową;
• intensyfikacja działań UE w zakresie praw dziecka w ramach jej działań zewnętrznych.

Strategia ta przyczynia się również do odegrania przez UE roli głównego promotora i obrońcy praw dziecka na arenie światowej.

Strategia łączy w jednym kompleksowym i spójnym kontekście wszystkie nowe i istniejące unijne instrumenty ustawodawcze, polityczne i finansowe, które przyczyniają się do ochrony i promowania praw dziecka. Komisja zobowiązała się do podjęcia działań, przyjmując w 2021 r. europejską gwarancję dla dzieci, zaś w 2022 r. zaktualizowaną strategię na rzecz lepszego internetu dla dzieci.

Zaproponowana w marcu europejska gwarancja dla dzieci ma na celu zapewnienie każdemu dziecku w UE zagrożonemu ubóstwem lub wykluczeniem społecznym dostępu do kluczowych usług niezbędnych do promowania równych szans. Obejmują one wczesną edukację i opiekę nad dzieckiem, edukację i zajęcia pozalekcyjne, co najmniej jeden zdrowy posiłek każdego dnia szkolnego, opiekę zdrowotną oraz dostęp do zdrowej żywności i odpowiednich warunków mieszkaniowych. Rada przyjęła to zalecenie w ciągu zaledwie trzech miesięcy, a państwa członkowskie wyznaczyły krajowych koordynatorów ds. gwarancji dla dzieci, którzy będą nadzorować jej wdrażanie. Państwa członkowskie muszą przedłożyć swoje plany krajowe do marca 2022 r.

Walka z rasizmem

W maju Komisja Europejska mianowała swojego pierwszego koordynatora ds. przeciwdziałania rasizmowi, realizując ważne zobowiązanie w ramach unijnego planu działania przeciwko rasizmowi z 2020 r. Koordynator współpracuje z Parlamentem Europejskim, państwami członkowskimi, organizacjami społeczeństwa obywatelskiego i środowiskiem akademickim w celu wzmocnienia działań politycznych przeciwdziałających rasizmowi. Będzie on również ściśle współpracować z osobami należącymi do mniejszości rasowych lub etnicznych i informować Komisję o ich problemach. Do zadań koordynatora należeć będzie również współpraca ze służbami Komisji w celu zwalczania rasizmu poprzez politykę zatrudnienia, edukacji, zdrowia i mieszkalnictwa lub dzięki programom finansowania takim jak program „Obywatele, równość, prawa i wartości” oraz Europejski Fundusz Społeczny Plus.

Aby zwalczać rasizm w kompleksowy sposób, w 2021 r. Komisja współpracowała z państwami członkowskimi, organizacjami społeczeństwa obywatelskiego i organami ds. równości w celu wsparcia opracowywania krajowych planów działania przeciwko rasizmowi i dyskryminacji rasowej oraz wzmocnienia wpływu działań koordynatora na wdrażanie unijnego planu działania przeciwko rasizmowi.

W tym kontekście utworzono podgrupę współpracującą z państwami członkowskimi, która ma się skoncentrować na wdrażaniu planu działania na szczeblu krajowym. 19 marca Komisja zorganizowała europejski szczyt w sprawie walki z rasizmem. Współgospodarzami były portugalska prezydencja Rady Unii Europejskiej oraz Intergrupa Parlamentu Europejskiego ds. walki z rasizmem i dyskryminacją.

Równouprawnienie, włączenie społeczne i udział Romów

Przyjęte w marcu zalecenie Rady w sprawie równouprawnienia, włączenia i partycypacji Romów zawiera wyczerpujący wykaz środków zwalczania dyskryminacji i antycyganizmu; wspierania włączenia społecznego; promowania uczestnictwa i aktywnego obywatelstwa; zapewnienia równego dostępu do wysokiej jakości edukacji, zatrudnienia, opieki zdrowotnej i mieszkań. Obejmuje ono m.in środki na rzecz zwalczania dyskryminacji strukturalnej z wielu przyczyn jednocześnie czy środki zapewniające Romom dostęp do zatrudnienia w lokalnych i regionalnych instytucjach publicznych.

Zalecenie jest częścią 10-letnich ram strategicznych mających na celu zwiększenie równości Romów w całej UE i kładzie większy nacisk na partnerstwa i zdolności instytucjonalne, wsparcie dla społeczeństwa obywatelskiego i rozwoju społeczności, lepsze wykorzystanie funduszy i wzmocnione monitorowanie. Walka z antycyganizmem – szczególną formą rasizmu – była omawiana na europejskim szczycie przeciw rasizmowi i podczas 14. platformy europejskiej na rzecz integracji Romów we wrześniu.

Równość osób LGBTIQ

W listopadzie 2020 r. Komisja przyjęła strategię na rzecz równości osób LGBTIQ na lata 2020–2025, w której określono kluczowe cele i inicjatywy na rzecz promowania równości lesbijek, gejów, osób biseksualnych, transpłciowych, interseksualnych i queer. Od tego czasu Komisja powołała podgrupę ds. równości osób LGBTIQ w ramach Grupy Wysokiego Szczebla ds. Niedyskryminacji, Równouprawnienia i Różnorodności, aby wspierać i monitorować postępy w państwach członkowskich, w tym opracowywanie krajowych planów działania na rzecz równości osób LGBTIQ.

W lipcu Komisja wszczęła postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego przeciwko Węgrom i Polsce w związku z równością i ochroną praw podstawowych. Sprawy na Węgrzech dotyczą niedawno przyjętej ustawy, która w szczególności zakazuje dostępu do treści promujących lub przedstawiających „odstępstwa od tożsamości odpowiadającej płci w chwili urodzenia, zmianę płci lub homoseksualizm” osobom poniżej 18 roku życia lub ogranicza taki dostęp, oraz nałożenia wymogu umieszczenia zastrzeżenia w zawierających treści LGBTIQ książkach dla dzieci. Ponieważ zastrzeżenia Komisji nie zostały uwzględnione, 2 grudnia podjęła ona decyzję o skierowaniu uzasadnionej opinii do Węgier, które mają teraz dwa miesiące na udzielenie odpowiedzi i zaradzenie tej sytuacji. W przeciwnym razie Komisja może podjąć decyzję o skierowaniu sprawy do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

W odniesieniu do Polski Komisja uważa, że władze polskie nie ustosunkowały się w pełni i w odpowiedni sposób do prowadzonego przez Komisję dochodzenia dotyczącego charakteru i wpływu tzw. rezolucji w sprawie „stref wolnych od ideologii LGBT” przyjętych przez kilka polskich regionów i gmin. Komisja otrzymała od Polski odpowiedź na wezwanie do usunięcia uchybienia, a pod koniec 2021 r. analizowała odpowiedź przed podjęciem decyzji w sprawie dalszych kroków.

Zwalczanie przestępstw z nienawiści i nawoływania do nienawiści

W grudniu Komisja oficjalnie zwróciła się do Rady o rozszerzenie wykazu „europrzestępstw” określonego w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej o nawoływanie do nienawiści i przestępstwa z nienawiści. Zgodnie z decyzją ramową w sprawie zwalczania pewnych form rasizmu i ksenofobii za pomocą środków prawnokarnych jedynie nawoływanie do nienawiści na tle rasistowskim i ksenofobicznym oraz przestępstwa z nienawiści z określonych względów, takich jak rasa, kolor skóry, religia, pochodzenie lub przynależność narodowa lub etniczna, podlegają sankcjom karnym jako przestępstwa kryminalne. Kryminalizacja innych form mowy nienawiści i przestępstw z nienawiści – na przykład ze względu na płeć, orientację seksualną, wiek i niepełnosprawność – jest różna w poszczególnych państwach członkowskich. Decyzja Rady o rozszerzeniu wykazu „europrzestępstw” umożliwi Komisji zaproponowanie w przyszłości minimalnych zasad kryminalizacji mowy nienawiści i przestępstw z nienawiści z powodów innych niż rasizm i ksenofobia.

Komisja kontynuuje prace mające na celu zapewnienie właściwej transpozycji i wdrożenia decyzji ramowej w drodze dialogu z organami krajowymi oraz, w razie potrzeby, postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. W latach 2020 i 2021 Komisja wszczęła postępowania przeciwko 13 państwom członkowskim.

Komisja kontynuowała prace polityczne w zakresie zwalczania przestępstw z nienawiści na tle rasistowskim i ksenofobicznym oraz mowy nienawiści poprzez udzielanie wskazówek organom krajowym i organizacjom społeczeństwa obywatelskiego oraz wymianę dobrych praktyk z nimi w kontekście Unijnej Grupy Wysokiego Szczebla ds. Zwalczania Rasizmu, Ksenofobii i Innych Form Nietolerancji. W odniesieniu do wdrażania Kodeksu postępowania w zakresie zwalczania nielegalnego nawoływania do nienawiści w internecie Komisja ogłosiła w czerwcu udział strony internetowej służącej tworzeniu sieci kontaktów – LinkedIn. W październiku instytucja opublikowała wyniki corocznej oceny wdrażania kodeksu postępowania, z których wynika, że choć wyniki pozostają pozytywne, postęp uległ spowolnieniu.

Strategia na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami

87 mln osób w UE jest dotkniętych jakimś rodzajem niepełnosprawności. Każdy ma niezbywalne prawo do życia bez barier, a osoby niepełnosprawne mają prawo do równych szans, uczestnictwa w życiu społecznym na równych zasadach z innymi osobami oraz życia w sposób wolny od dyskryminacji i przemocy.

50,8 % osób z niepełnospraw­nościa­mi jest zatrudnionych w porównaniu z 75 % osób bez niepełnosprawności.

28,4 % osób z niepełnospraw­nościa­mi jest zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym w porównaniu z 17,8 % osób bez niepełnosprawności.

Jedynie 29,4 % osób z niepełnospraw­nościa­mi uzyskuje stopień akademicki, podczas gdy wśród osób bez niepełnosprawności jest to 43,8 %.

52 % osób z niepełnospraw­nościa­mi czuje się dyskryminowane.

Unijna strategia na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami na lata 2021–2030 – przyjęta w marcu i opublikowana również w łatwej do czytania i zrozumienia wersji (jedynie w jęz. angielskim) – ma na celu zapewnienie ich pełnego uczestnictwa w życiu społecznym. 10-letnia strategia dotyczy różnorodnych wyzwań, przed którymi stoją osoby z niepełnosprawnościami. Określono w niej działania mające na celu zwiększenie równości we wszystkich aspektach życia codziennego, takich jak godna jakość życia, samodzielne życie i pełne korzystanie z praw człowieka i praw UE, takich jak swoboda przemieszczania się i prawo do głosowania. W strategii promuje się również równy dostęp do pracy, wymiaru sprawiedliwości, edukacji, opieki zdrowotnej, kultury, sportu i turystyki, a także ochronę przed wszelkimi formami dyskryminacji.

Ochrona i propagowanie praw podstawowych wynikających z Karty

W grudniu Komisja przyjęła roczne sprawozdanie ze stosowania Karty praw podstawowych Unii Europejskiej za 2021 r., w którym skoncentrowała się na ochronie praw podstawowych w epoce cyfrowej. Komisja rozpoczęła również kampanię informacyjną na temat praw obywateli wynikających z karty oraz na temat tego, gdzie należy się zwrócić w przypadku naruszenia tych praw. Komisja ogłosiła zaproszenie do składania wniosków w celu promowania i ochrony wartości UE w ramach programu „Obywatele, równość, prawa i wartości”. To zaproszenie do składania wniosków o wartości 51 mln euro będzie wspierać organizacje społeczeństwa obywatelskiego w UE w ich działaniach na rzecz ochrony i promowania podstawowych praw i wartości. Sprawozdanie i zaproszenie do składania wniosków wynikają ze strategii Komisji na rzecz wzmocnienia stosowania Karty praw podstawowych w UE z 2020 r.

Starzenie się i demografia

Europa ulega głębokim przemianom demograficznym, które będą nadal postępować. Na przestrzeni ostatnich pięciu dekad w UE oczekiwana długość życia w chwili urodzenia wzrosła o 10 lat zarówno w przypadku kobiet, jak i mężczyzn. W strategiach politycznych należy przewidzieć i odzwierciedlić tę tendencję, która zmienia społeczeństwa i styl życia. W styczniu Komisja opublikowała Zieloną księgę w sprawie starzenia się, rozpoczynając debatę publiczną na temat możliwości i wyzwań związanych ze starzeniem się społeczeństwa. Zawarte w dokumencie podejście oparte na kategoriach cyklu życiowego odzwierciedla powszechny wpływ starzenia się na wszystkie pokolenia i ma na celu osiągnięcie właściwej równowagi między zrównoważonymi rozwiązaniami dla naszych systemów opieki społecznej a międzypokoleniową sprawiedliwością i solidarnością.

W kwietniu Komisja uruchomiła Atlas demograficzny, będący interaktywnym narzędziem monitorowania i oceny tendencji demograficznych na szczeblu unijnym, krajowym i lokalnym. Zawiera on oficjalne statystyki i prognozy Eurostatu oraz nowe dane opracowane przez Wspólne Centrum Badawcze Komisji, a także artykuły na temat danych dotyczące konkretnych kwestii, które dostarczają szerokiego zakresu danych demograficznych i pomagają umieścić analizę demograficzną w centrum procesu kształtowania polityki UE. W czerwcu Rada i Komisja opublikowały sprawozdania na temat opieki długoterminowej i adekwatności emerytur, przedstawiające kwestię dobrostanu osób starszych w UE w ciągu najbliższych kilkudziesięciu lat. Przewiduje się, że liczba osób potencjalnie potrzebujących opieki długoterminowej w UE-27 wzrośnie z 30,8 mln w 2019 r. do 38,1 mln w 2050 r., natomiast wydatki na opiekę długoterminową w UE wzrosną z 1,7 proc. PKB w 2019 r. do 2,5 proc. PKB w 2050 r.

Jak skontaktować się z UE

Osobiście

W całej Unii Europejskiej istnieje kilkaset centrów informacyjnych Europe Direct. Adres najbliższego centrum można znaleźć na stronie: https://europa.eu/european-union/contact_pl.

Telefonicznie lub drogą mailową

Europe Direct to serwis informacyjny, który udziela odpowiedzi na pytania na temat Unii Europejskiej. Można się z nim skontaktować:

— dzwoniąc pod bezpłatny numer telefonu: 00 800 6 7 8 9 10 11 (niektórzy operatorzy mogą naliczać opłaty za te połączenia),

— dzwoniąc pod standardowy numer telefonu: +32 22999696,

— drogą mailową: https://europa.eu/european-union/contact_pl.

Wyszukiwanie informacji o UE

Online

Informacje o Unii Europejskiej są dostępne we wszystkich językach urzędowych UE w portalu Europa: https://europa.eu/european-union/index_pl.

Publikacje UE

Bezpłatne i odpłatne publikacje UE można pobrać lub zamówić na stronie: https://op.europa.eu/pl/publications.

Większą liczbę egzemplarzy bezpłatnych publikacji można otrzymać, kontaktując się z serwisem Europe Direct lub z lokalnym centrum informacyjnym (zob. https://europa.eu/european-union/contact_pl).

Prawo UE i powiązane dokumenty

Informacje prawne dotyczące UE, w tym wszystkie unijne akty prawne od 1951 r., są dostępne we wszystkich językach urzędowych UE w portalu EUR-Lex: https://eur-lex.europa.eu.

Portal Otwartych Danych UE

Unijny portal otwartych danych (https://data.europa.eu/euodp/pl) umożliwia dostęp do zbiorów danych pochodzących z instytucji i innych organów UE. Dane można pobierać i wykorzystywać bezpłatnie, zarówno do celów komercyjnych, jak i niekomercyjnych.

Na temat

NUMERY IDENTYFIKACYJNE

UE w 2021 r. – Sprawozdanie ogólne z działalności Unii Europejskiej

Print ISBN 978-92-76-38948-4 ISSN 1725-695X doi:10.2775/316751 NA-AD-22-001-PL-C

PDF ISBN 978-92-76-38928-6 ISSN 1977-3528 doi:10.2775/433651 NA-AD-22-001-PL-N

HTML ISBN 978-92-76-38900-2 ISSN 1977-3528 doi:10.2775/581417 NA-AD-22-001-PL-Q

Interaktywna wersja niniejszej publikacji, zawierająca linki do treści w internecie, jest dostępna w formatach PDF i HTML:
http://europa.eu/general-report/pl

UE w 2021 r. – Sprawozdanie ogólne z działalności Unii Europejskiej
Komisja Europejska
Dyrekcja Generalna ds. Komunikacji Społecznej
Serwis redakcyjny i ukierunkowane działania informacyjne
1049 Bruksela
BELGIA

W dniu 21 lutego 2022 r. Komisja Europejska przyjęła „UE w 2021 r. – Sprawozdanie ogólne z działalności Unii Europejskiej” pod numerem referencyjnym C(2022) 959.

Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za skutki wynikające z ponownego wykorzystania niniejszej publikacji.

Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2022

© Unia Europejska, 2022

Polityka ponownego wykorzystania dokumentów Komisji Europejskiej została wdrożona decyzją Komisji 2011/833/UE z dnia 12 grudnia 2011 r. w sprawie ponownego wykorzystywania dokumentów Komisji (Dz.U. L 330 z 14.12.2011, s. 39).

Z wyjątkiem przypadków, w których stwierdzono inaczej, ponowne wykorzystywanie tego dokumentu jest dozwolone na podstawie licencji Creative Commons Attribution 4.0 International (CC-BY 4.0)
(https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/). Oznacza to, że ponowne wykorzystywanie jest dozwolone pod warunkiem odpowiedniego poinformowania o autorze oraz o wszelkich zmianach wprowadzonych w dokumencie.

W przypadku wykorzystania lub powielania elementów, które nie są własnością Unii Europejskiej, konieczne może być uzyskanie zgody bezpośrednio od właściwych podmiotów prawa autorskiego.

AUTORZY ZDJĘĆ

Wszystkie zdjęcia © Unia Europejska, chyba że wskazano inaczej.